Goc re cua kho

Con người trong khổ, và con người vẫn còn trong khổ suốt nhiều thế kỉ.Hiếm khi bạn có thể tìm thấy người không khổ. Nó hiếm hoi đến độ điềuđó gần như không thể nào tin được. Đó là lí do tại sao mọi người khôngtin rằng những người như Phật đã tồn tại. Mọi người không thể tin đượcvào điều đó - họ không thể tin được điều đó bởi vì khổ của riêng họ.Khổ là như vậy, và họ lại bị vướng mắc trong nó sâu đến mức họ khôngthấy rằng có thể có khả năng nào thoát ra.

Mọi người nghĩ chư phật phải đã được tưởng tượng ra, rằng nhữngngười như Phật Gautam là giấc mơ của nhân loại. Đó là điều SigmunFreud nói, rằng những người như Phật là "thoả ước". Chúng ta muốnđược theo cách đó, chúng ta muốn thoát khỏi khổ, chúng ta muốn có cáiim lặng đó, an bình đó, phúc lành đó - nhưng nó đã không xảy ra. VàFreud nói không có hi vọng nào đâu; nó không thể nào xảy ra được, bởichính bản chất của mọi sự. Con người không thể trở nên hạnh phúcđược.

Freud phải đã được mọi người nghe rất hăng hái và rất sâu sắc; ông ấykhông thể đơn giản bị bác bỏ dứt khoát được. Tâm trí ông ấy là mộttrong những tâm trí xuyên thấu nhất, và khi ông ấy nói hạnh phúc làkhông thể được, khi ông ấy nói rằng hi vọng vào hạnh phúc là hi vọngvào cái không thể được, ông ấy ngụ ý điều đó. Kết luận này không phảilà kết luận của triết gia. Quan sát riêng của ông ấy về nỗi khổ của conngười đã dẫn ông ấy tới kết luận này. Freud không phải là người bi quan,nhưng sau khi quan sát hàng nghìn người, đi sâu hơn vào tâm lí của họ,ông ấy đã nhận ra rằng con người được tạo nên theo cách con người cósẵn quá trình gây khổ. Nhiều nhất con người có thể trong thoải mái,những không bao giờ trong cực lạc. Nhiều nhất chúng ta có thể làm chocuộc sống chút ít tiện nghi hơn, thuận tiện hơn - qua khoa học, côngnghệ, qua thay đổi xã hội, qua nền kinh tế tốt hơn, và những thứ khác -nhưng con người sẽ vẫn còn khổ như cũ. Làm sao Freud có thể tin đượcrằng một người như Phật lại đã từng tồn tại? Sự chân thành như thếdường như chỉ là giấc mơ thôi; nhân loại đã từng mơ về Phật.Ý tưởng này nảy sinh bởi vì Phật hiếm hoi thế, ngoại lệ thế. Ông ấykhông phải là qui tắc.

Tại sao con người vẫn còn trong khổ nhiều thế? Và phép màu là mọingười muốn hạnh phúc. Bạn không thể tìm thấy một người muốn khổ,vậy mà mọi người đều khổ. Mọi người muốn hạnh phúc, phúc lạc, anbình, im lặng. Mọi người đều muốn vui vẻ, mọi người đều muốn lễ hội -nhưng dường như điều đó là không thể được. Bây giờ phải có nguyênnhân rất sâu nào đó, sâu tới mức phân tích của phái Freud cũng khôngthể đạt tới nó được, sâu tới mức logic không thể nào thấm vào nó được.

Một điều căn bản phải được hiểu. Con người muốn hạnh phúc; đó là lído tại sao con người lại khổ. Bạn càng muốn được hạnh phúc, bạn sẽcàng khổ. Bây giờ điều này dường như rất ngớ ngẩn, nhưng đây lànguyên nhân gốc rễ đấy. Và khi bạn hiểu quá trình về cách tâm trí conngười vận hành bạn sẽ có khả năng nhận ra điều đó.

Con người muốn được hạnh phúc; do đó con người tạo ra khổ. Nếu bạnmuốn thoát ra khỏi khổ, bạn sẽ phải thoát ra khỏi ham muốn của mìnhvề hạnh phúc - thế thì không ai có thể làm bạn khổ được. Ở đây là điềumà Freud đã bỏ lỡ. Ông ấy đã không thể hiểu được rằng chính hammuốn hạnh phúc có thể là nguyên nhân của khổ.

