Chương 5. Hạnh phúc không biết ngày mai

TÌM TRÂU - Osho

Nói về mười bức tranh trâu 'Thập mục ngưu đồ' của Thiền

Chương 5. Hạnh phúc không biết ngày mai

Câu hỏi thứ nhất:

Osho kính yêu,

Thầy nói rằng bản chất của tâm trí là kí ức và thông tin. Do đó việc đọc có thổi phồng và tiếp sinh lực cho tâm trí không?

Điều đó còn tuỳ. Điều đó tuỳ vào bạn. Bạn có thể dùng việc đọc như thức ăn cho bản ngã. Nó rất tinh vi. Bạn có thể trở thành thông thái; thế thì nó là nguy hiểm và có hại. Thế thì bạn đang đầu độc bản thân bạn, bởi vì tri thức không phải là việc biết, tri thức không phải là trí huệ. Trí huệ không liên quan gì tới tri thức. Trí huệ có thể tồn tại trong dốt nát toàn bộ nữa. Nếu bạn dùng việc đọc chỉ như thức ăn cho tâm trí, để tăng trí nhớ của bạn, thế thì bạn đang ở hướng sai. Nhưng việc đọc có thể được dùng theo cách khác; thế thì việc đọc là đẹp như bất kì cái gì khác trong cuộc sống.

Nếu bạn đọc Gita không để thu thập thông tin mà để lắng nghe bài ca của điều thiêng liêng - điều không ở trong lời mà ở giữa các lời, điều không ở trong các dòng mà ở giữa các dòng - nếu bạn đọc Bhagavad Gita như bài ca của điều thiêng liêng, nếu bạn lắng nghe âm nhạc của nó, thế thì nó có cái đẹp vô cùng và nó có thể có ích. Trong những khoảnh khắc nào đó của miệt mài sâu sắc bạn sẽ trở thành một với điều thiêng liêng.

Điều này có thể xảy ra khi nghe tiếng hót của chim nữa, cho nên vấn đề không phải là từ Gita, Kinh Thánh hay Koran - vấn đề cơ bản là từ người nghe. Bạn lắng nghe thế nào? Bạn có tham để biết nhiều hơn không? Thế thì Gita, Koran, Kinh Thánh tất cả sẽ đầu độc bạn. Nếu không có tham, bạn sẽ chỉ đọc nó như bài thơ hay; nó có cái đẹp vô cùng trong nó. Bạn không cố rót đầy kí ức của bạn bằng nó, nhưng bạn chỉ nhận biết; đọc, theo dõi, quan sát, đi vào trong nó nhiều nhất có thể được nhưng đồng thời vẫn còn xa cách - người quan sát trên núi. Bạn không nên bị ấn tượng, bởi vì mọi ấn tượng đều giống như bụi tụ trên gương. Nếu bạn không bị ấn tượng - tôi không nói không hứng khởi, điều đó là khác toàn bộ. Được hứng khởi là khác toàn bộ với bị ấn tượng. Bất kì ai cũng có thể bị ấn tượng, nhưng để được hứng khởi bạn cần thông minh lớn, hiểu biết.

Hứng khởi là được hoà điệu với kinh sách nào đó, là có tính thiền với nó - không qua tâm trí nhưng qua tính toàn bộ của bạn. Nếu bạn đọc Gita theo cách đó, bạn đang đọc Gita bằng máu bạn, bằng tâm can bạn, bằng trái tim bạn, bằng tâm trí bạn, bằng thân thể bạn. Mọi thứ bạn có, tính toàn bộ của bạn, có đó. Khi bạn đơn giản thu thập thông tin, chỉ cái đầu của bạn có đó và không cái gì khác. Thế thì bạn thu thập ấn tượng và bạn đã bỏ lỡ.

Lắng nghe tôi cùng điều đó là có thể. Bạn có thể lắng nghe lời tôi; bạn có thể lắng nghe tôi. Nếu bạn lắng nghe chỉ lời bạn sẽ ra về với chút ít thêm thông thái hơn khi bạn đã tới đây; gánh nặng của bạn sẽ nhiều hơn chứ không ít hơn. Bạn sẽ ở sâu hơn trong tù túng, không được tự do, bởi vì bất kì cái gì tôi nói, những điều này không phải là lời. Lắng nghe cái im lặng ở trong chúng ấy. Lắng nghe người đang nói qua chúng. Hiện hữu cùng tôi đi! Nếu bạn quên lời tôi, không cái gì bị mất cả. Nhưng nếu bạn mang lời tôi và bạn quên tôi, mọi thứ bị mất.

Việc lắng nghe tôi không nên chỉ qua cái đầu, mà với tính toàn bộ của bạn. Bạn là một thể thống nhất. Mọi thứ được nối với nhau. Khi bạn lắng nghe tôi, lắng nghe từ trái tim đi, lắng nghe từ chân, tay - trở thành người nghe một cách toàn bộ, không chỉ cái đầu. Nếu cái đầu lắng nghe, thế thì nó liên tục so sánh với bất kì cái gì bạn đã biết từ trước. Nó liên tục diễn giải và, tất nhiên, diễn giải của bạn là của bạn chứ không phải là của tôi.

Mọi người, nếu người đó lắng nghe từ cái đầu, đều sẽ nghe từ tri thức thu nhận, từ kết luận nào đó đã được đạt tới. Thế thì người đó không thuần khiết, không phải là không bị biến chất. Thế thì người đó đang lắng nghe từ tâm trí bị biến chất - và bất kì cái gì bạn diễn giải đều sẽ là diễn giải của bạn.

Tôi đọc một giai thoại; nó xảy ra trong một trường nhỏ:

Cô giáo kể cho học trò về khám phá ra châu Mĩ - Columbus và cuộc hành trình của ông ấy và khám phá này. Một cậu bé rất, rất háo hức, rất chăm chú nghe, say mê. Thế là cô giáo bảo cậu ta viết một bài luận về khám phá ra châu Mĩ. Đây là bài cậu bé sáng dạ đã viết:

"Columbus là một người có thể làm cho quả trứng đứng trên một đầu mà không làm nát nó. Một hôm nhà vua Tây Ban Nha phái ông ấy đi và hỏi: 'Ông có thể khám phá ra châu Mĩ không?'

'Có chứ,' Columbus trả lời, 'nếu bệ hạ cho tôi một chiếc thuyền.'

Ông ta có được thuyền và dương buồm đi theo hướng mà ông ấy biết châu Mĩ ở đó. Các thuỷ thủ nổi loạn và thề không có chỗ như thế mà là châu Mĩ, nhưng cuối cùng viên hoa tiêu đi tới Columbus và nói, 'Thưa thuyền trưởng, đất liền trong tầm nhìn rồi.'

Khi thuyền lại gần bờ Columbus thấy một nhóm người bản địa. 'Đây có phải là châu Mĩ không?' ông ta hỏi họ. 'Vâng,' họ đáp.

'Tôi cho rằng các ông là người Ấn Độ?' Columbus nói tiếp.

'Vâng,' tù trưởng nói, 'và ông là Christopher Columbus phải không, tôi đoán thế?'

'Vâng tôi đây,' Columbus nói.

Tù trưởng Ấn Độ quay sang anh chàng hoang dã của mình và nói, 'Cùng đường rồi. Chúng ta cuối cùng đã bị khám phá.'"

Đứa trẻ lắng nghe với tâm trí đứa trẻ, diễn giải riêng của nó. Mọi người lắng nghe với tâm trí riêng của họ - thế thì bạn đang nghe nhưng bạn không lắng nghe.

Ở Ấn Độ, khi ai đó đọc một cuốn sách thường điều đó được gọi là 'đọc'; nhưng bất kì khi nào ai đó đọc Gita chúng ta có một thuật ngữ đặc biệt cho nó: chúng ta gọi nó là con đường. Dịch đúng nghĩa đen nó sẽ có nghĩa là 'bài học'. Việc đọc thường chỉ là đọc thôi - máy móc; nhưng khi bạn đọc bị cuốn hút sâu sắc vào trong nó tới mức chính việc đọc trở thành bài học, thế thì chính việc đọc đi sâu vào trong bản thể bạn và không chỉ là một phần của kí ức bạn bây giờ mà đã trở thành một phần của bản thể bạn. Bạn đã hấp thu nó, bạn bị say với nó. Bạn không mang thông điệp trong nhiều lời thế, nhưng bạn có điều tinh tuý trong bạn. Chính điều tinh tuý đã đi vào trong bản thể bạn. Chúng ta gọi nó là 'con đường'.

Trong việc đọc một cuốn sách, một khi bạn đã đọc nó, cuốn sách bị kết thúc. Đọc nó hai lần sẽ là vô nghĩa; ba lần sẽ đơn giản là ngu xuẩn. Nhưng trong con đường bạn phải đọc cùng cuốn sách mọi ngày. Có những người đã từng đọc Gita mọi ngày trong nhiều năm - năm mươi năm, sáu mươi năm - cả đời họ. Bây giờ nó không phải là việc đọc, không có vấn đề về biết cái gì được viết trong nó; họ biết, họ đã đọc nó cả nghìn lần. Thế thì họ đang làm gì? Họ đang bắc cầu tâm thức của họ lặp đi lặp lại với cùng một việc điều chỉnh, dường như Krishna đang sống động trước họ, hay Jesus đang sống động trước họ. Họ không còn đọc sách nữa - họ đã biến đổi bản thân họ vào trong một không gian khác, trong một thời gian khác, trong một thế giới khác.

