Read more
Osho - Đạo: Ba Kho Báu (Tập 4)
Chương 3. Họ không hiểu ta
Lão Tử nói:
Lời của ta rất dễ hiểu, rất dễ làm.
Thế mà thiên hạ, không hay hiểu, không hay
làm.
Lời của ta có gốc, việc của ta có chủ.
Vì thiên hạ không hiểu được cái chỗ đó,
Nên không hiểu ta.
Hiểu ta, ít kẻ, nên ta mới quí
Vì vậy bậc thánh nhân
Ngoài mặc bó vải, mà lòng đầy châu ngọc.
Cái dễ không phải bao giờ cũng
dễ, và cái hiển nhiên không phải bao giờ cũng hiển nhiên.
Điều này xảy ra bởi vì bạn. Bạn
là rất khó và thách đố, phức tạp, phức hợp. Toàn thể bản thể của bạn là lộn ngược,
phân mảnh, bị chia thành nhiều ngăn.
Để hiểu một điều dễ là dễ bạn
phải không bị phân chia, và hiểu một điều là hiển nhiên là đem tâm trí tới phẩm
chất nào đó của nhận biết. Bằng không khoảng cách dường như gần và cái gần bị
quên mất.
Giáo huấn của Lão Tử là rất dễ,
bạn không thể tìm thấy giáo huấn nào dễ hơn chúng. Phật có chút ít phức tạp
hơn, Jesus cũng thế, Krishna, rất nhiều, nhưng Lão Tử là tuyệt đối đơn giản, và
bởi vì tính đơn giản đó ông ấy là khó nắm nhất.
Mọi người đã không có khả năng
hiểu thấu ông ấy, không phải bởi vì ông ấy khó, mà bởi vì ông ấy dễ thế. Thực tế
không có gì để lĩnh hội, không có gì để giải quyết. Nếu tâm trí có cái gì đó để
giải quyết, tâm trí cố giải quyết nó. Trong nỗ lực để giải quyết nó, tâm trí đi
tới hiểu biết nào đó. Nhưng nếu sự việc là tuyệt đối dễ dàng, tâm trí không có
thách thức. Không có vấn đề giải quyết nó, nó đã được giải quyết rồi. Tâm trí
đơn giản quên về nó. Nó không phải là vấn đề, cho nên nó không phải là mối quan
tâm với tâm trí, không phải là tò mò cho tâm trí. Không có thách thức trong nó,
tâm trí không thể vượt qua nó, chinh phục nó, không có vấn đề gì - thắng lợi là
dễ dàng tới mức tâm trí nghĩ thắng lợi là vô dụng.
Đó là lí do tại sao Lão Tử đã bị
bỏ lỡ, và ông ấy là người sâu lắng nhất. Nhưng giáo huấn của ông ấy rất dễ. Điều
này phải được hiểu.
Ngay bây giờ tâm trí bạn có thể
hiểu nhiều thứ phức tạp. Bạn có thể hiểu Hegel: không rất sâu lắng, nhưng rất
phức tạp. Bạn có thể hiểu Kant: không rất sâu sắc, nhưng rất thách đố. Bạn có
thể hiểu được các triết gia, triết học, hệ thống, bởi vì họ không yêu cầu bất
kì nhận biết nào khác hơn nhận biết bạn có. Như bạn vậy, chút ít nỗ lực là cần
và bạn sẽ có khả năng hiểu Hegel: Thêm chút ít nỗ lực về phần bạn - nhưng không
biến đổi trong bản thể bạn. Họ ở ngay phía trước bạn, bạn phải bước thêm vài dặm.
Phẩm chất của họ không khác. Nhưng để hiểu Lão Tử bạn phải trải qua chuyển hoá
sâu sắc, cách mạng toàn bộ. Bạn phải trở thành như đứa trẻ - hồn nhiên.
Vấn đề không phải là về tâm trí
rất thông minh, vấn đề là về tâm trí rất hồn nhiên. Hồn nhiên được cần để hiểu
cái dễ, thông minh được cần để hiểu cái phức tạp - thông minh như bạn đang vậy,
và đó là điều đang chứng minh cái ngu xuẩn toàn thể của bạn. Bạn không thể hiểu
được những điều hồn nhiên, bạn đã đánh mất khả năng đó hoàn toàn, sự sáng tỏ tựa
tấm gương đó của đứa trẻ. Nó có thể không có khả năng nói rằng nó hiểu bởi vì
nó thiếu vốn từ, logic; nhưng nhìn vào mắt nó - mọi thứ đều được phản xạ, không
bị biến chất.
Tâm thức tựa đứa trẻ được cần,
thế thì Lão Tử là đơn giản thế - và không có ai như Lão Tử; ông ấy không tạo ra
vấn đề nào, ông ấy không phải là triết gia, không phải là người làm ra hệ thống,
ông ấy là ai đó đã rơi trở lại cội nguồn nguyên thuỷ của hồn nhiên, và từ đó
ông ấy nhìn cuộc sống, và ông ấy đơn giản không thể hiểu được tại sao bạn phân
vân thế. Tôi cũng không thể hiểu được vấn đề nằm ở đâu, tại sao bạn liên tục
săn đuổi và chẳng đạt tới đâu cả! Tại sao bạn liên tục cố gắng giải quyết, và
chẳng cái gì được giải quyết. Chính ngược lại, bạn càng cố gắng giải quyết mọi
sự, chúng càng rơi vào hình thái xấu, càng rối loạn hơn, càng căng thẳng hơn,
càng phiền não hơn, càng lo âu hơn.
Bạn cố giải quyết một vấn đề và
cả trăm lẻ một vấn đề nảy sinh từ nỗ lực của bạn. Cái gì đó rất cơ sở đang thiếu.
Tâm trí này bạn đã có không phải
là tâm trí có thể giải quyết được. Cho nên, bất kì điều gì bạn làm với tâm trí
này, nó làm phức tạp thêm lên. Đó là cái vòng luẩn quẩn. Khi nó làm phức tạp một
thứ bạn cố giải quyết nó hơn, thế thì nó lại làm phức tạp việc đó lên thậm chí
thêm nữa, và điều này cứ tiếp diễn mãi.
Nếu tâm trí này được phép đi tới
chính cực đoan logic của năng lực của nó, bạn sẽ trở nên điên. Điên khùng sẽ là
kết quả logic của nó. Bạn không trở nên điên bởi vì bạn không đi tới chính cực
đoan, có vậy thôi. Giữa người điên và bạn có khác biệt về mức độ, không gì
khác. Thêm một bước nữa và bạn sẽ trở thành điên.
Bạn không đi tới cực đoan, có vậy
thôi. Bạn níu bám lấy chỗ giữa, để cho bằng cách nào đó bạn xoay xở cái bình
thường của mình. Bằng không, mọi người đều dường như bệnh hoạn.
Cuộc sống trong bản thân nó
không phải là vấn đề, cho nên bất kì nỗ lực nào để giải quyết nó cũng đều ngu.
Cuộc sống là điều bí ẩn để được sống, không phải là vấn đề để được giải. Để điều
này là chính hiểu biết nền tảng bên trong bạn. Nó không phải là vấn đề chút
nào. Tận hưởng nó! Vui mừng trong nó! Yêu nó! Sống nó! Làm bất kì cái gì bạn
thích, nhưng xin đừng cố giải nó. Nó không phải là vấn đề chút nào!
Tôi đã nghe một chuyện đùa. Một
giáo sư logic đi tới một hiệu đồ chơi cùng đứa con nhỏ năm tuổi của mình và vợ,
người cũng rất có giáo dục, rất văn hoá, và họ đi tìm đồ chơi mới cho đứa con
nhân sinh nhật của nó. Họ bắt gặp một trò chơi câu đố sắp hình rất thách đố.
