Tu bo

Từ bỏ là con đường duy nhất qua đó những người đã biết tới thực tại tốithượng đã đi vào trong bất tử.Từ từ bỏ này là rất phức tạp. Điều thoáng tới trong tâm trí bạn khi bạnnghe nó không phải là nghĩa đúng đâu. Nghĩa chung của từ bỏ là ở chỗbạn từ bỏ của cải của mình. Bây giờ hiểu được điều này sẽ là tốt.

Khi chúng ta nói rằng một người là người từ bỏ... Khi chúng ta nói rằngMahavira là người từ bỏ, ông ấy đã từ bỏ những khối lượng của cải lớnthế; khi chúng ta nói rằng Phật là người từ bỏ, ông ấy đã từ bỏ cung điệncủa mình, vương quốc của mình, mọi tiện nghi, ông ấy đã từ bỏ mọi thứ- với tâm trí của chúng ta nghĩa của từ bỏ là bỏ lại cái gì đó, buông bỏcái gì đó. Nhưng nghĩa thực của từ bỏ là ở chỗ bạn không giữ lại cái gìđó ngay chỗ đầu tiên. Chúng ta cho rằng Mahavira đã vứt bỏ của cải,nhưng thực tế, ông ấy chỉ vứt bỏ việc nắm giữ của mình mà thôi.

Hãy cố hiểu điều này sâu nhất có thể được: chúng ta cho rằng Mahavirađã bỏ lại của cải của ông ấy, nhưng ôngấy chỉ bỏ lại việc nắm giữ củamình thôi, việc níu bám của ông ấy. Của cải chưa bao giờ là củaMahavira cả, cho nên làm sao nó có thể bị từ bỏ được? Chỉ việc nắmgiữ, việc níu bám mới là của ông ấy. Của cải không phải là củaMahavira bởi vì nó có đó thậm chí trước khi có ông ấy, và nó còn lạingay cả sau ông ấy.

Vương quốc không thuộc về Phật, nó thậm chí đã có đó trước khi cóPhật, nó có đó ngay cả trước khi Phật hiện hữu - nó có đó cùng với chacủa Phật, nó có đó cùng với cha của cha của Phật. Khi Phật từ bỏ nó, thếnữa nó vẫn còn với ai đó. Phật đã không từ bỏ vương quốc, ông ấy đã từbỏ việc níu bám vào vương quốc. Việc níu bám đó là của riêng Phật.

Nếu tôi cầm tiền trong tay, mọi người sẽ nói rằng tôi đang cầm tiền.Thực tại là ở chỗ tôi chỉ giữ cho nắm tay tôi đóng lại - tiền không nhậnbiết rằng nó nằm trong nắm tay tôi. Và khi tôi buông bỏ nó, khi tôi thảnó ra, nó sẽ không biết rằng nó đã bị thả ra. Cùng đồng tiền đó đã từngđược giữ trong biết bao nhiêu nắm tay và nó chưa bao giờ lưu ý về điềuđó. Chỉ có mỗi việc nắm tay chúng ta mở ra hay đóng lại.

Từ bỏ nghĩa là vứt bỏ việc nắm giữ, buông bỏ việc nắm giữ - và nghĩakhác là không giữ ngay chỗ đầu tiên, biết rằng cái không phải của bạnthì không là của bạn. Nhưng bạn mang nghĩa khác của từ bỏ trong tâmtrí mình. Người có tiền nói, “Cái này là của tôi.” Thế rồi người đó từ bỏnó, theo nghĩa của bạn, và người đó nói, “Tôi đã từ bỏ tiền của mình.”Nhưng ngay cả trong hành động từ bỏ đó, người đó vẫn không buông bỏquyền sở hữu của mình; người đó vẫn tin rằng mình đã từ bỏ của cải củamình.

