Read more
Osho - Thuyền rỗng
Chương 4. Xin lỗi
Nếu một người lỡ giẫm lên chân người lạ trong
bãi chợ, thì người đó xin lỗi lễ phép và đưa ra lời giải thích: “Chỗ này đông
người quá.” Nếu anh giẫm lên chân em, anh nói, “Xin lỗi,” và như vậy thôi. Nếu
bố mẹ giẫm lên chân con mình chẳng lời nào được nói ra.
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi
lễ. Đạo đức hoàn hảo là thoát ra khỏi lo lắng. Trí huệ hoàn hảo là không lập kế
hoạch. Tình yêu hoàn hảo là không có trưng bầy. Chân thành hoàn hảo không đưa
ra lời bảo đảm nào.
Tất cả những cái vĩ đại, tất cả
những cái đẹp đẽ, tất cả những điều đúng đắn và thực, bao giờ cũng tự phát. Bạn
không thể lập kế hoạch cho nó. Khoảnh khắc bạn lập kế hoạch cho nó, mọi thứ đi
sai. Khoảnh khắc việc lập kế hoạch đi vào, mọi thứ trở thành không thực nữa.
Nhưng điều này đã xảy ra cho
nhân loại. Tình yêu của bạn, chân thành của bạn, chân lí của bạn, mọi thứ, đều
đã đi sai bởi vì bạn đã lập kế hoạch nó, bởi vì bạn đã được dạy không được tự
phát. Bạn đã được dạy thao túng bản thân mình, kiểm soát, quản lí, và không phải
là một luồng chảy tự nhiên. Bạn đã trở thành cứng nhắc, đông đặc, chết.
Cuộc sống không biết tới lập kế
hoạch. Tự bản thân nó là đủ. Cây cối có lập kế hoạch cách nó lớn lên, cách nó
chín muồi, cách nó đi tới ra hoa không? Chúng đơn giản lớn lên không ý thức tới
việc lớn lên đó. Không có tự ý thức, không có tách biệt.
Bất kì khi nào bạn bắt đầu lập
kế hoạch, bạn đã phân chia bản thân mình, bạn đã trở thành hai; một người đang
kiểm soát và một người bị kiểm soát. Xung đột đã nảy sinh, bây giờ bạn sẽ chẳng
bao giờ an bình nữa. Bạn có thể thành công trong việc kiểm soát nhưng sẽ không
có an bình; bạn có thể không thành công trong kiểm soát, thế nữa cũng sẽ không
có an bình. Bất kì khi nào bạn thành công hay thất bại, chung cuộc bạn sẽ đi tới
nhận ra rằng bạn đã thất bại. Thất bại của bạn sẽ là thất bại, mà thành công của
bạn cũng sẽ là thất bại. Bất kì cái gì bạn làm, cuộc sống của bạn sẽ khổ.
Phân chia này tạo ra cái xấu
xí, bạn không phải là một, và cái đẹp thuộc vào cái một, cái đẹp thuộc vào cái
toàn thể hài hoà. Mọi nền văn hoá, mọi nền văn minh, mọi xã hội, đều làm cho bạn
xấu. Tất cả các đạo đức đều làm cho bạn xấu bởi vì nó dựa trên phân chia, trên
kiểm soát.
Tôi đã từng nghe rằng Baal Shem
đã du hành trên một chiếc xe đẹp với ba ngựa kéo. Nhưng ông ấy liên tục ngạc
nhiên, bởi vì trong ba ngày ông ấy đã du hành không có đến một lần nghe thấy tiếng
ngựa hí. Điều gì đã xảy ra cho những con ngựa này? Thế rồi đột nhiên vào ngày
thứ tư, một nông dân đi ngang qua hét lên bảo ông ấy thả lỏng dây cương ra. Ông
ấy thả lỏng dây cương và bỗng nhiên tất cả ba con ngựa bắt đầu hí, chúng trở
nên sinh động. Trong ba ngày liên tục chúng đã chết.
Điều này đã xảy ra cho tất cả
các bạn, cho toàn thể nhân loại. Bạn không thể hí, và chừng nào ngựa còn chưa
hí, ngựa là chết, bởi vì việc hí có nghĩa là nó hưởng thú, có sự tuôn trào.
Nhưng bạn không thể hí, bạn chết. Cuộc sống của bạn không phải là bài ca tuôn
trào theo bất kì cách nào, điệu vũ xảy ra khi năng lượng quá nhiều.
Việc nở hoa bao giờ cũng là xa
hoa, nó không phải là sự cần thiết. Không cây nào cần hoa như sự cần thiết cả,
rễ là đủ. Việc nở hoa bao giờ cũng là xa hoa. Hoa chỉ tới khi cây có quá nhiều,
nó cần cho, nó cần chia sẻ.
Bất kì khi nào bạn có quá nhiều,
cuộc sống trở thành điệu vũ, lễ hội. Nhưng xã hội không cho phép bạn nhảy múa,
lễ hội, cho nên xã hội phải thấy rằng bạn chưa bao giờ có nhiều năng lượng hơn
cần thiết. Bạn chỉ được phép sống ở mức chết đói. Bạn không được phép quá nhiều,
bởi vì một khi bạn quá nhiều, bạn không thể bị kiểm soát, và xã hội muốn kiểm
soát bạn. Nó là sự chi phối, rất tinh vi.
Mọi đứa trẻ được sinh ra đều
tuôn trào. Thế rồi chúng ta phải cắt nguồn năng lượng, chúng ta phải cắt xén đứa
trẻ chỗ này chỗ kia sao cho nó trở thành kiểm soát được. Và điều cơ bản của tất
cả việc kiểm soát là phân chia đứa trẻ thành hai. Thế thì bạn chẳng cần bận tâm
nữa, bản thân nó sẽ thực hiện việc kiểm soát. Thế thì bạn không phải bận tâm, tự
bản thân nó sẽ là kẻ thù của cái ta riêng của nó.
Cho nên họ bảo đứa trẻ: Điều
này là sai. Đừng làm cái này. Bỗng nhiên đứa trẻ bị phân chia, bây giờ nó biết
cái gì sai, bây giờ nó biết phần nào của con người nó là sai, và đầu nó trở
thành người điều khiển.
Qua phân chia trí tuệ đã trở
thành người kiểm soát, người chủ. Nếu bạn không phân chia, bạn sẽ không có cái
đầu nào. Không phải là cái đầu sẽ biến mất hay cái đầu sẽ rơi mất, nhưng bạn sẽ
không phải là người hướng theo đầu nữa - toàn bộ bản thể bạn sẽ là bạn.
Ngay bây giờ bạn chỉ là cái đầu,
phần còn lại của thân thể chỉ để đỡ cho cái đầu. Cái đầu đã trở thành kẻ khai
thác, kẻ độc tài. Và điều này đã tới qua xung đột, việc tạo ra xung đột trong bạn.
Bạn đã được dạy rằng cái này là tốt và cái kia là xấu. Trí tuệ biết nó và thế
thì trí tuệ cứ giữ việc kết án bạn.
Nhớ lấy, nếu bạn kết án bản
thân mình, bạn sẽ kết án mọi người - bạn sẽ kết án cái toàn thể. Và một người kết
án bản thân mình không thể yêu được. Một người kết án bản thân mình không thể cầu
nguyện được. Một người kết án bản thân mình, với người đó không có Thượng đế,
không thể có được. Tâm trí kết án không bao giờ có thể đi vào ngôi đền thiêng
liêng được. Chỉ khi bạn nhảy múa, chỉ khi bạn cực lạc, không kết án, chỉ khi bạn
tuôn trào không ai ngồi kiểm soát, không ai quản lí, cuộc sống mới trở thành
buông bỏ; nó không nghi lễ, nó là tự nhiên. Thế thì bạn đi vào, thế thì mọi nơi
đều là cánh cửa. Thế thì bạn có thể đạt tới ngôi đền đó từ bất kì nơi nào.
Nhưng ngay bây giờ, như bạn hiện
giờ, bạn bị tinh thần phân liệt. Mà bạn cũng không chỉ tinh thần phân liệt khi
nhà phân tâm nói rằng bạn là như vậy. Không cần bất kì nhà phân tâm nào để phân
tích bạn cả. Xã hội tạo ra tinh thần phân liệt; phân chia là tinh thần phân liệt.
Bạn không phải là một. Bạn được sinh ra là một nhưng ngay lập tức xã hội bắt đầu
làm việc trên bạn, cuộc giải phẫu chính sắp sửa được thực hiện, bạn liên tục bị
mổ cho tới khi bị phân chia ra. Thế thì xã hội thấy thoải mái bởi vì bạn đang
đánh nhau với chính mình, năng lượng của bạn bị tiêu tán trong cuộc chiến bên
trong, nó chưa bao giờ tuôn trào. Thế thì bạn không nguy hiểm.
Năng lượng tuôn trào trở thành
nổi dậy. Năng lượng tuôn trào bao giờ cũng mang tính nổi dậy, năng lượng tuôn
trào bao giờ cũng trong cách mạng. Nó giống hệt dòng sông trong cơn lụt - nó
không tin vào đôi bờ, vào qui tắc, vào luật lệ, nó đơn giản cứ tuôn trào hướng
ra biển cả. Nó chỉ biết một đích - làm sao trở thành biển cả, làm sao trở thành
vô hạn.
Năng lượng tuôn trào bao giờ
cũng chuyển hướng theo Thượng đế. Thượng đế đang bị lỡ trong thế giới chúng ta,
không phải vì khoa học, không phải vì kẻ vô thần, bởi vì cái gọi là tôn giáo. Họ
đã phân chia bạn quá nhiều đến mức dòng sông cứ tự đánh nhau với mình. Chẳng
còn lại gì để đi nữa, không còn năng lượng nào; bạn mệt mỏi vì đánh nhau với bản
thân mình thế, làm sao bạn có thể đi về biển cả được?