Đọc Gita, hát nó, nhảy múa nó, và cho phép nó nhiều nhất có thể được để đi vào bên trong. Chẳng mấy chốc lời bị bỏ lại đằng sau nhưng âm nhạc đi sâu hơn. Thế rồi ngay cả âm nhạc đó cũng bị bỏ lại đằng sau - chỉ nhịp điệu còn vang vọng. Và thế rồi ngay cả điều đó cũng mất đi. Mọi điều vô nghĩa đều mất đi, chỉ còn điều tinh tuý... và cái tinh tuý đó là không thể diễn đạt được. Nó không thể được nói - người ta phải kinh nghiệm nó.

Cho nên nếu bạn đọc, điều đó tuỳ vào bạn liệu việc đọc có giúp cho bạn trở nên tự do không, hay liệu việc đọc sẽ làm cho bạn thành kẻ nô lệ lớn. Liệu nó sẽ trở thành tự do hay thành nhà tù, điều đó tuỳ ở bạn.

Một cô giáo dạy nhạc đưa lớp của mình tới buổi hoà nhạc với hi vọng phát triển thêm nữa việc thưởng thức âm nhạc của chúng. Sau chương trình này cô đưa chúng đi ăn và chúng được ăn bánh, kem và các bánh kẹo.

Ngay khi chúng sẵn sàng về nhà, cô giáo hỏi em nhỏ nhất lớp, "Nào, con có thích buổi hoà nhạc không?"

"Dạ có ạ," nó sung sướng đáp, "thích tất cả trừ mỗi âm nhạc thôi."

Nếu bạn đọc Gita hay Kinh Thánh chỉ từ cái đầu, bạn sẽ tận hưởng mọi thứ khác ngoại trừ âm nhạc; và âm nhạc là điều thực. Đó là lí do tại sao chúng ta đã gọi nó là Bhagavad Gita - bài ca của điều thiêng liêng. Toàn thể sự việc là trong tính cố kết bên trong nhất của nó. Nó là tính thơ ca, nó không phải là văn xuôi. Và thơ ca phải được hiểu theo cách khác toàn bộ với văn xuôi.

Văn xuôi có tính logic, thơ ca là phi logic. Văn xuôi là tuyến tính, nó đi theo đường thẳng. Thơ ca không tuyến tính, nó đi vòng quanh, nó chuyển trong vòng tròn. Văn xuôi dành cho những điều bình thường và kinh nghiệm bình thường. Có những kinh nghiệm không thể được diễn đạt trong văn xuôi. Những kinh nghiệm đó cần thơ ca. Thơ ca nghĩa là một dạng linh động hơn. Thơ ca nghĩa là dạng ca hát, nhảy múa, mở hội hơn. Mọi kinh sách lớn đều có tính thơ ca; cho dù chúng được viết trong văn xuôi, chúng vẫn là thơ ca. Thơ ca có thể được viết trong văn xuôi và thơ ca có thể được viết trong thơ ca. Cho nên vấn đề không phải là dạng ngôn ngữ - chính vấn đề là cái rất tinh tuý của nó.

Cho nên khi bạn đọc Koran, đừng đọc nó - hát nó đi! Bằng không bạn sẽ bỏ lỡ, bạn sẽ bỏ lỡ mọi thứ và bạn sẽ nghĩ bạn đã hiểu mọi thứ - vì toàn thể sự việc là trong âm nhạc. Nếu âm nhạc bao quanh bạn, âm nhạc của Koran, Kinh Thánh hay Gita, và bạn có cảm giác nhảy múa, năng lượng của bạn đang vui mừng cực độ, tràn ngập, nước mắt, tiếng cười, nhảy múa; nếu bạn cảm thấy dường như làn gió mới đã đi vào trong bản thể bạn - thế thì bạn không thu thập bụi.

Đọc là biết nghệ thuật nào đó. Nó là đi vào thông cảm sâu sắc. Nó là đi vào trong một loại tham gia. Nó là thực nghiệm lớn trong thiền.

Nhưng nếu bạn đọc Gita theo cùng cách như bạn đọc tiểu thuyết bạn sẽ bỏ lỡ nó. Nó có hết tầng nọ tới tầng kia chiều sâu. Do đó, mới có con đường - mọi ngày người ta phải lặp lại. Nó không phải là việc lặp lại; nếu bạn biết cách lặp lại nó, việc đó không phải là sự lặp lại. Nếu bạn không biết, thế thì nó là việc lặp lại.

Cứ thử điều đó trong ba tháng. Đọc cùng cuốn sách - bạn có thể chọn bất kì cuốn sách nhỏ nào - mọi ngày. Và đừng mang ngày hôm qua của bạn vào để đọc nó: cứ lại tươi mới như mặt trời mọc buổi sáng - lại tươi như hoa tới sáng nay, lại tươi tắn. Cứ mở Gita ra lần nữa, được háo hức, được xúc động. Lại đọc nó, lại hát nó, và nhìn. Điều đó làm lộ ra nghĩa mới cho bạn.

Điều đó chẳng có gì liên quan tới ngày hôm qua và mọi thứ mà ngày hôm qua bạn đã đọc nó. Nó cho bạn ý nghĩa nào đó hôm nay, khoảnh khắc này; nhưng nếu bạn đem hôm qua của bạn vào với bạn, thế thì bạn sẽ không có khả năng đọc nghĩa mới. Tâm trí bạn đã đầy nghĩa. Bạn nghĩ bạn đã biết rồi. Bạn nghĩ bạn đã từng đọc cuốn sách này lặp đi lặp lại - cho nên phỏng có ích gì? Thế thì bạn có thể cứ đọc nó như một điều máy móc và bạn có thể liên tục nghĩ cả nghìn lẻ một ý nghĩ khác. Thế thì điều đó là vô tích sự. Thế thì nó chỉ là chán. Thế thì bạn sẽ không được làm sảng khoái bởi nó. Bạn sẽ trở nên đờ đẫn. Đó là lí do tại sao, trong một trăm người, chín mươi chín người đờ đẫn. Thông minh của họ không sắc bén - gần như đần độn. Rất khó tìm ra một người tôn giáo và không đần, vì họ lặp lại cùng nghi lễ mọi ngày - nhưng cái sai là trong tâm trí họ, không trong nghi lễ. Bạn có thể làm cùng điều một cách tuyệt đối mới, không cần lặp lại nó.

Bạn yêu người đàn bà, thế rồi người đàn bà này mới mọi ngày. Đọc Gita hay Koran cũng giống như chuyện tình: mọi ngày đều mới. Có thể lời là một thôi, nhưng cùng lời đó có thể mang các nghĩa khác nhau. Cùng lời đó có thể xuyên thấu vào trong bản thể bạn từ những cánh cửa khác nhau. Cùng lời đó trong những khoảnh khắc khác nhau có thể có ý nghĩa nào đó mà chúng sẽ không có trong bất kì hoàn cảnh khác nào. Nghĩa tuỳ thuộc vào bạn, không tuỳ thuộc vào lời bạn đọc. Bạn mang nghĩa tới cho Gita, hay Koran, hay Kinh Thánh, không phải điều ngược lại.

Tất nhiên, sau hai mươi bốn giờ bạn có nhiều kinh nghiệm hơn. Bạn đã sống cuộc sống thêm hai mươi bốn giờ. Thực ra, bạn không là cùng người nữa. Gita vẫn thế - bạn không là cùng người cũ. Sau hai mươi bốn giờ, bao nhiêu nước đã trôi qua trong sông Hằng?

Hôm nay bạn đang trong tâm trạng yêu. Hôm khác bạn ở trong tâm trạng buồn. Hôm nay bạn tràn ngập, hôm khác bạn là kẻ keo kiệt. Những mầu sắc và hình bóng khác nhau của các tâm trạng, và trong những hình bóng và mầu sắc khác nhau đó bạn sẽ đọc cùng cuốn sách. Lặp đi lặp lại, và Gita trở thành hàng triệu cánh cửa. Bạn có thể đi vào trong nó theo nhiều cách thế, từ nhiều cửa thế, và bạn đem nghĩa tới. Nghĩa là của bạn.

Một ngày nào đó khi tâm trí bạn đã dừng vận hành hoàn toàn và bạn chỉ là luồng chảy - khi tôi nói tâm trí đã dừng vận hành hoàn toàn, tôi ngụ ý bạn không mang quá khứ vào chút nào; tâm trí là quá khứ - nếu bạn không đem quá khứ vào chút nào và bạn có thể đọc và lắng nghe, thế thì việc đọc của bạn đã trở thành thiền. Vâng, việc đọc có thể có ích, nhưng bình thường nó chứng tỏ là có hại, vì cách bạn cư xử với sách là có hại cho bạn. Bạn đơn giản thu thập; bạn liên tục thu thập các sự kiện chết. Bạn trở thành chỗ để đồng nát - có thể là bách khoa toàn thư đấy, nhưng bạn đánh mất tính cố kết bên trong, âm nhạc bên trong, hài hoà bên trong. Bạn trở thành đám đông: nhiều tiếng nói thế, không thống nhất. Điều này sẽ không được hợp nhất, điều này là tan rã.

Cho nên bất kì cái gì bạn làm - vấn đề không chỉ là đọc, nghe - bất kì cái gì bạn làm, điều đó sẽ tuỳ thuộc vào bạn.

Câu hỏi thứ hai:

Osho kính yêu, tôi nhận tính chất sannyas từ Swami Shivanand ở vùng Rishikesh sau khi đọc cuốn sách của ông ấy Brahmacharya và những cuốn sách khác của ông ấy.

Sau một số năm, tôi bị hấp dẫn tới Sri Ramana Maharshi và kể từ đó trở đi tới Sri Aurobindo do cách tiếp cận trọn vẹn của ông ấy tới điều thiêng liêng. Từ 1959 trở đi tôi đã thực hiện thiền theo dòng được chỉ dẫn bởi Sri Aurobindo và người Mẹ.

