Chương 6. Tôi không bao giờ bỏ bạn

Osho - Đạo: Ba Kho Báu (Tập 3)

Chương 6. Tôi không bao giờ bỏ bạn

Câu hỏi 1

Tại sao thầy không bao giờ trả lời câu hỏi của tôi!

Đây là từ Anand Sariputta. Nếu tôi không trả lời, thế thì đó là câu trả lời.

Cố hiểu nó đi. Có lí do đấy. Nếu câu hỏi của bạn chỉ được hỏi vì để hỏi, tôi không trả lời chúng, nhưng đó là câu trả lời!

Nếu câu hỏi của bạn quá đầy bản ngã của bạn - câu hỏi ít quan trọng, điều chúng là của bạn là quan trọng hơn - thế thì tôi không trả lời chúng. Nhưng đó là câu trả lời.

Bạn nên hỏi câu hỏi nếu nó là nhu cầu thực. Tôi không ở đây để truyền đạt thông tin cho bạn - điều đó bạn có thể thu thập được bất kì chỗ nào. Nếu nó thực sự là nhu cầu, tôi bao giờ cũng trả lời. Cho dù tôi cảm thấy rằng bản ngã quá nhiều trong câu hỏi đó - thế nữa tôi cũng trả lời, nhưng thế thì không bao giờ trực tiếp; thế thì tôi trả lời theo câu hỏi của người khác nào đó; và điều đó tôi vẫn đang làm.

Nhưng khi bản ngã quá nhiều bạn không lo nghĩ về câu trả lời, bạn đơn giản lo nghĩ về một điều: liệu câu hỏi của tôi có được trả lời hay không. Tôi đã trả lời rồi - nhưng qua câu hỏi của người khác.

Và tại sao nhiều gắn bó với câu hỏi tới mức đây là của tôi và đây không phải là của tôi?

Câu hỏi không thuộc về ai cả. Và vấn đề con người là không rất khác nhau. Mọi nhân loại đều trong cùng bẫy - toàn thể nhân loại đều trong cùng cảnh ngộ - mức độ có thể khác. Và tôi đã từng trả lời nhiều câu hỏi rồi, bạn không thể nghe thấy rằng câu hỏi của bạn đã được trả lời nhiều lần đó sao? Nhưng tai bạn bị đóng bởi bản ngã. Bạn vẫn đang chờ đợi một cách chăm chú khi nào câu hỏi của bạn được trả lời - và thế thì bạn sẽ bỏ lỡ.

Tôi đã không trả lời theo một cách, vậy mà tôi đã trả lời theo nhiều cách.

Bây giờ, bất kì khi nào bạn hỏi một câu hỏi, đừng bận tâm, và đừng chờ câu trả lời của nó - ở đâu đó, một cách gián tiếp, tôi phải trả lời nó. Tôi chú ý tới nhu cầu của bạn, tới nhu cầu đích thực của bạn, không tới nhu cầu bản ngã giả của bạn.

Vứt bỏ bản ngã và thế rồi hỏi. Đừng hỏi chỉ để mà hỏi. Để câu hỏi là thực sự đích thực. Và thế thì đừng đợi câu hỏi của bạn được trả lời. Câu hỏi là câu hỏi. Chúng không phải là của bạn hay của ai khác.

Câu hỏi 2

Thầy nói người ta đạt tới khi người ta bị thất vọng toàn bộ. Người ta cũng có thể đạt tới trong cực lạc toàn bộ không?

Điều đó là không thể được! Bởi vì cực lạc toàn bộ là không thể được chừng nào bạn còn chưa đạt tới. Khi bạn đạt tới, chỉ thế thì cực lạc toàn bộ mới nở hoa. Bằng không, cần gì để đạt tới, nếu bạn đã cực lạc toàn bộ rồi? Thế thì phỏng có ích gì mà đi bất kì đâu, bạn đã đạt tới mục đích rồi!

Trong cực lạc toàn bộ mục đích đã bị bỏ lại đằng sau. Thế thì ai muốn đạt tới? Thế thì bạn sẽ đạt tới đâu? Không còn gì nữa. Con đường đã đi tới chính chỗ tận cùng.

Trong thất vọng toàn bộ cực lạc xảy ra. Và tại sao tôi nói trong thất vọng toàn bộ? Bởi vì nếu bạn vẫn còn hi vọng rằng hạnh phúc là có thể trong thế giới này - và khi tôi nói thế giới này bao giờ cũng nhớ tôi không ngụ ý thế giới của cây cối và chim chóc và bầu trời đâu, khi tôi nói thế giới này tôi ngụ ý tâm trí của bạn, tâm trí này, tâm trí lấy bản ngã này làm trung tâm - nếu bạn vẫn còn hi vọng rằng có thể có nhiều thất vọng đấy, nhưng vẫn có hi vọng ẩn nấp rằng một ngày nào đó này khác, ở đâu đó trong tương lai, với tâm trí này mà bạn đã có, với bản ngã này, hạnh phúc là có thể, thế thì cực lạc sẽ không xảy ra.

Cực lạc xảy ra chỉ khi bạn đã đi tới nhận ra rằng với tâm trí này không hạnh phúc nào là có thể, việc nhận ra tuyệt đối về sự kiện là tâm trí này đang đi trong vòng tròn. Nó chưa bao giờ là điều bạn đang tìm kiếm, nó chưa bao giờ sẽ là phúc lạc, phúc lành. Khi bạn nhận ra điều này một cách toàn bộ, đột nhiên tâm trí rơi rụng! Bởi vì không có hi vọng làm sao bạn có thể níu bám lấy nó được? Và nhớ, tâm trí không níu bám lấy bạn, bạn đang níu bám lấy nó. Làm sao một thứ chết như tâm trí có thể níu bám vào bạn được? Bạn đang níu bám vào nó bởi vì có hi vọng. Thất vọng toàn bộ phá huỷ mọi hi vọng, người ta trở thành vô vọng.

Phân biệt phải được thực hiện. Bạn cũng trở thành vô vọng nhiều lần nhưng nó không toàn bộ. Ngay cả trong vô vọng của bạn ở đâu đó hạt mầm của hi vọng vẫn ẩn kín. Nó bắt đầu mọc ra. Bạn được kết thúc với người đàn bà này hay với người đàn ông này; bạn thất vọng; nhưng bạn không được kết thúc với đàn bà như thế hay đàn ông như thế. Với người đàn bà đặc biệt bạn được kết thúc, hay với người đàn ông đặc biệt, nhưng không với loại đàn bà, không với hiện tượng nữ tính. Ham muốn ẩn nấp đâu đó sâu trong thất vọng của bạn nữa, rằng phải có người đàn bà được làm ra cho bạn chứ. Và bạn có thể hạnh phúc với cô ấy. Bạn bị thất vọng với người đặc biệt nhưng không với toàn thể.

Thất vọng là toàn bộ khi bạn bị thất vọng với toàn thể. Thế thì năng lượng đi vào trong. Nó bắt đầu quay vào trong. Thế thì nó không đi ra ngoài.

Bạn có thể bị thất vọng với ngôi nhà này nơi bạn đang sống nhưng không với lâu đài kia nơi ai đó khác đang sống trong. Thế thì bạn sẽ cố bắc cầu qua lỗ hổng, để chuyển đổi chiếc lều thành cung điện. Bạn có thể bị thất vọng với tiền bạc mà bạn đã có, nhưng không với tiền bạc như thế; với quyền lực bạn đã có nhưng không với khao khát quyền lực như thế. Thất vọng toàn bộ nghĩa là bạn thực sự thất vọng. Bạn đột nhiên trong tình huống mà không có đâu để đi, tuyệt đối không đâu để đi - chỉ thế thì năng lượng mới quay vào, và việc quay vào đó là cực lạc.

Đó là lí do tại sao tôi gọi nó là 'nội lạc - instasy' không phải là cực lạc - ecstasy, bởi vì nó là quay vào trong, đi vào trong, đi tới bản thể riêng của người ta. Bây giờ bạn không 'hướng người khác'. Bạn không hướng tương lai. Bạn đơn giản cố biết mình là ai. Toàn thế giới đã biến mất. Toàn thể cơn ác mộng của nó không còn đó nữa. Việc thức tỉnh đang xảy ra. Việc thức tỉnh này sẽ trở thành mục đích, và thế thì bạn sẽ cực lạc toàn bộ.

