Chương 3. Bốn cạm bẫy

Osho - Thân Thiết

Chương 3. Bốn cạm bẫy

Mọi người sợ âm nhạc lớn, mọi người sợ thơ ca lớn, mọi người sợ thân thiết sâu sắc. Chuyện tình của mọi người chỉ là gây chuyện rồi chạy trốn. Họ không đi sâu vào bản thể của nhau bởi vì đi sâu vào bản thể của nhau, nỗi sợ có đó - cái ao bản thể của người kia sẽ phản chiếu bạn. Trong cái ao đó, trong tấm gương của bản thể của người kia, nếu bạn không được tìm thấy - nếu tấm gương vẫn còn trống rỗng, nếu nó không phản chiếu cái gì - thế thì sao?

Thói quen phản ứng

Phản ứng là từ quá khứ; đáp ứng là từ hiện tại. Phản ứng của bạn là từ hình mẫu quá khứ cũ. Ai đó xúc phạm bạn, bỗng nhiên cơ cấu cũ bắt đầu vận hành. Trong quá khứ mọi người đã xúc phạm bạn, và bạn đã cư xử theo cách nào đó; bạn lại cư xử theo cùng cách đó. Bạn không đáp ứng với xúc phạm này và con người này, bạn đơn giản lặp lại một thói quen cũ. Bạn đã không nhìn vào người này và việc xúc phạm mới này - nó có hương vị khác đấy - bạn chỉ vận hành như người máy. Bạn có cơ cấu nào đó bên trong mình, bạn nhấn nút, bạn nói, "Người này đã xúc phạm mình," và bạn phản ứng. Phản ứng này không phải là cho tình huống thực, nó là cái gì đó được phóng chiếu. Bạn đã thấy quá khứ trong con người này.

Chuyện xảy ra:

Phật đang ngồi dưới gốc cây nói với các đệ tử . Một người tới và nhổ vào mặt ông ấy. Ông ấy chùi nó đi, và ông ấy hỏi người này, "Còn gì nữa nào? Ông muốn nói tiếp cái gì nữa?" Người này có chút ít phân vân bởi vì bản thân người này chưa bao giờ trông đợi rằng khi bạn nhổ vào mặt ai đó, người đó sẽ hỏi, "Còn gì nữa nào?" Người này đã không có kinh nghiệm nào như vậy trong quá khứ của mình. Người này đã xúc phạm mọi người và họ đã trở nên giận dữ và họ đã phản ứng. Hay nếu họ hèn nhát và yếu đuối, họ đã mỉm cười, cố gắng bợ đỡ người này. Nhưng Phật chẳng giống thế; ông ấy không giận mà cũng không bị xúc phạm theo bất kì cách nào, không hèn nhát theo bất kì cách nào. Nhưng ông ấy đơn giản nói, "Cái gì nữa nào?" Không có phản ứng về phần ông ấy.

Các đệ tử của Phật trở nên giận lắm, họ phản ứng. Đệ tử thân cận nhất của ông ấy, Ananda, nói, "Thế này thì quá thể, và chúng tôi không thể dung thứ được điều đó. Thầy cứ giữ giáo huấn của thầy, còn chúng tôi sẽ chứng tỏ cho người này rằng anh ta không thể làm được điều anh ta đã làm đâu. Anh ta phải bị trừng phạt vì điều đó. Bằng không mọi người sẽ bắt đầu làm những điều giống thế này."

Phật nói, "Các ông im đi. Anh ta không xúc phạm ta, nhưng các ông đang xúc phạm ta đấy. Anh ta là người mới, người lạ. Anh ta phải đã nghe mọi người nói điều gì đó về ta, rằng 'người này là kẻ vô thần, con người nguy hiểm, người đẩy người khác ra khỏi đường của họ, nhà cách mạng, kẻ làm hư hỏng.' Và anh ta có thể đã hình thành nên ý tưởng nào đó, khái niệm nào đó về ta. Anh ta đã không nhổ vào ta, anh ta đã nhổ vào khái niệm của anh ta, anh ta đã nhổ vào ý tưởng của anh ta về ta - bởi vì anh ta không biết ta chút nào, cho nên làm sao anh ta có thể nhổ vào ta được?

"Nếu các ông nghĩ về điều đó sâu sắc," Phật nói, "anh ta đã nhổ vào tâm trí riêng của anh ta đấy. Ta không phải là một phần của nó, và ta có thể thấy rằng người đáng thương này phải có cái gì đó khác để nói bởi vì đây là cách nói điều gì đó - nhổ là cách nói điều gì đó. Có những khoảnh khắc khi các ông cảm thấy rằng ngôn ngữ là bất lực - trong tình yêu sâu sắc, trong giận bừng bừng, trong ghét, trong lời cầu nguyện. Có những khoảnh khắc mãnh liệt mà ngôn ngữ trở thành bất lực. Thế thì các ông phải làm cái gì đó. Khi các ông đang trong tình yêu sâu sắc và các ông hôn một người hay ôm người này, các ông đang làm gì? Các ông đang nói cái gì đó. Khi các ông giận dữ, giận lắm, các ông đánh người này, các ông nhổ vào người này, các ông đang nói điều gì đó. Ta có thể hiểu được anh ta. Anh ta phải có cái gì đó nữa để nói, đó là lí do tại sao ta hỏi, "Còn gì nữa nào?"

Người này thậm chí còn phân vân hơn! Và Phật nói với các đệ tử của ông ấy, "Ta bị xúc phạm nhiều hơn bởi các ông đấy, vì các ông biết ta, và các ông đã sống nhiều năm cùng ta rồi, vậy mà các ông vẫn phản ứng."

Phân vân, lẫn lộn, người này trở về nhà. Anh ta không thể nào ngủ được cả đêm. Khi bạn gặp vị phật, vẫn ngủ như cách bạn thường ngủ trước đây là khó, là không thể được. Anh ta cứ bị ám ảnh hoài về kinh nghiệm này. Anh ta không thể nào giải thích được điều đó cho bản thân mình, điều đã xảy ra. Anh ta run khắp người và vã mồ hôi. Anh ta chưa bao giờ bắt gặp một người như vậy; người đó làm tan tành toàn thể tâm trí anh ta và toàn thể hình mẫu của anh ta, toàn thể quá khứ của anh ta.

Sáng hôm sau anh ta quay lại chỗ đó. Anh ta quì xuống dưới chân Phật. Phật lại hỏi anh ta, "Còn gì nữa nào? Lần này nữa lại là cách nói cái gì đó mà không thể nói được trong ngôn ngữ. Khi ông tới và chạm chân ta, ông đang nói cái gì đó mà không thể nói được một cách bình thường, với cái đó mọi lời đều thành chật hẹp chút ít; nó không thể được chứa trong chúng." Phật nói, "Trông đấy, Ananda, người này lại ở đây, người này đang nói cái gì đó. Người này là con người của xúc động sâu sắc."

Người này nhìn Phật và nói, "Xin tha thứ cho tôi về điều tôi đã làm hôm qua."

Phật nói, "Tha thứ sao? Nhưng ta không là cùng người mà ông đã làm điều đó. Sông Hằng chảy mãi; nó chưa bao giờ là cùng sông Hằng đó. Mọi người đều là một dòng sông. Người mà ông đã nhổ vào không còn ở đây - ta trông giống người đó thôi, nhưng ta không phải là người đó, nhiều điều đã xảy ra trong hai mươi bốn giờ này! Dòng sông đã chảy nhiều thế. Cho nên ta không thể tha thứ cho ông được bởi vì ta không có bực tức gì với ông cả.

"Và ông cũng mới rồi. Ta có thể thấy ông không là cùng người đã tới hôm qua bởi vì người đó đã giận dữ - người đó là cơn giận! Người đó đã phỉ nhổ, trong khi ông đang lạy dưới chân ta, chạm chân ta - làm sao ông có thể là cùng người đó được? Ông không phải là cùng người đó, cho nên chúng ta quên chuyện đó đi. Hai người đó - người nhổ và người bị nhổ - cả hai đều không còn nữa rồi. Lại gần đây. Chúng ta nói về cái gì đó khác."

Đây là đáp ứng.

Phản ứng là từ quá khứ. Nếu bạn phản ứng từ thói quen cũ, từ tâm trí, thế thì bạn không đáp ứng đâu. Mang tính đáp ứng là sống động toàn bộ trong khoảnh khắc này, ở đây bây giờ. Đáp ứng là hiện tượng đẹp, nó là cuộc sống. Phản ứng là chết, xấu, mục nát; nó là cái xác. Chín mươi chín phần trăm thời gian bạn phản ứng và bạn gọi nó là đáp ứng. Hiếm khi đáp ứng xảy ra trong cuộc sống của bạn; nhưng bất kì khi nào nó xảy ra, bạn đều có thoáng nhìn. Bất kì khi nào nó xảy ra, cánh cửa tới cái không biết mở ra.

Quay về nhà và nhìn vợ bằng đáp ứng đi, không với phản ứng. Tôi nhìn mọi người, họ có thể đã sống với người đàn bà trong ba mươi năm, bốn mươi năm, và họ đã thôi nhìn vào cô ấy! Họ biết cô ấy là "bà già," người đàn bà già này họ nghĩ là họ biết. Nhưng dòng sông cứ chảy mọi lúc. Người đàn bà này không là cùng người đàn bà mà họ đã cưới. Đó là hiện tượng quá khứ rồi, người đàn bà đó bây giờ không tồn tại ở đâu cả; đây là người đàn bà hoàn toàn mới.

Mọi khoảnh khắc bạn đều được sinh ra mới toanh. Mọi khoảnh khắc bạn đều chết đi, và mọi khoảnh khắc bạn được sinh ra. Nhưng về sau bạn có nhìn vào vợ mình, mẹ mình, bố mình, bạn mình không? Bạn đã dừng nhìn bởi vì bạn nghĩ họ tất cả đều già rồi, và phỏng có ích gì mà nhìn vào họ. Quay về và nhìn lại bằng con mắt tươi tắn, như bạn nhìn vào người lạ, và bạn sẽ ngạc nhiên người đàn bà già này đã thay đổi nhiều thế nào.

