Chương 6. Tôi là người phá hủy

Osho - Kinh nghiệm Mật Tông

Chương 6. Tôi là người phá hủy

Câu hỏi thứ nhất:

Thưa Osho, tôi đã có giấc mơ ngày muộn mằn về chứng ngộ - thậm chí còn tuyệt vời hơn cả tình yêu và danh vọng. Thầy có bình luận gì về việc có giấc mơ ngày không?

Câu hỏi này là từ Prem Pankaja. Mơ ngày là hoàn toàn tốt khi có liên quan tới tình yêu và danh vọng. Chúng là một phần của thế giới mơ, bạn có thể mơ nhiều bao nhiêu tuỳ thích. Tình yêu là mơ, danh vọng cũng vậy; chúng không chống lại việc mơ. Trong thực tế, khi mơ chấm dứt thì chúng biến mất. Chúng tồn tại trong cùng chiều, cùng chiều của giấc mơ.

Nhưng bạn không thể mơ về chứng ngộ được. Chứng ngộ là có thể chỉ khi mơ biến mất. Chứng ngộ là thiếu vắng của mơ, ngày hay đêm, điều đó không thành vấn đề. Chứng ngộ có nghĩa bây giờ tâm thức bạn tràn đầy nhận biết; trong tâm thức nhận biết, mơ không thể tồn tại được. Mơ là tựa bóng tối, nó tồn tại khi ánh sáng không có đó. Khi ánh sáng có đó, bóng tối đơn giản không thể tồn tại được.

Mơ tồn tại bởi vì cuộc sống là tối tăm, mù mịt, ảm đạm. Mơ tồn tại như một thứ thay thế: bởi vì chúng ta không có niềm vui thực, do đó chúng ta mơ. Bởi vì chúng ta không có cái gì thực trong cuộc sống, do đó chúng ta mơ. Bằng không làm sao chúng ta có thể dung thứ cho cái trống rỗng mà chúng ta đang là, làm sao chúng ta có thể dung thứ cho sự tồn tại của mình được? Nó sẽ thành hoàn toàn không thể chịu đựng nổi. Mơ làm cho nó thành có thể chịu được, mơ giúp chúng ta. Chúng nói với chúng ta, "Đợi đấy! Hôm nay mọi sự không đúng sao? Đừng lo nghĩ, ngày mai mọi sự sẽ được đặt và đúng chỗ. Mọi thứ phải đúng chứ. Chúng ta sẽ cố gắng - có thể chúng ta đã chưa cố gắng đủ mức. Có thể chúng ta đã chưa làm việc theo đúng hướng. Có thể số mệnh không chiều chúng ta, Thượng đế chống lại chúng ta, nhưng điều đó không thể mãi mãi được...." Và Thượng đế từ bi, tốt bụng; mọi tôn giáo của thế giới đều nói Thượng đế rất tốt bụng, rất từ bi. Đấy là hi vọng.

Người Mo ha mét giáo liên tục lặp lại: Thượng đế là rahim, rahman - từ bi, tốt bụng. Tại sao? Họ cứ lặp đi lặp lại điều này để làm gì? Mỗi lần họ thốt ra từ Thượng đế, họ sẽ lặp lại 'từ bi, tốt bụng'. Tại sao? Nếu ngài không tốt bụng, thế thì hi vọng và mơ của chúng ta sẽ tồn tại ở đâu? Ngài phải tốt bụng với giấc mơ của chúng ta, bởi vì có hi vọng của chúng ta - vào lòng tốt của ngài, vào từ bi của ngài. Ngày mai mọi sự sẽ tốt lành, ngày mai chúng sẽ ổn thoả.

Mơ ngày cũng tốt khi có liên quan tới tình yêu và danh vọng, khi liên quan tới năng lượng đi ra, bởi vì đi ra, chúng ta đi vào trong giấc mơ. Thế giới này là hiện tượng mơ; đó là điều người Hindu ngụ ý khi họ gọi nó là maya, ảo vọng. Nó được làm từ cùng chất liệu tạo nên giấc mơ. Nó là giấc mơ ngày được thấy qua mắt mở.

Nhưng chứng ngộ là bình diện hiện hữu hoàn toàn khác. Mơ không tồn tại ở đó. Và nếu bạn tiếp tục mơ, chứng ngộ sẽ không thể được.

Hôm nọ tôi mới đọc một giai thoại hay...

Một linh mục có một con vẹt, nhưng mặc cho mọi nỗ lực thử và dạy nó nói, con chim này vẫn cứ câm. Một hôm ông linh mục nhắc tới việc này với một bà giáo dân già cả vừa tới thăm ông ta. Bà này quan tâm và nói, "Tôi cũng có một con vẹt không biết nói. Có thể là ý hay nếu để hai con chim lại với nhau và xem điều gì xảy ra."

Họ làm ngay điều này, các con vẹt được nhốt vào một cái lồng lớn trong khi ông linh mục và bà giáo dân không nhìn nhưng vẫn cố nghe. Ban đầu tất cả đều yên tĩnh, thế rồi có tiếng huýt sáo nào đó và họ nghe thấy con vẹt của bà giáo dân già than thở, "Thế chỗ của tình yêu thì sao, người yêu dấu?" Với điều đó con vẹt của ông linh mục đáp, "Đó là điều tớ đã im lặng cầu nguyện và chờ đợi trong nhiều năm. Hôm nay giấc mơ của tớ được hoàn thành, tớ có thể nói hôm nay."

Nếu bạn chờ đợi và cầu nguyện và mơ ước về tình yêu và danh vọng, một ngày nào đó nó sẽ xảy ra! Đấy không phải là hiện tượng khó khăn. Người ta chỉ cần cứ bướng bỉnh, và nó xảy ra. Người ta chỉ cần cứ tiếp tục mãi … điều đó nhất định xảy ra, bởi vì nó là giấc mơ của bạn. Bạn sẽ tìm thấy một chỗ này khác nơi bạn có thể phóng chiếu nó và bạn có thể thấy nó, gần như nó đã trở thành thực tại.

Khi bạn rơi vào tình yêu với người đàn bà hay đàn ông, bạn đang trông đợi đích xác điều gì? Bạn đã mang một mơ ước bên trong mình; bây giờ bỗng nhiên người đàn bà này vận hành như màn ảnh, bạn phóng chiếu giấc mơ của mình lên cô ấy. Bạn bắt đầu cảm thấy "Mơ của mình được hoàn thành." Người đàn bà này cũng phóng chiếu mơ của mình lên bạn; bạn vận hành như màn ảnh, và cô ấy cảm thấy giấc mơ của mình được hoàn thành. Nếu bạn cứ mơ mãi thì ngày này hay ngày nọ bạn sẽ tìm thấy màn ảnh, ai đó sẽ trở thành màn ảnh, và giấc mơ của bạn sẽ được hoàn thành.

Nhưng chứng ngộ không phải là mơ, nó là việc vứt bỏ mọi giấc mơ. Cho nên xin đừng mơ về chứng ngộ. Tình yêu là có thể qua việc mơ: trong thực tế nó là có thể chỉ qua mơ. Danh vọng là có thể qua mơ - trong thực tế nó là có thể chỉ qua mơ, nó xảy ra chỉ cho người mơ. Nhưng chứng ngộ là không thể được qua mơ; chính sự tồn tại của mơ sẽ làm cho nó thành không thể được.

Mơ về nó và bạn sẽ lỡ. Chờ đợi nó và bạn sẽ lỡ. Hi vọng về nó và bạn sẽ lỡ. Thế thì bạn nên làm gì đây? Điều bạn nên làm là hiểu cơ chế của mơ. Bạn có thể gạt chứng ngộ sang bên, nó không phải là việc của bạn. Bạn chỉ nhìn sâu vào trong khả năng của mơ, hiểu cách mơ vận hành; chính việc hiểu đó sẽ đem lại sáng tỏ. Trong sáng tỏ đó mơ dừng lại, biến mất.

Khi mơ không có, có chứng ngộ.

Quên chứng ngộ đi! Bạn thậm chí không nghĩ về nó nữa. Làm sao bạn có thể nghĩ về nó được? Và bất kì điều gì bạn nghĩ thì cũng sẽ sai. Làm sao bạn có thể hi vọng về nó được? Mọi hi vọng về nó đều sẽ sai. Làm sao bạn có thể ham muốn về nó được? Nó không thể được ham muốn. Thế thì chúng ta nên làm gì?

Cố gắng hiểu ham muốn. Cố gắng hiểu hi vọng. Cố gắng hiểu mơ. Đó là điều cần thiết. Bạn đơn giản có gắng hiểu cách tâm trí mình đã vận hành từ trước tới giờ. Khi nhìn vào trong vận hành của tâm trí, tâm trí biến mất. Chỉ một cái nhìn rõ ràng vào cơ chế bên trong của tâm trí, và bỗng nhiên nó đi tới chỗ dừng. Tại chỗ dừng đó có chứng ngộ. Tại chỗ dừng đó có hương vị của chiều hướng hoàn toàn mới của sự tồn tại.

Mơ là một chiều, sự tồn tại là chiều khác. Sự tồn tại hiện hữu. Mơ đơn giản là niềm tin.

Câu hỏi thứ hai:

Osho ơi, Thầy nói trong nhiều bài nói gần đây về vô vấn đề, vô tồn tại của các vấn đề của chúng tôi. Được nuôi dưỡng lớn lên trong một gia đình Cơ đốc giáo mang tính kìm nén, và đã trải qua hai mươi mốt năm trong một hệ thống giáo dục điên khùng tương đương… mà thầy nói rằng tất cả các bộ áo giáp đó, tất cả những huấn luyện đó và tất cả những kìm nén đó là không tồn tại, có thể bị vứt đi tức khắc - Bây giờ sao? Thế còn các dấu ấn còn lại trong não thì sao, còn lại trong cơ bắp thân thể thì sao?

