Chương 2. Thân thiết với người khác - Bước tiếp theo

Osho - Thân Thiết

Chương 2. Thân thiết với người khác - Bước tiếp theo

Khi hai người yêu nhau thực sự cởi mở với nhau, khi họ không sợ lẫn nhau và không che giấu cái gì với nhau, đó là thân thiết. Khi họ có thể nói từng và mọi điều mà không sợ rằng người kia sẽ bị xúc phạm hay tổn thương... Nếu người yêu nghĩ người kia sẽ bị xúc phạm, thế thì thân thiết còn chưa đủ sâu đâu. Thế thì đó là một loại dàn xếp, cái có thể bị tan vỡ bởi bất kì cái gì. Nhưng khi hai người yêu bắt đầu cảm thấy rằng không có gì để che giấu và mọi thứ đều có thể được nói, và tin cậy đã đi tới chiều sâu mà cho dù bạn không nó điều đó người kia vẫn sẽ biết, thế thì họ bắt đầu trở thành một.

Bị thấy

Cuộc sống là cuộc hành hương, và chừng nào tình yêu còn chưa được đạt tới, nó vẫn còn là cuộc hành hương, chưa bao giờ đi tới đâu cả. Nó cứ đi theo vòng tròn, và khoảnh khắc của hoàn thành chẳng bao giờ tới, lúc người ta có thể nói, "Tôi đã đạt tới rồi. Tôi đã trở thành cái mà vì nó tôi đã tới. Hạt mầm được hoàn thành trong bông hoa." Tình yêu là mục đích, cuộc sống là cuộc hành trình. Và cuộc hành trình không có mục đích nhất định là thần kinh, lung tung; nó sẽ không có chiều hướng nào. Hôm nay bạn đi lên phía bắc, hôm khác bạn đi xuống phía nam; điều đó sẽ còn là ngẫu nhiên, bất kì cái gì cũng có thể dẫn bạn đi tới bất kì đâu. Bạn sẽ vẫn còn trôi dạt chừng nào mục đích còn chưa rõ ràng. Nó có thể là ngôi sao rất xa xăm - điều đó cũng không tạo ra khác biệt gì - nhưng nó phải rõ ràng. Nếu nó ở xa xăm, cũng được, nhưng nó phải ở đó.

Mắt bạn có thể vẫn còn được hội tụ vào nó; thế thì cuộc hành trình mười nghìn dặm không phải là cuộc hành trình dài. Nếu bạn đi theo hướng đúng, thế thì cuộc hành trình không phải là vấn đề như vậy. Nhưng nếu bạn đi theo hướng sai, hay không đi theo hướng nào cả, hay đi theo mọi hướng cùng lúc, thế thì cuộc sống sụp đổ. Đó là điều thần kinh là gì - sụp đổ trong năng lượng, không biết đi đâu, làm gì, là gì. Việc không biết chỗ nào đi, việc không biết nó tất cả là gì, để lại lỗ hổng bên trong, một vết thương, một lỗ tối, và nỗi sợ thường xuyên sẽ nảy sinh từ nó. Đó là lí do tại sao mọi người sống trong run rẩy. Họ có thể che giấu điều đó, họ có thể che đậy nó, họ có thể không phơi bầy nó cho bất kì ai, nhưng họ sống trong sợ hãi. Đó là lí do tại sao mọi người sợ việc thân thiết với ai đó thế - người khác có thể thấy lỗ đen bên trong bạn nếu bạn cho phép họ cũng gần gũi và thân thiết.

Từ thân thiết - intimacy bắt nguồn từ gốc Latinh intimum, có nghĩa là lãnh thổ của bạn, cốt lõi bên trong nhất của bạn. Chừng nào bạn còn có cái gì đó ở đó, bạn không thể thân thiết với bất kì ai được. Bạn không thể cho phép intimum, thân thiết, bởi vì họ sẽ thấy lỗ hổng, vết thương, và mủ rỉ ra từ nó. Họ sẽ thấy rằng bạn không biết mình là ai, rằng bạn là người điên, rằng bạn không biết bạn đang đi đâu. Rằng bạn thậm chí không nghe thấy bài ca riêng của mình, rằng cuộc sống của bạn là hỗn độn, không phải là hài hoà. Do đó mới có nỗi sợ thân thiết.

Ngay cả những người yêu cũng hiếm khi trở nên thân thiết. Và chỉ có quan hệ dục với ai đó thì không phải là thân thiết - cực thích ở bộ phận sinh dục không phải là tất cả mọi cái có đó trong thân thiết, đấy chỉ là ngoại vi của nó. Thân thiết có thể có nó hay có thể không có nó. Thân thiết là chiều hướng hoàn toàn khác. Nó là việc cho phép người khác đi vào bạn, nhìn bạn như bạn nhìn bản thân mình - cho phép người khác nhìn bạn từ bên trong của bạn, mời ai đó tới cốt lõi sâu thẳm nhất đó của bản thể bạn. Trong thế giới hiện đại thân thiết đang biến mất. Ngay cả những người yêu cũng không thân thiết. Tình bạn chỉ là từ ngữ bây giờ; nó đã biến mất rồi. Và lí do ư? Lí do là ở chỗ không có gì để chia sẻ. Ai muốn phơi bầy cái nghèo nàn bên trong của mình? Người ta muốn giả vờ, "Tôi giầu có đây, tôi đã đạt tới rồi, tôi biết điều tôi đang làm, tôi biết nơi tôi đang đi."

Người ta không sẵn sàng và không đủ dũng cảm để mở, để phơi bày cái hỗn độn bên trong của mình và cái mong manh. Người khác có thể khai thác nó; nỗi sợ có đó. Người khác có thể trở thành người quá chi phối, khi thấy rằng bạn đang hỗn độn. Thấy rằng bạn đang cần người chủ, rằng bạn không phải là người chủ của bản thể riêng của mình, người khác có thể trở thành người chủ. Do đó, mọi người đều cố gắng bảo vệ bản thân mình để cho không ai biết bất lực bên trong của mình, bằng không họ có thể bị khai thác. Thế giới này bao gồm nhiều khai thác.

Tình yêu là mục đích. Và một khi mục đích là rõ ràng, bạn bắt đầu phát triển giầu có bên trong. Vết thương biến mất và trở thành hoa sen; vết thương được biến đổi thành hoa sen. Đó là phép màu của tình yêu, phép thần của tình yêu. Tình yêu là lực giả kim thuật vĩ đại nhất trên thế giới. Những người biết cách dùng nó có thể đạt tới đỉnh cao nhất có tên là Thượng đế. Những người không biết cách dùng nó vẫn còn bò trong sân chơi tối tăm của sự tồn tại; họ chẳng bao giờ đi tới những đỉnh cao đầy ánh mặt trời của cuộc sống.