Những thay đổi vô cùng xảy ra mọi ngày. Nó là một luồng. Mọi thứ cứ chảy đi, chẳng cái gì đông cứng. Nhưng tâm trí là thứ chết, nó là hiện tượng đông cứng. Nếu bạn hành động từ tâm trí đông cứng, bạn sống cuộc sống chết. Bạn không thực sự sống - bạn đã trong nấm mồ.

Vứt bỏ phản ứng đi. Và cho phép ngày một nhiều đáp ứng hơn. Mang tính đáp ứng là có trách nhiệm. Mang tính đáp ứng, là việc đáp ứng, là nhạy cảm. Nhưng nhạy cảm với ở đây và bây giờ.

Mắc kẹt vào an ninh

Không mối quan hệ nào có thể an toàn. An toàn không phải là bản chất của mối quan hệ, và nếu bất kì mối quan hệ nào mà an toàn, nó sẽ mất tất cả hấp dẫn. Cho nên đây là vấn đề cho tâm trí. Nếu bạn muốn tận hưởng mối quan hệ, nó phải bất an. Nếu bạn làm nó thành an toàn đầy đủ, tuyệt đối an toàn, thế thì bạn không thể tận hưởng nó được - nó mất mọi duyên dáng, mọi hấp dẫn. Tâm trí không thể được thoả mãn hoặc với cái này hoặc với cái nọ, cho nên nó bao giờ cũng xung đột và hỗn độn. Nó muốn mối quan hệ sống động và an toàn, nhưng điều này là không thể được bởi vì người sống động, hay mối quan hệ sống động, hay bất kì cái gì sống động, đều phải là không thể dự đoán được. Điều gì sẽ xảy ra trong khoảnh khắc tiếp không thể được dự đoán. Và bởi vì nó là không thể dự đoán được, khoảnh khắc này trở thành mãnh liệt.

Bạn phải sống khoảnh khắc này toàn bộ nhất có thể được bởi vì khoảnh khắc tiếp có thể chẳng bao giờ tới. Bạn có thể không có đó; người khác có thể không có đó. Hay các bạn cả hai có đó, nhưng mối quan hệ lại không có. Mọi khả năng vẫn còn để mở. Tương lai bao giờ cũng còn mở, quá khứ bao giờ cũng đã đóng. Và ở giữa hai điều này là hiện tại, một khoảnh khắc của hiện tại, bao giờ cũng run rẩy, rung chuyển. Nhưng đây là cách cuộc sống là vậy. Rung chuyển và run rẩy này là một phần của sống động - ngần ngại, mù mờ, mơ hồ.

Quá khứ đã khép lại rồi, mọi thứ đã xảy ra, và bây giờ chẳng cái gì có thể được thay đổi, cho nên mọi thứ đều tuyệt đối đóng lại. Tương lai là tuyệt đối mở, chẳng cái gì có thể dự đoán được. Và giữa hai điều này là hiện tại, với một chân ở trong quá khứ, một chân ở trong tương lai. Cho nên tâm trí bao giờ cũng còn trong phân loại, trong trạng thái phân chia. Nó bao giờ cũng chia chẻ, nó bao giờ cũng tinh thần phân liệt.

Bạn cần hiểu rằng đây là cách mọi sự như vậy, và chẳng cái gì có thể được làm về nó cả. Nếu bạn muốn có mối quan hệ rất an toàn, thế thì bạn sẽ phải yêu người chết; nhưng thế thì bạn sẽ không tận hưởng nó. Đó là điều xảy ra cho người yêu khi người đó trở thành chồng - chồng là người yêu chết, vợ là người yêu chết. Quá khứ đã trở thành tất cả, và bây giờ quá khứ quyết định tương lai. Thực tế, nếu bạn là người vợ bạn không có tương lai - quá khứ sẽ cứ tự nó lặp lại bản thân nó, tất cả mọi cánh cửa đều đóng lại. Nếu bạn là người chồng, thế thì bạn không có tương lai; thế thì bạn bị giới hạn, trong cầm tù.

Cho nên an ninh được thăm dò liên tục, nhưng khi bạn thấy nó bạn phát chán với nó. Nhìn vào mặt chồng và vợ mà xem. Họ đã tìm thấy an ninh - an ninh với nhu cầu rất lớn - và bây giờ mọi thứ đều ở trong số dư ngân hàng của họ, và luật pháp và toà án và cảnh sát tất cả có đó để làm cho mọi thứ an toàn. Nhưng bây giờ toàn thể cái duyên dáng, toàn thể tính thơ ca, đều mất rồi; tính lãng mạn không còn nữa. Bây giờ họ là những người chết - họ đơn giản lặp lại quá khứ, họ sống trong kí ức.

Nghe vợ và chồng nói chuyện mà xem. Vợ cứ nói rằng chồng không yêu cô ấy như anh ta vẫn thế, và họ cứ nói về những khoảnh khắc quá khứ, tuần trăng mật của họ và những điều khác. Vô nghĩa làm sao! Bạn vẫn đang sống. Khoảnh khắc này có thể là tuần trăng mật. Khoảnh khắc này có thể được sống, nhưng bạn đang nói về quá khứ và cố gắng lặp lại nó.

An ninh chưa bao giờ thoả mãn cả - và trong an ninh có nỗi sợ, sợ rằng mối quan hệ có thể bị mất. Nhưng đó là một phần của sống động. Mọi thứ có thể bị mất, chẳng cái gì chắc chắn cả, và đó là lí do tại sao mọi thứ đẹp thế. Và đó là lí do tại sao bạn cần không trì hoãn lấy một khoảnh khắc - nếu bạn muốn yêu một người, yêu họ ở đây, bây giờ. Yêu họ đi. Bởi vì không ai biết cái gì sẽ xảy ra trong khoảnh khắc tiếp. Khoảnh khắc tiếp có thể không có khả năng cho yêu, và thế thì bạn sẽ hối hận trong cả đời mình. Bạn có thể đã yêu rồi, bạn có thể đã sống rồi. Thế rồi hối hận bao quanh người ta, ăn năn và mặc cảm sâu sắc được cảm thấy, cứ dường như bạn đã tự tử.

Cuộc sống là không chắc chắn. Không ai có thể làm nó chắc chắn được. Không có cách nào để làm cho nó chắc chắn được. Và cũng tốt là không ai có thể làm cho nó chắc chắn được; bằng không, nó sẽ là chết. Cuộc sống là mong manh, tinh tế, bao giờ cũng đi vào cái không biết; đó là cái đẹp của nó. Người ta cần dũng cảm, phiêu lưu. Người ta cần là kẻ liều lĩnh để đi cùng cuộc sống. Cho nên cứ là kẻ liều lĩnh đi. Sống khoảnh khắc này, và sống nó một cách toàn bộ. Khi khoảnh khắc tiếp tới, chúng ta sẽ xem. Bạn sẽ có đó để xử trí nó - như bạn đã từng có khả năng xử trí quá khứ, bạn sẽ có khả năng xử trí tương lai nữa - và bạn sẽ có nhiều khả năng hơn bởi vì bạn sẽ có nhiều kinh nghiệm hơn.

Cho nên vấn đề không phải là liệu người khác sẽ có đó khoảnh khắc tiếp không. Vấn đề là ở chỗ nếu người đó sẵn có cho bạn trong khoảnh khắc này, yêu người đó đi. Đừng phí hoài khoảnh khắc này trong suy nghĩ và lo lắng về tương lai bởi vì đây là tự tử. Đừng dành ý nghĩ cho tương lai bởi vì chẳng cái gì có thể được làm về nó, cho nên đó sẽ là phí hoài năng lượng vô cùng. Yêu người này và được người đó yêu.

Đây là hiểu biết của tôi: rằng nếu bạn sống khoảnh khắc này một cách toàn bộ, có mọi khả năng là trong khoảnh khắc tiếp người này có thể vẫn sẵn có. Tôi nói có thể - tôi không thể hứa hẹn gì cho bạn được. Nhưng khả năng còn lớn hơn bởi vì khoảnh khắc tiếp đang tới từ khoảnh khắc này. Nếu bạn đã yêu người đàn ông, và người đàn ông cảm thấy ân huệ, và mối quan hệ đã là kinh nghiệm đẹp, niềm cực lạc, thế thì sao anh ấy bỏ bạn?

Thực tế, nếu bạn cứ lo nghĩ, bạn đang làm anh ta, buộc anh ta rời bỏ bạn đấy. Và nếu bạn đã phí hoài khoảnh khắc này, khoảnh khắc tiếp sẽ bắt nguồn từ phí hoài này; nó sẽ thành vô giá trị. Và đó là cách người ta trở thành tự tiên đoán được. Bạn cứ hoàn thành những lời tiên tri riêng của mình. Khoảnh khắc tiếp bạn nói, "Đúng rồi, mình đã nói ngay từ đầu rằng mối quan hệ này sẽ không kéo dài đâu. Bây giờ điều đó được chứng minh rồi." Thế rồi bạn cảm thấy rất tốt theo một cách nào đó; bạn cảm thấy bạn đã rất láu cá và khôn ngoan. Thực tế, bạn đã ngu xuẩn bởi vì đấy chẳng phải là bạn đã tiên đoán được cái gì cả. Bạn đã ép buộc biến cố này xảy ra bởi vì bạn đã phí hoài thời gian, cơ hội, cái đã được trao cho bạn. Cho nên yêu người này đi và quên về tương lai đi. Vứt bỏ toàn thể cái vô nghĩa của việc nghĩ về nó. Nếu bạn có thể yêu, cứ yêu. Nếu bạn không thể yêu, quên người này đi, tìm ai đó khác. Nhưng đừng phí thời gian.