Về sau cách tiếp cận của J. Krishnamurti đã hấp dẫn tôi, bây giờ đến cách tiếp cận của thầy.

Tô thích thú và cảm thấy hạnh phúc bất kì khi nào tôi đọc công trình của Sri Aurobindo, vì ông ấy nhấn mạnh vào việc sống cuộc sống tràn đầy và nhận ra điều thiêng liêng trọn vẹn và cho nhiều nhấn mạnh tới việc biến đổi vật lí.

Thầy cũng nhấn mạnh không chỉ vào cuộc sống phủ định mà vào sống đầy đủ, và đã cho nghĩa mới cho tính chất sannyas.

Do đó tôi ở đây để ôm trọn lấy điều này nữa.

Tôi tự hỏi liệu tôi có trên đường đúng không hay vẫn đang trôi giạt?

Hấp dẫn phong phú này trong tôi là gì vậy?

Xin thầy giúp tôi con đường đúng nếu tôi đang trôi giạt?

Điều thứ nhất cần được hiểu: Trước khi người ta có thể đi tới cửa đúng, người ta phải gõ lên nhiều cửa. Cuộc sống là cuộc phiêu lưu - của dũng cảm, bạo dạn, và về căn bản nó là thử và sai. Người ta phải đi lạc lối nhiều lần để đi tới con đường đúng. Và khi tôi nói con đường đúng, tôi không ngụ ý rằng con đường của Sri Ramana là không đúng, nhưng nó phải đã không là đúng cho người hỏi; bằng không thì không có nhu cầu.

Một khi bạn đã đi tới con đường đúng cho bạn... và nó bao giờ cũng là vấn đề của cá nhân, nó không liên quan gì tới Ramana, Aurobindo hay tôi; nó là vấn đề của bạn. Nếu bạn đã đi tới tôi và bạn cảm thấy như ở nhà, thế thì cuộc hành trình của bạn đã kết thúc. Bây giờ không có nhu cầu trôi giạt đi đâu nữa, bây giờ bạn có thể lắng đọng và bắt đầu làm việc - bởi vì trong trôi giạt, công việc là không thể được.

Dường như bạn bắt đầu xây nhà và ở ngay giữa chừng bạn bị hấp dẫn tới cái gì đó khác và bạn bỏ nó và bạn bắt đầu ngôi nhà khác; và lại chính giữa chừng lần nữa bạn bị hấp dẫn tới cái gì đó khác. Thế thì bạn sẽ giống như kẻ lang thang. Ngôi nhà sẽ không bao giờ được hoàn thành. Người ta phải lắng đọng ở đâu đó, người ta phải cam kết ở đâu đó, người ta phải lấy quyết định định mệnh. Nhưng điều đó không khó. Nếu bạn có dũng cảm, nó xảy ra.

Người ta phải sẵn có cho nhiều nguồn. Điều tốt là bạn đã từng ở với Shivanand, với Ramana, với Aurobindo. Điều đó chỉ ra bạn đã từng tìm kiếm - nhưng nó cũng chỉ ra rằng bạn không cảm thấy chỗ nào là nhà cả. Cho nên cuộc hành trình vẫn tiếp tục. Cuộc hành trình phải tiếp tục cho tới khi bạn đi tới điểm mà bạn có thể nói: Vâng, tôi đã tới rồi. Bây giờ không có nhu cầu về bất kì việc khởi hành nào thêm nữa. Và bạn có thể thảnh thơi. Thế thì công việc thực bắt đầu.

Bất kì điều gì bạn đã từng làm cũng chỉ là chuyển từ chỗ này sang chỗ khác. Cuộc hành trình là lí thú, nhưng cuộc hành trình không phải là mục đích. Người ta trở nên được giầu có bởi cuộc hành trình. Bạn phải đã trở nên được giầu có bằng việc mở ra với nhiều nguồn thế; bạn phải đã học được nhiều điều - nhưng dầu vậy cuộc hành trình vẫn tiếp tục. Thế thì bạn sẽ phải tìm kiếm lặp đi lặp lại.

Bây giờ bạn ở đây. Cố nhìn và cố hiểu đi: bạn có khớp với tôi không, hay tôi có khớp với bạn không? Đôi khi có thể là bạn đã học chỉ một điều thôi - cách trôi giạt lặp đi lặp lại, cách ra đi lặp đi lặp lại. Nó có thể trở thành thói quen máy móc. Thế thì bạn sẽ được đi khỏi đây nữa. Cho nên đừng cho phép thói quen máy móc dẫn bạn đi. Nếu bạn không khớp với tôi điều hoàn toàn tốt là ra đi, bởi vì thế thì việc bạn ở đây sẽ là việc phí hoài cực kì thời gian cho bạn. Nhưng nếu bạn khớp, thế thì lấy dũng cảm và được cam kết vào - vì chỉ sau khi cam kết công việc thực mới bắt đầu, chưa bao giờ trước đó.

Bạn nghĩ bạn đã từng ở cùng Shivanand và bạn nghĩ bạn đã được ông ấy khai tâm, nhưng khai tâm chưa xảy ra, bằng không bạn chắc đã không ở đây rồi. Khai tâm nghĩa là cam kết: rằng bây giờ người ta đã nhìn khắp xung quanh rồi - bây giờ đây là chỗ để lắng đọng. Shivanand có thể đã khai tâm cho bạn, nhưng bạn chưa nhận việc khai tâm đó. Bạn đã chỉ là khách thăm thôi. Bạn đã không trở nên thân thiết với bất kì hệ thống trưởng thành nào.

Dường như là cây đã bị chuyển từ chỗ này sang chỗ khác lặp đi lặp lại. Cây không thể mọc lên được; cây cần nó phải được định cư trên một mảnh đất để cho rễ của nó có thể ăn sâu. Nếu bạn liên tục chuyển cây lặp đi lặp lại, rễ sẽ không bao giờ mọc được; và nếu rễ không thể đi sâu hơn, cây không thể mọc cao hơn.

Do đó mới có cam kết. Cam kết nghĩa là: bây giờ đây là mảnh đất dành cho tôi và tôi sẵn sàng định cư với nó. Điều đó là rủi ro vì, ai biết được, một mảnh đất tốt hơn có thể sẵn có ở đâu đó khác. Cho nên rủi ro là có đó, nhưng người ta phải nhận rủi ro đó ngày này hay ngày khác. Nếu bạn cứ đi mãi và chỉ chờ đợi cái gì đó tốt hơn, cái gì đó hay hơn, thời gian có thể bị mất, và đến lúc bạn tới thì bạn sẽ chết.

Điều thực là công việc. Điều tốt là đi quanh, có cái nhìn, tới thăm nhiều chỗ, nhiều người - nhưng đừng làm cho nó thành thói quen. Thói quen đó là nguy hiểm. Nó sẽ không cho phép rễ của bạn. Và nếu rễ không có đó, cây không thể sống được, hoa là không thể có được; hương thơm sẽ không lan toả từ bạn, cuộc sống của bạn sẽ vẫn còn trống rỗng.

Cho nên điều đầu tiên: đừng làm quá khứ của bạn thành hình mẫu được lặp lại trong tương lai. Bây giờ bạn ở đây: đừng làm cùng điều đó với tôi như bạn đã từng làm với Shivanand, Ramana, Aurobindo. Bạn không biết bạn đã làm gì.

Chuyện xảy ra:

Một hoạ sĩ lớn, James McNeill Whistler, tương truyền đã trưng ra một bức tranh vừa mới vẽ xong cho Mark Twain.

Mark nhìn bức tranh một cách thận trọng từ nhiều góc độ và khoảng cách trong khi Whistler chờ đợi một cách bồn chồn lời phán quyết.

Cuối cùng, Mark nghiêng người về phía trước và, làm cử chỉ xoá bằng tay, nói, "Tôi phải xoá cái đám mây đó nếu như tôi là ông."

Whistler kêu lên trong đau đớn, "Cẩn thận đấy! Tranh vẫn còn ướt!"

"Ổn thôi," Mark nói một cách từ tốn, "tôi đeo găng tay rồi."

Bạn phải đeo găng tay. Bạn nghĩ bạn đã được Shivanand khai tâm, nhưng điều đó đã không xảy ra. Găng tay của bạn sẽ không cho phép điều đó. Bạn phải sống trong bao bọc, bị khép kín. Bạn phải láu lỉnh, logical, tinh ranh. Bạn đã từng tỉnh táo không bị cam kết với bất kì chỗ nào một cách sâu sắc. Do đó, trước khi cam kết xảy ra, bạn chuyển đi.

Bạn nói: "Tôi nhận tính chất sannyas từ Swami Shivanand ở vùng Rishikesh sau khi đọc cuốn sách của ông ấy, Brahmacharya, và những cuốn sách khác của ông ấy."

Bây giờ, nếu bạn bị ấn tượng bởi một cuốn sách viết về brahmacharya, nó chỉ ra nhiều điều về bạn. Bạn phải có cái gì đó về vấn đề liên quan tới dục. Nó chẳng liên quan tới brahmacharya hay Shivanand. Bạn phải bị ám ảnh với dục bằng cách nào đó - do đó mới có hấp dẫn về brahmacharya. Bạn phải đã từng kìm nén dục. Bạn phải đã từng được nuôi lớn với ý tưởng sai về dục; do đó bạn trở nên bị ấn tượng bởi cuốn sách của Shivanand về vô dục.