Tôi biết những người từ bỏ, người mà thậm chí nhiều năm đã trôi qua -ba mươi năm trong trường hợp này, bốn mươi năm trong trường hợp nọ- đã không buông bỏ tài khoản. Họ vẫn tuyên bố, “Tôi đã đá tung tiền tàiđi rồi,” và họ đã làm cú đá này bốn mươi năm trước! Và nếu tiền khôngphải là của họ, thế thì họ sẽ xin lỗi tiền bởi vì họ đã đá nó! Nhưngkhông, tiền là của họ, và bây giờ thay vào chỗ của tiền, việc từ bỏ là củahọ.

Hãy cố gắng hiểu điều này cho đúng: bây giờ họ đã biến bản thân từ bỏthành một loại của cải. Bây giờ việc từ bỏ hàng triệu ru pi đã trở thànhuy tín của họ, vốn của họ trong bốn mươi năm qua. Bây giờ việc từ bỏhàng triệu ru pi này là của cải của họ. Bây giờ nếu bạn nói với họ rằngđấy không phải là hàng triệu đâu, số đấy ít hơn, họ sẽ rất đau đấy.

Một người bạn tới gặp tôi. Anh ấy tới cùng vợ bởi vì anh ấy đã nghĩ rằngtự giới thiệu mình sẽ có vẻ kì quái. Thế là vợ anh ta giới thiệu anh ta vàanh ta giới thiệu vợ. Người vợ nói, “Anh ấy là con người của từ thiệnlớn lao. Anh ấy đã cúng cho việc từ thiện hàng trăm nghìn ru pi.” Ngườichồng nhìn vợ và nói, “Mỗi trăm nghìn thôi sao? Đến bây giờ nó là mộttrăm mười nghìn rồi!”

Bây giờ cái loại từ bỏ này chẳng là gì ngoài việc giành lấy cái khác. Nólà một loại tiền mới. Nó cũng thuận tiện và an toàn hơn; kẻ trộm khôngthể đánh cắp được nó. Việc thay đổi chính phủ sẽ không ảnh hưởng tớinó theo bất kì cách nào do bản chất của của cải mới này.Tôi bảo người bạn đó, “Bạn đã làm trò láu cá đấy! Bạn thận trọng. Mộttrăm mười nghìn ru pi của bạn có thể bị kẻ trộm lấy mất, bị thổ phỉcưỡng bách lấy đi; chính phủ có thể đánh thuế nặng, chủ nghĩa xã hội cóthể tới nước này - bất kì cái gì cũng có thể xảy ra. Nhưng bây giờ khôngkẻ trộm nào có thể lấy được nó khỏi bạn, không chủ nghĩa xã hội nào cóthể giật được nó khỏi bạn.”

Anh ta nghiêng người trên ghế, nhưng xương sống anh ta bỗng nhiêndựng đứng. Anh ta nói, “Thầy phải đấy. Đó là lí do tại sao tôi đã chotiền, bởi vì đức hạnh không thể bị cái chết lấy đi. Bây giờ đây là đứchạnh - bây giờ không quyền lực nào trên thế giới có thể lấy điều nàykhỏi tôi được.” Anh ta đã chuyển tiền của mình thành đức hạnh!

Đức hạnh là tiền tệ sẽ hợp thức ngay cả trong thế giới bên ngoài cái chết.Nó còn có thể có nghĩa gì khác? Đức hạnh là đồng tiền được thừa nhậnkhông chỉ ở đây, mà sẽ có giá trị ở thế giới khác nữa. Bây giờ người nàysẽ đi vào thế giới khác với số dư ngân hàng này. Và cái gọi là kinh sáchdạy cho mọi người, “Nếu bạn từ bỏ ở đây, bạn sẽ được thưởng ở kia.Điều bạn từ bỏ ở đây bạn sẽ thu được nghìn lần hơn ở kia.” Chính tronghi vọng thu được này mà mọi người từ bỏ. Chính bởi vì sự tham lam màmọi người từ bỏ. Và nếu mọi người từ bỏ để thu được cái gì đó, nókhông phải là từ bỏ chút nào. Không thể nào từ bỏ với sự thu xếp nhưvậy. Từ bỏ không có nghĩa là bạn biến từ bỏ thành một loại tiền tệ mới.