Người bố, bản thân ông ta là nhà logic, cố giải nó. Ông ta làm mọi thứ ông ta
có thể làm nhưng dường như không có khả năng nào giải được nó. Ông ta bắt đầu
vã mồ hôi, bởi vì mọi người đã tụ tập trong cửa hiệu - và vị giáo sư logic
không thể giải được câu đố sắp hình đơn giản, điều được ngụ ý dành cho trẻ con
giải! Người vợ cũng giúp vào. Chỉ mỗi đứa trẻ tận hưởng toàn thể trò chơi bởi
vì nó không quan tâm tới việc giải câu đố. Nó gợi ý: làm cái này cái nọ - và nó
là người duy nhất không lo lắng. Và thế rồi nhà logic hỏi chủ hiệu: "Vấn đề
là gì? Nếu tôi không thể khớp câu đố này lại với nhau làm sao ông trông đợi rằng
đứa trẻ năm tuổi này sẽ có khả năng giải được nó?"
Chủ hiệu bắt đầu cười, cười như
điên, ông ta nói: "Nó không được ngụ ý để được giải đâu, đồ chơi này không
được ngụ ý để được giải. Điều này chỉ để giới thiệu cho đứa trẻ về thế giới hiện
đại, với cuộc sống hiện đại: bất kì điều gì ông làm, ông không thể giải được
nó. Nó đã được làm ra với mục đích riêng - rằng nó không thể được giải!"
Cuộc sống đã được làm bằng một
mục đích đặc biệt: rằng nó là vô mục đích, rằng nó không phải là cái gì đó để
được giải mà là cái gì đó để được sống, được tận hưởng. Bạn có thể mở hội nó. Bạn
có thể nhảy múa nó. Bạn có thể hát nó. Cả triệu khả năng về điều làm với cuộc sống
có đó, nhưng xin bạn đừng bao giờ cố giải nó, bằng không bạn đã lấy bước sai.
Và thế thì trong cuộc sống của mình, bạn đừng bao giờ ở trong bước đi đó với cuộc
sống.
Ai bảo bạn rằng đây là vấn đề -
những cây này, bầu trời này, đám mây, cát, biển - ai bảo bạn rằng đây là vấn đề
cần được giải? Nhưng, tâm trí muốn các thách thức, cái gì đó để tranh đấu với.
Ngay cả không có vấn đề nó tạo ra vấn đề ma để giải. Bằng việc giải chúng, nó cảm
thấy thoải mái; bản ngã được tôn cao, được hoàn thành, bạn đã chinh phục được
cái gì đó.
Đây là quan điểm cơ bản của tôn
giáo - rằng cuộc sống phải được sống. Nó cần, không phải là tâm trí thông thái,
mà là trái tim ngạc nhiên. Ngạc nhiên nhiều như bạn có thể. Ở phương Tây họ nói
rằng triết học được sinh ra từ ngạc nhiên, nhưng điều đó dường như sai, bởi vì
triết học được sinh ra khi ngạc nhiên bị sát hại. Trên cái chết của ngạc nhiên
triết học dựng nên cấu trúc của nó.
Nếu ngạc nhiên vẫn còn thế thì
có thể không có triết học. Ngạc nhiên là trạng thái của hiện hữu: cởi mở, cho
phép, buông bỏ. Bạn tận hưởng nhưng bạn không hỏi câu hỏi nào. Bạn yêu cuộc sống
nhưng bạn không bận tâm tại sao nó có đó. Cái tại sao về nó không trở thành nỗi
ám ảnh. Cái nó là gì không trở thành ốm yếu trong bạn, rằng trước hết bạn phải
biết nó, tại sao có nó, nó là gì. Bạn đơn giản chấp nhận nó như nó vậy, và bạn
ngạc nhiên!
Và ngạc nhiên không phải là điều
mang tính tâm trí, nó là của trái tim. Bạn ngạc nhiên bởi mọi thứ bạn bắt gặp -
cái nụ mở ra và trở thành hoa. Lần nữa toàn thể sáng tạo lại được tạo ra và bạn
trong cái ngu xuẩn của mình đang hỏi: Thượng đế tạo ra thế giới thế nào? tại
sao Thượng đế đã tạo ra thế giới? - và ngài đang tạo ra ngay bây giờ! Ngay trước
mắt bạn!
Quan sát nó đi! Để nụ đó mở ra
và trở thành hoa và không đem vào tâm trí bạn đầy những câu hỏi. Chỉ nhìn với
trái tim ngạc nhiên - và bạn sẽ biết! Bạn sẽ đi tới biết qua ngạc nhiên, không
qua hỏi han. Và nếu ngạc nhiên được đạt tới, thế thì Lão Tử là tuyệt đối đơn giản
- hiển nhiên thế! Như bản thân cuộc sống hiển nhiên.
Chân lí là đơn giản. Chẳng cái
gì phải được nói về nó. Và, bạn sẽ hiểu nó bởi vì bạn là một phần của nó. Bạn
chưa bao giờ đi ra khỏi nó. Bạn vẫn còn trong đại dương, bạn được sinh ra từ
nó, bạn tan biến trong nó. Đại dương sống qua bạn, khoảnh khắc sang khoảnh khắc.
Trong mọi nhịp tim của bạn, cái toàn thể đập. Trong bạn cái toàn thể bước,
trong bạn cái toàn thể đói, trong bạn cái toàn thể cảm thấy thoả mãn, trong bạn
cái toàn thể yêu! và được yêu! Trong bạn cái toàn thể được sinh ra mọi khoảnh
khắc!
Đây là khác biệt giữa triết học
và tôn giáo. Triết học nghĩ cuộc sống có vấn đề cần được giải, đó là giả định
cơ sở của nó. Tôn giáo nghĩ cuộc sống không có gì để được giải cả. Cuộc sống có
đó trong mọi tính cởi mở của nó - nhảy vào trong nó, nhảy múa cùng nó, chìm sâu
trong nó, trở thành một với nó.
Và đây là cái đẹp - rằng những
người bắt đầu bằng vấn đề không bao giờ kết thúc bằng giải pháp, còn những người
không bao giờ bắt đầu bằng vấn đề bao giờ cũng có giải pháp. Những người cố giải
quyết đều không bao giờ có khả năng giải quyết, còn những người chưa bao giờ
quan tâm tới giải quyết, họ đã giải quyết xong. Thực tế, không cái gì đã bị che
giấu từ chính lúc ban đầu. Mọi thứ đều để mở, nó là bí mật để mở! Nó có vẻ là
bí mật bởi vì bạn đóng. Cho nên toàn thể sự việc là làm sao đem phẩm chất khác
của hiện hữu cho cuộc sống; không phải việc hỏi han tâm trí này, mà là trái tim
ngạc nhiên.
Thỉnh thoảng bạn có quan sát
cách một việc có thể là chán không, và cùng việc đó có thể rất rất đáng quan
tâm sâu? Có những khoảnh khắc khi, như lần đầu tiên, bạn nghe giao hưởng của
Beethoven, và nó cuốn hút thế, hoàn thành thế, bạn trở thành gần như chứa đầy
nó, bạn đập rộn ràng với nó, bạn quên mất bản thân mình hoàn toàn, bạn mất đi
trong nó, nó xâm chiếm bạn, bạn đi vào thế giới khác.
Thế rồi thời điểm sau bạn nghe
cùng bản giao hưởng đó nó không hay như thế. Và lần thứ ba nó đã trở thành hiện
tượng chán. Và lần thứ tư... và lần thứ năm, và bạn hoàn toàn bị chán...
Bây giờ, chán có phải là phẩm
chất của bản giao hưởng không? Chán có phải là một phần của bản giao hưởng
không, hay đó là cái gì đó bạn mang tới cho nó? Bởi vì nếu bản thân bản giao hưởng
là chán, thế thì lần đầu tiên nó cũng phải chán chứ. Phẩm chất này không thể
thuộc vào bản giao hưởng được. Nó thuộc vào bạn. Lần đầu tiên bạn bị kích động.