Không phải là bạn bị ấn tượng bởi Shivanand - bạn vẫn theo tâm trí riêng của bạn. Bạn không thể buông xuôi theo ông ấy được. Hiện tượng mà bạn gọi là khai tâm là có tính trí tuệ thôi; bằng việc đọc sách, không bằng việc ở trong sự hiện diện của thầy. Bạn phải là người trí thức, tính toán, lí thuyết hoá. Điều này sẽ không cho phép bạn đi vào trong mối quan hệ sâu - và mối quan hệ giữa thầy và đệ tử là sâu sắc nhất, sâu hơn mối quan hệ giữa người yêu và người được yêu.

Bạn có thể đã bị ấn tượng bởi điều Shivanand đã viết, nhưng sâu bên dưới bạn tìm điều đó lặp đi lặp lại. Không phải là bạn bị ấn tượng, bị ảnh hưởng bởi Shivanand đâu. Bạn có ý tưởng nào đó trong tâm trí bạn; bất kì chỗ nào bạn thấy những ý tưởng đó được ca ngợi, bạn cảm thấy thoải mái. Với tôi điều đó sẽ là nguy hiểm. Tôi không định ca ngợi cái gì về các ý tưởng của bạn; chúng toàn là rác rưởi. Tôi nói điều đó cho dù không biết ý tưởng của bạn là gì, bởi vì điều đó là không cần. Chừng nào bạn chưa nhận biết, mọi ý tưởng của bạn đều là rác rưởi. Cho nên vấn đề không phải là nói rằng ý tưởng này là rác rưởi và ý tưởng kia là tốt. Với tôi, mọi ý nghĩ đều là rác rưởi; chỉ nhận biết mới có giá trị. Và nhận biết không có ý tưởng trong nó. Nó là ánh sáng đơn giản, thuần khiết của tâm thức.

Cho nên điều đó sẽ là khó với tôi. Bạn có thể đã tới một người bây giờ người đó có thể làm rung chuyển và choáng váng bạn. Với Shivanand, bạn nghĩ bạn đã ở cùng với Shivanand, nhưng về căn bản, sâu bên dưới, bạn cảm thấy rằng Shivanand đã ở cùng với bạn; đó là lí do tại sao bạn nấn ná ở đó một chút. Điều này sẽ không là vậy với tôi ở đây đâu, nhớ lấy; bạn phải ở cùng tôi. Tôi sẽ không ở cùng bạn đâu, tôi nhắc lại, bạn phải ở cùng tôi.

Cho nên tôi sẽ không đáp ứng cho mong đợi của bạn theo bất kì cách nào đâu. Nếu bạn có các lí thuyết, tôi chống lại chúng mà chẳng biết tới chúng, bởi vì tôi chống lại tâm trí và toàn thế nhấn mạnh của tôi là vào cách trở thành vô trí.

Nhưng người hỏi này dường như quá nhiều trong đầu: thế rồi người đó trở nên quan tâm tới Sri Aurobindo, "ông ấy nhấn mạnh vào việc sống cuộc sống tràn đầy và nhận ra điều thiêng liêng trọn vẹn." Bạn có một số ý tưởng cố định, cho nên bất kì ai dường như theo ý tưởng của bạn, bạn trở nên bị ấn tượng. Thực ra, bạn vẫn còn bị ấn tượng chỉ với bản ngã riêng của bạn. Bạn đã từng chơi trò chơi bản ngã. Bạn đã từng trên cuộc hành trình bản ngã - đó là lí do tại sao Shivanand, Ramana, Aurobindo, không ai có thể giúp được bạn.

Cứ như tôi biết, nếu ai đó quay lại từ Ramana, thế thì phải có cái gì đó sai rất sâu. Với Shivanand điều đó không phải là vấn đề gì mấy, với Aurobindo điều đó cũng không phải là vấn đề gì mấy. Shivanand chỉ là bình thường. Aurobindo là nhà trí thức lớn - một mahapundit, một học giả lớn. Cho nên nếu ai đó ra đi, chẳng cái gì bị mất; bạn đã không mất gì mấy bởi vì chẳng có gì ngay chỗ đầu tiên để thu được. Nhưng nếu bạn đã đi khỏi Ramana, điều đó chỉ ra cái gì đó sâu sắc như ung thư trong linh hồn bạn, bởi vì những người như Ramana là rất hiếm hoi - hàng nghìn năm trôi qua, thế rồi thỉnh thoảng phẩm chất đó của con người mới nổi lên. Ramana giống như một Phật, một Jesus, hay một Krishna - một hiện tượng rất hiếm hoi. Nhưng tôi biết tại sao bạn không thể có được hoà điệu với Ramana - bởi vì các Shivanand và các Aurobindo của bạn. Được hoà điệu với một Ramana nghĩa là vứt bỏ bản ngã bạn hoàn toàn. Dũng cảm lớn được cần.

Bây giờ bạn ở đây. Nếu bạn thực sự là người tìm kiếm, thế thì thu lấy dũng cảm và vứt bỏ bản ngã và quá khứ. Quên quá khứ đi; nó đã không là gì ngoài ác mộng. Và đừng liên tục lặp lại nó; bằng không, bạn có thể liên tục lặp lại tới tận cùng thời gian, đổi từ người nọ sang người kia. Điều này có thể trở thành thói quen; điều này đơn giản chỉ ra cái bất ổn của bạn. Bằng không quay lại từ Krishnamurti chắc đã gần như là không thể được. Không có nhu cầu.

Cho nên bây giờ trở nên nhận biết về rắc rối cơ sở của bạn đi: cái gì đó trong bạn đang phản bội lại toàn thể nỗ lực của bạn; cái gì đó trong bạn đang liên tục gây ra mây mù quanh thông minh của bạn. Nhận biết của bạn không sắc bén.

Chuyện xảy ra:

Bé gái được mời ăn tối một đêm tại nhà của một người bạn. Bà chủ, biết rằng nhiều trẻ con không thích rau bina, hỏi nó có thích món này không.

"Dạ có ạ," bé gái đáp. "Cháu thích nó."

Tuy nhiên, khi đĩa rau được chuyển tới, nó từ chối không ăn gì.

"Nhưng cháu ơi," bà chủ nói, "bác tưởng cháu nói cháu thích rau bina cơ mà."

"Ồ, cháu thích chứ," đứa trẻ giải thích, "nhưng không đủ để ăn nó."

Đi tới Shivanand, Aurobindo, Ramana, Krishnamurti - và bạn có ý tưởng nào đó rằng bạn thích và bạn yêu những người này, nhưng cái thích của bạn là không đủ. Bạn không yêu đủ; bằng không bạn chắc đã ăn họ và họ chắc đã biến đổi bạn rồi.

Trở nên nhận biết đi! Vì chính bạn đã phí thời gian lâu rồi. Bạn cũng có thể đi từ cánh cửa này với đôi tay trống rỗng, nhưng nhớ lấy, trách nhiệm là của bạn. Nếu bạn lấy dũng cảm tôi sẵn sàng cho bạn bất kì cái gì có thể được cho. Nhưng với khách thăm không cái gì có thể được cho, và cho dù nó được cho, họ sẽ không có khả năng để hiểu.

Nếu bạn mệt mỏi với cuộc hành trình của bạn, đi từ chỗ này sang chỗ khác, từ người này sang người khác, nếu bạn thực sự mệt mỏi, thế thì ở đây tôi sẵn sàng cho bạn bất kì cái gì bạn đang tìm - nhưng bạn sẽ phải đáp ứng một điều kiện, và đó là: cam kết toàn bộ. Chừng nào bạn chưa trở thành một phần của gia đình tôi, không cái gì có thể được cho. Cho dù tôi muốn cho bạn cái gì đó, nhưng bạn sẽ không có khả năng nhận nó; hay, cho dù bạn nhận nó, bạn sẽ nghĩ nó chẳng là gì cả - vì tâm trí bạn sẽ liên tục làm mờ bạn. Nó sẽ không cho phép bạn hiểu, nó sẽ không cho phép bạn thấy trực tiếp. Nó sẽ không cho phép bạn thấy kiểu trò chơi nào bạn đã từng chơi với bản thân bạn.

Mãi cho tới giờ nó đã từng là việc trôi giạt. Trở nên nhận biết bạn đã làm phí hoài bao nhiêu đi. Nhiều cơ hội đã có đó nhưng bạn đã bỏ lỡ chúng. Bây giờ đừng bỏ lỡ cơ hội này! Nhưng tôi biết: tâm trí đi vào lối mòn, nó trở thành hình mẫu. Bạn liên tục lặp đi lặp lại cùng một điều, vì bạn trở nên rất hiệu quả trong việc lặp nó. Bây giờ thoát ra khỏi cái vòng luẩn quẩn đó đi. Tôi sẵn sàng giúp nếu bạn sẵn sàng nhận giúp đỡ của tôi. Và giúp đỡ như vậy như điều này không thể bị áp đặt lên bạn được. Bạn phải nhận nó hoặc phải không nhận nó. Tự do của bạn phải quyết định điều đó; nó là chọn lựa của bạn.

Và đừng hỏi: Con đường đúng là gì? Mọi con đường đều là đúng hay sai. Vấn đề không phải là quyết định đường nào là đúng. Điều duy nhất cần được quyết định là con đường nào khớp với bạn. Tất nhiên, Ramana có con đường nào đó - rất đơn giản, tuyệt đối phi trí tuệ. Cái đầu không được cần tới chút nào trên con đường đó; cái đầu phải bị bỏ đi. Nếu bạn đã cho phép ông ấy, bạn chắc đã bị ông ấy chặt đầu rồi. Cái đầu không phải là một phần của con đường của ông ấy. Nó là con đường của trái tim.