Đây là câu hỏi rất có ý nghĩa. Nó là từ Jayananda. Câu hỏi này là có ý nghĩa bởi vì nó chỉ ra hai cách tiếp cận khác nhau liên quan tới thực tại bên trong của con người. Cách tiếp cận phương Tây là nghĩ về vấn đề, tìm ra nguyên nhân của vấn đề, đi vào trong lịch sử của vấn đề, đi vào trong quá khứ của vấn đề, làm bật gốc rễ vấn đề từ ngay ban đầu, phá bỏ ước định tâm trí, hay lập lại tâm trí, lập lại thân thể, lấy ra tất cả mọi dấu vết còn lại trong não - đây là cách tiếp cận phương Tây. Phân tâm học đi vào trong kí ức, nó làm việc ở đó. Nó đi vào thời niên thiếu của bạn, đi vào quá khứ của bạn, nó đi lùi lại: nó tìm ra vấn đề đã nảy sinh từ đâu. Có thể là năm mươi năm trước đây, khi bạn còn là đứa trẻ, vấn đề đã nảy sinh trong mối quan hệ của bạn với mẹ bạn... thế thì phân tâm sẽ đi ngược lại.

Năm mươi năm của lịch sử! Nó rất dài, kéo lê sự việc. Và cho dù thế thì nó cũng chẳng có ích gì nhiều bởi vì có cả triệu vấn đề, nó không chỉ là câu hỏi về một vấn đề. Bạn có thể đi vào trong lịch sử của một vấn đề, bạn có thể nhìn vào trong tiểu sử của mình, và tìm ra nguyên nhân. Bạn có thể xoá đi được một vấn đề, nhưng có cả triệu vấn đề. Nếu bạn bắt đầu đi vào trong từng vấn đề, để giải quyết các vấn đề của cuộc sống, bạn sẽ cần tới cả triệu kiếp. Để tôi lặp lại điều đó: để giải quyết vấn đề của một kiếp sống bạn sẽ phải được sinh ra lặp đi lặp lại, hàng triệu lần. Điều này là phi thực tế nhất, điều này không thể làm được. Và tất cả hàng triệu kiếp sống này khi bạn sẽ giải quyết cho các vấn đề của kiếp sống này, những kiếp sống đó sẽ tạo ra những vấn đề riêng của nó... và cứ thế mãi. Bạn sẽ bị kéo lê ngày càng nhiều vào trong các vấn đề... điều này là ngớ ngẩn!

Bây giờ cùng cách tiếp cận phân tâm đó đã đi vào thân thể: năng lượng sinh học và các phương pháp khác có đó cố gắng khử bỏ đi các dấu ấn trên thân thể, trong cơ bắp. Lần nữa bạn sẽ phải đi vào trong lịch sử của thân thể. Nhưng một điều là chắc chắn về cả hai cách tiếp cận này, là trên cùng hình mẫu logic: rằng vấn đề tới từ quá khứ, cho nên bằng cách nào đó nó phải được khắc phục trong quá khứ.

Tâm trí con người bao giờ cũng cố gắng làm hai điều không thể được. Một là cải tạo quá khứ - không thể nào làm được. Quá khứ đã xảy ra, bạn không thể thực sự đi vào trong quá khứ được. Khi bạn nghĩ tới việc đi vào trong quá khứ, nhiều nhất bạn đi vào trong kí ức về nó; nó không phải là quá khứ thực, nó chỉ là kí ức. Quá khứ không còn đó nữa, cho nên bạn không thể cải tạo nó được. Đây là một trong những mục tiêu không thể được nhất của nhân loại; con người đã đau khổ rất nhiều bởi vì nó: bạn muốn hoàn tác lại quá khứ. Làm sao bạn có thể hoàn tác được nó? Quá khứ là tuyệt đối. Quá khứ nghĩa là: mọi tiềm năng về nó đã chấm dứt, nó đã trở thành thực tại. Bây giờ không còn tiềm năng nào để cải tạo nó, để hoàn tác nó, để làm lại nó. Bạn không thể làm được gì với quá khứ.

Và ý tưởng không thể được thứ hai mà bao giờ cũng thống trị tâm trí con người là: thiết lập tương lai, điều lại không thể làm được. Tương lai có nghĩa là cái còn chưa có, bạn không thể thiết lập nó được; tương lai vẫn còn chưa được thiết lập, tương lai vẫn còn để mở. Tương lai là tiềm năng thuần khiết! Chừng nào nó chưa xảy ra, bạn không thể chắc chắn về nó được. Quá khứ là thực tại thuần khiết, nó đã xảy ra. Bây giờ chẳng cái gì có thể được làm về nó cả.

Giữa hai điều này con người đứng trong hiện tại, bao giờ cũng nghĩ về những điều không thể được. Người đó muốn làm mọi điều chắc chắn về tương lai, về ngày mai - điều không thể nào được làm. Để cho điều này chìm sâu nhất có thể được vào trong tim bạn: điều đó không thể nào làm được đâu. Đừng phí khoảnh khắc hiện tại của bạn để làm cho tương lai chắc chắn; tương lai là không chắc chắn, đó là chính phẩm chất của tương lai. Và đừng phí thời gian của bạn để nhìn lại sau; quá khứ đã xảy ra, nó là hiện tượng chết, chẳng cái gì có thể được làm về nó. Nhiều nhất điều bạn có thể làm được là bạn có thể diễn giải lại nó, có vậy thôi. Đó là điều phân tâm đang làm: diễn giải lại nó. Việc diễn giải lại có thể được làm, nhưng quá khứ vẫn còn nguyên như vậy.

Phân tâm và chiêm tinh... chiêm tinh cố gắng bằng cách nào đó làm cho tương lai thành chắc chắn, còn phân tâm cố gắng làm lại quá khứ. Chẳng cái nào là khoa học cả. Cả hai đều không khoa học, cả hai điều này đều là không thể được, nhưng cả hai đều có hàng triệu tín đồ, bởi vì con người thích điều đó theo cách đó. Con người muốn chắc chắn về tương lai, cho nên con người cứ đi tới các nhà chiêm tinh, con người tra cứu Kinh Dịch, con người cứ tới người bói bài tây, và có cả nghìn lẻ một cách để tự phỉnh mình, tự lừa mình. Và thế thì có những người nói họ có thể thay đổi được quá khứ - con người cũng tư vấn cả họ nữa.

Một khi hai điều này được loại bỏ, bạn trở thành tự do với mọi loại ngu xuẩn; thế thì bạn không đi tới nhà phân tâm và bạn không đi tới nhà chiêm tinh. Thế thì bạn biết quá khứ là chấm dứt rồi... bạn cũng được chấm dứt với nó. Và tương lai còn chưa xảy ra; bất kì khi nào nó xảy ra bạn sẽ thấy, không cái gì có thể được làm về nó ngay bây giờ cả. Bạn chỉ có thể phá huỷ khoảnh khắc hiện tại, cái là khoảnh khắc duy nhất có sẵn, thực.

Phưong Tây đã liên tục nhìn vào trong những vấn đề này, cách giải quyết chúng. Phương Tây coi những vấn đề này rất nghiêm chỉnh. Và khi bạn đi vào logic nào đó, với tiền đề đã cho, logic đó có vẻ hoàn hảo.

Tôi mới đọc một giai thoại....

Một triết gia lớn và cũng là một nhà toán học nổi tiếng thế giới đang trên một chiếc máy bay. Ông ấy ngồi trong ghế và nghĩ về các vấn đề toán học lớn lao thì bỗng nhiên một thông báo từ cơ trưởng đưa tới: "Tôi xin lỗi, sẽ có hơi chậm trễ. Động cơ số một đã thôi làm việc và bây giờ chúng ta đang bay với ba động cơ."

Quãng mười phút sau đó lại một thông báo khác: "Tôi e là sẽ có chậm trễ thêm - động cơ số hai và số ba đã thôi làm việc và chỉ còn mỗi động cơ thứ tư còn lại."

Thế là nhà triết học quay sang anh chàng ngồi bên cạnh mình và nói, "Trời ơi tốt quá! Nếu động cơ kia mà không làm việc nữa, chúng ta sẽ ở đây cả đêm!"

Khi bạn nghĩ theo một đường thẳng nào đó, chính cái hướng của nó làm cho một số điều thành có thể, những điều ngớ ngẩn cũng thành có thể. Một khi bạn đã coi vấn đề con người là rất nghiêm chỉnh, một khi bạn bắt đầu nghĩ về con người như vấn đề, bạn đã chấp nhận tiền đề nào đó; bạn đã lấy bước đầu tiên đi sai. Bây giờ bạn có thể đi vào hướng đó, và bạn có thể cứ đi mãi... Bây giờ một khối lượng sách lớn thế đã được tích luỹ trong thế kỉ này về hiện tượng tâm trí, phân tâm học - hàng triệu bài báo đã được viết thành tài liệu chuyên khảo và sách. Một khi Freud đã mở ra cánh cửa logic nào đó, nó chi phối cả thế kỉ.

Phương Đông có cái nhìn hoàn toàn khác. Trước hết, nó nói chẳng có vấn đề gì là nghiêm chỉnh cả. Khoảnh khắc bạn nói không vấn đề gì là nghiêm chỉnh, vấn đề đó gần như chín mươi chín phần trăm chết rồi. Toàn bộ tầm nhìn của bạn thay đổi về nó. Điều thứ hai mà phương Đông nói là: vấn đề có đó bởi vì bạn bị đồng nhất với nó. Nó chẳng liên quan gì tới quá khứ, chẳng liên quan gì tới lịch sử cả. Bạn bị đồng nhất với nó - đó là điều thực. Và đó là chìa khoá để giải quyết mọi vấn đề.

Chẳng hạn: bạn là người giận dữ. Nếu bạn tới nhà phân tâm, người đó sẽ nói, "Đi vào quá khứ... Giận dữ này nảy sinh thế nào? Trong tình huống nào nó trở nên ngày một được ấn định và in dấu vào tâm trí bạn? Chúng tôi sẽ phải gạn ra tất cả những dấu ấn đó; chúng tôi sẽ phải làm sạch quá khứ của bạn hoàn toàn."

Nếu bạn tới nhà huyền môn phương Đông, ông ấy sẽ nói, "Bạn nghĩ rằng bạn là giận dữ, bạn cảm thấy bị đồng nhất với giận dữ - đó là chỗ mọi sự đi sai. Lần sau giận dữ xảy ra, bạn chỉ là người quan sát, bạn chỉ là nhân chứng. Bạn đừng bị đồng nhất với cơn giận. Đừng nói, 'Mình là giận dữ.' Đừng nói, 'Mình đang giận dữ.' Chỉ thấy nó đang xảy ra cứ như là nó xảy ra trên màn hình ti vi. Nhìn vào bản thân mình dường như bạn đang nhìn vào ai đó khác."