Một trong các luật cơ bản của Đạo,
của Lão Tử, của Trang Tử, là ở chỗ nếu bạn tự phát thì đó là lời cầu nguyện cao
nhất; bạn không thể lỡ được Thượng đế, dù bạn làm bất kì cái gì thì bạn cũng sẽ
đạt tới ngài. Cho nên Trang Tử chưa bao giờ nói về Thượng đế cả; việc nói là
không liên quan, nó là không cần. Ông ấy chỉ nói về cách đem cái toàn thể vào
trong bạn. Điều linh thiêng là không liên quan. Khi bạn trở thành cái toàn thể,
bạn trở thành linh thiêng. Khi những phân mảnh của bạn tan biến vào trong cái một,
cuộc sống của bạn đã trở thành lời cầu nguyện. Họ chưa bao giờ nói về lời cầu
nguyện, nó chẳng cần.
Tự phát, sống như cái toàn thể…
Nếu bạn muốn sống như cái toàn thể, bạn không thể lập kế hoạch được. Ai sẽ lập
kế hoạch? Bạn không thể quyết định cho ngày mai, bạn chỉ có thể sống ở đây và
bây giờ. Ai sẽ quyết định? Nếu bạn quyết định, phân chia đã đi vào, thế thì bạn
sẽ phải thao túng. Ai sẽ lập kế hoạch? Tương lai là chưa biết, và làm sao bạn
có thể lập kế hoạch cho cái chưa biết? Nếu bạn lập kế hoạch cho cái chưa biết
thì việc lập kế hoạch đó sẽ tới từ quá khứ. Điều đó có nghĩa là cái chết sẽ kiểm
soát cái sống. Quá khứ là chết, và quá khứ lại cứ kiểm soát tương lai, do đó bạn
mới chán thế. Điều đó là tự nhiên, nó phải xảy ra. Cái chán tới từ quá khứ, bởi
vì quá khứ là chết và quá khứ đang cố gắng kiểm soát tương lai.
Tương lai bao giờ cũng là cuộc
phiêu lưu, nhưng bạn không cho phép nó được là cuộc phiêu lưu. Bạn lập kế hoạch
nó. Một khi được lập kế hoạch, cuộc sống của bạn chạy theo rãnh. Nó không phải
là dòng sông.
Khi bạn chạy theo rãnh, bạn biết
nơi bạn đi, cái gì xảy ra. Mọi thứ chỉ là sự lặp lại. Ai sẽ lập kế hoạch? Nếu
tâm trí lập kế hoạch, tâm trí bao giờ cũng là của quá khứ. Cuộc sống không thể
được lập kế hoạch, bởi vì qua lập kế hoạch bạn đang tự tử.
Cuộc sống chỉ có thể là không lập
kế hoạch, chuyển từ khoảnh khắc này sang khoảnh khắc khác vào cái chưa biết.
Nhưng nỗi sợ của bạn là gì? Bạn sẽ có đó để đáp ứng; bất kì tình huống nào bạn
sẽ có đó để đáp ứng. Nỗi sợ của bạn là gì? Tại sao phải lập kế hoạch?
Nỗi sợ tới bởi vì bạn không chắc
chắn về liệu bạn sẽ có đó hay không. Bạn vô ý thức thế, đó là điều không chắc
chắn. Bạn không tỉnh táo. Bạn định tới cuộc phỏng vấn để kiếm việc, cho nên bạn
lập kế hoạch trong óc về phải trả lời gì, trả lời thế nào, đi vào văn phòng thế
nào, đứng thế nào, ngồi thế nào. Nhưng tại sao? Bạn sẽ có đó, bạn có thể đáp ứng
chứ.
Nhưng bạn không chắc chắn về bản
thân mình, bạn không tỉnh táo thế, bạn vô ý thức thế, bạn không biết - nếu bạn
không lập kế hoạch, cái gì đó có thể đi sai. Nếu bạn tỉnh táo, thế thì không có
vấn đề. Bạn sẽ ở đó, cho nên dù tình huống đòi hỏi bất kì cái gì, bạn sẽ đáp ứng.
Và nhớ lấy, việc lập kế hoạch
này không ích đâu, bởi vì nếu bạn không thể có ý thức, không thể nhận biết
trong một tình huống bạn đang lập kế hoạch, thế thì việc lập kế hoạch đó cũng
được thực hiện trong giấc ngủ thôi. Nhưng bạn có thể lặp lại nó nhiều lần đến mức
nó thành máy móc, thế thì khi câu hỏi đó được hỏi bạn có thể trả lời. Câu trả lời
là làm sẵn, không cần bạn. Nó là một hình mẫu cố định, bạn đơn giản lặp lại nó;
bạn trở thành một thiết bị máy móc, bạn không cần ở đấy chút nào. Câu trả lời
có thể được đưa ra, nó tới từ kí ức; nếu bạn đã lặp lại nó nhiều lần, bạn biết
bạn có thể dựa vào nó.
Qua việc lập kế hoạch cuộc sống
trở thành ngày càng vô ý thức hơn, và bạn càng vô ý thức, bạn càng cần lập kế
hoạch hơn. Trước khi thực sự chết, bạn đã chết rồi. Sống có nghĩa là đáp ứng,
nhạy cảm. Sống có nghĩa: bất kì cái gì tới, tôi sẽ có đó để đáp ứng, và việc
đáp ứng sẽ tới từ tôi, không từ kí ức. Tôi sẽ không chuẩn bị nó.
Thấy khác biệt này khi một nhà
truyền giáo Ki tô giáo hay một mục sư, một linh mục, chuẩn bị cho buổi lễ của
mình.
Có lần tôi tới thăm một trường
cao đẳng thượng đế học. Tại đó họ chuẩn bị cho các mục sư, các linh mục - huấn
luyện năm năm. Thế là tôi hỏi họ Jesus đã được chuẩn bị và huấn luyện ở đâu, ai
đã dạy ông ấy cách nói.
Tất nhiên các linh mục Ki tô
giáo này đều chết cả, mọi thứ về họ đều đã được lập kế hoạch. Khi họ nói điều
này, một cử chỉ nào đó phải được thực hiện; thậm chí cử chỉ cũng không được
phép tự phát. Khi bạn nói điều đó, bạn phải có cái nhìn nào đó; thậm chí đến mắt
cũng không được phép tự phát. Cách bạn phải đứng, khi nào bạn phải hô to, và
khi nào bạn phải thì thào, khi nào bạn phải đập bàn và khi nào không - mọi sự đều
được lập kế hoạch.
Tôi hỏi họ Jesus được huấn luyện
ở đâu. Ông ấy không phải là mục sư chút nào, ông ấy không phải là linh mục. Ông
ấy chưa bao giờ tới bất kì trường cao đẳng thượng đế học nào, ông ấy là con của
thợ mộc.
Trong hai nghìn năm các linh mục
Ki tô giáo đã được huấn luyện nhưng họ đã không tạo ra được dù chỉ một Jesus,
và họ sẽ chẳng bao giờ tạo ra một người như vậy nữa bởi vì Jesus không thể được
tạo ra. Bạn không thể tạo ra Jesus trong xưởng. Và những nơi này là xưởng, các
trường cao đẳng thượng đế học này. Tại đó bạn tạo ra các tu sĩ, và nếu các tu
sĩ này chán ngấy, chết, một gánh nặng, điều hiển nhiên là nó sẽ là như vậy.
-----------------------
Có hai kiểu tôn giáo. Một là của tâm trí - nó là chết. Tôn giáo đó được biết tới như thượng đế học. Thế rồi có một kiểu tôn giáo khác, cái thực, cái tự phát. Nó không phải là thượng đế học, nó là huyền môn. Và nhớ lấy, Hindu có thượng đế học này, Mô ha mét giáo có thượng đế học khác, Ki tô giáo lại có thượng đế học khác nữa, nhưng tôn giáo, tôn giáo huyền môn, là một; nó không thể khác.
Có hai kiểu tôn giáo. Một là của tâm trí - nó là chết. Tôn giáo đó được biết tới như thượng đế học. Thế rồi có một kiểu tôn giáo khác, cái thực, cái tự phát. Nó không phải là thượng đế học, nó là huyền môn. Và nhớ lấy, Hindu có thượng đế học này, Mô ha mét giáo có thượng đế học khác, Ki tô giáo lại có thượng đế học khác nữa, nhưng tôn giáo, tôn giáo huyền môn, là một; nó không thể khác.
Phật và Jesus và Trang Tử và
Lão Tử, họ đều là một bởi vì họ không phải là các nhà thượng đế học. Họ không
nói từ cái đầu, họ đơn giản rót ra từ trái tim mình. Họ không phải là các nhà
logic, họ là nhà thơ. Họ không nói điều gì theo kinh sách, họ không được huấn
luyện cho nó, họ đơn giản đáp ứng cho cái cần thiết trong bạn. Lời của họ không
làm sẵn, thái độ họ không cố định, hành vi họ không được lập kế hoạch.
Bây giờ chúng ta đi vào lời
kinh của Trang Tử.
Nếu một người lỡ giẫm lên chân người lạ trong
bãi chợ, thì người đó xin lỗi lễ phép và đưa ra lời giải thích: “Chỗ này đông
người quá.”
Xin lỗi là cần thiết bởi vì
không có mối quan hệ, người khác là người lạ. Giải thích là cần thiết bởi vì
không có tình yêu. Nếu có tình yêu, không cần lời giải thích, người kia sẽ hiểu.
Nếu có tình yêu, không cần xin lỗi, người kia sẽ hiểu - tình yêu bao giờ cũng
hiểu biết.
Cho nên không có đạo đức nào
cao hơn tình yêu, không thể có được. Tình yêu là luật cao nhất, nhưng nếu nó
không có đó thế thì thứ thay thế là cần thiết. Giẫm lên chân người lạ trong bãi
chợ, lời xin lỗi là cần thiết, và cần lời giải thích nữa:
“Chỗ
này đông người quá.”
Liên quan tới điều này, một điều
cần phải được hiểu. Tại phương Tây thậm chí chồng cũng sẽ đưa ra lời xin lỗi, vợ
sẽ đưa ra lời giải thích. Điều đó có nghĩa là tình yêu đã biến mất. Điều đó có
nghĩa là mọi người đã trở thành người xa lạ, rằng không có gia đình, rằng mọi
chỗ đều trở thành bãi chợ. Tại phương Đông người ta không thể nào quan niệm được
điều này, nhưng người phương Tây nghĩ rằng người phương Đông là thô lỗ. Chồng
không bao giờ đưa ra lời giải thích - không cần, bởi vì chúng ta không phải là
người xa lạ và người kia có thể hiểu được. Khi người kia không thể hiểu được,
chỉ thế thì xin lỗi mới là cần thiết. Và nếu tình yêu không thể hiểu được, xin
lỗi sẽ làm được điều gì tốt lành đây?