Khi tôi nói cực lạc toàn bộ bạn có thể hiểu lầm tôi, bởi vì bạn đã sống trong khổ, và bất kì cái gì tôi nói bạn sẽ hiểu từ quan điểm của người khổ. Khi tôi nói cực lạc bạn nghĩ về cái gì đó đối lập với khổ, cái gì đó giống hạnh phúc. Thế thì bạn hiểu lầm. Nó không giống như khổ không giống như hạnh phúc. Nó là khác, khác tuyệt đối, khác thẳng thừng, khác hoàn toàn, nó là hiện tượng khác toàn bộ. Phúc lạc không hạnh phúc không bất hạnh. Cả hai đã biến mất, nhị nguyên đã mất đi, bạn ở nhà.

Và bạn không cảm thấy rằng mình cực lạc, nhớ lấy. Nếu bạn cảm thấy bạn cực lạc, vẫn có khả năng của khổ quay lại, bởi vì bạn không là một với cực lạc, bạn vẫn tách rời. Bạn vẫn kinh nghiệm nó. Nó là cái gì đó khác hơn bạn, nó không phải là bạn.

Nếu bạn hỏi Phật, "Ông có cực lạc không?" ông ấy sẽ nhún vai. Chính câu hỏi này là vô nghĩa, không liên quan. Đó là lí do tại sao Phật vẫn còn im lặng về nhiều câu hỏi, bởi vì ông ấy thấy rằng bất kì điều gì ông ấy nói đều sẽ bị hiểu lầm. Nếu bạn hỏi tôi, "Thầy có hạnh phúc không?" tôi phải nói gì với bạn? Nếu bạn hỏi tôi, "Thầy có bất hạnh không?" tôi phải nói gì với bạn? Ai đó đã hỏi, "Thầy nói rằng thầy trong thiên đường; có đau đớn trong thiên đường hay không?" Không có đau, nhưng ngay lập tức tôi muốn thêm vào - không có hoan lạc nữa. Bởi vì hoan lạc và đau đớn là hai mặt của cùng một đồng tiền. Hoan lạc đổi thành đau đớn, đau đớn đổi thành hoan lạc. Chúng không là hai điều.

Ở Nhật Bản có một câu chuyện mà tôi muốn kể cho các bạn. Ở Nhật Bản họ nghĩ rằng chuột trắng là điềm lành. Nếu ai đó bỗng nhiên thấy chuột trắng người đó cảm thấy rất hạnh phúc - cái gì đó lành sắp xảy ra cho người đó.

Một hôm chuyện xảy ra, hai bố con đang ngồi, ăn tối, thì bỗng nhiên đứa con thấy đằng sau người bố có một con chuột trắng. Nó bảo bố nó: "Bố đừng quay lại đột ngột, có vị khách đằng sau bố, một điềm rất lành. Quay chậm thôi và nhìn. Người bố chậm rãi quay lại và thấy con chuột trắng, và họ cả hai đều hạnh phúc bởi vì đó thực sự là điềm lành, cái gì đó tuyệt vời sắp xảy ra. Con chuột trắng bắt đầu đi quanh họ, và bởi vì họ không quấy rầy nó nên nó bắt đầu nhảy và lắc; nhưng khi nó lắc, đột nhiên nó trở thành con chuột xám bình thường; bởi vì thực tế nó đã rơi vào trong hộp bột mì, bột mì trắng, đó là lí do tại sao nó trông trắng; khi nó bắt đầu nhảy nó trở thành con chuột xám thường. Cả người bố và cậu con đều nhắm mắt lại bởi vì điềm tốt đã biến mất - nhưng cho dù bạn nhắm mắt thì chuột xám vẫn có đó.

Đây là câu chuyện hay. Đây là cách nó xảy ra. Đừng nhìn vào hạnh phúc quá lâu, bằng không bột mì trắng sẽ rơi đi và bỗng nhiên bạn sẽ nói: "Có chuột xám!" Tránh đi! Để chuột trắng nhảy múa đằng sau bạn! Đừng nhìn quá kĩ và đừng nhìn quá lâu. Bởi vì trong cuộc sống tốt và xấu không phải là hai điều. Ngày biến thành đêm, đêm lại biến thành ngày. Nó là vòng tròn, di chuyển giống như bánh xe của chiếc xe kéo: cùng nan hoa tới đi đi tới lại trên đỉnh, và đi xuống.

Nếu bạn hỏi tôi liệu tôi hạnh phúc hay bất hạnh, tôi không thể trả lời bạn được trong những thuật ngữ đó. Những thuật ngữ đó là không liên quan. Nhiều nhất tôi chỉ có thể nói tôi hiện hữu. Và rằng tôi đang hiện hữu là cực lạc toàn bộ. Nhưng không có cực lạc như thế. Nó không phải là kinh nghiệm. Nó là cách thức hiện hữu của tôi tại khoảnh khắc này. Nó không phải là cái gì đó xảy ra cho tôi, nó chính là bản tính. Khi bạn đi tới bản thân mình, khi bạn quay về nhà, khi bạn đi vào trong cốt lõi bên trong nhất của bản thể riêng của mình, đó không phải là cái gì đó mới xảy ra cho bạn, nó bao giờ cũng xảy ra; lần đầu tiên bạn nhận ra điều đó.

Việc nhận ra có thể là mới nhưng sự kiện này là rất rất cổ đại, cổ đại như thế giới, cổ đại như các thượng đế. Nó đã có đó từ chính lúc ban đầu. Nhưng bạn quá bận tâm tới đau đớn và hoan lạc trong thế giới bên ngoài, toàn thể tâm thức của bạn đang hướng ra ngoài.

Đóng cửa ra vào, đóng cửa sổ, lắng đọng bên trong, và bỗng nhiên một ngày nào đó bạn bắt đầu cười, một ngày nào đó bạn bắt đầu mỉm cười vào sự kiện là bạn đã tìm cái gì đó đã có đó rồi.

Tôi mới đọc một câu chuyện cuộc đời nhà truyền giáo Ki tô giáo. Ông ấy vừa mới tới một thành phố phương Đông. Khu nhà một tầng và nhà thờ ở bên ngoài thành phố. Chỉ có hai ngôi nhà một tầng; ông ấy lấy một nhà - và từ chính ngày đầu tiên, vào buổi sáng khi ông ấy nhìn quanh, chỉ để làm quen với lãnh địa này và chỗ này, ông ấy trở nên quan tâm tới ngôi nhà một tầng bên cạnh. Nó trông đẹp. Cây cối rất xanh tươi, có nhiều hoa. Ông ấy đi quanh, ông ấy muốn biết ngôi nhà này thuộc vào ai, và ông ấy muốn trở nên quen biết, được giới thiệu, nhưng ông ấy không tìm thấy ai ở đó. Ông ấy kiểm soát tò mò của mình, nhưng mọi ngày tò mò ngày một phát triển hơn. Một hôm ông ấy không thể kìm được mình - điều đó phải đã là một tháng sau khi ông ấy ở đó - ông ấy đi vào vườn, đi lên cửa chính, nhưng nó bị khoá. Ông ấy đi quanh ngôi nhà, ông ấy không thể thấy được dấu hiệu nào của bất kì ai ở đó, nó tuyệt đối trống rỗng và im lặng. Ông ấy trở nên chút ít sợ hãi - có chuyện gì thế nhỉ? Thế rồi ông ấy lại đi ra. Trên cổng ông ấy đã bỏ lỡ một điều, ngay ở cổng có một thông báo nhỏ: 'Chìa khoá ở cửa bên.' Nhưng ông ấy ngạc nhiên vì cửa bên là nhà của riêng ông ấy! Không có nhà khác, chỉ có hai nhà.

Ông ấy quay lại, ông ấy điều tra, vợ ông ấy nói: "Vâng, chìa khoá ở đây, sao anh không hỏi em? Cái ngày chúng ta tới ai đó đã tới và nói, 'Giữ lấy chìa khoá này. Tôi đi xa trong vài tháng. Tôi sẽ sớm quay lại nhưng con trai tôi đã đi chiến đấu và nó có thể trở về trong lúc đó, và nó có thể thích ở vài ngày và nghỉ ngơi, cho nên xin giữ lấy chìa khoá này.' Chìa khoá đó ở trong nhà."

