Read more
Osho – Thiền động
Thiền – Tự do đầu tiên và cuối cùng
Thiền – Tự do đầu tiên và cuối cùng
Khoa học về Thiền
Đủ không gian
Khi bạn thử thiền, ngắt điện thoại ra, thoát khỏi sự ràng buộc chính mình. Đặt thông báo lên cửa để cho không ai gõ cửa trong một giờ, lúc bạn đang thiền. Và khi bạn đi vào trong phòng thiền, cởi giầy ra, vì bạn đang bước trên mảnh đất thiêng liêng. Không chỉ cởi giầy ra mà mọi thứ bạn nên chuyên tâm tới. Một cách có ý thức, bỏ lại mọi thứ với đôi giầy. Đi vào bên trong một cách nhàn rỗi.
Người ta có thể dành ra một giờ trong hai mươi tư giờ. Để hai mươi ba giờ cho bận bịu, ham muốn, suy nghĩ, tham vọng, phóng chiếu. Để một giờ bên ngoài những điều đó, và chung cuộc bạn sẽ thấy rằng chỉ một giờ đó mới là giờ thực của cuộc đời bạn; hai mươi ba giờ kia chỉ là lãng phí hoàn toàn. Chỉ một giờ đó cũng đã cứu lại cho tất cả những giờ khác đã trôi vào kiệt quệ.30
Một chỗ thuận lợi
Bạn nên tìm một nơi làm mạnh thêm việc thiền. Chẳng hạn, ngồi dưới gốc cây có ích lắm. Thay vì đi tới và ngồi trước rạp chiếu bóng hay tới ga tầu và ngồi trên sân ga thì đi vào tự nhiên, lên núi, vào rừng, ra sông, nơi đạo vẫn hằng chảy, rung động, phập phồng, tuôn trào xung quanh. Cây cối thường xuyên trong thiền. Im lặng, vô thức, đó là thiền. Tôi không nói bạn phải trở thành cây cối, bạn phải trở thành vị phật! Nhưng Phật có điều chung với cây; ông ấy cũng xanh như cây vậy, cũng đầy nhựa sống như cây, cũng tưng bừng như cây - tất nhiên cũng có khác biệt. Ông ấy có ý thức, cây vô ý thức. Cây vô thức trong đạo; vị phật có ý thức trong đạo. Và đó là khác biệt rất lớn lao, khác biệt giữa đất và trời.
Nhưng nếu bạn ngồi dưới gốc cây, được bao quanh bởi tiếng chim hót véo von, hay có công xoè đuôi nhảy múa, hay chỉ có con sông cuộn chảy, tiếng suối róc rách, hay bên cạnh thác nước ào ào, và điệu nhạc vĩ đại của nó cất lên...
Tìm một nơi mà tự nhiên còn chưa bị xáo động, ô nhiễm. Nếu bạn không thể tìm được một nơi như thế thì đóng cửa lại và ngồi trong phòng của riêng mình. Nếu có thể, dành một phòng đặc biệt cho thiền trong nhà mình. Chỉ một góc nhỏ thôi cũng được, nhưng phải đặc biệt dành riêng cho thiền. Sao phải dành riêng cho thiền? - vì mọi loại hành động đều tạo ra rung động của riêng nó.
Nếu bạn chỉ thiền tại chỗ đó, chỗ đó trở thành mang tính thiền. Hàng ngày bạn thiền, chỗ đó sẽ hấp thu rung động của bạn khi bạn vào trong thiền. Ngày hôm sau khi bạn tới, những rung động đó bắt đầu rơi ngược lại vào bạn. Chúng giúp lại, chúng đáp lại, chúng trả lời.
Khi một người đã thực sự trở thành thiền nhân, người đó có thể thiền khi ngồi trước ngôi nhà tranh vẽ, người đó có thể thiền trên sân ga xe lửa.
Trong mười lăm năm, tôi đã liên tục du hành khắp nước, liên tục du hành - ngày tới, ngày đi, ngày tới, ngày đi, năm tới, năm đi - bao giờ cũng trên tầu hoả, trong máy bay, trên xe cộ. Điều đó đó chẳng tạo ra khác biệt gì. Một khi bạn đã trở nên thực sự bắt rễ vào con người mình, thì chẳng có gì tạo ra khác biệt cả. Nhưng điều này không dành cho người mới bắt đầu.