Nhu cầu về riêng tư

Con người có hai mặt, bên ngoài và bên trong. Bên ngoài có thể là công cộng, nhưng bên trong không thể thế được. Nếu bạn làm bên trong thành công cộng, bạn sẽ đánh mất linh hồn mình, bạn sẽ đánh mất khuôn mặt nguyên thuỷ của mình. Thế thì bạn sẽ sống cứ dường như bạn không có bản thể bên trong. Cuộc sống sẽ trở thành buồn tẻ, vô tích sự. Điều đó xảy ra cho những người lãnh đạo cuộc sống công - các chính khách, các diễn viên điện ảnh. Họ trở thành công cộng, họ mất đi bản thể bên trong của mình hoàn toàn; họ không biết họ là ai ngoại trừ điều công chúng nói về họ. Họ phụ thuộc và ý kiến của người khác; họ không có cảm giác về bản thể của mình.

Một trong những nữ diễn viên nổi tiếng nhất, Marilyn Monroe, đã tự tử, và các nhà phân tâm đã từng suy ngẫm về lí do tại sao. Cô ấy là một trong những người đàn bà đẹp nhất từng có, là một trong những người thành công nhất. Ngay cả tổng thống Mĩ, John F. Kennedy, cũng yêu cô ấy, và hàng triệu người yêu cô ấy. Người ta không thể nghĩ được bạn có thể có cái gì hơn nữa. Cô ấy có mọi thứ.

Nhưng cô ấy là công cộng và cô ấy biết điều đó. Ngay cả trong phòng ngủ đáng yêu của cô ấy khi tổng thống Kennedy ở đó, cô ấy cũng nói với ông ấy là "Thưa ông tổng thống" - cứ dường như người ta làm tình không với đàn ông mà với một thể chế.

Cô ấy là một thể chế. Dần dần cô ấy trở nên nhận biết rằng cô ấy chẳng có gì riêng tư cả. Có lần cô ấy đã đứng làm mẫu cho cuốn lịch khoả thân, và ai đó hỏi, "Cô có cái gì trên mình khi cô đứng làm mẫu cho lịch này không?"

Cô ấy đáp, "Có chứ, tôi có cái gì đó trên mình đang bật - cái radio."

Bị phơi bày, trần trụi, không cái ta riêng tư. Cảm giác của tôi là ở chỗ cô ấy đã tự tử bởi vì đó là điều duy nhất còn lại mà cô ấy có thể đã làm một cách riêng tư. Mọi thứ đều công cộng; đó là cái duy nhất cô ấy có thể làm theo cách riêng của mình, một mình, cái gì đó tuyệt đối thân thiết và bí mật. Các nhân vật công cộng bao giờ cũng có xu hướng tự tử bởi vì chỉ qua tự tử mà họ mới có thể có thoáng nhìn về họ là ai.

Và tất cả những cái đẹp là cái bên trong, và cái bên trong nghĩa là tính riêng tư. Bạn có quan sát đàn bà làm tình không? Họ bao giờ cũng nhắm mắt. Họ biết điều gì đó. Đàn ông cứ làm tình với mắt mở; anh ta vẫn còn là người quan sát. Anh ta không hoàn toàn trong hành động này; anh ta không toàn bộ trong nó. Anh ta vẫn còn là người nhòm, cứ dường như ai đó khác đang làm tình và anh ta đang xem, cứ dường như việc làm tình là trên màn hình ti vi hay trong phim. Nhưng người đàn bà biết rõ hơn bởi vì cô ấy được điều chỉnh tinh tế hơn với cái bên trong. Cô ấy bao giờ cũng nhắm mắt. Thế thì tình yêu có hương thơm hoàn toàn khác.

Làm một điều này: Ban đêm chạy đi tắm, và rồi bật đèn và tắt đèn đi. Khi có bóng tối bạn sẽ nghe thấy tiếng nước rơi rõ ràng hơn, âm thanh sẽ sắc nét hơn. Khi đèn được bật lên, âm thanh sẽ không sắc thế. Điều gì xảy ra trong bóng tối? Trong bóng tối, bởi vì bạn không thể nhìn được, mọi thứ khác biến mất. Chỉ bạn và âm thanh có đó. Đó là lí do tại sao trong tất cả các nhà hàng ngon ánh sáng quá chói đều bị tránh. Chúng toàn là ánh sáng nến. Bất kì khi nào một nhà hàng được thắp nến, hương vị đều sâu sắc hơn - bạn ăn ngon và bạn thưởng thức nhiều hơn. Hương thơm bao quanh bạn. Nếu có đèn rất sáng, hương vị không còn có đó. Mắt làm mọi thứ thành công cộng.

Trong chính câu đầu tiên của cuốn Siêu hình của mình, Aristotle nói rằng thị giác là giác quan cao nhất của con người. Nó không phải vậy - thực tế, thị giác đã trở thành quá chi phối. Nó đã chiếm độc quyền toàn thể cái ta và phá huỷ tất cả các giác quan khác. Thầy của Aristotle, Plato, nói rằng có phân cấp trong các giác quan - thị giác ở đỉnh, xúc giác ở đáy. Ông ấy tuyệt đối sai. Không có phân cấp nào cả. Tất cả các giác quan đều ở cùng mức độ, và đáng phải không có phân cấp nào.

Nhưng bạn sống qua mắt: Tám mươi phần trăm cuộc sống của bạn là hướng theo mắt. Điều này không nên là như vậy; cân bằng phải được khôi phục. Bạn cũng nên sờ, bởi vì sờ có cái gì đó mà mắt không thể cho được. Nhưng cứ thử, thử sờ người đàn bà bạn yêu hay người đàn ông bạn yêu trong ánh sáng rõ, và thế rồi sờ trong bóng tối. Trong bóng tối thân thể để lộ bản thân nó; trong ánh sáng rõ nó che giấu.

Bạn đã xem tranh của Renoir về thân thể phụ nữ chưa? Chúng có cái gì đó huyền bí trong chúng. Nhiều hoạ sĩ đã vẽ thân thể phụ nữ, nhưng không có so sánh được với Renoir. Khác biệt là gì? Tất cả các hoạ sĩ khác đều đã vẽ thân thể phụ nữ như nó được nhìn qua mắt. Renoir đã vẽ nó cứ dường như nó được cảm thấy bằng tay, cho nên bức hoạ có hơi ấm và sự gần gũi, sự sống động.