Chính điều đối lập là Krishnamurti. Con đường này tuyệt đối đúng, nhưng cái đầu phải được dùng và được siêu việt lên, không bị bỏ đi. Đó là lí do tại sao Krishnamurti hấp dẫn vô cùng cho giới trí thức - chẳng cái gì của trái tim; mọi thứ đều là phân tích, mổ xẻ. Ông ấy là nhà phẫu thuật lớn; ông ấy liên tục mổ xẻ. Bạn đưa cho ông ấy bất kì vấn đề nào - ông ấy thực ra không trả lời nó; ông ấy đơn giản mổ xẻ nó. Và nếu bạn lắng nghe với sự tham gia sâu sắc, thông cảm, sẽ có khả năng là qua mổ xẻ của ông ấy, ông ấy cho bạn sáng suốt - không phải câu trả lời, mà là sáng suốt - và đó là sáng suốt của bạn. Ông ấy đơn giản mổ xẻ vấn đề. Ông ấy là con người trí thức hiếm hoi; đi ra ngoài trí tuệ, nhưng đã đi qua nó. Ramana bỏ qua trí tuệ, ông ấy chưa bao giờ đi qua trí tuệ; con đường của ông ấy là con đường của trái tim. Con đường của Krishnamurti là con đường của trí tuệ, của cái đầu, của hiểu biết, mổ xẻ, phân tích.

Shivanand chưa được chứng ngộ. Ông ấy không có con đường - loạng choạng trong bóng tối. Một người truyền thống, ông ấy có thể làm cho bạn thành thông thái, nhưng ông ấy không thể giúp bạn hướng tới hiểu biết tối thượng. Một người tốt, người rất tốt, nhưng chỉ là người tốt, còn chưa là một Jesus hay một Phật, còn chưa là một Krishnamurti hay Ramana - một người đơn giản. Nếu ông ấy trở nên chứng ngộ một ngày nào đó trong kiếp sống nào đó, ông ấy sẽ giống như Ramana - con đường của ông ấy sẽ không phải là của cái đầu. Nhưng ông ấy còn chưa nhận ra.

Và thế rồi có Aurobindo: con đường của ông ấy là con đường của người chưa chứng ngộ, đi tới nó nhưng vẫn trong bóng tối. Sáng là không xa mấy, nhưng nó còn chưa xảy ra. Nếu một ngày nào đó nó xảy ra, thế thì ông ấy sẽ là một người như Krishnamurti; ông ấy sẽ đi qua cái đầu - một học giả lớn, ông ấy có hấp dẫn nhiều với những người thích chặt chẻ logic, chẻ sợi tóc.

Và ở đây tôi đang hiện hữu: mọi con đường đều là của tôi, hay không đường nào của tôi cả. Tôi quan tâm nhiều tới các cá nhân. Khi bạn tới tôi, tôi không có con đường chắc chắn cho bạn. Tôi nhìn bạn để tìm xem con đường nào sẽ là phù hợp với bạn. Tôi không có con đường cố định; tôi đã lang thang trên mọi con đường, và mọi con đường đều đúng. Nếu nó khớp, thế thì bất kì con đường nào cũng có thể dẫn bạn tới điều tối thượng. Nếu nó không khớp, thế thì bạn có thể liên tục vật lộn, tranh đấu, nhưng không cái gì sẽ xảy ra; bạn đang cố đi qua tường. Bạn sẽ bị đau, bị thương, có vậy thôi; không cái gì sẽ xảy ra.

Tôi không thuộc vào bất kì con đường nào, do đó mọi con đường đều thuộc vào tôi. Và tôi quan tâm nhiều hơn tới cá nhân người tìm kiếm. Nếu tôi thấy rằng thành tâm, tôn thờ, lời cầu nguyện sẽ có ích cho bạn, tôi dạy bạn điều đó. Nếu tôi thấy thiền sẽ có ích cho bạn, tôi dạy điều đó. Nếu tôi thấy rằng chỉ hiểu biết, nhận biết thuần khiết, sẽ có ích, tôi dạy điều đó. Nếu tôi cảm thấy rằng nhận biết sẽ làm cho bạn rất căng thẳng, không khớp với kiểu của bạn, thế thì tôi dạy bạn mất hút hoàn toàn trong cái gì đó, bị cuốn hút hoàn toàn trong cái gì đó. Nhảy múa, tham gia vào nó nhiều tới mức bạn trở thành điệu vũ và không có người nào quan sát nó; không tạo ra bất kì tách biệt và phân chia nào giữa bạn, trở thành hành động đó.

Do đó tôi sẽ rất, rất mâu thuẫn, bởi vì với người này tôi sẽ nói cái gì đó, với người khác tôi sẽ nói cái gì đó khác, đôi khi thậm chí chính điều đối lập, đối lập đối xứng. Cho nên bất kì cái gì tôi đã nói với bạn, ai đó có thể tới và nói với bạn: Osho đã nói cái gì đó khác cho tôi.

Đừng nghe bất kì ai. Bất kì cái gì tôi đã nói với bạn, tôi đã nói với bạn. Bằng không, bạn sẽ bị hoang mang.

Hàng triệu con đường đi tới Thượng đế. Thực ra không có chỗ nào khác để đi. Bất kì chỗ nào bạn đi, bạn đều đi tới Thượng đế. Mọi con đường đều dẫn tới ngài. Nhưng khi bạn đang tìm kiếm, chỉ một con đường có thể dẫn bạn đi. Nếu bạn bắt đầu bước đi trên mọi con đường cùng nhau, bạn sẽ bị lạc. Người ta phải chọn một con đường. Cho nên xin đừng lặp lại hình mẫu cũ của bạn.

Bây giờ điều đó sẽ là khó. Tôi làm tổn thương bản ngã của bạn một cách cố tình - vì khi tôi nói Aurobindo không chứng ngộ, tôi lập tức có thể cảm thấy cái gì đang xảy ra cho bạn. Vấn đề không phải là Aurobindo - liệu ông ấy chứng ngộ hay không chứng ngộ, ai bận tâm? Đó là vấn đề của ông ấy; nó không phải là vấn đề của tôi, nó không phải là vấn đề của bạn. Nhưng nếu bạn đã theo Aurobindo và tôi nói ông ấy chưa trở nên chứng ngộ, bản ngã của bạn bị tổn thương. Bạn, và đi theo một người không chứng ngộ sao? - không bao giờ, điều đó là không thể được!

Khi tôi nói Shivanand là tốt nhưng bình thường, tầm thường, tất nhiên bạn sẽ cảm thấy tổn thương vì bạn đã được Shivanand khai tâm, và làm sao điều đó là có thể được? - bạn, thông minh thế, được khai tâm bởi một người tầm thường sao? Không, điều đó sẽ làm tổn thương, nhưng tôi làm điều đó một cách cố ý.

Tôi sẽ tạo ra mọi loại rắc rối cho bạn để cho nếu bạn ở lại, bạn thực sự ở lại. Nếu bạn quyết định ở lại, đó sẽ là quyết định thực ở lại cùng tôi. Tôi sẽ cứng rắn đấy. Shivanand, Ramana, Krishnamurti, Aurobindo, dường như là, đã là quá từ bi với bạn; do đó bạn có thể trôi giạt.

Tôi sẽ làm mọi nỗ lực để cho bạn có thể đi xa. Tôi sẽ tạo ra vật lộn bên trong bạn, cọ sát, bởi vì đó là cách duy nhất bây giờ; bằng không thói quen cũ của bạn sẽ tiếp tục vận hành. Nếu bạn tới và hỏi xin tính chất sannyas từ tôi, tôi sẽ không trao nó cho bạn một cách dễ dàng đâu... bởi vì bạn đã từng nhận mọi thứ rất dễ dàng. Tính chất sannyas này sẽ là gian nan.

Câu hỏi thứ ba:

Osho kính yêu,

Tôi đi tới điểm mà tôi thấy bản ngã có thể bị bỏ ngay bây giờ - nhưng thế rồi tôi phải thấy rằng tôi không muốn bỏ nó.

Nhưng tôi muốn để muốn.

Thầy có thể đem ánh sáng tới chỗ này được không?

Để tôi kể cho bạn vài giai thoại:

Sau khi được đề bạt lên vị trí cao hơn trong chính phủ, một người tới thăm thị trấn nơi ông ta đã chào đời.

"Tôi cho rằng mọi người ở đây đã nghe nói về niềm vinh dự đã được ban cho tôi?" ông ta hỏi một bạn cùng trường trước đây.

"Vâng," câu đáp làm hài lòng.

"Và họ nói gì về điều đó?"

"Họ chả nói gì cả," lời đáp lại. "Họ chỉ cười."

Bạn nghĩ bản ngã của bạn là cái gì đó có giá trị sao? Mọi người cười vào điều đó. Ngoại trừ bạn, mọi người khác đều chống lại bản ngã của bạn. Ngoại trừ bạn, mọi người đều biết cái nực cười của nó - về bản ngã của bạn; tôi không nói về các bản ngã của họ.

Bản ngã là gì? Nó là một quan điểm rất nực cười. Bản ngã nói, "Mình là trung tâm của vũ trụ." Bản ngã nói, "Vũ trụ tồn tại vì mình." Quan điểm nực cười! Chỉ một hiểu biết nhỏ sẽ là đủ - không cần mấy ánh sáng đâu. Chỉ một ánh sáng nhỏ sẽ là đủ. Bạn không là trung tâm của thế giới - vì thế giới đã có đó khi bạn chưa có, và thế giới sẽ có đó khi bạn không có đó. Bạn không thể là trung tâm được. Bạn không là trung tâm.