Nếu thế giới này trở thành một
gia đình, mọi lời xin lỗi sẽ biến mất, tất cả lời giải thích sẽ biến mất. Bạn
đưa ra lời giải thích bởi vì bạn không chắc chắn về người kia. Giải thích là thủ
đoạn để tránh xung đột, xin lỗi là phương pháp để tránh xung đột. Nhưng xung đột
vẫn có đó, và bạn sợ nó.
Đây là cách thức văn minh để
thoát ra xung đột! Bạn đã giẫm lên chân người lạ, bạn thấy bạo hành trong mắt
người đó - người đó đã trở nên hùng hổ, người đó sẽ đánh bạn. Xin lỗi là cần
thiết, xin lỗi sẽ làm dịu cơn giận của anh ta - nó là thủ đoạn. Bạn không cần chân
thực trong lời xin lỗi, nó chỉ là biện pháp xã hội, nó vận hành như chất bôi
trơn. Bạn đưa ra lời giải thích chỉ để nói: tôi không chịu trách nhiệm, chỗ này
đông quá, nó là bãi chợ, chẳng thể làm gì được, điều đó phải xảy ra. Việc giải
thích nói: tôi không chịu trách nhiệm.
Tình yêu bao giờ cũng có trách
nhiệm, dù chỗ đó có đông hay không, bởi vì tình yêu bao giờ cũng nhận biết và tỉnh
táo. Bạn không thể đổ trách nhiệm cho tình huống được, bạn chịu trách nhiệm.
Nhìn vào hiện tượng này đi...
Xin lỗi là một cách thức, giống hệt như chất bôi trơn, để tránh xung đột; còn
giải thích là đổ trách nhiệm lên cái gì đó khác. Bạn không nói, “Tôi vô ý thức,
không nhận biết, đó là lí do tại sao tôi đã giẫm lên chân anh.” Bạn nói, “Chỗ
này đông quá!”
Người tôn giáo không thể làm điều
này được, và nếu bạn làm điều này, bạn sẽ chẳng bao giờ trở thành người tôn
giáo cả, bởi vì tôn giáo có nghĩa là nhận tất cả trách nhiệm đang có đó, không
tránh né, không trốn chạy. Bạn càng có trách nhiệm, nhận biết sẽ càng nảy sinh
từ đó ra; bạn càng cảm thấy ít trách nhiệm, bạn càng trở nên nhiều vô ý thức
hơn. Bất kì khi nào bạn cảm thấy rằng bạn không có trách nhiệm, bạn sẽ đi ngủ.
Và điều này đã xảy ra - không chỉ trong các mối quan hệ cá nhân trên mọi mức độ
xã hội.
Chủ nghĩa Mác nói rằng xã hội
chịu trách nhiệm cho mọi điều. Nếu một người nghèo, xã hội có trách nhiệm, nếu
một người là kẻ cắp, xã hội chịu trách nhiệm. Bạn không chịu trách nhiệm, không
cá nhân nào chịu trách nhiệm cả. Đó là lí do tại sao chủ nghĩa cộng sản là phản
tôn giáo - không phải bởi vì nó phủ nhận Thượng đế, không phải bởi vì nó nói
không có linh hồn, mà bởi vì điều này: nó đổ toàn bộ trách nhiệm lên xã hội, bạn
không chịu trách nhiệm.
Nhìn vào thái độ tôn giáo này
đi, hoàn toàn khác, khác về chất. Người tôn giáo nghĩ bản thân mình có trách
nhiệm: Nếu ai đó ăn xin, tôi có trách nhiệm. Người ăn xin có thể ở tại đầu kia
trên thế giới, tôi có thể không biết anh ta, tôi có thể không bắt gặp con đường
của anh ta, nhưng nếu có một người ăn xin, tôi có trách nhiệm. Nếu chiến tranh
xảy ra ở bất kì đâu, ở Israel, ở Việt Nam, bất kì đâu, tôi không tham dự vào nó
theo bất kì cách nào thấy được, nhưng tôi vẫn có trách nhiệm. Tôi ở đây. Tôi
không thể đổ trách nhiệm lên xã hội được. Và bạn ngụ ý gì khi bạn nói xã hội?
Xã hội này là ở đâu vậy? Đây là một trong những thoái thác lớn lao nhất. Chỉ cá
nhân tồn tại - bạn sẽ chẳng bao giờ bắt gặp xã hội cả. Bạn sẽ chẳng bao giờ có
thể chỉ rõ nó ra: Đây là xã hội. Mọi nơi các nhân đều đang trong sự tồn tại,
còn xã hội chỉ là lời.
Xã hội ở đâu? Các nền văn minh
cổ đã chơi xỏ. Họ nói: Thượng đế chịu trách nhiệm, số mệnh chịu trách nhiệm.
Bây giờ chủ nghĩa cộng sản lại chơi cùng trò đó bằng việc nói rằng xã hội chịu
trách nhiệm. Nhưng xã hội ở đâu? Thượng đế có thể ở đâu đó, xã hội thì chẳng ở
đâu cả; chỉ có các cá nhân. Tôn giáo nói: Bạn..., đúng hơn, tôi, có trách nhiệm.
Không lời giải thích nào cần để tránh né điều này.
Và nhớ một điều nữa: bất kì khi
nào bạn cảm thấy rằng bạn có trách nhiệm cho tất cả những cái xấu xa, cho tất cả
những cái lộn xộn, hỗn hoạn, chiến tranh, bạo hành, hùng hổ, bỗng nhiên bạn trở
nên tỉnh táo. Trách nhiệm thấm vào tim bạn và làm cho bạn nhận biết. Khi bạn
nói, “Chỗ này đông quá,” bạn có thể cứ bước đi trong giấc ngủ. Thực sự, bạn giẫm
lên chân người khác không phải bởi vì chỗ này đông quá, mà bởi vì bạn vô ý thức.
Bạn đang bước đi như người mộng du, người đi trong khi ngủ. Khi bạn giẫm lên
chân người đó, bạn bỗng nhiên nhận biết, bởi vì bây giờ tình huống là nguy hiểm.
Bạn đưa ra lời xin lỗi, bạn rơi vào giấc ngủ, và bạn lại nói, “Chỗ này đông
quá!” Bạn lại bước, thế rồi bạn bắt đầu đi nữa.
Tôi đã nghe về một dân quê mộc
mạc, người tới thành phố lần đầu tiên. Trên sân ga ai đó giẫm lên chân anh ta
và nói, “Xin lỗi.” Thế rồi anh ta đi vào trong một khách sạn, ai đó lại va phải
anh ta và nói, “Xin lỗi!” Thế rồi anh ta đi vào rạp hát và ai đó gần như làm
cho anh ta ngã, và người đó nói, “Xin lỗi.”
Thế là người dân quê này nói,
“Hay nhỉ, chúng tôi chưa bao giờ biết tới thủ đoạn này, Cứ làm bất kì cái gì
anh muốn làm với bất kì ai rồi nói xin lỗi!” Thế là anh ta đấm vào một người vừa
đi qua và nói, “Xin lỗi!”
Bạn thực sự đang làm điều gì
khi bạn nói xin lỗi? Giấc ngủ của bạn bị phá vỡ, bạn đang bước đi trong mơ - bạn
phải đã mơ, tưởng tượng, cái gì đó đang trong tâm trí bạn - và thế rồi bạn giẫm
lên ai đó. Không phải là chỗ này đông quá - bạn sẽ vấp ngay cả nếu không có ai ở
đó, thậm chí thế thì bạn cũng sẽ giẫm lên ai đó.
Chính là bạn, cái vô ý thức của
bạn, hành vi vô ý thức của bạn. Vị phật thì không thể vấp được cho dù đấy là
bãi chợ, bởi vì ông ấy đi với ý thức đầy đủ. Bất kì điều gì ông ấy làm, ông ấy
đều làm với chủ ý. Và nếu ông ấy giẫm lên chân bạn thì điều đó có nghĩa là ông ấy
đã giẫm một cách có chủ ý, phải có lí do nào đó cho nó. Có thể chỉ để giúp bạn
thức tỉnh, ông ấy có thể đã giẫm lên chân bạn chỉ để đánh thức bạn, nhưng ông ấy
sẽ không nói rằng chỗ này đông quá, ông ấy sẽ không đưa ra bất kì lời giải
thích nào.
Giải thích bao giờ cũng là lừa
dối. Chúng có vẻ logic, nhưng chúng là giả tạo. Bạn đưa ra lời giải thích chỉ
khi bạn phải che giấu cái gì đó. Bạn có thể theo dõi và quan sát điều này trong
cuộc sống của riêng mình. Đây không phải là một lí thuyết, đây là một sự kiện
đơn giản trong kinh nghiệm của mọi người - bạn đưa ra lời giải thích chỉ khi bạn
muốn che giấu cái gì đó.
Chân lí không cần giải thích. Bạn
càng nói dối nhiều, lại càng cần giải thích nhiều. Có biết bao nhiêu là kinh
sách bởi vì con người đã nói dối nhiều thế, thế thì giải thích là cần có để che
giấu điều nói dối. Bạn phải đưa ra lời giải thích, thế rồi giải thích này sẽ cần
giải thích nữa, và nó cứ tiếp diễn mãi. Đấy là thoái hồi vô hạn. Và thậm chí với
việc giải thích cuối cùng, chẳng cái gì được giải thích cả, điều dối trá cơ sở
vẫn cứ là dối trá - bạn không thể chuyển lời nói dối thành chân lí chỉ bằng việc
giải thích nó. Chẳng cái gì được giải thích bởi lời giải thích cả. Bạn có thể
nghĩ như thế, nhưng đấy không phải là vấn đề.