Từ bỏ nghĩa là hiểu rằng không của cải nào thực sự là của cải. Nghĩa củatừ bỏ là hiểu biết rằng không có của cải nào thực sự là của cải, dù ở đâyhay ở thế giới khác. Của cải đơn giản không tồn tại. Nó nghĩa là đượcbắt rễ vào trong hiểu biết rằng, “Mình không có của cải chút nào, khôngcủa cải nào là của mình chút nào. Mình hoàn toàn nghèo.” Từ mà Jesusđã dùng cho điều này là “nghèo trong tâm linh.”

Những người kinh nghiệm cái nghèo của mình trong linh hồn là nhữngngười từ bỏ. Họ biết rằng linh hồn đơn giản không có của cải, rằngkhông có của cải trong linh hồn. Và điều thú vị là ở chỗ khoảnh khắcmột linh hồn đi tới nhận ra rằng nó chẳng liên quan gì tới của cải, trongchính khoảnh khắc đó cái bất tử được kinh nghiệm... chính khoảnh khắcđó. Bởi vì nếu nắm tay giữ tiền bạc, của cải, mà mở ra hoàn toàn – trongtính bạo dạn toàn bộ - thế thì trên cùng nắm tay mở ra đó nước cam lồcủa bất tử sẽ mưa rào xuống. Nhưng hãy nhớ một điều: nếu bạn muốngiữ tiền của mình, bạn phải nắm nắm tay lại; nếu bạn muốn giữ cái bấttử, bạn phải mở nắm tay ra. Nước cam lồ của bất tử mưa rào lên bàn taymở. Trong bàn tay đóng, chỉ chất độc tụ lại.

Đây là lí do tại sao điều chúng ta gọi là sampatti, của cải, lại còn hơn làvipatti, bất hạnh, hơn sampatti. Đây là lí do tại sao, với cái gọi là của cảicủa bạn, khổ sở của bạn cứ sâu sắc thêm và lớn lên thêm.Bàn tay mở nghĩa là cho dù nước cam lồ có mưa rào xuống, nó cũngkhông cố giữ lại cho nó. Vào ngày đó không có ao ước nắm giữ ngay cảnước cam lồ đang mưa xuống, hay khi có của cải lớn lao nhất nhưngkhông có ham muốn nắm tay lại giữ nó, thì người này đã đạt tới trạngthái từ bỏ. Chỉ khi không còn ham muốn để nắm giữ thì từ bỏ thực sự đãxảy ra.

Từ bỏ là sự biến mất của thái độ nắm giữ, trong mọi chiều. Người takhông nắm giữ vào con người, vào tiền bạc, vào kinh sách, vào bất kìđức hạnh nào. Và thậm chí cũng không còn vấn đề bạn nắm giữ vào cáigì nữa, bởi vì chúng ta tinh ranh tới mức chúng ta có thể vứt bỏ thứ nàyvà nắm giữ thứ khác - nhưng việc nắm giữ vẫn tiếp tục.

Vấn đề là ở sự níu bám của bạn, không phải vào mọi thứ. Người này từbỏ tiền và thế rồi người đó níu bám vào việc từ bỏ của mình. Người kháctừ bỏ gia đình mình nhưng thế rồi người đó níu bám lấy đạo tràng, ngườikhác từ bỏ cuộc sống trần tục nhưng thế rồi người đó níu bám lấy tínhchất sannyas. Vấn đề là thái độ níu bám.