Nhà truyền giáo bắt đầu cười, ông ấy nói, "Đó thực sự là chuyện đùa! Trong một tháng ngôi nhà này đã ám ảnh anh như bất kì cái gì, và anh muốn đi vào trong nhưng anh kìm mình lại - điều đó là không tốt, đi vào, can thiệp, xâm phạm; nhưng hôm nay anh không thể kìm được tò mò của mình, anh nói, 'Thôi được, mình phải đi và xem có vấn đề gì.' Và chìa khoá bao giờ cũng ở trong nhà!

Chìa khoá ở cùng với bạn. Kho báu là ở cùng với bạn. Bạn đã quên cả hai. Khi năng lượng quay vào bên trong - đó là chìa khoá. Năng lượng quay vào bên trong là chìa khoá, nó mở cửa - và bỗng nhiên, kho báu của tất cả các kho báu có đó.

Câu hỏi 3

Thầy nói rằng khi hai người đang trong tình yêu họ ở trong giao cảm lẫn nhau. Thế thì tại sao thế giới gọi điều đó là 'rơi' vào trong tình yêu khi nó là cực lạc thế xảy ra và không phải là rơi vào bình diện thấp hơn?

Thế giới gọi nó là rơi vào trong tình yêu bởi vì thế giới bị cai trị bởi cái đầu, và trái tim ở thấp hơn cái đầu.

Khi ai đó rơi vào trong tình yêu người đó rơi từ đầu xuống tim. Và trái tim có đó trong thời thơ ấu, cái đầu phát triển về sau. Đầu trưởng thành về sau. Bạn được sinh ra với trái tim, bạn không được sinh ra với cái đầu. Bạn được sinh ra chỉ với khả năng của cái đầu, không với cái đầu.

Lí luận phải được dạy, yêu không thể được dạy. Lí luận phải được áp đặt lên bạn, tâm trí bạn phải được huấn luyện. Trường học, cao đẳng, đại học tồn tại vì lí luận, không tồn tại trường học, trường cao đẳng, đại học cho tình yêu - không cần! Người ta được sinh ra cùng trái tim đã vận hành hoàn hảo. Cái đầu chỉ là một khả năng. Nếu nó được dạy, được huấn luyện, nó sẽ vận hành; nếu không, nó sẽ không vận hành chút nào.

Cho nên lại trong tuổi trẻ bạn đi vào trong quan hệ của tình yêu, bạn cảm thấy nó cũng là việc rơi, bởi vì tâm trí cảm thấy rằng bạn đang đi lùi lại, rơi về thời thơ ấu, đi trở lại trái tim lần nữa. Và cái đầu có kết án với trái tim; kết án đó cũng được bao hàm trong thuật ngữ 'rơi.' Trái tim đang nói: "Mình đang làm điều ngu xuẩn gì thế này? Mình có điên không? Nó là việc rơi xuống! Tránh nó ra!"

Với cái đầu, tình yêu là kẻ thù lớn nhất; bởi vì một khi bạn trong tình yêu bạn trở thành bất hợp lí. Nhìn hai người yêu mà xem - họ nói một cách ngu xuẩn, họ trở nên ngu xuẩn, họ gần như điên, và cái đầu cứ kết án và phán xét: Mình đang làm gì?

Bạn đang rơi lại. Đó là lí do tại sao thế giới gọi tình yêu là 'rơi'. Nhưng rơi là tốt. Theo nghĩa khác nữa, không theo nghĩa kết án, nó là việc rơi, bởi vì nó dẫn bạn tới chiều sâu. Lí luận là hời hợt. Trái tim là hiện tượng sâu hơn bên trong bạn, nó dẫn tới chiều sâu, nó đang chìm vào trong bản thể bạn.

Đừng kết án nó. Xã hội kết án bởi vì xã hội nhìn tình yêu như hiện tượng vô chính phủ. Chúng ta dạy con trai và con gái, và chúng ta phí nhiều tiền thế cho nó, và thế rồi bỗng nhiên một ngày nào đó nó rơi vào tình yêu, và toàn thể cấu trúc bị rối loạn.

Người ta nói rằng người mẹ chuẩn bị cho đứa con trong nhiều năm để trở nên khôn ngoan; thế rồi nó gặp người đàn bà khác và trong vòng vài phút nó lại là kẻ khờ.

Người đàn bà này chuẩn bị trong nhiều năm để giúp cho nó trở nên khôn ngoan hơn chút ít, và người đàn bà khác tới, và trong một khoảnh khắc, anh ta lại là kẻ khờ lần nữa.

Đừng kết án điều đó, bởi vì khờ dại có cái đẹp riêng của nó. Thực tế người đôi khi không thể là kẻ khờ là không đủ khôn ngoan. Là khôn ngoan thường xuyên, là khôn ngoan hai mươi bốn giờ một ngày và bẩy ngày một tuần là ngu xuẩn. Thỉnh thoảng bạn cần lấy ngày nghỉ khỏi khôn ngoan và hành động như kẻ ngu. Chỉ thế mới có cân bằng. Kẻ ngu cũng là một phần của cuộc sống.

Vào thời xưa mọi vua trong triều đình của mình đều có anh hề lớn. Đó là nhân tố làm cân bằng, bởi vì trong triều đình có quá nhiều người khôn ngoan, và đôi khi quá nhiều người khôn ngoan chứng tỏ quá nhiều người nấu bếp trong bếp. Họ làm hư hỏng. Họ chỉ 'lập luận', họ không có gốc rễ của trái tim. Anh hề được cần tới - trong mọi triều đình lớn đều có một anh hề. Và anh ta đem vui nhộn tới cho triều đình, cảm giác khôi hài anh ta đem tới; bằng không những người khôn ngoan đem tới những mặt dài, buồn bã, nghiêm chỉnh. Tất nhiên nghiêm chỉnh là tốt, nhưng chỉ đôi khi thôi; nó có khoảnh khắc của nó; và có những khoảnh khắc người ta nên ngu đần một chút. Với tôi, người khôn ngoan thực sự là tự phát - khi khôn ngoan được cần tới người đó khôn ngoan, khi ngu đần được cần tới người đó là người ngu hoàn hảo.

Nếu bạn không thể đi tới các cực, bạn là hiện tượng cố định và chết. Người ta nên có khả năng di chuyển, linh động. Bạn nên có khả năng lập luận sâu sắc và bạn nên có khả năng rơi và bất hợp lí nữa. Tính toán và yêu. Số học và thơ ca. Khôn ngoan và già, ngu si và trẻ. Khi đứa trẻ và ông già gặp gỡ, khi người trí huệ và người ngu đã trở thành một thể thống nhất, bạn đạt tới trưởng thành vĩ đại nhất. Nhớ điều này. Bao giờ cũng vẫn duy trì năng lực rơi vào tình yêu, là ngu xuẩn, hành xử một cách ngu xuẩn.

Với tôi chỉ người ngu mới là người bao giờ cũng trí huệ.

Cuộc sống cần các cực và cân xứng. Ngu xuẩn là rất dễ chịu. Nó lau sạch mắt bạn, cho bạn cảnh quan. Nó lại mang tới hồn nhiên của đứa trẻ. Nó lại cho bạn tự phát. Thế thì bạn không bị cố định và hình mẫu, bạn tuôn chảy.

Nhưng đừng cố là kẻ ngu liên tục - điều đó nữa lại là ngu xuẩn. Và điều dễ dàng cho tâm trí là níu bám lấy một cực đoan. Điều khó khăn nhất cho tâm trí là thay đổi các cực bởi vì điều đó phá rối phong cách của bạn. Bạn muốn được cố định trong một hình mẫu - đó là cách chống cự tối thiểu. Bạn đã học một thủ đoạn và thế rồi bạn vẫn còn bị cố định trong nó. Bạn vẫn còn bị đóng trong cái đã biết. Bạn không muốn đi tới cái không biết. Bạn không muốn học, bạn không muốn cởi mở với sự kiện mới.

Tâm trí bao giờ cũng muốn hoặc là cực hữu hoặc cực tả, hoặc thế này hoặc thế nọ - nhưng là cái gì đó. Còn cuộc sống là trong dòng chảy - là cái không; năng lực là mọi thứ và là không cái gì; năng lực di chuyển vào bất kì vai trò nào và không bị cố định vào nó. 'Không vai trò' nên trở thành phong cách sống của bạn. Bạn nên có khả năng di chuyển, vứt bỏ nó, như bạn vứt bỏ quần áo.