Bạn là tâm thức thuần khiết. Khi đám mây giận dữ tới quanh bạn, chỉ quan sát nó, và vẫn còn tỉnh táo để cho bạn không bị đồng nhất. Toàn bộ sự việc là làm sao không trở nên bị đồng nhất với vấn đề này. Một khi bạn đã học được nó... và thế thì không có chuyện về 'biết bao nhiêu vấn đề'... bởi vì cái chìa khoá, cùng chìa khoá đó, sẽ mở mọi ổ khoá. Nó là như vậy với giận dữ, nó là như vậy với tham lam, nó là như vậy với dục; nó là như vậy với mọi thứ khác mà tâm trí có khả năng.

Phương Đông nói: Vẫn còn không đồng nhất. Nhớ lấy - đó là điều Gurdjieff ngụ ý khi ông ấy nói 'tự nhớ mình'. Nhớ lấy rằng bạn là nhân chứng! Lưu tâm! - đó là điều Phật nói. Tỉnh táo rằng mây đang bay qua! Có thể mây tới từ quá khứ, nhưng điều đó là vô nghĩa. Nó phải có quá khứ nào đó, nó không thể tới chỉ từ trời xanh; nó phải tới từ một dãy các biến cố nào đó - nhưng điều đó là không liên quan. Tại sao bị bận tâm về nó? Ngay bây giờ, chính khoảnh khắc này, bạn có thể trở nên được tách bạch khỏi nó, bạn có thể cắt bản thân mình ra khỏi nó. Cây cầu có thể bị phá vỡ ngay bây giờ - và nó có thể bị phá vỡ chỉ trong bây giờ.

Đi vào trong quá khứ sẽ không có tác dụng. Ba mươi năm trước đây, giận dữ đã phát sinh và bạn bị đồng nhất với nó vào ngày đó. Bây giờ bạn không thể làm việc không đồng nhất từ quá khứ đó, nó không còn đó nữa. Nhưng bạn có thể làm việc không đồng nhất vào khoảnh khắc này, chính khoảnh khắc này. Và thế thì toàn bộ chuỗi giận dữ của quá khứ của bạn không còn là một phần của bạn nữa.

Câu hỏi này là có liên quan. Jayananda đã hỏi: "Thầy nói trong nhiều bài nói gần đây về vô vấn đề, vô tồn tại của các vấn đề của chúng tôi. Được nuôi dưỡng lớn lên trong một gia đình Cơ đốc giáo mang tính kìm nén..." Bạn có thể ngay bây giờ trở thành không Cơ đốc giáo. Bây giờ, tôi nói thế! Bạn sẽ không phải đi ngược lại và hoàn tác bất kì cái gì bố mẹ bạn và xã hội bạn và các linh mục và nhà thờ đã làm. Điều đó sẽ là lãng phí cực kì về thời gian hiện tại quí giá. Ngay chỗ đầu tiên nó đã phá huỷ nhiều năm; bây giờ lần nữa nó lại sẽ phá huỷ những khoảnh khắc hiện tại của bạn. Bạn có thể đơn giản vứt bỏ nó, chỉ như con rắn chui ra khỏi bộ da cũ.

"Được nuôi dưỡng lớn lên trong một gia đình Cơ đốc giáo mang tính kìm nén, và đã trải qua hai mươi mốt năm trong một hệ thống giáo dục điên khùng tương đương… mà thầy nói rằng tất cả các bộ áo giáp đó, tất cả những huấn luyện đó và tất cả những kìm nén đó là không tồn tại...?" Không, chúng tồn tại chứ. Nhưng chúng tồn tại hoặc trong thân thể bạn hoặc trong bộ não bạn; chúng không tồn tại trong tâm thức của bạn, bởi vì tâm thức không thể được huấn luyện. Tâm thức vẫn còn tự do! Tự do là phẩm chất bên trong nhất của nó, tự do là bản chất của nó. Trong thực tế ngay cả việc yêu cầu điều đó, bạn cũng đang biểu lộ cái tự do đó.

Khi bạn nói, "hai mươi mốt năm trong hệ thống giáo dục điên khùng," khi bạn nói, "được nuôi dưỡng lớn lên trong một gia đình Cơ đốc giáo mang tính kìm nén," thì trong khoảnh khắc này bạn không bị đồng nhất. Bạn có thể nhìn: biết bao nhiêu năm kìm nén của Cơ đốc giáo, biết bao nhiêu năm của giáo dục nào đó. Trong khoảnh khắc này, khi bạn nhìn vào nó, tâm thức này không còn là Cơ đốc giáo nữa - bằng không thì ai sẽ nhận biết? Nếu bạn đã thực sự trở thành người Cơ đốc giáo, thế thì ai sẽ nhận biết? Thế thì sẽ không có khả năng nào cho việc trở nên nhận biết cả.

Nếu bạn có thể nói, "hai mươi mốt năm trong hệ thống giáo dục điên khùng," một điều là chắc chắn: bạn chưa điên khùng. Hệ thống này đã thất bại, nó đã không làm việc. Jayananda, bạn không điên khùng, do đó bạn có thể thấy toàn bộ hệ thống là điên khùng. Người điên không thể thấy được rằng mình điên, chỉ người lành mạnh mới có thể thấy rằng đây là tính điên khùng. Để thấy tính điên khùng là điên khùng, lành mạnh là cần thiết. Hai mươi mốt năm đó của hệ thống điên khùng này đã thất bại, tất cả việc huấn luyện kìm nén đó đã thất bại. Nó không thể thực sự thành công. Nó thành công chỉ theo tỉ lệ bạn bị đồng nhất với nó. Bất kì khoảnh khắc nào bạn có thể đứng tách ra... Nó có đó - tôi không nói nó không có - nhưng nó không là một phần của tâm thức bạn.

Đây là cái đẹp của tâm thức: tâm thức có thể tụt ra khỏi bất kì cái gì; không có rào chắn cho nó, không biên giới cho nó. Chỉ một khoảnh khắc trước bạn còn là người Anh. Hiểu được cái vô nghĩa của chủ nghĩa quốc gia, sau đó khoảnh khắc thứ hai, bạn không còn là người Anh nữa.

Tôi không nói rằng da trắng của bạn sẽ thay đổi, nó sẽ vẫn còn trắng; nhưng bạn không còn bị đồng nhất với tính trắng nữa, bạn không còn chống lại mầu đen nữa. Bạn thấy cái ngu xuẩn của nó. Tôi không nói rằng chỉ bởi việc thấy rằng bạn không còn là người Anh, bạn sẽ quên tiếng Anh, không. Nó sẽ vẫn còn đó trong kí ức của bạn, nhưng tâm thức bạn đã trượt ra ngoài, tâm thức bạn đang đứng trên tảng đá cao nhìn vào thung lũng. Bây giờ người Anh đã chết trong thung lũng còn bạn đang đứng trên núi, xa xôi, không gắn bó, không xúc động.

Toàn bộ phương pháp luận phương Đông có thể được rút gọn về một từ: chứng kiến. Và toàn bộ phương pháp luận phương Tây có thể được rút gọn về một điều: phân tích. Phân tích, bạn đi lòng vòng. Chứng kiến, bạn đơn giản thoát ra khỏi cái vòng.

Phân tích là cái vòng luẩn quẩn. Nếu bạn thực sự đi vào phân tích, bạn sẽ đơn giản bị phân vân - làm sao nó lại có thể được? Nếu, chẳng hạn, bạn cố gắng đi vào trong quá khứ, bạn sẽ chấm dứt ở đâu? Đích xác ở đâu? Nếu bạn đi vào trong quá khứ, bản năng dục của bạn đã bắt đầu từ đâu? Khi bạn mười bốn tuổi sao? Nhưng thế thì nó tới từ trời xanh sao? Nó phải đã sẵn sàng trong thân thể rồi. Vậy thì khi nào? Khi bạn được sinh ra chăng? Nhưng thế thì khi bạn trong bụng mẹ, nó lại chưa sẵn sàng sao? Thế thì khi nào? Khoảnh khắc bạn được thụ thai sao? Nhưng trước đó một nửa bản năng dục của bạn đã chín muồi trong tinh trùng bố bạn. Bây giờ cứ tiếp tục... Bạn sẽ kết thúc ở đâu? - bạn sẽ phải đi tới Adam và Eve. Thậm chí thế thì nó cũng vẫn không chấm dứt: bạn sẽ phải đi tới bản thân Thượng đế Cha. Tại sao ngay chỗ đầu tiên ông ấy đã tạo ra Adam?...

Phân tích bao giờ cũng sẽ vẫn còn là một nửa, cho nên phân tích không bao giờ giúp đỡ được bất kì ai một cách thực sự cả, nó không thể giúp được. Nó làm cho bạn được điều chỉnh chút ít thêm với thực tại của mình, có vậy thôi. Nó là một loại điều chỉnh, nó giúp cho bạn đạt tới một chút ít hiểu biết về vấn đề của mình, việc sinh ra của nó, cách chúng nảy sinh. Một chút ít hiểu biết trí tuệ đó giúp cho bạn điều chỉnh với xã hội tốt hơn, nhưng vẫn còn là con người cũ. Không có biến đổi qua nó, không có thay đổi triệt để qua nó.

Việc chứng kiến là cách mạng. Nó là việc thay đổi triệt để - từ tận gốc! Nó đem một con người hoàn toàn mới vào sự tồn tại, bởi vì nó đưa tâm thức bạn ra khỏi mọi huấn luyện. Huấn luyện có đó trong thân thể và trong tâm trí, nhưng tâm thức vẫn còn không bị huấn luyện. Nó là thuần khiết, bao giờ cũng thuần khiết; nó là trong trắng. Trong trắng của nó không thể bị vi phạm.

Cách tiếp cận phương Đông là làm cho bạn lưu tâm về tâm thức trong trắng này, về thuần khiết của nó, về hồn nhiên này. Đó là điều Saraha đang nói với nhà vua lặp đi lặp lại. Nhấn mạnh của chúng ta là vào bầu trời còn nhấn mạnh của phương Tây là vào mây. Mây có sinh thành: nếu bạn muốn tìm ra chúng từ đâu tới, bạn sẽ sẽ phải đi ra đại dương, thế thì với tia nắng mặt trời và việc bốc hơi của nước và mây thành hình... và bạn có thể tiếp tục, nhưng nó sẽ di chuyển trong vòng tròn. Mây hình thành, thế rồi chúng lại tới, rơi vào tình yêu với cây cối, bắt đầu tưới nước cho đất; trở thành sông, đi ra đại dương, bắt đầu bay hơi, lại dâng lên dưới tia mặt trời, trở thành mây, lại rơi xuống đất... Nó cứ tiếp diễn thế, vòng tròn và vòng tròn và vòng tròn mãi. Nó là cái bánh xe. Bạn sẽ đi ra từ đâu? Điều này sẽ dẫn tới điều khác và bạn sẽ trong cái bánh xe.