Khi cây đã bén rễ, cứ để cho gió tới, mưa tới, mây giông sấm sét tới; tất cả điều đó đều tốt. Nó đem lại tính toàn vẹn cho cây. Nhưng khi cây còn non nớt, mảnh mai, ngay cả một đứa trẻ nhỏ cũng là nguy hiểm, hay chỉ con bò đi ngang qua, thế cũng đủ phá huỷ nó mất.31
Thoải mái
Tư thế nên làm cho bạn có thể quên được thân thể mình. Thoải mái là gì? Khi bạn quên mất thân thể mình bạn thoải mái. Khi bạn cứ bị thân thể nhắc nhở hoài, bạn không thoải mái. Cho nên dù bạn ngồi trên ghế hay ngồi trên sàn, đấy cũng không phải là vấn đề. Thoải mái đi, vì nếu bạn không thoải mái trong thân thể, bạn không thể kéo dài những hạnh phúc khác được, cái thuộc về những tầng sâu hơn: tầng đầu tiên bị lỡ thì mọi tầng khác đều bị khép lại. Nếu bạn thực sự mong muốn hạnh phúc, phúc lạc, thế thì bắt đầu ngay từ đầu. Thoải mái thân thể là nhu cầu cơ bản cho bất kì ai đang cố đạt tới cực lạc bên trong.32
Bắt đầu với thanh tâm
Tôi chưa bao giờ bảo mọi người phải bắt đầu chỉ bằng cách ngồi. Bắt đầu từ nơi việc bắt đầu là dễ dàng đi. Nếu không, bạn sẽ bắt đầu cảm thấy nhiều điều không cần thiết - những thứ không có đó.
Nếu bạn bắt đầu bằng việc ngồi, bạn sẽ cảm thấy rất xáo động bên trong. Bạn càng cố ngồi, bạn càng cảm thấy xáo động hơn. Bạn sẽ trở nên nhận biết chỉ về tâm trí điên khùng của mình mà không gì khác hơn. Điều đó sẽ tạo ra chán nản; bạn sẽ cảm thấy thất vọng, bạn sẽ không cảm thấy phúc lạc. Thay vì thế thì bạn sẽ bắt đầu cảm thấy rằng bạn mất trí. Và đôi khi bạn có thể thực sự trở thành mất trí!
Nếu bạn nỗ lực chân thành để ‘ngồi im’, bạn có thể thực sự thành mất trí. Chỉ bởi vì người ta không thực sự cố gắng chân thành cho nên việc mất trí mới không xảy ra thường xuyên hơn. Với tư thế ngồi im bạn bắt đầu nhận ra biết bao điên khùng chất chứa bên trong bạn đến độ nếu bạn chân thành và tiếp tục điều đó, bạn có thể thực sự thành mất trí. Nó đã từng xảy ra trước đây, bao nhiêu lần trước đây. Cho nên tôi chẳng bao giờ gợi ý điều gì có thể tạo ra thất vọng, chán nản, buồn bã... bất kì điều gì sẽ cho phép bạn thành quá nhận biết về cái điên khùng vốn nằm bên trong bạn.
Bạn phải được phép nhận biết ra những điều nào đó một cách từ từ. Tri thức không phải bao giờ cũng tốt. Nó phải hiển lộ chính nó dần dần, khi khả năng hấp thu của bạn tăng lên.
Tôi bắt đầu với cái điên khùng của bạn, không phải với tư thế ngồi im. Tôi cho phép cái điên khùng của bạn. Nếu bạn nhảy múa điên cuồng, điều đối lập sẽ xảy ra bên trong bạn. Với nhảy múa điên cuồng, bạn bắt đầu nhận biết đến điểm im lặng bên trong mình; với ngồi im lặng, bạn bắt đầu nhận biết về cái điên khùng. Cái đối lập bao giờ cũng là vấn đề của nhận biết.
