Read more
Osho - Đạo: Ba Kho Báu (Tập 2)
Chương 6. Kỷ luật và kiểm soát
Câu hỏi thứ nhất:
Thầy nói rằng những người muốn đạt tới cần
kỉ luật và nỗ lực đầu tiên. Đấy chẳng phải là điều của bản ngã sao, và nó chẳng
sẽ được trở nên mạnh hơn sao? Tôi bao giờ cũng nghiêm khắc về bản thân mình và
bỏ lỡ nhiều niềm vui cuộc sống. Xin thầy giải thích khác biệt giữa kỉ luật và
kiểm soát.
Không chỉ có khác biệt, có khác
biệt bao la: kỉ luật và kiểm soát là đối lập nhau.
Kiểm soát là từ bản ngã, kỉ luật
là từ vô ngã; kiểm soát là thao túng bản thân bạn, kỉ luật là hiểu bản thân bạn;
kỉ luật là hiện tượng tự nhiên, kiểm soát là phi tự nhiên; kỉ luật là tự phát,
kiểm soát là một loại kìm nén. Kỉ luật chỉ cần hiểu biết - bạn hiểu và bạn hành
động theo hiểu biết của mình. Kỉ luật không có ý tưởng nào để đi theo, kỉ luật
không có giáo điều nào để đi theo, kỉ luật không cầu toàn - kỉ luật dẫn bạn dần
dần hướng tới cái toàn thể.
Kiểm soát là cầu toàn, nó có lí
tưởng để được đạt tới; bạn có ý tưởng trong tâm trí về cách bạn phải vậy. Kiểm
soát có nhiều cái phải và nhiều cái không phải, kỉ luật không có cái phải hay
cái không phải nào. Kỉ luật là hiểu biết tự nhiên, việc tuôn chảy.
Chính từ 'kỉ luật - discipline'
bắt nguồn từ gốc có nghĩa là 'học'; nó bắt nguồn từ cùng gốc như từ 'đệ tử -
disciple'. Đệ tử là người sẵn sàng học - và kỉ luật là năng lực cởi mở giúp bạn
học.
Kỉ luật không có liên quan gì tới
kiểm soát. Thực tế, tâm trí có kỉ luật chưa bao giờ là tâm trí nghĩ dưới dạng
kiểm soát, không cần điều đó. Tâm trí có kỉ luật không cần kiểm soát, tâm trí
có kỉ luật là tuyệt đối tự do.
Tâm trí vô kỉ luật cần kiểm
soát bởi vì tâm trí vô kỉ luật cảm thấy rằng không có kiểm soát sẽ có nguy hiểm.
Bản thân tâm trí vô kỉ luật không thể tin cậy được, do đó mới có kiểm soát. Chẳng
hạn: Nếu bạn không tự kiểm soát mình bạn có thể giết ai đó - trong giận dữ,
trong rồ dại bạn có thể là kẻ giết người. Bạn cần kiểm soát, bởi vì bạn sợ bản
thân mình.
Con người của hiểu biết, người
hiểu bản thân mình và người khác, bao giờ cũng cảm thấy từ bi. Cho dù ai đó là
kẻ thù, người của hiểu biết vẫn có từ bi với người kia bởi vì người của hiểu biết
có thể hiểu cả quan điểm của người kia nữa. Người đó biết tại sao người kia cảm
thấy như người đó cảm vậy, người đó biết tại sao người kia giận, bởi vì người
đó biết cái ta riêng của mình, và trong việc biết đó, người đó đã biết mọi người
khác. Người đó có từ bi, người đó hiểu, và người đó đi theo hiểu biết. Khi tôi
nói điều này đừng hiểu lầm tôi - hiểu lầm thực tế không cần có theo sau. Chính
từ 'theo sau' cho ý tưởng về việc phải làm cái gì đó: bạn hiểu, thế thì bạn phải
làm cái gì đó - đi theo. Không - cứ hiểu đi, rồi mọi thứ tự nó lắng đọng. Bạn
không cần phải theo. Nó bắt đầu xảy ra.
Cho nên điều đầu tiên cần hiểu
là khác biệt giữa kiểm soát và kỉ luật. Kiểm soát là đồng tiền giả, do xã hội đặt
ra như cái thay thế cho kỉ luật. Nó có vẻ đích xác như kỉ luật: mọi đồng tiền
giả đều có vẻ theo cách đó, bằng không bạn không thể làm cho nó lưu hành được,
nó không thể luân chuyển được ở chợ. Có nhiều đồng tiền giả về cuộc sống bên
trong. Chẳng hạn, kiểm soát là đồng tiền giả của kỉ luật, và với đồng tiền thực
của hiểu biết, tri thức là đồng tiền giả.
Với tôn giáo, giáo phái là đồng
tiền giả. Để đáp ứng cho nhu cầu của bạn về tính tôn giáo, nhiều giáo phái giả
đã được chu cấp cho bạn - Ki tô giáo, Hindu giáo, Jaina giáo. Mọi 'giáo' đều là
giả. Tôn giáo không có 'giáo' về nó, nó không phải là giáo điều. Nó là cái gì
đó nở hoa bên trong bạn, không phải là cái gì đó bị áp đặt từ bên ngoài. Bao giờ
cũng nhận biết về đồng tiền giả đi bởi vì chúng đang trong lưu hành, và chúng
đã từng trong lưu hành lâu tới mức mọi người đã gần như quên mất về đồng tiền
thực. Tôn giáo không phải là Ki tô giáo, không Hindu, không Mô ha mét giáo; tôn
giáo đơn giản là tôn giáo. Nó là thái độ mà người ta phải trưởng thành vào
trong đó, người ta không thể được sinh ra ở trong đó.
Không ai có thể mang tính tôn
giáo bởi việc sinh; nó tới qua nỗ lực sáng tạo, nó tới qua đau khổ và kinh nghiệm,
nó tới qua lang thang và về nhà, nó tới qua đi lạc lối và trở lại đường đúng.
Qua nhiều đau khổ và kinh nghiệm, dần dần phẩm chất nào đó của bản thể bắt đầu
kết tinh bên trong bạn: bản thể được kết tinh đó có tính tôn giáo và hương thơm
bao quanh bản thể kết tinh đó là tôn giáo. Nó là không thể định nghĩa được.
Cùng điều đó đúng cho kiểm soát
và kỉ luật. Cẩn thận với kiểm soát đấy. Đừng bao giờ cố kiểm soát bản thân
mình. Ai sẽ thực sự kiểm soát? Nếu bạn hiểu, không có nhu cầu để kiểm soát; nếu
bạn không hiểu, thế thì ai sẽ kiểm soát? Đây là điểm nút của toàn thể vấn đề.
Nếu bạn hiểu, cần gì kiểm soát?
Bạn hiểu, vậy bạn làm bất kì cái gì cũng đều đúng. Không phải là bạn phải làm
nó đâu, bạn đơn giản làm nó bởi vì làm sao bạn có thể làm sai được? Nếu bạn
đói, bạn không bắt đầu ăn đá - bạn hiểu rằng đá là không ăn được, hết! Không cần
cho bạn lời răn: 'Đừng bao giờ ăn đá khi bạn đói.' Điều đó sẽ là ngu xuẩn, đơn
giản ngu xuẩn mà nói điều đó. Khi bạn khát bạn uống nước. Cần gì làm bất kì cái
gì phải hay không phải về nó?
Cuộc sống là đơn giản khi bạn
hiểu. Không có qui chế hay qui tắc quanh nó, không cần, bởi vì chính hiểu biết
của bạn là qui tắc của mọi qui tắc. Chỉ có một qui tắc vàng và đó là hiểu biết;
mọi qui tắc khác đều vô dụng, chúng có thể bị vứt đi. Nếu bạn hiểu, bạn có thể
vứt mọi kiểm soát, bạn có thể tự do bởi vì bất kì điều gì bạn làm, bạn sẽ làm
qua hiểu biết.
Nếu bạn hỏi tôi định nghĩa về
cái gì đúng, tôi sẽ nói: Cái được làm qua hiểu biết. Đúng và sai không có giá
trị khách quan; không có gì giống như hành động đúng và hành động sai, chỉ có
các hành động được thực hiện qua hiểu biết và các hành động được thực hiện qua
vô hiểu biết. Cho nên đôi khi có thể là hành động này có thể sai khoảnh khắc
này và đúng ở khoảnh khắc tiếp bởi vì tình huống đã thay đổi và bây giờ hiểu biết
nói điều gì đó khác. Hiểu biết là sống từ khoảnh khắc sang khoảng khắc, với việc
đáp ứng nhạy cảm cho cuộc sống.
Bạn không có giáo điều cố định
về cách hành động; bạn nhìn quanh, bạn cảm, bạn thấy, và thế rồi bạn hành động
từ cảm giác, thấy, biết đó - hành động tới.
Con người của kiểm soát không
có tầm nhìn về cuộc sống, người đó không có nhạy cảm với cuộc sống. Khi con đường
ở ngay trước mặt người đó, mở ra, người đó vẫn tra cứu bản đồ; khi cánh cửa ở
ngay trước người đó người đó vẫn hỏi người khác: Cửa ở đâu? Người đó mù. Thế
thì người đó phải kiểm soát bản thân mình vì cửa thay đổi mọi khoảnh khắc. Cuộc
sống không phải là thứ chết, tĩnh tại - nó không phải vậy. Nó động.