Bầu trời không có sinh thành, bầu trời là không được tạo ra; nó không được cái gì tạo ra cả. Trong thực tế đối với bất kì cái gì, bầu trời là điều cần thiết, điều tiên thiên: nó phải tồn tại trước khi bất kì cái gì khác có thể tồn tại. Bạn có thể hỏi nhà thần học Ki tô giáo - ông ấy nói Thượng đế tạo ra thế giới. Hỏi ông ấy liệu trước khi ngài tạo ra thế giới thì có bầu trời nào hay không. Nếu không có bầu trời, Thượng đế thường tồn tại ở đâu? Ngài phải cần không gian... nếu không có không gian, ngài tạo ra thế giới ở đâu? Ngài đặt thế giới vào đâu? Không gian là cái phải có... thậm chí để cho Thượng đế tồn tại. Bạn không thể nói, "Thượng đế tạo ra không gian," điều đó sẽ ngớ ngẩn, bởi vì thế thì ngài sẽ không có không gian nào để tồn tại cả. Không gian phải đứng trước Thượng đế.

Bầu trời bao giờ cũng có đó. Cách tiếp cận của phương Đông là trở nên lưu tâm tới bầu trời. Cách tiếp cận phương Tây làm cho bạn ngày một tỉnh táo với mây hơn và giúp cho bạn chút ít, nhưng nó không làm cho bạn nhận biết về cốt lõi bên trong nhất của mình. Chu vi - vâng, bạn trở nên chút ít nhận biết hơn về chu vi... nhưng không nhận biết về trung tâm. Và chu vi là xoáy lốc; bạn phải tìm ra trung tâm của cơn xoáy lốc, và điều đó xảy ra chỉ qua chứng kiến.

Chứng kiến sẽ không thay đổi huấn luyện của bạn, chứng kiến sẽ không thay đổi cơ bắp thân thể của bạn. Nhưng chứng kiến sẽ đơn giản cho bạn kinh nghiệm rằng bạn vượt ra ngoài mọi cơ bắp, trong khoảnh khắc siêu việt đó, không vấn đề nào tồn tại, không vấn đề nào cho bạn cả.

Và bây giờ điều đó là tuỳ bạn... Thân thể sẽ vẫn cứ mang cơ bắp còn tâm trí sẽ vẫn mang huấn luyện - bây giờ điều đó là tuỳ ở bạn: nếu đôi khi bạn khao khát về vấn đề, bạn có thể đi vào tâm trí thân thể và có vấn đề và tận hưởng nó. Nếu bạn không muốn có nó, bạn có thể vẫn cứ ở ngoài. Vấn đề sẽ vẫn còn như một dấu ấn trong hiện tượng thân thể tâm trí, nhưng bạn sẽ tách xa và rời xa nó.

Đó là cách vị phật vận hành. Bạn dùng kí ức; vị phật cũng dùng kí ức, nhưng ông ấy không bị đồng nhất với nó. Ông ấy dùng kí ức như cái máy. Chẳng hạn, tôi đang dùng ngôn ngữ... khi tôi phải dùng ngôn ngữ thì tôi dùng tâm trí và mọi dấu ấn, nhưng liên tục tôi không là tâm trí - nhận biết đó có đó. Cho nên tôi vẫn còn là ông chủ, tâm trí vẫn còn là kẻ hầu. Khi tâm trí được gọi, nó tới; tiện ích của nó có đó, nhưng nó không thể chi phối được.

Cho nên câu hỏi của bạn là phải: vấn đề sẽ tồn tại, nhưng chúng sẽ tồn tại chỉ trong hạt mầm trong thân thể và tâm trí. Làm sao bạn có thể thay đổi được quá khứ của mình? Bạn đã từng là người Cơ đốc giáo trong quá khứ; nếu trong bốn mươi năm bạn đã là người Cơ đốc giáo, làm sao bạn có thể thay đổi bốn mươi năm đó và không là người Cơ đốc giáo được? Không, bốn mươi năm đó sẽ vẫn còn như một thời kì của việc là người Cơ đốc giáo. Không, nhưng bạn có thể trượt ra khỏi nó; bây giờ bạn biết rằng đó chỉ là sự đồng nhất. Bốn mươi năm đó không thể nào bị phá huỷ, và cũng không cần phải phá huỷ chúng. Nếu bạn là người chủ ngôi nhà, không cần. Bạn có thể dùng ngay cả bốn mươi năm đó theo cách nào đó, theo cách sáng tạo. Ngay cả giáo dục điên khùng cũng có thể được dùng theo cách sáng tạo.

"Thế còn các dấu ấn còn lại trong não thì sao, còn lại trong cơ bắp thân thể thì sao?" Chúng sẽ có đó nhưng như hạt mầm, một cách tiềm năng ở đó. Nếu bạn cảm thấy quá đơn độc và bạn muốn các vấn đề, bạn có thể có chúng. Nếu bạn cảm thấy quá khổ vì không có khổ, bạn có thể có chúng; chúng sẽ còn lại bao giờ cũng có sẵn. Nhưng không cần phải có chúng, không có sự cần thiết phải có chúng; điều đó sẽ là chọn lựa của bạn.

Nhân loại tương lai sẽ phải quyết định liệu nó phải đi trên con đường của phân tích hay nó phải đổi sang con đường của chứng kiến. Tôi dùng cả hai phương pháp. Tôi dùng phân tích; đặc biệt cho người tìm kiếm tới từ phương Tây, tôi cho họ vào các nhóm. Những nhóm này mang tính phân tích, những nhóm này là sản phẩm phụ của việc phân tâm. Họ đã trưởng thành; Freud sẽ không có khả năng nhận ra nhóm đương đầu nếu ông ấy tới, hay trị liệu nguyên thuỷ. Sẽ khó cho ông ấy để nhận ra. "Chuyện gì xảy ra thế này? Tất cả những người này đều phát điên sao?" Nhưng họ là biển khơi của công trình của ông ấy; ông ấy là người tiên phong, không có ông ấy thì sẽ không có trị liệu nguyên thuỷ. Ông ấy đã bắt đầu toàn bộ trò chơi này.

Khi người phương Tây tới tôi, tôi cho họ vào trong các nhóm. Điều đó là tốt cho họ, họ nên bắt đầu với điều dễ dàng hơn đối với họ. Thế rồi dần dần tôi sẽ thay đổi. Đầu tiên họ vào các nhóm thanh tâm như nhóm đương đầu, trị liệu nguyên thuỷ, và thế rồi tôi bắt đầu cho họ vào nhóm chứng ngộ mạnh mẽ, rồi vipassana. Vipassana là việc chứng kiến. Từ đương đầu tới vipassana có sự tổng hợp lớn. Khi bạn đi từ đương đầu sang vipassana, bạn đang đi từ Tây sang Đông.

Câu hỏi thứ ba:

Osho ơi, hành động của thầy cũng mang cùng tỉ lệ tốt và xấu trên thế giới chứ?

Hành động nào? Bạn có thể phát hiện hành động nào trong tôi... ngoại trừ việc nói không? Và trong điều đó nữa tôi cũng chăm nom để làm mâu thuẫn mọi điều tôi nói. Cho nên tới cùng, chỉ cái trống rỗng... Đó là cái dụng của mâu thuẫn. Nếu tôi nói cộng một, ngay lập tức tôi nói trừ một, và tổng số là không.

Tôi không phải là người làm, tôi không làm gì cả. Tất cả những điều bạn gọi là hành động thì đều là việc nói của tôi với bạn, và điều đó lại mâu thuẫn tới mức nó không thể mang hoặc tốt hoặc xấu. Tôi cứ phủ định bản thân mình. Và nếu bạn hiểu trạng thái này của vô hành động, bạn đã hiểu khả năng cao nhất của tâm thức.

Tâm thức cao nhất không phải là người làm, nó là việc hiện hữu. Và nếu cái gì đó như hành động xuất hiện ở đó, đó chỉ là vui đùa. Việc nói của tôi chỉ là chuyện chơi. Và toàn bộ nỗ lực là ở chỗ bạn không trở thành giáo điều về tôi. Bạn không thể trở thành được, tôi không cho phép khả năng đó. Tôi mâu thuẫn nhiều thế, làm sao bạn có thể tạo ra giáo điều được? Nếu bạn cố gắng tạo ra giáo điều, ngay lập tức bạn sẽ tìm ra tôi đã mâu thuẫn với nó.

Một nhà truyền giáo Ki tô giáo hay tới gặp tôi, và ông ấy nói, "Ông nói nhiều quá. Bây giờ điều cần là một cuốn sách nhỏ giới thiệu về triết lí của ông, cái gì đó tựa như sách giáo lí vấn đáp Ki tô giáo, nói tóm lại."

Tôi nói, "Điều đó sẽ khó đấy. Nếu ai đó định đặt tôi vào 'tóm lại', người đó sẽ phát điên. Và người đó sẽ không tìm được cách nào để chọn cái gì và không chọn cái gì."

Một khi tôi đã ra đi rồi thì nhiều người sẽ định trở thành bất bình thường với việc lấy chủ đề luận án tiến sĩ của mình về tôi, bởi vì tôi đã nói tất cả những điều có thể được nói, và tôi đã phủ nhận tất cả những điều có thể bị phủ nhận.

Câu hỏi thứ tư:

Osho ơi, một câu hỏi với sự thiếu tin tưởng: Sao thầy nói nhiều chống lại bản ngã thế? Bản ngã không phải là một biểu hiện của Thượng đế sao, một trò chơi do sự tồn tại chơi?

Nếu bạn hiểu điều đó, thế thì không có vấn đề gì về bản ngã cả. Đó là toàn bộ mục đích tại sao tôi cứ nói chống lại bản ngã, đến mức bạn không hiện hữu và Thượng đế hiện hữu. Nếu bạn đã đi tới hiểu biết sâu sắc tới mức bản ngã cũng là trò chơi của Thượng đế, thế thì điều đó là hoàn toàn tốt! Thế thì không có vấn đề gì, thế thì không cần phải loại bỏ bởi vì bạn chẳng có gì để loại bỏ cả.