Có lần chuyện xảy ra là Mulla
Nasruddin đi bằng đường hàng không lần đầu tiên và anh ta sợ lắm nhưng anh ta
không muốn ai biết. Điều này hay xảy ra cho mọi người với chuyến bay đầu tiên:
chẳng ai muốn đây là chuyến bay đầu tiên của mình cả. Anh ta muốn hành xử một
cách thờ ơ cho nên anh ta bước đi rất bạo dạn. Cái bạo dạn đó là lời giải
thích: tôi bao giờ cũng du hành bằng đường hàng không. Thế rồi anh ta ngồi vào
chỗ của mình và anh ta muốn nói điều gì đó chỉ để cho bản thân mình được thoải
mái, bởi vì bất kì khi nào bạn bắt đầu nói, bạn đều trở nên bạo dạn; qua lời
nói, bạn cảm thấy ít sợ đi.
Thế là Nasruddin nói với hành
khách ngồi cạnh mình. Anh ta nhìn ra ngoài cửa sổ và nói, “Trông kìa, cao khủng
khiếp làm sao! Người nom như con kiến.”
Người kia nói, “Thưa ông, chúng
ta vẫn chưa cất cánh. Đấy đúng là kiến.”
Lời giải thích không thể che giấu
điều gì cả. Thay vì thế, ngược lại, chúng để lộ ra. Nếu bạn có thể nhìn, nếu bạn
có mắt, mọi lời giải thích đều trong suốt. Đáng ra tốt hơn anh ta nên giữ yên
tĩnh. Nhưng đừng cố im lặng như việc giải thích. Như việc giải thích thì nó chẳng
ích gì. Im lặng của bạn sẽ để lộ, và lời của bạn cũng để lộ - tốt hơn cả đừng
là kẻ nói dối! Thế thì bạn không cần đưa ra bất kì lời giải thích nào. Tốt hơn
cả là chân thực - điều dễ nhất là thành thực và chân thực. Nếu bạn sợ, tốt hơn
cả là nói, “Tôi sợ,” và với việc chấp nhận sự kiện này thì sợ của bạn sẽ biến mất.
-----------------------------
Chấp nhận là phép màu thế. Khi bạn chấp nhận rằng bạn sợ và nói, “Đây là chuyến đi đầu tiên của tôi,” bỗng nhiên bạn sẽ cảm thấy thay đổi choàng lên bạn. Nỗi sợ cơ sở không phải là nỗi sợ, nỗi sợ cơ sở là nỗi sợ về nỗi sợ: tôi không muốn bất kì ai biết rằng tôi sợ, tôi không muốn bất kì ai biết rằng tôi là kẻ hèn. Nhưng mọi người đều là kẻ hèn trong tình huống mới, và trong tình huống mới bạo dạn là ngu xuẩn. Hèn chỉ có nghĩa là tình huống quá mới đến mức tâm trí bạn không thể đưa ra bất kì câu trả lời nào, quá khứ không thể đưa ra câu trả lời được, cho nên bạn run rẩy. Nhưng thế lại là tốt! Tại sao cứ cố đưa ra câu trả lời từ tâm trí? Cứ run đi, và để cho câu trả lời tới từ tâm thức hiện tại của bạn. Bạn nhạy cảm, có thế thôi; đừng giết chết nhạy cảm này qua giải thích.
Chấp nhận là phép màu thế. Khi bạn chấp nhận rằng bạn sợ và nói, “Đây là chuyến đi đầu tiên của tôi,” bỗng nhiên bạn sẽ cảm thấy thay đổi choàng lên bạn. Nỗi sợ cơ sở không phải là nỗi sợ, nỗi sợ cơ sở là nỗi sợ về nỗi sợ: tôi không muốn bất kì ai biết rằng tôi sợ, tôi không muốn bất kì ai biết rằng tôi là kẻ hèn. Nhưng mọi người đều là kẻ hèn trong tình huống mới, và trong tình huống mới bạo dạn là ngu xuẩn. Hèn chỉ có nghĩa là tình huống quá mới đến mức tâm trí bạn không thể đưa ra bất kì câu trả lời nào, quá khứ không thể đưa ra câu trả lời được, cho nên bạn run rẩy. Nhưng thế lại là tốt! Tại sao cứ cố đưa ra câu trả lời từ tâm trí? Cứ run đi, và để cho câu trả lời tới từ tâm thức hiện tại của bạn. Bạn nhạy cảm, có thế thôi; đừng giết chết nhạy cảm này qua giải thích.
Lần sau bạn định đưa ra lời giải
thích, nhận biết về điều bạn đang làm đi. Bạn có đang che giấu điều gì đó
không, bạn có đang cố gắng giải thích xa xôi điều gì đó không? Không điều gì giống
thế này sẽ có ích cả.
Một người mới trở thành người
giầu có đi ra bãi biển, đắt nhất, dành riêng, và anh ta tiêu tiền điên dại chỉ
để ảnh hưởng tới mọi người quanh anh ta. Ngày hôm sau, trong khi bơi, vợ anh ta
chết đuối. Cô ấy được đưa lên cạn và một đám đông tụ tập, thế là anh ta hỏi,
“Các ông làm gì bây giờ?”
Một người nói, “Chúng tôi định
làm hô hấp nhân tạo cho vợ ông.”
Người giầu nói, “Hô hấp nhận tạo
à? Đừng làm thế, cho cô ấy thứ thiệt. Tôi sẽ trả tiền cho điều đó.”
Bất kì điều gì bạn làm, bất kì
điều gì bạn không làm, bất kì điều gì bạn nói, bất kì điều gì bạn không nói, đều
làm lộ bạn. Mọi nơi gương đều có khắp xung quanh bạn. Mọi người khác đều là tấm
gương, mọi tình huống đều là tấm gương - và bạn nghĩ bạn đang lừa dối ai? Nếu lừa
dối trở thành thói quen, chung cuộc bạn sẽ lừa dối bản thân mình không ai khác
cả. Chính cuộc sống của bạn đang phí hoài trong dối trá.
Trang Tử nói: Giải thích chỉ ra
rằng ông không thành thực, ông không chân thực.
Nếu anh giẫm lên chân em, anh nói, “Xin lỗi,”
và như vậy thôi.
Hai anh em… khi mối quan hệ
thân thiết hơn, khi bạn gần gũi hơn, người kia không phải là người lạ. Thế thì
chẳng cần lời giải thích, người anh đơn giản nói xin lỗi. Người đó chấp nhận
khiển trách. Người đó nói, “Tôi đã vô ý thức.” Người đó không đổ trách nhiệm
lên ai đó khác, người đó chấp nhận điều đó và như vậy thôi. Mối quan hệ là gần
gũi hơn.
Nếu bố mẹ giẫm lên chân con mình chẳng lời
nào được nói ra.
Không cần, mối quan hệ thậm chí
còn thân thiết hơn nữa, gần gũi hơn nữa. Có tình yêu, và tình yêu đó sẽ làm mọi
việc. Không cần cái gì thay thế, không lời giải thích, không xin lỗi.
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi
lễ. Đạo đức hoàn hảo là thoát ra khỏi lo lắng. Trí huệ hoàn hảo là không lập kế
hoạch. Tình yêu hoàn hảo là không có trưng bầy. Chân thành hoàn hảo không đưa
ra lời bảo đảm nào.
Nhưng tất cả những hoàn hảo này
cần một điều - và đó là nhận biết tự phát; nếu không thì bạn bao giờ cũng sẽ có
đồng tiền giả, bạn bao giờ cũng sẽ có khuôn mặt giả. Bạn có thể chân thành,
nhưng nếu bạn phải nỗ lực, thế thì chân thành đó chỉ là hình thức.
Bạn có thể đáng yêu, nhưng nếu
tình yêu của bạn cần tới nỗ lực, nếu tình yêu của bạn là tình yêu kiểu Dale
Carnegie nói tới trong cuốn Cách thu phục bạn bè và ảnh hưởng tới mọi người, nếu
kiểu tình yêu đó có đấy, nó không thể là thật được. Bạn đã thao túng nó. Thế
thì ngay cả tình bạn cũng là chuyện kinh doanh.
Nhận biết về Dale Carnegies đi;
đây là những người nguy hiểm, họ phá huỷ tất cả những gì là thật và chân thực.
Họ chỉ cho bạn cách thu phục bạn bè, họ dạy bạn các thủ đoạn, kĩ thuật, họ làm
bạn hiệu quả, họ cho bạn bí quyết.
Nhưng tình yêu không có bí quyết,
nó không thể có được. Tình yêu không cần huấn luyện, và tình bạn không phải là
cái gì đó bạn phải học. Tình bạn qua học sẽ không phải là tình bạn nữa, nó sẽ
chỉ là khai thác - bạn đang khai thác người khác và lừa dối người đó. Bạn không
thật, đây là mối quan hệ kinh doanh.
Nhưng ở Mĩ mọi thứ đều đã trở
thành kinh doanh, cả tình bạn lẫn tình yêu. Sách của Dale Carnegies đã được bán
hàng triệu cuốn, hàng trăm lần xuất bản, phổ biến chỉ sau Kinh Thánh.
Bây giờ không ai biết làm người
bạn, điều đó phải học. Chẳng chóng thì chầy sẽ có các đại học về tình yêu, các
khoá huấn luyện, thậm chí qua bưu điện, các bài học bạn có thể học và áp dụng.
Và vấn đề là ở chỗ nếu bạn thành công thế thì bạn mất vĩnh viễn, bởi vì cái thực
sẽ không bao giờ xảy ra cho bạn, cánh cửa đã hoàn toàn đóng lại. Một khi bạn trở
thành hiệu quả trong việc nào đó, tâm trí chống lại. Tâm trí nói: Đây là lối tắt,
mình biết rõ lắm, vậy tại sao chọn con đường khác?
Tâm trí bao giờ cũng theo hướng
chống lại ít nhất. Đó là lí do tại sao người tinh ranh chẳng bao giờ yêu cả. Họ
quá tinh ranh nên họ bắt đầu thao túng. Họ sẽ không nói điều trong tim họ, họ sẽ
nói điều sẽ hấp dẫn. Họ sẽ nhìn vào người khác và thấy điều người đó muốn được
nói. Họ sẽ không nói từ trái tim họ, họ sẽ chỉ tạo ra tình huống trong đó người
khác bị lừa.
Chồng lừa vợ, vợ lừa chồng, bạn
lừa bạn… Toàn bộ thế giới đã trở thành chỉ một đám đông các kẻ thù. Chỉ có hai
kiểu kẻ thù: những người bạn không thể lừa được và những người bạn có thể lừa
được. Đây là khác biệt duy nhất. Thế làm sao niềm cực lạc có thể có trong cuộc
sống của bạn?