Lần đầu tiên bạn đã ngạc nhiên nơi bạn đã đi, điều đã xảy ra. Lần đầu tiên bạn
có trái tim của đứa trẻ - kích động!
Bạn có thấy trẻ con đi chơi
không? Chúng kích động làm sao! Và bạn đơn giản chán. Chúng nhảy lên cửa sổ và
muốn nhìn ra còn bạn đơn giản chán vì cùng khung cảnh đó được lặp đi lặp lại -
cây, núi, và chẳng cái gì mới.
Nhưng tại sao trẻ con kích động
thế? Chúng chưa biết bị chán thế nào - chúng chưa học điều đó. Phải mất thời
gian để học nghệ thuật bị chán. Điều đó cần kinh nghiệm, cuộc sống dài, và nhiều
nỗ lực - chỉ thế thì bạn mới có thể trở nên chán. Đứa trẻ là tươi tắn!
Khi bạn đi tới bản giao hưởng lần
đầu tiên bạn tươi tắn như đứa trẻ, bạn tận hưởng nó. Lần tiếp bạn đã biết nó.
Tri thức đó tạo ra chán. Không có gì giống như tri thức về cái đó - nếu bạn muốn
tạo ra chán, trở nên thông thái hơn, và bạn sẽ hoàn toàn chán, chán đến chết.
Càng biết nhiều, và bạn sẽ càng chán hơn. Càng biết ít, và bạn bao giờ cũng được
tràn đầy bởi ngạc nhiên. Không biết tất cả - đó là hồn nhiên. Không biết gì,
làm sao bạn có thể bị chán?
Bạn có quan sát trẻ con không?
Bạn có kể chuyện cho chúng nó không? Bạn kể cho chúng một câu chuyện và ngày
hôm sau chúng lại hỏi: "Kể lại cho chúng cháu cùng chuyện đó đi." Bạn
cảm thấy chán, nhưng chúng đang yêu cầu cùng câu chuyện đó lần nữa. Nếu bạn kể
chuyện đó cho chúng, và nếu chúng không cảm thấy buồn ngủ, chúng nói: "Kể
nữa đi! Kể lại cho chúng cháu chuyện đó đi!" Bởi vì số lần bạn kể nó không
tạo ra khác biệt gì mấy. Chúng không trở thành thông thái. Chúng không thu thập
bụi bặm. Chúng vẫn còn sạch sẽ, tấm gương của chúng vẫn còn tươi tắn.
Lần nữa, một ngày nào đó điều
có thể xảy ra là bạn đang ngồi cùng một người mà người này rất chán. Bạn hoàn
toàn bị chán; thế rồi bạn bật nhạc lên và cùng bản giao hưởng đó bắt đầu rót đầy
căn phòng. Bạn đã nghe nó nhiều lần nhưng bỗng nhiên bây giờ nó đang làm say
mê. Nó có sức lôi cuốn. Điều gì đã xảy ra?
Người chán đó đã tạo ra nhiều
chán thế, bạn chán ngán với người đó tới mức ngay cả bản giao hưởng mà bạn đã
nghe nhiều lần vẫn có vẻ mới - tương đối.
Làm một thực nghiệm. Bạn đi qua
cùng con đường mọi ngày, bạn nhìn cùng cây cối mọi ngày - chỉ nhìn mãnh liệt
hơn, cứ dường như bạn đã trở thành đôi mắt; nhìn cây rất mãnh liệt, cứ dường
như toàn thể cuộc sống của bạn phụ thuộc vào nó - đột nhiên bạn sẽ thấy biến
hình.
Cây không còn như cũ nữa, mầu sắc
của nó thay đổi. Bạn càng trở nên mãnh liệt bên trong, mầu sắc càng trở nên
xanh hơn, tươi hơn, sống động hơn. Hoa vẫn như thế, nhưng hương thơm không như
cũ. Cây vẫn như thế, nhưng cái đẹp không như cũ. Bạn càng trở nên mãnh liệt,
cây càng trở nên đẹp hơn - và không có vấn đề nào đề cần được giải quyết. Cây đẹp
thế, chỉ người ngu mới cố giải quyết nó. Chỉ người ngu mới đi tìm giải pháp.
Người khôn bao giờ cũng sống và tận hưởng và vui sướng. Đó là lí do tại sao ma
tuý đã trở thành quan trọng thế ở phương Tây.
Con người sống như ngựa bạn đã
thấy đi trên phố bị đóng ách kéo xe, xe ngựa hai bánh; chúng có vải che mắt,
chúng không được phép nhìn, bởi vì nếu chúng nhìn quá nhiều chúng sẽ đâm lẫn lộn.
Và nếu chúng có thể nhìn quá nhiều chúng sẽ không đi theo hướng bạn muốn chúng
đi. Cho nên chúng bị che mắt.
Toàn thể xã hội đã gắn vải che
vào mắt bạn, vào các giác quan của bạn, bởi vì xã hội sợ rằng nếu bạn vẫn còn
là đứa trẻ bạn sẽ vẫn còn nguy hiểm. Xã hội cố làm cho đứa trẻ chín muồi sớm nhất
có thể được, và 'chín muồi' không là gì ngoài tính chết.
Chúng ta áp đặt tri thức lên đứa
trẻ để cho nó đánh mất trái tim ngạc nhiên, bằng không thì có nguy hiểm. Đứa trẻ
là nguy hiểm. Bạn không thể dự đoán được được đứa trẻ, nó là không thể dự đoán
được. Nó sẽ làm gì? Không ai biết. Bạn không thể áp đặt luật pháp và qui chế
lên nó bởi vì nó sống khoảnh khắc sang khoảnh khắc. Nó phải được làm thành
thông thái, do vậy - trường học, cao đẳng, đại học tồn tại. Đây là những tấm vải
che.
Toàn thể nỗ lực của toàn thể
giáo dục là gắn vải che vào các giác quan của bạn để cho bạn trở thành đờ đẫn.
Thế thì không có nguy hiểm.
Khi bạn chán bạn trở thành công
dân tốt hoàn hảo. Người chán là người tốt hoàn hảo, người đó bao giờ cũng tuân
theo qui tắc, luật lệ. Người đó là chết. Người đó không thể nổi dậy được. Nhưng
người sống động bao giờ cũng nổi dậy; cuộc sống là nổi dậy - nối dậy chống lại
cái chết, nổi dậy chống lại vật chất, nổi dậy chống lại sự đông cứng cố định.
Cuộc sống là luồng chảy.
Xã hội gắn vải che lên giác
quan của bạn. Bạn nhìn, nhưng bạn không nhìn thực. Do đó ở phương Tây, và ở
phương Đông trong những ngày xưa, ma tuý chiếm phần quan trọng lớn - xã hội nói
ma tuý không nên được dùng nhưng chính xã hội buộc mọi người dùng ma tuý. Đầu
tiên bạn làm cho mọi người không nhạy cảm, thế rồi khi họ trở thành không nhạy
cảm chỉ ma tuý mới có thể cho họ chút ít nhạy cảm. Cho nên khi dưới LSD mắt bạn
mở ra, tấm vải che bị loại bỏ - nó là thay đổi hoá chất, hoá chất loại bỏ tấm vải
che - bạn nhìn vào cây, và chúng có cái đẹp mênh mông mà chúng chưa bao giờ có
trước đây. Những đối tượng bình thường của cuộc sống - cái ghế thường, hay đôi
giầy cũ, bỗng nhiên có phẩm chất của tính thiêng liêng trong chúng.
Bạn có xem bức tranh Đôi giầy của
Vincent van Gogh không? Ông ấy phải đã nhìn thấy cái gì đó, bằng không ai muốn
vẽ đôi giầy cũ? Và chúng thực sự đẹp. Ông ấy đã làm việc vất vả về chúng. Chỉ
đôi giầy cũ thôi, nhưng bạn có thể thấy rằng chúng là cũ, bạn có thể thấy rằng
chúng rất rất từng trải, bạn có thể thấy rằng chúng đã sống nhiều, vật lộn nhiều,
bước đi nhiều trên nhiều con đường, đã biết và không biết, đã chịu đựng. Toàn
thể cuộc sống của nó đều có đó.