Bạn có thể nhảy múa điên cuồng, hỗn độn, kêu khóc hay thở thật hỗn độn, tôi cho phép sự điên khùng của bạn. Thế thì bạn bắt đầu nhận biết về một vấn đề vi tế, điểm sâu lắng bên trong bạn mà vẫn im lặng và tĩnh lặng, tương phản hẳn với cái điên khùng ở ngoại vi. Bạn sẽ cảm thấy rất phúc lạc; tại trung tâm bạn có im lặng bên trong. Nhưng nếu bạn chỉ ngồi im, thế thì cái bên trong sẽ là cái điên khùng. Bạn im lặng bên ngoài, nhưng bên trong bạn điên khùng.
Nếu bạn bắt đầu với cái gì đó tích cực - cái gì đó chủ động, sinh động, di động - thì thế sẽ tốt hơn. Thế thì bạn sẽ bắt đầu cảm thấy cái tĩnh lặng bên trong đang lớn dần. Nó càng lớn lên thì bạn lại càng có thể dùng được tư thế ngồi hay nằm - việc thiền im lặng hơn sẽ càng có thể được. Nhưng bởi thế thì mọi việc sẽ khác, hoàn toàn khác.
Kĩ thuật thiền bắt đầu với chuyển động, hành động thì sẽ giúp bạn theo cả cách khác nữa. Nó trở thành việc thanh tâm. Khi bạn chỉ ngồi đấy, bạn thất vọng: tâm trí bạn muốn chuyển động còn bạn ngồi yên. Mọi cơ bắp đều vặn vẹo, mọi dây thần kinh đều giật giật. Bạn đang cố gắng áp đặt cái gì đó lên chính mình mà nó không tự nhiên cho bạn. Thế thì bạn đã phân chia chính mình thành người đang ép buộc và người bị ép buộc. Và thực tế, phần bị ép buộc và kìm nén mới là phần chân thực hơn. Nó là phần của tâm trí bạn còn chủ chốt hơn là phần đang kìm nén, và phần chủ chốt này chắc chắn sẽ thắng.
Cái đang bị bạn kìm nén thực sự phải bị tống khứ ra, chứ không phải là bị kìm nén. Nó đã tích luỹ lại trong bạn bởi vì bạn thường xuyên kìm nén nó. Toàn bộ dạy dỗ, nền văn minh, nền giáo dục đều mang tính kìm nén. Bạn đã kìm nén nhiều thứ mà có thể vứt đi rất dễ dàng với cách giáo dục khác, cách giáo dục nhiều nhận biết hơn, với bố mẹ nhiều nhận biết hơn. Với nhận biết rõ rệt hơn về cơ chế bên trong của tâm trí, nền văn hoá có thể phải cho phép bạn vứt đi nhiều thứ.
Chẳng hạn, khi đứa trẻ đang giận chúng ta bảo nó, “Đừng giận.” Nó bắt đầu kìm nén cơn giận. Dần dần, điều nhất thời trở thành mãi mãi. Bây giờ sẽ không có hành động giận dữ, nhưng vẫn cứ có giận dữ. Chúng ta đã tích luỹ quá nhiều giận dữ từ những cái chỉ là những điều nhất thời. Không ai có thể giận mãi được trừ phi cơn giận bị kìm nén. Giận dữ là điều nhất thời, đến rồi đi; nếu nó được bày tỏ bạn không còn giận nữa. Với tôi cũng thế.
Tôi sẽ cho phép đứa trẻ được giận dữ chân thực hơn. Cứ giận dữ, nhưng vào sâu trong nó. Đừng kìm nén nó. Tất nhiên, sẽ có vấn đề. Nếu chúng ta nói, “Cứ giận đi” bạn lại định giận ai đó. Nhưng đứa trẻ không uốn theo khuôn được. Có thể đưa cho nó cái gối và bảo, “Cứ giận với cái gối đi. Cứ bạo hành với cái gối đi.” Ngay từ ban đầu đứa trẻ đã được nuôi dưỡng theo cách giận dữ bị lái chệch đi. Nó được trao cho vật gì đó: nó có thể ném tung những vật đó chừng nào cơn giận của nó còn tiếp diễn.
