Read more
Osho - Đạo: Ba Kho Báu (Tập 4)
Chương 5. Tâm trí ốm yếu
Lão Tử nói:
Biết mà cho là không biết, thì cao,
Không biết mà cho là biết, thì bệnh.
Biết đó là bệnh,
Thì không bệnh nữa.
Thánh nhân không bệnh,
Vì biết đó bệnh,
Nên không bệnh nữa.
Con người giống như củ hành,
đích xác như củ hành; hết tầng nọ đến tầng kia của cá tính; và đằng sau tất cả
những tầng đó ẩn giấu điều tinh tuý.
Điều tinh tuý đó giống như cái
trống rỗng, sunya, hư không. Nó giống nhiều với vô hiện hữu hơn là hiện hữu, bởi
vì có giới hạn, biên giới của nó. Nhưng cốt lõi bên trong nhất không có biên giới
của nó, nó không có giới hạn, nó chỉ là tự do, luồng năng lượng tự do, vô giới
hạn trong các chiều của nó.
Chừng nào người ta còn chưa tiếp
tục bóc các tầng cá tính của mình tới chính tận cùng, và khám phá lại điều tinh
tuý, người ta vẫn còn là tâm trí ốm yếu. Tâm trí ốm yếu bị mắc kẹt ở đâu đó,
đông cứng ở đâu đó. Tâm trí ốm yêu bị chặn. Nó là ngõ cụt - nó đích xác là cách
từ này diễn tả: bạn không thể đi qua nó được. Bạn bị chặn. Bạn không có tự do để
tuôn chảy và hiện hữu, và không hiện hữu. Bạn bị buộc phải là cái gì đó. Bạn giống
như tảng đá cứng hơn giống dòng sông.
Tự do là mạnh khoẻ. Bị chặn, mắc
kẹt, là tâm trí ốm yếu. Và mọi người, gần như mọi người đều ốm yếu. Hiếm khi
chuyện xảy ra là người ta thu lấy dũng cảm để xuyên thấu vào chính cốt lõi bên
trong nhất của vô hiện hữu. Thế thì người ta trở thành vị Phật: toàn thể, mạnh
khoẻ, linh thiêng.
Chúng ta phải hiểu các tầng này
bởi vì chính hiểu biết là lực chữa lành. Nếu bạn hiểu đích xác bạn bị chặn ở chỗ
nào, khối chắn bắt đầu tan chảy - đây là phép màu, phép màu của hiểu biết về một
điều. Chính hiểu biết giúp cho nó tan chảy. Không cái gì khác được cần thực hiện
cả. Nếu bạn thực sự biết, nếu bạn có thể chỉ ra chỗ bạn bị chặn, nơi bạn bị
đông cứng, nơi ngõ cụt tồn tại, thế thì chỉ bằng nhận biết về nó, biết nó trong
tính toàn bộ của nó, nó bắt đầu tan chảy ra.
Biết là lực chữa lành. Và một
khi nó bắt đầu tan chảy bạn thu lại dòng chảy. Bạn trở thành việc tuôn chảy!
Tầng thứ nhất của cá tính của bạn
là bề ngoài nhất - tầng của nghi lễ, xã hội. Nó được cần tới; không gì sai
trong nó. Bạn gặp một người trên đường, bạn biết người này, nếu bạn không nói
cái gì, và người đó cũng không nói cái gì, không nghi lễ xã hội nào được hoàn
thành, cả hai bạn đều cảm thấy bối rối. Cái gì đó phải được làm. Không phải là
bạn ngụ ý điều đó, nhưng nó là chất bôi trơn xã hội; cho nên tầng thứ nhất tôi
gọi là: tầng của chất bôi trơn. Nó giúp làm trôi chảy. Nó là tầng của:
"Chào anh; Khoẻ không? Tuyệt! Tốt! Thời tiếp đẹp! Vâng, sẽ gặp anh;"
tầng này đấy. Điều này là tốt! Không cái gì sai trong nó. Nếu bạn dùng nó, nó
là hay. Nhưng nếu bạn bị nó dùng, và bạn đã trở nên bị đông cứng trong nó, và bạn
đã mất mọi tiếp xúc với bản thể bên trong nhất của mình, bạn chưa bao giờ đi ra
ngoài điều này, thế thì bạn bị mắc kẹt, bạn là tâm trí ốm yếu.
Nói 'Chào bạn' là hay với ai
đó, nhưng một người không bao giờ nói nhiều hơn thế là rất ốm yếu. Người đó
không có tiếp xúc với cuộc sống. Thực tế, những nghi thức này không phải là chất
bôi trơn cho người đó, ngược lại, chúng đã trở thành rút lui, né tránh. Bạn gặp
ai đó, bạn nói 'Chào anh' để tránh người đó, để cho bạn có thể đi theo con đường
riêng của mình, và người đó có thể đi đường người đó; để trốn khỏi người đó.
Nghi thức xã hội này đã trở
thành thứ đông cứng với cả triệu người; họ sống trên tầng này, họ chưa bao giờ
đi ra ngoài nó: xã giao, kiểu cách, lời, huyên thuyên - bao giờ cũng trên bề mặt.
Họ nói, không trao đổi, họ nói để tránh trao đổi. Họ nói để tránh tình huống
lúng túng trong đó bạn đương đầu với người khác. Họ là những người đóng. Nếu cuộc
sống của họ là khổ thì không có gì ngạc nhiên trong nó. Nếu họ sống trong địa
ngục, hiển nhiên họ phải sống trong địa ngục. Thực tế họ là người chết.
Người sáng lập ra trị liệu Động
thái, Fritz Perls, hay gọi tầng này là tầng cứt gà; chết, khô. Nhiều người sống
trong cứt gà. Toàn thể cuộc sống của họ chỉ là nghi thức vô dụng. Họ chẳng đi
đâu, họ bị mắc kẹt ở cửa, họ đã không đi vào phòng của cuộc sống. Nó có nhiều
phòng, họ đang đứng ngay cửa, trên bậc thềm. Bậc thềm là tốt nếu bạn bước qua
chúng, chúng là nguy hiểm nếu bạn bắt đầu níu bám lấy chúng.
Cho nên nhớ lấy, người mạnh khoẻ
dùng tầng nghi thức; thế thì nó là chất bôi trơn, nó là đẹp. Người không lành mạnh
làm nó trong cả đời mình; mỉm cười - không ngụ ý điều đó, cười - không ngụ ý điều
đó. Nếu ai đó chết - người đó trở nên buồn, khóc - thậm chí nước mắt chảy xuống;
toàn giả! Người đó không ngụ ý điều đó. Người đó chưa bao giờ ngụ ý cái gì. Người
đó chỉ liên tục bày tỏ, liên tục phô bày. Toàn thể cuộc sống của người đó chỉ
là việc trưng bày. Người đó không thể tận hưởng được nó, bởi vì người đó không
thể đi vào bên trong.
Nghi thức không phải là quan hệ.
Nó có thể giúp đỡ, nó có thể cản trở. Người mạnh khoẻ dùng nó để đi sâu hơn.
Người không mạnh khoẻ trở nên bị mắc kẹt trong nó. Bạn có thể thấy những người
đó khắp xung quanh, mỉm cười trong câu lạc bộ Lions, Rotary. Người cứt gà. Bao
giờ cũng ăn mặc đẹp đẽ, tề chỉnh, trông hoàn toàn được - và tuyệt đối sai. Hoàn
toàn ốm yếu. Cực kì không lành mạnh. Nhưng chỉ trưng bày.