Các vai trò nên được dùng, và nếu bạn không bị cố định và không bị cầm tù trong chúng, bạn duy trì tự do và tuôn chảy và bạn duy trì năng lực tận hưởng cuộc sống trong tính toàn bộ của nó. Trí huệ là tốt, ngu xuẩn cũng tốt. Số học là đẹp, thơ ca cũng vậy. Đây là điều ngược đời.

Dùng cái đầu, dùng trái tim, và nếu bạn có thể dùng cả hai thì cuộc cách mạng vô cùng sẽ xảy ra. Nếu bạn có thể dùng cả hai bạn sẽ trở nên nhận biết rằng bạn là lực thứ ba - không là cả hai; bạn không là cái đầu không là trái tim; bởi vì nếu bạn có thể chuyển dễ dàng từ cái nọ sang cái kia thì bạn không thể là cả hai; bạn phải tách rời với cả hai - thế thì việc chứng kiến nảy sinh; thế thì đồng nhất bị phá vỡ. Và việc chứng kiến đó là điều thiền tất cả là gì.

Câu hỏi 4

Thầy thường nói 'tôi ở cùng với bạn', nhưng trong đau khổ tôi chỉ đương đầu một cách đơn độc. Có phải điều đó là vì tôi không trong hoà điệu với thầy hay bởi vì con đường tới trung tâm cũng là con đường đơn độc?

Khi tôi nói tôi ở cùng với bạn tôi ngụ ý điều đó. Tôi ở cùng với bạn. Nhưng bạn sẽ nhận ra tôi chỉ khi bạn đang trong tâm trạng mở hội. Khi bạn bất hạnh và khổ, bạn mù. Tôi ở cùng với bạn nhưng bạn không thể thấy được. Mắt bạn đầy nước mắt. Và nếu bạn không thấy, tôi có thể làm được gì? Tôi chỉ có thể đợi.

Có câu ngạn ngữ cổ rằng khi bạn khóc bạn khóc một mình, khi bạn cười cả thế giới cười cùng bạn. Tiếng cười có cái gì đó tôn giáo trong nó. Có thể đó là lí do tại sao nó đã bị cấm trong mọi nhà thờ - có cái gì đó tôn giáo trong nó.

Nếu bạn muốn cảm thấy tôi, rằng tôi đang ở cùng bạn, cười nhiều hơn, tận hưởng nhiều hơn, coi cuộc sống như trò đùa, đừng nghiêm chỉnh.

Tôi biết - câu hỏi này là từ Yoga Lalita, cô ấy nghiêm chỉnh. Chút ít quá nghiêm chỉnh. Nghiêm chỉnh trở thành u ám; nghiêm chỉnh trở thành như bệnh tật; nghiêm chỉnh là bệnh hoạn; nó là ốm yếu. Tiếng cười là mạnh khoẻ.

Tôi không nói đừng chân thành. Chân thành là hoàn toàn khác với nghiêm chỉnh. Người ta phải chân thành và đích thực; chỉ thế thì cuộc sống sẽ để lộ ra những điều huyền bí sâu sắc hơn. Nhưng không có lí do để nghiêm chỉnh và buồn. Bằng không bạn sẽ bỏ lỡ tôi, và điều đó chỉ có nghĩa là bạn sẽ bỏ lỡ cuộc sống.

Bất kì khi nào bạn buồn bạn đều đóng, bạn ở trong hang, bạn không có quan hệ với thế giới. Bụi hồng cứ nở hoa nhưng bạn không có liên quan - thực tế nó không tồn tại cho bạn. Trăng cứ đi trên trời, nhưng nó không tồn tại cho bạn. Chim cứ hót, tiếng hót của chúng sẽ xuất hiện chỉ như sự quấy rối, phiền nhiễu. Bạn buồn, bạn bị cắt rời. Nỗi buồn phá vỡ mọi cây cầu với cuộc sống.

Khi tôi nói tôi ở cùng với bạn tôi ngụ ý điều đó, nhưng bạn sẽ nhận ra điều đó chỉ khi bạn hạnh phúc và nhảy múa. Khi tôi nói hạnh phúc và nhảy múa tôi không ngụ ý rằng trong cuộc sống bạn sẽ không có những khoảnh khắc buồn. Nhưng nếu bạn biết cách hạnh phúc bạn có thể tận hưởng khoảnh khắc buồn nữa. Đó là việc tận hưởng xứng đáng. Nó có cái gì đó trong nó - bởi vì không có gì trong cuộc sống mà không quí giá. Điều duy nhất là biết cách tận hưởng nó.

Cười là đẹp, nhưng nông. Buồn có vẻ xấu nhưng rất sâu. Nếu bạn biết cách tận hưởng cười bạn sẽ biết cách tận hưởng buồn nữa. Thế thì, nếu bạn tận hưởng, buồn không trở thành lực phá huỷ; thế thì bạn không bị ngắt với sự tồn tại. Thay vì thế, trong buồn của mình, bạn có quan hệ sâu sắc.

Thế rồi bạn sẽ nhìn vào đoá hoa - và bạn đã nhìn vào đoá hoa này khi bạn cười và nhảy múa và mở hội, đoá hoa đẹp; nhưng bây giờ đoá hoa có chiều sâu mà nó chưa bao giờ có trước đây. Bây giờ nhìn vào trăng; trăng bây giờ không là thứ hai chiều, nó đã trở thành ba chiều. Cười là hai chiều, buồn là ba chiều. Nhưng người ta phải học từ cười, và thế thì bạn có thể tận hưởng mọi thứ, ngay cả buồn. Bạn có thể tận hưởng mọi thứ, ngay cả khi bạn bất hạnh, bạn có thể tận hưởng nó; nó có cái đẹp riêng của nó.

Đôi khi chuyện xảy ra là có những người đã trở nên chứng ngộ khi họ ốm. Trong cơn sốt cao, và nằm trên giường không làm gì, đột nhiên họ thức tỉnh trong một chiều hướng hoàn toàn khác. Nằm trên giường, không làm gì, không bận bịu, không cái gì để làm, tâm trí im lặng; việc nghỉ ngơi sâu sắc. Và họ phải tận hưởng điều đó.

Cuộc sống đổi mầu của nó theo diễn giải của bạn. Ốm bệnh có vẻ như kẻ thù. Nếu bạn quen chỉ với thái độ trị liệu đối chứng thì ốm bệnh là thù. Nhưng nếu bạn quen với thái độ trị liệu vi lượng đồng cân, ốm bệnh không phải là thù mà là bạn. Nó lau sạch thân thể khỏi các độc tố, chất độc. Sốt là người bạn chứ không phải là kẻ địch. Nó đã tới để giúp bạn lau sạch thân thể, và công việc này là lớn lao thế, đó là lí do tại sao bạn cảm thấy nóng thế.

Nếu bạn có thể tận hưởng, bạn có thể tận hưởng mọi thứ. Bạn có chìa khoá. Và với chìa khoá đó bạn có thể mở hàng triệu ổ khoá; nó là chìa khoá chủ. Bạn thử nó đi!

Bạn bị đau đầu - thử tận hưởng và quan sát nó. Bỗng nhiên bạn sẽ cảm thấy một khoảng cách nảy sinh giữa bạn và đau đầu. Việc gõ búa tiếp tục trong đầu, nhưng bây giờ đầu ở xa xăm. Nếu bạn tiếp tục, dần dần bạn sẽ cảm thấy đau đầu vẫn có đó nhưng không phải là một phần của bạn; ở đâu đó trên chính ngoại vi của thế giới vẫn có việc gõ búa trong đầu nhưng nó không thuộc vào bạn. Tâm thức bạn là hoàn toàn khác, tách rời toàn bộ khỏi nó. Không đồng nhất nào tồn tại.

Nhưng bắt đầu bằng tận hưởng, mở hội. Đầu tiên cố tìm thấy tôi cùng bạn khi bạn trong tâm trạng thoải mái tốt lành, điều đó sẽ dễ hơn. Nếu bạn có thể tìm thấy tôi thế thì, thế thì dần dần bất kì khi nào bạn bất hạnh, cũng lại nhìn quanh; cố tìm ra tôi - điều đó sẽ khó hơn chút ít. Lau mắt bạn, lau sạch nước mắt khỏi mắt bạn và nhìn lại. Dần dần bạn sẽ thấy cái bóng. Chẳng mấy chốc bạn sẽ bắt đầu cảm thấy tôi.