Nếu bạn hiểu rằng bản ngã cũng là trò chơi của Thượng đế, thế thì bạn không trong nó. Mọi thứ đều là của Thượng đế - đó là điều vô ngã là gì - ngay cả bản ngã.

Nhưng nhận biết đi! Bạn có thể chỉ giở thủ đoạn lên chính mình, và tâm trí rất tinh ranh. Nhân danh Thượng đế bạn có thể cố gắng cứu lấy bản ngã của mình. Điều đó là tuỳ ở bạn, nhưng mang tính quan sát. Nếu bạn thực sự hiểu rằng tất cả đều là của Thượng đế, thế thì bạn không hiện hữu.

Cho nên bản ngã ở đâu, bản ngã ngụ ý gì? Nó ngụ ý: ta có cuộc sống riêng, ta không là một phần của luồng vũ trụ. Ta không phải là một phần của dòng sông, ta đang bơi đấy, ta đang đi ngược dòng đấy; ta có mục tiêu riêng của ta. Ta không bận tâm sự tồn tại đang đi đâu; ta có mục tiêu riêng của ta và ta đang cố gắng để tìm chúng và đạt tới chúng. Bản ngã nghĩa là có mục tiêu riêng. Bản ngã là ngu ngốc.

Từ thằng ngốc (idiot) là rất hay. Nó có nghĩa là có một cách diễn đạt riêng, nó có nghĩa là có một mục tiêu riêng, một kiểu cách riêng. Bản ngã là ngu ngốc. Nó đơn giản nói, "Ta không phải là một phần của vũ trụ; ta là riêng, ta là tách rời. Ta là hòn đảo, ta không thuộc về lục địa." Cái không thuộc về cái toàn thể này chính là bản ngã là gì, ý tưởng về tách biệt này.

Đó là lí do tại sao tất cả các nhà huyền môn đều đã nói: Vứt bỏ bản ngã. Họ đang nói điều gì? Họ đang nói: Đừng tách rời. Việc vứt bỏ bản ngã không có nghĩa gì khác hơn là: Đừng tách rời, gắn với sự tồn tại.

Và đừng đi ngược dòng sông - điều đó là xuẩn ngốc; bạn sẽ đơn giản bị mệt mỏi và thất bại. Đi cùng dòng sông! Theo mọi cách, đi cùng dòng sông; bạn là một phần của dòng sông. Và thế thì sẽ có thảnh thơi và nghỉ ngơi và vui mừng.

Đi cùng dòng sông có vui mừng, đi ngược dòng sông là căng thẳng, lo âu. Bản ngã tạo ra lo âu và căng thẳng.

Bây giờ bạn hỏi: "Sao thầy nói nhiều chống lại bản ngã thế? Bản ngã không phải là một biểu hiện của Thượng đế sao, một trò chơi do sự tồn tại chơi?" Nếu bạn đã đi tới hiểu điều đó, thế thì ít nhất với bạn tôi không nói vứt bỏ bản ngã; thế thì bạn không có bản ngã nào để vứt bỏ cả. Nhưng rất cẩn thận và thận trọng: tâm trí tinh ranh thế.

Tôi đã nghe giai thoại này...

Một con khỉ và một con linh cẩu đang cùng nhau bước đi trong rừng rậm và con linh cẩu nói, "Mọi lần tớ đi qua cái bụi cây kia thì một con sư tử lớn lại nhảy ra và đánh tớ, mà tớ chẳng biết tại sao!"

"Được rồi tớ sẽ đi cùng cậu lần này," con khỉ nói, "và tớ sẽ bảo vệ cậu."

Thế là chúng bước đi cùng nhau, và ngay khi chúng tới cái bụi cây đó thì một con sư tử nhảy vào chúng và bắt đầu đánh con linh cẩu. Con khỉ trèo ngay lên cây và quan sát. Rồi khi con sư tử đã đi rồi con linh cẩu gần chết mới hỏi con khỉ, "Sao cậu không trèo xuống và giúp tớ?"

Con khỉ nói, "Cậu cười nhiều quá nên tớ cứ nghĩ cậu đang thắng."

Nhận biết về bản ngã! Nó có thể tìm ra cách thức và phương tiện để tự bảo vệ mình. Nó có thể hợp lí hoá cừ lắm; bản ngã là kẻ hợp lí hoá lớn, và hợp lí hoá là toàn bộ nền tảng của nó.

Câu hỏi thứ năm:

Osho ơi, xin thầy nói điều này cho tôi để tôi có thể chấm dứt lo nghĩ về nó: "Arup, mọi thứ đều diễn ra hoàn toàn tuyệt vời với bạn. Dù tâm trí bạn có cố gắng gì đi chăng nữa, bây giờ cũng quá trễ rồi. Tôi đã đem bạn một cách an toàn tới dưới cánh tôi và không có cách gì quay lại. Và bạn sắp ngày một phúc lạc hơn từ bây giờ trở đi."

Cám ơn Osho. Tôi hi vọng là như vậy, nhưng đôi khi tôi vẫn còn vẩn vơ.

Câu hỏi này là từ Arup. Bây giờ điều đầu tiên: bạn nói rằng tôi phải nói với bạn, "Mọi thứ đều diễn ra hoàn toàn tuyệt vời với bạn."

Chỉ bởi lời nói của tôi về điều đó, nó sẽ không trở nên tuyệt vời đâu. Nó có thể cho bạn an ủi, nhưng tôi không ở đây để cho bạn bất kì an ủi nào. Hoặc bạn lấy điều thực hoặc bạn không bận tâm chút nào. An ủi là điều giả. Nó là trò chơi để chơi, nó chỉ để làm thời gian trôi qua, và thời gian trôi qua là thời gian phí hoài

Một điều khác bạn nói, "Mọi thứ đều diễn ra hoàn toàn tuyệt vời "... khó đấy... "hoàn toàn tuyệt vời"... khó thật. Chẳng cái gì là tuyệt đối ở đây trên trái đất này... ngoại trừ việc chứng kiến. Xấu không tuyệt đối, đẹp không tuyệt đối, hạnh phúc không tuyệt đối, bất hạnh không tuyệt đối - chỉ mỗi chứng kiến. Và khi bạn chứng kiến, bạn cảm thấy không xấu cũng chẳng đẹp, không hạnh phúc chẳng bất hạnh, bạn đơn giản cảm thấy nhân chứng.

Toàn bộ công việc của tôi ở đây là để làm cho bạn thành nhân chứng. Bạn muốn mọi đều thứ tuyệt vời, bạn không muốn là một nhân chứng. Bạn muốn có nhiều kinh nghiệm vui thích hơn; đó là lí do tại sao bạn thường xuyên tìm kiếm an ủi. Mọi người tới tôi không thực để được giúp đỡ mà là để được an ủi, chỉ để được vỗ về lên lưng. Nếu tôi nói mọi thứ đều tốt, họ cảm thấy tốt, nhưng cảm giác này sẽ có ích được bao lâu? Chẳng chóng thì chầy nó sẽ qua đi. Lần nữa họ lại phải tới, và lần nữa họ chờ đợi tôi vỗ đầu họ. Điều này sẽ không ích gì cho bạn cả. Bạn cần biến đổi. Và điều này sẽ tạo ra phụ thuộc vào tôi, và tôi sẽ không làm cho bạn phụ thuộc vào tôi. Bạn phải độc lập, bạn phải là chính bản thân mình, bạn phải theo cách thức riêng của mình.

"Dù tâm trí bạn có cố gắng gì đi chăng nữa, bây giờ cũng quá trễ rồi"

Chẳng bao giờ quá trễ cả! Bạn có thể quay lại bất kì lúc nào, bởi vì tâm trí bao giờ cũng ở đó. Bạn có thể tuột lại vào trong bộ da cũ, bạn có thể lại trở nên bị đồng nhất với nó. Và khi thực sự quá trễ, thế thì bạn sẽ không hỏi câu hỏi này. Thế thì bạn sẽ biết rằng bây giờ không có khả năng nào quay lại cả. Điều này sẽ tạo ra chắc chắn trong bạn, điều này sẽ là việc biết riêng của bạn; bạn sẽ không cần xác nhận của tôi về điều đó. Chỉ bởi vì bạn cần xác nhận, điều đó chỉ ra nó còn chưa xảy ra. Bạn đang vẩn vơ.

Tôi đã từng nghe...

Mulla Nasruddin đang đứng ở toà án. "Tội này là công trình của kẻ tội phạm thầy," công tố viên nói, "và được tiến hành theo cách thức đầy kĩ năng, láu lỉnh."

Xấu hổ, Mulla Nasruddin, kẻ bị kiện, đứng nhỏm dậy và nói, "Thưa toà, tâng bốc sẽ không đưa các ông ấy tới đâu cả - tôi không thú tội."

Nhưng anh ta đã thú tội rồi. Arup đã thú tội. Đây không phải là câu hỏi, đây là thú tội mà cô ấy cảm thấy lo nghĩ. Điều đó là tự nhiên. Trông đợi không lo nghĩ là vô nhân tính, ít nhất tại giai đoạn này. Đôi khi cô ấy cảm thấy vẩn vơ... đó là con người, tự nhiên; chấp nhận nó là tốt hơn phủ nhận nó, hơn là tạo ra màn ảnh và che giấu nó. "Xin nói điều này cho tôi để cho tôi có thể chấm dứt việc lo nghĩ về nó."

Làm sao bạn sẽ chấm dứt việc lo nghĩ về nó - chỉ bởi lời nói của tôi về nó? Nếu mà nó dễ dàng thế, tôi đã nói điều đó cho mọi người rồi. Nó không dễ dàng như vậy. Bất kì điều gì tôi nói, bạn sẽ diễn giải nó theo cách riêng của bạn, và bạn sẽ tìm ra lo nghĩ mới. Bất kì điều gì tôi nói, bạn sẽ phải diễn giải nó - bạn không thể chấp nhận nó một cách toàn bộ được, bạn không thể tin cậy nó một cách toàn bộ được. Và tôi không nói rằng bạn phải tin cậy nó một cách toàn bộ, tôi đang nói đây đơn giản là tự nhiên.