Khi bạn sờ, cái gì đó xảy ra rất gần gũi. Khi bạn nhìn, cái gì đó là xa xăm. Trong bóng tối, trong chỗ bí mật, trong chỗ riêng tư, cái gì đó được lộ ra mà không thể được lộ ở chỗ mở, ở bãi chợ. Người khác đang nhìn và quan sát; cái gì đó sâu bên trong bạn co lại, nó không thể nở hoa. Cũng hệt như bạn để hạt mầm xuống nền đất mở cho mọi người cùng nhìn vào. Chúng sẽ không bao giờ nảy mầm. Chúng cần được ném sâu vào trong bụng mẹ của đất, trong bóng tối sâu thẳm nơi không ai có thể nhìn chúng. Tại đó chúng bắt đầu nảy mầm, và cây lớn được sinh ra.

Cũng như hạt mầm cần bóng tối và riêng tư trong đất, tất cả các quan hệ sâu sắc và thân thiết vẫn còn là bên trong. Chúng cần riêng tư, chúng cần chỗ chỉ hai người tồn tại. Thế thì một khoảnh khắc tới khi thậm chí hai biến mất, và chỉ một còn lại.

Hai người yêu sâu sắc trong hài hoà với nhau thì tan biến đi. Chỉ một tồn tại. Họ thở cùng nhau, họ ở cùng nhau; tính cùng nhau tồn tại. Điều này sẽ là không thể được nếu người quan sát có đó. Họ sẽ không bao giờ có khả năng buông bỏ nếu người khác đang nhìn. Chính đôi mắt của người khác sẽ trở thành rào chắn. Cho nên tất cả những điều là đẹp, tất cả những điều là sâu sắc, đều xảy ra trong bóng tối.

Trong mối quan hệ con người, tính riêng tư được cần tới. Tính kín đáo mang lí do riêng của nó để có đó. Nhớ điều đó, và bao giờ cũng nhớ rằng bạn sẽ cư xử rất ngu xuẩn trong cuộc sống nếu bạn trở thành công cộng hoàn toàn.

Điều đó sẽ dường như là ai đó đã lộn túi của mình bên trong thòi ra ngoài. Điều đó sẽ là hình dáng của bạn, giống như túi lộn bên trong ra ngoài. Chẳng có gì sai trong việc hướng ra ngoài, nhưng nhớ, đó chỉ là một phần của cuộc sống. Nó không nên trở thành cái toàn thể.

Tôi không nói đi vào trong bóng tối mãi mãi. Ánh sáng có cái đẹp riêng của nó và có lí do riêng của nó. Nếu hạt mầm còn trong bóng tối mãi mãi, và không bao giờ đi ra để nhận mặt trời vào buổi sáng, nó sẽ chết. Nó phải đi vào trong bóng tối để nảy mầm, để thu lấy sức mạnh, để trở nên sống động, để được sinh ra; và thế rồi nó phải đi ra và đối diện với thế giới và ánh sáng và bão táp và mưa sa. Nó phải chấp nhận thách thức của cái bên ngoài. Nhưng thách thức đó chỉ có thể được chấp nhận nếu bạn được bắt rễ sâu sắc ở bên trong.

Tôi không nói trở thành kẻ đào tẩu. Tôi không nói nhắm mắt lại, đi vào bên trong và không bao giờ đi ra. Tôi đơn giản nói đi vào để cho bạn có thể đi ra với năng lượng, với tình yêu, với từ bi. Đi vào để cho khi bạn đi ra bạn không là kẻ ăn xin mà là vua. Đi vào để cho khi bạn đi ra bạn có cái gì đó để chia sẻ - hoa, lá. Đi vào để cho việc đi ra của bạn trở nên giầu có hơn và không bị bần cùng hoá. Và bất kì khi nào bạn cảm thấy bị kiệt sức, bao giờ cũng nhớ rằng cội nguồn năng lượng là ở bên trong. Nhắm mắt lại và đi vào trong.

Tạo quan hệ bên ngoài, và tạo quan hệ bên trong nữa. Tất nhiên nhất định có mối quan hệ bên ngoài - bạn đi vào thế giới, quan hệ công việc sẽ có đó - nhưng chúng phải không là tất cả. Chúng có phần của chúng để chơi, nhưng phải có cái gì đó tuyệt đối bí mật và riêng tư, cái gì đó mà bạn có thể gọi là của riêng mình.

Đó là điều Marilyn Monroe thiếu. Cô ấy là người đàn bà công cộng, thành công, vậy mà hoàn toàn thất bại. Trong khi cô ấy ở trên đỉnh của thành công và danh vọng của mình, cô ấy tự tử. Tại sao cô ấy tự tử vẫn còn là điều bí ẩn. Cô ấy có mọi thứ để sống; bạn không thể quan niệm được nhiều danh vọng hơn, nhiều thành công hơn, nhiều uy tín hơn, nhiều cái đẹp hơn, nhiều mạnh khoẻ hơn. Mọi thứ đều có đó, chẳng cái gì có thể được cải tiến thêm, và dầu vậy cái gì đó vẫn thiếu. Cái bên trong, cái ở trong là trống rỗng. Thế thì, tự tử là con đường duy nhất.

Bạn có thể không đủ liều lĩnh để tự tử như Marilyn Monroe. Bạn có thể rất hèn nhát và tự tử rất chậm - bạn có thể mất bẩy mươi năm để làm nó - nhưng dầu vậy nó vẫn sẽ là tự tử. Chừng nào bạn còn chưa có cái gì đó bên trong bạn mà không phụ thuộc vào bất kì cái gì bên ngoài, cái chỉ là của riêng bạn - thế giới, không gian của riêng bạn, nơi bạn có thể nhắm mắt và đi, và bạn có thể quên rằng bất kì cái gì khác tồn tại - bạn sẽ tự tử.

Cuộc sống nảy sinh từ cội nguồn bên trong và lan toả vào bầu trời bên ngoài. Phải có cân bằng - tôi bao giờ cũng ủng hộ cân bằng. Cho nên tôi sẽ không nói rằng cuộc sống của bạn phải là cuốn sách mở, không. Vài chương mở, được. Và vài chương hoàn toàn đóng, bí ẩn đầy đủ. Nếu bạn chỉ là cuốn sách mở bạn sẽ là kẻ mãi dâm, bạn sẽ chỉ đứng ở bãi chợ trần truồng, chỉ có radio đang bật. Không, điều đó sẽ không có tác dụng đâu.