Điều này trở thành hình mẫu cố
định với họ. Khi họ quay về từ câu lạc bộ Rotary hay câu lạc bộ Lions họ nói với
con họ - nhưng chỉ trên cùng mức. Họ làm tình với vợ họ - nhưng chỉ trên cùng mức.
Cả đời họ là chuỗi dài những thói kiểu cách. Sách về xã giao là Kinh thánh của
họ; Gitas và Koran, và họ nghĩ nếu họ hoàn thành bất kì cái gì được xã hội yêu
cầu họ, họ đã đạt tới.
Tầng này phải bị phá vỡ. Vẫn
còn nhận biết rằng bạn không bị mắc vào. Vẫn còn nhận biết; nếu bạn bị mắc kẹt ở
mức này, trở nên nhận biết đi! Chính nhận biết sẽ giúp khối chắn tan chảy, bay
hơi; và năng lượng sẽ sẵn có để đi vào tầng thứ hai.
Tầng thứ hai là của vai diễn và
trò chơi. Tầng thứ nhất không có tiếp xúc với cuộc sống, tầng thứ hai đôi khi
có thoáng nhìn. Trong tầng thứ hai là: Anh là chồng, em là vợ; hay, em là vợ,
anh là chồng; bố là bố, con là con; tôi là tổng thống nước Mĩ, hoàng hậu nước
Anh, hay chủ tịch Mao Trạch Đông, Adolf Hitler, Mussolini, toàn chính khách của
thế giới - họ sống ở tầng thứ hai, tầng đóng vai diễn.
Mọi người cứ nghĩ rằng mình là
người vĩ đại nhất trên thế giới. Mới hôm nọ một sannyasin đã nói với tôi rằng
anh ấy là người vĩ đại nhất trên thế giới. Tôi bảo anh ta: "Đừng lúng
túng, mọi người đều mơ như nhau - người vĩ đại nhất trên thế giới, nhà thơ vĩ đại
nhất, triết gia vĩ đại nhất, vĩ đại nhất thế này thế nọ...." Tầng của bản
ngã - tầng thứ hai.
Bạn liên tục đóng vai. Bạn liên
tục phải đổi vai của mình. Bạn đang ngồi trong phòng mình và người phục vụ bước
vào; bạn phải đổi vài của mình sang vai của người chủ, kẻ hách dịch. Bạn nhìn
người phục vụ cứ dường như người đó không phải là con người. Ông chủ! - Bạn là
ông chủ, còn người đó là vô thực thể. Và thế rồi ông chủ của bạn bước vào - bỗng
nhiên vai trò thay đổi. Bây giờ bạn là không ai cả, bạn vẫy đuôi mình, ông chủ
đã tới và bạn đứng lên....
Liên tục hai mươi bốn giờ một
ngày trong từng mối quan hệ bạn có vai khác nhau để đóng. Không có gì sai trong
nó, vở kịch hay - nếu bạn không bị mắc kẹt trong nó. Nó cần được đóng, cuộc sống
là vở kịch lớn. Ở phương Đông chúng ta đã gọi nó là leela của điều thiêng
liêng, vở kịch của Thượng đế.
Nó là vở kịch; người ta phải
đóng nhiều vai nhưng người ta cần không bị cố định vào vai nào. Và, người ta
bao giờ cũng nên vẫn còn tự do với mọi vai; vai diễn nên giống như quần áo - bất
kì lúc nào bạn cũng có thể nhảy ra khỏi nó. Nếu khả năng đó được duy trì, bạn
không bị mắc kẹt, thế thì bạn có thể đóng vai - không có gì sai trong nó. Khi
nó diễn ra nó là đẹp, nhưng nếu nó trở thành cuộc sống của bạn và bạn không biết
gì bên ngoài, thế thì nó là nguy hiểm. Thế thì bạn cứ chơi cả nghìn lẻ một trò
chơi trong cuộc sống và bạn chẳng bao giờ đi vào tiếp xúc với cuộc sống. Fritz
Perls gọi nó là tầng của chuyện phiếm.
Tầng rất lớn. Nhiều người bị mắc
vào trong nó; tận tới cổ họ đầy những chuyện phiếm. Họ mang toàn thể gánh nặng
của thế giới, dường như toàn thế giới phụ thuộc vào họ. Nếu họ không có, điều
gì sẽ xảy ra cho thế giới? Sẽ có hỗn loạn. Mọi thứ sẽ bị phá huỷ nếu họ không
có đó - họ đang giữ mọi thứ tại chỗ.
Những người này là rất ốm yếu.
Kiểu người thứ nhất là tuyệt đối ốm yếu nhưng họ không rất nguy hiểm. Tầng thứ
hai gồm những người không tuyệt đối ốm yếu nhưng họ nguy hiểm hơn, bởi vì họ trở
thành chính khách, tướng lĩnh, người giữ quyền lực, triệu phú, họ tích luỹ tiền
bạc và quyền lực và danh vọng và thế này thế nọ, và họ chơi trò chơi lớn. Và bởi
vì trò chơi của họ mà hàng triệu người không được phép thậm chí có một thoáng
nhìn về cuộc sống. Hàng triệu người bị hi sinh vì trò chơi của họ.
Nếu bạn bị mắc kẹt ở tầng thứ
hai này - trở nên tỉnh táo đi. Bao giờ cũng nhớ có hai khả năng ở mọi mức. Tầng
thứ nhất là chất bôi trơn cho người hiểu nó; không gì sai trong nó, nó giúp đỡ;
nó làm mềm mại chuyển động trong thế giới. Hàng triệu người có đó, nhiều xung đột
có đó - nhất định phải có, và nếu bạn là người có chút ít nghi lễ với mọi người,
bạn biết cách đối xử, điều đó giúp đỡ - cả bạn và người khác nữa; không gì sai
trong nó. Nhưng nếu nó trở thành toàn thể vấn đề thế thì mọi sự đi sai. Thế thì
thuốc trở thành chất độc.
Phân biệt này phải được ghi nhớ
liên tục ở mọi mức. Ở mức thứ hai, nếu bạn chỉ tận hưởng trò chơi, biết rõ rằng
đây là trò chơi, và bạn không nghiêm chỉnh về nó - khoảnh khắc bạn trở nên
nghiêm chỉnh nó không còn là trò chơi nữa, nó đã trở thành thực tại, thế thì bạn
bị mắc - nếu bạn tận hưởng nó là trò vui: hoàn toàn tốt! Tận hưởng nó đi! Giúp
người khác tận hưởng nó; toàn thế giới là sân khấu lớn, nhưng đừng nghiêm chỉnh
về nó.
Nghiêm chỉnh nghĩa là ốm bệnh
đã đi vào trong bản thể bạn. Bây giờ bạn nghĩ đây là cái toàn thể, trở thành tổng
thống Mĩ là tất cả; bạn hi sinh bản thân mình và người khác và bạn dùng đủ mọi
loại phương tiện để đạt tới mục đích này, và khi nó được hoàn thành, bạn thấy
chẳng cái gì được hoàn thành cả. Bởi vì đó chỉ là tầng trò chơi, một thứ mơ.
Khi bạn thức bạn thất vọng sâu sắc - cả đời bạn đi toi, chẳng cái gì được đạt tới.
Đây là thất vọng của người
giàu. Đây là thất vọng của các nước giàu có. Đây là thất vọng của tất cả những
người đã trở nên thành công. Khi họ thành công, thế thì họ đột nhiên thất bại.
Thế thì họ đi tới đối diện với sự kiện là họ đã lãng phí đời mình trong trò
chơi.
Nhớ lấy, tỉnh táo đi, bằng
không, nếu bạn không bị mắc kẹt ở tầng thứ nhất bạn sẽ bị mắc kẹt ở tầng thứ
hai.
