Read more
Thực Hành Vô Ngã by
Vô Ngã
Sách Thiền Sư Thích Nhất Hạnh
Đọc và download hàng trăm quyển sách của Thầy tại đây.
Đạo Phật Qua Nhận Thức Mới
Chương 3. Vấn đề đức tin trong đạo Phật

Ðức Thích Ca có dạy:
"Tin là căn bản của sự thành công, và là nguồn gốc của muôn hạnh lành."
Nhưng lòng tin của người Phật Tử không phải là một lòng tin cuồng nhiệt, sôi nổi,
không suy xét.
Một đức tin đưa con
người đến chỗ thành công quyết không phải là một thứ mê tín. Một tín ngưỡng mù
quáng không xây dựng trên lý trí xét đoán là một nguy hại lớn cho đời sống của
cá nhân, của gia đình, dân tộc và xã hội. Cái tín ngưỡng sai lầm có thể làm hại
tinh thần quần chúng. Sự tín ngưỡng mù quáng không căn cứ trên lý trí xét đoán
đã đào luyện và sẽ đào luyện lên những trí óc lười biếng, ỷ lại, nô lệ cho hoàn
cảnh, nô lệ cho dục vọng.
Một đức tin hổn tạp,
thiếu căn cứ, thường hay đi với sự nương nhờ vào một thế lực phỉnh phờ. Hai thứ
ấy nương nhau, có ảnh hưởng lẫn nhau rất mạnh. Hai thứ ấy cũng đều tạo nên những
bộ óc yếu đuối, ỷ lại, thiếu tinh thần tự lập. Do một tin tưởng sai lầm, tinh thần
càng ngày càng bị u tối, và sau bức màn thành kiến, con người làm sao trổi dậy,
cường tráng và tự lập cho được?
Ðạo Phật truyền sang
đất Việt đã gần 2.000 năm, có thời rực rỡ huy hoàng, nhưng cũng có thời lu mờ
hôn ám. Rực rỡ huy hoàng hay lu mờ hôn ám chỉ là ở tại đức tin: mê tín đã gây
nên cái hình thức tào tạp của đạo Phật của thời cận đại. Có nhiều người tự xưng
là tín đồ đạo Phật mà lại có những tín ngưỡng sai lạc hẳn tinh thần Phật Giáo.
Căn cứ vào hình thức ấy, người ta vội mỉm cười, cho đạo Phật là mê tín, là ỷ lại
thần quyền, là chỉ lo tư lợi, là chán đời, là nhu nhược yếu đuối.
Số người chịu khó đi
sâu vào tinh thần Phật Giáo có được bao nhiêu đâu! Nhiều kẻ mang danh là tín đồ
mà sự hiểu biết và hành động trái hẳn giáo lý Phật dạy, phản lại tinh thần từ-bi
trí-tuệ của Phật Tổ. Nhận xét bằng một cặp mắt kém nhận xét, nhiều người trông
thấy những màu mè ấy vội kết luận rằng đạo Phật chỉ là một đa thần giáo như những
đa thần giáo ngày xưa!
Phật giáo nước Việt
trong mấy thế kỷ vừa qua đã có một hình thức tào tạp. Những hình thức bói xăm,
vàng mã, đồng bóng hợp chung lại gọi là "đạo", và trong trường hợp
nào (ví dụ như lên đồng lên bóng chẳng hạn) người ta cũng "mô Phật"
được! Những vị chân tu cùng đạo Phật chân chính, vì thế, được ít người biết đến.
Hèn gì mà đạo Phật không bị nhận thức sai lầm.
Có bao nhiêu kẻ thường
ngày không biết đến Phật, không nghe, không hiểu, và không làm theo lời Phật dạy,
khi lâm nạn mới đến chùa tháp, đốt một nén hương khẩn cầu. Họ xem đạo Phật là một
lối chuyên môn thờ cúng, và Phật là một vị thần thiêng liêng sẵn sang ban phúc
diệt họa cho họ mỗi khi họ cần đến.
Một hôm, có người
trong phái Kalmala đến tìm Phật và hỏi Ngài: "Bạch đức Thế Tôn, các thầy
Bà-la-môn ngoại đạo đến thăm chúng tôi, người nào cũng bảo rằng chỉ có lời của
họ mới đúng chân lý mà thôi. Bạch Ngài, chúng tôi thật lấy làm phân vân không
biết theo bên nào, bỏ bên nào."
Trả lời câu hỏi ấy, đức
Phật không bảo rằng Ngài là chúa tể vạn vật, chỉ có đạo Ngài mới nên theo; ngài
không bảo rằng các vị giáo chủ và các đạo khác đều là hư ngụy, là sai lầm. Lời
dạy của Ngài rất rộng rãi. Ngài bảo: "Ngươi đừng vội tin theo ai cả. Tất cả
những gì ngươi đã thực nghiệm sâu xa, hợp với lý trí xét đoán của ngươi, có thể
đem lại hạnh phúc cho chính ngươi và những kẻ khác, những cái ấy, ngươi hãy nhận
đó là chân lý và hãy cố sống đúng theo chân lý ấy."
Ðọc đoạn vừa rồi
trong kinh Kalama, chúng ta nhận thấy hai điều: một là đạo Phật không bao giờ bắt
buộc người ta tin theo một cách mù quáng; hai là đức Phật không phải là một vị
chúa tể có quyền phép lạ, có thể đem tín đồ mình đặt ở thiên đường hay ở địa ngục
tùy theo ý thích của mình.