Người ta ngờ rằng các hoạ sĩ phải
có một loại LSD sẵn có trong họ, đó là lí do tại sao họ nhìn mọi thứ đẹp thế
theo cách người thường không thấy được. Van Gogh đã vẽ chiếc ghế. Không ai có
thể thấy cái gì đẹp trong chiếc ghế đó, nhưng ông ấy phải đã thấy nó.
Khi Aldous Huxley lần đầu tiên
thử dùng LSD 25 ông ấy đã ngồi trước chiếc ghế. Hôm đó ông ấy đã nhận ra điều
van Gogh phải đã thấy trong chiếc ghế. Bỗng nhiên, vải che của ông ấy được loại
bỏ, bị buộc phải bỏ ra bởi hoá chất, mắt ông ấy sạch sẽ và hồn nhiên, ông ấy thấy
chiếc ghế toả ra hàng nghìn mầu - chiếc ghế trở thành cầu vòng, đẹp thế không
viên kohinoor nào có thể tranh được với nó.
Sau vài giờ, khi hiệu quả của
LSD đã qua, chiếc ghế lại như cũ. Điều gì đã xảy ra? Chiếc ghế có thay đổi
không? Ông ấy uống LSD, ghế không uống LSD. Tấm vải che của ông ấy được bỏ ra.
Và tôi nói với bạn rằng ma tuý
không thể nào tránh được trừ phi xã hội được tạo ra mà vứt bỏ đi vải che. Bằng
không vải che sẽ vẫn còn dai dẳng. Cái tên khác đi - và đây là những người thực
sự đẹp, người uống rượu cồn, họ chống lại LSD. Cồn là ma tuý chứ! Nó có thể cổ,
cổ đại, truyền thống, nhưng nó là ma tuý. Quan toà sẽ uống rượu cồn nhưng ông
ta sẽ tống một người vào tù bởi vì người đó đã dùng LSD! Không gì sai với LSD nếu
cái gì đó không sai với rượu cồn. LSD chỉ là thứ mới tới - tốt hơn, phát triển
hơn, khoa học hơn.
Tôi không nói: "Uống LSD
đi." Tôi không nói: "Đi vào trong ma tuý." Tôi nói: "Vứt bỏ
vải che." Nếu bạn vứt bỏ vải che sẽ không có nhu cầu về bất kì thuốc nào.
Thế thì bạn sống từng hai mươi bốn giờ trong ngạc nhiên sâu sắc tới mức không
ma tuý nào có thể thêm vào cho nó được. Ngược lại, nếu một người đang sống một
cuộc sống, cuộc sống thực như Lão Tử, được cho LSD, hay rượu cồn, hay bất kì
cái gì, người đó sẽ cảm thấy rằng mình đã bị kéo xuống từ trạng thái cao của
mình. Người đó sẽ không sẵn sàng chấp nhận nó.
Nếu Phật và Mahavir và Krishna
và Lão Tử chống lại ma tuý, họ chống ma tuý bởi vì họ sống trên đỉnh tâm thức
cao tới mức nếu bạn dùng ma tuý, tâm thức đó rơi xuống thấp, nó đi xuống.
Chừng nào con người còn chưa đi
tới trạng thái cao hơn của hiểu biết và hồn nhiên, mà không ma tuý nào có thể
cho được, ma tuý sẽ tiếp tục. Luật pháp sẽ tiếp tục, ma tuý sẽ tiếp tục. Không
cái gì thay đổi bởi vì vải che vẫn có đó. Bạn không nghe! Bạn chỉ thích - bạn
thích máy bay, cái được làm để bay, nhưng vài người nguyên thuỷ bị mắc giữ vào
nó. Họ không thể thậm chí hình dung được rằng cái máy này có thể bay được cho
nên họ dùng nó như chiếc xe súc vật kéo, với ngựa hay trâu được đóng ách vào
nó. Dần dần một số người trở nên quan tâm tới sự kiện rằng dường như có một loại
máy móc nào đó bên trong. Những người tò mò này bắt đầu làm việc trên nó, khám
phá - chỉ dò dẫm trong bóng tối, và một ngày nào đó một người bắt đầu dùng động
cơ. Thế là họ tháo xe bò kéo ra và họ dùng máy bay như ô tô.
Thế rồi một số người nguy hiểm
thử cho nó tốc độ thật cao. Bỗng nhiên một ngày nào đó nó cất cánh. Thế rồi họ
đi tới biết rằng nó được ngụ ý để bay, nó không phải là xe trâu.
Đây là tình huống với bạn. Bạn
được ngụ ý bay và bạn đã trở thành xe trâu, nặng gánh, và bạn không thể hạnh
phúc được trừ phi bạn đạt tới vận hành toàn bộ của bản thể bạn. Đây là điều
chúng ta ngụ ý bởi 'Thượng đế': người đã đạt tới vận hành toàn bộ của bản thể
mình. Nếu người đó được ngụ ý là máy bay, người đó đã trở thành máy bay. Người
đó là thiêng liêng.
Bạn sống thấp, đó là lí do tại
sao bạn bao giờ cũng thấp. Khi bạn ở thấp bạn phải buộc bản thân mình kéo lên bằng
cách nào đó. Nhưng bạn không thể lên đủ lâu được. Bạn có thể nhảy, nhưng thế rồi
bạn lại rơi xuống.
Khám phá nhạy cảm của bạn đi.
Tai bạn có thể nghe được âm nhạc, cái là cốt lõi bên trong nhất của sự tồn tại.
Mắt bạn có thể nhìn được cái vô hình được ẩn giấu đằng sau mọi thứ hữu hình.
Tay bạn có thể chạm tới cái không thể được chạm. Bạn có thể rơi vào tình yêu với
cái đang là cái toàn thể. Thế thì cuộc sống là đơn giản.
Nếu bạn vận hành hoàn hảo, nếu
bản thể bên trong của bạn chạy rù rù vận hành hoàn hảo, mọi thứ đều đơn giản và
dễ dàng. Bằng không mọi thứ là khó, rất khó, và bạn cứ cố. Và bạn càng cố, nó
càng trở nên khó hơn. Đó là hoàn cảnh khó khăn của con người hiện đại.
Trong thời cổ đại mọi người đã
được tốt hơn bởi vì họ chưa bao giờ thử quá nhiều. Con người hiện đại thực sự
trong rắc rối bởi vì người đó cố gắng quá vất vả để sống cái mà có thể được sống
một cách dễ dàng. Bạn đang cố gắng vất vả không cần thiết và làm nó thành không
thể được.
Bây giờ tới lời kinh của Lão Tử:
Lời của ta rất dễ hiểu...
Nhưng nếu bạn có hiểu biết, chỉ
thế thôi. Điều bây giờ bạn gọi là hiểu biết không phải là hiểu biết. Nó có thể
là thông minh nhưng nó không là hiểu biết.
Khác biệt giữa thông minh và hiểu
biết là gì? Trí tuệ hiểu lời, khái niệm, logic, chứng minh, biện luận. Hiểu biết
đi sâu hơn. Thông minh chỉ là trên bề mặt, rộng nhưng không sâu. Thông minh có
thể rất rộng - một người có thể biết hàng nghìn và hàng nghìn thứ, một người có
thể trở thành cuốn bách khoa toàn thư sống, nhưng điều đó không có nghĩa là người
đó đã trở nên hiểu biết. Tri thức của người đó rộng hơn, và nó càng rộng, càng
ít có khả năng của chiều sâu. Nếu bạn buộc người đó đi vào chiều sâu người đó sẽ
bắt đầu ngạt thở.