Thế rồi có tầng thứ ba: tầng của
hỗn độn. Bởi vì tầng thứ ba này mọi người sợ đi đi vào bên trong; đó là lí do tại
sao họ bị mắc kẹt ở tầng thứ hai.
Ở tầng thứ hai mọi thứ là trong
sạch, rõ ràng. Qui tắc được biết, bởi vì mọi trò chơi đều có qui tắc của nó. Nếu
bạn biết qui tắc, bạn có thể chơi trò chơi. Không cái gì là bí ẩn ở tầng thứ
hai. Hai cộng với hai bao giờ cũng là bốn ở tầng thứ hai - không phải như vậy ở
tầng thứ ba. Tầng thứ ba không giống tầng thứ hai, nó là hỗn độn: năng lượng vô
cùng, không qui tắc nào! Bạn trở nên sợ. Tầng thứ ba cho bạn sợ.
Đó là lí do tại sao khi bạn bắt
đầu thiền, và bạn rơi khỏi tầng thứ hai sang tầng thứ ba, bạn cảm thấy hỗn độn.
Đột nhiên, bạn không biết mình là ai! Thế giới của những người nổi tiếng, là tầng
thứ hai, tầng chuyện nhảm nhí. Nếu ban muốn biết về tầng thứ hai, đi và tra cứu
sách Nhân vật nổi tiếng Who's Who? chúng được xuất bản khắp thế giới. Tên của
những người này có đó ở tầng thứ hai.
Ở tầng thứ ba đột nhiên bạn trở
nên nhận biết rằng bạn không biết mình là ai! Căn cước bị mất, qui tắc biến mất,
hỗn loạn vô cùng, đại dương bao là trong cơn bão; đẹp nếu bạn có thể hiểu. Nếu
bạn không thể hiểu được: rất rất kinh khủng. Tầng thứ ba này, nếu được hiểu rõ,
và nếu bạn có thể vẫn còn lưu tâm trong nó, sẽ cho bạn thoáng nhìn đầu tiên,
thoáng nhìn sống còn đầu tiên về cuộc sống. Bằng không bạn sẽ loạn thần kinh.
Ở tầng thứ ba mọi người phát
điên. Họ còn chân thật hơn những người thuộc vào tầng thứ nhất và tầng thứ hai.
Người đã phát điên đơn giản vứt bỏ nghi lễ, đã vứt bỏ việc đóng vai, và đã cho
phép hỗn độn bao quanh người đó. Người đó tốt hơn chính khách, ít nhất người đó
cũng chân thành hơn và đúng hơn với cuộc sống.
Tôi không nói: Đi và trở thành
loạn thần kinh, đi và trở nên điên; nhưng điên khùng xảy ra ở tầng thứ ba. Mọi
nghệ sĩ lớn đều thuộc về tầng thứ ba, và mọi nghệ sĩ lớn đều có xu hướng trở
thành điên. Một Van Gogh phát điên. Tại sao? Nghệ sĩ, nhạc sĩ, nhà thơ, hoạ sĩ
- họ thuộc vào tầng thứ ba; họ là những người chân thành, còn chân thành hơn
chính khách của bạn, hơn cái gọi là sư, giáo hoàng của bạn, cái gọi là mahatmas
- tất cả họ đều thuộc về tầng thứ hai, đóng vai - là một mahatma.
Tầng thứ ba là những người chân
thành, chân thực hơn, nhưng - nguy hiểm có đó; họ chân thành và chân thực tố mức
họ rơi vào trong hỗn độn; họ không níu bám và thế giới của qui tắc, và thế thì
họ ở trong cơn bão.
Nếu người ta có thể vẫn còn tỉnh
táo ở tầng thứ ba, nhận biết, mang tính thiền - hỗn độn đó biến thành hài hoà.
Nó là hỗn độn bởi vì bạn không định tâm, không nhận biết. Nếu bạn nhận biết nó
trở thành hài hoà, trật tự; và không phải là trật tự của qui tắc con người - trật
tự của Đạo, trật tự của điều người Ấn Độ đã gọi là dharma, dhamma, rit; trật tự
tối thượng, không do con người làm.
Và, nếu bạn vẫn còn tỉnh táo, hỗn
độn có đó nhưng bạn không trong hỗn độn, bạn siêu việt trên nó - nhận biết là
hiện tượng siêu việt. Bạn biết tất cả xung quanh là hỗn độn, nhưng sâu bên
trong bạn không có hỗn độn. Bỗng nhiên bạn ở trên nó, bạn không bị mất hút
trong nó.
Nhà thơ, hoạ sĩ, nhạc sĩ, bị mất
hút trong nó bởi vì họ không biết cách nhận biết. Nhưng họ là những người chân
thực hơn. Trong nhà thương điên của thế giới có nhiều người chân thật hơn trong
các thủ đô của thế giới. Và nếu tôi được phép theo cách của tôi, tôi sẽ biến
các thủ đô thành nhà thương điên. Những người ở nhà thương điên cần giúp đỡ, họ
cần các Thầy, đưa họ ra ngoài tầng thứ ba sang tầng thứ tư. Người Sufi có một
thế giới đặc biệt cho những người ở tầng thứ ba, họ gọi những người đó là
mastas: điên, nhưng điên trong tình yêu của Thượng đế. Họ điên! Với mọi mục
đích thực dụng họ là điên. Họ cần Thầy, người có thể cầm tay họ và đưa họ tới tầng
thứ tư. Ở tầng thứ ba Thầy được cần tới.
Nếu bạn thuộc về tầng thứ nhất,
bạn không cần Thầy. Nếu bạn thuộc vào tầng thứ hai, không có vấn đề về Thầy,
không có tìm kiếm về Thầy. Chỉ những người ở tầng thứ ba mới bắt đầu tìm kiếm,
săn đuổi về Thầy, ai đó có thể cho họ sự giúp đỡ trong những khoảnh khắc hỗn độn
của họ.
Ở tầng thứ ba có hai khả năng.
Bạn có thể trở nên điên - đó là sợ, đó là lí do tại sao mọi người níu bám lấy tầng
thứ hai, họ níu bám sâu, sợ hãi, bởi vì nếu họ mất nắm giữ họ sẽ rơi vào trong
hỗn độn - tất cả các bạn đều biết điều đó, rằng nếu bạn không níu bám lấy các
vai bạn sẽ rơi vào trong hỗn độn.
Bạn chơi trò chơi chồng hay vợ;
nếu bạn vứt bỏ việc chơi trò chơi này bạn biết bạn sẽ phát điên. Bạn cứ chơi
trò chơi mà xã hội đã áp đặt lên bạn, sợ rằng nếu bạn vứt bỏ nó - bạn sẽ vứt ở đâu?
Vứt ra khỏi xã hội và bạn vứt vào trong hỗn độn. Thế thì tất cả mọi chắc chắn đều
bị mất. Lẫn lộn.
Cho nên một khả năng là lẫn lộn,
loạn thần kinh, nhà thương điên; khả năng khác là: nếu bạn vẫn còn tỉnh táo, có
tính thiền, nhận biết, hỗn độn trở thành hoàn toàn đẹp. Thế thì nó không là hỗn
độn, nó có trật tự của riêng nó, trật tự bên trong của riêng nó. Ngay cả bão
cũng đẹp nếu bạn có thể vẫn còn tỉnh táo trong nó và không bị đồng nhất. Thế
thì hỗn độn xung quanh bạn giống như năng lượng vô cùng chuyển động khắp xung
quanh, và bạn đứng ngay ở trung tâm, không bị ảnh hưởng, nhận biết của bạn
không bị chạm vào chút nào. Điều này cho bạn thoáng nhìn về lành mạnh là gì lần
đầu tiên.