Cho nên cùng qui tắc là tốt cho
hôm qua sẽ không tốt cho hôm nay và không thể tốt cho ngày mai được. Nhưng người
sống qua kiểm soát có ý thức hệ cố định, người đó đi theo bản đồ của mình. Đường
cứ thay đổi mọi ngày, cuộc sống cứ đi vào những chiều hướng mới, nhưng người đó
cứ mang ý thức hệ rác rưởi cũ kĩ của mình. Người đó nhìn vào ý tưởng của mình,
thế rồi tuân theo nó, và thế rồi người đó bao giờ cũng ở tình huống sai.
Đó là lí do tại sao bạn cảm thấy
rằng bạn đã bỏ lỡ nhiều niềm vui trong cuộc sống. Bạn phải bỏ lỡ thôi, bởi vì
niềm vui duy nhất mà cuộc sống có thể cho là đáp ứng từ hiểu biết. Thế thì bạn
cảm thấy nhiều niềm vui, nhưng thế thì bạn không có qui tắc nào, ý tưởng nào,
lí tưởng nào, thế thì bạn không ở đây để tuân theo bộ luật nào -bạn ở đây để sống
và khám phá bộ luật cuộc sống riêng của mình.
Khi bạn trở nên nhận biết về bộ
luật cuộc sống riêng của mình, bạn sẽ thấy rằng nó không là thứ cố định. Nó là
động như bản thân cuộc sống.
Nếu bạn cố kiểm soát, đó là bản
ngã đấy; chính bản ngã thao túng bạn theo nhiều cách. Qua bản ngã, xã hội thao
túng bạn, và qua xã hội, người chết, tất cả những người đã chết cho tới giờ,
thao túng bạn. Mọi người sống, nếu người đó tuân theo ý thức hệ chết, là tuân
theo người chết.
Zarathustra là đẹp, Phật là đẹp,
Lão Tử là đẹp, Jesus là đẹp - nhưng họ không còn áp dụng được nữa. Họ đã sống
cuộc sống của họ, họ đã nở hoa đẹp: học qua họ - nhưng đừng là tín đồ ngu xuẩn.
Là đệ tử, nhưng không là học trò.
Học trò học lời, lời chết; đệ tử
học các bí mật của hiểu biết, và khi người đó có hiểu biết riêng của mình, người
đó cứ đi theo đường riêng của mình. Người đó bày tỏ kính trọng với Lão Tử và
nói: Bây giờ tôi sẵn sàng, tôi biết ơn, tôi đi theo đường của tôi. Người đó bao
giờ cũng biết ơn Lão Tử - và đây là điều ngược đời: người đã đi the Jesus, Phật
hay Mohammed tới chết không bao giờ có thể tha thứ được cho họ. Nếu bạn bỏ lỡ
niềm vui của cuộc sống bởi vì họ thì làm sao bạn có thể tha thứ được cho họ?
Làm sao bạn có thể thực sự biết ơn được? Thực tế bạn ở sâu trong giận dữ. Nếu bạn
bắt gặp họ thì bạn sẽ giết họ, bạn sẽ sát hại họ bởi vì đây là những người đã
ép buộc bạn vào trong cuộc sống có kiểm soát; đây là những người đã không cho
phép bạn sống như bạn đã muốn sống; đây là những người đó, Moses và Mohammed,
người đã trao cho bạn những lời răn về cách sống. Bạn không thể tha thứ cho họ
được. Lòng biết ơn của bạn là giả. Bạn khổ thế, làm sao bạn có thể biết ơn được?
Để làm gì? Vì khổ của mình bạn có thể biết ơn được không? Không, bạn có thể biết
ơn chỉ khi bạn phúc lạc.
Biết ơn đi theo tựa như cái
bóng khi bạn có phúc lạc bên trong, cảm giác về phúc lành thường xuyên.
Là con người của kỉ luật nhưng
đừng bao giờ là con người của kiểm soát. Thế thì làm sao bạn có thể có kỉ luật
được? Bạn chỉ biết một nghĩa của kỉ luật và đó là bị kiểm soát - bởi bản thân bạn
hay bởi người khác. Vứt mọi qui tắc và qui chế và sống cuộc sống bằng tỉnh táo
sâu sắc, có vậy thôi. Hiểu biết phải là luật duy nhất. Nếu bạn hiểu bạn sẽ yêu,
nếu bạn yêu bạn sẽ không phạm vào bất kì điều hại nào cho bất kì ai; nếu bạn hiểu
bạn sẽ hạnh phúc, nếu bạn hạnh phúc bạn sẽ chia sẻ; nếu bạn hiểu bạn sẽ trở nên
phúc lạc tới mức từ toàn thể bản thể của bạn, lòng biết ơn hướng tới sự tồn tại
sẽ nảy sinh liên tục tiếp diễn mãi, như dòng sông. Đó là lời cầu nguyện.
Cố hiểu cuộc sống, đừng ép buộc,
và bao giờ cũng vẫn còn tự do với quá khứ; bởi vì nếu quá khứ có đó và bạn đang
kiểm soát, bạn không thể hiểu được cuộc sống. Và cuộc sống trôi nhanh thế, nó
không đợi đâu.
Nhưng tại sao mọi người cố làm
ra qui tắc? Tại sao họ rơi cả vào trong bẫy? Họ rơi vào bẫy bởi vì cuộc sống của
hiểu biết là cuộc sống của nguy hiểm. Bạn phải dựa vào bản thân mình. Cuộc sống
của kiểm soát là thoải mái và an ninh, bạn không cần dựa vào bản thân mình:
Moses sẽ làm, Kinh Thánh sẽ làm, Koran sẽ làm, Gita sẽ làm - bạn không cần bận
tâm về các vấn đề, bạn có thể trốn khỏi chúng. Bạn lấy chỗ trú ẩn trong những lời
cổ, kỉ luật, tư tưởng, bạn níu bám lấy chúng. Đây là cách bạn làm ra cuộc sống
thoải mái, cuộc sống tiện nghi - nhưng cuộc sống tiện nghi không phải là cuộc sống
phúc lạc. Thế thì bạn bỏ lỡ niềm vui bởi vì niềm vui là có thể chỉ khi bạn sống
hiểm nguy. Không có cách sống khác.
Sống hiểm nguy, và khi tôi nói
'sống hiểm nguy' tôi ngụ ý sống theo cái ta riêng của bạn, với bất kì giá nào.
Dù bất kì cái gì lâm nguy, cứ sống theo tâm thức riêng của bạn, theo trái tim
riêng và cảm nhận của bạn.
Nếu mọi an ninh bị mất, mọi thoải
mái và tiện nghi bị mất thì thế nữa bạn vẫn sẽ hạnh phúc. Bạn có thể là kẻ ăn
xin, bạn có thể là vua, bạn có thể ở trên phố trong bộ quần áo rách, nhưng
không hoàng đế nào có thể cạnh tranh được với bạn. Ngay cả các hoàng đế cũng sẽ
ghen tị với bạn vì bạn sẽ có giầu có, giầu có không về đồ vật, giầu có về tâm
thức. Bạn sẽ có ánh sáng tinh tế bao quanh và bạn sẽ có cảm giác phúc lạc. Ngay
cả những người khác cũng có thể chạm tới cảm giác đó: nó thấy được thế, bản chất
thế, người khác sẽ bị ảnh hưởng bởi nó, nó sẽ trở thành từ lực.
Bên ngoài bạn có thể là kẻ ăn
xin nhưng bên trong bạn đã trở thành vua.
Nhưng nếu bạn sống cuộc sống của
thoải mái và an ninh và tiện nghi, bạn sẽ né tránh nguy hiểm, bạn sẽ né tránh
nhiều khó khăn và đau khổ; nhưng bằng việc né tránh những khó khăn và đau khổ
này bạn sẽ né tránh mọi phúc lạc có thể có trong cuộc sống. Khi bạn né tránh
đau khổ bạn né tránh luôn phúc lạc, nhớ điều đó. Khi bạn cố trốn tránh vấn đề bạn
đang trốn tránh giải pháp nữa. Khi bạn không muốn đối diện với tình huống bạn
làm què quặt cuộc sống riêng của mình. Đừng bao giờ sống cuộc sống có kiểm soát
- đó là cuộc sống của kẻ trốn chạy - nhưng có kỉ luật. Có kỉ luật không phải
theo tôi, không phải theo bất kì ai, mà theo ánh sáng riêng của bạn. 'Là ánh
sáng lên bản thân mình.' Đó là lời nói cuối cùng của Phật trước khi ông ấy chết;
điều cuối cùng ông ấy thốt ra là, 'Là ánh sáng lên bản thân mình.' Đó là kỉ luật.
Câu hỏi thứ hai:
Phật thường phái ai đó sợ chết đi thiền ở
nghĩa địa, để làm cho người đó sẵn sàng cho thiền thực. Tôi cảm thấy nỗi sợ chết
của mình như rào chắn với thiền của tôi. Thầy sẽ phái tôi đi đâu?
Không cần đâu, bạn đã tới nghĩa
địa rồi. Từ tiếng Anh 'cemetery-nghĩa địa', là rất hay, nó bắt nguồn từ một từ
tiếng Phạn, samadhi. Ở Ấn Độ samadhi mang hai nghĩa: nghĩa địa, nấm mồ, nơi người
ta được chôn và cũng là việc nhận ra cuối cùng, nhận ra tối thượng - cả hai, bởi
vì cả là đều là một loại chết.