Hiểu biết là thông minh đi vào
chiều sâu. Tri thức là thông minh đi ngày càng rộng hơn. Thông minh là định lượng,
đó là lí do tại sao thông minh có thể được đo - nó là định lượng. Các nhà tâm
lí có cách đo nó: IQ, intelligence quotient (thương thông minh). Bạn có thể đo
được bao nhiêu thông minh. Nhưng không ai có thể đo được bạn có bao nhiêu hiểu
biết. Nó không phải là định lượng chút nào cho nên làm sao bạn có thể đo được
nó? Nó là phẩm chất, theo chiều sâu. Và hiểu biết không phụ thuộc vào tính
thông thái theo bất kì cách nào, nó phụ thuộc vào nhận biết - đây là khác biệt.
Bạn có thể cứ đọc nhiều điều -
không cần nhận biết, cứ nhồi nhét, trí nhớ cứ hấp thu mọi thứ. Nếu bạn muốn hiểu
bạn phải tỉnh táo, có tính quan sát. Vấn đề không phải là kí ức, vấn đề là nhìn
chân lí của nó.
Bạn có thể nghe tôi theo hai
cách. Bạn có thể nghe tôi bằng thông minh, và thông minh của bạn có thể nói:
"Được đấy, người này có vẻ logic" hay "Ông ấy có vẻ phi
logic." Thông minh của bạn có thể nói: "Vâng, tôi đồng ý với người
này," hay "tôi không đồng ý." Nhưng đây tất cả đều trên bề mặt.
Nếu bạn nghe điều tôi đang nói với sự tỉnh táo, không có tâm trí liên tục phán
xét, mà chỉ xuyên thấu vào nó, nhìn vào trong chân lí của nó, của điều người
này đang nói, xuyên thấu vào nó sâu sắc, nhìn vào nó thấu suốt, bạn sẽ đi tới
hiểu biết. Và hiểu biết không ủng hộ không chống đối, nó đơn giản là hiểu biết
- thông minh là ủng hộ và chống đối.
Nếu bạn hiểu tôi bạn sẽ không ủng
hộ tôi, bạn sẽ không chống đối tôi, bạn sẽ đơn giản vui mừng trong tôi và đi
con đường của bạn. Hiểu biết là chiều hướng hoàn toàn khác. Thông minh đi theo
chiều ngang, hiểu biết đi theo chiều đứng.
Nếu bạn muốn tích luỹ tri thức,
thế thì thông minh là được cần tới. Nếu bạn muốn trở thành tri thức, thế thì hiểu
biết là được cần tới.
Có thể là nếu bạn bắt gặp Lão Tử
ở đâu đó trên thế gian này bạn có thể không thấy ông ấy rất thông minh. Nếu bạn
hỏi ông ấy các câu hỏi, ông ấy có thể không có khả năng trả lời. Nhưng nếu bạn
quan sát ông ấy bạn sẽ có khả năng thấy hiểu biết của ông ấy. Ông ấy có thể
không phải là con người của tri thức, nhưng ông ấy phải là con người của việc
biết.
Nếu bạn chỉ lắng nghe lời của
ông ấy, ông ấy có thể có vẻ vô giáo dục, vô văn hoá, nhưng nếu bạn nhìn vào bản
thể ông ấy, thế thì bạn sẽ thấy ông ấy đang che giấu cái gì bên trong: trái tim
thuần khiết nhất có thể được. Và đó là điều mà đến tận cùng phải tính tới,
chung cuộc phải tính tới, bởi vì không ai sống qua tri thức, bạn phải sống qua
hiện hữu.
Gurdjieff hay hỏi các đệ tử của
ông ấy, bất kì khi nào ai đó muốn được điểm đạo ông ấy đều hỏi: "Ông quan
tâm tới cái gì, tri thức hay hiện hữu?" Điều đó là khó cho người còn chưa
tìm kiếm sâu; khác biệt là gì? Tri thức hay hiện hữu? Gurdjieff hay nói:
"Ông muốn biết nhiều hơn hay ông muốn hiện hữu nhiều hơn?" Hiện hữu
nhiều hơn đó là cách thức của hiểu biết. Người ta thu thập hiện hữu, không phải
lời và khá niệm và triết lí.
Lời của ta rất dễ hiểu, rất dễ làm.
Thực tế không thực hành nào được
cần tới. Đó là nghĩa của rất dễ làm. Nếu bạn hiểu, chính việc hiểu đó trở thành
thực hành. Đó là nghĩa của câu châm ngôn nổi tiếng của Socrates: "Tri thức
là đức hạnh." Ông ấy thường dùng từ sai - ông ấy là người Hi Lạp, chúng ta
có thể tha thứ cho ông ấy - ông ấy đáng phải dùng việc biết hay hiểu biết. Ông ấy
nói tri thức là đức hạnh, ông ấy ngụ ý thực sự hiểu biết là đức hạnh.
Nếu bạn hiểu một điều làm sao bạn
có thể làm bất kì cái gì chống lại nó được? Nếu tôi biết rõ rằng đây là cửa,
làm sao tôi có thể đi qua tường được? Nếu tôi biết nó, có cần thực hành nó
không? Thực hành tới chỉ như cái thay thế cho việc biết.
Nếu bạn thực sự biết một thứ,
điều đơn giản xảy ra là được thực hành, không cần làm gì cho nó. Đó là nghĩa của:
hiểu chúng là rất dễ và làm chúng là rất dễ. Thực tế hiểu là làm.
Bạn có quan sát nó trong cuộc sống
riêng của mình không? Nếu bạn hiểu một điều bạn có hỏi cách thực hành nó không?
Nếu bạn không hiểu nó, nếu bạn chỉ tích luỹ nó như tri thức, thế thì tất nhiên
câu hỏi nảy sinh: Thực hành nó thế nào? Tri thức cần thực hành. Hiểu biết bản
thân nó là thực hành. Một khi bạn hiểu một điều, nó biến đổi bạn ngay lập tức.
Hiểu biết không phải là dần dần, nó là bất thần. Trong một phần giây bạn là con
người khác toàn bộ.
Tôi đã nghe một câu chuyện cổ.
Một thợ kim hoàn lớn chết. Ông ấy để lại nhiều đá quí cho vợ, và bà vợ băn
khoăn cho nên bà ấy gọi một thợ kim hoàn khác tới, người bạn của chồng cũ của
bà ta, để bán những viên đá này.
Ông ta nhìn vào đá và nói:
"Giữ chúng lại. Ngay bây giờ thị trường đang không ổn, và chúng sẽ không
bán được mấy đâu. Giữ lấy chúng, bất kì khi nào tôi thấy đúng thời điểm đã tới
chúng ta sẽ bán chúng. Nhưng, cho con chị sang cửa hiệu tôi hàng ngày để cho tôi
có thể dạy nó nghệ thuật này."
Nhiều năm trôi qua. Và thế rồi
người đàn bà lại nói: "Những hòn đá này nằm ở đó, và chúng ta thì nghèo và
chúng ta đang khó khăn, bây giờ bán chúng đi." Người thợ kim hoàn nói:
"Hôm nay tôi sẽ tới."
Người thợ kim hoàn tới. Ông ta
mang theo đứa con của người đàn bà này, người đã học nghệ thuật kim hoàn cùng
ông ta và ông ta bảo cậu con trai: "Bây giờ đem những viên đá này
ra." Cậu con trai mở hộp ra, nhìn vào các viên đá. Chúng vô dụng. Cậu con
trai cười, đi ra, ném cả hộp ra đường.
Người mẹ bắt đầu kêu lên:
"Con làm gì thế?" Cậu con trai nói: "Chúng tất cả đều vô dụng.
Chúng không có giá trị chút nào, thậm chí không đáng là đá quí."
Nhưng trong nhiều năm người đàn
bà này đã từng giữ chúng như kho báu lớn, bảo vệ chúng, cho nên bà ấy hỏi ông bạn
của người chồng quá cố của mình: "Sao ông không nói điều này trước?"