Ý nghĩa của sannyasin là người đã vứt bỏ việc níu bám. Đây là toàn thểý nghĩa - rằng người đó đã từ bỏ việc níu bám, người đó đã quyết địnhkhông giữ lại cái gì thêm nữa. “Bây giờ mình sẽ sống mà không níubám” - quyết tâm này được gọi là tính chất sannyas. Nhưng đó là câuchuyện tinh tế... nếu chúng ta muốn chúng ta có thể nắm giữ ngay cảtính chất sannyas, cái đó nữa cũng có thể trở thành nắm tay của bạn.

Nắm tay của bạn khéo léo nắm giữ tới mức nó có thể nắm lại bất kì cáigì. Chẳng thành vấn đề ít nhất vật đó là cái gì. Nó phải trở nên khéo léotới mức cho dù không có gì cả, nó vẫn có thể đóng lại với cái không cógì. Khi thói quen đóng lại của nắm tay bị vứt bỏ, thế thì đó là từ bỏ. Nólà việc không níu bám, khi thậm chí khôn có cảm giác níu bám nảysinh.

Cho nên từ bỏ không có nghĩa là từ bỏ của cải, từ bỏ không có nghĩa làtừ bỏ gia đình, từ bỏ không có nghĩa là bạn từ bỏ vật nào đó. Từ bỏnghĩa là buông bỏ thái độ níu bám, thái độ nắm giữ. Việc biến mất củathái độ nắm giữ là từ bỏ.Chính là qua loại từ bỏ này mà những người biết tới thực tại tối thượngđã đi vào cái bất tử, cái bất diệt. Việc từ bỏ này sẽ là khả năng chỉ nếubạn bắt đầu sống với nhận biết lớn lao. Thế thì từ bỏ không còn là hànhđộng bên ngoài nữa, mà trở thành trạng thái bên trong của hiện hữu.

Người thức tỉnh vẫn còn tỉnh táo và tỉnh thức rằng nắm tay phải khôngđóng lại trên bất kì cái gì, rằng việc nắm giữ bất kì cái gì không trởthành sự tù túng. Không cái gì giới hạn được người đó. Khi người tasống với nhiều nhận biết thế, thế thì người ta đang sống trong trạng tháitừ bỏ.

Hàng nghìn người đã được điểm đạo mang tính chất sannyas với Phật.Phật thường nói với họ, “Hãy lưu tâm tới điều các ông đang làm. Cácông đang vứt bỏ tất cả những cái các ông có, còn ta lại không cho cácông cái gì thế vào chỗ của nó.” Nhiều lần, nhiều người đã lảng xa khỏiPhật bởi vì phát biểu như vậy đi ra ngoài mọi logic. Người ta sẵn sàng từbỏ chỉ nếu cái gì đó hơn sẽ được đạt tới.Mọi người hay hỏi Phật, “Thôi được, chúng tôi sẽ từ bỏ gia đình mình,nhưng chúng tôi sẽ đạt được cái gì? Chúng tôi sẽ từ bỏ tiền bạc và củacải, nhưng chúng tôi sẽ đạt tới cái gì? Chúng tôi sẵn sàng vứt bỏ mọithứ, nhưng cái gì sẽ là phần thưởng? Chúng tôi sẽ đưa toàn thể các kiếpsống của mình vào thiền, vào yoga, vào khổ hạnh, nhưng kết quả, cái thuđược sẽ là cái gì?”

Phật sẽ nói, “Chừng nào các ông còn hỏi để thu được, thì tốt hơn cả cácông hãy ở lại nơi các ông đang ở. Bởi vì chính tâm trí đang hỏi cái thulại, đang tìm cái thu lại, đó là thế giới. Các ông thậm chí đã tới đây vớita để tìm kiếm thu được gì đó.”Nhưng nếu những người này là cái gọi là thánh nhân của bạn, họ sẽ nói,“Điều này là đúng. Cái gì có đó trong những người đàn bà trần tục ởđây? Ở đây, mọi thứ đều nhất thời. Nếu các ông muốn có đàn bà thực,họ đang ở trên trời kia - nhưng để có được họ các ông sẽ phải từ bỏ đànbà ở đây. Thức ăn mà các ông đang tận hưởng ở đây chẳng là cái gì cả;nó chỉ là thú vui ngon miệng bình thường. Ngày mai các ông sẽ lại đói.