Khi bạn chết, đó là cái chết
thông thường của thân thể, nhưng chùm tâm trí vẫn còn sống, đi lấy sinh thành mới,
đầu thai, đi vào trong bánh xe sinh tử. Cái chết thường không phải là cái chết
toàn bộ, nó là cái chết bộ phận, một phần của bạn chết; nhưng phần còn lại mạnh
tới mức nó tái tạo lại phần đã chết, một thân thể mới lại được xây dựng lên.
Thân thể mới lại kết tinh.
Thế rồi có cái chết chung cuộc.
Cái chết chung cuộc là cái chết duy nhất của vị Phật, của người đã biết, người
đã đi tới biết bí mật của cuộc sống, đã nhận ra mọi điều cuộc sống có thể cho -
bây giờ không còn gì hơn với người đó để quay lại, người đó đã đỗ kì thi, người
đó không còn quay lại nữa. Người đó chết đi không chỉ như thân thể, người đó chết
đi như tâm trí, như bản ngã. Người đó chết hoàn toàn. Chỉ còn không gian bên
trong cái trở thành một với không gian bên ngoài; các bức tường giữa bên trong
và bên ngoài biến mất.
Chúng ta gọi cái đó là samadhi
và từ tiếng Anh 'cemetery' bắt nguồn từ samadhi. Không, tôi sẽ không phái bạn
đi đâu cả. Tôi là samadhi của bạn, nghĩa địa của bạn, ở đây. Bạn có thể chết
trong tôi....
Nghĩa địa thường sẽ không có
tác dụng, bạn có thể trở nên quen với nó. Có những người làm việc trong nghĩa địa,
người sống ở đó, nhưng họ đã không trở nên chứng ngộ. Họ đã trở nên quen thuộc,
thói quen, toàn thể cảnh này đã thành lệ thường. Mọi ngày mọi người tới, xác chết
được đem tới, họ giúp đem đi chôn hay thiêu, và có vậy thôi. Thế rồi họ ăn uống
và họ đi ngủ - họ sống cuộc sống bình thường.
Nếu tôi phái bạn tới nghĩa địa
bạn có thể bị choáng, chỉ lúc ban đầu thôi, bạn có thể trở nên sợ bởi vì kinh
nghiệm này là mới. Nhưng dần dần bạn sẽ lắng đọng vào trong nó, nó sẽ không
thay đổi bạn mấy. Cho nên tôi đã gọi bạn tới tôi. Nếu bạn nhìn vào trong tôi bạn
sẽ thấy nghĩa địa chung cuộc của bạn. Cho nên bây giờ không cần phái bạn đi bất
kì chỗ nào khác.
Câu hỏi thứ ba:
Trong mọi năm làm thanh tâm trong trị liệu
và trong thiền, tôi chưa bao giờ 'mất kiểm soát'. Tôi bao giờ cũng có thức về việc ở trong cảm
giác và cũng quan sát nó. Đây có phải là bị 'chia chẻ' và không toàn thể không?
Xin thầy giải thích điều đang xảy ra. Tôi có ý tưởng này rằng người ta nên mất
hút toàn bộ bản thân mình, buông bỏ, mất kiểm soát...
Có hai cách ra khỏi tình huống
này: mất kiểm soát hoàn toàn hay có kiểm soát hoàn toàn. Có hai con đường. Một
con đường của tham dự sâu sắc, sâu tới mức không cái gì còn lại đằng sau. Chẳng
hạn, người Sufis trong điệu vũ Dervish của họ tham gia bản thân họ hoàn toàn; họ
mất hút, được hội nhập.
Thế rồi có chiều hướng khác,
chính là chiều hướng nhận biết. Thiền nhân vẫn còn tỉnh táo và nhận biết: lấy
nước từ giếng, chẻ củi trong rừng, ăn, ngồi, bước, đi ngủ, chuẩn bị giường - bất
kì cái gì họ làm, họ vẫn còn hoàn toàn tỉnh táo.
Đây là hai con đường. Hoặc trở
nên nhận biết hoàn toàn để cho bất kì cái gì xảy ra chỉ trở thành khách quan, bạn
bị cắt rời toàn bộ khỏi nó, bạn trở thành nhân chứng.
Hoặc, được tham gia hoàn toàn để
cho không có nhân chứng nào cả, bạn đã trở thành bất kì cái gì đang xảy ra - nếu
bạn đang nhảy múa bạn đã trở thành điệu vũ, không có nhân chứng cho nó. Cả hai
đều dẫn tới cùng một điều, bởi vì sâu bên dưới điều thực không phải là bạn bị mất
hút hay bạn vẫn còn tỉnh táo. Điều thực là tính toàn bộ - mất hút toàn bộ hay
nhận biết toàn bộ. Trong cả hai trường hợp bạn đều hoàn thành điều kiện của việc
là toàn bộ.
Cho nên đừng nghĩ rằng chúng là
đối lập.
Và có hai kiểu người: người có
thể dễ dàng bị mất hút - người thuộc kiểu tình cảm, và kiểu người kia - người
thuộc kiểu trí tuệ. Cho nên người ta phải nhớ kiểu riêng của mình và tìm ra nó.
Nếu làm mất bản thân là khó với bạn thì quên chuyện mất hút đi, đừng tranh đấu
với nó. Vứt ý tưởng này đi. Có thể bạn là kiểu trí tuệ, thế thì có con đường
cho bạn: trở nên nhận biết. Quên toàn thể ý tưởng về mất hút, tan biến, cái đó
không dành cho bạn, bạn là nhận biết. Và đừng cảm thấy rằng bạn đang lỡ cái gì
đó, bạn sẽ đạt tới cùng điểm đó từ con đường khác. Cùng đỉnh cao đó sẽ được đạt
tới nhưng con đường của bạn sẽ khác.
Chỉ có hai kiểu người, cho nên
chỉ có hai kiểu con đường thôi.
Một con đường là của sùng kính,
điều ở Ấn Độ được gọi là yoga bhakti, con đường của tình yêu và sùng kính - một
Meera, một Chaitanya, nhảy múa và ca hát, làm mất bản thân họ hoàn toàn trong
hành động. Khi Meera nhảy múa chỉ có điệu múa, không có Meera; người nhảy múa
hoàn toàn bị hội nhập vào trong điệu múa. Khi Chaitanya hát và múa không có
Chaitanya; anh ấy đã trở thành một với hành động.
Thế rồi có Phật, Mahavira: họ
là nhận biết, tỉnh táo trong bất kì cái gì họ làm. Họ tỉnh táo tới mức việc làm
chỉ là cái gì đó bên ngoài, nó chưa bao giờ chạm vào họ. Họ vẫn còn không bị động
chạm tới. Họ đi qua nước nhưng nước không bao giờ chạm vào họ; họ vẫn còn không
dính líu, không ràng buộc, không đồng nhất.
Với tôi, cả hai đều đúng bởi vì
tôi không thuộc giáo phái. Nếu bạn đi tới các Phật tử họ sẽ nói: Đừng theo con
đường của sùng kính, ông sẽ bị mất hút. Nếu bạn đi tới các tín đồ của Chaitanya
họ sẽ nói: Đừng nghe theo Phật này, bởi vì chừng nào ông chưa làm mất bản thân
mình làm sao ông có thể đạt tới được? Ông sẽ thành vị kỉ.
Nhưng tôi bảo bạn rằng cả hai
con đường đều dẫn đi được. Vấn đề thực không phải là chọn con đường nào, vấn đề
thực là bạn thuộc kiểu nào. Cảm lấy kiểu của bạn đi. Và nếu trong nhiều năm
thanh tâm trong trị liệu và thiền mà bạn chưa bao giờ có khả năng đánh mất kiểm
soát, thế thì bây giờ ít nhất đánh mất ý tưởng về mất kiểm soát đi. Thử tỉnh
táo xem sao.
Câu hỏi thứ tư:
Thầy nói rằng duy nhất con người là bạo
hành giết hại chỉ vì thể thao và rằng con vật giết hại vì thức ăn. Vậy mà tôi
đã chứng kiến chó xé xác cáo vì thể thao; cáo giết chín gà con và ăn mỗi một
con - đấy là không nói tới kiến đỏ tấn công xấu xa chúng tôi trong khi thiền.
Điều này không đưa con vật vào cùng phân loại như con người sao?
Bạn phải đã bắt gặp vài con vật
tiến hoá rất cao, sắp được sinh thành người trong lần đầu thai tiếp của chúng.
Chúng gần như người.
Chó bị con người làm biến chất.
Con vật sống với con người hầu hết đều bị biến chất, chúng đã trở thành người:
chó, mèo, và những con vật khác. Nếu bạn bắt gặp nhiều tình huống thế nơi bạn cảm
thấy rằng bạo hành đã được thực hiện vì thể thao, thế thì chúng đã là con người
rồi. Chẳng mấy chốc bạn sẽ gặp chúng ở đâu đó dưới dạng con người.
Nhưng tôi nói với bạn rằng chỉ
con người mới bạo hành. Bạn có thể không hiểu các con vật khác: chúng có thể đã
giết nhiều hơn chúng có thể ăn - điều đó chỉ chứng tỏ chúng đang không làm số học
đúng, có vậy thôi. Chúng có thể đã giết nhiều hơn chúng có thể ăn; điều đó đơn
giản chứng tỏ chúng không biết cách tính trước. Nhưng đó không phải là thể
thao. Chúng không làm chỉ vì thích thú, không.