Nếu có Thượng đế, thế thì duy nhất Thượng đế có thể nói 'Tôi' - không ai khác. Điều đó là tốt như một cách diễn đạt chính thức, nhưng duy nhất Thượng đế có thể nói 'tôi' vì ngài là trung tâm của thế giới. Nhưng ngài chưa bao giờ nói bất kì cái gì giống điều đó; ngài đã từng giữ yên lặng. Con người liên tục nói 'tôi'. Tại sao? - vì rất, rất mất hướng khi cảm thấy rằng bạn không là trung tâm của thế giới, rằng bạn không phải là mục đích và chủ định của thế giới, rằng toàn thế giới đã không chờ đợi bạn; rằng không có bạn thế giới vẫn có thể tồn tại. Điều đó là rất mất hướng. Nếu bạn cảm thấy điều này, bạn cảm thấy rung chuyển - dường như đất đã bị lấy đi khỏi phía dưới chân bạn và bạn đang treo trong vực thẳm không đáy.

Bản ngã cho bạn tảng đá để đứng, nhưng tảng đá này là tưởng tượng, nó chỉ là mơ. Bản ngã là tuyên bố rằng "Tôi tách rời khỏi mọi thứ khác, tách rời khỏi cây cối, tách rời khỏi bầu trời, tách rời khỏi biển cả, tôi tách rời khỏi các thứ khác" - nhưng bạn có tách rời không? Bạn có thực sự tách rời khỏi các thứ khác không? Theo cả triệu cách bạn được nối liền với mọi thứ khác.

Bạn được nối liền với mẹ bạn, bố bạn, và bố bạn được nối với bố và mẹ của ông ấy, và cứ thế mãi. Nó diễn ra mãi. Bạn được nối liền với không khí mọi khoảnh khắc. Nếu bạn không thở, bạn sẽ chết. Bạn được nối liền với tia sáng mặt trời; nếu mặt trời một hôm nào đó đơn giản quên không mọc vào buổi sáng, bạn sẽ chết trong vòng mười phút. Bạn tuỳ thuộc vào nước, bạn tuỳ thuộc vào thức ăn. Làm sao bạn có thể nói bạn không được nối liền với cây? Chúng ta được kết nối sâu sắc với mọi thứ khác - đó là nghĩa của hệ sinh thái. Nó là một hệ thống.

Nói 'tôi' đơn giản là ngớ ngẩn. Bạn không thể độc lập được - bạn không thể độc lập toàn bộ được; thế thì làm sao bạn có thể nói 'tôi' được? Nhìn vào sự nực cười của cái tôi đi. Tôi không nói bỏ nó đi, tôi không nói bỏ nó, bởi vì ngay chỗ đầu tiên nó không có đó cho nên tôi không thể bảo bạn bỏ nó được. Nói với bạn: Bỏ nó đi! nghĩa là tôi chấp nhận rằng nó có đó. Nó không có đó; nó đơn giản là một quan niệm nực cười, một ý tưởng không có bản chất trong nó. Nó được làm ra từ cùng chất liệu như mơ được làm ra. Cho nên tôi không thể nói: Bỏ nó đi! Tôi chỉ có thể nói: Thức dậy đi! Tỉnh dậy đi! Tôi chỉ có thể làm bạn choáng tới mức bạn có thể mở mắt ra và thấy rằng nó không có đó. Nhận biết được cần tới - tôi không dạy tính vô ngã, không.

Trong nhiều thế kỉ người tôn giáo đã từng dạy tính vô ngã. Điều đó dường như không có tác dụng. Thế rồi mọi người trở nên bản ngã về tính khiêm tốn của họ. Thế rồi họ nói: Không ai ngoan đạo hơn tôi và không ai có tính tôn giáo nhiều hơn tôi." Nhìn vào cái gọi là người tôn giáo đi. Bạn sẽ không bao giờ tìm ra bản ngã nào sắc sảo hơn ở bất kì nơi nào khác. Họ liên tục cố gắng lẩn trốn đằng sau những lời nói, nghi lễ, lời cầu nguyện, nhưng bản ngã có đó.

Walter Kaufmann đã làm ra một từ mới; ông ấy gọi nó là 'humbition-khiêm vọng'. Khiêm nhường, khiêm tốn và tham vọng ông ấy gắn lại cùng nhau thành: humbition-khiêm vọng. Và ông ấy nói khiêm vọng là rất tốt. Nhưng khiêm vọng là không thể được - nó là không thể có được. Bạn có thể làm ra một từ từ hai điều đối lập đối xứng, nhưng chúng không thể được gắn lại. Người khiêm tốn không thể tham vọng, và người tham vọng không thể khiêm tốn. Nhưng mọi người liên tục cố tìm cách nào đó làm sao để che giấu - bây giờ thì là humbition - khiêm vọng: Tôi khiêm tốn và vậy mà tham vọng. Điều này là không thể được! Người khiêm tốn là không tham vọng, không bản ngã.

Cho nên tôi sẽ không bảo bạn trở thành khiêm tốn hay khiêm vọng. Tôi chỉ muốn chỉ ra cho bạn rằng bản ngã mà bạn đang bám vào là không có đó ngay chỗ đầu tiên. Nó chỉ là một ý tưởng. Và mọi người đều biết điều này về bản ngã của bạn như bạn biết về bản ngã của người khác, nhưng ngu xuẩn là ở chỗ không ai trở nên nhận biết về cái vô nghĩa riêng của mình.

Câu hỏi là: "Tôi đi tới điểm mà tôi thấy bản ngã có thể bị bỏ ngay bây giờ." Bạn đã không đi tới điểm đó - vì nếu bạn đi tới điểm đó, không có cách nào để dừng việc bỏ bản ngã bởi bản thân nó... Nếu bạn đi tới điểm hiểu biết, không phải là bạn hiểu rằng bây giờ bạn có thể bỏ bản ngã. Nếu bạn đi tới điểm đó, bạn đột nhiên thấy không có bản ngã để bị bỏ hay để được mang. Bạn đơn giản bắt đầu cười. Tiếng khúc khích nổi lên: cuối cùng thì châu Mĩ cũng được khám phá ra! Không phải là sau hiểu biết bạn phải bỏ nó; trong chính hiểu biết nó rơi rụng đi.

Nó cũng hệt như vào buổi sáng khi bạn thức dậy: bạn có bỏ giấc mơ của bạn không? Bạn có thể nói, "Đến sáng, liệu có một khoảnh khắc thức dậy nơi điều tuyệt đối rõ ràng cho tôi là nếu tôi muốn tôi có thể bỏ giấc mơ của tôi không?" Không, điều đó là không thể được. Nếu bạn thức dậy, mơ không còn đó - không phải là bạn phải bỏ chúng, chúng tự rơi rụng đi! Chính hành động thức dậy bỏ chúng đi. Không cần bỏ chúng một cách tách rời. Ở đây hiểu biết nảy sinh: bản ngã biến mất. Nó là đồng thời; thậm chí không một kẽ hở thời gian có đó.

"Nhưng thế rồi tôi phải thấy rằng tôi không muốn bỏ nó." Bạn bỏ lỡ rồi. Ngay chỗ đầu tiên, hiểu biết đã không có đó. Do đó mới có phần thứ hai, điều bạn cảm thấy rằng bạn không muốn bỏ nó. Nhưng nếu hiểu biết nảy sinh, không có người nào để bỏ nó hay không bỏ nó, và không có gì để bị bỏ hay không bị bỏ.

Bất kì khi nào bạn nghĩ rằng hiểu biết sẽ nảy sinh, bạn nghĩ bạn phải có đó và hiểu biết sẽ nảy sinh. Không, bạn sẽ không có đó. Trong hiểu biết bạn biến mất, cũng hệt như giọt sương trên nhành cỏ biến mất, bay hơi, khi mặt trời lên.

Bạn là bản ngã. Bạn đang nói về ai?

Bạn đang nói dường như bạn là tách rời khỏi bản ngã và bản ngã là cái gì đó bạn có thể bỏ hay mang. Thế thì bạn là ai khi bản ngã bị bỏ đi? Bạn bị bỏ đi trong điều đó rồi.

Tôi nghe nói về một ngôi sao điện ảnh người nói rằng anh ta đã không ngủ ngon trong hai mươi năm. Anh ta đang đi nghỉ ở nhà của người bạn ở Himalayas. Một sáng người bạn để ý thấy ngôi sao này có vẻ hơi chút u sầu và mệt mỏi hơn bình thường. "Anh có ngủ được chút nào không?" anh ta hỏi.

"Có chứ, tôi có ngủ," là lời đáp, "nhưng mà tôi mơ rằng tôi không ngủ."

Mọi người liên tục chơi trò trốn tìm với bản thân họ. Bạn nghĩ bạn đi tới hiểu biết và thế rồi bạn quyết định không bỏ nó, và bây giờ bạn đang hỏi tôi bởi vì bạn muốn bỏ nó. Hiểu biết là đủ, không cần muốn để muốn bỏ nó. Nó bỏ khi bạn ở trong trạng thái hiểu biết, trong không gian đó của hiểu biết.

Cho nên tôi không lo nghĩ về bản ngã của bạn. Quên nó đi! Nó là hiện tượng bóng; sao bị bận tâm? Thay vì thế, trở nên ngày cành nhận biết và hiểu biết đi. Bạn liên tục trở nên ngày càng nhận biết hơn, và một ngày nào đó bạn sẽ tới và nói với tôi: Bây giờ tôi nhận biết và tôi đã cố tìm ra bản ngã ở đâu, và tôi không thể tìm thấy nó.

Bồ đề đạt ma tới Trung Quốc. Hoàng đế nói, "Ta đang bị rối loạn sâu sắc bên trong. Ta rất tham vọng. Mặc dầu ta có một trong những vương quốc lớn nhất trên thế giới, ta vẫn cảm thấy không hài lòng."

Bồ đề đạt ma cười và nói, "Ông đã tới đúng người rồi. Làm một điều này: tới đây sáng sớm lúc bốn giờ. Nhưng nhớ đem bản ngã của ông đi cùng với ông; bằng không ta có thể làm gì được nếu ông không đem nó theo?"