Và mọi thứ đều tốt. Mọi thứ đều tốt như nó vậy. Điều này nên là chính thái độ cơ bản. Làm sao mọi sự có thể sai được? Nếu nó có đó nó phải có mục đích nào đó. Bạn có thể không nhận biết, đó là chuyện khác. Nhưng cho phép nó. Và quan sát! Quan sát nên là từ khoá.

Câu hỏi 5

Khác biệt giữa lời cầu nguyện và thiền là gì?

Nhiều khác biệt. Khác biệt lớn. Thực tế chúng là những thứ tuyệt đối khác biệt. Chuyển động của chúng là theo các chiều khác nhau.

Có hai kiểu tôn giáo trên thế giới: tôn giáo hướng theo lời cầu nguyện và tôn giáo hướng theo thiền. Ki tô giáo, Do Thái giáo, Mô ha mét giáo, Hindu giáo - đây là các tôn giáo hướng lời cầu nguyện. Jaina giáo, Phật giáo, Đạo giáo - đây là các tôn giáo hướng thiền.

Với tôn giáo hướng lời cầu nguyện khái niệm về Thượng đế con người được cần tới - để có quan hệ với. Với các tôn giáo hướng thiền Thượng đế là giả thuyết vô dụng; nó có thể bị bỏ đi dễ dàng trong thùng rác. Nó không được cần tới.

Phật có thể đạt tới mà không có niềm tin nào vào Thượng đế. Lão Tử Đạo giáo chưa bao giờ nhắc tới từ Thượng đế - chưa bao giờ! Phải có khác biệt rất lớn - cố hiểu nó.

Lời cầu nguyện là đối thoại giữa hai người: Thượng đế và bạn. Bạn đang nói với Thượng đế, đó là đối thoại; đó không phải là im lặng. Lời tiếp tục. Bạn không nói với người khác mà bạn nói với sinh linh khác; nhưng sinh linh đó được tưởng tượng cũng trong hình ảnh của con người.

Người ta nói trong Kinh Thánh: Thượng đế tạo ra con người theo hình ảnh riêng của ngài. Thực tại dường như chính điều đối lập: con người đã tạo ra Thượng đế theo hình ảnh riêng của mình. Bạn có một quan niệm tưởng tượng về một người ở đó, ở đâu đó. Bạn nói. Bạn thú nhận tội lỗi của mình, bạn xin sự lượng thứ của ngài. Bạn cầu nguyện. Tốt, tốt cho trái tim. Nó giúp một chút ít. Bạn cảm thấy nhẹ gánh hơn, bạn cảm thấy nhẹ. Có thể có Thượng đế, có thể không có - đấy không phải là vấn đề. Nhưng tin có Thượng đế, bạn có thể làm nhẹ gánh bản thân mình, bạn có thể buông xuôi bản thân mình, nó trở thành dễ dàng hơn cho bạn. Giả thiết này là có ích. Nhưng trong Ki tô giáo, trong Do Thái giáo, trong Mô ha mét giáo, không cái gì tồn tại như moksha. Có cõi trời, và địa ngục. Địa ngục dành cho những người chưa bao giờ có quan hệ với Thượng đế theo bất kì cách nào nhưng thay vào đó đã làm việc chống lại ngài, chống lại ý muốn của ngài, phạm tội; và thiên đường dành cho những người đã cầu nguyện, người làm việc cho ngài theo ước muốn của ngài.

Nhưng không có cái gì giống như moksha: tự do tuyệt đối. Bởi vì ngay cả trong cõi trời Thượng đế sẽ là người cai trị; và ngài không phải là người dân chủ, ngài tuyệt đối độc tài, bởi vì không có ai trên ngài và ngài là đấng sáng tạo: ngài có thể phá huỷ, ngài có thể sáng tạo, ngài có thể làm bất kì cái gì ngài muốn làm.

Và ngài dường như có chút ít tính khí thất thường. Ngài tha thứ cho những kẻ tội lỗi. Thế rồi cái đối lập cũng phải xảy ra - rằng người đức hạnh chưa bao giờ cầu nguyện phải bị đoạ địa ngục, bởi vì những người không đức hạnh nhưng cầu nguyện đang tận hưởng đàn bà đẹp và rượu và những thứ tốt trên cõi trời. Dường như có chút ít tính khí thất thường.

Dường như là con người đã tạo ra giả thiết này như việc an ủi. Dường như toàn thể hiện tượng về Thượng đế nảy sinh ra từ sợ chứ không từ việc biết, từ mặc cảm, từ khổ mà con người đang chịu, không từ hiểu biết.

Thiền không phải là đối thoại, nó là im lặng. Không có ai để đặt quan hệ, để nói chuyện. Với thiền nhân lời cầu nguyện là ngu xuẩn: Bạn đang làm gì? Bạn đang nói với ai?

Mới hôm nọ tôi có đọc một cuốn sách - một người đàn bà viết thư cho Thượng đế. Vivek nhìn vào nó và bắt đầu cười; cô ấy nói, "Ngu xuẩn làm sao! Thư viết cho Thượng đế!" Nhưng đó là tâm trí của lời cầu nguyện.

Tôi đã nói với bạn có ba tầng bản thể của bạn; thứ nhất: chỗ bạn chỉ trong lí trí. Trong lí trí, đối thoại là không thể được; nó là tranh cãi, bao giờ cũng đấu tranh. Thế rồi tầng thứ hai: của tình yêu; đối thoại là có thể. Và thế rồi tầng thứ ba của bản thể: đối thoại lại là không thể được bởi vì không có ai khác cả. Một mình bạn tồn tại trong sự thuần khiết như pha lê của bạn. Trong im lặng tuyệt đối.

Kinh Thánh nói: lúc đầu có Lời. Nó bắt đầu từ lời. Phật không thể nói điều đó được, ông ấy không thể đồng ý với điều đó được. Lúc ban đầu là im lặng. Và đến tận cùng cũng sẽ có im lặng. Thiền là im lặng, nó không phải là đối thoại.

Những người hướng lí trí, hướng cái đầu, họ trở thành - nếu họ quan tâm tới tôn giáo - họ trở thành người theo thượng đế học. Họ viết các lí thuyết về Thượng đế, họ nói về Thượng đế. Nếu họ không có tính tôn giáo, họ trở thành phản tôn giáo, họ trở thành triết gia, vô thần, bất khả tri.

Thế rồi tầng thứ hai của bản thể bạn: tình yêu, trái tim. Nếu một người có tính tôn giáo, yêu trở thành lời cầu nguyện. Nếu người đó không có tính tôn giáo thì yêu trở thành thơ ca, nghệ thuật, hội hoạ, âm nhạc.

Thế rồi đến tầng thứ ba, cốt lõi sâu nhất, bên ngoài cái đó không cái gì tồn tại, là bản thể. Tuyệt đối im lặng; và tuyệt đối một mình. Bây giờ không có khác biệt giữa tôn giáo và không tôn giáo. Tại trung tâm mọi thứ trở thành một. Trong im lặng đó người ta không tôn giáo không phản tôn giáo, bởi vì những từ đó là thuật ngữ của lí trí. Trong im lặng đó tình yêu của người ta không là lời cầu nguyện không là nghệ thuật. Mọi thứ đã trở thành một. Im lặng đó là thiền.

Khi mọi người tới tôi, nếu tôi thấy rằng họ ở trong đầu thì tôi giúp họ có được quan hệ, di chuyển, rơi vào tình yêu, trở nên ngu xuẩn một chút, để cho họ đi xuống từ đầu họ, để cho họ xuống một chút ít từ ngai vàng của bản ngã. Bởi vì người ta phải buông xuôi trong tình yêu. Người ta không thể mang bản ngã được. Nếu người ta mang nó, tình yêu là không thể được. Nếu tôi thấy rằng họ đã sống, họ đã học, họ đã kinh nghiệm tình yêu là gì, thế thì tôi bảo họ còn rơi sâu thêm vào trong thiền. Nó là việc rơi cuối cùng bởi vì không có vực thẳm nào sâu hơn thiền. Nếu bạn hướng đầu - đi vào lời cầu nguyện, tình yêu. Nhưng đừng làm nó thành mục đích, nó không phải là mục đích. Đó là lí do tại sao Ki tô giáo và Mô ha mét giáo không đạt tới chiều cao của Phật giáo. Không, họ vẫn còn ở tầng thứ hai. (Với tầng thứ ba cái gì đó như Phật, cái gì đó như Lão Tử, là cần.) Họ vẫn còn tốt hơn phàm nhân, nhưng dầu vậy tuyệt đối không là thế giới khác, họ vẫn còn ở giữa. Nó tốt tới chừng mực nào đó, nhưng không đủ.