Những người thuộc vào tầng thứ
hai chỉ trông có vẻ lành mạnh, họ không lành mạnh. Buộc họ vào tầng thứ ba và họ
sẽ trở thành không lành mạnh. Những người đang ở tầng thứ ba và nhận biết - họ
lành mạnh, họ không thể bị buộc trở thành điên; không tình huống nào có thể buộc
họ trở nên điên được. Những người ở tầng thứ hai bao giờ cũng trên chính đường
biên. Chút ít xô đẩy - thị trường đi xuống hay họ trở nên phá sản hay vợ chết,
hay con trở thành hippie - và họ rơi vào tầng thứ ba; họ trở thành điên.
Những người ở tầng thứ hai bao
giờ cũng sẵn sàng trở nên điên; bất kì tình huống nào, chỉ chút ít xô đẩy. Họ
đang sôi chín mươi chín độ; chỉ một độ nữa là cần - và điều đó có thể xảy ra bất
kì lúc nào. Và họ sẽ điên.
Người đi vào trong tầng thứ ba,
có nhận biết, đi ra ngoài điên khùng. Thế rồi, có tầng thứ tư. Nếu bạn đi qua tầng
thứ ba, chỉ thế thì bạn mới có thể đi vào tầng thứ tư. Nếu bạn đã đối diện với
hỗn độn, nếu bạn đã đối diện với hỗn loạn của thế giới bên trong, thế thì bạn
trở nên có khả năng đi vào tầng thứ tư.
Tầng thứ tư là mức chết, bình
diện của chết. Sau hỗn độn người ta phải đối diện với chết - hỗn độn chuẩn bị
cho bạn.
Ở tầng thứ tư, nếu bạn đạt tới,
bạn sẽ có cảm giác bất thần về chết - bạn đang chết. Trong thiền sâu khi bạn chạm
tới tầng thứ tư bạn bắt đầu cảm thấy rằng bạn đang chết. Hay - bởi vì thiền
không phải là kinh nghiệm phổ dụng thế - trong cực thích dục sâu bạn cũng cảm
thấy rằng bạn đang chết.
Trên khắp thế giới mọi người ở
các nền văn hoá, ngôn ngữ, ước định khác nhau, bất kì khi nào họ cảm thấy cực
thích, bỗng nhiên cảm giác về chết bất thình lình xảy tới cho họ. Mọi người thậm
chí còn được thấy thốt ra - đặc biệt là đàn bà, khi họ ở trong cực thích sâu và
toàn thân họ rung động với nhịp điệu không biết, được rót đầy bằng sinh lực, đã
trở thành điệu vũ, đàn bà trên khắp thế giới đã từng được biết thốt ra những lời
như: "Em chết đây! Giết em hoàn toàn rồi!"
Trong các chuyên luận Ấn Độ về
dục có nói: Đừng bao giờ để vẹt hay khướu trong phòng ngủ, bởi vì nó có thể học,
khi bạn làm tình và nếu bạn thốt ra tiếng kêu như thế của vui sướng cực kì như:
"Em chết đây!" vẹt hay khướu có thể học từ đó, và thế rồi nó có thể
nói lại, và điều đó có thể là điều gây ngượng ngùng với khách khứa và người
khác. Cho nên đừng bao giờ để vẹt trong phòng ngủ.
Đó là lí do tại sao đàn bà đã từng
bị kìm nén trên khắp thế giới, qua mọi thế kỉ, để không thốt ra một lời - thực
tế họ đã bị ước định không có cực thích bởi vì điều đó là rất nguy hiểm; bạn cảm
thấy tự do như cái chết. Bản ngã chết. Bỗng nhiên toàn thể đồng nhất bị mất. Bạn
không còn đó nữa, chỉ cuộc sống rung động, cuộc sống không được biết! Cuộc sống
không có tên! Cuộc sống không thể được phân loại. Chỉ cuộc sống. Bạn không có
đó, sóng đã biến mất, đại dương có đó.
Có cực thích sâu là có cảm giác
đại dương về việc bị mất đi toàn bộ. Đàn bà đã bị buộc không được tích cực
trong làm tình, bởi vì nếu họ tích cực họ dễ xảy ra hơn - vì họ có thân thể
tinh tế và tinh vi hơn - để cảm thấy hiện tượng như cái chết của cực thích. Họ
đã từng bị buộc không được thốt ra một lời nào; không chuyển động; họ phải vẫn
còn trong shavasan, chỉ nằm chết, đông cứng.
Và đàn ông cũng đã trở nên nhận
biết rằng nếu anh ta thực sự đi sâu vào cực thích điều đó cho một kinh nghiệm rất
rất rung chuyển, cực kì rung chuyển, choáng; nó là cái chết. Anh ta sẽ không
bao giờ như cũ nữa. Cho nên đàn ông đã học cực thích cục bộ, chỉ ở bộ phận sinh
dục, toàn thể thân thể người đó không tham gia. Và trong hàng thế kỉ đàn bà đã
hoàn toàn quên mất rằng họ có thể có cực thích. Mới chỉ có hai thập kỉ trước
khi chúng ta lại khám phá ra rằng đàn bà có năng lực cực thích; không chỉ cực
thích, mà năng lực đa cực thích; rằng cô ấy còn mạnh hơn đàn ông, và cô ấy có
thể đi sâu hơn vào trong cực thích - không đàn ông nào có thể đua tranh được với
đàn bà. Nhưng điều đó đã bị kìm nén và che giấu trong nhiều thế kỉ.
Ở phương Đông đàn bà đã hoàn
toàn quên mất cực thích là gì. Nếu tôi nói với một đàn bà Ấn Độ, và tôi dùng từ
cực thích, cô ấy không thể hiểu được - "Thầy ngụ ý gì? Không thể được!"
Cô ấy đã được dạy rằng chỉ đàn ông mới hưởng thú dục, không phải đàn bà; rằng
đàn bà không được hưởng thú nó.
Tại sao có kìm nén này? Và tại
sao trên khắp thế giới dục đã bị kìm nén sâu thế? Dục tương tự như chết, đó là
lí do. Và mọi nền văn hoá đều kìm nén hai điều: dục và chết. Và chúng tương tự
tới mức bạn gần như có thể nói chúng là hai mặt của cùng một đồng tiền.
Và chúng phải vậy, bởi vì chính
qua dục mà cuộc sống được sinh ra; cũng phải qua dục mà cuộc sống lại biến mất.
Cội nguồn nguyên thuỷ phải là chỗ cuối của vòng tròn nữa. Qua dục con sóng của
cuộc sống nảy sinh - nó phải là chìm vào trong dục lần nữa. Cho nên dục là sống
và dục là chết.
Cùng điều đó xảy ra trong thiền.
Bạn đi vào điều chỉnh sâu sắc, quay vào trong, tới mức đột nhiên bạn đi qua tầng
hỗn độn thứ ba. Bạn đang chết! Và nếu bạn trở nên sợ, thế thì sẽ có khối chắn.
Trong những người đã trở nên sợ thiền, và thế rồi làm mọi loại hợp lí hoá để
không làm nó, khối chắn tồn tại. Nhưng nếu bạn vẫn còn tỉnh táo và cho phép cái
chết, bạn trở thành bất tử. Bạn biết cái chết xảy ra khắp xung quanh, và bạn
không chết. Chết vậy mà không chết. Chết hoàn toàn - và vậy mà sống hoàn toàn!
Đó là kinh nghiệm đẹp nhất một người có thể có.