Cho nên đây không phải là quá
trình học. Cái chân thực không thể tới qua việc đến trường, cái chân thực tới
qua nhận biết - nếu bạn nhận biết, nếu bạn sống theo cách có ý thức. Nhìn vào
khác biệt đi: sống có ý thức có nghĩa là sống cởi mở, không che giấu, không
chơi trò chơi. Tỉnh táo có nghĩa là mong manh, và bất kì cái gì xảy ra, cứ xảy
ra. Bạn chấp nhận nó, nhưng bạn không bao giờ thoả hiệp, bạn không bao giờ mua
bất kì cái gì bằng việc từ bỏ tâm thức của mình. Thậm chí nếu điều đó có nghĩa
là bạn bị bỏ lại toàn bộ một mình, bạn sẽ chấp nhận một mình, nhưng bạn sẽ tỉnh
táo, nhận biết có ý thức. Chỉ với tỉnh táo này tôn giáo thực mới bắt đầu xảy
ra.
Tôi sẽ kể cho bạn một câu chuyện.
Chuyện xảy ra ngày xưa, thời cổ lắm rồi, có một ông vua cũng là một nhà chiêm
tinh. Ông ấy có mối quan tâm rất sâu sắc tới việc nghiên cứu các vì sao. Bỗng
nhiên ông ấy cảm thấy hoảng sợ trong tim vì ông ấy trở nên nhận biết rằng sẽ có
nguy hiểm khi ăn mùa ngô năm tới. Bất kì ai ăn nó sẽ phát điên. Cho nên ông ấy
gọi tể tướng của mình tới, cũng là cố vấn và tư vấn của ông ấy, và bảo với ông
ta rằng điều này chắc chắn sẽ xảy ra. Các ngôi sao thật rõ ràng, và bởi vì việc
tổ hợp của các tia vũ trụ, cho nên mùa ngô năm nay sẽ bị đầu độc. Điều này hiếm
khi xảy ra, một lần trong hàng nghìn năm, nhưng nó sắp xảy ra năm nay, và bất
kì ai ăn mùa ngô năm nay đều sẽ phát điên. Cho nên ông ấy hỏi viên cố vấn của
mình, “Chúng ta phải là gì đây?”
Tể tướng nói, “Không thể nào
cung cấp đủ thức ăn cho mọi người từ nguồn thu hoạch năm trước, nhưng một điều
có thể làm được. Bệ hạ và thần cả hai có thể sống bằng thu hoạch mùa vụ năm trước.
Phần còn lại của vụ mùa năm trước có thể thu thập lại, tích trữ lại. Không có vấn
đề gì, nó sẽ đủ cho bệ hạ và thần.”
Nhà vua nói, “Điều này không hấp
dẫn ta. Nếu tất cả những người tận tâm của ta đều phát điên, đàn bà, các vị
thánh và hiền nhân, những người hầu tận tuỵ, tất cả thần dân của ta, mọi trẻ
con, thế thì việc ta là người ngoài cuộc chẳng hấp dẫn ta. Không đáng cứu lấy bản
thân ta và khanh; điều đó không ích gì. Ta thà cũng bị điên với mọi người khác.
Nhưng ta có gợi ý khác. Ta sẽ đánh dấu trên đầu khanh bằng lớp xi điên và khanh
sẽ đánh dấu lên đầu ta bằng lớp xi điên.”
Tể tướng hỏi, “Làm sao điều này
lại giúp được cho ai?”
Nhà vua nói, “Ta đã nghe nói rằng
đấy là một trong nhưng chìa khoá cổ đại của trí huệ, cho nên chúng ta hãy thử
xem sao. Sau khi mọi người đã phát điên, sau khi chúng ta đã phát điên, bất kì
khi nào ta nhìn vào trán khanh thì ta sẽ nhớ rằng ta đang điên. Và bất kì khi
nào khanh nhìn vào trán ta, nhớ lấy, rằng khanh đang điên.”
Tể tướng vẫn còn phân vân, ông ấy
nói, “Nhưng điều đó có ích gì?”
Nhà vua nói, “Ta đã nghe từ những
người trí huệ rằng nếu người ta có thể nhớ được người ta đang điên, người ta sẽ
không điên nữa.”
Người điên không thể nhớ được rằng
mình điên. Người dốt nát không thể nhớ được rằng mình dốt nát. Một người đang
mơ không thể nhớ được rằng mình đang mơ. Nếu, trong giấc mơ của bạn, bạn trở
nên tỉnh táo và biết rằng bạn đang mơ, giấc mơ đã chấm dứt, bạn tràn đầy thức tỉnh.
Nếu bạn có thể hiểu rằng bạn dốt nát, cái dốt nát bị loại bỏ. Người dốt nát bao
giờ cũng tin rằng họ là trí huệ, còn người điên nghĩ rằng họ là người lành mạnh
duy nhất. Khi ai đó trở thành thực sự trí huệ, người đó trở thành như vậy bởi
việc nhận ra cái dốt nát của mình. Cho nên nhà vua nói, “Đây là điều chúng ta định
làm.”
Tôi không biết điều gì đã xảy
ra, câu chuyện kết thúc ở đây, nhưng câu chuyện này có nghĩa.
Chỉ tỉnh táo mới có thể có ích
khi cả thế giới điên, không gì khác cả. Việc giữ bản thân bạn ở ngoài, đi lên
Himalayas, sẽ không ích gì nhiều lắm. Khi mọi người đều điên, bạn cũng sắp
điên, bởi vì bạn là một phần của mọi người; đó là cái toàn bộ, một toàn thể hữu
cơ.
----------------------
Làm sao bạn có thể tự tách mình ra được? Làm sao bạn có thể đi lên Himalayas được? Sâu bên dưới bạn vẫn còn là một phần của cái toàn thể. Thậm chí sống trong Himalayas bạn sẽ nhớ tới bạn bè mình. Họ sẽ gõ cửa vào giấc mơ của bạn, bạn sẽ nghĩ về họ, bạn sẽ tự hỏi họ đang nghĩ gì về bạn - bạn cứ vẫn bị móc nối vào.
Làm sao bạn có thể tự tách mình ra được? Làm sao bạn có thể đi lên Himalayas được? Sâu bên dưới bạn vẫn còn là một phần của cái toàn thể. Thậm chí sống trong Himalayas bạn sẽ nhớ tới bạn bè mình. Họ sẽ gõ cửa vào giấc mơ của bạn, bạn sẽ nghĩ về họ, bạn sẽ tự hỏi họ đang nghĩ gì về bạn - bạn cứ vẫn bị móc nối vào.
Bạn không thể đi ra ngoài thế
giới. Không có đâu bên ngoài thế giới cả, thế giới là một lục địa. Không ai có
thể là hòn đảo được - các hòn đảo đều được nối sâu bên dưới với lục địa. Bạn chỉ
có thể nghĩ một cách hời hợt rằng bạn là tách biệt, nhưng không ai có thể tách
biệt được.
Vua này thực sự trí huệ. Ông ấy
nói, “Điều đó sẽ chẳng ích gì. Ta không định làm người ngoài cuộc, ta sẽ là người
trong cuộc, và điều này là điều ta sẽ làm. Ta sẽ cố gắng nhớ rằng ta đang điên,
bởi vì khi người ta quên rằng người ta điên, thế thì người ta thực sự điên. Đây
là điều cần phải làm.”
Dù bạn ở đâu, nhớ tới bản thân
mình, rằng bạn hiện hữu; tâm thức này mà bạn đang là, cần phải trở thành một sự
liên tục. Không phải tên bạn, đẳng cấp bạn, quốc tịch bạn, những cái đó là thứ
vô ích, hoàn toàn vô dụng. Chỉ cần nhớ rằng: tôi đang hiện hữu. Điều này phải
không được quên. Đây là điều người Hindu gọi là tự hồi tưởng, điều Phật gọi là
chính tâm, điều Gurdjieff hay gọi là tự nhớ, điều Krishnamurti gọi là nhận biết.
Đây là phần chủ chốt nhất của
thiền, nhớ rằng: tôi đang hiện hữu. Bước đi, ngồi, ăn, nói, nhớ lấy, rằng: tôi
đang hiện hữu. Đừng bao giờ quên điều này. Điều đó sẽ rất khó khăn, rất gian
nan. Ban đầu bạn sẽ thường quên; sẽ chỉ có những khoảnh khắc khi bạn cảm thấy
loé sáng, thế rồi nó bị mất đi. Nhưng đừng lấy làm khổ; thậm chí những khoảnh
khắc đó cũng là nhiều rồi. Tiếp tục đi, bất kì khi nào bạn có thể nhớ lại, lại
bắt giữ lấy luồng mạch. Khi bạn quên, đừng lo - nhớ lấy, lại bắt giữ lấy luồng
mạch, và dần dần lỗ hổng sẽ nhỏ đi, khoảng hở sẽ bắt đầu rơi rụng đi, liên tục
sẽ phát sinh.
Và bất kì khi nào tâm thức bạn
trở thành liên tục, bạn không cần dùng tâm trí. Thế thì không có lập kế hoạch,
thế thì bạn hành động từ tâm thức của mình, không từ tâm trí. Thế thì không cần
bất kì lời xin lỗi nào, không cần đưa ra lời giải thích. Thế thì bạn là bất kì
cái gì bạn đang là, không có gì phải che giấu cả. Dù bạn là bất kì cái gì, bạn
vẫn là cái ấy. Bạn không thể làm bất kì cái gì khác. Bạn chỉ ở trong trạng thái
hồi tưởng liên tục. Qua hồi tưởng này, qua việc để tâm này, tôn giáo đích thực
tới, đạo đức đích thực tới.
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi
lễ.
Nếu bạn không nghi lễ, thế thì
chẳng ai là người xa lạ cả. Bất kì khi nào bạn đi vào trong bãi chợ hay trong
phố đông người, chẳng ai là người xa lạ cả, mọi người đều là bạn bè. Không chỉ
là bạn bè, thực sự, mọi người chỉ là sự kéo dài của bạn. Thế thì xã giao là
không cần thiết. Nếu tôi giẫm lên chân tôi - điều này khó - tôi sẽ không nói
xin lỗi, và tôi sẽ không nói với bản thân mình, “Chỗ này đông quá!” Khi tôi giẫm
lên chân bạn, ấy là tôi đang giẫm lên chân tôi đấy thôi.