Nếu toàn thể cuốn sách của bạn mà mở, bạn sẽ chỉ là ngày mà không có đêm, chỉ là mùa hè mà không có mùa đông. Bạn sẽ nghỉ ở đâu, và bạn sẽ định tâm bản thân mình ở đâu, và bạn sẽ cư ngụ ở đâu? Bạn sẽ đi đâu khi thế giới này quá nhiều? Bạn sẽ cầu nguyện và thiền ở đâu? Không, nửa nọ nửa kia mới là hoàn hảo. Để nửa cuốn sách của bạn mở - mở cho mọi người, sẵn có cho mọi người - và để nửa kia của cuốn sách của bạn bí mật tới mức chỉ những vị khách hiếm hoi mới được phép ở đó.

Chỉ hiếm khi ai đó mới được phép đi vào bên trong ngôi đền của bạn. Đó là cách nó phải vậy. Nếu đám đông đi vào và đi ra, thế thì ngôi đền không còn là ngôi đền nữa. Nó có thể là phòng đợi ở sân bay, nhưng nó không thể là ngôi đền được. Chỉ hãn hữu, rất hãn hữu, bạn mới cho phép ai đó vào cái ta của bạn. Điều đó chính là tình yêu là gì.

Chúng ta bao giờ cũng sống với người khác. Từ khoảnh khắc đứa bé rời khỏi bụng mẹ, nó chưa bao giờ một mình cả - nó ở cùng với mẹ, với gia đình, với bạn bè, với người khác. Người quen, tình bạn, các quan hệ, trở nên ngày một lớn hơn, và một đám đông tụ tập quanh nó. Đó là điều chúng ta gọi là cuộc sống. Và càng nhiều người có đó trong cuộc sống của bạn, bạn càng nghĩ mình có cuộc sống phong phú.

Khi bạn bắt đầu đi vào bên trong, tất cả những khuôn mặt đó nhạt nhoà dần đi, tất cả đám đông đó tản mác đi. Bạn phải nói lời tạm biệt với mọi người. Ngay cả với người bạn gần gũi nhất, người yêu của bạn, bạn cũng phải nói lời tạm biệt. Một khoảnh khắc tới khi bạn lại đi vào cùng không gian như bạn đã ở trong bụng mẹ của người mẹ. Nhưng thế thì đáng ra bạn phải không quen với đám đông, cho nên bạn đã không bao giờ cảm thấy một mình. Đứa trẻ hoàn toàn hạnh phúc trong bụng người mẹ bởi vì đã không có so sánh, tất cả đều là niềm vui. Bởi vì nó chưa bao giờ biết tới người khác, nó không thể cảm thấy đơn độc hay một mình - nó không có ý tưởng nào. Đó đã là thực tại duy nhất mà nó biết.

Nhưng bây giờ bạn đã biết tới đám đông, mối quan hệ, niềm vui và nỗi khổ của quan hệ, và cả hai đều có đó. Lại đi vào bên trong, thế giới bắt đầu biến mất, trở thành giống như tiếng vọng, và chẳng mấy chốc tiếng vọng biến mất và người ta hoàn toàn mất hút. Nhưng đây chỉ là diễn giải. Nếu bạn có thể đi vào thêm một chút nữa, bỗng nhiên bạn sẽ thấy bản thân mình - và lần đầu tiên bạn sẽ thấy bản thân mình. Thế thì bạn sẽ ngạc nhiên: Bạn đã bị mất hút trong đám đông; bây giờ bạn không bị mất. Bạn đã bị mất hút trong rừng rậm các quan hệ, và bây giờ bạn đã về nhà. Thế thì bạn lại có thể quay về thế giới, nhưng bạn sẽ là người hoàn toàn khác.

Bạn sẽ quan hệ, nhưng bạn sẽ không phụ thuộc; bạn sẽ yêu, nhưng tình yêu của bạn sẽ không là nhu cầu. Bạn sẽ yêu, nhưng bạn sẽ không sở hữu; bạn sẽ yêu, nhưng bạn sẽ không ghen. Và khi tình yêu không có ghen, không có sở hữu, nó là thiêng liêng. Bạn sẽ ở cùng mọi người. Thực tế, chỉ thế thì bạn mới có thể ở cùng với mọi người được bởi vì bạn hiện hữu; bây giờ bạn có thể ở cùng mọi người. Ban đầu bạn đã không hiện hữu, cho nên toàn thể ý tưởng về việc ở cùng với mọi người chỉ là ảo tưởng, một loại mơ.

Chừng nào bạn còn chưa hiện hữu, làm sao bạn có thể quan hệ được? Chừng nào bạn còn chưa hiện hữu, làm sao bạn có thể ở cùng người khác được? Nó chỉ là hư cấu chúng ta tạo ra, nó là lừa dối.

Chừng nào bạn còn chưa định tâm, chừng nào bạn còn chưa biết mình là ai, bạn không thể thực sự có quan hệ được. Mối quan hệ diễn ra mà không có việc tự biết mình chỉ là ảo tưởng. Người kia nghĩ người đó đang có quan hệ với bạn, bạn nghĩ bạn đang có quan hệ với người đó; bạn không biết bản thân mình, người kia không biết bản thân người đó. Cho nên ai có quan hệ với ai? Chẳng có ai cả! Chỉ hai cái bóng đang chơi trò chơi. Và vì cả hai đều là cái bóng, không có thực chất trong mối quan hệ này. Đó là điều tôi quan sát liên tục: Mọi người quan hệ, nhưng không có gì bản chất. Họ quan hệ bởi vì họ sợ rằng nếu họ không quan hệ, họ sẽ rơi vào đơn độc và cảm thấy bị mất, cho nên họ nhảy lại và bắt đầu quan hệ. Bất kì loại quan hệ nào cũng đều tốt hơn là không quan hệ gì; cho dù đó là thù địch, điều đó cũng được; ít nhất người ta cảm thấy bận bịu. Cái gọi là tình yêu của bạn không là gì ngoài một loại thù địch, cách thức lễ phép để đánh nhau, tranh đấu, cằn nhằn, chi phối, cách thức văn minh hành hạ lẫn nhau.