Làm sao điều đó lại xảy ra được? Tại sao ngay chỗ đầu tiên bạn lại hammuốn hạnh phúc? Và ham muốn hạnh phúc đó làm gì với bạn?Khoảnh khắc bạn ham muốn hạnh phúc, bạn đã đi xa khỏi hiện tại rồi.Bạn đã đi xa khỏi sự tồn tại rồi, bạn đã đi vào tương lai rồi - cái chẳngcó ở đâu cả, cái còn chưa tới. Bạn đã đi vào giấc mơ rồi. Bây giờ, giấcmơ không bao giờ có thể hoàn thành được. Ham muốn hạnh phúc củabạn là giấc mơ, giấc mơ là không thật. Qua cái không thật, không ai đãbao giờ có khả năng đạt tới cái thực. Bạn đã đáp con tàu sai rồi.

Ham muốn hạnh phúc đơn giản chỉ ra rằng bạn không hạnh phúc ngaykhoảnh khắc này. Ham muốn hạnh phúc đơn giản chỉ ra rằng bạn làngười khổ. Và người khổ đang phóng chiếu vào tương lai rằng lúc nàođó, ngày nào đó, bằng cách nào đó, người đó sẽ hạnh phúc. Phóng chiếucủa bạn bắt nguồn từ khổ; nó mang chính hạt mầm của khổ. Nó tới từbạn; nó không thể khác với bạn được. Nó là đứa con của bạn – khuônmặt của nó sẽ giống bạn; máu bạn sẽ tuần hoàn trong thân thể nó. Nó sẽlà sự tiếp tục của bạn.

Bạn bất hạnh hôm nay. Bạn phóng chiếu rằng ngày mai sẽ hạnh phúc,nhưng ngày mai là sự phóng chiếu của bạn, của bất kì cái gì bạn đang làngày hôm nay. Bạn bất hạnh - ngày mai sẽ bắt nguồn từ cái bất hạnh nàyvà bạn sẽ còn bất hạnh hơn. Tất nhiên, từ bất hạnh nhiều hơn bạn sẽ lạiham muốn hạnh phúc trong tương lai. Thế thì bạn bị mắc vào cái vòngluẩn quẩn: bạn càng trở nên bất hạnh, bạn càng ham muốn hạnh phúchơn; bạn càng ham muốn hạnh phúc hơn, bạn càng trở nên bất hạnh hơn.

Bây giờ điều đó giống như con chó đuổi theo cắn đuôi mình.Trong Thiền họ có câu nói nào đó về nó. Họ nói điều đó giống như quấtroi vào xe. Nếu ngựa của bạn không đi và bạn cứ quất roi vào xe thìcũng chẳng ích gì. Bạn khổ, thế thì bất kì cái gì bạn có thể mơ, bất kì cáigì bạn có thể phóng chiếu, cũng sẽ mang tới nhiều khổ hơn.Cho nên điều đầu tiên là không mơ, không phóng chiếu. Điều đầu tiên làở đây bây giờ. Dù nó là bất kì cái gì, hãy cứ ở đây bây giờ - và sự khải lộvô cùng đang chờ đợi bạn đấy.Sự khải lộ là ở chỗ không ai có thể bất hạnh được trong ở đây và bâygiờ.

Bạn đã bao giờ bất hạnh ở đây và bây giờ chưa? Ngay khoảnh khắc này- liệu có khả năng nào cho bất hạnh ngay bây giờ không? Bạn có thểnghĩ tới hôm qua và bạn có thể trở nên bất hạnh. Bạn có thể nghĩ tớingày mai và bạn có thể trở nên bất hạnh. Nhưng ngay chính khoảnhkhắc này - sự rộn ràng này, cái đập này, khoảnh khắc thực này - bạn cóthể bất hạnh ngay bây giờ được không? Không quá khứ nào, khôngtương lai nào?

