Read more
Thực Hành Vô Ngã by
Vô Ngã
Sách Thiền Sư Thích Nhất Hạnh
Đọc và download hàng trăm quyển sách của Thầy tại đây.
Đường Xưa Mây Trắng
Chương 3. Mớ Cỏ Kusa
Tối hôm đó trước khi
đi ngủ, Svastika ngồi trước gốc tre ôn lại những gì đã xảy ra trong thời gian mấy
tháng được gặp Bụt trong rừng để chiều mai kể lại cho thầy Ananda và chú Rahula
nghe. Chú có cảm tưởng chú không có chuyện gì nhiều để kể. Hồi đó chú mười một tuổi.
Mẹ chú vừa mất, chú phải chăm sóc ba đứa em. Em gái út của chú là bé Bhima chỉ
được có mấy tháng, Bhima không có sữa uống.
Hồi đó Svastika đã được
ông Rambhul trong xóm giao cho công việc chăn trâu. Hồi đó đàn trâu chỉ có bốn
con và một con trâu nghé. Mỗi ngày Svastika đã lén vắt sữa trâu cho em uống. Nó
chăm sóc bầy trâu rất cẩn thận vì biết rằng nếu nó không được giữ trâu cho ông
Rambhul thì các em nó sẽ đói. Từ ngày ba nó mất, căn nhà chưa lợp lại lần nào. Mái
tranh đã nát, hễ trời mưa lớn là nhà dột, và thằng Rupka phải đi lấy mấy cái chậu
sành đã mẻ ngoài hiên vào để hứng nước dột. Bé Bala mới có sáu tuổi mà đã phải
học nấu cơm, ẳm em và đi nhặt củi ngoài rừng. Có khi nó phải ẳm em ra rừng, để
vừa giữ em vừa nhặt củi. Còn nhỏ tuổi nhưng bé Bala đã biết nhồi bột làm bánh
Chappati cho cả nhà. Mấy anh em ít khi có đủ tiền để mua bột cà - ri. Có khi
lùa trâu về chuồng, đi ngang qua nhà bếp ông Rambhul nghe mùi cà ri bốc lên
thơm lừng, Svastika chảy cả nước miếng.
Từ ngày ba chúng nó mất,
ít có khi nào chúng nó được ăn bánh chappati cuốn hoặc chấm trong nước cà-ri nấu
thịt đâu. Áo quần của đứa nào cũng tơi tả. Svastika chỉ vận có một cái xà rông khi
đi chăn trâu. Hôm nào trời lạnh lắm, nó mới quấn thêm tấm vải màu nâu lên người.
Tấm vải đã bạc màu và mốc thếch nhưng nó quý lắm, Svastika phải tìm những nơi
có đủ cỏ cho trâu ăn. Nó biết hễ trâu tới nhà mà bụng còn lép là nó sẽ bị ông
Ramhul đánh mắng. Một buổi chiều lùa trâu về, Svastika phải gánh theo một gánh
cỏ tươi để cho trâu ăn. Đàn trâu ăn cỏ suốt đêm. Vào những hôm có nhiều muỗi,
Svastika còn phải đốt lửa un khói để đuổi muỗi cho trâu trước khi ra về. Ông Rambhul
trả lương cho nó bằng gạo, bột mì và muối, cứ ba hôm một lần. Có hôm đi chăn
trâu về, Svastika đem được về cho Bala vài ba con cá mà nó câu được ở bờ rông
Neranjara.
Một buổi chiều sau
khi đã tắm xong cho trâu và đã cắt cỏ được đầy gánh, Svastika định vào rừng ngồi
chơi một lát trước khi lùa trâu về chuồng. Để bầy trâu ăn ở cửa rừng. Svastika
đi tìm một gốc cây để ngồi tựa lưng. Bỗng dưng nó thấy một người đang ngồi yên
lặng dưới gốc một cây pippala thật lớn về phía trước, cách nó chừng hai chục sải
tay.