Hoàng đế cảm thấy hơi hoang mang: Ông ta ngụ ý gì? Hoàng đế hỏi lại, "Ông ngụ ý gì?"

Bồ đề đạt ma nói, "Đích xác điều ta nói, đó là điều ta ngụ ý. Đem bản ngã của ông đi cùng ông và ta sẽ sẵn sàng kết thúc nó mãi mãi. Nhưng đến một mình thôi; không cần đem lính gác hay bất kì cái gì."

Bốn giờ trong đêm sao? - và người này dường như rất dữ tợn và chẳng ai biết ông ta sẽ làm gì. Hoàng đế không thể ngủ được. Ông ta cố quên mọi sự và không đi, nhưng thế rồi có hấp dẫn nữa: Có thể người này biết cái gì đó, và người này dường như tự tin thế." Ông ta đã gặp nhiều thánh nhân, thế này thế nọ, và không ai đã nói dễ dàng thế, "Đem nó lại, và ta sẽ kết thúc nó mãi mãi!"

Cho nên cuối cùng ông ta quyết định đi. Ông ta tới đó. Bồ đề đạt ma đang ngồi với cây thiền trượng lớn trong tay. Hoàng đế tiến tới mà run bắn cả người.

Bồ đề đạt ma nói, "Một mình chứ? Bản ngã của ông đâu?"

Hoàng đế nói, "Nó không phải là vật mà ta có thể mang được. Nó bao giờ cũng trong ta."

Bồ đề đạt ma nói, "Thế thì được. Ngồi xuống và nhắm mắt lại, và tìm xem nó đang trốn ở đâu trong ông. Khoảnh khắc ông bắt được nó, cứ bảo ta."

Run rẩy, một mình trong ngôi đền đó bên ngoài hoàng thành, hoàng đế lần đầu tiên trong đời nhắm mắt lại để thiền và ông ta bắt đầu nhìn quanh: Bản ngã ở đâu? Một giờ trôi qua, giờ nữa trôi qua. Mặt trời đang mọc, và hoàng đế vẫn ngồi trong trạng thái phúc lạc thế. Bồ đề đạt ma lay ông ta và nói, "Bây giờ, đủ rồi - hai giờ rồi! Nó ở đâu?"

Và hoàng đế bắt đầu cười. Ông ta cúi mình và chạm chân Bồ đề đạt ma và ông ta nói, "Tôi không thể tìm được nó."

Bồ đề đạt ma cười và ông ấy nói, "Thấy chưa! Ta đã kết thúc nó rồi. Bây giờ bất kì khi nào ông có quan niệm sai này về bản ngã, đừng đi hỏi người khác cách bỏ nó. Cứ nhắm mắt lại và cố tìm xem nó ở đâu."

Những người đã đi vào bên trong không bao giờ tìm thấy nó ở đó. Dường như tôi đưa cho bạn một ngọn đuốc và bảo bạn đi vào trong phòng và tìm bóng tối đang trốn ở đâu. Bạn cầm ngọn đuốc, bạn đi vào trong phòng, nhưng bóng tối không có đó. Nếu bạn đem ngọn đuốc đi cùng bạn, bóng tối không có đó. Nếu bạn không cầm đuốc, thế thì nó có đó. Bóng tối là việc vắng ánh sáng. Bản ngã là việc vắng nhận biết. Nếu bạn đem nhận biết vào bản thể bạn, đột nhiên nó không có đó.

Cho nên tôi không bảo bạn bỏ nó, và bất kì ai nói điều đó đều đã không hiểu cái gì cả.

Bất kì ai thuyết giảng: Bỏ bản ngã đi! đều đã không hiểu gì về bản ngã - nó không có đó. Bạn không thể bỏ được nó, bạn không thể mang được nó. Nó đơn giản là nực cười.

Câu hỏi cuối cùng:

Osho ơi, làm sao tôi có thể buông xuôi khi Judas ở trên đường?

Không ai trên đường, không Judas, nhưng tâm trí có xu hướng đổ trách nhiệm lên ai đó hay cái khác. Tâm trí liên tục tìm ra u sầu. Và đây là thủ đoạn của tâm trí để cứu bản thân nó, để bảo vệ bản thân nó.

Ngoại trừ bản thân bạn không có ai trên đường; chỉ bạn đang chắn đường. Đừng gọi nó theo các cái tên. Đừng nói Judas; đừng nói Quỉ, Satan, Beelzebub; không ai chắn đường bạn đâu. Nhưng một khi bạn tin rằng ai đó khác đang cản trở, bạn được làm giảm nhẹ. Cho nên nó không phải là bạn, cho nên bạn có thể làm gì được? Ai đó khác đang chắn đường. Nhưng tôi nói chẳng có ai cả.

Người tôn giáo, cái gọi là người tôn giáo, bao giờ cũng tạo ra những điều như vậy. Họ đã tạo ra quỉ, để cho bất kì khi nào bạn phạm phải tội lỗi đấy là quỉ cám dỗ bạn. Người ta cảm thấy được giảm nhẹ: Vậy sau rốt đó không phải là tại mình, đấy là quỉ. Người Hindu không nói về quỉ, họ có huyền thoại riêng của họ: rằng trong kiếp quá khứ bạn đã phạm phải nghiệp sai. Những nghiệp đó đang buộc bạn phải làm nghiệp sai bây giờ. Lần nữa bạn được làm giảm nhẹ - vậy thì bạn có thể làm gì được? Kiếp quá khứ bây giờ không thể thay đổi được. Và nếu bạn hỏi những người Hindu này: tôi đã phạm phải nghiệp sai thế nào trong kiếp quá khứ? Thế thì họ nói: Trong kiếp khác anh đã làm những điều sai.

Nhưng ngay chỗ đầu tiên, ở chính lúc bắt đầu, làm sao tội lỗi bắt đầu? Thế thì họ trở nên giận. Họ nói: Đừng hỏi những câu hỏi như thế - anh phải tin chứ. Cùng câu hỏi này có thể được hỏi về những người tin vào quỉ. Và có nhiều người tin vào quỉ hơn những người tin vào Thượng đế, bởi vì Thượng đế chẳng hữu dụng gì mấy - quỉ hữu dụng hơn nhiều. Thượng đế, thực ra, có tính rắc rối chút ít. Nếu Thượng đế hiện hữu, thế thì bạn cảm thấy bất ổn; nhưng nếu quỉ hiện hữu, bạn cảm thấy được đỡ gánh nặng, bạn có thể đổ mọi trách nhiệm của bạn lên quỉ. Bạn phạm tội giết người - quỉ đã cám dỗ bạn. Bạn có thể làm được gì, một nạn nhân bất lực?

Nhớ lấy, điều này sẽ không giúp ích đâu. Đừng thương hại bản thân bạn nhiều thế và đừng cố dường như giống nạn nhân. Đây là thủ đoạn của tâm trí. Ngoại trừ bạn, không ai cản trở con đường. Và ngoại trừ bạn, không ai sẽ giúp bạn. Cho nên đừng đổ trách nhiệm. Nhận mọi trách nhiệm có đó, bởi vì chỉ qua việc chấp nhận chúng mà trưởng thành của bạn sẽ xảy ra.

Nhưng mọi người liên tục dùng các phương cách - và phương cách của họ có vẻ rất logic. Tất nhiên, khi bạn trở nên giận và gần phát điên, về sau bạn hối hận, bạn cảm thấy mặc cảm. Bây giờ làm sao kiểm soát được nó một cách logic? Về sau bạn nói: Tôi chưa bao giờ muốn làm điều đó. Về sau bạn nói: Mặc tôi nó đã xảy ra. Về sau bạn phải vẽ lại hình ảnh của bạn. Bạn đã điên lên, và bạn bao giờ cũng nghĩ về bản thân bạn rằng bạn là một trong những người khôn ngoan nhất và lành mạnh nhất trên thế giới. Bây giờ hình ảnh đó bị phá vỡ. Phải làm gì? Đem quỉ, Judas vào - bất kì cái gì cũng được. Bạn đã không làm nó, ai đó đã ép buộc bạn làm nó.

Trong câu chuyện này, khi Adam bị đuổi khỏi vườn Eden, cùng điều này bắt đầu. Adam đổ trách nhiệm lên người đàn bà, Eve. Anh ta nói, "Eve đã cám dỗ tôi ăn quả đó." Tất nhiên, Eve nói, "Tôi chả làm gì cả; tại con rắn..." Và rắn không thể nói được gì, cho nên chuyện đến đó được chấm dứt! Vậy là với rắn, mọi thứ là ổn. Con rắn đáng thương!

Mọi người đều cố đùn đẩy trách nhiệm lên ai đó khác. Nếu rắn có thể nói được chắc nó sẽ nói, "Thượng đế - ngài đã tạo ra tôi và ngài đã tạo ra tôi theo cách mà tôi phải làm điều đó."

Logic liên tục đi tìm con đường và phương tiện - và có vẻ rất logic. Nhưng tôi đã không bắt gặp cái gì phi logic hơn là logic.

Để tôi kể cho bạn một giai thoại:

Ông thợ rèn già trong một thị trấn nhỏ đang kể cho một người bạn rằng khi ông ấy còn là thanh niên, mẹ ông ấy muốn ông ấy là nha sĩ và bố ông ấy thúc ông ấy trở thành thợ rèn.

"Và ông biết đấy," ông già nói, "chính điều may là bố tôi đã có cách của ông ấy, bởi vì nếu như tôi mà là nha sĩ tôi chắc đã đói tới chết."

"Làm sao ông biết điều đó?" người bạn hỏi.