Trong vài phút, trong vài giây, nó sẽ tiêu tan cơn giận dữ và sẽ không còn tích luỹ gì về điều đó. Bạn đã tích luỹ giận dữ, dục, bạo hành, tham lam - mọi thứ. Bây giờ việc tích luỹ này là điên khùng bên trong bạn. Nó có đó, bên trong bạn. Nếu bạn bắt đầu bằng bất kì việc thiền kìm nén nào - chẳng hạn, với việc ngồi im - bạn đang kìm nén mọi điều này, bạn đang không cho phép nó được thoát ra. Cho nên tôi bắt đầu với việc thanh tâm. Trước hết, để cho việc kìm nén bị tống ra ngoài trời. Và khi bạn có thể tống khứ cơn giận ra ngoài trời, bạn đã trở nên chín chắn.
Nếu tôi không thể có tình yêu một mình, nếu tôi chỉ có thể có tình yêu với ai đó mà tôi yêu, thế thì tôi còn chưa thực sự là người chín chắn. Thế thì tôi còn phụ thuộc vào ai đó thậm chí để có tình yêu. Ai đó phải có đấy; chỉ có thế thì tôi mới có thể có tình yêu được. Tình yêu đó chỉ có thể là điều hời hợt. Nó không phải là bản chất của tôi. Nếu tôi một mình trong phòng, tôi chẳng đang yêu ai hết cả, cho nên phẩm chất tình yêu không đi sâu; nó đã không trở thành một phần của con người tôi.
Bạn trở nên ngày một chín chắn hơn khi bạn ngày càng ít phụ thuộc hơn. Nếu bạn có thể giận dữ một mình, bạn lại càng chín chắn hơn. Bạn không cần bất kì đối thể nào để giận dữ. Cho nên tôi tạo ra việc thanh tâm ngay từ đầu là sự cần thiết. Bạn phải ném tung mọi thứ lên trời, vào không trung, không cần ý thức về vật gì.
Cứ giận dữ mà chẳng cần có người để bạn giận họ. Khóc mà chẳng cần thấy bất kì nguyên nhân gì. Cứ cười, chỉ cười mà chẳng cần có gì để cười cả. Thế thì bạn có thể ném đi toàn bộ những thứ đã tích luỹ. Bạn có thể ném thẳng nó đi! Và một khi bạn biết cách, bạn không còn nặng gánh về toàn bộ quá khứ nữa.
Trong vài khoảnh khắc bạn có thể trút gánh nặng của toàn bộ cuộc đời - thậm chí nhiều kiếp sống. Nếu bạn đã sẵn sàng ném đi mọi thứ, nếu bạn có thể cho phép cái điên khùng của mình ra đi, trong vài khoảnh khắc sẽ có tẩy rửa sâu sắc. Bây giờ bạn đã được tẩy rửa: tươi tắn, hồn nhiên. Bạn là đứa trẻ thơ. Bây giờ, trong hồn nhiên của mình, ngồi thiền có thể thực hiện được - ngồi im hay nằm im hay bất kì cái gì - vì bây giờ không còn cái điên khùng bên trong để quấy rối việc ngồi nữa.
Việc tẩy rửa phải là điều đầu tiên - sự thanh tâm. Nếu không, với luyện tập thở, với ngồi im, với công phu asanas, tư thế yoga - bạn chỉ chồng chất thêm mọi thứ. Và điều rất lạ xảy ra: khi bạn đã cho phép mọi thứ được tống khứ ra thì việc ngồi sẽ xảy ra thực sự, asanas sẽ xảy ra thực sự. Nó sẽ thành tự phát.