Vấn đề không phải là ở người yêu này hay người yêu kia, vấn đề là ở tình yêu. Tình yêu hoàn thành, người chỉ là cái cớ. Nhưng toàn thể sự việc phụ thuộc vào bạn bởi vì bất kì cái gì bạn làm với người này, bạn sẽ cứ làm với người khác.

Nếu bạn làm cho một người hạnh phúc, sao người đó bỏ bạn? Nhưng nếu bạn làm cho người đó bất hạnh, thế thì sao người đó không bỏ bạn? Nếu bạn làm cho người đó bất hạnh, thế thì tôi sẽ giúp người đó bỏ bạn! Nhưng nếu bạn làm người đó hạnh phúc, chẳng ai có thể giúp người đó bỏ bạn được; thế thì chẳng có ích gì cả; người đó sẽ tranh đấu với toàn thế giới vì bạn.

Cho nên trở nên hạnh phúc hơn đi. Dùng thời gian bạn có - và không cần nghĩ về tương lai; hiện tại là đủ. Từ chính khoảnh khắc này, cố gắng sống khoảnh khắc này. Dùng khoảnh khắc này không vào lo lắng mà vào việc sống. Những điều nhỏ bé có thể trở thành đẹp thế. Chút ít chăm nom, chút ít chia sẻ, đó là tất cả mọi điều về cuộc sống.

Mọi người đều tạo ra an ninh tâm lí nào đó, vô nhận biết về sự kiện là an ninh của người đó là nhà tù của mình. Mọi người đều bị bao quanh bởi đủ mọi loại không an ninh; do đó ham muốn tự nhiên là tạo ra bảo vệ. Bảo vệ này trở nên ngày một lớn hơn khi bạn trở nên tỉnh táo hơn với nguy hiểm bạn đang sống qua. Nhà tù của bạn trở nên nhỏ hơn; bạn bắt đầu sống được bảo vệ chắc chắn tới mức cuộc sống trở thành không thể được.

Cuộc sống là có thể chỉ trong không an ninh. Đây là cái gì đó rất nền tảng cần được hiểu: Trong khi bạn tự bảo vệ bản thân mình, bạn đang phá huỷ chính cuộc sống của mình. Bảo vệ là chết bởi vì chỉ những người chết trong nấm mồ mới được bảo vệ tuyệt đối. Không ai có thể làm hại họ được, không cái gì có thể đi sai cho họ. Không còn cái chết nào cho họ, tất cả mọi điều đều đã xảy ra rồi. Không cái gì thêm nữa sẽ xảy ra.

Bạn có muốn an ninh của bãi tha ma không? Một cách vô tình đó là điều mọi người đang cố gắng làm. Cách thức của họ khác nhau, nhưng mục đích là như nhau. Bằng tiền bạc, bằng quyền lực, bằng danh vọng, bằng tuân theo xã hội, bằng việc thuộc vào nhóm người - tôn giáo, chính trị - bằng việc là một phần của gia đình, quốc gia, bạn đang tìm gì vậy? Nỗi sợ cái không biết bao quanh bạn, và bạn bắt đầu tạo ra nhiều rào chắn nhất có thể được giữa bạn và nỗi sợ. Nhưng cùng những rào chắn đó đang ngăn cản bạn không cho sống. Một khi điều này được hiểu, bạn sẽ biết nghĩa của sannyas. Nó là việc chấp nhận cuộc sống như sự không an ninh, vứt bỏ tất cả phòng thủ và cho phép cuộc sống tiếp quản sở hữu bạn. Đây là một bước nguy hiểm, nhưng những người có khả năng nhận nó đều được thưởng vô cùng bởi vì chỉ họ mới sống. Những người khác chỉ tồn tại.

Có khác biệt giữa tồn tại và sống. Tồn tại chỉ là kéo lê - kéo lê từ chiếc nôi tới nấm mồ, tự hỏi khi nào nấm mồ sẽ tới. Trong khoảng giữa chiếc nôi và nấm mồ, sao lại sợ? Cái chết là chắc chắn... và bạn chẳng có gì để mất cả. Bạn tới mà chẳng có gì. Nỗi sợ của bạn chỉ là phóng chiếu. Bạn không có gì để mất cả, và một ngày nào đó cái bạn có nhất định biến mất. Nếu cái chết mà không chắc chắn, sẽ có chất liệu nào đó trong ý tưởng về việc tạo ra an ninh. Nếu bạn có thể tránh được cái chết, thế thì một cách tự nhiên sẽ là hoàn toàn đúng để tạo ra rào chắn giữa bạn và cái chết. Nhưng bạn không thể né tránh được nó. Cái chết có đó - một khi được chấp nhận nó mất mọi sức mạnh, chẳng cái gì có thể được làm về nó. Khi không cái gì có thể được làm về nó, thế thì sao lại bận tâm?

Một sự kiện ai cũng biết là người lính đi vào chiến tranh đều run rẩy. Sâu bên dưới họ biết rằng tất cả sẽ không trở về vào buổi tối. Ai sẽ về và ai sẽ không về là không được biết, nhưng có thể là bản thân họ có lẽ không trở về nhà. Nhưng các nhà tâm lí đã quan sát một hiện tượng kì lạ. Khi người lính ra tới tiền tuyến, mọi nỗi sợ của họ biến mất. Họ bắt đầu chiến đấu rất vui đùa. Một khi cái chết được chấp nhận, thế thì sự day dứt của nó ở đâu? Một khi họ biết rằng cái chết là có thể vào bất kì lúc nào, thế thì họ có thể quên tất cả về nó. Tôi đã ở cùng với nhiều người lính, tôi có nhiều bạn bè trong quân đội, và điều kì lạ là thấy rằng họ phần lớn là những người vui vẻ, người thảnh thơi nhất. Bất kì ngày nào lệnh gọi đều có thể tới - "tham gia lực lượng" - nhưng họ chơi bài, họ chơi golf, họ uống rượu, họ nhảy múa. Họ tận hưởng cuộc sống tới mức đầy đủ nhất.

Một trong các tướng lĩnh thường hay tới tôi. Tôi hỏi ông ấy, "Ông được chuẩn bị gần như mọi ngày cho cái chết - làm sao ông có thể xoay xở vẫn hạnh phúc được?"

Ông ấy nói, "Còn gì khác mà làm đâu? Cái chết là chắc chắn."

Một khi sự chắc chắn, điều không thể tránh khỏi, không thể thoát khỏi, mà được chấp nhận, thế thì thay vì kêu khóc và phàn nàn và kéo lê bản thân mình tới nấm mồ, sao không nhảy múa? Sao không làm điều đó trong phần lớn thời gian bạn có giữa cái nôi và nấm mồ? Sao không sống mọi khoảnh khắc toàn bộ tới mức nếu khoảng khắc tiếp không bao giờ tới, thì cũng chẳng có phàn nàn gì? Bạn có thể chết một cách vui vẻ bởi vì bạn đã sống một cách vui vẻ.

Nhưng rất ít người đã hiểu công việc bên trong của tâm hồn học của riêng họ. Thay vì sống, họ bắt đầu bảo vệ. Cùng năng lượng có thể đã trở thành bài ca và điệu vũ thì lại trở nên bị dính líu vào việc tạo ra nhiều tiền hơn, nhiều quyền hơn, nhiều tham vọng hơn, nhiều an ninh hơn. Cùng năng lượng mà có thể đã là hoa đẹp vô cùng của tình yêu lại trở thành chỉ là sự cầm tù trong hôn nhân.

Hôn nhân là an toàn - theo luật pháp, theo qui ước xã hội, theo ý tưởng riêng của bạn về kính trọng và điều mọi người sẽ nói. Mọi người đều sợ mọi người khác, cho nên mọi người cứ giả vờ. Tình yêu biến mất - nó không ở trong tay bạn. Nó tới như làn gió lướt tới, và nó đi như làn gió thoảng qua. Những người tỉnh táo và nhận biết nhảy múa cùng làn gió thoảng, thưởng thức nó tới tiềm năng sâu nhất của nó, tận hưởng mát mẻ và hương thơm của nó. Và khi nó qua đi, họ không buồn và khổ. Nó đã là món quà từ cái không biết. Nó có thể tới nữa.

Họ chờ đợi - và nó cứ tới đi tới lại mãi. Họ học, dần dần, kiên nhẫn sâu sắc và chờ đợi. Nhưng phần lớn con người trong nhiều thế kỉ đã làm chính điều đối lập. Sợ rằng làn gió thoảng có thể thoát mất, họ đóng mọi cửa ra vào, mọi cửa sổ, mọi khả năng rạn nứt mà nó có thể thoát ra. Đây là thu xếp của họ cho an ninh; điều này được gọi là hôn nhân. Nhưng bây giờ họ bị choáng - khi tất cả các cửa sổ và cửa ra vào đã bị đóng lại, và họ đã bịt kín mọi kẻ nứt nhỏ, thay vì có làn gió mát, thơm, tốt lành họ chỉ có không khí tanh lợ, chết chóc! Mọi người đều cảm thấy điều đó, nhưng lại cần dũng cảm để thừa nhận rằng họ đã phá huỷ mất cái đẹp của làn gió bằng việc bắt lấy nó.

Trong cuộc sống, không cái gì có thể bị bắt giữ và cầm tù. Người ta phải sống trong cởi mở, cho phép tất cả mọi loại kinh nghiệm xảy ra, tràn đầy biết ơn khi chúng còn kéo dài. Cảm ơn, nhưng không sợ ngày mai. Nếu hôm nay đã mang tới buổi sáng đẹp, mặt trời mọc đẹp, tiếng chim hót, hoa lớn, sao phải lo về ngày mai? Bởi vì ngày mai sẽ là hôm nay khác. Có thể mặt trời mọc sẽ có mầu sắc khác. Có thể chim sẽ đổi giọng hót một chút, có thể sẽ có mây mưa và điệu vũ của mưa. Nhưng điều đó có cái đẹp riêng của nó, điều đó có nuôi dưỡng riêng của nó.