Nếu các ông muốn tận hưởng món ngon thực, có cây kalpavrikshas, câythoả ước, trên trời ấy; các ông có thể ngồi dưới chúng. Và sao các ônglại níu bám lấy của cải bình thường, chẳng là gì ngoài đống rác rưởi?Nếu các ông muốn đạt tới của cải thực, thế thì hãy kiếm đức hạnh đi. Vàsao các ông lại xây nhà không cần thiết ở đây thế? Đây toàn là lâu đàicát thôi. Nếu các ông muốn có nhà bê tông xi măng vĩnh cửu, chúng ởtrên trời kia. Một khi một cái gì đó được xây dựng ở đó thì nó không baogiờ bị phá huỷ đi.”

Tất cả những điều mà cái gọi là các sư và thánh nhân thông thường đangnói tới đó đều không phải là ngôn ngữ của giải thoát tâm linh, nó là ngônngữ của tham lam. Nó là cùng ngôn ngữ của trần thế. Việc tính toán vàtoán học này là hoàn toàn trần tục - và đây là lí do tại sao nó lại hấp dẫnthế.

Nhưng khi ai đó tới Phật để hỏi điều gì đó cùng với cùng những dòngnày, ngài sẽ hỏi - và bạn cũng sẽ nghĩ ngài đang hỏi điều đúng - “Nếungười ta hành thiền, kỉ luật tâm linh và tôn trọng tất cả mọi loại khổhạnh trong cuộc sống của mình, cái gì sẽ tới từ điều đó? Người ta sẽ đạttới cái gì với moksha, giải thoát?”

Phật sẽ nói, “Thậm chí đừng nêu ra câu hỏi về việc đạt tới cái gì trongmoksha, bởi vì khoảnh khắc ông hỏi về đạt tới, ông đã trượt lùi lại vàotâm trí, vào tù túng của thế gian này. Khoảnh khắc ông hỏi về thu đượcgì đó, chính sự tập trung của ông đã đi vào thế gian rồi. Nó không còn cóquan hệ nào với moksha. Hãy tới ta để hỏi về moksha chỉ vào ngày ôngsẵn sàng vứt bỏ tất cả và chẳng thu lại cái gì. Cái ngày ông sẵn sang buông bỏ và ông không quan tâm tới việc thu lại cái gì, ông sẽ đạt tớimoksha. Và đừng hỏi ta moksha sẽ giống cái gì - ông hãy kinh nghiệmnó và tìm ra cho chính mình.”

Nhiều người lảng đi. Họ sẽ tới, nhưng thế rồi họ sẽ lại bỏ đi. Con ngườinày dường như ở bên ngoài tất cả mọi hiểu biết. Mọi người sẽ nói,“Cũng tốt nếu không có gì hết cả, nhưng ít nhất phải có phúc lạc ở đóchứ.” Phật sẽ nói, “Ngay cả phúc lạc cũng chẳng có ở đó. Mọi điều ta cóthể nói là sẽ không có khổ.” Toàn thể ngôn ngữ của Phật là ngôn ngữbên ngoài thế giới này. Có lẽ không người nào khác trên Trái Đất đãtừng dùng ngôn ngữ phi thế gian như vậy. Đây là lí do tại sao ngay cảtrong đất nước tôn giáo, vĩ đại này của chúng ta, Phật cũng không thểbắt rễ được. Đất nước này là bao là và mang tính tôn giáo và nó đã nhưvậy trong hàng nghìn năm - nhưng ngôn ngữ của cái gọi là tính tôn giáolại hoàn toàn trần tục. Một người như Phật không thể bắt rễ được; ngàikhông thể tìm thấy mảnh đất tốt ở đây bởi vì ngài không thể nói ngônngữ của tham lam.