Và kiến đi trên thân thể bạn
khi bạn đang thiền không xấu xa đâu, chúng không biết chút nào rằng bạn đang
thiền, chúng không biết chút nào rằng có bạn. Chúng có thể đang làm chuyện kinh
doanh riêng của chúng - kiến rất giống nhà kinh doanh - chúng có thể đang trong
cuộc hành trình riêng, bạn lại ở trên đường của chúng, có vậy thôi. Thực tế, bạn
đang quấy rầy chúng, không phải chúng quấy rầy bạn. Bạn ngồi đó như tảng đá - bạn
nghĩ bạn đang thiền - và bạn đang quấy rầy toàn thể con đường của chúng. Kiến
là những tín đồ lớn của kẻ lãnh đạo của chúng - kẻ lãnh đạo đã đi theo một đường,
cho nên tất cả kiến đều đi theo đường đó. Chúng bao giờ cũng rất được kiểm
soát, chúng giống như quân đội. Cho nên chúng phải đi qua bạn.
Bạn nghĩ rằng chúng đang ở trên
đường, bạn nghĩ rằng chúng đang quấy rầy bạn; chúng nghĩ rằng bạn ở ngay trên
đường của chúng, quấy rầy chúng. Không, chúng không xấu xa đâu. Không ai xấu xa
trừ con người, không ai có thể vậy, bởi vì để xấu xa cần nhiều năng lực tư duy.
Để xấu xa, người ta phải nghĩ về tương lai, người ta phải tính toán về tương
lai. Để xấu xa, người ta phải nghĩ rất, rất nhiều về quá khứ - kinh nghiệm quá
khứ, những điều có thể, những điều không thể - và tương lai. Người ta phải tinh
ranh, láu cá. Để xấu xa, người ta phải là đệ tử của Machiavelli hay Chankya.
Machiavelli nói trong cuốn 'Hoàng tử' của ông ấy rằng trước khi ai đó tấn công
bạn, bạn phải tấn công người đó, bởi vì đó là phòng thủ duy nhất. Cho dù người
khác còn chưa tấn công bạn, bạn phải nghi ngờ, và trước khi người đó tấn công,
bạn tấn công trước, bởi vì có nhiều khả năng thắng hơn; nếu người đó tấn công
trước có ít khả năng chiến thắng.
Machiavelli nói: Đừng tin cậy
vào ai cả, thậm chí cả bạn bè, bởi vì ai biết được, người bạn này có thể trở
thành kẻ thù ngày tới. Cho nên không nói gì với bạn bè điều bạn sẽ không nói
cho kẻ thù; và không nói điều gì về kẻ thù, những điều xấu về kẻ thù, bởi vì ai
biết được, ngày tiếp anh ta có thể trở thành bạn và thế thì bao giờ cũng có rào
chắn. Đây là láu cá, tinh ranh. Con người này, Machiavelli, thực sự là rất, rất
láu cá, tinh ranh. Không ai đã đạt tới đỉnh cao đó của tinh ranh. Mọi quốc
vương ở phương Tây đều đọc sách của ông ấy và mọi quốc vương đều bị ấn tượng -
ông ấy đúng. Mọi quốc vương đều cố theo ông ấy, nhưng không quốc vương nào sử dụng
ông ấy, dùng phục vụ của ông ấy bởi vì con người nguy hiểm như thế có thể là
nguy hiểm. Ông ấy sống là người nghèo và ông ấy chết đi là người nghèo. Ông ấy
đã thử tới nhiều triều đình, nhưng mọi cánh cửa đều đóng. Cuốn sách của ông ấy
được chấp nhận ở mọi nơi, nhưng ông ấy không được chấp nhận - người láu cá như
thế có thể là nguy hiểm. Họ áp dụng ý thức hệ riêng của ông ấy chống lại ông ấy:
nếu một người có thể láu cá thế người đó sẽ tạo ra rắc rối. Một khi ông ấy tới
gần ông ấy có thể tạo ra rắc rối.
Con người là luẩn quẩn bởi vì
con người có thể thuộc vào loại Machiavelli. Các con vật khác là đơn giản, rất
đơn giản, và khi bạn nghĩ chúng đang làm cái gì đó xấu xa, bạn sai. Bạn nghĩ rằng
muỗi đang quấy rối việc thiền của bạn - chúng không biết đâu. Chúng không biết
bạn chút nào, bạn chỉ là thức ăn cho chúng, và chúng đang tìm thức ăn, một điều
đơn giản....
Khi bạn đi tới cây, tới cây táo
hay bất kì cây cho quả nào và bạn lấy quả từ cây đó bạn có bao giờ nghĩ rằng bạn
xấu xa với cây đó không? Không, ý tưởng này không bao giờ tới. Cùng điều đó được
thực hiện bởi muỗi với bạn và muỗi rất vô tư - ngay cả với Phật chúng cũng làm
cùng điều đó thôi.
Chúng làm thế đấy. Có lần tôi
đã ở Sarnath, nơi Phật đã cho bài giảng đầu tiên. Phật đi chỉ quanh quanh một
phần nhỏ của Ấn Độ, Bihar, cho nên trong bốn mươi năm đi lang thang ông ấy đã
đi qua mọi làng nhiều lần, nhưng với Sarnath ông ấy không bao giờ tới lần nữa.
Ông ấy đã tới thăm nó chỉ một lần, lần đầu tiên, và ông ấy chưa bao giờ tới lần
nữa.
Thế là tôi hỏi một bhikkhu-khất
sĩ Phật giáo, trưởng ngôi đền Sarnath, vấn đề là gì. Sao Phật không bao giờ tới
nữa? Ông ấy nghiền ngẫm và ông ấy nói: Có thể là vì muỗi.... Sarnath có muỗi to
nhất Ấn Độ.
Muỗi là vô tư. Chúng không bận
tâm liệu bạn là vị Phật hay không; liệu bạn đang thiền hay giết ai đó, chúng
đang tìm thức ăn của chúng thôi. Và như bạn đi tìm thức ăn của mình và bạn
không bao giờ cảm thấy rằng bạn xấu xa, sao chúng phải bị coi là xấu xa? Không
ai xấu xa cả. Ngay cả vi trùng có thể giết chết bạn, chúng nữa cũng không xấu
xa, chúng đang tìm thức ăn của chúng thôi. Ngay cả vi trùng tạo ra ung thư
trong thân thể bạn, điều chắc chắn sẽ giết chết bạn, điều mà không thuốc men
nào có thể giúp được - ngay cả chúng cũng không xấu xa, chúng không phải là kiểu
Machiavelli, chúng không phải là chính khách. Chúng là kẻ đơn giản, chỉ đi tìm
thức ăn và chúng rất hạnh phúc rằng chúng đã tìm thấy nhà bên trong bạn. Chúng
không làm hại gì cho bạn một cách chủ ý bởi vì chúng không thể làm gì một cách
chủ ý được. Chúng đang tận hưởng cuộc sống như bạn đang tận hưởng cuộc sống.
Một khi bạn hiểu điều này....
Tôi không ngụ ý rằng bạn ngồi trần và trở thành thức ăn cho chúng, điều đó
không phải là nghĩa của tôi. Bạn tự bảo vệ mình chứ, nhưng đừng nghĩ chúng là xấu
xa. Bạn tự bảo vệ mình đi. Nếu cây có thể tự bảo vệ được nó thì nó đã bảo vệ bản
thân nó chống lại bạn rồi. Bạn tự bảo vệ mình chứ. Ngay cả muỗi cũng tự bảo vệ
nó, ngay cả muỗi cũng trở nên miễn nhiễm với DDT. Mọi người phải tự bảo vệ
mình. Tôi không nói rằng bạn nên trở thành nạn nhân và nghĩ rằng muỗi không xấu
xa, bạn nên ngồi trần và cho phép chúng đốt bạn bởi vì chúng đang tìm thức ăn.
Thế thì bạn đi sang cực đoan kia, sang ngu xuẩn khác.
Bạn tự bảo vệ mình, mọi người đều
tự bảo vệ. Ngay cả muỗi cũng sẽ tự bảo vệ nó - nhưng đừng nghĩ rằng chúng là xấu
xa, bởi vì ý tưởng rằng cuộc sống quanh bạn là xấu xa là rất nguy hiểm. Ý tưởng
đó sẽ làm hại bạn nhiều hơn mọi con vật và mọi muỗi và mọi kiến được tổ hợp lại,
bởi vì ý tưởng đó sẽ cho bạn cảm giác tách rời khỏi cuộc sống, ý tưởng đó sẽ
cho bạn thù nghịch với cuộc sống, ý tưởng đó sẽ không bao giờ cho phép bạn
buông xuôi với cái toàn thể.
Câu hỏi thứ năm:
Tiền là gì và tại sao hầu hết mọi người đều
không thoải mái sâu sắc về nó theo cách này hay cách khác?
Đó là câu hỏi dễ gây động lòng,
bởi vì tiền không phải là cái nó có vẻ vậy. Tiền bắt rễ sâu hơn nhiều. Tiền
không chỉ là cái bên ngoài dưới dạng tờ giấy bạc, nó là cái gì đó liên quan tới
tâm trí và thái độ bên trong của bạn. Tiền là tình yêu của bạn với đồ vật, tiền
là chỗ trốn chạy của bạn khỏi con người, tiền là an ninh của bạn chống lại cái
chết, tiền là nỗ lực của bạn để kiểm soát cuộc sống, tiền là cả nghìn lẻ một thứ.
Tiền không chỉ dưới dạng đồng tiền giấy, bằng không thì mọi sự đã rất dễ dàng.