Tại tầng thứ tư lại có hai khả
năng. (Trên mọi tầng đều có hai khả năng.) Một: nếu bạn thực sự trở nên chết mà
không nhận biết, thế thì bạn sẽ tồn tại như kẻ mộng du, robot, đờ đẫn, đãng
trí. Bạn có thể tìm thấy trong nhiều nhà thương điên những người thuộc vào tầng
thứ tư, người đã đánh mất mọi cuộc sống, mọi sức sống. Họ tồn tại, nhưng tồn tại
của họ giống như sống thực vật. Ở phương Đông chúng ta có cái tên đặc biệt cho
kiểu người thứ tư này, người đã bỏ lỡ nhận biết; chúng ta gọi người đó là fakir
- thầy tu khổ hạnh. Fakir là thuật ngữ Sufi: nó ngụ ý nhà yoga đã bỏ lỡ. Ông ấy
đã đạt tới chính chỗ cuối, và bỗng nhiên ở đó, ông ấy không thể còn tỉnh táo được.
Cho nên bây giờ ông ấy đã chết. Một phần của sự việc đã xảy ra, phần khác còn
chưa xảy ra; ông ấy đã chết và ông ấy đã không được tái sinh. Ông ấy sẽ vẫn còn
vắng mặt, ông ấy sẽ nhìn bạn bằng con mắt trống rỗng. Nếu bạn cho ông ấy thức
ăn ông ấy sẽ ăn, nếu bạn không cho ông ấy thức ăn ông ấy sẽ ngồi mà không ăn
trong nhiều ngày. Ông ấy sẽ sống cuộc sống chết. Ông ấy là ở tầng thứ tư, nhưng
đã bỏ lỡ.
Từ tầng thứ ba Thầy trở thành
tuyệt đối cần thiết. Ở tầng thứ tư, không có Thầy điều đó gần như không thể được.
Chết là dễ dàng về phần bạn, nhưng ai sẽ cho bạn tái sinh? Ai sẽ kéo bạn ra khỏi
kinh nghiệm chết đó mà choáng và tan nát tới mức bản ngã đơn giản rơi rụng đi?
Tầng thứ tư là kinh nghiệm nơi
biểu tượng Ki tô giáo về cây thập tự trở thành có nghĩa. Chính tại tầng thứ tư
mà cây thập tự là có nghĩa; người ta chết. Nhưng đó không phải là toàn thể sự
việc; Jesus phục sinh. Cây thâp tự và phục sinh.
Nếu người ta đơn giản chết đi ở
tầng thứ tư, người ta sẽ sống cuộc sống mộng du.
Người đó sẽ đi vào thế giới cứ
dường như ngủ say. Dường như trong giấc ngủ thôi miên sâu. Say sưa. Trống rỗng.
Cây thập tự sẽ có đó bên trong người đó, nhưng phục sinh đã không xảy ra. Nếu
người ta vẫn còn tỉnh táo - và rất khó để tỉnh táo khi chết đang xảy ra; nhưng
với Thầy làm việc dần dần điều đó là có thể. Nếu bạn rơi vào giấc ngủ, Thầy vận
hành như báo động. Thầy làm cho bạn tỉnh táo và thức. Thầy cho bạn choáng, làm
cho bạn lưu tâm, và nếu bạn có thể trở nên lưu tâm, nhận biết, trong khi chết
đang xảy ra khắp xung quanh, bạn trở nên bất tử. Thế rồi đi vào tầng thứ năm.
Tầng thứ năm là tầng của cuộc sống.
Năng lượng trở nên tuyệt đối tự do, không khối chắn. Bạn tự do là bất kì cái gì
bạn muốn là. Đi, không đi: hành động, không hành động; bất kì cái gì; bạn là
tuyệt đối tự do. Năng lượng trở nên tự phát. Nhưng cũng có hai khả năng - cho lần
cuối cùng.
Người ta có thể trở nên bị đồng
nhất nhiều với sinh lực tới mức người ta có thể trở thành người hưởng lạc. Đó
là chỗ Epicurus và Phật trở nên tách rời. Người hưởng lạc - epicuruse,
charwakas ở Ấn Độ, và những người theo chủ nghĩa khoái lạc khác của thế giới,
người đã thực sự xuyên thấu vào trong cốt lõi thứ năm của cuộc sống, đã đi tới
biết cuộc sống là gì - và họ đã trở nên bị đồng nhất với cuộc sống: Ăn, uống,
vui vẻ, đã trở thành cương lĩnh của họ, bởi vì họ không biết gì bên ngoài cuộc
sống. Cuộc sống ở bên ngoài cái chết. Bạn thậm chí ở bên ngoài cuộc sống. Bạn
là siêu việt tối thượng.
Cho nên ở tầng thứ năm có một
khả năng - nếu bạn không còn tỉnh táo lần nữa trong tầng thứ năm, bạn sẽ trở
thành nạn nhân của chủ nghĩa khoái lạc. Tốt! Bạn đã đạt tới gần nhà rồi; thêm một
bước nữa thôi - nhưng thế rồi bạn nghĩ: Mục đích được đạt tới rồi.
Epicurus là đẹp. Thêm một bước
nữa ông ấy sẽ trở thành vị Phật. Charwakas là đẹp, chỉ thêm một bước nữa và họ
đã trở thành Christ. Chỉ thêm một bước nữa thôi.
Vào khoảnh khắc cuối họ bị đồng
nhất với cuộc sống. Và nhớ, bị đồng nhất với chết là khó bởi vì ai muốn bị đồng
nhất với chết? Rất dễ dàng bị đồng nhất với sống bởi vì mọi người đều muốn có
cuộc sống vĩnh hằng. Sống và sống và sống!
Người quay đi vào khoảnh khắc
này trở thành một Epicurus, người trở nên bị đồng nhất với cuộc sống, vẫn còn sống
cuộc sống rất cực thích. Toàn thân người đó vận hành theo cách cực kì đẹp và
duyên dáng. Người đó tận hưởng những điều nhỏ bé: ăn, nhảy múa, bước đi trong
gió thoảng, nắng mặt trời; nhưng điều nhỏ bé của cuộc sống cho người đó thích
thú cực kì. Vui vẻ là từ dành cho người này. Hay bạn có thể gọi nó là vui sướng.
Nhưng không phúc lạc, phúc lạc không dành cho người đó. Người đó tận hưởng,
nhưng người đó không phúc lạc. Khác biệt gì giữa vui vẻ và phúc lạc? Khi bạn tận
hưởng cái gì đó, vui vẻ của bạn phụ thuộc vào cái đó, nó là khách quan. Bạn có
người đàn bà đẹp để yêu, và bạn cảm thấy vui vẻ. Nhưng nếu người đàn bà đẹp đi
xa, buồn giáng xuống. Bầu khí hậu là tốt, rung động, sống động - bạn có điệu vũ
nơi chân; nhưng thế rồi bầu khí hậu đờ đẫn, u ám - và mọi vui vẻ biến mất. Con
người của vui vẻ sẽ cảm thấy buồn nữa. Sẽ có lên và sẽ có xuống. Người đó sẽ đi
lên đỉnh núi và xuống dưới thung lũng. Sẽ có ngày và đêm - nhị nguyên sẽ còn lại.
Nếu người ta vẫn còn tỉnh táo
vào khoảnh khắc khi cuộc sống xảy ra; nhận biết, lưu tâm, ý thức - người ta
cũng siêu việt lên trên cuộc sống; thế thì có phúc lạc. Phúc lạc là niềm vui mà
không có nguyên nhân thấy được nào, hay nguyên nhân vô hình. Phúc lạc là vui vẻ
vô nguyên nhân. Bạn hạnh phúc - dù hoàn cảnh là bất kì cái gì. Bây giờ phúc lạc
là bản tính của bạn, không phải là cái gì đó xảy ra cho bạn. Nó là bạn.