Svastika ngạc nhiên đứng
lại nhìn. Nó chưa bao giờ thấy có ai ngồi đẹp như vậy. Người ấy ngồi lưng rất
thẳng, chân xếp tréo vào nhau, dáng vững chãi và hùng mạnh. Mắt người ấy như là
đang nhắm lại, và hai tay người ấy đang vào nhau đặt thoải mái phía giữa. Người
ấy ăn mặc rất giản dị: một tấm vải màu vàng nhạt một đầu quấn phía dưới và một
đầu phủ lên vai. Toàn thân người ấy tỏa chiếu một cái gì vừa thanh thoát, vừa
trầm hùng và vừa an bình. Chỉ cần nhìn người ấy, người ta cũng đã cảm thấy khỏe
khoắn trong mình. Tự nhiên Svastika cảm thấy một thứ tình cảm nẩy sinh trong nó
và làm rung động trái tim nó. Nó không hiểu tại sao nó có cảm tình ngay với một
người khi mà nó cũng chưa biết người đó là ai. Nó đứng trân trân nhìn ngắm người
ấy một hồi lâu, không dám cử động.
Một lát sau người ấy mở
mắt. Nhưng người ấy vẫn không trông thấy Svastika. Người ấy dao động thân thể,
rồi tháo chân ra để xoa bóp. Rồi người ấy từ từ đứng dậy và bắt đầu đi từng bước
chầm chậm. Vì đi về phía bên kia cho nên người ấy vẫn chưa thấy được em bé chăn
trâu. Svastika vẫn đứng lặng yên nhìn người ấy đi những bước chân vững chãi, trầm
lặng và nhẹ nhàng trên lối mòn của khu rừng. Đi được bảy tám bước người ấy quay
trở lại, và người ấy nhận ra sự có mặt của Svastika. Thấy em bé, người ấy mỉm
cười. Nụ cười thật hiền hậu và bao dung. Chưa bao giờ Svastika thấy ai cười với
mình như thế. Như bị một sức hút lôi kéo, Svastika chạy về phía người ấy. Nhưng
khi còn cách người ấy chừng bốn bước, Svastika ngừng lại. Nó nhớ là nó không được
quyền đụng chạm vào những người thuộc giai cấp trên.
Svastika thuộc về giới
ngoại cấp, nghĩa là không thuộc giai cấp nào trong bốn giai cấp của xã hội cả.
Nó đã từng nghe ba nó nói rằng giai cấp Bà la môn (brahmana) là giai cấp cao
quý nhất trong xã hội. Những người trong giai cấp này phần lớn là những giáo sĩ
thông hiểu kinh Vệ Đà biết đọc kinh, biết cúng tế, có thể tiếp xúc với thần
linh.
Khi Phạm Thiên tạo ra
loài người thì Bà la môn được sinh ra từ miệng Ngài. Những người thuộc giai cấp
Sát đế lợi (Ksatriya) là những người có quyền bính chính trị và quân sự, họ đã
được sinh ra từ hai tay của Phạm Thiên. Những người thuộc giai cấp Phệ xà
(Vaisya) là những người trong giới buôn bán, trồng tỉa, chăn nuôi và tiểu công nghệ,
họ đã được sinh ra từ bắp đùi của Phạm Thiên. Còn những người thuộc giai cấp Thủ
đà (sudra) là những người đã sinh ra từ hai bàn chân của Phạm Thiên. Họ thuộc về
giai cấp nghèo nhất, phải làm những nghề cực nhọc mà người trong ba giai cấp
trên không làm. Giai cấp ấy là giai cấp thấp nhất rồi mà gia đình Svastika lại
thuộc vào một tình trạng thấp kém hơn nữa. Gia đình Svastika ở vào hạng ngoại cấp,
nghĩa là không thuộc vào giai cấp nào cả. Những người như Svastika phải làm nhà
ở một khu riêng biệt bên ngoài làng. Nghề nghiệp của họ chỉ là những nghề nghiệp
thấp kém như đổ phân, đắp đường, nuôi heo, giữ trâu, cày ruộng. Ai sinh ra ở
giai cấp nào thì phải chấp nhận hoàn cảnh của mình. Thần linh đã dạy như vậy và
kinh điển cũng dạy như vậy.