Tiền là tình yêu của bạn - tình
yêu các đồ vật, không phải yêu người. Tình yêu thoải mái nhất là với đồ vật bởi
vì chúng chết, bạn có thể sở hữu chúng dễ dàng. Bạn có thể sở hữu ngôi nhà lớn,
lâu đài - lâu đài lớn nhất bạn có thể sở hữu dễ dàng - nhưng bạn không thể sở hữu
cho dù đứa bé mới sinh nhỏ nhất; ngay cả đứa bé đó cũng bác bỏ, ngay cả đứa bé
đó cũng tranh đấu vì tự do của nó. Đứa bé, dù nhỏ tới đâu, cũng đều nguy hiểm
cho người muốn sở hữu. Nó sẽ nổi dậy, nó sẽ trở nên có tính nổi dậy, nhưng nó sẽ
không cho phép bất kì ai sở hữu nó.
Những người không thể yêu được
người, bắt đầu yêu tiền, vì tiền là phương tiện để sở hữu đồ vật. Bạn càng có
nhiều tiền, bạn càng có thể sở hữu nhiều đồ vật; và bạn càng có thể sở hữu nhiều
đồ vật, bạn càng có thể quên mất về người. Bạn sẽ có nhiều thứ nhưng bạn sẽ
không có mãn nguyện nào bởi vì mãn nguyện sâu sắc chỉ tới khi bạn yêu người. Tiền
sẽ không nổi dậy nhưng nó không thể đáp ứng được nữa, đó là rắc rối. Đó là lí
do tại sao người keo kiệt trở nên xấu. Không ai đáp lại tình yêu của họ bao giờ.
Làm sao bạn có thể đẹp mà không có tình yêu rót lên bạn, không có tình yêu mưa
rào lên bạn như hoa - làm sao bạn có thể đẹp được? Bạn trở thành xấu. Bạn trở
thành bị đóng. Người sở hữu tiền hay cố sở hữu tiền, là keo kiệt và người đó
bao giờ cũng sợ từng người và mọi người bởi vì nếu họ được phép lại gần hơn, họ
có thể bắt đầu chia sẻ. Nếu bạn cho phép ai đó được gần gũi nào đó bạn phải cho
phép sự chia sẻ nào đó nữa. Những người yêu đồ vật trở thành giống đồ vật - chết,
đóng. Không cái gì rung động trong họ, không cái gì nhảy múa và ca hát trong họ,
trái tim họ đã mất nhịp đập, họ sống cuộc sống máy móc. Họ kéo lê, nặng gánh, nặng
gánh với nhiều thứ đồ, nhưng họ không có tự do nào bởi vì chỉ tình yêu mới có
thể cho bạn tự do; và tình yêu có thể cho bạn tự do chỉ nếu bạn cho tình yêu tự
do.
Những người sợ tình yêu trở nên
mang tính sở hữu tiền. Những người yêu trở nên không sở hữu, tiền không thành vấn
đề gì mấy. Nếu nó có, thì nó là tốt, nó có thể được dùng. Nếu nó không có, điều
đó cũng được, bởi vì tình yêu là vương quốc tới mức không tiền nào có thể mua
được nó. Tình yêu là sự hoàn thành sâu sắc tới mức bạn có thể là kẻ ăn xin trên
phố và bạn có thể hát nếu bạn có tình yêu trong tim mình. Nếu bạn đã yêu và bạn
đã được yêu, tình yêu tôn bạn làm vua, làm ra vua từ bạn. Tiền đơn giản làm bạn
xấu.
Tôi không chống lại tiền. Tôi
không nói: 'Đi và đem vứt nó đi,' bởi vì đó là cực đoan khác. Đó cũng là bước
cuối cùng của tâm trí keo kiệt. Người đã khổ quá nhiều vì tiền, người đã níu
bám lấy tiền và không thể yêu được bất kì ai hay không trở nên cởi mở, đều trở
nên thất vọng tới mức đến cuối cùng người đó vứt tiền đi, từ bỏ và đi lên
Himalaya, vào các tu viện Tây Tạng và trở thành lạt ma. Người này đã không hiểu.
Nếu bạn hiểu, tiền có thể được dùng, nhưng những người không hiểu đều là kẻ keo
kiệt, họ không thể dùng được tiền, hay họ từ bỏ tiền, bởi vì trong từ bỏ họ
cũng cứu được cùng tâm trí. Bây giờ sẽ không có khó khăn gì trong việc dùng nó:
bạn từ bỏ tất cả và bạn trốn đi. Nhưng họ không thể dùng được tiền, họ sợ việc
dùng tiền.
Họ có thể từ bỏ, nhớ điều này.
Tôi đã thấy những người keo kiệt từ bỏ hoàn toàn, toàn bộ. Một người đã sáng lập
ra một đại học ở Sagar ở Ấn Độ, tôi đã là sinh viên ở đó. Người này là một loài
hiếm hoi, tên người đó là Dr. Hari Singh Gaur. Tôi chưa bao giờ bắt gặp một người
keo kiệt nào hơn ông ấy và tôi chưa bắt gặp một người từ bỏ nào lớn hơn ông ấy.
Ông ấy hoàn hảo theo cả hai đằng. Trong cả đời mình ông ấy chưa bao giờ đưa ra
một lời ca ngợi cho bất kì ai, không kẻ ăn xin nào đã bao giờ nhận được bất kì
cái gì từ nhà gỗ của ông ấy.
Nếu mọi người trong thị trấn của
ông ấy mà biết rằng kẻ ăn xin nào đó sắp đi tới nhà của Hari Singh để hỏi xin,
người khác sẽ cười và họ sẽ nói: Dường như là người mới tới đây rồi, Chả ai đã
bao giờ nhận được cái gì. Ông ta chưa bao giờ cúng dường tới một đồng ru pi vì
bất kì lí do gì, nhân đạo hay bất kì cái gì. Với Phong trào tự do quốc gia Ấn Độ
ông ấy chưa bao giờ quyên góp lấy một xu - không, đó không phải là cách của ông
ấy. Ông ấy là người keo kiệt hoàn hảo và ông ấy là một trong những luật sư lớn
nhất trên thế giới. Ông ấy có ba văn phòng, một ở Ấn Độ, một ở Trung Quốc, một ở
England, và ông ấy làm việc bốn tháng ở England, bốn tháng ở Ấn Độ, bốn tháng ở
Trung Quốc. Ông ấy là một trong những luật sư giỏi nhất trên thế giới. Ông ấy
đã tích luỹ nhiều tiền thế và thế rồi đến cuối ông ấy đã cúng dường tiền tiết
kiệm của cả đời mình. Toàn thể đại học Sagar được tạo ra bởi cúng dường của một
người. Nó là một trong những đại học đẹp nhất.
Nhưng khi ông ấy cúng dường,
ông ấy đã cúng dường tất. Bạn sẽ ngạc nhiên mà biết rằng ông ấy đã cúng dường
tuyệt đối tới mức ông ấy đã không để lại một xu cho con mình. Bây giờ họ đang
đánh nhau ở toà án, họ chẳng có gì, họ là kẻ ăn xin trên phố. Kẻ keo kiệt này vẫn
còn là kẻ keo kiệt tới chính tận cùng, ngay cả khi ông ấy từ bỏ. Ông ấy không
thể cho con mình cho dù một xu nhưng ông ấy có thể từ bỏ cho cái toàn thể.
Trước hết bạn có thể tích luỹ
tiền như người điên, thế rồi một hôm nào đó bạn hiểu ra rằng bạn đã phí hoài cả
đời mình. Khi bạn hiểu điều này bạn trở nên sợ, nhưng thói quen cũ vẫn còn dai
dẳng. Bạn có thể cho cái toàn thể và quên nó và trốn đi, nhưng bạn không thể
chia sẻ nó được.
Nếu một người của hiểu biết có
tiền, người đó chia sẻ nó bởi vì tiền không dành cho bản thân nó, tiền dành cho
cuộc sống. Nếu người đó cảm thấy rằng cuộc sống cần nó, thích cần tới nó, người
đó có thể ném nó đi hoàn toàn, nhưng đó không phải là từ bỏ, đó lại là dùng nó.
Tình yêu là mục đích cho người đó; tiền chưa bao giờ là mục đích. Với những người
chạy theo tiền, tiền là mục đích, tình yêu chỉ là phương tiện. Ngay cả lời cầu
nguyện của họ cũng vì tiền; ngay cả lời cầu nguyện cũng trở thành phương tiện
cho tiền.
Tiền là hiện tượng rất phức tạp.
Tại sao mọi người đi nhiều vào trong nó thế, và nhiều người thế đi vào nó? Nó
có hấp dẫn nào đó, hấp dẫn từ lực. Tiền có hấp dẫn thôi miên trong nó và hấp dẫn
là ở chỗ bạn có thể sở hữu nó hoàn toàn. Tiền là rất dễ bảo, nó trở thành nô lệ.
Bản ngã rất được đáp ứng.
Tình yêu không dễ bảo, tình yêu
là nổi dậy. Bạn không thể sở hữu tình yêu được. Bạn có thể sở hữu người đàn bà,
bạn có thể sở hữu người đàn ông, nhưng bạn không bao giờ có thể sở hữu được tình
yêu. Nếu bạn sở hữu người đàn bà, người đàn bà đã trở thành tiền, đồ vật; nếu bạn
sở hữu người đàn ông, người đàn ông đã trở thành tiền, đồ vật, công cụ. Đàn ông
là đàn ông và đàn bà là đàn bà chỉ khi họ là mục đích lên chính mình, không phải
là phương tiện cho bất kì cái gì khác. Tiền là phương tiện, và trở nên bị ám ảnh
với phương tiện là ngu xuẩn lớn nhất có thể xuất hiện cho con người và là tai
ương lớn nhất.