Ông ấy nói: "Thế thì chị có thể đã không tin tôi. Chúng vô dụng, nhưng chị
có thể đã không tin tôi bởi vì điều đó sẽ chỉ là tri thức với chị. Sẽ khó mà
tin cậy vào tôi được. Do đó tôi đã yêu cầu con chị được huấn luyện. Bây giờ nó
biết. Bây giờ tôi không chen vào giữa."
Cậu con trai có đợi một khoảnh
khắc nào không? Một khi cậu ta biết rằng chúng là đá thường, cậu ta đơn giản đi
ra và ném chúng ra phố. Không một khoảnh khắc nào bị mất. Nó không phải là kho
báu - kết thúc!
Cùng điều đó xảy ra trong cuộc
sống. Nếu bạn hiểu một điều, bạn hiểu. Bạn chưa bao giờ hỏi, "Làm sao làm
nó?" Cái làm sao chỉ tới với người thông thái, không với người của hiểu biết.
Đó là lí do tại sao J. Krishnamurti liên tục dạy cho các đệ tử của ông ấy:
"Đừng hỏi làm sao! Chỉ nghe điều tôi đang nói và cố hiểu. Cẩn thận vào! Và
không có làm sao cho nó." Và họ lắng nghe ông ấy - tất nhiên với vải che.
Và khi ông ấy đã kết thúc và ông ấy hỏi: "Bây giờ có câu hỏi nào
không?" ai đó nhất định tới và nói: "Bất kì điều gì thầy nói cũng đều
đúng cả, nhưng làm sao làm nó?" Toàn thể vấn đề bị bỏ lỡ. Ngay cả một người
có từ bi của Krishnamurti cũng cảm thấy bực mình bởi vì trong bốn mươi năm ông ấy
đã chỉ nói một điều: rằng hiểu biết là đủ lên chính nó. Không nỗ lực nào được cần
để thực hành nó. Nếu nỗ lực được cần, nó không phải là hiểu biết. Và qua nỗ lực
không ai đạt tới chân lí, chỉ qua hiểu biết.
Lời của ta rất dễ hiểu, rất dễ làm.
Lời của ta rất dễ hiểu, rất dễ làm.
Thế mà thiên hạ, không hay hiểu, không hay
làm.
Tại sao? Tại sao không ai có thể
hiểu chúng và không ai thực hành chúng? Bởi vì bạn đang trong đống lộn xộn tới
mức cái dễ có vẻ khó, cái đơn giản có vẻ phức tạp. Và bạn đang trong lộn xộn tới
mức bất kì cái gì bạn thấy cũng đều trở nên bị bóp méo. Và thế thì bạn bắt đầu
tạo ra vấn đề và giải quyết chúng.
Chừng nào bạn còn chưa nâng nhận
biết của mình lên một bình diện khác, các vấn đề sẽ không thay đổi. Khi làm việc
với hàng nghìn người tìm kiếm, quan sát của tôi là không vấn đề nào có thể được
giải quyết nếu bình diện của bạn vẫn còn như cũ.
Một người tới tôi vài năm trước
đây, anh ta đã từng bị táo bón trong thời gian dài. Một người rất giàu, anh ta
đã thử mọi thuốc, thử mọi cách chữa, từ đối trị liệu pháp cho tới thiên nhiên
liệu pháp - anh ta đã làm mọi thứ. Anh ta có đủ tiền để phung phí, đủ thời
gian, cho nên không có vấn đề ở đó. Anh ta đã đi khắp thế giới để gạt bỏ táo
bón, nhưng anh ta càng cố thì táo bón lại càng trở nên tệ hơn: bắt rễ sâu. Anh
ta tới tôi và anh ta nói: "Phải làm gì?"
Tôi bảo anh ta: "Táo bón
chỉ có thể là triệu chứng, nó không thể là nguyên nhân. Nguyên nhân phải ở đâu
đó khác trong tâm thức bạn." Cho nên tôi bảo anh ta làm một việc rất đơn
giản. Anh ta không thể nào tin nổi nó; anh ta nói: "Làm sao điều đó là có
thể được? Làm điều đơn giản này thầy nghĩ sẽ giúp ích cho tôi sao? Thầy có lừa
tôi không? Bởi vì tôi đã làm mọi thứ, và một điều đơn giản như thế có thể giúp
ích sao? Tôi không thể tin nổi vào nó." Nhưng tôi nói: "Bạn đơn giản
cứ thử."
Tôi bảo anh ta chỉ làm một điều:
nhớ liên tục rằng 'Tôi không là thân thể.' Không cái gì khác. Tất nhiên anh ta
không thể tin được điều đó bởi vì làm sao điều này sẽ giúp được?
Con người bị đồng nhất với thân
thể mình. Quá nhiều đồng nhất với thân thể sẽ cho bạn táo bón. Bạn níu bám! Bạn
co lại! Bạn không cho phép thân thể có cách của nó. Bạn không cho phép nó được
tuôn chảy. Đó là nghĩa của táo bón. Táo bón là bệnh tâm linh. Gỡ đồng nhất với
thân thể ra. Liên tục nhớ rằng 'Mình không là thân thể, mình là nhân chứng.'
Trong ba tuần anh ta thử và
nói: "Nó có tác dụng. Cái gì đó lỏng ra bên trong tôi."
Điều đó nhất định xảy ra. Nếu bạn
không là thân thể, thân thể bắt đầu vận hành, bạn không can thiệp, bạn không
chen vào trên đường, thân thể cứ làm việc.
Bạn có thấy con vật nào táo bón
không? Không con vật nào trong tự nhiên bị táo bón cả. Trong vườn bách thú bạn
có thể thấy các con vật bị táo bón. Hay con vật nuôi trong nhà, chó và mèo, sống
với con người và bị tiêm nhiễm với con người, bị biến chất bởi con người, chúng
có thể bị táo bón. Bằng không trong tự nhiên không có táo bón. Thân thể có cách
riêng của nó. Nó tuôn chảy. Nó không đông cứng, nó không có khối chắn. Khối chắn
tới với đồng nhất.
Tôi bảo người này: "Chỉ đừng
bị đồng nhất với thân thể thôi. Giữ nhận biết rằng bạn là nhân chứng. Và đừng
bao giờ nói 'tôi bị táo bón', chỉ nói 'Thân thể bị táo bón, mình là nhân chứng
cho nó.'
Thân thể trở nên chùng lỏng. Dạ
dầy bắt đầu vận hành, bởi vì không cái gì quấy rối dạ dầy như tâm trí. Nếu bạn
lo nghĩ, dạ dầy không thể vận hành tốt. Nếu bạn bị đồng nhất với thân thể, thân
thể không thể tuôn chảy tốt. Đó là lí do tại sao bất kì khi nào bạn rất ốm ngủ
say lại là cần, bởi vì chỉ trong ngủ say bạn quên đi thân thể, và mọi sự bắt đầu
tuôn chảy.
Nó đã thay đổi. Nhưng anh ta tới
và kể cho tôi rằng điều mới đang xảy ra: "Tôi bao giờ cũng là người keo kiệt,
còn bây giờ tôi không cảm thấy hà tiện thế."
Nó phải như vậy thôi. Bởi vì
keo kiệt được gắn sâu với táo bón. Nó làm việc theo cả hai cách: nếu bạn là người
keo kiệt bạn sẽ bị táo bón, nếu bạn bị táo bón bạn sẽ là người keo kiệt. Táo
bón thực sự là hà tiện sâu của thân thể - không để cái gì đi ra, không cho phép
cái gì được ra khỏi thân thể. Giữ mọi thứ được đóng lại!
Đổi bình diện của tâm thức của
bạn, và vấn đề bắt đầu thay đổi.