Tâm trí tràn đầy tỉnh táo biết
rằng tâm thức là một, cuộc sống là một, hiện hữu là một, sự tồn tại là một, nó
không phân mảnh. Cây ra hoa ở kia là tôi dưới một dạng khác, hòn đá nằm kia
trên đất là tôi dưới một dạng khác. Toàn thể sự tồn tại trở thành một thể thống
nhất - hữu cơ, cuộc sống tuôn chảy qua nó, không máy móc. Một đơn vị máy móc là
một vật khác - nó là chết.
Chiếc ô tô là một đơn vị máy
móc, không có cuộc sống trong đó, và đó là lí do tại sao bạn có thể thay thế bộ
phận này bằng bộ phận khác. Mọi bộ phận đều có thể thay thế được. Nhưng bạn có
thể thay thế một con người không? Không thể được. Khi một người chết, một hiện
tượng duy nhất biến mất; biến mất hoàn toàn, bạn không thể thay thế nó. Khi vợ
bạn hay chồng bạn chết, bây giờ làm sao bạn có thể thay thế được họ? Bạn có thể
lấy vợ khác, nhưng điều này sẽ là người vợ khác, không phải là sự thay thế. Và
cái bóng của người thứ nhất bao giờ cũng vẫn có đó; người thứ nhất không thể bị
quên lãng, nó bao giờ cũng sẽ có đó. Nó có thể là cái bóng, nhưng thậm chí cái
bóng của tình yêu cũng rất bản chất.
Bạn không thể thay thế một người,
không có cách nào cả. Nếu nó là một đơn vị máy móc thế thì vợ là phần thay thế
được, bạn có thể thậm chí có vợ dự phòng. Bạn có thể giữ họ trong nhà kho và bất
kì khi nào vợ bạn chết, bạn thay thế cô ấy.
Đây là điều đang xảy ra ở
phương Tây. Người ta đã bắt đầu nghĩ dưới dạng máy móc. Cho nên bây giờ họ nói
chẳng có vấn đề gì hết cả - nếu vợ này chết, bạn lấy vợ khác, nếu chồng này
không còn nữa, bạn lấy chồng khác... Cho nên hôn nhân ở phương Tây là một đơn vị
máy móc, đó là lí do tại sao li dị lại có thể có. Phương Đông phủ nhận li dị bởi
vì hôn nhân là một thể thống nhất hữu cơ. Làm sao bạn có thể thay thế được người
sống? Điều đó sẽ không bao giờ xảy ra lại, người đó đã đơn giản biến mất vào
trong bí ẩn tối thượng.
Cuộc sống là một thể thống nhất
hữu cơ. Bạn không thể thay thế một cây bởi vì mọi cây đều duy nhất, bạn không
thể tìm ra cây đó nữa, cái y hệt không thể tìm được. Cuộc sống có phẩm chất của
tính duy nhất. Thậm chí một tảng đá nhỏ cũng duy nhất - bạn có thể đi khắp thế
giới để tìm những hòn đá tương tự và bạn sẽ không thể nào tìm được. Làm sao bạn
có thể thay thế được nó? Đây là khác biệt giữa đơn vị hữu cơ và đơn vị máy móc.
Đơn vị máy móc phụ thuộc vào các bộ phận; các bộ phận là thay thế được, chúng
không phải là duy nhất. Đơn vị hữu cơ phụ thuộc vào cái toàn thể, không phụ thuộc
vào các bộ phận. Các bộ phận không thực là bộ phận, chúng không tách rời khỏi
cái toàn thể - chúng là một, chúng không thể bị thay thế.
Khi bạn trở nên tỉnh táo với ngọn
lửa bên trong của bản thể bên trong của bạn, bỗng nhiên bạn trở nên tỉnh táo rằng
bạn không phải là hòn đảo, nó là một lục địa bao la, lục địa vô hạn. Không có
biên giới tách bạn với nó. Mọi biên giới đều là giả, giả tạo. Tất cả các biên
giới đều trong tâm trí; trong sự tồn tại không có biên giới.
Thế thì ai có thể là người xa lạ?
Khi bạn giẫm lên ai đó, đấy cũng là bạn thôi; bạn đã giẫm lên chân mình. Chẳng
lời xin lỗi nào là cần cả, không lời giải thích nào là cần cả. Không có người
khác, chỉ có cái một. Thế thì cuộc sống của bạn trở thành thực, chân thực, tự
phát; thế thì nó là không nghi lễ, thế thì bạn không theo bất kì qui tắc nào. Bạn
đã đi tới biết luật tối thượng. Bây giờ không cần qui tắc nào nữa. Bạn đã trở
thành luật - bây giờ không cần phải nhớ qui tắc.
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi
lễ.
Bạn đã nhìn vào những người lễ
phép chưa? Bạn sẽ không tìm được người nào bản ngã hơn họ. Nhìn vào người lễ
phép mà xem, cách người đó đứng, cách người đó nói, cách người đó nhìn, bước
đi; người đó đã xoay xở để làm cho mọi điều trông có vẻ lễ phép, nhưng bên
trong bản ngã đang thao túng.
Nhìn vào cái gọi là những người
khiêm tốn mà xem. Họ nói họ là không ai cả, nhưng khi họ nói điều đó, nhìn vào
trong mắt họ, nhìn vào chỗ bản ngã đang khẳng định. Đây là một bản ngã rất tinh
ranh, bởi vì nếu bạn nói, “Tôi là ai đó,” mọi người sẽ chống lại bạn, và mọi
người sẽ cố gắng đẩy bạn về vị trí của mình. Nếu bạn nói, “Tôi là không ai cả,”
mọi người đều ủng hộ bạn, không ai chống lại bạn.
Người lễ phép là người rất tinh
ranh, láu cá. Họ biết phải nói gì, phải làm gì, để cho họ có thể khai thác bạn.
Nếu họ nói, “Tôi là ai đó,” mọi người sẽ chống lại họ. Thế thì xung đột phát
sinh bởi vì mọi người đều nghĩ rằng anh ta kẻ bản ngã. Thế thì sẽ khó để khai
thác mọi người bởi vì mọi người đều đóng lại với bạn. Nếu bạn nói, “Tôi là
không ai cả, tôi chỉ là cát bụi dưới chân anh,” thế thì các cánh cửa mở ra và bạn
có thể khai thác. Tất cả mọi phép xã giao, văn hoá, đều là một kiểu tinh ranh
phức tạp, và bạn đang khai thác.
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi
lễ.
Chuyện xảy ra là Khổng Tử tới gặp
Lão Tử, thầy của Trang Tử. Và Khổng Tử là hình ảnh của xã giao nghi lễ. Ông ấy
là người nghi lễ nhất trên thế giới, thế giới chưa bao giờ biết đến một người
nghi lễ như vậy. Ông ấy đơn giản là kiểu cách, nghi lễ, văn hoá và xã giao. Ông
ấy tới gặp Lão Tử, cực đối lập.
Khổng Tử rất già, Lão Tử thì
không già đến thế. Theo đúng nghi lễ thì khi Khổng Tử vào, Lão Tử phải đứng dậy
để đón chào. Nhưng ông ấy vẫn cứ ngồi. Khổng Tử không thể nào tin rằng một bậc
thầy vĩ đại như vậy, cả nước biết tới tính khiêm tốn của ông ấy, mà lại vô lễ
thế. Ông ấy phải nhắc nhở điều đó.
Lập tức ông ấy nói, “Điều này
là không tốt. Ta lớn tuổi hơn ông.”
Lão Tử cười to và nói, “Chẳng
ai già hơn ta cả. Ta tồn tại từ khi mọi thứ đi vào sự tồn tại. Khổng Tử, chúng
ta cùng tuổi, mọi thứ đều cùng tuổi. Từ vĩnh hằng chúng ta đã ở trong sự tồn tại,
cho nên đừng mang gánh nặng tuổi tác này, ngồi xuống đi.”
Khổng Tử đã tới để hỏi vài câu
hỏi. Ông ấy nói, “Người tôn giáo phải nên thế nào?”
Lão Tử nói, “Khi cái thế nào tới,
không có tôn giáo. Cái thế nào không phải là câu hỏi cho người tôn giáo. Cái thế
nào chỉ ra rằng ông không là tôn giáo nhưng ông muốn hành xử như người tôn giáo
- đó là lí do tại sao ông hỏi thế nào.
“Liệu một người yêu có hỏi người
ta nên yêu thế nào không? Người đó yêu! Thực sự, chỉ về sau người ta mới trở
nên nhận biết rằng mình đang trong tình yêu. Có thể là chỉ khi tình yêu đã qua
thì người đó mới trở nên nhận biết rằng mình đã trong tình yêu. Người đó đơn giản
yêu. Điều đó xảy ra. Nó là việc xảy ra, không phải việc làm.”
Bất kì điều gì Khổng Tử hỏi,
Lão Tử đều đáp theo cách Khổng Tử trở nên rất lúng túng: “Con người này nguy hiểm!”
Khi trở về, đệ tử ông ấy hỏi,
“Có chuyện gì vậy, Lão Tử là con người thế nào?”
Khổng Tử nói, “Chớ có lại gần
ông ấy. Các ông đã thấy rắn nguy hiểm, nhưng chẳng cái gì có thể so sánh được với
con người này. Các ông có thể nghe nói về sư tử hung dữ, chúng chẳng là gì trước
con người này. Con người này giống như con rồng bước đi trên đất, có thể bơi
trong biển, có thể đi tới tận cùng bầu trời - rất nguy hiểm. Ông ấy không phải
dành cho chúng ta những người nhỏ bé, chúng ta quá nhỏ bé. Ông ấy nguy hiểm,
bao la như vực thẳm. Chớ có lại gần ông ấy, nếu không thì các ông sẽ cảm thấy
chóng mặt và các ông có thể bị ngã. Thậm chí ta cũng cảm thấy chóng mặt. Và ta
không thể hiểu được điều ông ấy nói, ông ấy vượt ra ngoài hiểu biết.”