Điều tốt là mọi sự cứ thay đổi; điều tốt là mọi tối không như nhau, điều tốt là mọi ngày không đích xác là sự lặp lại. Cái gì đó mới - đó đích xác là rất kích động và cực lạc của cuộc sống, bằng không con người sẽ chán thế. Và những người đã làm cho cuộc sống của mình thành hoàn toàn an toàn đều bị chán. Họ bị chán với vợ họ, họ bị chán với con họ, họ bị chán với bạn họ. Chán là kinh nghiệm của hàng triệu người, mặc dầu họ mỉm cười để che giấu nó.

Friedrich Nietzche nói, "Đừng cho rằng tôi là người hạnh phúc. Tôi mỉm cười chỉ để ngăn nước mắt của tôi. Tôi trở nên bận rộn trong mỉm cười để cho tôi có thể ngăn nước mắt của mình. Nếu tôi không mỉm cười, nước mắt nhất định trào ra." Những thái độ hoàn toàn sai đã được dạy cho mọi người: Che giấu nước mắt của bạn, bao giờ cũng ở cách xa mọi người, ít nhất cách người khác một sải tay. Đừng cho phép người khác tới quá gần bạn bởi vì họ có thể biết khổ sở bên trong của bạn, cái chán của bạn, phiền não của bạn; họ có thể biết ốm yếu của bạn.

Toàn thể nhân loại đều ốm yếu bởi lí do đơn giản là chúng ta đã không cho phép bất an ninh của cuộc sống được là chính tôn giáo của mình. Các thượng đế là an ninh của chúng ta, đức hạnh là an ninh của chúng ta, tri thức là an ninh của chúng ta, mối quan hệ là an ninh của chúng ta. Chúng ta phí hoài toàn thể cuộc đời mình trong tích luỹ điểm thưởng an ninh. Đức hạnh, khổ hạnh, không là gì ngoài nỗ lực để được an ninh ngay cả sau cái chết. Nó đang tạo ra số dư ngân hàng trong thế giới khác.

Nhưng trong khi đó cuộc sống đẹp tuyệt trần đang tuột khỏi bàn tay bạn. Cây cối đẹp thế bởi vì chúng không sợ bất an ninh. Con vật hoang dã đẹp thế bởi vì chúng không biết rằng có cái chết, rằng có bất an ninh. Hoa có thể nhảy múa trong ánh mặt trời và trong mưa bởi vì chúng không bận tâm về điều sẽ xảy ra vào buổi tối. Cánh hoa của chúng sẽ rụng, cũng như chúng đã xuất hiện từ cội nguồn không biết, chúng sẽ biến mất trở lại vào trong cùng cội nguồn không biết đó. Nhưng trong khi đó, giữa hai điểm này của xuất hiện và biến mất, bạn lại chẳng có cơ hội để nhảy múa hay để hi vọng.

Người đích thực đơn giản vứt bỏ ý tưởng về an ninh và bắt đầu sống trong bất an ninh hoàn toàn bởi vì đó là bản tính của cuộc sống. Bạn không thể thay đổi được nó. Cái mà bạn không thể thay đổi được, chấp nhận đi - và chấp nhận nó bằng niềm vui. Đừng đâm đầu vào tường một cách không cần thiết, đi qua cửa.

Đấm bóng

Một chuyện ngụ ngôn của Trang tử:

Có một người bị khó chịu bởi thấy cái bóng của mình và không bằng lòng với tiếng bước chân của mình tới mức người đó quyết định gạt bỏ cả hai điều này.

Phương pháp anh ta tìm ra là chạy khỏi chúng, cho nên anh ta đứng dậy và chạy, nhưng mọi lầm anh đặt chân xuống, lại có bước khác, trong khi cái bóng của anh ta vẫn cứ bám sát theo anh ta không chút khó khăn nào.

Anh ta cho thất bại của mình là do việc mình đã không chạy đủ nhanh. Thế là anh ta chạy ngày một nhanh hơn, không dừng lại, cho tới cuối cùng chết ngỏm.

Anh ta đã không nhận ra rằng nếu anh ta đơn thuần bước vào trong bóng râm, cái bóng của anh ta sẽ tan biến, và nếu anh ta ngồi xuống và tĩnh lặng, sẽ không còn bước chân nữa.

Con người tạo ra lẫn lộn riêng của mình chỉ bởi vì con người cứ bác bỏ bản thân mình, kết án bản thân mình, không chấp nhận bản thân mình. Thế thì một chuỗi các lẫn lộn, hỗn độn bên trong và khổ sở được tạo ra. Sao bạn không chấp nhận bản thân mình như bạn đang vậy? Cái gì sai? Toàn thể sự tồn tại chấp nhận bạn như bạn đang vậy, nhưng bạn thì không.

Bạn có người lí tưởng nào đó để đạt tới. Người lí tưởng đó bao giờ cũng trong tương lai - nó phải vậy thôi; không người lí tưởng nào có thể trong hiện tại được. Và tương lai chẳng ở đâu cả; nó còn chưa được sinh ra. Nhưng bởi vì người lí tưởng này, bạn sống trong tương lai - cái không là gì ngoài giấc mơ. Bởi vì người lí tưởng này, bạn không thể sống ở đây và bây giờ. Bởi vì người lí tưởng này, bạn kết án bản thân mình.

Mọi ý thức hệ, mọi lí tưởng đều là kết án bởi vì chúng tạo ra hình ảnh trong tâm trí. Và khi bạn so sánh bản thân mình với hình ảnh đó, bạn bao giờ cũng cảm thấy rằng cái gì đó đang thiếu, cái gì đó đang lỡ. Chẳng cái gì thiếu, và chẳng cái gì lỡ cả. Bạn hoàn hảo chừng nào không có khả năng nào của hoàn hảo.

Cố hiểu điều này bởi vì chỉ thế thì bạn mới có khả năng hiểu câu chuyện ngụ ngôn này của Trang Tử. Nó là một trong những chuyện ngụ ngôn hay nhất mà bất kì ai đã từng kể ra, và nó đi rất sâu vào trong chính cơ chế của tâm trí con người. Sao bạn cứ mang người lí tưởng trong tâm trí mình? Sao bạn không đầy đủ như bạn đang vậy? Như ngay khoảnh khắc này sao bạn không giống thượng đế? Ai đang can thiệp? Ai đang ngăn cản con đường của bạn? Chính khoảnh khắc này tại sao bạn không thể tận hưởng và phúc lạc? Khối chắn là ở đâu?

Khối chắn tới từ người lí tưởng. Làm sao bạn có thể tận hưởng được? Bạn đầy ứ nhiều giận dữ thế, trước hết giận dữ phải ra đi đã. Làm sao bạn có thể phúc lạc được? Bạn đầy ứ nhiều dục thế, trước hết dục phải ra đi đã. Làm sao bạn có thể giống như các thượng đế mở hội chính khoảnh khắc này được? Bạn đầy ứ nhiều tham lam, đam mê, giận dữ thế, trước hết chúng phải ra đi đã. Thế thì bạn sẽ giống như các thượng đế.

Đây là cách người lí tưởng được tạo ra, và bởi vì người lí tưởng này mà bạn trở nên bị kết án. So sánh bản thân mình với người lí tưởng, và bạn sẽ chẳng bao giờ hoàn hảo cả. Điều đó là không thể được. Nếu bạn nói, "nếu," thì phúc lạc là không thể được bởi vì cái "nếu" đó là gây rối loạn lớn nhất.

Nếu bạn nói, "Nếu những điều kiện này được thoả mãn, thì tôi sẽ phúc lạc," thế thì những điều kiện này chẳng bao giờ được thoả mãn cả. Và thứ hai là, cho dù những điều kiện này có được thoả mãn, đến lúc đó bạn sẽ đánh mất chính khả năng mở hội và tận hưởng. Và hơn nữa, khi những điều kiện này được thoả mãn - nếu như được, bởi vì chúng không thể nào được thoả mãn đâu - tâm trí bạn sẽ tạo ra người lí tưởng thêm nữa.

Đây là cách bạn đã bỏ lỡ cuộc sống trong nhiều kiếp rồi. Bạn tạo ra người lí tưởng, và thế rồi bạn muốn là người lí tưởng đó; thế rồi bạn cảm thấy bị kết án và kém cỏi. Bởi vì tâm trí mơ của mình, thực tại của bạn bị kết án; mơ đã quấy nhiễu bạn.

Tôi nói cho bạn chính điều đối lập. Là các thượng đế chính khoảnh khắc này đi. Cứ để có giận dữ, cứ để có dục, cứ để có tham lam - bạn mở hội cuộc sống. Và dần dần bạn sẽ cảm thấy nhiều lễ hội hơn, ít giận dữ hơn; nhiều phúc lạc hơn, ít tham lam hơn; nhiều vui, ít dục hơn. Thế thì bạn đã chạm tới đúng con đường rồi. Nó không phải là cái gì khác. Khi một người có thể mở hội cuộc sống trong tính toàn bộ của nó, tất cả mọi cái sai đều biến mất. Nhưng nếu bạn cố gắng trước hết thu xếp cho cái sai biến mất, nó chẳng bao giờ biến mất cả.

Điều đó cũng giống như đánh nhau với bóng tối. Nhà bạn đầy bóng tối và bạn hỏi, "Làm sao tôi có thể thắp sáng ngọn nến được? Trước khi tôi thắp nến bóng tối này phải bị xua đi đã chứ." Đây là điều bạn đã từng làm. Bạn nói rằng trước hết tham lam phải ra đi; thế thì sẽ có cực lạc. Bạn ngu thì có! Bạn đang nói rằng trước hết bóng tối phải ra đi, và thế thì bạn có thể thắp nến, cứ dường như bóng tối có thể cản trở bạn. Bóng tối là phi thực thể. Nó là cái không, nó không có sự vững chắc. Nó chỉ là sự thiếu vắng, không phải là sự hiện diện. Nó chỉ là sự thiếu vắng của ánh sáng - thắp sáng ngọn đèn, và bóng tối biến mất.