Tiền không nên trở thành mục
đích, nhưng tôi không nói rằng đồng thời bạn nên từ bỏ nó và trở thành kẻ ăn
xin - dùng nó, nó là phương tiện tốt. Tôi không chống lại tiền, tôi chẳng có gì
để nói chống lại nó cả. Tôi đang nói cái gì đó về bạn và tính sở hữu của bạn,
không nói về tiền. Tiền có thể hay - nếu nó không bị sở hữu, nếu bạn không trở
nên bị ám ảnh bởi nó. Nó có thể hay. Tiền giống như máu tuần hoàn trong thân thể:
trong thân thể của xã hội tiền luân chuyển, nó là máu. Nó giúp cho xã hội được
giầu có hơn, được sống động - nhưng nó giống như máu.
Bạn phải đã nghe nói về các bệnh
mà máu dừng lại và không thể tuần hoàn được, những cục máu đi vào sự tồn tại và
chúng trở thành khối chắn và máu không thể tuần hoàn trong thân thể được. Thế
thì bạn bị tê liệt, và nếu cục máu đó xảy ra trong tim thì bạn chết.
Nếu tiền luân chuyển, đi từ tay
người này sang tay người khác, cứ di chuyển, càng chuyển động nhiều càng tốt,
thế thì máu tuần hoàn tốt, thế thì cuộc sống là lành mạnh. Nhưng khi kẻ keo kiệt
tới, một cục đã xảy ra; ở đâu đó ai đó đang tích luỹ, không chia sẻ, và đó là cục
máu trong tuần hoàn máu. Người đó gây rối, người đó không tự mình sống và bởi
vì việc chắn của người đó mà người đó không cho phép người khác sống. Tiền đã dừng
luân chuyển. Tuần hoàn máu là sống, máu dừng lại, nghẹn lại, là chết. Luân chuyển
tiền là sống, tiền dừng lại, bị chặn lại, là chết.
Tôi ủng hộ cho xã hội nơi tiền
chuyển động nhanh, không ai níu bám nó, mọi người đều dùng nó, và bạn nhớ rằng
luật đơn giản về tiền là: bạn càng dùng nó nhiều, nó càng có giá trị. Chẳng hạn,
chúng ta đang ngồi đây. Nếu mười người có một trăm ru pi trong túi mình, và họ
giữ nó cho bản thân mình, thế thì mười người chỉ có một nghìn ru pi, chết.
Nhưng khi những đồng ru pi này luân chuyển, nếu chúng làm hai vòng chuyển, mười
nghìn đã trở thành hai mươi nghìn; nếu chúng làm ba vòng chuyển chúng trở thành
ba mươi nghìn; và nếu chúng làm bốn vòng chuyển.... Chúng càng luân chuyển nhiều,
càng nhiều tiền có đấy, bởi vì khi một trăm ru pi bị một người giữ thì một trăm
ru pi đó chết. Nếu người đó dùng chúng, chúng sẽ đi sang ai đó khác, thế rồi
chúng lại về tới người đó bởi vì người khác cũng dùng chúng; bây giờ người đó
có hai trăm ru pi, và lại ba trăm, bốn trăm, năm trăm.... Bạn càng dùng nó nhiều,
tiền càng nổi và luân chuyển, và xã hội càng giầu hơn.
Mĩ là giầu nhất bởi vì Mĩ là nước
ít keo kiệt nhất trên thế giới. Tiền luân chuyển nhanh; mọi người đều dùng tiền
mà mình có, và thậm chí dùng cả tiền người đó sẽ có trong tương lai, người đó
dùng cả nó nữa. Nước này nhất định trở nên giầu. Một nước như Ấn Độ nhất định vẫn
còn nghèo bởi vì mọi người níu bám. Nếu bạn níu bám lấy tiền đất nước sẽ vẫn
còn nghèo. Khi không ai dùng nó, tiền trở thành như cục trong máu.
Ấn Độ có hai kiểu người: người
keo kiệt và người từ bỏ. Cả hai kiểu này đều sai, ốm yếu, bất thường, thần
kinh. Người ta phải có tiền, kiếm tiền, tạo ra tiền - và dùng nó. Người ta phải
giữ nó chỉ để dùng và người ta phải dùng nó chỉ để giữ; điều đó trở thành vòng
tròn. Thế thì một người là cả hai, vừa là người keo kiệt và người từ bỏ cùng
nhau. Khi bạn là người keo kiệt và từ bỏ cùng nhau, bạn không keo kiệt không từ
bỏ đâu, bạn đơn giản tận hưởng bất kì cái gì tiền có thể cho. Tiền có thể cho
nhiều thứ và tiền không thể cho nhiều thứ; khi bạn dùng nó thế thì bạn biết tiền
có thể cho cái gì. Tiền có thể cho mọi thứ ở bên ngoài - đồ vật của thế giới
này, không gì sai trong chúng. Không gì sai trong việc có nhà đẹp. Không gì sai
trong việc có vườn đẹp - tiền có thể cho bạn cái đó. Nhưng tiền không thể cho bạn
tình yêu, điều đó là mong đợi quá nhiều từ tiền đáng thương.
Người ta chỉ nên trông đợi cái có
thể được trông đợi, người ta không nên đi vào những điều không thể được. Yêu cầu
tiền đáng thương cho bạn tình yêu - tiền đáng thương không thể làm được điều
đó. Nhưng chẳng cái gì sai, đừng bực mình với tiền! Đừng đốt nó và ném nó xuống
sống và đi lên Himalaya. Ngay chỗ đầu tiên bạn yêu cầu cái gì đó mà người hiểu
biết sẽ không bao giờ yêu cầu - bạn ngu, có vậy thôi. Chẳng cái gì sai với tiền.
Một sư lang thang tới gặp tôi
hai hay ba năm trước và ông ta rất chống đối tiền. Ông ta thậm chí không chạm
vào nó - đây là thần kinh. Có những người chỉ đếm tiền cả ngày, và cả đêm nữa,
trong tâm trí họ, họ cứ đếm hoài. Họ chạm vào tiền bằng bàn tay yêu mến, họ
chưa bao giờ chạm vào bất kì ai khác bằng bàn tay yêu mến cả. Khi họ nhìn vào
những tờ bạc, nhìn mắt họ mà xem - chúng loé sáng. Họ bị thôi miên. Đây là những
người thần kinh. Thế rồi có những người thần kinh khác.... Sư lang thang này tới
tôi, ông ấy không chạm vào tiền. Cho nên tôi nói: Thế thì sẽ phải rất khó khăn
cho bạn. Làm sao ông đã tới Bombay để gặp tôi? Ông ta nói: Chả khó khăn gì. Ông
ấy chỉ hai người khác, đệ tử của ông ấy: họ có thể chạm, họ còn chưa là người
tiến hoá thế. Ngu xuẩn làm sao! Họ có thể mua vé và họ có thể giữ tiền, nhưng với
ông ấy, ông ấy nói: Tôi không chạm, tôi đã đi xa ra bên ngoài nó.
Tôi nói: Nhưng vấn đề là gì?
Bây giờ ông không chỉ dùng tiền, ông dùng hai người khác làm túi tiền của ông.
Ông đã thu hai người lại, thành cái túi tiền; ông đã giết người. Cái gì sai
trong việc để tiền trong túi tiền của ông?
Và người này nói: Vậy dường như
ông thiên về tiền thì phải? Tiền có thể cho cái gì? Tiền có thể cho tình yêu
không? Tiền có thể cho Thượng đế không? Tôi nói: Ông ngu nếu ông hỏi tình yêu
và Thượng đế từ tiền đáng thương, mong đợi của ông là sai. Tiền không bao giờ hứa
hẹn những cái đó cho ông, nhưng bất kì cái gì tiền hứa nó đều có thể cho. Nó
chưa bao giờ hứa rằng nó có thể cho ông tình yêu. Nếu ông mong đợi điều đó ông
là đồ ngốc.
Những người này đã từng mong đợi
quá nhiều từ tiền một ngày nào đó trở thành kẻ thù địch của tiền. Thế thì họ trốn
đi, thế thì họ không chạm tới tiền. Ngay cả Vinoba cũng nhắm mắt lại nếu bạn
đem tiền tới cho ông ấy, ông ấy sẽ không nhìn nó. Vô nghĩa làm sao! Cái gì sai
trong tiền? Cái gì đó dường như vẫn còn keo kiệt bên trong, cái gì đó vẫn dường
như giống như vết thương, bằng không sao mắt bạn nhắm? Cái gì sai trong tờ bạc?
Nó chỉ là tờ giấy, và những người tâm linh này cứ nói rằng nó chỉ là giấy. Nếu
bạn để giấy thường vào tay họ, họ sờ nó, nhưng khi bạn để tờ bạc vào đó họ vứt
nó đi cứ dường như nó là bò cạp hay chính bệnh chết người.
Thần kinh có thể chuyển từ cực
đoan này sang cực đoan khác. Dùng tiền đi. Tiền là đẹp chừng nào nó còn đi, và
nó đi đủ xa! Khi có liên quan tới thế giới nó đi đủ xa, nhưng đừng mong đợi
tình yêu, bởi vì đó là cái của nội tâm, của bản thể bên trong, và đừng hỏi về
Thượng đế, bởi vì điều đó là siêu việt.