Đây là các tầng. Và chúng xảy
ra theo cách này bởi vì khi đứa trẻ được sinh ra, nó là cuộc sống. Mọi đứa trẻ
đều là một Epicurus. Cuộc sống rung động. Năng lượng chuyển tự do, không khối
chắn. Đứa trẻ là năng lượng, vui mừng cực kì trong năng lượng, chỉ nhảy nhót
không lí do nào, và hạnh phúc tới mức cho dù bạn đạt tới thiên đường bạn sẽ
không nhảy như thế - và nó nhảy nhót chẳng vì cái gì; hay nó đã thu thập vài
hòn đá mầu và nó đơn giản điên lên với vui mừng. Quan sát trẻ nhỏ chỉ ngồi,
không làm gì - và chúng dường như hạnh phúc thế: chẳng vì lí do nào cả!
Khi đứa trẻ được sinh ra nó chỉ
có một tầng, đó là cuộc sống. Nếu đứa trẻ có thể trở nên nhận biết nó có thể đi
ngay tới trạng thái của vị Phật - nhưng điều đó là khó, nó không thể trở nên nhận
biết được; bởi vì để trở nên nhận biết nó sẽ phải đi vào trong cuộc sống, đau
khổ; nó sẽ phải thu thập nhiều tầng, đó là một phần của trưởng thành. Đó là lí
do tại sao Jesus nói: "Ông sẽ vào vương quốc của Thượng đế chỉ khi ông giống
như trẻ con," nhưng ông ấy không nói rằng trẻ con sẽ vào, không. Những người
giống như trẻ con, không phải là trẻ con! Trẻ con sẽ không vào. Chúng phải trưởng
thành, chúng phải đánh mất tất cả để giành lại nó lần nữa. Chúng phải bị mất đi
trong thế giới, chúng phải quên bản thân mình hoàn toàn, chỉ qua việc đi xa đó,
xa xăm khỏi bản thân chúng, đau khổ nhiều, họ mới quay trở về nhà mình, họ sẽ
khám phá lại điều đó - thế thì họ giống như trẻ con; không phải là trẻ con mà
giống như trẻ con.
Đứa trẻ được sinh ra cùng với tầng
cuộc sống vận hành. Đứa trẻ chỉ có hai tầng: tầng cuộc sống và tầng siêu việt.
Tầng siêu việt là trung tâm, không phải là tầng; chính cốt lõi. Bạn có thể gọi
nó là linh hồ, cái Ta, hay bất kì cái gì bạn muốn gọi nó. Nó chỉ có một tầng của
cuộc sống, và thế rồi dần dần khi đứa trẻ trưởng thành nó trở nên nhận biết về
cái chết. Nó thấy mọi người chết, hoa rụng, nó đột nhiên thấy con chim chết,
hay con chó chết - nó trở nên nhận biết về cái chết. Khi nó thấy mọi sự và nhìn
quanh, nó bắt đầu cảm thấy rằng cuộc sống phải kết thúc một ngày nào đó. Thế
thì lập tức nó tích luỹ tầng khác - đó là tầng của chết; nó trở nên sợ chết. Đó
là tầng thứ hai mà đứa trẻ đạt tới.
Thế rồi, khi nó lớn lên, có nhiều
cái phải và không phải: bạn phải làm cái này và bạn phải không làm cái kia; nó
không được phép tự do hỗn độn toàn bộ, nó phải bị vào kỉ luật, bị ép buộc - và
nó là hỗn độn, tự do toàn bộ, nó muốn không có qui tắc trên thế giới. Nhưng điều
đó không thể được phép - nó đang trở thành thành viên của xã hội. Cho nên hỗn độn
của nó, năng lượng đa chiều nhanh của nó, phải bị kìm nén. Qui tắc phải bị ép
buộc lên nó, nó phải được dạy cho nhiều thứ - huấn luyện đi vệ sinh và những thứ
khác, và mọi thứ đều phải trở thành tốt hay xấu, bị phân chia; nó phải chọn lựa.
Tầng hỗn độn thứ ba này, hay loạn thần kinh, được tạo ra.
Trẻ con đã được dạy quá nhiều
qui tắc là loạn thần kinh hơn; chúng mang nhiều loạn thần kinh bên trong chúng;
đó là lí do tại sao loạn thần kinh xảy ra chỉ trong xã hội rất văn minh. Trong
xã hội nguyên thuỷ mọi người không bị loạn thần kinh; qui tắc không bao giờ bị
ép buộc quá nhiều lên họ, thực tế họ đã được phép giữ hỗn độn của họ trong bản
thân mình, một chút ít. Ít qui tắc - thế thì có ít khả năng loạn thần kinh; nhiều
qui tắc - nhiều khả năng loạn thần kinh. Tầng thứ ba.
Thế rồi đứa trẻ bắt đầu học
cách chơi trò chơi. Nó phải chơi trò chơi bởi vì nó không được phép là đích thực
và thực. Có những lúc nó cảm thấy rằng nó ghét mẹ nó, bởi vì mẹ nó liên tục áp
đặt nhiều thứ lên nó, nhưng nó không thể nói điều này cho mẹ được, rằng nó ghét
cô ấy. Nó phải nói: "Con yêu mẹ." Nó phải chạm chân mẹ, và giả vờ rằng
nó yêu cô ấy sâu sắc. Bây giờ trò chơi bắt đầu - tầng thứ tư. Nó sẽ đóng vai.
Trẻ nhỏ trở thành chính khách.
Bố về nhà và con mỉm cười, bởi vì nó biết nếu bạn không mỉm cười thế thì bạn
không thể có được kem hôm đó. Nếu bạn mỉm cười, bố trở nên rất hào phóng, tay
ông ấy cho vào túi. Nếu bạn không mỉm cười, ông ấy rất cục cằn. Bây giờ đứa con
đã trở thành một chính khách. Bạn thấy tranh các chính khách đó - bao giờ cũng
mỉm cười.
Bạn có thấy ai đó đi vận động
cho bầu cử của mình không? Ông ta cứ mỉm cười - chỉ căng môi ra, không có mỉm
cười bên trong. Thỉnh thoảng chuyện xảy ra là nó trở thành thói quen thế....
Tôi đã biết một chính khách - không may một đêm tôi phải ngủ cùng ông ấy -
trong đêm tôi thức dậy và nhìn - ông ấy mỉm cười. Điều đó trở thành thói quen tới
mức ngay cả trong giấc ngủ ông ấy cũng không thể thảnh thơi được. Ông ấy phải
đang trong vận động bầu cử hay cái gì đó...
Đứa trẻ biết rằng nó phải giả vờ.
Nó không được chấp nhận như nó vậy. Nó phải bầy tỏ rằng nó hệt như bạn muốn nó
vậy. Nó trở nên bị phân chia: bây giờ nó có thế giới riêng tư của riêng nó. Nếu
nó muốn hút thuốc lá nó phải che giấu ở đâu đó - trong ga ra, hay đi ra ngoài
trên phố để che giấu bản thân nó. Bạn có thể đã thấy trẻ con hút thuốc, nhưng hỏi
nó và nó đơn giản phủ nhận điều đó - và hồn nhiên thế; nói nói: "Bác nói
gì thế? Cháu á? Hút thuốc á? Không bao giờ!" Và nhìn vào khuôn mặt đẹp hồn
nhiên của nó; nó đã trở thành hoàn hảo, một chính khách, một người đóng vai.