Phật đã có khả năng bắt rễ ở Trung Quốc và Nhật Bản không phải bởi vìngười ở đó đã có khả năng hiểu được ngôn ngữ của ngài, mà bởi vì sauđó các đệ tử của ngài đã hiểu, qua kinh nghiệm, không dùng ngôn ngữcủa Phật chút nào. Họ bắt đầu nói cùng ngôn ngữ của tham lam.

Phật đã giành được mảnh đất ở Trung Quốc và ở Nhật Bản bởi vì các đệtử đó đã thôi nói ngôn ngữ của Phật. Họ lại bắt đầu nói ngôn ngữ của thếgian. Họ sẽ nói, “Các bạn sẽ biết hạnh phúc, phúc lạc, hạnh phúc lớnlao” - và các bạn sẽ đạt tới cái này và các bạn sẽ đạt tới cái nọ. Họ dùngngôn ngữ của thành đạt, và chỉ thế thì giáo huấn của Phật mới có đượcchỗ đứng chân ở Trung Quốc, Nhật Bản, Miến điện và Sri Lanka; thựctế, trong toàn thể châu Á bên ngoài Ấn Độ. Nhưng đấy không phải làchân của Phật - cái thu được chỗ đứng chân không phải là chân củaphật.

Phật thường nói, “Phúc lạc sao? Không, không phúc lạc đâu, nhưng màhết khổ thì có đấy.” Mọi người sẽ hỏi ngài, “Gạt phúc lạc sang bên đi,nhưng ít nhất thì linh hồn sẽ có đó chứ? Sự tồn tại của tôi ít nhất cũng cóđó chứ? Ít nhất hãy đảm bảo cho chúng tôi về điều đó.” Phật sẽ nói,“Các ông bệnh rồi - làm sao các ông có thể sống sót ở đó được? Các ôngsẽ biến mất, các ông sẽ thôi hiện hữu. Và cái sẽ còn lại không phải là cácông.” Điều này ở bên ngoài hiểu biết của mọi người.

Nhưng Phật đang nói chân lí đấy. Ngài đang nói rằng tham lam của conngười là khổng lồ tới mức con người thậm chí đồng ý và nói, “Được rồi,chẳng cái gì sẽ được đạt tới, chẳng sao cả - nhưng ít nhất tôi phải vẫncòn chứ. Nếu tôi có đó, cái gì đó này khác có thể được xoay xở. Nhưngnếu bản thân tôi không thể có đó... thế thì toàn thể cuộc truy tìm tâm linhnày chỉ là việc phí thời gian.”

Cuộc truy tìm tâm linh có vẻ có nghĩa với bạn chỉ nếu nó phục vụ chomục đích nào đó, nếu nó đem lại cái gì đó trong tay bạn, kết quả nào đó,cái thu được nào đó. Ngôn ngữ của thu được là ngôn ngữ của tham lam.Khi ngôn ngữ của thu được mà còn ngự trị, tham lam cũng ngự trị. Vàchừng nào tham lam còn là động cơ của bạn, nỗi thống khổ của bạn sẽcòn tiếp tục. Tại sao? - bởi vì bạn đã đi theo hướng tuyệt đối sai, nơikhông có cội nguồn của cuộc sống thực. Cội nguồn của cuộc sống thựckhông ở đâu đó khác mà bạn phải nắm giữ nó và chộp bắt nó; nó đã ởbên trong bạn rồi, ở đây và bây giờ.

Nếu bạn có thể không bận bịu, nếu bạn có thể buông bỏ mọi thứ, thả ramọi nắm giữ của bạn, cánh cửa sẽ mở ra ngay bây giờ. Điều bạn cứ bỏlỡ qua tất cả mọi cố gắng của mình sẽ được biết tới ngay bây giờ. Nó đãở đó rồi, hiện diện bên trong bạn, ở đây và bây giờ - nhưng bạn lại bậnrộn thế để cố gắng tìm ra nó ở bên ngoài.