Cho nên bạn phải đi vào trong không gian này. Thu lấy dũng cảm và đi vào trong nó đi. Cho dù có cảm thấy rất buồn và rất đơn độc, chẳng có gì để lo nghĩ cả; chúng ta phải trả giá này. Và một khi bạn đã đạt tới cội nguồn của mình, toàn thể sự việc sẽ thay đổi toàn bộ, và bạn sẽ đi ra khỏi nó như một cá nhân. Đó là khác biệt tôi tạo ra giữa cá nhân và cá thể. Cá thể là hiện tượng giả, cá nhân là thực tại. Cá thể, cá tính, đều là mặt nạ, cái bóng; cá nhân là thực chất, nó là thực tại. Và chỉ các cá nhân mới có thể quan hệ, có thể yêu - người chỉ có thể chơi trò chơi.

Nối quan hệ, không thân thuộc

Tình yêu là trạng thái của tâm thức bạn khi bạn vui sướng, khi có điệu vũ trong bản thể bạn. Cái gì đó bắt đầu rung động, toả sáng từ trung tâm của bạn; cái gì đó bắt đầu đập xung quanh bạn. Nó bắt đầu đạt tới mọi người: nó có thể đạt tới đàn bà, nó có thể đạt tới đàn ông, nó có thể đạt tới tảng đá và cây cối và các vì sao.

Khi tôi nói về tình yêu, tôi đang nói về tình yêu này: tình yêu không phải là mối quan hệ thân thuộc mà là trạng thái của bản thể. Bao giờ cũng nhớ: bất kì khi nào tôi dùng từ yêu tôi đều dùng nó như trạng thái của bản thể, không như mối quan hệ thân thuộc. Mối quan hệ thân thuộc chỉ là khía cạnh rất nhỏ của nó. Nhưng ý tưởng của bạn về tình yêu về căn bản chỉ là về mối quan hệ thân thuộc, cứ dường như nó là tất cả.

Mối quan hệ thân thuộc được cần tới chỉ bởi vì bạn không thể một mình được, bởi vì bạn còn chưa có khả năng của thiền. Do đó, thiền là điều phải có trước khi bạn có thể thực sự yêu. Người ta phải có khả năng một mình, và vậy mà cực kì phúc lạc. Thế thì bạn có thể yêu. Thế thì tình yêu của bạn không còn là nhu cầu mà là việc chia sẻ, không còn là sự cần thiết. Bạn sẽ không trở nên phụ thuộc vào người bạn yêu. Bạn sẽ chia sẻ - và chia sẻ là đẹp.

Nhưng điều thông thường xảy ra trên thế giới là: bạn không có tình yêu, người bạn nghĩ bạn yêu không có tình yêu trong con người họ nữa, và cả hai đều hỏi xin tình yêu từ nhau. Hai kẻ ăn xin cầu xin lẫn nhau! Do đó mới có tranh đấu, xung đột, cãi cọ liên tục giữa những người yêu - về những chuyện vặt vãnh, về những thứ không quan trọng, về những thứ ngu xuẩn! - nhưng họ cứ cãi nhau.

Cãi cọ cơ bản là ở chỗ chồng nghĩ mình không có được cái mà quyền mình phải được, vợ nghĩ cô ấy không có được cái mà quyền cô ấy phải được. Vợ nghĩ cô ấy đã bị lừa và chồng cũng nghĩ rằng mình đã bị lừa. Tình yêu ở đâu? Chẳng ai bận tâm cho, mọi người đều muốn lấy. Và khi mọi người đều theo đuổi lấy, không ai lấy được nó cả. Và mọi người đều cảm thấy lúng túng, trống rỗng, căng thẳng.

Nền móng cơ bản bị thiếu, và bạn đã bắt đầu làm ngôi đền mà không có móng. Nó sẽ suy sụp và đổ nhào vào bất kì khoảnh khắc nào. Và bạn biết đã bao nhiêu lần tình yêu của mình đã sụp đổ, và dầu vậy bạn vẫn cứ làm cùng một điều lặp đi lặp lại mãi.

Bạn sống trong vô nhận biết thế! Bạn không thấy điều mình đã từng làm cho cuộc sống của mình và cho cuộc sống của người khác. Bạn cứ lặp đi lặp lại một cách máy móc, như người máy, hình mẫu cũ, vẫn biết hoàn toàn rõ mình đã làm điều này trước đây. Và bạn biết điều bao giờ cũng là kết quả, và sâu bên dưới bạn cũng tỉnh táo rằng nó sẽ xảy ra theo cùng cách - bởi vì không có khác biệt. Bạn đang chuẩn bị cho cùng kết luận, cùng sự sụp đổ.

Nếu bạn có thể học được cái gì từ thất bại của tình yêu, thế thì điều đó là: trở nên nhận biết hơn, trở nên mang tính thiền hơn. Và với thiền tôi ngụ ý khả năng vui vẻ một mình. Rất hiếm người có khả năng phúc lạc chẳng bởi lí do nào cả - chỉ ngồi im lặng và phúc lạc! Người khác sẽ nghĩ họ điên, bởi vì ý tưởng về hạnh phúc là ở chỗ nó phải tới từ ai đó khác. Bạn gặp một người đàn bà đẹp và bạn hạnh phúc hay bạn gặp một người đàn ông đẹp và bạn hạnh phúc. Ngồi im lặng trong phòng mình và phúc lạc thế, toả phúc lạc ra sao? Bạn phải điên hay cái gì đó rồi! Mọi người sẽ nghi ngờ rằng bạn đang dùng ma tuý, say thuốc.

Vâng, thiền là LSD tối thượng đấy! Nó toát ra quyền năng phiêu diêu riêng của bạn. Nó toát ra sự huy hoàng bị cầm tù của riêng bạn. Và bạn trở nên vui vẻ thế, lễ hội nảy sinh trong bản thể bạn tới mức bạn không cần có quan hệ thân thuộc nào. Dầu vậy bạn có thể nối quan hệ với mọi người... và đó là sự khác biệt giữa nối quan hệ và mối quan hệ thân thiết.

Mối quan hệ thân thiết là một điều: bạn níu bám lấy nó. Nối quan hệ là một luồng, sự chuyển động, quá trình. Bạn gặp một người, bạn đang yêu, bởi vì bạn có nhiều tình yêu thế để cho - và bạn càng cho nhiều, bạn càng có nhiều. Một khi bạn đã hiểu số học kì lạ này của tình yêu: rằng bạn càng cho nhiều, bạn càng có nhiều... Điều này ngược lại với luật kinh tế vận hành trong thế giới bên ngoài. Một khi bạn đã biết rằng, nếu bạn muốn có nhiều tình yêu hơn và nhiều niềm vui hơn, bạn cho và chia sẻ, thế thì bạn đơn giản chia sẻ. Và bất kì ai cho phép bạn chia sẻ niềm vui của mình với người đó, bạn đều cảm thấy biết ơn người đó. Nhưng đó không phải là mối quan hệ; nó là luồng chảy tựa dòng sông.