"Thế này," ông thợ rèn nói, "tôi có thể chứng minh điều đó. Tôi đã ở ngay đây trong cửa hiệu này trên ba mươi năm và làm nhiều việc rèn, nhưng không một lần trong mọi thời có người sống nào đến nhờ tôi nhổ răng."

Có vẻ logic. Logic có vẻ logic - nó không phải là logic. Và trong những điều nhỏ bé nó có thể là logic, nhưng khi bạn đi tới câu hỏi tối thượng, sâu sắc về cuộc sống, logic là thứ phi logic nhất. Nó là tốt trong thu xếp những thứ nhỏ bé, quản lí các thứ nhỏ bé, nhưng cuộc sống là lớn hơn logic. Logic chỉ là một phần, một phần rất tí hon trong cuộc sống.

Lắng nghe cuộc sống đi. Đóng lại và thiền nhiều hơn ở bên trong bản thân bạn. Nhắm mắt lại và thiền nhiều hơn, và xem ai đang cản con đường của bạn. Judas sao? Không có ai ngoại trừ bạn. Nếu bạn đang làm cái gì đó sai, nhận trách nhiệm về bản thân bạn đi, vì đó là cách duy nhất để siêu việt lên trên nó một ngày nào đó. Nếu bạn đang làm nó thế thì khả năng là mở: nếu bạn muốn không làm, bạn có thể không làm nó. Nhưng nếu ai đó khác buộc bạn làm nó, thế thì khả năng này bị mất, thế thì tự do là không thể được.

Tự do và trách nhiệm đi đôi với nhau; chúng là hai mặt của cùng một đồng tiền. Nếu bạn muốn tự do, bạn phải chịu trách nhiệm về bất kì cái gì bạn làm. Nếu bạn không muốn trách nhiệm, thế thì bạn mất tự do của bạn.

Mọi người đều thích được tự do và không ai muốn chịu trách nhiệm. Chúng ta liên tục đùn đẩy trách nhiệm. Và trong đùn đẩy trách nhiệm lên vai người khác, bạn cũng đang vứt đi mọi khả năng của tự do. Trở nên có trách nhiệm đi! Nếu bạn đã giận, bạn đã giận rồi. Đừng nói: Nó mặc cho tôi. Đừng đem Judas vào. Đừng nói: Ai đó khác, lực khác nào đó, đã ám ảnh tôi. Không, chẳng ai ám ảnh bạn cả.

Bất kì cái gì xảy ra, đó là chọn lựa của bạn. Bạn đã chọn nó theo cách đó. Bạn có thể hoàn toàn vô nhận biết làm sao bạn đã chọn nó, bởi vì đôi khi bạn muốn điều này và bạn chọn cái khác - điều đó tạo ra vấn đề. Bạn nghĩ bạn muốn thứ này và bạn chọn thứ khác. Hay, bạn muốn cái gì đó khác, bạn cũng đã chọn cùng cái đó, nhưng kết quả là khác.

Chẳng hạn: bạn cố chi phối mọi người - đó là chọn lựa của bạn. Bạn muốn chi phối mọi người, nhưng khi bạn chi phối mọi người họ tranh đấu lại - vì họ cũng muốn cùng điều. Họ sẽ cố chi phối bạn, và bây giờ bạn không thích điều đó - vật lộn, ghen tị, địa ngục, điều đó được tạo ra xung quanh nó. Và bạn nói: tôi chưa bao giờ muốn điều đó. Nhưng bạn đã muốn chi phối mọi người, đó là hạt mầm.

Bao giờ cũng tìm nguyên nhân. Nếu hậu quả có đó, nguyên nhân nhất định phải có đó. Và hậu quả này không thể hiện hữu, là không có thể, nếu ngay chỗ đầu tiên bạn đã không chọn nguyên nhân. Mọi người muốn nghi ngờ hậu quả, nhưng họ không muốn thay đổi nguyên nhân. Đây là tâm trí tầm thường, tâm trí ngu xuẩn.

Tâm trí thông minh có phẩm chất khác toàn bộ. Bất kì khi nào nó không muốn hậu quả nào, nó đi sâu vào trong nguyên nhân và bỏ nguyên nhân - thế thì không có vấn đề gì!

Bạn muốn mọi người yêu bạn, và bạn giận và thù, và bạn làm đủ mọi loại việc với mọi người, và bạn muốn họ yêu bạn; và khi họ không yêu và họ cũng ghét bạn và họ cũng giận bạn, thế thì bạn nói: Những điều này đang xảy ra và tôi chưa bao giờ chọn chúng để có đó. Bạn đã chọn chúng rồi. Bạn đã muốn cái gì đó khác, nhưng chọn lựa của bạn là sai. Nhìn vào nguyên nhân đi.

Mới vài ngày trước, một sannyasin tới và anh ta nói không ai yêu anh ta ở đây; anh ta yêu mọi người và không ai yêu anh ta. Anh ta rất giận. Tôi đề nghị anh ta đem tới vài nhân chứng, những người anh ta yêu và những người không yêu anh ta, và tôi hỏi họ nói gì. Họ nói cùng một điều, rằng họ yêu và không ai đáp lại tình yêu của họ. Anh ta đã không sẵn sàng đem tới bất kì nhân chứng nào.

Mọi người liên tục nghĩ rằng mình yêu mọi người và không ai đáp lại tình yêu này, nhưng điều đó chưa bao giờ xảy ra theo cách đó. Điều đó đi ngược lại luật; điều đó đi ngược lại pháp, đi ngược lại luật tối thượng của cuộc sống. Nếu bạn yêu, yêu tới trong sự đáp lại. Nếu nó không tới, đi sâu hơn đi; ở đâu đó nhân danh yêu bạn đã làm cái gì đó khác.

Một người một hôm hỏi mượn xe của ông chủ vào ngày 30 tháng mười. Ngày đó còn cách quãng một tháng.

"Được chứ," người nông dân, ông chủ nói. "Anh có thể mượn xe được. Có chuyện gì vậy?"

"Tôi lấy vợ hôm đó."

"Tốt!" người nông dân nói. "Cô gái may mắn đó là ai vậy?"

"Thế này, tôi còn chưa chọn ra cô ấy," là câu trả lời. "Tôi muốn chắc có được xe trước."

Những điều không bản chất. Bạn muốn chắc về chúng trước nhất và bạn nghĩ điều bản chất sẽ đi theo sau. Đổi thái độ đó đi: nghĩ về điều bản chất trước nhất; điều không bản chất theo sau. Nghĩ về điều bản chất trước nhất đi! Điều bản chất là gì? Hậu quả không phải là bản chất - nguyên nhân mới là bản chất. Người khác là không bản chất - bạn mới là bản chất.

Bất kì cái gì đang xảy ra hôm nay, bạn đã xoay xở bằng cách nào đó - vô nhận biết, vô ý thức, nhưng bạn đã gieo hạt mầm về nó; bây giờ bạn phải thu hoạch nó. Mọi người liên tục nghĩ rằng nếu họ có thể xoay xở được điều không bản chất, điều bản chất sẽ tới.

Chẳng hạn, mọi người nghĩ nếu họ có thể kiếm được đủ tiền họ sẽ hạnh phúc. Nó không phải vậy. Nếu bạn hạnh phúc, bạn sẽ giầu có - điều đó là đúng, bạn sẽ giầu có. Nếu bạn hạnh phúc, bạn sẽ giầu có. Người hạnh phúc không thể khác được. Người đó có thể không có cung điện lớn, nhưng dầu vậy người đó sẽ giầu. Người đó có thể là kẻ ăn xin trên phố, nhưng dầu vậy người đó sẽ là giầu. Nhưng bạn trước hết cố được giầu có, thế rồi bạn nghĩ bạn sẽ hạnh phúc. Điều đó không bao giờ xảy ra theo cách đó, vì giầu có không thể là nguyên nhân của hạnh phúc. Hạnh phúc bao giờ cũng là nguyên nhân của giầu có.

Bạn nghĩ rằng những điều bản chất sẽ tới: Đầu tiên để tôi xoay xở những điều không bản chất đã. Bằng việc xoay xở điều không bản chất tôi sẽ tạo ra tình huống. Trước hết, quyền lực, danh vọng, giầu có - toàn những thứ không bản chất.

Cố nhìn sâu vào trong bản thể bạn, và nghĩ về điều bản chất. Hạnh phúc đi! Ngay khoảnh khắc này bạn có thể hạnh phúc. Không ai chắn con đường đó. Và nếu bạn không thể hạnh phúc được ngay khoảnh khắc này, bạn không bao giờ có thể hạnh phúc được. Hạnh phúc chẳng liên quan gì tới tương lai. Hạnh phúc không biết tới ngày mai, bởi vì hạnh phúc không phụ thuộc vào bất kì cái gì khác. Nó chỉ là thái độ. Bạn có thể hạnh phúc ngay bây giờ như bạn vậy.

Thử hạnh phúc mà không có lí do gì hết cả, và bạn sẽ ngạc nhiên! Bạn có thể hạnh phúc chẳng bởi lí do nào cả, bởi vì hạnh phúc là lí do cho nhiều thứ, nó là nguyên nhân cơ bản. Bạn có thể hạnh phúc - thử nó đi. Bạn đã từng thử theo cách khác, bây giờ thử nó từ nguyên nhân căn bản. Trước hết có nguyên nhân - là hạnh phúc - và thế rồi đích thân hậu quả sẽ đi theo. Và bao giờ cũng nhớ không tìm kẻ giơ đầu chịu báng - đó là cách chắc chắn làm lỡ cuộc sống của bạn.

Đủ cho hôm nay.

Xem tiếp Chương 6 - Quay về Mục lục