Mở hội, trở thành ngọn lửa phúc lạc, và tất cả những cái sai đều biến mất. Giận dữ, tham lam, dâm dục, hay bất kì cái gì khác bạn gọi tên đều không phải là rắn chắc; chúng chỉ là thiếu vắng cuộc sống phúc lạc, cực lạc.

Bởi vì bạn không thể tận hưởng được, bạn giận dữ. Không phải là ai đó tạo ra giận dữ của bạn; bởi vì bạn không thể tận hưởng được, bạn đang trong nhiều khổ sở thế. Đó là lí do tại sao bạn giận dữ. Người khác chỉ là cái cớ. Bởi vì bạn không thể mở hội được, tình yêu không thể xảy ra cho bạn được - do đó mới có dục. Đó là việc giải quyết cho cái bóng. Và thế thì tâm trí nói, "Trước hết tiêu diệt những cái này, và thế rồi Thượng đế sẽ giáng xuống." Đó là một trong những ngu xuẩn rõ ràng nhất của nhân loại, cổ đại nhất, và nó đi theo mọi người.

Khó cho bạn nghĩ được rằng tại chính khoảnh khắc này bạn là thượng đế, nhưng tôi hỏi bạn, cái gì thiếu nào? Cái gì lỡ nào? Bạn đang sống động, đang thở, có ý thức, bạn còn cần cái gì khác nữa? Chính khoảnh khắc này hãy giống như thượng đế đi. Cho dù bạn cảm thấy rằng đấy chỉ là "dường như", cũng đừng bận tâm. Cho dù bạn cảm thấy, "Mình chỉ đang cho rằng mình giống thượng đế," cứ cho là vậy đi - đừng bận tâm. Bắt đầu với "dường như," và chẳng mấy chốc thực tại sẽ theo bởi vì trong thực tế bạn hiện hữu. Và một khi bạn bắt đầu tồn tại như thượng đế, mọi khổ sở, mọi lẫn lộn, mọi bóng tối biến mất. Trở thành ánh sáng, và việc trở thành này không có điều kiện nào phải được đáp ứng cả.

Bây giờ tôi sẽ đi vào câu chuyện ngụ ngôn hay này.

Có một người bị khó chịu bởi thấy cái bóng của mình và không bằng lòng với tiếng bước chân của mình tới mức người đó quyết định gạt bỏ cả hai điều này.

Nhớ lấy, bạn là người này đấy - người này tồn tại trong mọi người. Đây là cách bạn đã từng cư xử, đây cũng là logic của bạn: lẩn trốn cái bóng. Người này bị khó chịu bởi thấy cái bóng của mình. Tại sao? Cái gì sai với cái bóng? Sao bạn phải bị khó chịu bởi cái bóng? Bởi vì, bạn có thể đã nghe nói, người mơ đã nói rằng các thần không có bóng. Khi họ bước đi, không bóng nào được tạo ra. Người này đã bị khó chịu bởi vì các thần này.

Người ta nói rằng trên cõi trời mặt trời mọc và các thần bước đi, nhưng họ không có bóng nào cả, họ trong suốt. Nhưng tôi bảo bạn: Đây chỉ là mơ thôi. Không ở đâu mà bất kì cái gì tồn tại, bất kì cái gì có thể tồn tại, mà lại không có bóng. Nếu nó hiện hữu, thế thì bóng sẽ được tạo ra. Nếu nó không hiện hữu, chỉ thế thì cái bóng mới biến mất.

Hiện hữu nghĩa là tạo ra bóng. Giận dữ của bạn, dâm dục của bạn, tham lam của bạn - tất cả đều là cái bóng. Nhưng nhớ chúng là bóng thôi. Chúng hiện hữu theo một nghĩa nào đó, và dầu vậy chúng không hiện hữu, đó là nghĩa của cái bóng. Nó không có thực chất. Cái bóng chỉ là sự thiếu vắng. Bạn đứng, các tia sáng mặt trời chiếu lên bạn, và bởi vì bạn, vài tia sáng không thể xuyên qua được. Thế thì hình được tạo ra, hình của cái bóng. Nó chỉ là sự thiếu vắng. Bạn cản trở mặt trời; đó là lí do tại sao cái bóng được tạo ra.

Cái bóng không phải là bản chất, bạn mới là bản chất. Bạn là bản chất; đó là lí do tại sao cái bóng được tạo ra. Nếu bạn mà giống như ma, thế thì sẽ không có bóng. Và các thiên thần trên trời chẳng là gì ngoài ma, ma được mơ bởi bạn và người lí tưởng của bạn, những người tạo ra lí tưởng. Người này bị khó chịu bởi vì người đó đã nghe nói rằng bạn trở thành thần chỉ khi cái bóng biến mất.

Có một người bị khó chịu bởi thấy cái bóng của mình và không bằng lòng với tiếng bước chân của mình tới mức người đó quyết định gạt bỏ cả hai điều này.

Khó chịu của bạn là gì? Nếu bạn đi sâu, bạn sẽ chẳng thấy gì ngoài âm thanh bước chân của mình. Sao bạn lại khó chịu thế bởi âm thanh bước chân của mình? Bạn là bản chất, cho nên phải có chút ít âm thanh chứ; người ta phải chấp nhận điều này. Nhưng người này đã nghe câu chuyện rằng các thần không có bóng, và khi họ bước đi không có tiếng bước chân được tạo ra. Các thần này không là gì ngoài các đối tượng mơ; họ tồn tại chỉ trong tâm trí. Cõi trời này chẳng tồn tại ở đâu cả! Bất kì khi nào cái gì đó tồn tại, âm thanh đều được tạo ra quanh nó. Đây là cách mọi sự như vậy, bạn chẳng thể làm gì được về nó. Đây là cách tự nhiên là vậy. Nếu bạn cố gắng làm cái gì đó về nó, bạn sẽ đi sai. Nếu bạn cố gắng làm cái gì đó về nó, cả đời bạn sẽ bị phí hoài, và đến cuối cùng bạn sẽ cảm thấy rằng bạn đã chẳng đạt tới đâu cả. Cái bóng còn lại, bước chân tạo ra âm thanh, và cái chết đang gõ cửa.

Trước khi cái chết gõ cửa, chấp nhận bản thân mình đi, và thế thì phép màu xảy ra. Phép màu đó là ở chỗ khi bạn chấp nhận bản thân mình, bạn không chạy khỏi bản thân mình. Ngay bây giờ, từng người trong các bạn đều chạy xa khỏi bản thân mình. Cho dù bạn tới tôi, bạn tới tôi như một phần của sự trốn chạy của bạn khỏi bản thân bạn. Đó là lí do tại sao bạn không thể đạt tới tôi được; đó là lỗ hổng. Nếu bạn đã tới tôi như việc thoát khỏi bản thân bạn thì bạn không thể tới tôi được bởi vì toàn thể nỗ lực của tôi là để giúp bạn không thoát khỏi bản thân mình. Đừng cố thoát khỏi bản thân mình; bạn không thể là ai đó khác được. Bạn có định mệnh và tính cá nhân xác định.

Giống như ngón tay cái của bạn tạo ra dấu tay duy nhất và cá nhân - kiểu dấu tay đó chưa bao giờ tồn tại trước đây và sẽ không bao giờ tồn tại nữa, nó chỉ thuộc vào bạn thôi, sẽ không có người khác có dấu tay giống nó - cũng điều như thế là trường hợp với bản thể bạn. Bạn có bản thể duy nhất và cá nhân, vô song; nó chưa bao giờ có trước đây, nó sẽ không bao giờ có nữa, chỉ bạn có nó thôi. Mở hội nó đi! Cái gì đó duy nhất đã xảy ra cho mọi người, Thượng đế đã đem món quà duy nhất cho mọi người, còn bạn kết án nó. Bạn muốn cái gì đó tốt hơn! Bạn cố gắng là người khôn hơn sự tồn tại, bạn cố gắng là người khôn hơn Đạo, thế thì bạn đi sai.

Nhớ lấy, bộ phận không bao giờ khôn hơn cái toàn thể, và bất kì cái gì mà cái toàn thể làm đều là cái chung cuộc, bạn không thể thay đổi được. Bạn có thể nỗ lực làm như vậy và phí hoài cuộc sống của mình, nhưng chẳng cái gì sẽ được đạt tới qua nó.

Cái toàn thể bao la; bạn chỉ là một tế bào nguyên tử. Đại dương bao la; bạn chỉ là một giọt trong nó. Toàn thể đại dương mặn, và bạn đang cố gắng là ngọt - điều đó là không thể được. Nhưng bản ngã muốn làm điều không thể được, điều khó khăn, cái không thể được làm. Và Trang Tử nói, "Dễ dàng là đúng." Sao bạn không thể dễ dàng và chấp nhận? Sao không nói có với cái bóng? Khoảnh khắc bạn nói có, bạn quên nó; nó biến mất - ít nhất từ tâm trí , cho dù nó vẫn còn với thân thể.

Nhưng vấn đề là gì? Làm sao cái bóng tạo ra vấn đề? Tại sao tạo ra vấn đề từ nó? Như bạn ngay bây giờ, bạn tạo ra vấn đề từ mọi thứ. Người này đã bị phân vân, bị khó chịu bởi việc thấy bóng của mình. Người đó chắc đã muốn là thần, người đó chắc đã muốn không có bóng.