Những người thuộc giới
ngoại cấp như Svastika mà nếu lỡ lầm đụng phải một người thuộc giai cấp cao thì
có thể bị trừng phạt nặng. Trong làng Uruvela đã có người bị đánh bầm tím thân
thể vì đã lỡ tay đụng nhầm một người Bà la môn. Lỡ tay đụng phải một người
Bà-lamôn hay một người Sát-đế-lợi, tức là làm ô nhiễm người ấy, và người ấy phải
về ăn chay, nằm đất và sám hối nhiều tuần lễ mới được trong sạch trở lại.
Mỗi khi lùa trâu về
chuồng, Svastika phải cẩn thận lắm. Nó không bao giờ dám tới gần một người nào
trong cái xã hội cao quý, dù trên đường đi hay là trong sân nhà ông Rambhul.
Nhiều lúc Svastika thấy con trâu còn có may mắn hơn mình.
Một người Bà la môn có thể đụng tới con trâu mà không bị ô uế, nhưng nếu người ấy đụng nhầm Svastika là ông ta phải về sám hối cả hai ba tuần lễ. Dù mình không đụng người ta mà người ta đụng nhầm mình thì mình cũng có thể bị đánh đập tàn nhẫn.
Hiện đứng trước
Svastika là một người thật dễ thương nhưng theo kiểu cách của người đó thì chắc
chắn ông ta không phải là người cùng đẳng cấp với Svastika rồi. Nụ cười ông ấy
hiền hậu như thế và cái nhìn của người ấy bao dung như thế thì chắc hẳn người ấy
sẽ chẳng nở đánh đập Svastika đâu, dù Svastika có lỡ đụng nhầm. Nhưng Svastika
nghĩ rằng nếu lỡ đụng nhầm người ấy thì sẽ làm người ấy ô nhiễm, tội nghiệp.
Cho nên nó vội ngừng lại khi khoảng cách giữa hai người chỉ còn ba bước. Thấy
Svastika không bước tới, người ấy lại bước gần Svastika. Svastika tự khắc lui một
bước, để tránh sự đụng chạm. Nhưng người ấy nhanh nhẹn lắm. Chỉ trong một chớp
mắt ông ta đã tóm được Svastika. Tay trái người ấy ôm ngang vai Svastika còn tay
phải người ấy xoa lên đầu nó. Svastika đứng yên, ngoài má nó, chưa có ai xoa đầu
nó một cách âu yếm như thế bao giờ. Tuy nhiên nó vẫn còn sợ.
- Em đừng sợ.
Người ấy nói, giọng
nhỏ nhẹ và thân mật. Svastika rất yên tâm khi nghe người ấy nói. Nó ngửng đầu
lên thì lại gặp cái nhìn bao dung và nụ cười hiền hậu của người ấy. Ngập ngừng một
lát nó nói:
- Chú dễ thương lắm.
Người ấy lấy tay nâng
cằm nó lên và nhìn vào mắt nó:
- Em cũng dễ thương lắm.
Nhà em ở gần đây phải không?
Svastika không trả lời.
Nó nắm lấy bàn tay trái của người đó trong hai bàn tay của nó.
Nó hỏi cái câu hỏi
đang nằm trong đầu nó:
- Con nắm tay chú như
thế này thì chú bị ô nhiễm rồi phải không?
Người ấy cười và lắc
đầu:
- Không đâu, em. Em
là con người, tôi cũng là con người. Em không làm ô nhiễm tôi đâu. Đừng có nghe
lời người ta nói.
Người ấy cầm tay
Svastika đi ra phía cửa rừng. Đàn trâu của Svastika còn đó. Gánh cỏ tươi của
Svastika cũng còn đó. Người ấy nhìn Svastika hỏi:
- Em chăn những con
trâu này phải không? Và đây là gánh cỏ mà em đã cắt cho trâu ăn, phải không? Em
tên là gì? Nhà ở gần đây không?