Lão Tử nhất định là vượt ra
ngoài hiểu biết nếu bạn cố gắng để hiểu ông ấy qua nghi lễ; nếu không thì ông ấy
là đơn giản. Nhưng với Khổng Tử, ông ấy là khó khăn, gần như không thể nào hiểu
nổi, bởi vì ông ấy nhìn qua hình dạng còn Lão Tử lại không có hình dạng và
không nghi lễ. Vô danh, không hình dạng nào, ông ấy sống trong vô hạn.
--------------------
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi lễ.
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi lễ.
Lão Tử đang ngồi, Khổng Tử đang
chờ đợi ông ấy đứng dậy. Ai là thực sự lễ phép? Khổng Tử đợi cho Lão Tử đứng dậy
và đón chào mình bởi vì ông ấy già hơn, đấy chỉ là bản ngã. Bây giờ bản ngã đã
lấy dạng tuổi tác, thâm niên.
Nhưng Khổng Tử không thể nhìn một
cách trực tiếp vào trong mắt Lão Tử, bởi vì Lão Tử là phải. Ông ấy đang nói:
Chúng ta cùng tuổi. Thực sự, chúng ta như nhau. Cùng cuộc sống ấy đang tuôn chảy
trong ông thì cũng tuôn chảy trong ta. Ông không cao siêu hơn ta, ta không cao
siêu hơn ông. Không có vấn đề về cao siêu và kém cỏi, không có vấn đề về thâm
niên và sơ niên. Không có vấn đề gì cả, chúng ta là một.
Nếu Khổng Tử có thể nhìn vào mắt
Lão Tử, ông ấy đã thấy rằng đôi mắt ấy là thiêng liêng. Nhưng người có đôi mắt
đầy luật lễ, qui tắc, qui định, nghi lễ, gần như mù, người đó không thể nào thấy
được.
Đạo đức hoàn hảo là thoát ra khỏi lo lắng
Bạn điều khiển bản thân mình tốt
bởi vì bạn lo lắng. Bạn hành xử tốt bởi vì bạn lo lắng.
Mới hôm nọ một người tới tôi.
Anh ta nói, “Tôi muốn thực hiện bước nhảy, tôi muốn trở thành sannyasin, nhưng
tôi có gia đình, con cái con còn đang đi học đại học và tôi có trách nhiệm lớn
với chúng.”
Người đó lo lắng. Người đó có bổn
phận phải hoàn thành, nhưng không có tình yêu. Bổn phận là lo lắng, nó nghĩ dưới
dạng cái gì đó cần phải làm bởi vì người ta trông đợi, bởi vì “Mọi người sẽ nói
gì nếu tôi bỏ đi?” Ai nghĩ về điều mọi người sẽ nói? Bản ngã. Cho nên: “Mọi người
sẽ nói gì? Trước hết để tôi hoàn thành bổn phận của mình đã.”
Tôi chưa bao giờ bảo mọi người
bỏ đi, tôi chưa bao giờ bảo bất kì ai từ bỏ, nhưng tôi nhấn mạnh rằng người ta
không nên trong quan hệ nào đó bởi vì bổn phận - bởi vì thế thì toàn bộ mối
quan hệ là xấu. Người ta nên trong quan hệ bởi vì tình yêu. Thế thì con người
này sẽ không nói, “Tôi có bổn phận phải hoàn thành.” Người này sẽ nói, “Tôi
không thể tới ngay bây giờ. Con tôi đang lớn, và tôi yêu chúng, và tôi hạnh
phúc làm việc vì chúng nó.”
Thế thì đây sẽ là hạnh phúc.
Bây giờ nó không phải là hạnh phúc, nó là gánh nặng. Khi bạn mang gánh nặng,
khi bạn thậm chí biến tình yêu của mình thành gánh nặng, lời cầu nguyện của bạn
cũng sẽ trở thành gánh nặng, thiền của bạn cũng thành gánh nặng. Thế thì bạn sẽ
nói, “Bởi vì guru này, vì ông thầy này, nên tôi bị mắc, và bây giờ tôi phải làm
điều này.” Điều đó sẽ không tới từ bạn, từ tính toàn bộ của bạn; nó sẽ không là
sự tuôn trào.
Tại sao phải lo nghĩ? Nếu có
tình yêu, dù bạn ở đâu, không có gánh nặng. Và nếu bạn không yêu con mình, bạn
cứ phục vụ chúng, chúng sẽ hiểu, và chúng sẽ biết rằng những điều này chỉ là điều
giả.
Đây là việc đang xảy ra. Mọi
người tới gặp tôi và họ nói, “Tôi đã làm việc cả đời chẳng ai thậm chí cảm thấy
biết ơn tôi.” Làm sao ai lại cảm thấy biết ơn bạn được? Bạn đã mang họ như gánh
nặng. Thậm chí trẻ nhỏ cũng hiểu rõ khi nào tình yêu có đó, và chúng hiểu rõ
khi nào bạn chỉ làm theo bổn phận. Bổn phận là xấu, bổn phận là bạo hành, nó chỉ
ra mối lo lắng của bạn nhưng không chỉ ra tính tự phát của bạn.
Trang Tử nói:
Đạo đức hoàn hảo là thoát ra khỏi lo lắng
Bất kì cái gì được làm, được
làm từ tình yêu - thế thì bạn không trung thực bởi vì trung thực có lợi, bạn
trung thực vì trung thực là tình yêu.
Doanh nhân là trung thực nếu
trung thực sinh ra lợi. Họ nói: Trung thực là chính sách tốt nhất. Làm sao bạn
có thể phá huỷ một điều đẹp đẽ như trung thực và biến nó thành chính sách tốt
nhất? Chính sách là chính trị, trung thực là tôn giáo.
Một ông già đang trên giường chết.
Ông ấy gọi con tới và nói, “Bây giờ bố phải bảo con bí mật này, bây giờ bố sắp
chết. Con bao giờ cũng nhớ hai điều - đây là cách bố đã thành công. Thứ nhất, bất
kì khi nào con đưa ra một lời hứa, hãy hoàn thành nó. Dù với giá nào, trung thực
và hoàn thành nó. Điều này đã là cơ sở của bố, đây là lí do tại sao bố đã thành
công. Và điều thứ hai, đừng bao giờ đưa ra hứa hẹn nào.”
Với một doanh nhân thậm chí tôn
giáo cũng chỉ là chính trị, với chính khách, thậm chí tôn giáo cũng chỉ là
chính trị - mọi thứ đều là chính trị, thậm chí tình yêu cũng là chính trị. Vua,
nữ hoàng, chưa bao giờ lấy người thường, bình dân. Tại sao? Nó là một phần của
chính trị. Vua lấy các công chúa, nữ hoàng khác, và mối quan tâm là về mối quan
hệ nào sẽ có lợi nhất cho vương quốc. Hai vương quốc sẽ trở thành có quan hệ để
cho họ sẽ trở thành thân hữu và sẽ không đối nghịch. Cho nên hôn nhân phải được
thu xếp với ai?
Tại Ấn Độ, ngày xưa, vua sẽ lấy
nhiều phụ nữ, hàng trăm, thậm chí hàng nghìn. Đấy là một phần của chính trị:
ông ấy sẽ lấy con gái của bất kì ai có quyền lực nào đó, để cho ông ấy có thể tạo
ra một mạng lưới mối quan hệ quyền lực. Do vậy người có con gái bạn lấy sẽ trở
thành bạn bè của bạn, người đó sẽ giúp bạn.
Trong thời Phật Ấn Độ có hai
nghìn vương quốc, cho nên nhà vua thành công nhất là người đã có hai nghìn vợ,
mỗi vợ từ một vương quốc. Thế thì ông ấy có thể sống trong hoà bình bởi vì bây
giờ ông ấy không có kẻ thù. Bây giờ cả đất nước trở thành giống như một gia
đình. Nhưng làm sao tình yêu có thể tồn tại trong mối quan tâm như vậy? Tình
yêu không bao giờ nghĩ theo hậu quả, chưa bao giờ khao khát kết quả. Tự bản
thân nó là đủ.
Đạo đức hoàn hảo là thoát ra khỏi lo lắng
Trí huệ hoàn hảo là không lập kế hoạch
Người trí huệ sống từ khoảnh khắc
nọ sang khoảnh khắc kia, chưa bao giờ lập kế hoạch. Chỉ người dốt nát mới lập kế
hoạch, và khi người dốt nát lập kế hoạch, họ có thể lập kế hoạch gì? Họ lập kế
hoạch từ dốt nát của mình. Không lập kế hoạch họ đáng lẽ còn tốt hơn, bởi vì từ
dốt nát chỉ dốt nát mới nảy sinh; từ lẫn lộn, lẫn lộn lớn hơn mới sinh ra.
Người trí huệ sống khoảnh khắc
nọ sang khoảnh khắc kia, người đó không lập kế hoạch. Cuộc sống của người đó tự
do như đám mây trôi nổi trên bầu trời, không đi tới mục tiêu nào, không xác định.
Người đó không có bản đồ cho tương lai, người đó sống không bản đồ, người đó đi
không bản đồ; bởi vì điều thực không có mục tiêu, điều thực là cái đẹp của chuyển
động. Điều thực không là chỗ đạt tới, điều thực là cuộc hành trình. Nhớ lấy, điều
thực là cuộc hành trình, chính việc du hành. Nó đẹp thế, tại sao phải bận tâm về
điểm đến? Và nếu bạn quá bận tâm về điểm đến, bạn sẽ bỏ lỡ cuộc hành trình, và
cuộc hành trình là cuộc sống - điểm đến chỉ có thể là cái chết.
Cuộc hành trình là cuộc sống và
nó là cuộc hành trình vô hạn. Bạn đã trên bước chuyển từ chính lúc bắt đầu - nếu
có bất kì bắt đầu nào. Những người chứng ngộ nói không có bắt đầu, cho nên
không từ chỗ bắt đầu nào bạn đã trên bước chuyển, và bạn sẽ trên bước chuyển
không tới chỗ kết thúc nào - và nếu bạn là người hướng mục tiêu, bạn sẽ lỡ. Cái
toàn thể là cuộc hành trình, con đường, con đường vô tận, không bao giờ bắt đầu,
chẳng bao giờ kết thúc. Thực sự không có mục tiêu - mục tiêu do tâm trí tinh
ranh tạo ra. Toàn bộ sự tồn tại này chuyển đi đâu? Tại đâu? Nó không đi đâu cả.