Nhưng bạn đã như thần rồi, và bạn không thể là cái gì mà bạn đã không là. Làm sao bạn có thể là thế được? Bạn chỉ có thể là cái bạn đang là - mọi việc trở thành chỉ là đi tới bản thể, cái đã có đó rồi. Bạn có thể vẩn vơ và gõ cửa nhà người khác, nhưng đây chỉ là trò chơi trốn tìm với bản thân mình. Mọi việc tuỳ ở bạn gõ bao nhiêu lần lên cửa nhà người khác và bao nhiêu lần bạn vẩn vơ đây đó. Chung cuộc bạn sẽ đi tới cánh cửa riêng của mình, và đi tới việc nhận ra rằng cánh cửa riêng của mình bao giờ cũng có đó rồi. Chẳng ai có thể lấy nó đi được. Tự nhiên, Đạo, không thể bị lấy đi khỏi bạn được.

Người này bị khó chịu bởi vì cái bóng của mình. Phương pháp người đó vớ phải là chạy xa khỏi nó - đó là phương pháp mọi người đều vớ phải. Dường như là tâm trí có logic luẩn quẩn. Chẳng hạn, nếu bạn cảm thấy giận, bạn sẽ làm gì? Tâm trí sẽ nói, "Đừng giận, cầu nguyện đi." Bạn sẽ làm gì? Bạn sẽ kìm nén nó - và bạn càng kìm nén, giận dữ sẽ càng đi vào chính gốc rễ của bản thể bạn. Thế thì bạn sẽ không phải thỉnh thoảng giận và thỉnh thoảng không giận đâu; nếu bạn đã kìm nén quá nhiều, bạn sẽ liên tục giận. Nó sẽ trở thành máu bạn, nó sẽ là chất độc khắp nơi; nó sẽ lan toả vào mọi quan hệ của bạn. Cho dù bạn trong tình yêu với ai đó, giận dữ sẽ có đó và tình yêu sẽ trở thành bạo hành. Cho dù bạn cố gắng giúp ai đó, trong việc giúp đó sẽ có chất độc bởi vì chất độc là trong bạn. Và tất cả hành động của bạn sẽ mang nó, chúng sẽ phản xạ bạn. Khi bạn cảm thấy điều này lần nữa, tâm trí sẽ nói, "Mình vẫn chưa kìm nén đủ, phải kìm nén thêm nữa." Giận dữ có đó bởi vì kìm nén, và tâm trí nói, "Kìm nén nó nữa vào!" Thế thì sẽ càng giận dữ thêm.

Tâm trí bạn mang tính dục bởi vì kìm nén, và tâm trí nói, "Kìm nén nó thêm nữa. Tìm phương pháp và cách thức mới để kìm nén nó nhiều hơn để cho vô dục sẽ nở hoa." Nhưng nó không thể nở hoa theo cách đó được. Qua kìm nén, dục không chỉ đi vào trong thân thể, nó đi vào trong tâm trí, nó trở thành não. Thế thì người ta cứ nghĩ mãi về nó, nghĩ đi nghĩ lại. Do đó mới có biết bao nhiêu sách báo khiêu dâm trên thế giới.

Sao mọi người lại thích xem ảnh đàn bà khoả thân? Bản thân đàn bà không đủ sao? Họ có đấy, họ còn quá đủ nữa là! Vậy nhu cầu là gì? Hình ảnh bao giờ cũng mang tính dục hơn là người đàn bà thực. Người đàn bà thực có thân thể và cái bóng, và tiếng bước chân của cô ấy sẽ có đó, và âm thanh sẽ được tạo ra. Bức ảnh là mơ; nó tuyệt đối mang tính tinh thần, não, và nó không có bóng. Người đàn bà thực sẽ vã mồ hôi và sẽ có mùi thân thể; bức ảnh chẳng bao giờ vã mồ hôi. Người đàn bà thực sẽ giận dữ; bức ảnh chẳng bao giờ giận dữ. Người đàn bà thực sẽ có tuổi, sẽ già đi; bức ảnh bao giờ cũng còn trẻ trung và tươi tắn. Bức ảnh mang tính tinh thần. Những người kìm nén dục trong thân thể trở nên mang tính dục tinh thần. Thế thì tâm trí họ đi vào dâm dục, và thế thì nó là bệnh tật.

Nếu bạn cảm thấy đói, điều đó là được, thì ăn; nhưng nếu bạn nghĩ về thức ăn liên tục, thế thì đó là ám ảnh và bệnh tật. Khi bạn cảm thấy đói, điều đó là được nếu bạn ăn và được kết thúc với nó. Nhưng bạn chẳng bao giờ kết thúc với bất kì cái gì, và mọi thứ đi vào tâm trí bạn.

Vợ của Mulla Nassrudin ốm và cô ấy phải mổ. Cô ấy ra viện về nhà sớm hơn vài ngày, thế là tôi hỏi, "Vợ anh thế nào? Cô ấy đã phục hồi sau ca mổ chưa?" Anh ta nói, "Không, cô ấy vẫn nói về nó."

Nếu bạn nghĩ về cái gì đó, nói về cái gì đó, nó có đó. Và bây giờ nó còn nguy hiểm hơn bởi vì thân thể sẽ phục hồi nhưng tâm trí có thể cứ tiếp tục mãi, tới vô tận. Thân thể có thể phục hồi, nhưng tâm trí sẽ không bao giờ phục hồi.

Nếu bạn kìm nén cơn đói trong thân thể, nó đi vào trong tâm trí. Vấn đề đã không được ném ra, nó đã bị đẩy vào. Kìm nén bất kì cái gì và nó đi vào gốc rễ. Thế thì tâm trí sẽ nói rằng nếu bạn không thành công, cái gì đó sai, bạn không làm đủ nỗ lực rồi; nỗ lực hơn nữa.

Phương pháp anh ta tìm ra là chạy khỏi chúng.

Tâm trí chỉ có hai phương án, tranh đấu hay chạy trốn. Bất kì khi nào có vấn đề, tâm trí nói hoặc tranh đấu với nó hoặc chạy thoát khỏi nó - và cả hai đều sai. Nếu bạn tranh đấu, bạn còn lại với vấn đề. Nếu bạn chạy trốn, vấn đề sẽ có đó liên tục. Nếu bạn tranh đấu, bạn bị phân chia bởi vì vấn đề không phải là ở bên ngoài, vấn đề là ở bên trong.

Chẳng hạn, nếu có giận dữ và bạn tranh đấu, điều gì sẽ xảy ra? Một nửa con người bạn sẽ đồng với giận dữ và một nửa sẽ đồng với ý tưởng tranh đấu. Cứ dường như cả hai tay bạn đang đánh lẫn nhau. Tay nào sẽ thắng? Bạn sẽ đơn giản tiêu tán năng lượng đi. Chẳng tay nào sẽ thắng cả. Bạn có thể tự lừa mình rằng bây giờ cơn giận của bạn đã bị kìm nén, bạn bây giờ đang ngồi trên cơn giận của mình. Nhưng thế thì bạn sẽ phải liên tục ngồi trên nó - thậm chí ngay cả kì nghỉ một khoảnh khắc thôi cũng không được phép. Nếu bạn quên về nó chỉ một khoảnh khắc thôi, bạn sẽ mất toàn thể thắng lợi.

Cho nên những người đã kìm nén cái gì đó bao giờ cũng ngồi trên những thứ bị kìm nén đó, và họ bao giờ cũng sợ. Họ không thể thảnh thơi được. Tại sao thảnh thơi lại trở nên khó thế? Sao bạn không thể ngủ được? Sao bạn không thể thảnh thơi được? Sao bạn không thể trong buông bỏ được? Bởi vì bạn đã kìm nén nhiều thứ. Bạn sợ rằng nếu bạn thảnh thơi, chúng sẽ trồi ra. Cái gọi là người tôn giáo của bạn không thể thảnh thơi được; họ căng thẳng, và căng thẳng là bởi vì điều này. Họ đã kìm nén cái gì đó - và bạn nói thảnh thơi sao? Họ biết rằng nếu họ thảnh thơi, kẻ thù sẽ trồi ra. Tâm trí nghĩ, hoặc tranh đấu - và nếu bạn tranh đấu, thế thì bạn kìm nén - hoặc chạy trốn. Nhưng bạn sẽ trốn đi đâu? Cho dù bạn có lên Himalaya, giận dữ sẽ theo bạn; nó là cái bóng của bạn. Dục sẽ theo bạn; nó là cái bóng của bạn. Dù bạn đi bất kì đâu, cái bóng của bạn đều sẽ đi cùng bạn.

Phương pháp anh ta tìm ra là chạy khỏi chúng, cho nên anh ta đứng dậy và chạy, nhưng mọi lầm anh đặt chân xuống, lại có bước khác, trong khi cái bóng của anh ta vẫn cứ bám sát theo anh ta không chút khó khăn nào.

Anh ta ngạc nhiên! Anh ta chạy nhanh thế, nhưng chẳng khó khăn gì cho cái bóng cả. Cái bóng bao giờ cũng theo sau một cách dễ dàng, thậm chí không vã mồ hôi, không thở mạnh. Chẳng có khó khăn gì về phần cái bóng cả bởi vì cái bóng không phải là chất liệu, cái bóng không là ai cả. Người đó có thể vã mồ hôi, người đó có thể khó thở nhưng cái bóng bao giờ cũng bước cùng người đó. Cái bóng không thể rời khỏi bạn theo cách này được. Tranh đấu hay không tranh đấu đều chẳng ích gì. Bạn sẽ đi đâu? Bất kì chỗ nào bạn đi, bạn sẽ mang bản thân mình đi cùng mình, và cái bóng của bạn sẽ ở đó.

Anh ta cho thất bại của mình là do việc mình đã không chạy đủ nhanh. Thế là anh ta chạy ngày một nhanh hơn, không dừng lại, cho tới cuối cùng chết ngỏm.