Bắt đầu với thanh tâm và thế thì cái gì đó tốt lành có thể nở hoa bên trong bạn. Nó sẽ có phẩm chất khác, cái đẹp khác - điều khác hẳn. Nó sẽ là chân thực. Khi im lặng đến với bạn, khi nó hạ xuống bạn, đấy không phải là điều sai lầm. Bạn không thu hoạch nó. Nó đến với bạn; nó xảy ra cho bạn. Bạn bắt đầu cảm thấy nó lớn lên bên trong bạn hệt như người mẹ bắt đầu cảm thấy đứa bé lớn lên.33
Khi tôi đích thân hướng dẫn các trại thiền, có phương pháp mà, vào mọi buổi chiều, tất cả mọi người tham dự trong trại đó đều quen ngồi cạnh nhau và mọi người đều được phép làm bất kì điều gì người đó muốn - không hạn chế, chỉ mỗi điều người đó đừng can thiệp vào công việc của bất kì ai khác. Bất kì điều gì người đó muốn nói, người đó đều có thể nói; nếu người đó muốn khóc, người đó có thể khóc; nếu người đó muốn cười, người đó có thể cười - và một nghìn người như thế! Khung cảnh vui nhộn làm sao! Những người bạn chẳng bao giờ tưởng tượng nổi - những người nghiêm trang - làm những điều ngu xuẩn đến thế! Ai đó làm mặt dài ra, thè lưỡi dài hết mức, và bạn biết rằng người này là cảnh sát trưởng!
Một người tôi không thể quên được, vì người đó quen ngày nào cũng ngồi ngay trước tôi. Người đó là người rất giầu có tại Ahmedabad, và bởi vì toàn bộ công việc kinh doanh của người đó là ở thị trường cổ phiếu, cho nên người đó cứ liên tục gọi điện thoại. Bất kì khi nào việc thiền một giờ này bắt đầu, trong vòng hai đến ba phút người đó sẽ vớ lấy điện thoại. Người đó sẽ bắt đầu quay số: “Allô!” Và người đó sẽ nói - từ nét mặt người đó thì dường như người đó đã nhận được câu trả lời “Mua đi!”
Điều này cứ tiếp diễn trong một giờ, và người đó cứ điện thoại đi điện thoại lại tới chỗ này, chỗ kia và thỉnh thoảng người đó lại liếc nhìn tôi và mỉm cười : “Điều tôi làm vô nghĩa làm sao.” Nhưng tôi phải giữ hoàn toàn nghiêm chỉnh. Tôi chẳng bao giờ mỉm cười với người đó. Cho nên người đó lại bắt đầu gọi điện: “Chẳng ai chú ý gì tới cả, mọi người đều tiến hành công việc của mình.” Một nghìn người làm bao nhiêu việc như vậy... Và những điều này cứ liên tục tiếp diễn trong tâm trí họ. Đây là cơ hội lớn cho họ để trút chúng ra. Điều đó là vở kịch như thế.
Jayantibhai thường là người phụ trách cho trại ở Mount Abu, và một trong những người bạn thân nhất của người đó đã cởi hết quần áo ra. Điều đó thật quá đỗi ngạc nhiên! Jayantibhai đang đứng cạnh tôi, và người đó cũng không thể tin được vào điều đó. Người đàn ông đó là người rất nghiêm chỉnh, rất giầu có; người đó đang làm gì trước một nghìn người vậy? Và rồi người đó bắt đầu đẩy chiếc xe mà tôi đã đi tới đây - đó là chiếc xe của Jayantibhai. Chúng tôi đang trên vùng núi và ngay phía trước mặt là dốc đứng khoảng ba trăm mét, và người đó thì trần như nhộng đẩy xe.
Jayantibhai hỏi tôi, “Phải làm gì đây? Người đó sắp phá huỷ mất chiếc xe, còn tôi thì chẳng bao giờ nghĩ rằng người này chống đối lại chiếc xe của tôi. Chúng tôi là bạn thân của nhau.” Cho nên tôi bảo người đó, “Bạn đẩy cái xe từ phía bên kia đi; nếu không người đó sắp...”
Thế là người đó dừng chiếc xe lại và bạn người đó nhảy chồm chồm xung quanh và hét lên. “Cút ngay khỏi con đường ta! Ta bao giờ cũng ghét cay ghét đắng cái xe này” - vì người đó không có chiếc xe ngoại nhập, còn chiếc xe này là xe ngoại nhập mà Jayantibhai đã giữ cho tôi. Tôi đến Mount Abu ba hay bốn lần một năm, cho nên anh ta giữ chiếc xe đó chỉ cho tôi.