Và thế rồi nó biết rằng các trò
chơi của nó đền đáp. Nếu bạn thực, bạn khổ. Nếu bạn trở thành chuyên gia trong
dối trá, điều đó đền đáp. Bây giờ nó đang học cách thức của thế giới điên. Tầng
thứ tư của việc đóng vai.
Thế rồi tầng thứ năm - của các
nghi lễ. Ai đó tới, và nó ghét người đó, nhưng gia đình nói: "Bác ấy là
khác và con phải đón mừng bác ấy; không chỉ đón mừng người đó mà con phải hôn
người đó" - và nó ghét chính ý tưởng này; kinh tởm! Nhưng phải làm gì? Đứa
trẻ bất lực, không có quyền hành. Bạn có quyền, gia đình có quyền, bạn có thể
nghiền nát nó. Cho nên nó mỉm cười, và hôn, và nói lời chào, chẳng có nghĩa gì;
bây giờ nó đang tạo ra tầng thứ năm.
Đây là năm tầng. Bạn phải đi
lùi lại, về tới cội nguồn nguyên thuỷ. Đó là điều Patanjali gọi là pratyahara,
quay về trạng thái nguyên thuỷ. Đó là điều Mahavir đã gọi là pratikramana, quay
lại, rơi lại vào nguyên gốc của bạn. Đó là điều Christ đã gọi là cải đạo; lại
trở thành đứa trẻ.
Thế rồi, khi tất cả các tầng của
củ hành của bạn đều được bóc ra - đó là việc gian truân; ngay cả việc bóc củ
hành thường cũng là khó, nước mắt sẽ trào ra ở mắt bạn, và khi bạn bóc hành của
cá tính riêng của bạn, nhiều nước mắt sẽ có đó; điều đó là gian nan, điều đó là
gay go, nhưng nó phải được làm, bằng không bạn sống cuộc sống giả, và bạn sống
cuộc sống ốm yếu.
Bây giờ lời kinh này của Lão Tử.
Biết mà cho là không biết, thì cao tột.
Hồn nhiên của thơ ấu được đạt tới.
Biết mà cho là không biết, thì cao tột. Đứa trẻ không biết, nhưng nó cũng không
biết rằng nó không biết - Hiền nhân không biết, nhưng ông ấy biết rằng ông ấy
không biết - đó là khác biệt duy nhất giữa đứa trẻ và hiền nhân. Đứa trẻ dốt
náy, nhưng không nhận biết rằng mình là dốt nát, hiền nhân cũng dốt nát, nhưng
hoàn toàn nhận biết rằng mình là dốt nát. Đây là trí huệ của ông ấy, đây là việc
biết của ông ấy - biết rằng ông ấy không biết.
Biết mà cho là không biết, thì cao tột,
Không biết mà cho là biết, thì bệnh.
Giả vờ là bị bệnh. Giả vờ là giả.
Giả là bị kẹt ở đâu đó. Bị kẹt ở đâu đó là bị chắn: năng lượng không tuôn chảy,
nó không tự do di chuyển. Bạn không như dòng sông, mà bị đông cứng, bị chắn bởi
băng. Phần chết, phần sống.
Không biết mà cho là biết, thì bệnh.
Cứ phân tích cái ta riêng của bạn
mà xem. Bạn biết gì? Nếu bạn xuyên thấu sâu bạn sẽ đi tới hiểu rằng bạn không
biết gì cả. Thông tin bạn có thể có nhiều, nhưng cái đó không phải là việc biết.
Kinh sách - bạn có thể đã đọc nhiều, nhưng điều đó không phải là việc biết. Chừng
nào bạn còn chưa đọc kinh sách của bản thể riêng của bạn thì không việc biết
nào là có thể. Chỉ có một Koran và một Kinh Thánh và một Gita, và điều đó được ẩn
giấu bên trong bạn. Chừng nào bạn còn chưa giải mã nó - và đó là điều tôi đã từng
nói cho bạn buổi sáng nay: cách giải mã nó, cách nó đã bị mất đi trong rừng rậm
của cá tính của bạn, các tầng cá tính, mặt nạ, giả vờ. Nó bị mất đi.
Nhưng nó không bị mất một cách
tuyệt đối, nó vẫn có đó. Tìm, và nó có thể được tìm thấy. Kiếm một chút, đi tới
nó, và chẳng chóng thì chầy - bạn đang trên đường. Và khoảnh khắc bạn ở trên đường
bạn bỗng nhiên cảm thấy mọi thứ rơi vào chỗ, mọi thứ tới cùng nhau, mọi thứ trở
thành bản giao hưởng, phân chia tan biến, thống nhất nảy sinh.
Không biết mà cho là biết, thì bệnh.
Và việc biết là có thể chỉ khi
bạn siêu việt lên trên sống và chết, không trước đó. Làm sao bạn có thể biết được
nếu bạn thậm chí đã không đạt tới bản thể bên trong nhất của mình? Bạn có thể
biết cái gì khác nếu bạn không biết bản thân mình? Do đó mới có khăng khăng của
mọi hiền nhân về biết bản thân mình. Bởi vì đó là chìa khoá bí mật của mọi tri
thức. Và đó là một chìa khoá mở cả nghìn lẻ một ổ khoá, nó là chìa khoá chủ. Biết
cái một, Upanishad nói, người ta biết tất. Không biết cái một đó, cho dù bạn biết
tất cũng là vô dụng. Nó có thể làm nặng gánh bạn. Nó có thể trở thành nặng nề
cho bạn. Nó có thể giết chết bạn nhưng nó không thể làm bạn tự do.
Biết đó là bệnh,
Thì không bệnh nữa.
Đó là điều tôi đang nói với bạn.
Nếu bạn vẫn còn tỉnh táo, và bạn biết một khối chắn đặc biệt, rằng - Đây là chỗ
vết thương của mình, đây là ngõ cụt, đây là khối chắn, ốm yếu; nếu bạn có thể tỉnh
táo với ốm yếu của mình - bỗng nhiên nó bắt đầu tan chảy.
Người nhận ra - nhận ra là có
thể chỉ trong tâm thức rất sâu, nhận biết. Nhận ra nghĩa là bạn tỉnh táo và bạn
nhận ra rằng đây là vấn đề. Một khi bạn chỉ ra vấn đề thì vấn đề đã trên đường
được giải quyết rồi. Không cái gì khác được cần. Với bệnh tâm linh, duy nhất nhận
ra là đủ. Không thuốc nào được cần tới.
Thuốc và thiền - đây là hai thuốc
trên thế giới. Và cả hai từ này bắt nguồn từ cùn một gốc. Thuốc dành cho thân
thể, thiền dành cho linh hồn. Và cả hai đều mang nghĩa thuốc.
Biết đó là bệnh,
Thì không bệnh nữa.
Thánh nhân không bệnh,
Tại sao? Bởi vì người đó đơn giản
tỉnh táo, có tính quan sát. Người đó nhớ tới bản thân mình. Người đó không bị đồng
nhất với bất kì tầng nào của cá tính. Người đó không nghi lễ, người đó không
đóng vai và chơi trò chơi, người đó không hỗn loạn, người đó không là cái chết,
người đó không là cuộc sống. Người đó là chính việc siêu việt lên trên tất cả.
Vì biết đó bệnh,
Nên không bệnh nữa.
Lấy nó như công cụ rất rất hữu dụng.
Dùng nó trong việc khám phá bên trong bản thể bạn. Chuyển đi từ tầng thứ nhất,
và không vội vàng, bởi vì nếu bạn để cái gì đó một cách không đầy đủ ở bất kì tầng
nào bạn sẽ phải quay lại tầng đó.