Một người đàn bà tới tôi - rất
béo, và cô ấy tất nhiên đã trở nên xấu. Cô ấy cũng đã thử mọi cách: kiêng khem,
thể dục, yoga, đủ mọi loại vô nghĩa cô ấy đã thử. Chẳng cái gì giúp ích, cô ấy
cứ thu thập ngày càng béo hơn. Tôi nói với cô ấy: "Điều này dường như là
nguyên nhân thực. Ở đâu đó sâu bên dưới cái gì đó khác đang ẩn kín. Đây chỉ là
triệu chứng."
Tôi nói với cô ấy - nhiều lần
cô ấy tới, và dần dần cô ấy để lộ, một cách không chủ ý cô ấy để lộ trái tim cô
ấy. Từ chính thời thơ ấu của cô ấy, cô ấy đã bị đóng kín. Cô ấy cảm thấy không
ai yêu cô ấy.
Bây giờ nếu người đàn bà cảm thấy
rằng không ai yêu cô ấy, cô ấy sẽ phải tìm ai đó chịu trách nhiệm, cái gì đó chịu
trách nhiệm - không ai có thể nghĩ: "Mình không đáng yêu." Cho nên cô
ấy đã thấy lời bào chữa trong thân thể - không ai yêu mình bởi vì thân thể mình
xấu. Mình không xấu, thân thể mình xấu, đó là lí do tại sao không ai yêu mình.
Cho nên toàn thể trách nhiệm dồn vào thân thể.
Cô ấy cố giảm trọng lượng thân
thể nhưng chẳng cái gì có thể giúp ích, nó không thể giúp được, cô ấy cứ nuôi bản
thân mình ngày càng nhiều hơn bởi vì một nguyên nhân bắt rễ sâu đang vận hành ở
đó. Đó là bảo vệ duy nhất của cô ấy.
Nếu thân thể vẫn còn xấu cô ấy
thoải mái. Không ai yêu cô ấy bởi vì thân thể. Một khi thân thể trở nên tốt và
nếu không ai yêu cô ấy thế thì, thế thì trách nhiệm sẽ dồn lên cô ấy. Thế thì
cô ấy sẽ cảm thấy rằng cô ấy là không đáng yêu - và điều đó là quá nhiều để
đương đầu, để đối diện.
Một khi điều này nổi lên trong
bản thể cô ấy mọi sự bắt đầu thay đổi. Cô ấy ăn vẫn thế, nhưng trọng lượng giảm
xuống: không kiêng khem, chỉ nổi lên của nguyên nhân. Hiểu biết nó đã trở thành
việc biến đổi. Cô ấy trở nên gầy và mảnh hơn. Và tất nhiên, đẹp! Và tất nhiên mọi
người bắt đầu cảm thấy cái duyên của cô ấy.
Mọi người đều có duyên. Không
người nào không có sức lôi cuốn riêng của mình. Bạn có thể không cho phép nó
lan toả quanh bạn - bằng không mọi người đều có hào quanh đẹp quanh người đó.
Và một khi mọi người bắt đầu
yêu cô ấy, có cảm tình với cô ấy, cô ấy bắt đầu yêu thân thể của mình. Bây giờ
thân thể thoải mái. Và bất kì khi nào nó thoải mái nó đều đẹp. Mọi thân thể đều
đẹp. Nhưng cái gì đó phải được mang tới hiểu biết của cô ấy.
Đó là toàn thể nỗ lực của phân
tâm ở phương Tây: để giúp các sự kiện trồi lên bề mặt sao cho bạn hiểu chúng;
chính hiểu biết làm thay đổi bạn.
Thế mà thiên hạ, không hay hiểu, không hay
làm.
Ngay bây giờ như bạn hiện thế sẽ
rất khó hiểu Lão Tử. Nếu như ông ấy nói: "Làm cái gì đó," bạn có thể
đã hiểu được. Nếu ông ấy đã làm một mục tiêu rất cao - lên tới mặt trăng, bạn
có thể đã thử.
Nhưng ông ấy nói không có mục
đích, không chủ định, không nỗ lực nào là cần có, bạn đã có đó rồi. Mọi điều bạn
cần là tham gia vào trong lễ hội đang diễn ra - và nó là chuyện đang diễn ra,
liên tục, dù bạn tham gia hay không cũng không tạo ra khác biệt gì; chim cứ
hót, cây cứ nở hoa, mây cứ di chuyển, biển cứ cuộn sóng và ca hát, lễ hội này
là hiện tượng tiếp diễn. Bạn có thể cắt rời bản thân mình ra và đứng sang bên
và khổ, bằng không bạn có thể đi vào, đánh mất bản thân mình và mở hội.
Lời của ta có gốc, việc của ta có chủ.
Vì thiên hạ không hiểu được cái chỗ đó,
Có hai điều phải được hiểu - Lời
của ta có gốc. Lão Tử đang nói chỉ có một nguyên lí. Đạo là nguyên lí đó. Đạo
nghĩa là là tự nhiên và tuôn chảy, ở trong buông bỏ sâu, không tranh đấu với cuộc
sống mà cho phép nó, chấp nhận nó, không xô đẩy dòng sông mà nổi cùng với dòng
sông bất kì chỗ nào nó đưa tới. Đây là nguyên lí duy nhất của Lão Tử. Đừng
tranh đấu với cuộc sống bằng không bạn sẽ bị thất bại. Buông xuôi, và thắng lợi
của bạn là chắc chắn. Trong buông xuôi là thắng lợi, trong tranh đấu là thất bại.
Nếu bạn thất vọng, điều đó đơn giản chỉ ra bạn đã từng tranh đấu vất vả.
Nếu bạn tìm thấy ai đó người hạnh
phúc và thắng lợi, biết rõ rằng người đó đã hiểu nguyên tắc này. Người đó không
tranh đấu. Người đó nổi cùng cuộc sống, người đó cưỡi lên con sóng.
Lời của ta có gốc, việc của ta có chủ.
Nhưng trong công chuyện của con
người không có nguyên lí mà chỉ có hệ thống. Lão Tử nói: "Nếu ông hỏi ta,
ta chỉ có một nguyên lí, và nguyên lí đó có thể được gọi là buông bỏ sâu sắc,
buông xuôi. Nhưng trong công chuyện của con người thì không có nguyên lí, có hệ
thống, một thứ rất phức tạp.
Mọi người không đơn giản nhưng
rất phức tạp, khó giải quyết. Họ thậm chí không biết bản thân mình, họ cứ mang
bao nhiêu phức tạp bên trong mình. Và phức tạp đó sẽ không cho phép họ hiểu một
hiện tượng đơn giản, một nguyên tắc đơn giản - rằng bạn là một phần của cuộc sống,
con sóng trong đại dương.
Đừng tranh đấu với đại dương,
điều đó là ngu xuẩn. Tận hưởng đại dương đi - trong khi nó đang kéo dài. Dâng
lên với đại dương, rơi xuống cùng đại dương. Đừng tạo ra bất kì phân tách nào
giữa bạn và đại dương. Điều này là một nguyên tắc đơn giản.
Các Thiền sư đã nói rằng một lời
đơn giản giải quyết mọi thứ. Thực tế chỉ một lời cũng có thể giải quyết được mọi
thứ. Bạn càng có triết lí phức tạp, bạn sẽ càng trong rắc rối hơn, bởi vì mọi
triết lí đều là một kiểu bọc thép, phòng ngự.
Mọi người tới tôi, họ bị nặng
gánh quá nhiều với ý nghĩ và họ tới tôi để thu lấy nhiều ý nghĩ hơn. Tôi là kẻ
thù của họ nếu tôi làm nặng họ thêm. Họ cần dỡ gánh nặng. Họ tới và họ nói:
"Chúng tôi đã tới để học cái gì đó." Còn tôi nói với họ: "Bạn đã
học quá nhiều rồi. Xin bạn quên nó đi, dỡ nó đi! vứt nó đi! Cái đầu của bạn quá
nặng, bạn bị nặng đầu. Bạn đang bị giết chết bởi chính gánh nặng của
mình."
Quên mọi thứ bạn biết đi! Tri
thức là phức tạp. Và tri thức trở thành rào chắn giữa bạn và cuộc sống.