Bạn người đó phải đã có cảm giác ghen tị bên trong rằng anh ấy không có chiếc xe ngoại nhập. Và rồi vài người thấy tình huống đó đã chạy xô tới giúp. Khi người đó thấy rằng nhiều người đến thế đang ngăn cản mình, thì chỉ để phản đối người đó trèo lên cây ngay phía trước tôi. Vẫn trần truồng người đó ngồi vắt vẻo trên ngọn cây, và người đó bắt đầu rung cây. Có điều rất nguy hiểm là người đó có thể ngã từ trên cây lên hàng nghìn người.
Jayantibhai hỏi tôi, “Bây giờ phải làm gì đây?” Tôi nói, “Người đó là bạn của bạn. Cứ để người đó như thế thì đừng lo nghĩ. Chỉ cần chuyển mọi người sang phía bên này, còn thì để người đó làm bất kì điều gì người đó đang làm. Bây giờ thì người đó không phá xe đâu. Nhiều nhất người đó sẽ tạo nhiều vết nứt thôi.” Khi mọi người đã đi hết người đó cũng dừng. Người đó ngồi im lặng trên cây. sau khi thiền kết thúc, người đó vẫn còn ngồi trên cây, và Jayantibhai nói, “Bây giờ thì xuống đi. Hết thiền rồi.”
Dường như người đó tỉnh dậy sau giấc ngủ, người đó nhìn xung quanh và thấy rằng người đó trần truồng! Người đó nhảy ra khỏi cây, xô vào đống quần áo, và nói, “Cái gì xảy ra với tôi thế nhỉ?” Ban đêm người đó lại gặp tôi và người đó nói, “Đây là cách thiền rất nguy hiểm! Tôi có thể giết mình hay ai đó khác. Tôi có thể phá huỷ chiếc xe, và tôi là người bạn lớn của Jayantibhai, mà tôi chẳng bao giờ nghĩ... nhưng chắc chắn phải có ý tưởng này trong tôi.
“Tôi ghét ý tưởng rằng thầy bao giờ cũng đến trong chiếc xe này, và tôi ghét ý tưởng là người đó đã có được chiếc xe ngoại nhập, nhưng điều đó không chút ý thức nào trong tôi cả. Rồi tôi làm gì trên cây vậy? Tôi phải đã mang quá nhiều bạo hành trong mình. Tôi muốn giết mọi người.”
Việc thiền đó có ích ghê lắm. Nó làm thảnh thơi người ta trong một giờ nhiều đến mức họ bảo tôi, “Cứ dường như là một tải trọng nặng đã biến mất khỏi đầu. Chúng tôi không nhận biết được chúng tôi đang mang gì trong tâm trí.” Nhưng để trở nên nhận biết nó thì không có cách nào khác ngoại trừ việc bầy tỏ vô giới hạn. Đấy chỉ là thực nghiệm nhỏ, tôi bảo mọi người cứ tiếp tục nó: chẳng mấy chốc bạn sẽ đi tới nhiều điều thêm nữa, và rồi một hôm bạn sẽ đi tới điểm tất cả đều hết sạch. Nhớ lấy chỉ đừng can thiệp vào bất kì người nào, cũng đừng mang tính phá hoại. Nói bất kì điều gì bạn muốn nói, nói xấu, bất kì điều gì bạn muốn - và vét cạn tất cả những gì bạn đã thu thập lại.
Nhưng đây là thế giới kì lạ. Chính phủ của Rajasthan đã thông qua một nghị quyết trong quốc hội rằng tôi không được phép đến trại ở Mount Abu, bởi vì họ đã nghe tất cả những điều này xảy ra ở đó - những người vốn là hoàn toàn đứng đắn lại trở thành gần như điên, bắt đầu làm bất kì loại việc gì. Bây giờ các nhà chính trị trong quốc hội chẳng có ý tưởng nào về tâm trí con người, về ức chế của nó và cách vét hết chúng, cácch thiêu đốt chúng. Tôi đã phải dừng việc thiền đó bởi vì nếu không thì họ sẽ không cho phép tôi được tới các trại tại Mount Abu.34
Xem tiếp Chương 5 – Quay về Mục lục