Dòng sông đi qua bên cạnh cây, nói lời chào, nuôi dưỡng cây, đem nước cho cây... và nó chảy tiếp, nhảy múa tiếp. Nó không níu bám vào cây. Và cây không nói, "Anh đi đâu thế? Chúng ta cưới nhau rồi! Và trước khi anh có thể rời khỏi em anh sẽ cần li dị chứ, ít nhất là phải tách rời ra! Anh đang đi đâu? Và nếu anh định rời bỏ em, sao anh lại nhảy múa đẹp thế quanh em làm gì? Sao ngay chỗ đầu tiên anh đã nuôi dưỡng em?" Không, cây trút hoa của nó lên dòng sông trong lòng biết ơn sâu sắc, và dòng sông chảy tiếp. Gió tới và nhảy múa quanh cây và đi tiếp. Và cây cho hương thơm của nó lan theo gió.

Đây là nối quan hệ. Nếu nhân loại có thể trở nên trưởng thành, chín chắn, điều này sẽ là cách yêu: mọi người gặp gỡ, chia sẻ, di chuyển, phẩm chất không sở hữu, phẩm chất không chi phối. Bằng không tình yêu trở thành trò quyền lực.

Mạo hiểm để chân thực

Không mối quan hệ nào có thể là chân thực nếu bạn cứ kìm giữ lại. Nếu bạn vẫn còn láu cá và cứ canh chừng và bảo vệ bản thân mình, chỉ các cá tính gặp gỡ, còn các trung tâm bản chất vẫn một mình. Thế thì chỉ mặt nạ của bạn mới có quan hệ, không phải bạn. Bất kì khi nào điều như vậy xảy ra, đều có bốn người trong mối quan hệ, không phải hai. Hai người giả cứ gặp gỡ, còn hai người thật vẫn là những thế giới rời nhau.

Mạo hiểm có đó - nếu bạn trở thành chân thực, không ai biết liệu mối quan hệ này sẽ có khả năng hiểu tính chân thực, đích thực không; liệu mối quan hệ này có đủ mạnh để đứng trong bão tố không. Có mạo hiểm, và bởi vì nó mọi người vẫn còn rất, rất cảnh giác. Họ nói những điều phải nói, họ làm những điều phải làm; tình yêu trở thành ít nhiều như nghĩa vụ. Nhưng thế thì thực tại vẫn còn đói, và cái bản chất không được ăn. Cho nên cái bản chất trở nên ngày một buồn hơn. Cái dối trá của cá tính đè rất nặng lên cái bản chất, lên linh hồn. Mạo hiểm là thực, và không có đảm bảo gì về nó, nhưng tôi sẽ bảo bạn rằng mạo hiểm là xứng đáng nhận lấy.

Nhiều nhất, mối quan hệ có thể tan vỡ - nhiều nhất. Nhưng tốt hơn cả là tách rời ra và là thực còn hơn là không thực và ở cùng nhau bởi vì thế thì nó sẽ chẳng bao giờ thoả mãn cả. Phúc lành sẽ chẳng bao giờ bắt nguồn từ nó. Bạn sẽ vẫn còn đói và khát, và bạn sẽ cứ kéo lê, chỉ chờ đợi phép màu nào đó xảy ra.

Để phép màu xảy ra bạn sẽ phải làm cái gì đó, và cái đó là: Bắt đầu chân thật. Với mạo hiểm là có thể, mối quan hệ không đủ mạnh và có thể không có khả năng mang nổi nó - chân thực có thể là quá nhiều, không mang nổi - nhưng thế thì mối quan hệ đó không đáng gì. Cho nên phép thử đó phải được vượt qua.

Mạo hiểm mọi thứ vì chân thật đi; bằng không bạn sẽ vẫn còn bất mãn. Bạn sẽ làm nhiều thứ, nhưng chẳng cái gì sẽ thực sự xảy ra cho bạn. Bạn sẽ di chuyển nhiều, nhưng bạn sẽ không bao giờ tới đâu cả. Hiệu quả toàn thể nhiều nhất sẽ là ngớ ngẩn. Cứ dường như là bạn đói và bạn đơn giản mơ màng về thức ăn - đẹp, ngon. Nhưng mơ là mơ thôi; nó không phải là thực. Bạn không thể ăn thức ăn không thực được. Trong nhiều khoảnh khắc bạn có thể tự lừa dối mình, bạn có thể sống trong thế giới tựa mơ, nhưng giấc mơ sẽ không cho bạn cái gì cả. Nó sẽ lấy đi nhiều thứ từ bạn, và nó sẽ không cho lại bạn cái gì cả.

Thời gian bạn dành cho việc dùng cá tính giả đơn giản bị phí hoài; nó sẽ không bao giờ quay lại bạn nữa. Cùng những khoảnh khắc đó có thể đã là thực, đích thực. Ngay cả một khoảnh khắc của tính đích thực cũng còn tốt hơn toàn thể cuộc sống mà sống không thực. Cho nên đừng sợ. Tâm trí sẽ nói với bạn cứ canh chừng người khác và bản thân mình, để giữ an toàn. Đó là cách hàng triệu người đang sống.

Freud trong những ngày cuối đời của mình đã viết trong một bức thư cho người bạn rằng như ông ấy đã quan sát kĩ càng cuộc sống của mình - và ông ấy đã thực sự quan sát sâu sắc; không ai đã quan sát sâu sắc thế, xuyên thấu thế, kiên trì thế và khoa học thế - một kết luận dường như tuyệt đối chắc chắn: rằng con người không thể sống được nếu không dối trá. Chân thật là nguy hiểm. Dối trá là rất dịu ngọt nhưng không thực. Ngon đấy! Bạn cứ nói lời dịu ngọt mà chẳng có gì với người yêu của mình, và anh ta cứ thì thào vào tai bạn lời dịu ngọt (mà) chẳng có gì cả. Và trong khi đó cuộc sống cứ tuột khỏi bàn tay bạn, và mọi người đang tới ngày một gần hơn với cái chết.