Người ta phải hiểu logic của tâm trí. Nếu bạn không hiểu, bạn sẽ là nạn nhân của nó. Tâm trí có logic luẩn quẩn, nó là cái vòng luẩn quẩn, nó là hình tròn. Nếu bạn nghe nó, thế thì mọi bước đi đều sẽ dẫn bạn ngày một nhiều trong vòng tròn. Người này hoàn toàn logic; bạn không thể tìm thấy lỗi nào, nhược điểm nào trong logic của anh ta. Không có sơ hở nào; anh ta là một nhà logic hoàn hảo như Aristotle. Anh ta nói rằng nếu cái bóng mà theo anh ta, điều đó chứng tỏ rằng anh không chạy đủ nhanh. Anh ta phải chạy ngày một nhanh hơn; thế thì một khoảnh khắc sẽ tới khi cái bóng không thể nào theo được anh ta. Nhưng cái bóng là của bạn, không phải là ai đó khác đang đuổi theo bạn, Nếu điều đó là vậy, thế thì logic này đã phải đúng rồi.

Nếu ai đó khác đã đuổi theo người này, thế thì anh ta đã đúng, tuyệt đối đúng: Anh ta đã không chạy đủ nhanh, và đó là lí do tại sao người khác đã theo sau. Nhưng anh ta lại sai bởi vì không có ai khác cả. Tâm trí là vô dụng.

Tâm trí dành cho người khác, thiền dành cho bản thân mình. Tâm trí dành cho người khác, vô trí dành cho bản thân mình - đó là toàn thể nhấn mạnh của Trang Tử hay Thiền hay Sufi hay Hasid, của tất cả những người biết; của Phật, Jesus, Muhammed, của tất cả những người đã biết. Toàn thể nhấn mạnh là ở chỗ bạn có thể dùng tâm trí cho người khác, vô trí cho bản thân mình.

Người này bị lâm vào bối rối bởi vì người đó dùng tâm trí cho bản thân mình, và tâm trí có hình mẫu riêng của nó. Tâm trí nói, "Nhanh hơn, nhanh nữa lên! nếu mình chạy đủ nhanh, cái bóng này sẽ không thể theo được mình."

Anh ta cho thất bại của mình là do việc mình đã không chạy đủ nhanh.

Thất bại có đó ngay chỗ đầu tiên bởi vì anh ta đã chạy. Nhưng tâm trí không thể nói điều đó được, tâm trí đã không được nạp vào cho điều đó. Nó là cái máy tính, bạn phải nạp các thứ vào nó; nó là cái máy. Nó không thể cho bạn được cái gì mới; nó chỉ có thể cho bạn bất kì cái gì bạn đã nạp vào trong nó. Tâm trí không thể cho bạn cái gì mới; bất kì cái gì nó cho bạn cũng đều là thứ vay mượn. Và nếu bạn nghiện nghe lời nó, bạn bao giờ cũng trong bối rối khi bạn quay về bản thân mình. Khi có việc chuyển đổi, việc quay về cội nguồn, thế thì bạn sẽ bị khó khăn. Thế thì tâm trí này là tuyệt đối vô dụng - mà không chỉ vô dụng đâu, nó là chướng ngại tích cực, nó có hại. Cho nên vứt nó đi.

Tôi đã nghe:

Chuyện xảy ra là một hôm con trai của Mulla Nasrudin từ trường về nhà và mang theo cuốn sách về tình dục học. Mẹ nó bối rối lắm, nhưng cô ấy đợi Mulla nasrudin về. Cái gì đó cần phải được làm; cái trường canh tân này đi quá xa rồi! Khi Mulla Nasrudin về, vợ anh ta chỉ cho anh ta xem cuốn sách.

Nasrudin lên tầng tìm con trai. Anh ta thấy nó đang trong phòng minh, đang hôn cô hầu gái. Thế là Nasrudin nói, "Con, khi nào con hoàn thành bài tập về nhà, thì xuống nhà nhé."

Đây là logic đấy! Logic có bước đi riêng của nó, và từng bước theo bước khác, không có kết thúc cho nó. Người này, người sợ cái bóng của mình, đã theo tâm trí, cho nên anh ta chạy ngày càng nhanh mà không dừng lại cho tới chung cuộc anh ta chết ngỏm. Ngày càng nhanh hơn và không dừng lại ... thế thì chỉ cái chết mới có thể xuất hiện.

Bạn đã bao giờ quan sát rằng cuộc sống chưa xuất hiện cho bạn không? Bạn có quan sát rằng chưa bao giờ có lấy một khoảnh khắc của cuộc sống như vậy đang xảy ra cho bạn không? Bạn đã không kinh nghiệm lấy một khoảnh khắc của phúc lạc mà Trang Tử và Phật nói tới. Và điều gì sẽ xảy ra cho bạn? Chẳng cái gì sẽ xảy ra cho bạn ngoại trừ cái chết. Và bạn càng tới gần cái chết, bạn càng chạy nhanh hơn bởi vì bạn nghĩ rằng nếu bạn chạy nhanh hơn, bạn sẽ thoát.

Bạn chạy đi đâu nhanh thế? Con người và tâm trí con người bao giờ cũng điên về tốc độ, cứ dường như chúng ta đang đi đâu đó và tốc độ được cần tới. Cho nên chúng ta cứ trở nên ngày một có tốc độ cao hơn. Bạn đang đi đâu? Chung cuộc, dù bạn đi chậm hay đi nhanh, bạn vẫn đạt tới cái chết. Và mọi người đều tới đúng khoảnh khắc, không một khoảnh khắc nào bị mất. Mọi người đều đạt tới đó đúng giờ, không ai đã bao giờ chậm. Tôi có nghe nói rằng vài người đã đạt tới cái chết trước thời điểm của họ, nhưng tôi chưa bao giờ nghe nói về bất kì ai đạt tới cái chết muộn cả. Một số người đạt tới chỗ cuối trước thời điểm của họ bởi vì các bác sĩ...

Anh ta cho thất bại của mình là do việc mình đã không chạy đủ nhanh. Thế là anh ta chạy ngày một nhanh hơn, không dừng lại, cho tới cuối cùng chết ngỏm. Anh ta đã không nhận ra rằng nếu anh ta đơn thuần bước vào trong bóng râm, cái bóng của anh ta sẽ tan biến.

Điều đó là dễ dàng, dễ nhất! Nếu bạn đi vào trong bóng râm nơi không có mặt trời, cái bóng biến mất bởi vì cái bóng do mặt trời tạo ra. Nó là việc thiếu vắng các tia sáng mặt trời. Nếu bạn ở dưới cây, trong bóng râm, cái bóng biến mất.

Anh ta đã không nhận ra rằng nếu anh ta đơn thuần bước vào trong bóng râm, cái bóng của anh ta sẽ tan biến.

Bóng râm đó được gọi là im lặng, bóng râm đó được gọi là an bình nội tâm. Đừng nghe tâm trí. Bước vào trong bóng râm này đi, vào trong im lặng nội tâm này, nơi không tia sáng nào của mặt trời bước vào.

Bạn vẫn còn ở ngoại vi, đó là vấn đề. Ở đó bạn trong ánh sáng của thế giới bên ngoài, và cái bóng được tạo ra. Nhắm mắt lại, đi vào bóng râm. Khoảnh khắc bạn nhắm mắt lại, mặt trời không còn đó nữa. Do đó tất cả mọi cách thiền đều được thực hiện với mắt nhắm - bạn đi vào trong bóng râm của riêng mình. Bên trong không có mặt trời và không có cái bóng. Bên ngoài là xã hội, và bên ngoài là tất cả các kiểu cái bóng. Bạn đã bao giờ nhận ra rằng giận dữ của bạn, dâm dục của bạn, tham lam của bạn, tham vọng của bạn, tất cả đều là một phần của xã hội không? Nếu bạn thực sự đi vào trong và bỏ xã hội ra ngoài, giận dữ ở đâu? Dục ở đâu? Nhưng nhớ lấy, lúc ban đầu khi bạn nhắm mắt lại chúng không thực sự nhắm đâu. Bạn mang các hình ảnh từ bên ngoài vào bên trong, và bạn sẽ thấy cùng xã hội đó được phản xạ. Nhưng nếu bạn tiếp tục đơn giản đi, đi nữa, đi vào bên trong, chẳng chóng thì chầy xã hội sẽ bị gạt ra ngoài. Bạn ở bên trong, xã hội ở bên ngoài - bạn đã đi từ ngoại vi vào trung tâm.

Tại trung tâm này có im lặng: không giận dữ và không chống giận dữ, không dục và không vô dục, không tham lam và không vô tham lam, không bạo hành, không vô bạo hành - bởi vì tất cả những cái đó đều là ở bên ngoài. Nhớ lấy, các cái đối lập cũng là ở bên ngoài - bên trong bạn không cái này không cái nọ. Bạn đơn giản là sự hiện hữu, thuần khiết. Đây là điều tôi ngụ ý, như thượng đế - sự hiện hữu thuần khiết không có những cái đối lập treo quanh, tranh đấu hay chạy trốn. Không, đơn giản hiện hữu. Bạn đã đi vào trong bóng râm.

Anh ta đã không nhận ra rằng nếu anh ta đơn thuần bước vào trong bóng râm, cái bóng của anh ta sẽ tan biến

Và nếu anh ta ngồi xuống và ở đó tĩnh lặng, không thể có tiếng bước chân nữa. Điều đó thực sự dễ dàng thế. Nhưng điều dễ dàng thế lại khó thế cho tâm trí bởi vì tâm trí bao giờ cũng tìm cách dễ dàng hơn để chạy, để tranh đấu, bởi vì thế thì có cái gì đó để làm. Nếu bạn nói với tâm trí, "Không làm gì cả," đó là điều khó nhất. Tâm trí sẽ hỏi, "Ít nhất cho tôi mật chú, để cho với việc nhắm mắt tôi có thể nói Aum, Aum... Ram, Ram. Cái gì đó để làm bởi vì làm sao chúng ta có thể còn lại mà không làm gì, không có cái gì mà đuổi theo, mà săn đuổi?"