Bao giờ cũng nhớ rằng bất kì
cái gì không đầy đủ sẽ vẫn còn treo lơ lửng. Cho nên khi bạn đang tìm trong một
tầng, tìm nó một cách toàn bộ đi. Được kết thúc với nó. Đừng mang nó vào trong
tầng khác. Nó có thể được giải quyết chỉ trong không gian riêng của nó.
Khi bạn đi vào tầng thứ hai của
việc chơi trò chơi - quan sát chúng, đừng vội vàng. Và đừng chỉ chấp nhận điều
tôi đang nói, bởi vì điều đó sẽ không ích gì. Bạn có thể nói: "Vâng, đây
là điều Osho nói, và tôi phải đi tới nhận ra nó." Không, điều đó sẽ không
giúp gì đâu. Việc nhận ra của tôi không thể là nhận ra của bạn được. Bạn phải
đi qua con đường trên chân riêng của bạn. Tôi không thể đi cùng bạn được. Nhiều
nhất tôi có thể chỉ đường. Nhưng bạn phải theo nó, bước đi, bạn phải di chuyển
trên nó, và di chuyển rất cẩn thận để cho không cái gì bị bỏ lại không đầy đủ
và không được sống, bằng không điều đó sẽ níu bám lấy bạn, và bạn sẽ mang nó
vào tầng khác, và mọi thứ sẽ là hỗn độn và lẫn lộn.
Được kết thúc với mọi tầng đi,
và khi tôi nói được kết thúc, đừng hiểu lầm tôi, tôi không nói thôi dùng nó,
tôi không nói thôi nói lời chào với mọi người - tôi đang nói đừng làm điều đó
là toàn thế giới của bạn. Nói chào, và nếu bạn có thể ngụ ý điều đó, điều đó là
hay; ngụ ý chào bạn! Nếu bạn thực sự sống động, nghi lễ của bạn cũng sẽ trở
thành sống động. Khi bạn định nói chào, sao không ngụ ý điều đó? Khi bạn đã định
nói nó, nó phải được nói, thế thì ngụ ý điều đó đi! Tôi không nói vứt các nghi
lễ, không, bởi vì nhiều lần điều này đã được làm trong quá khứ - ở phương Tây
nó đã được làm ngay bây giờ, mọi người đã trở nên chán ngán với giả vờ giả dối.
Họ vứt nó ra khỏi xã hội.
Đó là phản ứng, không phải là
cách mạng. Thế thì họ đi sang cực đoan đối lập. Thế thì họ không tin vào bất kì
nghi lễ nào và cuộc sống của họ trở nên khó khăn và họ làm cho cuộc sống của
người khác cũng khó khăn. Bởi vì họ đánh mất uyển chuyển, và họ vứt bỏ mọi bôi
trơn.
Bây giờ điều đó đã trở thành
thông dụng ở phương Tây - bạn có thể tiến tới người đàn bà và hỏi cô ấy:
"Em có muốn ngủ với anh không?" Ngay cả với người lạ!
Điều đó có thể là chân thành, bạn
muốn điều đó theo cách đó, nhưng điều đó là hung hăng và bạo hành. Và cho dù
người đàn bà này sẵn sàng đi, cách thức bạn đề nghị nó sẽ trở thành chướng ngại
- và nó gây tổn thương; thế thì người đàn bà cảm thấy dường như bạn đang chỉ
dùng cô ấy. Không, chút ít bôi trơn là cần thiết.
Bạn đi tới bố bạn và bạn đơn giản
hỏi xin tiền - thậm chí không nói lời chào; thế thì điều đó dường như là mối
quan hệ của bạn chỉ thông qua tiền. Mọi sự trở thành khó, mọi sự đã khó rồi,
sao làm cho chúng gian nan hơn?
Cho nên tôi không nói rằng bạn
vứt bỏ mọi nghi lễ - chúng là đẹp khi chúng diễn ra, chúng diễn ra đẹp. Chỉ nhớ
một điều, rằng bạn không nên trở thành thế giới của nghi lễ. Bạn phải vẫn còn tỉnh
táo.
Và nếu ai đó sẵn lòng, bạn nên
có khả năng đi tới tầng thứ hai của chơi trò chơi. Và nếu ai đó sẵn lòng bạn
nên có khả năng đi tới tầng thứ ba - của hỗn độn.
Khi bạn yêu một người, và một
người yêu bạn, bạn có thể ngồi cùng nhau trong hỗn độn sâu sắc; nó có cái đẹp
vô cùng, đẹp chân phương của nó. Hai người trong hỗn độn sâu sắc, như hai đám
mây gặp gỡ lẫn nhau.
Nhưng nếu ai đó sẵn lòng, và ai
đó sẵn sàng đi vào trong hỗn độn của bạn, chỉ thế thì đi, bằng không đừng xâm
phạm vào bất kì ai. Đừng can thiệp vào cuộc sống của bất kì ai - những nghi lễ
kia là cách tốt để tránh xâm phạm.
Trò chơi và đóng vai là tốt, bởi
vì nếu ai đó không thực sự đi vào sâu, bạn là ai để buộc người đó đi vào sâu?
Không ích gì! Bạn tự mình đi thôi! Và nếu ai đó sẵn lòng đi cùng bạn tới tầng
thứ tư, mức chết, nếu ai đó thực sự trong tình yêu với bạn, và muốn quan hệ
thân mật hoàn toàn, chỉ thế thì - vứt tầng thứ ba, đi sang tầng thứ tư; đi sang
tầng thứ năm.
Từ tầng thứ năm sang tầng thứ
sáu - siêu việt, bạn phải đi thêm một tầng. Tới tầng thứ năm Thầy có thể có
ích. Nhưng từ tầng thứ năm tới tầng thứ sáu bạn phải đi một mình - nhưng thế
thì bạn sẵn sàng rồi. Đến lúc bạn đạt tới tầng thứ năm, bạn đã sẵn sàng. Chỉ một
bước thêm nữa, trong tính một mình toàn bộ bạn tan biến vào trong cái vô hạn
riêng của mình, cái trống rỗng bên trong.
Đây là điều chúng ta đã gọi là
niết bàn - dừng bản thể riêng của bạn hoàn toàn, dường như giọt sương đã rơi
vào trong đại dương, và đã trở thành đại dương. Sóng biến mất, tính cá nhân
không còn nữa, bạn đã trở thành cái toàn thể - chỉ thế thì bạn mới thực sự mạnh
khoẻ; đó là lí do tại sao Lão Tử nói: Thánh nhân không bệnh. Làm sao ông ấy có
thể bệnh được?
Và nếu bạn hỏi tôi, tôi sẽ nói
rằng mọi tâm trí đều ốm bệnh, ít hay nhiều. Ở trong tâm trí là ốm bệnh. Mức độ
có khác nhau.
Tới tầng thứ năm, vẫn còn có khả
năng của tâm trí, bởi vì có khả năng của việc bị đồng nhất. Bị đồng nhất với bất
kì cái gì cũng là tạo ra tâm trí. Nếu bạn bị đồng nhất với cuộc sống bạn tạo ra
tâm trí ngay lập tức. Tâm trí không là gì ngoài sự đồng nhất. Nếu bạn vẫn còn
không bị đồng nhất, xa cách, người quan sát trên núi, nhân chứng - thế thì bạn
không có tâm trí nào. Chứng kiến không phải là quá trình tâm trí. Tất cả các
cái khác là tâm trí.
Thế là hiền nhân này là lành mạnh
bởi vì ông ấy không có tâm trí. Đạt tới vô tâm trí đi. Chuyển hết tầng nọ tới tầng
kia. Bóc củ hành của bạn hoàn toàn đi, cho tới khi - chỉ cái trống rỗng còn lại
trong tay bạn.