Nội một sự kiện
"không buộc người phải tin theo một cách mù quáng" đủ chứng tỏ rằng đạo
Phật có một tinh thần thật rộng rãi và có tính cách nhân loại. Ðạo Phật dạy rằng
không hiểu Phật mà theo Phật thì đã không có lợi mà còn có hại là khác nữa.
Chính đức Phật Thích Ca cũng có dạy: "Tin ta mà không hiểu ta, ấy là bài báng ta vậy." Như thế, người nào tin Phật như một vị chúa tể có quyền ban phúc trừ họa tức đã bài báng Phật. Một lòng tin chân chính phải đi theo với một lý trí xét đoán. Hiểu rồi mới tin, thì cái tin ấy mới là chánh tin. Ðối với đạo Phật, tin mà không hiểu thì sẽ lạc đường.
Ðạo Phật chủ trương
cá nhân có quyền thẩm sát tất cả, và tin hay không là tùy ở mình. Chúng ta hãy
đọc đoạn nầy cũng ở trong kinh Kamala:
"Ðừng vội tin tưởng
những cái gì mà người ta thường lặp đi lặp lại luôn. Ðừng vội tin tưởng một
điều gì dù điều đó là một tập tục cổ truyền đã trải qua nhiều thời đại. Ðừng vội
tin tưởng một điều gì dù điều đó là điều người ta hay đồn và hay nói đến luôn.
Ðừng vội tin tưởng một điều gì dù điều đó là do bút tích thánh nhân xưa để lại.
Ðừng vội tin tưởng một điều gì dù điều đó là một luật lệ đặt ra từ lâu và được
xem như là chánh đáng. Ðừng vội tin tưởng một điều gì dù điều đó là do quyền
năng của một bậc thầy hoặc do quyền lực của một nhà truyền giáo. Tất cả những
gì hợp với lý trí xét định, hãy tin."
Tam Tạng giáo điển của
Phật Giáo đối với Phật Tử không giống những thánh kinh đối với tín đồ các tôn
giáo khác. Phật Tử không bị bắt buộc tin vào kinh điển một cách mù quáng. Kinh
điển đối với Phật Giáo không phải là một "tối hậu chân lý", một bảo vật
mà ai cũng phải thờ lạy. Kinh điển không phải là những bùa chú linh thiêng mà hể
đọc lên là được Ðức Phật cứu độ. Kinh điển chỉ là lời dạy của Phật, của một bậc
giác ngộ. Ðức Phật đã từng nói: "Này các tỳ kheo! Hãy xem ta như kẻ hướng
dẫn các ngươi trên đường tu học."
Ðịa vị của Ðức Phật
trong Phật Giáo là địa vị của một người dẫn đường trong đám người lạc hướng,
hay nói cho khác hơn, địa vị của một lương y trong đám bệnh nhân đau khổ. Nếu
những người lầm đường không đi theo con đường của người dẫn lối thì không khi
nào đến đích được, và đó là lỗi của người không đi, chứ không phải là lỗi ở người
chỉ đường. Vị lương y cho thuốc uống, nhưng sợ đắng không uống, bệnh không
lành, đó chỉ là lỗi ở các con bệnh, chứ không phải lỗi ở lương y.
Nếu Phật Tử không hiểu lời dạy của Phật, không thực hành theo những
lời dạy của Ngài, thì Ðức Phật và tam tạng giáo điển của Ngài đối với người kia
không còn ý nghĩa gì nữa cả. Bởi thế, đốt hương, kết hoa, tỏ lòng biết ơn Phật
cũng chưa phải là việc cần làm nhất của một người Phật Tử chân chính. Thực hành
và sống theo lời Phật dạy mới là Phật Tử chân chính vậy.
Căn cứ vào những lời
trong kinh Kalama và căn cứ trên lý nhân quả xác thực, chúng ta thấy rằng Ðức
Phật không phải là một vị chúa tể toàn năng có thể ban phúc lợi và sự giải
thoát cho con người, nếu con người có cầu nguyện Ngài. Lạy Phật, dâng hương lễ
Phật, mới là việc làm của kẻ biết ơn. Muốn giải thoát, muốn có an lạc, con người
phải biết xem Phật như một ngôi sao dẫn đường, một bậc Thầy sáng suốt.
Hãy nhìn Ðức Phật ở địa
vị chính của Ngài, và đừng bao giờ đặt ngài ở địa vị một thần linh, một chúa tể.
Người Phật Tử nếu có tin tưởng, thì chỉ là tin tưởng ở sự dẫn đạo sáng suốt của
bậc giác ngộ, tin tưởng ở khả năng giác ngộ (Phật Tính) sẵn có ở mọi loài, chứ
không phải tin nơi quyền phép có thể ban phúc trừ họa.
Hiểu như thế, ta mới
thấy rằng những tâm niệm đen tối, mê tín, ỷ lại vào quyền năng vu vơ của thần
thánh không phải là một lòng tin mà đạo Phật đòi hỏi. Người học Phật phải thận
trọng, luôn luôn giữ thái độ khách quan trong khi tìm hiểu kinh điển, và như thế
là có tinh thần khoa học. Trí óc kẻ học Phật phải là một cơ quan gạn lọc vàng sõi,
phân biệt rõ ràng, đừng để bị nô lệ cho những kiến văn, sách vở, và những thành
kiến dựa vào tình cảm.
0 Đánh giá