Trước khi cái chết tới, nhớ một điều: Yêu phải được sống trước khi chết xảy ra. Bằng không bạn sống trong vô vọng, và toàn thể cuộc sống của bạn sẽ là vô tích sự, sa mạc. Trước khi cái chết tới, phải chắc chắn rằng tình yêu đã xảy ra. Nhưng đó là khả năng chỉ có với chân thật. Cho nên chân thật đi. Mạo hiểm mọi thứ vì chân thật, và đừng bao giờ mạo hiểm chân thật vì bất kì cái gì. Để điều này là luật nền tảng: Cho dù tôi phải hi sinh bản thân mình, cuộc sống mình, tôi sẽ hi sinh nó vì chân thật, nhưng tôi sẽ không bao giờ hi sinh chân thật vì bất kì cái gì. Và hạnh phúc vô cùng sẽ là của bạn, phúc lành không thể ngờ sẽ trút xuống bạn.

Một khi bạn chân thực, mọi thứ khác đều trở thành có thể. Nếu bạn giả dối - chỉ mẽ ngoài, thứ đồ tô vẽ, khuôn mặt, mặt nạ - chẳng cái gì là có thể. Bởi vì với cái giả chỉ cái giả xảy ra, và với cái thật, cái thật xảy ra.

Tôi hiểu vấn đề, vấn đề của mọi người yêu, rằng sâu bên dưới họ sợ. Họ cứ tự hỏi liệu mối quan hệ này có đủ mạnh để mang được cái thật không. Nhưng làm sao bạn có thể biết trước được? Không có tri thức biết trước. Người ta phải đi vào trong nó để biết nó. Làm sao bạn biết được, nếu vẫn ngồi trong nhà mình, liệu bạn sẽ có khả năng trụ được với bão tố và gió bên ngoài? Bạn chưa bao giờ ở trong cơn bão. Đi và xem - có thể bạn sẽ bị thất bại, nhưng ngay cả trong thất bại đó bạn sẽ trở nên mạnh hơn bạn ngay bây giờ.

Nếu một kinh nghiệm làm thất bại bạn, thế thì kinh nghiệm khác và kinh nghiệm khác nữa, dần dần chính việc đi qua bão tố sẽ làm cho bạn mạnh hơn và mạnh hơn và mạnh hơn nữa. Một ngày tới khi người ta đơn giản bắt đầu vui sướng trong bão tố, người ta đơn giản bắt đầu nhảy múa trong bão tố. Thế thì bão tố không phải là kẻ thù - cái đó nữa lại là cơ hội, cơ hội hoang dã, để hiện hữu.

Nhớ lấy, hiện hữu chưa bao giờ xảy ra một cách thoải mái, bằng không nó đã xảy ra cho tất cả mọi người rồi. Nhớ lấy, hiện hữu không thể xảy ra một cách thoải mái, bằng không mọi người đã hiện hữu chẳng có vấn đề gì. Hiện hữu chỉ xảy ra khi bạn nhận mạo hiểm, khi bạn đi vào trong nguy hiểm. Và tình yêu là nguy hiểm lớn nhất có đó. Nó đòi hỏi bạn một cách toàn bộ.

Cho nên đừng sợ, đi vào trong nó đi. Nếu mối quan hệ sống được qua chân thật, nó sẽ đẹp. Nếu nó chết, thế nữa cũng là tốt bởi vì một quan hệ giả phải chấm dứt và bây giờ bạn sẽ có nhiều khả năng để đi vào trong mối quan hệ khác, chân thật hơn, vững chắc hơn, liên quan tới điều bản chất hơn.

Nhưng bao giờ cũng nhớ, cái giả dối không bao giờ đem lại ích lợi; nó có vẻ thôi nhưng nó không bao giờ đem lại ích lợi cả. Chỉ chân thật mới đem lại ích lợi - và lúc ban đầu chân thật không bao giờ có vẻ như nó sẽ cho lại ích lợi. Dường như nó sẽ làm tan tành mọi thứ. Nếu bạn nhìn vào nó từ bên ngoài, chân thật có vẻ rất nguy hiểm, khủng khiếp. Nhưng đây là cái nhìn bên ngoài. Nếu bạn đi vào, chân thật là cái đẹp duy nhất. Và một khi bạn bắt đầu yêu mến nó, nếm trải nó, bạn sẽ đòi hỏi ngày một nhiều hơn bởi vì nó sẽ đem tới mãn nguyện.

Bạn đã từng quan sát điều đó chưa? Chân thực với người lạ còn dễ hơn. Mọi người đi cùng trên chuyến tầu bắt chuyện với người lạ, và họ khẳng định những điều họ chưa bao giờ khẳng định cho bạn bè mình bởi vì với người lạ, chẳng cái gì bị mắc mứu. Sau nửa giờ ga xuống của bạn sẽ tới, và bạn sẽ đi hẳn; bạn sẽ quên, và người đó sẽ quên điều bạn đã nói. Cho nên bất kì cái gì bạn đã nói cũng đều chẳng tạo ra khác biệt gì. Chẳng cái gì lâm nguy với người lạ.

Mọi người nói với người lạ chân thật hơn, và họ để lộ trái tim mình. Nhưng nói với bạn bè, với họ hàng - bố, mẹ, vợ, chồng, anh, chị, em - có cấm đoán vô thức sâu. "Không nói điều này, anh ấy có thể cảm thấy bị tổn thương. Không làm điều đó, chị ấy sẽ không thích điều đó đâu. Đừng cư xử theo cách này, bố già rồi, bố có thể bị choáng." Cho nên người ta cứ kiểm soát. Dần dần, chân thực bị vứt xuống tầng ngầm của bản thể bạn, và bạn trở nên rất láu cá và tinh ranh với cái không thực. Bạn cứ nở nụ cười giả tạo, chỉ được tô vẽ trên môi. Bạn cứ nói những điều tốt lành, chẳng có nghĩa gì. Bạn phát chán với bạn trai của mình hay với bố bạn, nhưng bạn cứ nói, "Được gặp anh mừng quá!" Và cả con người bạn lại nói, "Bây giờ để tôi một mình!" Nhưng về lời nói bạn cứ giả vờ. Và họ cũng làm cùng điều đó; chẳng ai trở nên nhận biết bởi vì chúng ta tất cả đều đi trong cùng một con thuyền.

Người tôn giáo là người ra khỏi con thuyền này và mạo hiểm cuộc sống của mình. Người đó nói, "Hoặc tôi muốn là chân thực, hoặc tôi không muốn chút nào. Nhưng tôi sẽ không giả dối."