Bạn có thể mang nỗi khổ từ quá khứ, từ kí ức của mình. Ai đó xúc phạmbạn hôm qua và bạn có thể vẫn còn mang vết thương đó, bạn có thể vẫncòn mang tổn thương đó, và bạn có thể vẫn cảm thấy bất hạnh về nó: Tạisao - tại sao nó đã xảy ra cho bạn? Tại sao người này đã xúc phạm bạn?Bạn đã làm biết bao nhiêu điều tốt cho người đó, và bạn bao giờ cũng cóích, bao giờ cũng là người bạn - và người đó lại xúc phạm bạn! Bạnđang chơi với cái gì đó không còn tồn tại nữa. Hôm qua đã qua rồi.Hay bạn có thể bất hạnh vì ngày mai. Ngày mai tiền của bạn sẽ hết - thếthì bạn sẽ đi ở đâu? Bạn sẽ ăn gì? Ngày mai tiền của bạn sẽ hết - thế thìbất hạnh kéo tới. Hoặc nó tới từ hôm qua hoặc nó tới từ ngày mai, nhưngnó không bao giờ ở đây và bây giờ. Ngay khoảnh khắc này, vào lúc này,bất hạnh là không thể được.

Nếu bạn đã học được điều này, bạn có thể trở thành vị phật. Thế thìkhông ai cản trở con đường của bạn. Thế thì bạn có thể quên đi tất cả vềFreud; thế thì hạnh phúc không chỉ là có thể; nó đã xảy ra rồi. Nó ở ngaytrước bạn và bạn đang bỏ lỡ nó bởi vì bạn cứ tìm bên đường.Hạnh phúc là nơi bạn đang hiện hữu - bất kì chỗ nào bạn đang hiện hữu,hạnh phúc đều có đó. Nó bao quanh bạn, nó là hiện tượng tự nhiên. Nócũng giống như không khí, giống như bầu trời. Hạnh phúc không phảiđược tìm; nó là chính chất liệu tạo nên vũ trụ này. Vui vẻ là chính chấtliệu tạo nên vũ trụ này. Nhưng bạn phải nhìn thẳng, bạn phải nhìn trựctiếp. Nếu bạn nhìn sang bên thì bạn bỏ lỡ nó.Bạn bỏ lỡ bởi vì bản thân mình. Bạn bỏ lỡ bởi vì bạn có cách tiếp cậnsai.

Nhưng cứ chết đi quá khứ và đừng bao giờ nghĩ tới tương lai, và thế rồicố gắng khổ xem sao - bạn sẽ thất bại! Bạn không thể khổ được; thất bạicủa bạn là tuyệt đối chắc chắn, nó có thể tiên đoán được. Bạn không thểđiều khiển được - dù bạn khổ hiệu quả thế nào bạn, dù được huấn luyệntốt thế nào, bạn cũng không thể tạo ra được khổ ở chính khoảnh khắcnày.

Ham muốn hạnh phúc giúp cho bạn nhìn đi đâu đó khác, và thế thì bạncứ bỏ lỡ. Hạnh phúc không được tạo ra - hạnh phúc chỉ được nhìn thấy.Nó đã là hiện tại rồi. Chính khoảnh khắc này, bạn có thể trở nên hạnhphúc, hạnh phúc vô cùng.

Đây là cách điều đó đã xảy ra cho Phật. Ông ấy là con vua, ông ấy cómọi thứ nhưng lại không hạnh phúc. Ông ấy trở nên ngày một bất hạnhhơn - bạn càng có nhiều, bạn càng trở nên bất hạnh hơn. Đó là nỗi khổcủa người giầu. Đó là điều đang xảy ra ở Mĩ ngày nay: người ta cànggiầu hơn thì họ càng trở nên bất hạnh hơn; họ càng trở nên giầu hơn họlại càng trở nên lúng túng chẳng biết làm gì.

Người nghèo bao giờ cũng chắc chắn về cái gì phải làm: Họ phải kiếmtiền, họ phải xây nhà tốt, họ phải mua xe; họ phải cho con vào đại học.Họ bao giờ cũng có chương trình chờ đợi họ. Họ bận bịu. Họ có tươnglai, họ có hi vọng: "Ngày này hay ngày khác..." Họ vẫn còn trong khổ,nhưng có hi vọng.