Tôi không yêu cầu bất kì điều gì phi tự nhiên từ bạn. Tôi không yêu cầu bất kì điều ngớ ngẩn nào từ bạn. Nó là tự nhiên! Đôi khi bạn vẩn vơ, đôi khi bạn chống lại tôi, đôi khi bạn rất tiêu cực. Đôi khi bạn cảm thấy vứt béng mọi thứ đi và trở về với thế giới cũ của mình. Tôi không nói rằng bạn đang làm điều gì đó có tội, không; điều đó chỉ là mang tính con người, nó rất tự nhiên. Nếu bạn không làm những điều như vậy, thế thì cái gì đó sai, thế thì cái gì đó không đúng.

Bất kì điều gì tôi nói đều sẽ được diễn giải lại bởi cùng tâm trí lo nghĩ. Ngay cả tôi nói đích xác, "Vâng, Arup, mọi thứ đều đang hoàn toàn tuyệt vời với bạn," bạn sẽ nghĩ, "Osho đùa chăng? Thầy có thực sự ngụ ý điều đó không?" Tâm trí lo nghĩ sẽ nhảy lên nó, diễn giải của bạn nhất định có đó.

Bạn nghe câu chuyện nhỏ này...

Một tu sĩ trở về nhà muộn trong đêm sau cuộc họp. Khi ông ta lái xe đi, thốt nhiên ông ta nhớ ra là mình còn chưa nói lời cho buổi lễ chiều. Ông ấy dừng xe bên lề đường miền quê yên tĩnh, ra khỏi xe và dùng ánh sáng đèn trước của xe bắt đầu nói lời buổi lễ.

Không mấy sau khi ông ấy bắt đầu, với ngạc nhiên hết sức của ông ấy, một chiếc xe tải tới. Người lái xe tải, cứ cho rằng có chuyện gì đó sai, bèn dừng lại, hạ cửa sổ xuống, và hỏi, "Anh bạn ơi, có rắc rối gì vậy?"

"Không, mọi việc đều ổn cả, cám ơn anh," tu sĩ đáp.

Người lái xe này cài số xe tải, không nhòm ra khi anh ta vượt lên, kêu to, "Tất cả mọi điều tôi có thể nói là ông phải đang đọc cuốn sách hay quái quỉ ở đó!"

Bây giờ nghĩ tới ai đó đang đọc sách trên một con đường đơn độc dưới ánh đèn xe ô tô... bạn sẽ nghĩ gì? Bạn có hình dung ai đó đọc Kinh thánh không? Vội gì mà đọc Kinh thánh? Ai đó có thể quan tâm tới việc đọc Kinh thánh, người đó không thể đợi và về nhà đọc nó ở nhà được sao? Người lái xe tải phải đã diễn giải theo tâm trí mình - người đó nói, "Tất cả mọi điều tôi có thể nói là ông đang đọc cuốn sách hay quái quỉ gì ở đó!"

Bạn liên tục diễn giải, và bạn diễn giải, một cách tự nhiên, theo tâm trí mình. Điều tôi nói sẽ không được nghe, bạn sẽ nghe nó theo cách riêng của bạn. Nếu bạn lo nghĩ, bạn sẽ lo nghĩ về nó. Nếu bạn phủ định, bạn sẽ phủ định về nó. Nếu bạn tin cậy, bạn sẽ tin cậy.

Arup nói, "Nói cho tôi để cho tôi có thể chấm dứt lo nghĩ về nó." Không, lo nghĩ không thể nào được chấm dứt dễ dàng thế. Việc nói của tôi sẽ không có ích, bạn sẽ phải làm điều gì đó; bạn sẽ phải làm điều tôi nói. Bạn sẽ phải thực hành hơn một chút. Bạn sẽ phải làm việc chứng kiến....

Có ba kẻ lang thang rất đói, và họ tới ngôi nhà nơi viên thống đốc đang nấu cơm. Và ông ta nói với họ rằng họ có thể nghỉ lại qua đêm và bất kì ai có giấc mơ hay nhất thì có thể được ăn cơm nóng.

Thế là sáng hôm sau kẻ lang thang thứ nhất nói, "Tôi mơ thấy rằng mình là vua."

Kẻ lang thang thứ hai nói, "Điều đó chẳng là cái gì cả - tôi mơ thấy mình chính là Thượng đế."

Và kẻ lang thang thứ ba nói, "Giấc mơ của tôi rất thông thường và tôi không chiếm cơ hội thắng ai cả. Tôi mơ về cơm nóng đó nguội đi, cho nên tôi ngồi xuống và ăn nó."

Đây là điều tôi ngụ ý bởi việc thực hành! Cho nên, Arup, thực hành đi. Làm điều tôi nói. Chỉ lời nói của tôi thì chẳng ích gì... và cơm đang thực sự nguội rồi. Bạn muốn tôi giúp tạo ra giấc mơ trong bạn, còn cơm thì đang nguội đi. Ngồi xuống và ăn cơm đi.

Điều này sẽ chỉ cho bạn giấc mơ nếu tôi nói: "Arup, mọi thứ đều diễn ra hoàn toàn tuyệt vời với bạn. Dù tâm trí bạn có cố gắng gì đi chăng nữa, bây giờ cũng quá trễ rồi. Tôi đã đem bạn một cách an toàn tới dưới cánh tôi và không có cách gì quay lại."

Ngay chỗ đầu tiên, tôi không thể nói điều đó được bởi vì chính ham muốn được an toàn và an ninh đang chống lại sự trưởng thành tâm linh. Tôi đang đẩy bạn vào thực tại nguy hiểm, tôi đang đẩy bạn vào vực thẳm. Bạn sẽ muốn được an toàn dưới đôi cánh của tôi; bây giờ, tôi đang ném bạn vào chính cái hỗn độn của sự tồn tại, không an toàn, không an ninh. Tôi không phải là người bảo hộ, tôi là người phá huỷ. Tôi không phải là an ninh của bạn; nếu bạn thực sự hiểu tôi, tôi đang trở thành cuộc sống nguy hiểm của bạn.

Bạn bao giờ cũng sẽ bất an nếu bạn đã hiểu tôi. Bạn sẽ không bao giờ đòi hỏi về an toàn và an ninh. Bạn sẽ ghét cay ghét đắng an toàn và an ninh, bạn sẽ coi chúng như kẻ thù - chúng quả là vậy. Bạn sẽ tận hưởng hiện hữu trong cởi mở, mong manh với mọi điều có thể có trong cuộc sống. Vâng, mong manh cả với cái chết nữa; 'mọi điều' bao hàm cả cái chết nữa. Cuộc sống thực đương đầu với cái chết từng khoảnh khắc. Chỉ cuộc sống không thực, cuộc sống giả mới an toàn.

Không, tôi không thể nói điều đó được... rằng tôi đã đem bạn một cách an toàn tới dưới cánh tôi và không có cách gì quay lại. Bạn có thể ngã, bạn có thể ngã từ chính bậc thang cuối cùng. Chừng nào bạn còn chưa trở nên chứng ngộ, vẫn còn cách quay lại, bạn có thể quay lại: bạn có thể phủ nhận, bạn có thể phản bội, bạn có thể bác bỏ. Bạn có thể rơi vào trong khổ lần nữa; từ chính bậc thang cuối cùng bạn cũng có thể ngã. Chừng nào và cho tới khi bạn đã vượt qua cả cái thang, ngay cả bậc thang cuối cùng, chừng nào và cho tới khi bạn chỉ là không ai cả, bạn vẫn có thể rơi trở lại. Một thoáng bản ngã, chỉ một rung động của bản ngã, là đủ để đưa bạn quay lại. Nó có thể lại cô đọng lại, nó có thể tích hợp lại, nó có thể lần nữa trở thành vấp ngã mới.

Và an toàn không phải là con đường của tôi; là một sannyasin nghĩa là bạn sẵn sàng sống không an toàn. Đó là dũng cảm lớn nhất, và với dũng cảm lớn đó, phúc lạc lớn trở thành có thể.

"Và bạn đang sắp ngày một phúc lạc hơn từ bây giờ trở đi." Tôi không phải là một Emile Coué, tôi không là nhà thôi miên. Vâng, bạn có thể thôi miên bản thân mình theo cách này: đó chính là phương pháp luận của Coué. Ông ấy sẽ nói với bệnh nhân của mình, "Nghĩ xem, mơ, tưởng tượng, quán tưởng mỗi đêm trước khi đi ngủ, mỗi sáng sau khi ngủ, lặp đi lặp lại và lặp lại mãi 'Mình đang khá hơn, mình đang khoẻ lên, mình đang hạnh phúc hơn...' Cứ lặp lại, liên tục lặp lại."

Vâng, điều đó có giúp ích một chút, nó tạo ra ảo tưởng quanh bạn. Nhưng bạn lại muốn tôi giúp bạn trong việc tạo ra ảo tưởng sao? Toàn bộ cách tiếp cận của tôi là cách tiếp cận giải thôi miên, nó không phải là cách tiếp cận của thôi miên chút nào. Tôi không muốn bạn bị thôi miên bởi bất kì ảo tưởng nào. Tôi muốn bạn được giải thôi miên hoàn toàn khỏi mọi ảo tưởng. Tôi muốn bạn được hoàn toàn giải thôi miên khỏi mọi ảo tưởng. Khi bạn trong trạng thái không ảo tưởng, hoàn toàn không ảo tưởng, chứng ngộ là rất gần bên cạnh.

Thế rồi Arup nói, "Xin cám ơn Osho. Tôi hi vọng là như vậy..."

Bạn thấy đấy! Tâm trí cô ấy đã bắt đầu diễn giải: "Tôi hi vọng là như vậy...." Nó không là như vậy, cô ấy đơn giản hi vọng thôi. Làm sao bạn có thể tự lừa dối mình được!

"Tôi hi vọng là như vậy, nhưng đôi khi tôi vẫn còn vẩn vơ." Tôi không kết án vẩn vơ của bạn - đôi khi vẩn vơ là hoàn toàn được, đôi khi vẩn vơ rất con người. Điều đó hoàn toàn phải! Đừng bao giờ kết án điều đó, chấp nhận nó. Đừng cố gắng tạo ra không vẩn vơ giả tạo: điều đó sẽ là của tâm trí, và sẽ là lừa dối, và sẽ không dẫn bạn tới đâu cả. Cứ để nó như nó hiện thế. Chấp nhận nó như nó hiện thế, và trở thành ngày một quan sát hơn, trở thành ngày một là chứng nhân hơn. Chỉ trong việc chứng kiến đó bạn mới an toàn. Chỉ trong việc chứng kiến đó, bạn mới trở nên ngày một phúc lạc hơn hàng ngày - không phải bởi việc lẩm nhẩm nó! Chỉ trong việc chứng kiến đó bạn mới dừng việc vẩn vơ. Chỉ trong việc chứng kiến đó bạn mới đi tới trung tâm của sự hiện hữu của mình - nơi chết không tồn tại, nơi chỉ sống là thừa thãi, nơi người ta uống nước cam lồ mà Saraha nói tới.