Nếu bạn không thể yêu, thì cầu nguyện. Nếu bạn đã yêu và biết nó là gì, thế thì đi vào sự một mình.

Có hai loại tính một mình; loại này là đơn độc, loại kia là một mình. Nếu bạn không yêu, và bạn đi vào cô đơn, nó sẽ là đơn độc, bạn sẽ cảm thấy cơn đói sâu về người khác. Nó sẽ không là một mình. Người khác sẽ có đó - như sự vắng mặt. Bạn sẽ liên tục cảm thấy sự vắng mặt của người khác, bạn sẽ khao khát. Có thể đó là lí do tại sao những người đã không yêu tốt, họ bắt đầu nói tới Thượng đế, tới hiện tượng tưởng tượng - để rót đầy đơn độc của họ, để được bận bịu với ai đó.

Nó là tưởng tượng, nó là mơ - tốt, tôn giáo, nhưng dẫu sao vẫn là mơ thôi. Người ta phải vượt ra ngoài mọi việc mơ. Người ta phải đi tới điểm khi người ta là đủ chắc chắn rằng người khác không được cần tới. Tôi không nói rằng kiểu người đó sẽ không yêu. Thực tế chỉ kiểu người đó mới có thể yêu. Nhưng thế thì người đó yêu từ sự dư thừa. Thế thì nó không phải là nhu cầu. Ngược lại người đó tràn đầy, ngập tới mức người đó muốn chia sẻ. Thế thì người đó đi tìm những người muốn đỡ gánh nặng cho người đó, người giúp người đó đỡ làm nặng gánh trái tim người đó. Người yêu vĩ đại nhất là người có nhu cầu về yêu đã biến mất.

Ngoài ra, có những người yêu nhỏ bé, với họ tình yêu là được cần tới như thức ăn. Họ không thể sống mà không có thức ăn và họ không thể sống mà thiếu đàn bà hay đàn ông. Nhưng khi bạn có thể hiện hữu mà không biểu hiện, và bạn có thể không biểu hiện đẹp như bạn biểu hiện, thế thì hiện tượng vĩ đại nhất xảy ra: từ im lặng, nếu đối thoại bắt đầu, nó là đối thoại vĩ đại nhất.

Cho nên đây là hai điều cần nhớ. Nếu bạn cảm thấy rằng có khao khát sâu sắc về yêu, thế thì lời cầu nguyện là cách thức cho bạn. Để người khác ở đó, nói với người đó, ở cùng người đó. Câu hỏi ngay trước câu hỏi này là lời của tôi cho bạn 'tôi ở cùng với bạn' - đó là dành cho những người ở tầng thứ hai, những người đang trong nhu cầu của yêu.

Nếu bạn trở thành kiểu người thứ ba thế thì tôi sẽ không nói 'tôi ở cùng bạn', tôi sẽ nói 'tôi là bạn'. Thế thì không có vấn đề ở cùng. Thế thì đơn giản tôi là bạn, bạn là tôi. Thế thì không có nhị nguyên.

Câu hỏi 6

Thầy làm gì với bàn tay của thầy? Tôi thấy bản thân mình bị xúc động bởi việc ngắm chúng, hơn bởi việc nghe lời thầy nói.

Nó là tự nhiên, bởi vì khi tôi nói tôi nói với cái đầu của bạn. Xúc động không thể được bao hàm, xúc động không thể có đó. Tôi đang nói với lí trí của bạn để thuyết phục nó. Và tôi làm gì với tay tôi? Khi tôi nói với cái đầu bạn tôi liên tục chơi với trái tim bạn nữa.

Tôi phải làm việc trên hai tầng. Để cái đầu của bạn được thuyết phục rằng thời gian đã tới để vứt bỏ bản thân nó, để tự tử, rằng thời gian đã tới để tự tử lí trí - tôi cứ nói mãi. Nhưng một mình điều đó sẽ không đủ. Bởi vì nếu đột nhiên đầu bạn bị cắt ra, và tim không bắt đầu vận hành, bạn sẽ trong lẫn lộn rất rất sâu sắc.

Với tay, tôi cứ làm việc với trái tim bạn - đó là lí do tại sao ở Ấn Độ chúng ta đã gọi các cử chỉ là mudras; khi một Phật làm cử chỉ nó có nghĩa, có ý nghĩa. Tay là nguồn năng lượng rất rất sâu. Bằng chuyển động tay các hình mẫu năng lượng được thực hiện, năng lượng vô hình; nhưng nếu bạn có thể cảm thấy; và bạn sẽ cảm thấy cái gì đó cứ liên tục xảy ra trong trái tim.

Nó cũng giống như - bạn có thấy người làm bình làm ra bình đất không? Người đó làm việc bằng cả hai tay, một tay bên trong bình, tay kia bên ngoài bình. Từ bên trong người đó cứ hỗ trợ, từ bên ngoài người đó cứ cho hình dáng. Và bánh xe chuyển động. Bằng việc nói tôi cứ phá huỷ cái đầu của bạn. Bằng bàn tay tôi cứ hỗ trợ cho trái tim bạn, động viên nó vận hành nhiều hơn, động viên nó đập tự nhiên.

Điều đó là tự nhiên nếu bạn cảm thấy theo cách đó. Nhưng đừng chú ý nhiều vào tay tôi bởi vì nếu bạn chú ý quá nhiều vào tay tôi thế thì bạn sẽ được lập quan hệ tay tôi với đầu bạn. Bạn quên tay tôi đi - để chúng làm việc! Bởi vì trái tim vận hành trong bóng tối. Vận hành và thay đổi của trái tim là gián tiếp. Nó giống như rễ cây; ẩn kín dưới đất trong bóng tối sâu chúng vận hành. Nếu bạn đem chúng ra ánh sáng chúng bắt đầu chết.

Cho nên đừng chú ý nhiều tới tay tôi, bởi vì nếu bạn chú ý quá nhiều vào tay tôi chính cái đầu đang chú ý vào tay. Thế thì bạn bỏ lỡ vấn đề. Bạn có thể tận hưởng nó, bạn có thể cảm thấy xúc động nào đó nảy sinh trong bạn, nhưng điều thực đã bị bỏ lỡ.

Bạn chú ý tới lời tôi! Bạn hoàn toàn bị cuốn hút bởi lời tôi tới mức tay tôi và tim bạn bị bỏ lại một mình, bạn không ở giữa - bằng không bạn có thể tạo ra rắc rối, bạn có thể trở thành rào chắn.

Và tôi đang làm việc trên tầng thứ ba nữa - điều bạn không thể thấy được chút nào. Chuyển động của tay có thể được thấy - nhìn đấy! Lời tôi dùng - bạn có thể hiểu nghĩa của chúng. Tay tôi dùng - bạn có thể chỉ thấy chuyển động, không thấy nghĩa. Lời dành cho đầu, tay dành cho tim - và thế rồi có bản thể của tôi liên tục tràn ngập bạn. Bạn thậm chí không thể thấy được chuyển động của nó. Bản thể của tôi - cũng giống như mây bao quanh bạn.

Nhưng đừng chú ý tới tay tôi. Để chúng là gián tiếp.

Câu hỏi 7

Khi người ta ở xa tâm trí, người ta ở trong trạng thái thiền; nhưng bất thần hay dần dần người ta bị đồng nhất với tâm trí lần nữa; người ta đã rơi vào ngủ lần nữa. Điều này rất thất vọng. Thầy có thể nói cái gì đó về điều này không?

Đây là thất vọng, nhưng đừng bị thất vọng. Thay vì thế, bất kì khi nào bạn thấy rằng bạn bị đồng nhất với tâm trí, lại nhớ lại, làm cho bản thân bạn tỉnh táo, lay bản thân bạn một chút ít. Thay vì đưa năng lượng vào thất vọng, đưa năng lượng vào việc nhớ lại. Lại nhớ, bạn lại sẽ tỉnh táo, và tâm trí sẽ ở xa xôi.