Nó đơn giản chỉ đi, và việc đi đẹp làm sao, đó là lí do tại sao sự tồn tại lại
không nặng gánh. Không có kế hoạch, không mục tiêu, không mục đích. Nó không phải
là kinh doanh, nó là trò chơi, leela. Mọi khoảnh khắc đều là mục tiêu.
Trí huệ hoàn hảo là không lập kế hoạch
Tình yêu hoàn hảo là không có trưng bầy,
Trưng bầy là cần thiết bởi vì
tình yêu không có đó. Và tình yêu càng không có đó, bạn lại càng trưng bầy nhiều
- khi nó có đấy, bạn không trưng bầy. Bất kì khi nào chồng về nhà với một món
quà cho vợ thì cô ấy biết ngay rằng cái gì đó sai rồi. Anh ta phải đã bước ra
ngoài tuyến, anh ta phải đã gặp người đàn bà khác. Bây giờ đây là lời giải
thích, đây là vật thay thế, nếu không thì tình yêu chính là món quà không món
quà khác nào còn cần tới nữa. Không phải là tình yêu sẽ không trao quà tặng,
nhưng bản thân tình yêu là món quà như vậy rồi. Bạn còn có thể trao cái gì khác
nữa? Cái gì khác là có thể?
Nhưng bất kì khi nào chồng cảm
thấy rằng điều gì đó sai, anh ta phải đem quà về. Mọi thứ đều phải bố trí lại,
làm cân bằng. Và đây là vấn đề - phụ nữ trực giác đến mức họ biết ngay, món quà
của bạn không thể lừa được họ. Điều đó là không thể, bởi vì phụ nữ vẫn sống với
trực giác của mình, với tâm trí phi logic của mình. Họ lập tức nhảy lên. Và họ
sẽ hiểu rằng điều gì đó đã đi sai, nếu không sao có quà này?
Bất kì khi nào bạn trưng bầy, bạn
đều trưng bầy cái nghèo bên trong của bạn. Nếu tính chất sannyas của bạn trở
thành việc trưng bầy, bạn không còn là sannyasin nữa. Nếu việc thiền của bạn trở
thành trưng bầy, bạn không còn mang tính thiền nữa, bởi vì bất kì khi nào cái
thực tồn tại, nó đều là ánh sáng đến mức không cần phải trưng bầy nó ra. Khi
ngôi nhà của bạn được bật sáng đèn, khi có ngọn lửa, bạn không cần sang hàng
xóm và bảo họ, “Nhìn đây, nhà tôi đã có đèn.” Nó có đó. Nhưng khi ngôi nhà bạn
đang trong bóng tối, bạn cố gắng thuyết phục hàng xóm mình rằng ánh sáng có đấy.
Bằng việc thuyết phục họ, bạn cố gắng tự thuyết phục mình. Đây là lí do tại sao
bạn lại muốn trưng bầy. Nếu người khác bị thuyết phục, sự thuyết phục của người
đó sẽ giúp bạn tự thuyết phục.
Tôi đã nghe nói rằng có lần
Mulla Nasruddin có một ngôi nhà đẹp, nhưng anh ta lại phát chán, cũng như mọi
người đều phát chán. Dù ngôi nhà có đẹp hay không thì cũng chẳng thành vấn đề;
sống mãi trong cùng ngôi nhà hàng ngày, anh ta phát chán. Ngôi nhà thật đẹp, có
vườn lớn, hàng a đất xanh, rồi bể bơi, đủ mọi thứ. Nhưng anh ta phát chán, thế
là anh ta gọi nhân viên bất động sản tới và bảo anh ta, “Tôi muốn bán nó đi.
Tôi ngán rồi, ngôi nhà này đã trở thành địa ngục.”
Hôm sau một quảng cáo xuất hiện
trong các báo buổi sáng; nhân viên bất động sản kia đã thêm vào một quảng cáo
hay. Mulla Nasruddin đọc đi đọc lại nó và anh ta bị thuyết phục đến mức anh ta
gọi điện ngay cho nhân viên kia: “Đợi đã! Tôi không muốn bán nó. Quảng cáo của
anh đã thuyết phục tôi sâu sắc đến mức bây giờ tôi biết rằng cả đời tôi, tôi đã
từng mong muốn ngôi nhà này, đã từng tìm kiếm chính ngôi nhà này.”
Khi bạn có thể thuyết phục người
khác về tình yêu của mình, bản thân bạn trở nên bị thuyết phục. Nhưng nếu bạn
đã yêu, không cần nữa, bạn biết!
Khi bạn có trí huệ, không cần
phải trưng bầy nó. Nhưng khi bạn chỉ có tri thức, bạn trưng bầy, bạn thuyết phục
người khác, và khi họ bị thuyết phục, bạn cũng bị thuyết phục rằng bạn là con
người hiểu biết. Khi bạn có trí huệ, không cần. Thậm chí nếu không ai bị thuyết
phục thì bạn vẫn chắc chắn rằng một mình bạn là đủ chứng minh.
Chân thành hoàn hảo không đưa
ra lời bảo đảm nào.
Mọi lời bảo đảm đều bởi vì bất
an. Bạn đảm bảo, bạn hứa hẹn, bạn nói: Đây là sự bảo đảm, tôi sẽ làm điều này.
Trong khi bạn đang đưa ra lời bảo đảm, chính khoảnh khắc đó bất an có đấy.
Chân thành hoàn hảo không đưa
ra lời bảo đảm nào bởi vì chân thành hoàn hảo là nhận biết thế, nhận biết về
nhiều điều. Trước hết, tương lai là điều chưa biết. Làm sao bạn có thể đưa ra lời
đảm bảo được? Cuộc sống thay đổi mọi khoảnh khắc, làm sao bạn có thể hứa hẹn được?
Mọi đảm bảo, mọi hứa hẹn, đều chỉ có thể cho khoảnh khắc này thôi, không cho
khoảnh khắc tiếp. Với khoảnh khắc tiếp chẳng có thể làm được gì cả. Bạn sẽ phải
đợi.
Nếu bạn thực sự chân thành và
yêu người đàn bà, bạn không thể nói, “Anh sẽ yêu em cả đời.” Nếu bạn nói điều
này, bạn là kẻ nói dối. Lời đảm bảo này là giả. Nhưng nếu bạn yêu, khoảnh khắc
này là đủ. Người phụ nữ đó sẽ không yêu cầu cả đời bạn. Khoảnh khắc này, nếu tình
yêu có đó, nó được thoả mãn đến độ một khoảnh khắc là đủ cho nhiều kiếp. Chỉ một
khoảnh khắc của tình yêu cũng là vĩnh hằng; cô ấy sẽ không đòi hỏi. Nhưng bây
giờ cô ấy đang đòi hỏi bởi vì khoảnh khắc này không có tình yêu. Cho nên cô ấy
hỏi, “Cái gì là đảm bảo? Bao giờ anh cũng yêu em chứ?”
Khoảnh khắc này không có tình
yêu và cô ấy đang đòi hỏi đảm bảo. Khoảnh khắc này không có tình yêu và bạn đảm
bảo cho tương lai - bởi vì chỉ qua việc đảm bảo đó bạn mới có thể lừa dối khoảnh
khắc này. Bạn có thể tạo ra bức tranh đẹp về tương lai và bạn có thể che giấu bức
tranh xấu của hiện tại. Bạn nói, “Đúng, anh sẽ yêu em mãi mãi và mãi mãi. Thậm
chí cái chết cũng không chia rẽ được chúng ta.” Vô nghĩa làm sao! Giả dối làm
sao! Làm sao bạn có thể làm được điều này?
Bạn có thể làm được việc này và
bạn làm nó dễ dàng thế bởi vì bạn không nhận biết về điều bạn đang nói. Khoảnh
khắc tiếp là chưa biết; nó dẫn đến đâu, chẳng ai hay, điều gì sẽ xảy ra, không
ai biết, không ai có thể biết.
Tính không thể biết được là một
phần của trò chơi tương lai. Làm sao bạn có thể đảm bảo được? Nhiều nhất bạn
cũng có thể nói, “Anh yêu em tại khoảng khắc này và khoảnh khắc này anh cảm thấy
- đây là cảm giác của khoảnh khắc này - rằng thậm chí cái chết cũng không thể
chia rẽ được chúng ta. Nhưng đây là cảm giác của khoảnh khắc này. Đây không phải
là lời đảm bảo. Khoảnh khắc này anh cảm thấy thích nói rằng anh luôn luôn yêu
em, nhưng đây là cảm giác của khoảnh khắc này, đây không phải là lời đảm bảo.
Điều gì sẽ xảy ra trong tương lai chẳng ai biết cả. Chúng ta chẳng bao giờ biết
được về khoảnh khắc này cho nên làm sao chúng ta có thể biết về khoảnh khắc
khác? Chúng ta sẽ phải đợi. Chúng ta sẽ phải cầu nguyện rằng điều đó xảy ra, rằng
anh yêu em mãi mãi, nhưng điều này không phải là lời đảm bảo.”
Chân thành hoàn hảo không thể
đưa ra bất kì lời đảm bảo nào. Chân thành hoàn hảo là chân thành tới mức nó
không thể hứa hẹn: nó đem cho bất kì cái gì nó có thể cho ở đây và bây giờ.
Chân thành hoàn hảo sống trong hiện tại, nó không có ý tưởng nào về tương lai.
Tâm trí đi vào tương lai, bản
thể sống ở đây và bây giờ. Và chân thành hoàn hảo thuộc về bản thể, không thuộc
về tâm trí. Tình yêu, chân lí, thiền, chân thành, đơn giản, hồn nhiên, tất cả đều
thuộc về bản thể. Phía đối lập thuộc về tâm trí và để che giấu cái đối lập tâm
trí tạo ra đồng tiền giả: chân thành giả, cái đảm bảo, lời hứa hẹn; tình yêu giả,
cái chỉ nhân danh bổn phận; cái đẹp giả, cái chỉ là bộ mặt cho cái xấu bên
trong. Tâm trí tạo ra đồng tiền giả, và không ai bị lừa dối cả, nhớ lấy, ngoại
trừ bản thân bạn.