Dù đánh cược bất kì cái gì, cứ thử nó, nhưng đừng đi theo cách giả tạo. Mối quan hệ có thể đủ mạnh. Nó có thể mang được chân thực. Thế thì nó rất, rất đẹp. Nếu bạn không thể chân thực với người bạn yêu, thế thì bạn sẽ chân thực ở đâu? Ở đâu? Nếu bạn không thể chân thực với người bạn nghĩ yêu bạn - nếu bạn sợ ngay cả với họ không để lộ chân thực, không trần trụi toàn bộ về tâm linh, nếu ngay cả ở đó bạn cũng che giấu - thế thì bạn sẽ tìm đâu ra chỗ và không gian để bạn có thể tự do toàn bộ?

Đó là nghĩa của tình yêu, rằng ít nhất trong sự hiện diện của một người chúng ta có thể trần trụi toàn bộ. Chúng ta biết rằng người đó yêu, cho nên người đó sẽ không hiểu lầm. Chúng ta biết rằng người đó yêu, cho nên nỗi sợ biến mất. Người ta có thể để lộ tất cả. Người ta có thể mở mọi cánh cửa, người ta có thể mời người này vào. Người ta có thể bắt đầu tham dự vào bản thể của người khác.

Tình yêu là việc tham dự, cho nên ít nhất với người yêu đừng không chân thật. Tôi không nói đi ra bãi chợ và chân thật bởi vì điều đó sẽ tạo ra rắc rối không cần thiết ngay bây giờ. Nhưng bắt đầu với người yêu, thế rồi với gia đình, thế rồi với những người xa xôi hơn. Dần dần bạn sẽ học rằng là chân thật là đẹp tới mức bạn sẵn lòng mất mọi thứ cho nó. Thế thì ở bãi chợ cũng được - thế thì chân thật đơn trở thành cách sống của bạn. Bảng chữ của tình yêu, chân thật, phải được học với những người rất gần gũi bởi vì họ sẽ hiểu.

Học ngôn ngữ của im lặng

Bạn bao giờ cũng còn chỉ có quan hệ tình cờ, và khi bạn chính thức có quan hệ với ai đó, bạn có thể cứ huyên thuyên về cả nghìn lẻ một thứ bởi vì chẳng cái gì thành vấn đề cả - nó chỉ là trò giải trí.

Nhưng khi bạn bắt đầu cảm thấy gần gũi hơn với ai đó và thân thiết nảy sinh, thế thì ngay cả một lời bạn thốt ra cũng thành vấn đề. Thế thì bạn không thể chơi dễ dàng thế với lời bởi vì bây giờ mọi thứ đều có nghĩa. Cho nên sẽ có lỗ hổng của im lặng. Người ta cảm thấy khó xử lúc ban đầu bởi vì người ta không quen với im lặng. Người ta nghĩ cái gì đó phải được nói, bằng không người khác sẽ nghĩ gì?

Bất kì khi nào bạn trở nên gần gũi, bất kì khi nào có một loại tình yêu nào đó, im lặng đều tới, và chẳng có gì để nói cả. Thực tế, chẳng có gì để nói - có cái không. Với người lạ có nhiều điều để nói; với bạn bè, chẳng có gì để nói. Và im lặng trở thành nặng nề bởi vì bạn không quen với nó.

Bạn không biết âm nhạc của im lặng là gì. Bạn chỉ biết một cách trao đổi, và đó là lời nói, qua tâm trí. Bạn không biết cách trao đổi qua trái tim, từ tâm sang tâm, trong im lặng. Bạn không biết cách trao đổi bằng việc chỉ ở đó, qua sự hiện diện của mình. Bạn đang phát triển, và hình mẫu trao đổi cũ không còn tác dụng. Bạn sẽ phải phát triển hình mẫu mới của trao đổi, vô lời. Người ta càng trở nên chín chắn, trao đổi vô lời càng được cần tới hơn.

Ngôn ngữ được cần tới bởi vì chúng ta không biết cách trao đổi. Khi chúng ta biết cách trao đổi, dần dần ngôn ngữ không được cần tới. Ngôn ngữ chỉ là phương tiện rất phổ thông cơ sở. Phương tiện thực là của im lặng. Cho nên đừng lấy thái độ sai, bằng không bạn sẽ dừng phát triển. Không cái gì mất đi khi ngôn ngữ bắt đầu biến mất; đây là ý tưởng sai. Cái gì đó mới đã đi vào trong bản thể và hình mẫu cũ không đủ chứa nó. Bạn đang lớn lên, và quần áo của bạn trở nên ngắn. Không phải là cái gì đó bị mất đi; cái gì đó đang được thêm vào bạn mọi ngày.

Bạn càng thiền, bạn sẽ càng yêu, và bạn sẽ quan hệ nhiều hơn. Và chung cuộc người ta đi tới một khoảnh khắc mà chỉ im lặng mới có ích. Cho nên lần sau khi bạn ở cùng ai đó và bạn không trao đổi bằng lời, và bạn cảm thấy rất không thoải mái, cứ cảm thấy hạnh phúc đi. Trở nên im lặng và cho phép im lặng đó trao đổi.

Ngôn ngữ được cần tới để quan hệ với mọi người mà bạn không có quan hệ yêu. Vô ngôn ngữ được cần tới cho những người mà bạn có quan hệ yêu. Người ta phải trở nên lại hồn nhiên, như đứa trẻ, và im lặng. Cử chỉ sẽ có đó - thỉnh thoảng bạn sẽ mỉm cười và cầm tay, hay thỉnh thoảng bạn sẽ chỉ vẫn còn im lặng, nhìn vào mắt nhau, không làm gì cả, chỉ hiện hữu. Hiện diện gặp gỡ và hội nhập, và cái gì đó xảy ra mà chỉ bạn mới biết. Chỉ với bạn mà điều đó đã xảy ra - không ai khác sẽ trở nên nhận biết, nó xảy ra sâu thế.

Tận hưởng im lặng đó; cảm thấy và nếm trải và nhấm nháp nó. Chẳng mấy chốc bạn sẽ thấy rằng nó có trao đổi riêng của nó; rằng nó còn lớn hơn và cao hơn và sâu hơn và sâu lắng nhiều hơn. Và trao đổi đó là thiêng liêng; nó có thuần khiết về nó.

Xem Chương 3 - Quay về Mục lục