Câu hỏi thứ sáu:

Osho ơi, cái gì đích xác là cái đang cản trở tầm nhìn của tôi để không thấy điều hiển nhiên? Tôi chỉ không hiểu phải làm gì và không làm gì. Khi nào thì tôi có khả năng nghe thấy âm thanh của im lặng?

Cái gì đích xác là cái đang cản trở tầm nhìn của tôi để không thấy điều hiển nhiên? - chính ham muốn để thấy nó. Điều hiển nhiên không thể được ham muốn, điều hiển nhiên hiện hữu!

Bạn ham muốn, bạn đi xa: bạn bắt đầu tìm kiếm nó. Trong chính khoảnh khắc đó bạn đã làm cho nó thành xa xôi, nó không còn hiển nhiên nữa, nó không còn gần bên nữa; bạn đã đẩy nó ra xa. Làm sao bạn có thể tìm kiếm được điều hiển nhiên? Nếu bạn hiểu, nó là hiển nhiên, làm sao bạn có thể tìm kiếm được nó? Nó chỉ có đó! Cần gì tìm kiếm nó và ham muốn nó?

Điều hiển nhiên là điều thiêng liêng, điều trần tục là điều siêu phàm, và điều tầm thường là điều uyên thâm. Trong những hoạt động bình thường, hàng ngày của mình, bạn đều gặp Thượng đế mọi khoảnh khắc của nó, bởi vì không có ai khác. Bạn không thể gặp được bất kì ai khác, bao giờ cũng là Thượng đế trong cả nghìn lẻ một hình dạng. Thượng đế là rất hiển nhiên. Chỉ Thượng đế là hiện hữu! Nhưng bạn tìm kiếm, bạn ham muốn... và bạn bỏ lỡ. Trong chính tìm kiếm của mình bạn đẩy Thượng đế ra rất xa, xa xôi. Đó là thủ đoạn bản ngã.

Cố gắng hiểu điều đó... Bản ngã không quan tâm tới điều hiển nhiên bởi vì bản ngã không thể tồn tại với điều hiển nhiên. Bản ngã không quan tâm chút nào tới cái ở kề bên, bản ngã quan tâm tới cái ở xa, xa xăm. Nghĩ xem: con người đã đạt tới mặt trăng, và con người lại chưa đạt tới trái tim riêng của mình... con người đã phát minh ra du hành không gian nhưng con người vẫn chưa phát triển du hành linh hồn. Con người đã đạt tới đỉnh Everest, nhưng con người lại không bận tâm đi vào trong bản thể riêng của mình. Cái ở cận kề bị bỏ lỡ còn cái xa xăm được tìm kiếm. Tại sao?

Bản ngã cảm thấy thoải mái; nếu cuộc hành trình là gian nan, bản ngã cảm thấy thoải mái, có cái gì đó để chứng minh. Nếu nó là khó khăn, có cái gì đó để chứng minh. Đi lên mặt trăng bản ngã cảm thấy thoải mái, nhưng đi vào bản thể riêng của mình thì chẳng có gì nhiều để mà nói cả.

Có một câu chuyện cổ...

Thượng đế đã tạo ra thế giới. Thế rồi ngài hay sống trên trái đất. Bạn có thể hình dung... rắc rối của ngài quá nhiều, mọi người đều phàn nàn, mọi người đều gõ cửa vào giờ rỗi. Trong đêm mọi người sẽ tới và họ sẽ nói, "Điều này sai, và hôm nay chúng tôi cần mưa mà trời thì lại nóng thế." Và ai đó sẽ tới ngay sau đó và người đó sẽ nói, "Đừng đem mưa tới - tôi đang làm điều gì đó và mưa sẽ làm hỏng mọi thứ."

Và Thượng đế gần phát điên... "Phải làm gì? Biết bao nhiêu người, biết bao nhiêu ham muốn, và mọi người đều trông đợi và mọi người đều cần được đáp ứng, và ham muốn của họ mâu thuẫn thế! Người nông dân này muốn mưa còn anh thợ gốm kia lại không muốn mưa bởi vì anh ta đã làm các cái bình và chúng sẽ bị phá huỷ; anh ta cần trời nắng trong vài ngày..." Và cứ như thế mà tiếp diễn.

Thế rồi Thượng đế triệu tập hội đồng của mình lại và hỏi, "Phải làm gì đây? Họ sẽ làm cho ta phát điên lên, còn ta thì không thể nào thoả mãn được họ. Nếu không thì có ngày họ sẽ giết ta! Ta muốn có lâu đài nào đó để mà trốn."

Và họ gợi ý nhiều điều. Ai đó nói, "Điều đó không phải là vấn đề, ngài đi lên đỉnh Everest. Đó là đỉnh cao nhất trên Himalayas, không ai đã bao giờ đạt tới chỗ đó."

Thượng đế nói, "Ông không biết! Chỉ sau vài giây thôi" - với Thượng đế điều đó chỉ là sau vài giây - "Edmund Hillary sẽ đạt tới chỗ đó cùng Tensing, và thế rồi rắc rối sẽ bắt đầu. Và một khi họ biết, thế thì họ sẽ bắt đầu tới bằng máy bay trực thăng và xe buýt, và mọi thứ sẽ... Không, điều đó không có tác dụng. Nó sẽ giải quyết mọi sự trong vài giây thôi." Nhớ lấy, thời gian của Thượng đế có cách tính khác. Tại Ấn Độ chúng ta nói hàng triệu năm là một ngày với Thượng đế, cho nên vài giây...

Thế rồi ai đó gợi ý, "Thế sao không lên mặt trăng?"

Ông ấy nói, "Điều đó nữa cũng không quá xa; vài giây thêm nữa và ai đó sẽ đạt tới mặt trăng."

Và họ gợi ý các ngôi sao xa xăm, nhưng Thượng đế nói, "Chỗ đó cũng sẽ không giải quyết được vấn đề. Nó đơn giản là trì hoãn. Ta muốn một giải pháp vĩnh viễn."

Thế rồi một người hầu già của Thượng đế tới gần, thì thào điều gì đó vào tai ông ấy, và Thượng đế nói, "Ông phải đấy. Chỗ đấy được!"

Và người hầu già đã nói, "Chỉ có mỗi một chỗ mà con người không bao giờ đạt tới - ngài ẩn mình trong bản thân con người." Và đó là chỗ mà Thượng đế đã ẩn từ thời đó: trong bản thân con người. Đó là điều cuối cùng con người mới nghĩ tới.

Cái hiển nhiên là điều bị bỏ lỡ, bởi vì bản ngã không quan tâm. Bản ngã quan tâm tới những điều gian nan, khó khăn, gay go, bởi vì có thách thức. Khi bạn thắng, bạn có thể nói ra. Nếu điều hiển nhiên có đó và bạn thắng, đấy là cái loại thắng lợi gì? Bạn chẳng có gì nhiều của người thắng cả. Đó là lí do tại sao con người cứ bỏ lỡ điều hiển nhiên và cứ đi tìm kiếm cái xa xôi. Và làm sao bạn có thể tìm ra điều xa xôi khi bạn thậm chí không thể tìm ra điều hiển nhiên?

"Cái gì đích xác là cái đang cản trở tầm nhìn của tôi để không thấy điều hiển nhiên?"

Chính ham muốn đang đem bạn đi lạc lối. Vứt bỏ ham muốn đó đi và bạn sẽ thấy điều hiển nhiên.

"Tôi chỉ không hiểu phải làm gì và không làm gì."

Bạn không cần làm gì cả. Bạn chỉ phải mang tính quan sát về tất cả những điều đang xảy ra quanh bạn. Việc làm là hành trình bản ngã. Làm, bản ngã thấy thoải mái - cái gì đó có đó để làm. Làm là thức ăn cho bản ngã, nó làm mạnh cho bản ngã. Không làm, và bản ngã ngã sóng xoài trên đất; nó chết, nó không còn được nuôi dưỡng nữa.

Cho nên chỉ là người không làm. Đừng làm điều gì khi có liên quan tới Thượng đế, chân lí và việc tìm kiếm nó. Ngay chỗ đầu tiên đấy không phải là việc tìm kiếm, cho nên bạn không thể làm được điều gì về nó cả. Bạn chỉ hiện hữu. Để tôi nói điều đó theo cách khác: Nếu bạn đang trong trạng thái hiện hữu, Thượng đế tới với bạn. Con người có thể không bao giờ tìm thấy ngài; ngài tìm thấy con người. Chỉ trong không gian im lặng - không làm gì cả, không đi đâu cả, không mơ mộng - và trong không gian im lặng đó bỗng nhiên bạn sẽ tìm thấy ngài có đó. Ngài bao giờ cũng ở đó! Chỉ bạn không im lặng, cho nên bạn không thể thấy được ngài, bạn không thể nghe được tiếng nói nhỏ bé, tĩnh lặng của ngài.

"Khi nào thì tôi có khả năng nghe thấy âm thanh của im lặng?"

Khi nào sao? - bạn hỏi câu hỏi sai. Bây giờ hay không bao giờ! Bạn nghe nó bây giờ đi, bởi vì nó có đó, âm nhạc đang bật đấy, âm nhạc ở khắp nơi. Chỉ bạn là cần im lặng để cho bạn có thể nghe thấy nó. Nhưng đừng bao giờ nói 'khi nào'; 'khi nào' nghĩa là bạn đã mang tương lai vào; 'khi nào' nghĩa là bạn đã bắt đầu hi vọng và mơ mộng; 'khi nào' nghĩa là không bây giờ. Và nó bao giờ cũng là bây giờ, nó bao giờ cũng là thời gian bây giờ. Với Thượng đế chỉ có một thời gian, bây giờ; và chỉ một chỗ, ở đây. 'Ở kia', 'rồi thì' - vứt chúng đi.