Tôi đã nghe nói rằng vào một đem tối trời, một người bị ngã khỏi mỏmđá. Lúc đó trời tối như mực và có vực thẳm hun hút phía dưới. Anh tatóm được một chiếc rễ cây và treo lơ lửng theo nó. Anh ta gào lên, anhta khóc lóc, anh ta kêu la xin giúp đỡ, nhưng đó là mảnh đất hoang vắngkhông người. Lúc đó lại là đêm rất lạnh lẽo và người này không thể nàohình dung được rằng mình có thể sống sót. Anh ta cảm thấy dường nhưanh ta đang mất dần sức nắm vào chiếc rễ, nó đang tuột ra khỏi tay anhta bởi vì chúng đang bị lạnh đóng băng lại. Người này cứ kêu gào và lahét xin giúp đỡ bằng tất cả sức mạnh của mình. Anh ta ở đích xác trongcùng tình huống như tất cả chúng ta đang ở - cố nắm giữ trong khi mọithứ đang tuột khỏi tay chúng ta. Nhưng với anh ta nguy hiểm chắc chắnlà sắp chết đến nơi, định mệnh đã điểm. Chúng ta có thể không nghĩ tớicái chết của riêng mình, nhưng với anh ta cái chết của anh ta ở ngay đórồi, phía dưới anh ta. Khoảnh khắc cái rễ bị tuột khỏi việc nắm giữ củaanh ta thì anh ta sẽ được kết thúc.

Nhưng anh ta có thể xoay xở nắm giữ được bao lâu nữa? Sau rốt, ngaycả việc nắm giữ của anh ta rồi cũng sẽ bị mệt mỏi. Và điều đáng quantâm là ở chỗ bạn càng nắm giữ mạnh bao nhiêu, thì bạn sẽ càng mệt sớmhơn bấy nhiêu. Bởi vì anh ta đang nắm giữ chặt thế, ngón tay anh ta bắtđầu bị lỏng ra mặc cho tất cả mọi mong ước của anh ta là ngược lại.Chung cuộc, chiếc rễ tuột khỏi tay anh ta.

Nhưng thế rồi một tiếng cười ầm vang vọng tới trong thung lũng...không có vực thẳm dưới người đó, anh ta ngã trên đất bằng. Bởi vì bóngtối nên anh ta không thể thấy được gì, anh ta đang trong kinh hãi. Nhưngđất lại ở ngay dưới anh ta, nó không phải là vực thẳm. Và đau khổ màanh đã trải qua toàn thể thời gian chỉ bởi vì việc nắm giữ của anh ta.Chẳng có vực thẳm nào cả. Thung lũng đã tràn đầy tiếng gào thét và lahét do kinh hãi bây giờ vọng lại bằng tiếng cười.

Người đó cười chính mình.Bất kì ai đã cố gắng vứt bỏ sự điên khùng của việc nắm giữ đều cười,bởi vì họ thấy rằng cái họ kinh sợ nhiều thế đơn giản không tồn tại. Cáichết mà bạn kinh sợ thế chỉ dường như có đó thôi bởi vì việc nắm giữriêng của bạn. Khoảnh khắc bạn buông bỏ, cái chết không tồn tại thêmnữa. Nỗi đau khổ bạn đang kinh nghiệm tồn tại chỉ trong việc nắm giữcủa bạn, và nó được sinh ra từ việc nắm giữ của bạn. Nó biến mất vàocùng khoảnh khắc mà việc nắm giữ biến mất. Và bạn sợ bởi vì nhữngsuy đoán lung tung của bạn về nơi bạn sẽ chất dứt trong bóng tối, nhưngđó đích xác là nơi bản thể bên trong của bạn hiện hữu. Mọi nắm giữ đềuqua đi, bạn rơi vào trong bản thân mình.