Svastika lễ phép
thưa:
- Dạ đây là trâu của
con chăn. Bốn con này và con nghé này nữa. Đây là cỏ của con mới cắt. Con tên
là Svastika. Nhà con bên kia sông, ở cuối làng Uruvela. Thưa chú, còn chú tên gì,
và nhà chú ở đâu, chú nói cho con nghe được không?
Người ấy ôn tồn đáp:
- Được chứ. Chú tên
là Siddhatta. Nhà chú ở xa lắm. Hiện giờ chú ở tạm trong rừng này.
- Chú là sa-môn, phải
không?
Người ấy gật đầu.
Svastika biết rằng sa-môn là những người tu, thường hay cư trú trong núi. Hai
người mới quen nhau, mới trao đổi với nhau có vài câu chuyện mà Svastika đã có
cảm tưởng là mình đã rất thân với người bạn mới này.
Trong làng Uruvela,
nó chưa thấy có ai đối xử với nó một cách thân ái như thế hay nói chuyện với nó
một cách ôn tồn như thế. Nó cảm thấy một niềm hạnh phúc dâng lên trong lòng. Nó
muốn bày tỏ nỗi hân hoan của nó. Nó nghĩ giá nó có một cái gì để làm quà tặng
cho người này thì hay biết bao. Trong túi nó không có một đồng tiền, cũng không
có một cục đường phèn, biết lấy gì làm quà tặng. Nhưng Svastika có can đảm nói
ra những gì mình đang nghĩ.
- Thưa chú, con muốn
tặng chú một món quà, nhưng con không có gì trong người con hết.
Siddhatta nhìn
Svastika rồi mỉm cười nói:
- Có chứ, em có một
thứ mà nếu em làm quà cho tôi thì tôi thích lắm.
Svastika ngơ ngác:
- Con có gì đâu?
Siddhatta chỉ gánh cỏ:
- Cỏ của em cắt cho
trâu ăn mềm và thơm lắm. Nếu em cho tôi vài nắm để tôi trải dưới gốc cây làm nệm
ngồi thì tôi sẽ sung sướng biết bao.
Mắt Svastika sáng lên.
Nó chạy tới gánh cỏ, cúi xuống ôm lấy một ôm đầy trong hai vòng tay nhỏ. Rồi nó
trở về dâng ôm cỏ cho Siddhatta:
- Cỏ Kusa này con mới
cắt bên bờ sông. Con xin biếu chú. Lát nữa con sẽ ra bờ sông cắt thêm cho đầy
gánh.
Siddhatta chắp tay
cung kính nhận bó cỏ từ tay em bé. Ông nói:
- Em rất dễ thương,
tôi cảm ơn em. Thôi bây giờ em ra bờ sông cắt cỏ thêm cho đầy gánh đi, rồi về kẻo
muộn. Chiều mai nếu có dịp em ghé vào rừng thăm tôi nhé.
Bé Svastika cúi đầu
chào. Nó đứng đợi cho Siddhatta ôm bó cỏ đi khuất vào rừng rồi mới tới gỡ lưỡi
liềm gài trên chiếc đòn xóc đặt nghiêng trên gánh cỏ và bước ra phía bờ sông.
Nó thấy ấm áp trong
lòng. Trời đầu mùa Hạ, cỏ Kusa còn non và lưỡi liềm của Svastika còn sắt nên cắt
rất ngọt. Chẳng mấy chốc mà Svastika đã cắt được đầy một ôm lớn.
Svastika lùa trâu về.
Sông Neranjara có một khúc rất cạn gần đó, Svastika cho trâu lội qua khúc ấy.
Con nghé con còn lưu luyến đám cỏ non bên bờ sông, Svastika phải tới lùa nó chạy
theo đàn trâu. Gánh cỏ trên vai không có gì là nặng, Svastika lội qua sông cùng
một lượt với bầy trâu.
0 Đánh giá