Dùng mọi thứ vì năng lực riêng
của nó, không vì các giấc mơ của bạn. Thế thì bạn là người lành mạnh, và là
lành mạnh là linh thiêng. Đừng bất thường theo bất kì cách nào. Cứ bình thường,
thông thường, và chỉ tạo ra nhiều hiểu biết hơn để cho bạn có thể thấy. Tiền có
thể được dùng, nên được dùng, nó có thể cho bạn một thế giới đẹp.
Bằng không, chẳng chóng thì chầy,
nếu bạn chống lại tiền bạn sẽ tạo ra một đất nước bẩn như Ấn Độ: mọi thứ đều bẩn
- nhưng họ nghĩ họ là những người tâm linh lớn lao. Mọi thứ đã thành xấu nhưng
họ nghĩ họ là những người tâm linh vĩ đại bởi vì họ đã từ bỏ. Đó là lí do tại
sao mọi sự đã thành tệ thế. Họ nghĩ họ nhắm mắt lại và không nhìn ra ngoài.
Nhìn ra bên ngoài là tốt bởi vì
bên ngoài là sáng tạo của Thượng đế; nhìn vào bên trong là tốt bởi vì bên trong
Đấng sáng tạo đang ngồi. Cả hai đều tốt. Mắt được ngụ ý để nhắm mở; chúng không
được ngụ ý vẫn còn mở mãi và chúng không được ngụ ý nhắm mãi. Chúng được ngụ ý
để nhấp nháy - mở và nhắm, mở và nhắm. Đó là nhịp điệu - ngoài và trong, ngoài
và trong.
Nhìn ra ngoài - sáng tạo đẹp;
nhìn vào trong - Thượng đế đẹp. Và dần dần bạn sẽ thấy rằng trong và ngoài gặp
gỡ v
Câu hỏi thứ sáu:
Đâu là khác biệt giữa thụ động, và lười biếng,
vị trí âm và quán tính? Đôi khi tôi cảm thấy rằng không có sức mạnh ý chí tôi sẽ chẳng bao giờ ra khỏi giường.
Có khác biệt bao la giữa lười
biếng và thụ động. Thụ động là tỉnh táo, lười biếng là đờ đẫn; thụ động là năng
lượng, lười biếng không là gì ngoài không năng lượng, trạng thái không có năng
lượng. Đừng bao giờ bị lẫn lộn giữa thụ động và lười biếng: lười biếng là trạng
thái sự việc ốm yếu, thụ động chính là mạnh khoẻ tuyệt vời.
Thụ động mạnh khoẻ tới mức nó
không cần hoạt động, bởi vì nhu cầu hoạt động có thể lại là ám ảnh. Bạn không
thể vẫn còn tĩnh tại, bạn cảm thấy sợ tĩnh tại, bạn không thể vẫn còn với bản
thân mình, bạn cảm thấy sợ việc là bản thân mình - cho nên bạn đi vào trong hoạt
động. Hoạt động là trốn thoát. Nhu cầu thường xuyên cần bận bịu không phải là
trạng thái vấn đề tốt; người ta nên có khả năng chỉ thụ động và tận hưởng. Tận
hưởng cái gì? Tận hưởng làn gió thoảng qua, tận hưởng mây bay, tận hưởng cảnh hạnh
phúc thế và xanh thế, tận hưởng chim hót. Hay chỉ tận hưởng việc thở vào thở
ra, điều đó nữa cũng rất đẹp: có khả năng thở im lặng, sống động, là hiện tượng
vô cùng lớn lao. Cảm thấy bản thân mình là phép màu: mình ở đây và bây giờ. Khoảnh
khắc này mình đang sống động! Mình có thể nhìn, mình có thể nghe, mình có thể
chạm, mình có thể nếm - cuộc sống đang xảy ra cho mình chính khoảnh khắc này,
dòng sông cuộc sống đang tuôn chảy qua mình. Chỉ cảm nó....
Thụ động là năng lượng tỉnh
táo. Khi tôi nói 'năng lượng tỉnh táo' tôi ngụ ý: thụ động bất kì lúc nào cũng
có thể trở thành hoạt động. Năng lượng có đó, bạn có thể biến đổi nó thành hoạt
động bất kì khoảnh khắc nào, thậm chí không một lưu ý nào về khoảnh khắc phải
được nêu ra. Từ thụ động bạn có thể đứng dậy và chạy hàng dặm đường - thực tế
còn hơn cả người đã từng hoạt động. Người đó có thể không có khả năng chạy hàng
dặm bởi vì hoạt động tiêu tán năng lượng. Người thụ động đầy năng lượng, một
kho chứa, và người đó tỉnh táo. Nếu bạn quan sát người thụ động... quên con người
đi vì sẽ khó tìm ra một người và quan sát người đó: quan sát mèo, ngồi im lặng,
nhưng tỉnh táo làm sao! Cho dù mắt nó nhắm và cho dù bạn thấy rằng nó đang mơ
và gật đầu - giấc mơ đẹp đang ăn chuột, bạn có thể thấy môi nó chuyển động và sự
tận hưởng tới với mèo khi nó ăn chuột - nếu chỉ hơi chút tiếng động mọi thứ đều
tỉnh táo, mèo ta nhận biết như vị phật. Đột nhiên, không mất một khoảng khắc
nào, nếu ai đó đi vào phòng mèo đều tỉnh táo.
Nhìn mèo đang rình gần lỗ chuột,
chờ đợi chuột chui ra. Im lặng làm sao, nó chờ đợi tĩnh lặng làm sao. Bạn không
thể tìm ra nhà yoga nào hoàn hảo như thế bởi vì không nhà yoga tin tưởng thế về
Thượng đế đi ra khỏi lỗ của mình. Mèo tin tưởng hoàn hảo, chắc chắn, tuyệt đối
chắc chắn. Nó tin tưởng vào chuột, chuột sẽ ra. Và chuột ra... thế thì nhìn cú
nhảy, năng lượng, năng lượng rạng ngời, sự tỉnh táo! Trong một cú nhảy chuột bị
bắt.
Và mèo chưa bao giờ lỡ.
Quan sát thụ động, bạn bao giờ
cũng sẽ thấy nó long lanh với kho chứa của cuộc sống, năng lượng, toả sáng, bất
kì lúc nào cũng sẵn sàng nhảy vào hoạt động. Năng lượng là sẵn sàng. Nó không lờ
phờ, nó không ì thù lì, nó không là năng lượng thấp. Nó là năng lượng chờ đợi,
nó có thể được biến đổi bất kì lúc nào. Lờ phờ, lười biếng, là trạng thái không
sức lực, bạn có đấy cứ dường như bạn gần chết. Thế thì bạn phải kéo bản thân
mình ra khỏi giường, thế thì bạn phải kéo bản thân mình ra khỏi mọi thứ, cả
ngày: bằng cách nào đó bạn kéo bản thân mình ra khỏi giường, bằng cách nào đó bạn
kéo bản thân mình lên chuẩn bị trà, bằng cách nào đó bạn uống trà. Bằng cách
nào đó bạn dừng ăn sáng, nếu không thì bạn sẽ cứ ăn bởi vì người lười thậm chí
không có sức lực để dừng bất kì cái gì. Người đó có thể ngủ hay người đó có thể
ăn nhưng thế rồi người đó cứ làm mãi vì ai sẽ dừng? Để dừng lại, ý chí sẽ được
cần tới.
Cho nên bạn kéo lê, từ sáng tới
tối và thế thì bạn phải kéo lê bản thân mình tới giường lần nữa bởi vì người lười
không thể đi lên giường. Người đã không ra khỏi giường sẽ không bao giờ có khả
năng đi lên giường. Không, thậm chí điều đó sẽ có nghĩa là kéo lê bản thân người
đó. Người đó kéo lê từ câu lạc bộ và khách sạn; bằng cách nào đó người đó kéo
lê bản thân mình từ máy thu hình - bằng không người đó bị dính chặt vào ghế,
người đó không thể đứng dậy được - bằng cách nào đó tắt ti vi hay radio đi, lên
giường, và bằng cách nào đó kéo lê bản thân mình để làm tình. Đó là việc kéo
lê, đó là trạng thái không sức lực, nó không phải là thụ động. Đừng nghĩ rằng
đây là thụ động; đây là bệnh tật.
Phải làm gì? Trước hết đi tới
bác sĩ và để thân thể bạn được khám bởi vì bất kì khi nào bạn có vấn đề nào đó
bao giờ cũng bắt đầu từ thân thể: bạn có thể thiếu vitamin nào đó trong thức
ăn, bạn có thể thiếu hooc môn nào đó trong máu. Điều đầu tiên là thân thể, cho
nên đầu tiên chăm sóc lấy thân thể. Trong một trăm trường hợp, chín mươi trường
hợp sẽ lập tức được bác sĩ giúp cho. Với họ không cần tới tôi.
Với mười trường hợp kia, nếu
bác sĩ không thể giúp được họ, thế thì tới tôi bởi vì thế thì bạn phải bị liên
quan tới tâm trí. Bạn sợ sống. Với mười phần trăm này tôi nói rằng đó không thực
là sức lực thấp - bạn sợ ra khỏi giường, bạn sợ bởi vì cuộc sống có đó. Lần nữa
bạn sẽ phải đi vào trong cuộc sống, gặp gỡ mọi người, yêu mọi người, là bạn bè,
thân thiết - bất kì cái gì cũng là có thể, bất kì cái gì cũng có thể xảy ra. Bạn
sợ cái không biết, bạn muốn còn lại trong ấm cúng của giường của mình. Nó dường
như được bảo vệ.