Điều đó sẽ xảy đi xảy lại, bạn sẽ lại rơi vào giấc ngủ lặp đi lặp lại, và bạn sẽ phải đem bản thân mình ra khỏi nó. Đừng bắt đầu bị thất vọng. Điều đó là tự nhiên, cứ coi nó như đương nhiên đi, nó là tự nhiên, bạn đã sống cùng với tâm trí lâu thế và bạn đã sống bị đồng nhất với tâm trí lâu tới mức điều tự nhiên là bạn quên đi quên lại mãi.

Nhưng cho dù trong vài khoảnh khắc bạn trở nên tỉnh táo, nhận biết, lưu tâm, cảm thấy may mắn đi, bởi vì có hàng triệu người đang sống cả đời họ và không một khoảnh khắc nào họ nhận biết về điều đang xảy ra, không một khoảnh khắc nào họ đã biết họ là ai.

Cảm thấy may mắn đi. Đừng cảm thấy thất vọng. Bao giờ cũng diễn giải mọi thứ một cách tích cực, đừng diễn giải chúng một cách tiêu cực, bởi vì tiêu cực này dẫn tới tiêu cực khác; khả năng này dẫn tới khả năng khác. Nếu bạn cảm thấy thất vọng, thế thì việc tự nhớ sẽ trở nên ngày một ít hơn với bạn, bởi vì nó chưa bao giờ tới trong tâm trí thất vọng, trong tâm trí khổ, trong tâm trí giận dữ - nó chưa bao giờ tới!

Thế thì nó sẽ tới ngày một ít hơn và bạn sẽ ngày một cảm thấy thất vọng hơn; khi bạn cảm thấy ngày một thất vọng hơn nó sẽ càng tới ngày một ít hơn - nó sẽ biến mất hoàn toàn.

Cảm thấy tích cực; nếu cho dùng một khoảnh khắc nó xảy ra, cám ơn Thượng đế, cảm thấy biết ơn, cái gì đó siêu phàm đã xảy ra cho bạn - cho dù một khoảnh khắc thôi, vậy thì sao? Nếu nó có thể xảy ra cho một khoảnh khắc nó có thể xảy ra cho cả đời!

Thực tế bạn chưa bao giờ có nhiều hơn một khoảnh khắc với mình, bạn chưa bao giờ có hai khoảnh khắc cùng nhau. Nếu nó có thể xảy ra cho một khoảnh khắc bạn có chìa khoá! Một khoảnh khắc là cả đời, một khoảnh khắc là tất cả vĩnh hằng, bởi vì bạn sẽ không bao giờ có được hai khoảnh khắc cùng nhau, bao giờ cũng chỉ một khoảnh khắc.

Và nếu bạn có thể nhớ trong một khoảnh khắc bạn có thể nhớ mãi mãi và mãi mãi. Cảm thấy tích cực đi, cảm thấy cám ơn và biết ơn đi, và đột nhiên bạn sẽ thấy nhiều việc nhớ lại xảy ra. Một ngày tới khi bạn không bao giờ rơi vào giấc ngủ. Nó tới, nó đã tới với sinh linh như bạn, nó đã tới tôi, tôi cũng hệt như bạn thôi.

Không có gì đặc biệt về nó. Bạn có khả năng như bất kì ai khác. Chỉ thêm chút ít tích cực hướng tới việc xảy ra này, điều đó sẽ có tác dụng.

Câu hỏi 8

Khác biệt là gì, nếu có, giữa 'trung tâm' của người ta và 'trung tâm bản ngã' của người ta?

Trung tâm của người ta không phải là trung tâm của người ta, nó là trung tâm của cái toàn thể. Và trung tâm bản ngã là trung tâm của người ta. Đó là khác biệt duy nhất, nhưng đó là khác biệt bao la. Khi bạn không có đó, trung tâm này có đó nhưng nó không phải là trung tâm của bạn, nó là trung tâm của cái toàn thể.

Khi bạn có đó, bạn có một trung tâm, cái giả, trung tâm giả, cái không phải là trung tâm của cái toàn thể, và chừng nào nó còn chưa là trung tâm của cái toàn thể thì đừng mãn nguyện với nó. Bởi vì bạn đang trong mơ, bạn không trong thực tại. Và chúng ta đã trở nên quen mơ tới mức chúng ta đã hoàn toàn quên mất thực tại là gì và mơ là gì.

Trong tâm lí học phương Đông chúng ta coi thực tại như mơ. Trong tâm lí học phương Tây họ coi mơ như thực tại. Đó là lí do tại sao Freud, Jung, Adler và cả toán của họ, tất cả họ cứ diễn giải, phân tích mơ để hiểu thực tại của bạn. Mơ - ý nghĩa thế! Ở phương Đông chúng ta chưa bao giờ diễn giải mơ, chúng ta chưa bao giờ bận tâm về nó. Thay vì thế, chúng ta nói toàn thể thực tại là mơ, là maya, ảo vọng. Nhưng có cám dỗ coi mơ là thực.

Chuyện xảy ra, Mulla Nasrudin có thời đã mơ trong giấc mơ của mình rằng anh ta đang chiên phân bò. Anh ta rất bối rối. Tất nhiên bất kì ai cũng vậy thôi. Đến sáng anh ta đi tới thầy bói, người diễn giải giấc mơ, và anh ta nói, "Tôi rất lo nghĩ! Ông nói cho tôi nghĩa của nó đi." Thầy bói nói: "Phí của tôi là một ru pi. Đưa cho tôi một ru pi và tôi sẽ diễn giải nó." Mulla Nasrudin nhảy dựng lên nói, "Ông là đồ ngu! Nếu tôi có một ru pi tôi còn phải chiên phân bò sao? Tôi sẽ đi ra chợ, mua cá và rán nó!

Có xu hướng coi mơ như một phần của thực tại; thế thì toàn thể thực tại của bạn trở thành mơ. Tâm lí học phương Tây và bản thân tâm trí phương Tây coi mơ như là thực. Đó là thái độ rất trẻ con. Tôi gọi nó là trẻ con bởi vì trẻ con làm cùng điều đó. Trẻ con chưa bao giờ phân biệt giữa mơ và thực tại. Trẻ con thức dậy buổi sáng kêu và khóc. Tôi hỏi nó, "Có chuyện gì thế cháu?" và nói nói, "Cháu có đồ chơi vừa xong, nó đi đâu mất rồi?" Nó đã mơ về đồ chơi, bây giờ nó thức dậy và đồ chơi mơ đã biến mất và nó kêu và khóc - nó muốn đồ chơi đó trở lại. Nó không thể phân biệt được. Mơ dường như là thực.

Tâm lí học phương Tây bị chi phối quá nhiều bởi tâm trí trẻ con. Tâm lí học phương Đông bị chi phối bởi người già, người chín chắn, tâm trí trí huệ. Đứa trẻ nghĩ mơ là thực, người già trí huệ nghĩ thực tại là mơ.

Toàn thể thực tại là mơ. Người ta phải thức dậy. Nếu bạn có thể thức dậy trong một khoảnh khắc thôi - cảm thấy biết ơn đi. Và nhiều khoảnh khắc sẽ tới và theo sau. Đừng bị thất vọng.

Và, bao giờ cũng nhớ, rằng nếu bạn cảm thấy trung tâm như bản thân bạn, thế thì bạn cũng là một phần của mơ - đó là khác biệt giữa bản ngã và atman, cái ta. Bản ngã là trung tâm mơ, trung tâm của cá tính mơ; với cá tính biến mất, trung tâm sẽ biến mất. Cái ta hay atman là trung tâm thực. Khi mọi thứ biến mất, dầu vậy nó vẫn có đó. Nhưng nó không phải là của bạn.

Bạn hỏi tôi khác biệt là gì nếu có giữa trung tâm của người ta và trung tâm bản ngã của người ta - có đấy. Trung tâm của người ta không phải là của người ta, nó là của cái toàn thể. Và trung tâm bản ngã của người ta là của người ta, nó không phải là của cái toàn thể. Và bất kì cái gì thuộc vào bạn đều là mơ, không cái gì khác thuộc vào bạn. Thực tại thuộc về cái toàn thể, nó không thể thuộc về bộ phận.

Câu hỏi 9

Cho tới giờ, trong việc là nhân chứng, có cảm giác dường như đó là một phần của tâm trí tôi đang quan sát phần khác của tâm trí tôi. Xin thầy nói về điều này?