Các triết gia bỏ lỡ cuộc sống
vì không ai khác bỏ lỡ cả. Họ đi qua bên cạnh cuộc sống, họ đi song song với nó
nhưng họ chưa bao giờ gặp nó, bởi vì triết học lớn bao giờ cũng bao quanh họ
như đám mây. Họ không thể nhìn ra ngoài nó được. Mắt họ đầy khói.
Vì thiên hạ không hiểu được cái chỗ đó,
Nên không hiểu được ta.
Và bởi vì mọi người không thể
hiểu được một nguyên lí đơn giản, và họ bao giờ cũng quan tâm tới các hệ thống
phức tạo, đó là lí do tại sao họ 'không hiểu được ta.'
Hiểu ta, ít kẻ, nên ta mới quí.
Lão Tử đơn giản ngược đời,
nhưng ngược đời của ông ấy là đẹp và chỉ ra nhiều điều. Ông ấy nói: Hiểu ta, ít
kẻ - chỉ vài người có thể biết được ông ấy; không phải là ông ấy là khó, nhưng
bởi vì ông đấy đơn giản tới mức chỉ người thật thà mới có thể biết được ông ấy.
Rất ít! Mọi người đều bị biến chất. Chỉ tâm trí không bị biến chất mới có thể
biết ông ấy. Rất ít người biết ta, nên ta mới quí. Và ông ấy nói đó là lí do tại
sao ông ấy quí.
Bình thường, khi nhiều người biết
bạn, bạn nghĩ bạn đặc biệt. Khi cả thế giới biết về bạn, bạn cảm thấy bạn là
phi thường, siêu phàm, cái gì đó cao siêu.
Thực tế Lão Tử là đúng. Khi nhiều
người hiểu bạn điều đó đơn giản chỉ ra rằng bạn là rất bình thường, bằng không
nhiều người thế không thể hiểu được - mọi người điên thế, bạn phải có điên
khùng nào đó trong mình, bằng không nhiều người thế có thể không hiểu được bạn.
Bạn phải ở cùng mức, cùng bình diện.
Đó là lí do tại những người
lãnh đạo chính trị là đặc biệt thế. Họ bắt nguồn từ giai tầng thấp nhất của tâm
trí con người. Họ thuộc vào phẩm chất kém nhất của tâm thức con người. Nhưng tất
nhiên, thế thì đa số người có thể hiểu được họ, bởi vì đa số thuộc vào cùng mức.
Họ nói một ngôn ngữ có thể được tất cả mọi người hiểu.
Một Lão Tử hiếm khi được hiểu.
Trong cả thế kỉ, nếu bạn có thể tìm ra ba người hiểu Lão Tử, điều đó là quá mức
mong đợi rồi. Nhưng ông ấy nói nên ta mới quí.
Bao giờ cũng nhớ điều này: nếu
nhiều người nhận ra bạn, rằng bạn là cái gì đó cao siêu, nhớ bạn phải kém cỏi.
Bằng không làm sao nhiều người thế nhận ra bạn? Bạn phải vô giá trị. Nếu nhiều
người thế ca ngợi bạn, biết cho rõ bạn phải đang trên mảnh đất sai, bằng không
bao nhiêu người thế không thể ca ngợi bạn được.
Tôi đã nghe về một nhà thương
điên. Một bác sĩ mới kế nhiệm. Bác sĩ cũ về hưu và bác sĩ mới tới. Toàn thể nhà
thương điên, năm trăm người điên, mở hội ngày hôm đó, họ nhảy múa cả đêm, và họ
rất hạnh phúc. Điều đó chưa bao giờ xảy ra như vậy; bác sĩ này đã từng tới các
nhà thương điên khác ở các bệnh viện khác, nhưng không ở đâu ông ấy đã được đón
chào thế.
Ông ấy hỏi người điên vào buổi
sáng: "Sao các ông mở hội nhiều thế? Tôi chỉ là một bác sĩ thường, sao các
ông điên thế với hạnh phúc?" Họ nói: "Ông trông giống chúng tôi thế.
Bác sĩ kia không phải là một trong chúng tôi." Bất kì khi nào nhiều người
thế ca ngợi bạn, nhớ điều này: bạn phải trông giống họ. Phải có cái gì đó kém cỏi
trong bạn, cái gì đó cơ bản. Bạn không thể rất giá trị được. Bằng không chỉ rất
ít thợ kim hoàn sẽ có khả năng hiểu được bạn là ai.
Bạn có thể đi qua Lão Tử, bạn
có thể không có khả năng nhận ra ông ấy. Bạn không thể đi qua Alexander mà
không nhận ra ông ta. Làm sao bạn có thể nhận ra dễ dàng thế một Alexander?
Adolf Hitler? Mao Trạch Đông? Sao dễ dàng thế?
Cái gì đó trong bạn đáp ứng. Bạn
cũng có một chút ít Alexander trong bạn. Bạn cũng thích trở thành người chinh
phục toàn thế giới. Bạn là cũng kiểu, cùng điên khùng. Điên khùng đó giúp cho bạn
thoáng nhìn rằng đây là một người mang hình ảnh về điều bạn muốn là. Bạn đánh
giá cao chỉ những người là hình ảnh của bạn, mục đích của bạn, lí tưởng của bạn.
Lão Tử sẽ đi qua, bạn thậm chí không thể nhận biết rằng ai đó đã đi qua.
Chúng ta có một từ hay cho Phật;
một trong các tên của ông ấy là Như Lai - Tathagata. Từ này nghĩa là: người tới
như gió và đi qua như gió; vậy tới, vậy đi. Không ai có thể nhận ra khi nào ông
ấy tới, khi nào ông ấy đi xa. Khi ông ấy đã đi rồi, thế thì đột nhiên mọi người
nhận ra rằng ai đó đã có đó, sự hiện diện.
Vị Phật không được cảm thấy,
ông ấy tới như làn gió thoảng, không như cơn bão. Alexander tới như cơn bão, Phật
có âm nhạc dịu dàng thế, bạn sẽ không thể nghe thấy nó được; bạn đã trở nên hoà
điệu với bãi chợ, với âm nhạc kêu to, với nhạc điên. Chỉ khi cái gì đó đi tới
điên hoàn toàn, thế thì nó đi vào trong tâm thức bạn. Bằng không thì không được.
Đó là lí do tại sao mọi người
quan tâm tới chính trị. Chính trị là điên khùng, trò chơi của tâm thức rất thấp
kém trong bạn. Bạn có thể nhận ra nó. Nhưng Lão Tử nói:
Hiểu ta, ít kẻ, nên ta mới quí
Vì vậy bậc thánh nhân
Ngoài mặc bó vải, mà lòng đầy châu ngọc.
Hiền nhân không nên được hiểu bởi
tướng mạo của ông ấy, bởi vì qua tướng mạo bạn hiểu kẻ ngu. Hiền nhân không nên
được hiểu bằng áo quần bên ngoài của người đó bởi vì đấy là những áo quần được
hoàng đế, chính khách, tướng lĩnh, kẻ chinh phục dùng. Hiền nhân mặc áo quần
thô, và mang kim cương bên trong.
Nếu bạn có mắt, chỉ thế thì bạn
mới có khả năng thấy nó. Nếu bạn có tai, chỉ thế thì bạn mới có khả năng nghe
nó. Nếu bạn sống động thực, vận hành với toàn bộ năng lực của bạn, chỉ thế thì
bạn mới có khả năng nhận ra rằng hiền nhân tồn tại. Và trong chính việc nhận ra
đó, bạn cũng đã trở thành hiền nhân. Nếu bạn có thể nhận ra hiền nhân trong
chính việc nhận ra đó bạn đã lấy bước tiến lớn, bởi vì chính việc nhận ra đó chỉ
ra rằng cái gì đó đã đáp ứng bên trong bạn. Bản ngã đã bị tổn thương.