Người giầu ở trong khổ và hi vọng biến mất. Khổ của người đó là gấpđôi. Bạn không thể tìm được người nghèo hơn người giầu đâu; người đólà nghèo gấp đôi. Người đó vẫn còn bị phóng chiếu vào tương lai, và bâygiờ người đó biết tương lai sẽ chẳng cung cấp cái gì cả - bởi vì bất kì cáigì người đó cần, người đó đã có nó rồi. Người đó trở nên bị phiền muộn,tâm trí người đó trở nên ngày một lo âu hơn, sợ hãi hơn. Người đó trởnên đau khổ. Đó là điều đã xảy ra cho Phật.

Ông ấy giầu có. Ông ấy có mọi thứ mà có thể có được. Ông ấy đã trởnên rất bất hạnh. Một hôm ông ấy trốn khỏi cung điện của mình, bỏ lạitất cả mọi giàu sang, bỏ lại vợ đẹp, đứa con mới sinh - ông ấy đã trốn đi.Ông ấy trở thành người ăn xin. Ông ấy bắt đầu tìm hạnh phúc. Ông ấy đitới guru này, tới guru nọ; ông ấy đã hỏi mọi người phải làm gì để hạnhphúc - và tất nhiên đã có cả nghìn lẻ một người sẵn sàng cho ông ấy lờikhuyên và ông ấy đã theo lời khuyên của mọi người. Và ông ấy càngtheo lời khuyên của họ, ông ấy càng trở nên lẫn lộn hơn.

Phật đã thử bất kì cái gì được nói với ông ấy. Ai đó nói: "Hãy công phuhatha yoga"; ông ấy trở thành nhà hatha yoga. Chẳng cái gì xảy ra từđiều đó. Có thể bạn có thân thể tốt hơn qua hatha yoga, nhưng bạnkhông thể trở nên hạnh phúc được. Chỉ thân thể tốt hơn, thân thể mạnhkhoẻ hơn, chẳng tạo ra khác biệt gì. Với nhiều năng lượng bạn sẽ cónăng lượng sẵn có để trở nên bất hạnh - nhưng bạn sẽ trở nên bất hạnh.

Bạn sẽ làm gì với nó? Nếu bạn có nhiều tiền, bạn sẽ làm gì với nó? Bạnsẽ làm điều bạn có thể làm, và nếu ít tiền làm cho bạn khổ thế, nhiều tiềnsẽ làm cho bạn còn khổ hơn. Đó là số học đơn giản.Phật đã vứt bỏ tất cả yoga. Ông ấy đi tới thầy giáo khác, thầy về rajayoga, người không dạy các tư thế thân thể mà chỉ dạy mật chú, tụngniệm, thiền. Ông ấy đã thực hành những điều đó nữa, nhưng chẳng cái gìxảy tới từ nó. Ông ấy đã thực sự đi tìm kiếm. Khi bạn thực sự trong tìmkiếm thế thì chẳng cái gì có thể giúp được, thế không có cách chữa.

Phàm nhân dừng đâu đó dọc đường; họ không phải là người tìm kiếmthực. Người tìm kiếm thực là người đi tới tận cùng của việc tìm kiếm, vàđi tới nhận ra rằng tất cả mọi việc tìm kiếm đều vô nghĩa. Bản thân việctìm kiếm là con đường của ham muốn - Phật đã nhận ra điều đó mộtngày nào đó. Ông ấy đã bỏ lại cung điện của mình, ông ấy đã bỏ lại tàisản trần gian của mình; một ngày nào đó, sau sáu năm tìm kiếm tâmlinh, ông ấy vứt bỏ mọi việc tìm kiếm. Tìm kiếm vật chất đã bị vứt bỏtrước đó, bây giờ ông ấy vứt bỏ nốt tìm kiếm tâm linh. Thế giới này đãbị vứt bỏ trước đó, bây giờ ông ấy vứt bỏ thế giới kia nữa.

Ông ấy hoàn toàn gạt bỏ ham muốn... và chính khoảnh khắc đó nó xảyra. Chính khoảnh khắc đó đã có phúc lành. Tất cả mọi ham muốn bị vứtbỏ, tất cả mọi hi vọng bị vứt bỏ, tất cả mọi hi vọng bị bỏ bẵng, bỗngnhiên Gautam Siddartha trở thành Phật. Nó bao giờ cũng có đó nhưngông ấy đã đi tìm ở đâu đó khác. Nó có đó - bên trong, bên ngoài, nó làcách vũ trụ được tạo nên. Nó là phúc lạc, nó là chân lí, nó là điều thiêng liêng.