Có nhiều người vẫn còn ốm chỉ bởi
vì họ sợ cuộc sống; họ thực tế không ốm, họ giả vờ. Nếu bác sĩ không thể giúp
được bạn thế thì tới tôi. Bạn có thể sợ sống.
Điều đó gần như bao giờ cũng xảy
ra. Chẳng hạn, một người mất kinh doanh, và bỗng nhiên người đó bị đau tim. Mọi
người nghĩ đó là vì người đó mất kinh doanh. Quả có mối quan tâm nào đó với việc
mất kinh doanh nhưng đó không phải là nguyên nhân. Bây giờ dường như không còn
cách nào ở lại trong thị trường, cho nên để giữ thể diện người đó tạo ra ốm bệnh
của mình. Đau tim không do tình huống kinh doanh tạo ra, đau tim là phòng thủ
tâm lí. Bây giờ người đó có thể nằm trên giường và ít nhất cũng hợp lí hoá rằng
mình có thể làm được gì? Người đó ốm thế với cơn đau tim, cuộc sống đang lâm
nguy, cho nên kinh doanh cứ đi đi. Người đó phá sản bởi vì người đó ốm.
Bây giờ nằm trên giường người
đó có thể hợp lí hoá rằng đó không phải là lỗi của người đó, người đó có thể
làm được gì? Người đó có thể làm được gì chống lại số phận? Bây giờ vợ người đó
cũng không thể nói: Đi ra chợ đi, ra cửa hàng đi. Không ai có thể nói được. Bây
giờ người đó có bằng chứng ngoại phạm để vẫn còn trên giường.
Người đó sợ đi ra chợ; bạn sợ
đi vào cuộc sống. Bạn không thể đương đầu được với các tình huống cuộc sống,
cho nên tốt hơn cả là sống trên giường. Đây là tự tử. Nếu tâm trí là ở trường hợp
này thế thì cái gì đó có thể được làm; nếu thân thể là trường hợp này thì đừng
lo, nó có thể được bác sĩ thực hiện - bạn không cần làm nhiều sadhanas lớn cho
nó.
Đầu tiên để thân thể được khám.
Thế rồi, nếu tâm trí là trường hợp này, chúng ta có thể giải quyết nó. Thế thì
chúng ta có thể mang lại tất cả nỗi sợ vô ý thức, chúng ta có thể giúp chúng trồi
lên bề mặt. Một khi chúng trồi lên, một khi chúng đi tới ý thức, chúng biến mất,
và bạn thu lấy dũng cảm. Thế thì không cần dùng ý chí để ra khỏi giường. Ý chí
không phải là thứ tốt. Người ta nên ra khỏi từ sức lực, không bởi vì nỗ lực của
ý chí. Người ta nên thức dậy bởi vì người ta ngủ đẹp cả đêm tới mức bây giờ người
ta đầy năng lượng. Chính năng lượng đem bạn ra khỏi giường, không nỗ lực nào của
ý chí nào. Thế thì cả ngày bạn làm việc và sống và kinh nghiệm cả nghìn lẻ một
thứ, và thế rồi bạn mệt mỏi, ngày chấm dứt. Chính trạng thái đó đem bạn lên giường
lần nữa, để thảnh thơi; bạn cần không kéo lê. Cuộc sống không nên là việc kéo
lê, nó nên là tuôn chảy tự phát.
Nhưng trước hết cố giải quyết vấn
đề thân thể. Nếu không điều gì có thể được làm qua thân thể, thế thì cái gì đó
bao giờ cũng có thể được làm qua tâm trí.
Câu hỏi cuối cùng:
Thái độ 'chìa má kia ra' của Jesus có áp dụng
được cho chúng ta ngày nay ở Pune không, hay chúng ta nên đương đầu với lực xảy
tới cho chúng ta bằng lực - hay chúng ta nên đáp ứng như chúng ta cảm thấy
thích hợp với tình huống?
Không, tôi không cho bạn giáo
điều nào, tôi không cho bạn công thức nào để sống theo, bởi vì mọi công thức đều
giả, mọi công thức đều chết, mọi công thức đều tạo ra cấu trúc quanh bạn và cấu
trúc đó dần dần trở thành tù túng của bạn. Tôi không cho bạn công thức nào, thậm
chí cả công thức kiểu Jesus.
Tôi muốn bạn hiểu biết, tỉnh
táo, nhận biết. Để điều đó là nguồn gốc hành động duy nhất của bạn đi.
Thỉnh thoảng có thể là tốt để
chìa má kia ra, nhưng chỉ thỉnh thoảng thôi. Điều đó là tương đối. Thỉnh thoảng
tốt hơn cả là đánh mạnh, nhưng điều đó nữa cũng là thỉnh thoảng, và người ta chẳng
bao giờ có thể dự đoán được. Bạn phải quan sát toàn thể tình huống về khoảng khắc
nào đó và sống với đáp ứng toàn bộ. Nếu bạn mang công thức bạn sẽ không tự do.
Tôi đã nghe một giai thoại. Một
thánh nhân Ki tô giáo thường tuân theo lời của Jesus từng câu từng chữ, bị một
kẻ thù tát mạnh vào má này. Tất nhiên ông ấy chìa má kia ra bởi vì đó là cách
Jesus đã nói điều đó phải được làm. Người kia lại tát cho một cú trời giáng vào
má kia.
Cái gọi là thánh nhân này đang
chờ đợi điều này đem tới việc cải đạo trong người này. Mọi người Ki tô giáo đều
nghĩ rằng khi bạn chìa má kia ra, người kia sẽ được soi rọi bởi từ bi, yêu mến,
cảm giác huynh đệ của bạn, người đó sẽ được bao quanh bởi cử chỉ đẹp của bạn
khi chìa má kia ra tới mức người đó đơn giản sụp xuống dưới chân bạn và trở
thành đệ tử. Nhưng điều đó không xảy ra trong cuộc sống đâu, cuộc sống đâu có dễ
dàng thế.
Người này, thấy rằng thánh nhân
này đã chìa má kia ra, tát cho ông ta một cú trời giáng, còn mạnh hơn cú đầu.
Bây giờ thánh nhân này chẳng còn mấy hoài nghi về điều gì cần làm bởi vì Jesus
không nói: Thế thì lại chìa má kia ra. Bây giờ công thức đi tới điểm hết, cho
nên ông ấy chẳng còn mấy hoài nghi. Ông ấy thử quyết định phải làm gì, thế rồi
nhảy lên kẻ thù. Kẻ thù này ngạc nhiên. Ông ta nói: Ông làm gì thế? Một thánh
nhân Ki tô giáo mà thế à? Đầu tiên ông đã tuân theo qui tắc mà tôi đã chờ đợi
và ông đã chứng tỏ rằng ông là thánh nhân Ki tô giáo thực, nhưng ông đang làm
gì bây giờ? Thánh nhân Ki tô giáo nói: Nhưng công thức chấm dứt ở đó rồi. Cho tới
giờ đó đã là Jesus, còn bây giờ ta ở đây.
Ngay cả vào thời Jesus còn sống
ai đó đã hỏi ông ấy về điều này. Khi ông ấy nói rằng ai đó đánh vào má phải của
bạn, bạn nên chìa má trái ra, ai đó hỏi: Bao nhiêu lần điều đó nên được làm? Bẩy
lần có được không? Jesus nói: Bẩy lần sao? Không, thậm chí bẩy mươi bẩy lần
cũng không được. Ta nói với ông: Bẩy trăm bẩy mươi bẩy lần.
Nhưng thế nữa chỗ cuối sẽ tới.
Bẩy trăm bẩy mươi bẩy lần sao? Thế thì lần thứ bẩy trăm bẩy mươi tám thì sao? Mọi
công thức đều đi tới chỗ kết thúc - dù bạn cho họ dây thừng dài tới đâu, chúng
đều đi tới chỗ kết. Bẩy hay bẩy mươi bẩy không tạo ra khác biệt gì mấy cả.
Công thức là chết, chúng có giới
hạn. Cuộc sống vô hạn, nó không có giới hạn nào.
Quan sát tình huống và không có
công thức nào trong đầu bạn; bằng không bạn sẽ không có khả năng quan sát tình
huống như nó vậy, công thức sẽ tô mầu đậm cho toàn thể sự việc. Bạn đơn giản gạt
mọi Jesus, mọi chư Phật, mọi Osho sang bên và chỉ nhìn vào tình huống thôi. Đừng
là Osho cho dù hai lần, từ ngay chính ban đầu là bản thân mình thôi. Thánh nhân
Ki tô giáo phải là bản thân ông ấy lần thứ ba, khi tình huống lại là như cũ.
Sao đợi cho điều đó? Bạn là bản thân mình từ chính lúc ban đầu.
Thế thì bạn sẽ không hối hận.
Hành động từ tình huống toàn bộ, thế thì không có hối hận. Bất kì điều gì bạn
có thể làm bạn đã làm rồi. Thế thì bạn có thể đi mà không có vết thương lòng
nào.
Để cuộc sống của bạn là cuộc sống của hiểu biết toàn bộ,
đó là mọi điều tôi muốn nói cho bạn. Đừng hỏi công thức đặc biệt, tôi không có
đâu. Tôi chỉ có một thái độ chung - ánh sáng của hiểu biết, hương thơm của hiểu
biết. Và bất kì điều gì xảy ra trong nó cũng đều tốt, đều đức hạnh.