Và câu hỏi cuối cùng:

Osho ơi, Thầy có bao giờ cảm thấy lúng túng với lời không?

Câu hỏi này là từ Rishi. Mỗi lần tôi thốt ra một lời tôi đều cảm thấy lúng túng, bởi vì rằng điều tôi muốn nói không thể được nói ra. Và điều phải được truyền đạt không thể được truyền đạt. Thế thì tự nhiên bạn sẽ hỏi, tại sao tôi cứ nói mãi thế?

Tôi đang cố gắng vất vả. Có thể hôm nay tôi thất bại... nhưng ngày mai thì sao? Hôm qua tôi thất bại... hôm nay thì sao? Tôi cứ nói theo những cách khác nhau - có thể theo cách này bạn đã không nghe thấy, theo cách nào đó khác có thể nó sẽ gần bạn hơn. Theo cách này ai đó đã nghe thấy, bạn không nghe thấy; theo cách khác có thể bạn sẽ có khả năng nghe thấy nó. Nhưng tôi đang lúng túng liên tục... lời không tới một cách dễ dàng bởi vì thông điệp là vô lời. Tôi không phải là tu sĩ, tôi không cố gắng cho bạn giáo điều nào đó, tôi không cố gắng giải thích lí thuyết nào đó cho bạn. Điều gì đó đã xảy ra trong tôi, điều gì đó đã xảy ra cho tôi; tôi đang cố gắng truyền đạt điều đó. Tôi đang cố gắng giao cảm với bạn.

Lời là rất vụng về. Chúng rất tí hon và rất nhỏ bé, chúng không thể chứa được điều tôi muốn chúng chứa. Cho nên mỗi khoảnh khắc tôi lại lúng túng. Những người không có kinh nghiệm nào thì chẳng bao giờ lúng túng cả; lời nào cũng có tác dụng.

Tôi đã nghe một câu chuyện hay, thiền về nó...

Một linh mục xứ đạo có đôi lời với ông giám mục của mình và trong quá trình hội thoại đã nói, "Điều đó là phải cho ông, thưa đức giám mục - khi ông chuẩn bị buổi lễ ông có thể đọc nó cho nhiều nhà thờ trong giáo phận, nhưng tôi phải nói cho hai buổi lễ mới vào mọi chủ nhật."

Ông giám mục đáp, "Ông nên có khả năng làm buổi lễ về hầu hết mọi chủ đề theo lời báo trước, như tôi có thể làm."

"Tôi hiểu ý ông về điều đó," cha xứ nói. "Ông tới nhà thờ tôi vào chủ nhật sau đi và tôi sẽ để cho ông việc thử."

Ông giám mục đồng ý và đúng lúc đi tới chỗ ông linh mục, tìm ra một tấm thẻ với từ 'táo bón' được viết trên nó. Đó là chủ đề. Không ngần ngại ông này bắt đầu luôn: "Và Moses lấy hai viên và đi lên phía núi bên kia..."

Linh mục chẳng bao giờ lúng túng cả, ông ấy có biết bao nhiêu kinh sách sẵn có, ông ấy bao giờ cũng có thể tìm ra cái gì đó từ kí ức của mình. Tôi thì liên tục lúng túng bởi vì điều tôi muốn nói với bạn không phải là vấn đề chủ quan: nó là tính chủ quan của tôi. Điều tôi muốn nói với bạn là trái tim tôi, nó không phải là tâm trí tôi. Không may là tôi phải dùng tâm trí bởi vì không có cách khác. Thậm chí để truyền đạt trái tim thì người ta cũng phải dùng tâm trí, do đó mới có cái ngớ ngẩn của nó. Điều đó là rất không hợp lí, điều đó là việc thử làm điều không thể được! Nhưng không có cách khác... tôi bất lực.

Nhưng nếu bạn hỏi, liệu tôi có bao giờ lúng túng với lời không? Tôi có đấy, thường xuyên. Mỗi một lời, và tôi lại ngần ngại: Nó có tác dụng không? Làm sao nó có thể có tác dụng được? Vẫn biết điều đó chẳng ích gì, tôi vẫn cứ dùng nó: nó là điều không muốn nhưng phải chấp nhận. Im lặng sẽ tốt hơn, tốt hơn nhiều, nhưng khi tôi nhìn vào bạn thì tôi lại ngần ngại. Nếu tôi trở nên im lặng, điều đó thậm chí còn khó khăn hơn cho bạn để tới gần tôi. Bạn không thể hiểu được lời, làm sao bạn sẽ có khả năng hiểu im lặng? Và nếu bạn có thể hiểu được im lặng, bạn sẽ có khả năng nghe thấy im lặng đó trong lời của tôi nữa.

Nếu tôi trở nên im lặng, thế thì nhiều nhất là năm phần trăm các bạn sẽ ở quanh tôi. Năm phần trăm đó có thể hiểu được qua lời nữa, bởi vì họ đang lắng nghe im lặng của tôi, không phải lời của tôi. Cho nên không có vấn đề gì cho năm phần trăm đó. Nhưng chín mươi nhăm phần trăm kia, những người không thể hiểu được lời và không thể hiểu được im lặng được hàm chứa trong chúng, sẽ đơn giản bị bỏ lỡ. Tôi sẽ không có khả năng giúp họ chút nào. Qua lời của tôi ít nhất họ cũng còn bám xung quanh.

Trong việc bám xung quanh của họ có một khả năng là, trong khoảnh khắc không chú ý nào đó, họ có thể có tiếp xúc với tôi. Một khoảnh khắc không chú ý nào đó... và thay vì bản thân họ có thể tới gần tôi hơn, họ có thể loạng choạng đâm vào tôi; một khoảnh khắc không chú ý nào đó, và tôi có thể thấm vào trong trái tim họ; một cái gì đó có thể được khuấy động. Đó là điều có thể, nhưng điều đó cũng đáng diễn ra.

Năm phần trăm đó sẽ được giúp theo cả hai cách, nhưng chín mươi nhăm phần trăm này sẽ không được giúp bởi im lặng. Và năm phần trăm kia cũng vậy, nếu tôi đã im lặng ngay từ đầu, sẽ không ở đây. Năm phần trăm đó trông rõ con đường, cho nên chín mươi nhăm phần trăm kia dần dần sẽ là chín mươi phần trăm, tám mươi nhăm phần trăm, tám mươi phần trăm...

Cái ngày tôi cảm thấy ít nhất năm mươi phần trăm số người có thể hiểu được im lặng, thế thì lời có thể bị loại bỏ. Tôi không rất sung sướng về chúng, chẳng ai đã từng sung sướng cả: Lão Tử không, mà Saraha cũng không, Phật cũng không - không ai đã từng sung sướng. Nhưng họ tất cả đều phải dùng lời. Không phải bởi vì im lặng không thể là giao cảm; im lặng có thể là giao cảm, nhưng để cho điều đó thì cần có một tâm thức rất cao.

Ngày xưa chuyện xảy ra...

Hai nhà huyền môn lớn của Ấn Độ, Kabir và Farid, gặp nhau, và trong hai ngày họ ngồi im lặng cùng nhau. Các đệ tử rất thất vọng: họ muốn hai người này nói, họ muốn hai người này nói để cho họ có thể nghe điều gì đó có giá trị. Họ đã hi vọng, trong nhiều tháng họ đã hi vọng, rằng Kabir và Farid sẽ gặp nhau và sẽ có biểu lộ lớn, và họ sẽ tận hưởng điều đó. Nhưng hai người này chỉ ngồi im lặng, và các đệ tử thì ngủ gật, ngáp ngắn ngáp dài. "Phải làm gì đây? Và điều gì đã xảy ra cho hai người này?" - bởi vì họ chưa bao giờ ngồi im lặng trước đó: Kabir chưa bao giờ im lặng với đệ tử của mình và Farid cũng chẳng im lặng với đệ tử của mình, họ liên tục nện búa vào đệ tử của mình. "Tại sao vậy? Điều gì đã xảy ra vậy? Họ đã thành câm rồi sao?" - nhưng họ không thể nói được điều gì cả, điều đó là không thích hợp.

Sau hai ngày, khi Kabir và Farid ôm ghì lẫn nhau và nói lời tạm biệt - điều đó nữa cũng trong im lặng - và khi các đệ tử đã rời đi cùng thầy mình, họ dồn vào thầy mình. Và tín đồ của Kabir nói, "Cái gì đi sai chăng? Và trong nhiều tháng chúng tôi đã chờ đợi Farid tới, và ông ấy đã tới, và các thầy chẳng bao giờ nói ra lấy một lời. Và chúng tôi cứ chờ đợi và chờ đợi... chúng tôi phát mệt cả người! Hai ngày ấy đã là địa ngục!"

Và Kabir cười. Ông ấy nói, "Nhưng chẳng có gì mà nói cả, ông ấy có thể hiểu được im lặng. Nếu ta nói ra điều gì, ông ấy sẽ nghĩ ta là kẻ dốt nát, bởi vì khi im lặng có đó và im lặng có thể nói điều đó, phỏng có ích gì mà dùng lời?"

Và tín đồ của Farid đã hỏi Farid, "Điều gì đã xảy ra? Sao thầy không nói?"

Farid nói, "Các ông có điên không đấy? Đi nói với Kabir sao? Chúng ta đích xác ở cùng không gian, cho nên chẳng có gì để truyền đạt cả, chẳng có gì để nói cả! Khoảnh khắc ta nhìn vào mắt ông ấy và ông ấy nhìn vào mắt ta, chúng ta nhận ra. Đối thoại chấm dứt vào ngay khoảnh khắc đầu!"

"Thế rồi trong hai ngày... các thầy đã làm gì trong hai ngày đó?"

Và Farid nói, "Chúng ta chỉ tận hưởng lẫn nhau, không gian của nhau; chúng ta là khách của nhau. Chúng ta chờm lấp lên nhau, chúng ta tuôn trào lên nhau, chúng ta xoắn xuýt lẫn nhau. Chúng ta nhảy múa, chúng ta ca hát, nhưng tất cả đã xảy ra trong im lặng. Khi im lặng có thể nói, cần gì tới ngôn ngữ?"

Tôi liên tục lúng túng với lời. Mỗi lời tôi thốt ra đều rất ngần ngại, vẫn biết rõ rằng nó sẽ không đủ, nó không thích hợp. Chẳng cái gì đã bao giờ là thích hợp cả. Chân lí bao la thế còn lời nhỏ bé thế.