Điều này là tốt, điềm tốt. Khi người ta quan sát, người ta đi tới nhận ra rằng đây là một phần của tâm trí đang quan sát phần khác của tâm trí. Bây giờ bạn phải nhận ra ai đang nhận ra hai phần này, ai đang nhận ra rằng đây là phần một, đây là phần hai. Một cách tự nhiên bạn không thể là cả hai được, bạn đã siêu việt lên trên cả hai. Và nếu bạn lại cảm thấy đây là phần thứ ba của tâm trí đang quan sát, thế thì bạn trở thành cái thứ tư. Nếu bạn lại cảm thấy đây là phần thứ tư của tâm trí, thế thì bạn lại trở thành phần thứ năm. Bạn là cái siêu việt, bao giờ cũng siêu việt lên. Bất kì cái gì bạn có thể quan sát, bạn đều không bao giờ là nó - điều đó nên là luật, tiêu chí. Bất kì cái gì bạn có thể quan sát bạn đều không bao giờ là nó. Bạn là người quan sát, người quan sát trên núi.

Câu hỏi 10

Khi người ta cảm thấy hạnh phúc và cực lạc, và muốn chia sẻ với người khác, nhưng thấy mọi người xung quanh không trong tâm trạng mở hội, người đó phải làm gì?

Bạn phải mở hội buồn của họ chứ! Bạn phải tận hưởng buồn của họ. Đừng đi ngược lại mọi người. Ở cùng với họ đi.

'Ở cùng với' có cái đẹp của riêng nó. Nếu mọi người buồn, bạn buồn - nhưng tận hưởng nó, bởi vì không có lí do cho bạn buồn, bạn có thể tận hưởng nó một cách dễ dàng. Mở hội nó sâu bên dưới, nhưng cứ buồn. Nếu họ khóc, bạn khóc: nước mắt chảy thành dòng xuống. Nhưng tận hưởng toàn thể sự việc, nó đẹp thế!

Bạn đã bao giờ khóc và tận hưởng nó không? Thử nó đi, không cái gì giống như nó đâu. Nó vượt mọi kinh nghiệm. Đột nhiên bạn thấy rằng bạn có thể khóc và tận hưởng! Nước mắt có thể trào ra nhưng chúng không phải là của buồn, cái gì đó đẹp đẽ đang tuôn chảy qua chúng. Và bất kì khi nào bạn ở cùng với mọi người, theo cách tinh tế bạn vứt bỏ bản ngã.

Thử 'ở cùng với' đi. Làm cho nó thành một điểm xa nhất có thể được với ở không cùng với. Ở cùng với là mang tính tôn giáo, ở không cùng là mang tính chính trị. Cho nên bất kì khi nào mọi người đang tiếp tục làm, bạn chỉ ở cùng họ.

Tôi sẽ kể cho bạn một câu chuyện. Chuyện xảy ra, một trong các sannyasin Hi Lạp vĩ đại nhất là Diogenes. Ông ấy là người đẹp bởi vì khi người ta không bị gắn bó vào bất kì cái gì người ta đạt tới duyên dáng nào đó. Khi bạn bị gắn bó với mọi sự bạn trở thành xấu, bạn trở thành như đồ vật. Ông ấy tuyệt đối là người tự do. Ông ấy thường đi trần trụi.

Ông ấy bị vài người bắt, và những người đó đều là tay buôn nô lệ. Họ muốn bán ông ấy.

Khi sự việc là thực sự khó bắt được ông ấy, họ đắn đo suy tính về điều đó. Họ bao vây ông ấy, nhưng ông ấy là người rất khoẻ mạnh; ông ấy có thể đánh bại ít nhất tám người, và các lái buôn nô lệ - họ chỉ có bốn, cho nên họ có chút ít sợ hãi.

Diogenes nói, "Đừng sợ, ta bao giờ cũng cùng các ông. Có vấn đề gì? Các ông cứ nói với ta, ta sẽ giải quyết vấn đề đó." Họ nói, "Đây là vấn đề ông sẽ không muốn giải quyết!" Ông ấy nói, "Chẳng có gì mà ta không muốn giải quyết cả, các ông đơn giản cứ nói nó ra đi!" Họ nói, "Đây là ý tưởng của chúng tôi - chúng tôi nghĩ bắt ông và làm ông thành tù nhân." Ông ấy nói, "Hoàn toàn tốt! Vậy sao các ông còn chờ đợi? Vì ai? Các ông bắt đầu đi - tay ta đây."

Họ không thể nào tin được vào điều đó! Họ nhìn nhau, ngờ vực! Và người này cho họ.... Ông ấy nói, "Đừng lo nghĩ! Ta không bao giờ đánh đâu, ta đi theo cùng. Đó đã là phong cách cả đời ta. Cho nên các ông lấy ta đi! Làm ta thành tù nhân. Nếu cái toàn thể muốn nó phải vậy, thì để nó là vậy."

Họ đâm sợ, nhưng dầu vậy họ vẫn thử. Thế rồi họ thu lấy tự tin, ông ấy sẽ không đánh.

Bị xích lại, ông ấy bắt đầu bước đi cùng họ - nhưng ông ấy là người hùng dũng đến thế, bạn không thể làm người như vậy thành nô lệ được. Bốn người kia trông ngu xuẩn khi đi cùng ông ấy.

Và Diogenes nói: "Đừng sợ, các ông không cần mang những xiềng xích này, bởi vì ta bao giờ cũng đi theo cùng. Ta sẽ tới cùng các ông bất kì chỗ nào các ông đi. Ta sẽ không bao giờ bỏ các ông!" Dầu vậy họ vẫn trở nên sợ hơn. Đây là kiểu người gì thế này, cách thức nào của con người?

Nhưng họ bắt đầu tuân theo bất kì điều gì ông ấy nói - Thầy thì vẫn là Thầy, bạn không thể làm gì được.... Thầy vẫn còn là Thầy cho dù trong tù. Dần dần họ bắt đầu kể về vấn đề riêng của họ cho ông ấy - bởi vì ông ấy trông hạnh phúc thế, cực kì cực lạc thế, không của thế giới này!

Họ trở thành bạn bè - mà không chỉ bạn bè, họ trở thành đệ tử; đến lúc họ tới chợ, họ đã là đệ tử rồi và ông ấy là Thầy và họ đều nói, "Thầy bảo chúng tôi điều này...!" Và ông ấy nói, "Đừng quên rằng các ông đã tới đây để bán ta. Các ông đang đánh mất tâm thức của các ông. Đừng quên thế, nhớ lấy tại sao các ông đã bắt ta!" Họ nói, "Chúng tôi không thể làm được điều đó bây giờ." Nhưng ông ấy nói, "Các ông không cần phải lo. Cứ bám lấy ý tưởng nguyên thuỷ của các ông. Ta sẽ làm điều đó cho các ông." Họ không thể nào tin được điều đó - ông ấy sẽ làm gì?

Thế rồi họ đi vào chợ. Mọi người đều quan tâm - cả chợ trở nên quan tâm tới người nô lệ này bởi vì trước đây chưa bao giờ có nô lệ đẹp thế tới.

Đã có người đấu giá. Và khi Diogenes đứng đó và người đấu giá bắt đầu nói: "Người này đẹp và rất mạnh khoẻ và rất mạnh," Diogenes nói, "Thôi đi! Để ta tới đó. Ông không biết cách giới thiệu người!" Sợ hãi, người đấu giá bước xuống - bởi vì người này mạnh thế và quyền lực thế. Diogenes đứng đó - và điều đó chưa bao giờ xảy ra trước đây trong chợ nô lệ - và ông ấy nói, "Mọi nô lệ, lại đây! Thầy đã tới đây để được bán."

Đây là cách người ta nên chảy cùng mọi người, cùng cuộc sống, cùng cây cối, cùng dòng sông.

Đừng tranh đấu. Tranh đấu là tội lỗi duy nhất. Đừng kháng cự. Nếu mọi người khóc - bạn khóc. Nếu mọi người cười - bạn cười. Và nếu bạn có thể làm điều này, bỗng nhiên bạn cảm thấy rằng bạn chỉ là nhân chứng, không là người làm. Và đó tất cả là bí mật của nó.

Xem Chương 7 – Quay về Mục lục – Quay về Mục lục Toàn tập