Tâm trí là hoạt động, và hiện hữu là tuyệt đối bất hoạt. Tâm trí là chạy, hiện hữu là ngồi. Ngoại vi di chuyển, trung tâm không di chuyển. Nhìn vào toa tầu hoả đang đi mà xem - bánh xe chuyển động nhưng trung tâm mà quanh đó toàn thể bánh xe chuyển động vẫn tĩnh tại, tuyệt đối tĩnh tại, không chuyển động. Hiện hữu của bạn là không chuyển động vĩnh hằng, còn ngoại vi của bạn liên tục chuyển động. Đây là điều cần nhớ trong nhảy múa Sufi Dervish, thiền xoay tít. Khi bạn thực hiện nó, để thân thể trở thành ngoại vi - thân thể chuyển động, và bạn bất động vĩnh hằng. Trở thành bánh xe. Thân thể trở thành bánh xe, ngoại vi, còn bạn ở trung tâm. Chẳng mấy chốc bạn sẽ nhận ra rằng mặc dầu thân thể cứ chuyển động ngày một nhanh hơn và nhanh hơn, bên trong bạn có thể cảm thấy rằng bạn không chuyển động; và thân thể càng chuyển động nhanh càng tốt bởi vì thế thì tương phản được tạo ra. Bỗng nhiên thân thể và bạn tách rời.

Nhưng bạn chuyển động cùng với thân thể liên tục, cho nên không có tách rời. Đi và ngồi. Đơn giản ngồi là đủ, không làm gì cả. Đơn giản nhắm mắt lại và ngồi và ngồi và ngồi, và cho phép mọi thứ lắng đọng. Sẽ mất thời gian bởi vì bạn đã không được lắng đọng trong nhiều kiếp rồi. Bạn đã từng cố gắng để tạo ra đủ mọi loại rối loạn. Sẽ mất thời gian đấy - nhưng chỉ thời gian thôi. Bạn không cần làm cái gì cả; bạn đơn giản nhìn và ngồi, nhìn và ngồi... Thiền nhân gọi điều đó là Zazen - thiền ngồi. Zazen nghĩa là chỉ ngồi, không làm gì.

Đây là điều Trang Tử nói:

Anh ta đã không nhận ra rằng nếu anh ta đơn thuần bước vào trong bóng râm, cái bóng của anh ta sẽ tan biến, và nếu anh ta ngồi xuống và tĩnh lặng, sẽ không còn bước chân nữa.

Không có nhu cầu tranh đấu, và không cần chạy trốn. Điều duy nhất được cần tới chỉ là đi vào trong bóng râm và ngồi tĩnh lặng.

Và điều này được làm trong toàn thể cuộc đời bạn. Đừng tranh đấu với bất kì cái gì, và đừng cố gắng trốn khỏi bất kì cái gì. Để mọi thứ lấy tiến trình riêng của chúng. Bạn đơn giản nhắm mắt lại và đi vào bên trong tới trung tâm nơi không tia sáng mặt trời nào đã từng thấu tới. Không có bóng - và thực sự, đó là nghĩa của huyền thoại rằng các thần không có bóng. Không phải là có các thần ở đâu đó mà không có bóng, nhưng thần ở bên trong bạn không có bóng bởi vì không bên ngoài nào thấm được vào đó. Nó không thể nào thấm vào được; nó bao giờ cũng trong bóng râm.

Trang Tử gọi bóng râm đó là Đạo, bản tính bên trong nhất của bạn - hoàn toàn bên trong nhất, tuyệt đối bên trong nhất.

Vậy cần phải là cái gì? Một, không nghe theo tâm trí. Nó là công cụ tốt cho bên ngoài, nhưng nó tuyệt đối là rào chắn cho bên trong. Logic là tốt cho người khác; nó là không tốt cho bản thân bạn. Trong việc giải quyết với mọi sự, logic và hoài nghi là cần. Khoa học phụ thuộc vào hoài nghi, còn tính tôn giáo phụ thuộc vào niềm tin, tin cậy. Ngồi đi, với tin cậy sâu sắc rằng bản tính bên trong của bạn sẽ tiếp quản. Nó bao giờ cũng tiếp quản. Bạn chỉ phải chờ đợi, chỉ kiên nhẫn là được cần tới. Và bất kì cái gì tâm trí bạn nói, đơn giản đừng nghe nó.

Nghe tâm trí về thế giới bên ngoài; đừng nghe tâm trí về bên trong - đơn giản gạt nó sang bên. Và không cần tranh đấu với nó bởi vì nếu bạn tranh đấu với nó, nó có thể ảnh hưởng lên bạn. Bạn đơn giản gạt nó sang bên. Đó chính là niềm tin là gì. Niềm tin không phải là tranh đấu với tâm trí - nếu bạn tranh đấu, thế thì kẻ thù gây ấn tượng lên bạn. Và nhớ lấy, ngay cả bạn bè cũng không có tác động nhiều như kẻ thù đâu. Nếu bạn tranh đấu với ai đó liên tục, bạn sẽ bị ảnh hưởng bởi họ bởi vì bạn sẽ phải dùng cùng kĩ thuật để tranh đấu với họ. Chung cuộc, kẻ thù trở thành tương tự nhau. Rất khó tách rời và xa cách khỏi kẻ thù; kẻ thù ảnh hưởng tới bạn.

Và những người bắt đầu tranh đấu với tâm trí lại trở thành các triết gia vĩ đại. Họ có thể nói về phản tâm trí, nhưng toàn thể việc nói của họ là về tâm trí. Họ có thể nói, "Chống lại tâm trí," nhưng bất kì điều gì họ nói cũng đều tới từ tâm trí, ngay cả cái thù địch của họ. Bạn phải còn lại với kẻ thù của mình, và từ từ các kẻ thù lắng đọng quan hệ, và chúng trở thành một.

Bao giờ cũng nhớ: Không tranh đấu với tâm trí. Bằng không bạn sẽ phải nhường bước cho quan hệ. Nếu bạn muốn thuyết phục tâm trí, bạn phải giỏi biện luận, bạn phải dùng từ, và đó là toàn thể vấn đề. Đơn giản gạt nó sang bên. Việc gạt sang bên này không phải là chống lại tâm trí, nó là bên ngoài tâm trí. Nó đơn giản gạt tâm trí sang bên. Cũng như khi bạn đi ra ngoài bạn dùng giầy, và khi bạn vào nhà bạn để nó sang bên - không có tranh đấu, không có gì. Bạn không nói với giầy, "Bây giờ ta đi vào nhà, và mi không được cần tới nữa, cho nên ta để mi sang bên." Bạn đơn giản để chúng sang bên; chúng không được cần tới.

Cũng giống thế này - dễ dàng là đúng - không có tranh đấu. Dễ dàng là đúng - không có vật lộn và xung đột. Bạn đơn giản gạt tâm trí sang bên, đi vào trong bóng râm, và ngồi. Thế thì không tiếng bước chân nào còn được nghe thấy, và không cái bóng nào theo sau bạn. Bạn trở thành giống như thần. Và bạn có thể trở thành mỗi cái bạn đã là nó rồi. Cho nên tôi bảo bạn, bạn giống như thần, bạn là thần. Đừng dừng lại về cái ít hơn thế.

Giá trị giả

Một điều rất nền tảng phải được ghi nhớ: Con người rất láu cá trong việc tạo ra những giá trị giả. Giá trị thực đòi hỏi tính toàn bộ của bạn, đòi hỏi toàn thể bản thể bạn; giá trị giả là rất rẻ mạt. Chúng có vẻ giống như thật, nhưng chúng không đòi hỏi tính toàn bộ của bạn - chỉ là hình thức bề ngoài.

Chẳng hạn, thay vào chỗ của tình yêu, tin cậy, chúng ta đã tạo ra giá trị giả, "trung thành." Người trung thành chỉ quan tâm bề ngoài tới tình yêu. Người đó làm mọi điệu bộ của tình yêu, nhưng người đó chẳng ngụ ý gì bởi chúng cả; trái tim người đó ở bên ngoài các điệu bộ hình thức của người đó.

Kẻ nô lệ trung thành - nhưng bạn có cho rằng bất kì ai là nô lệ, người đã bị rút lại tính con người của mình, người có toàn thể lòng tự hào và chân giá trị đã bị lấy đi mất, có thể yêu người đã làm hại người đó sâu sắc thế được không? Người đó sẽ ghét người này, và nếu cơ hội phát sinh, người đó sẽ giết người này! Nhưng trên bề mặt, người đó sẽ vẫn còn trung thành - người đó phải vậy. Điều đó không bắt nguồn từ niềm vui, nó bắt nguồn từ sợ hãi. Nó không bắt nguồn từ tình yêu, nó bắt nguồn từ tâm trí bị ước định cứ nói rằng bạn phải trung thành với chủ của mình. Nó là trung thành của chó với chủ nó.

Tình yêu cần sự đáp ứng toàn bộ hơn. Nó bắt nguồn không từ nghĩa vụ mà từ nhịp tim đập riêng của bạn, từ kinh nghiệm riêng của bạn về niềm vui, từ ham muốn chia sẻ nó. Trung thành là cái gì đó xấu. Nhưng trong hàng nghìn năm nó đã là giá trị rất được kính trọng bởi vì xã hội đã làm mọi người thành nô lệ theo nhiều cách khác nhau. Vợ được cho là trung thành với chồng - tới điểm mà ở Ấn Độ hàng triệu đàn bà đã chết cùng với cái chết của chồng họ, nhảy vào dàn hoả thiêu và cháy tới chết. Điều đó đã mang tính kính trọng tới mức bất kì đàn bà nào mà không làm điều đó đều phải sống một cuộc sống bị kết án nhiều lắm. Cô ấy gần như trở thành người bị xã hội ruồng bỏ; cô ấy bị đối xử chỉ như người hầu trong gia đình riêng của mình. Người ta đã kết luận rằng bởi vì cô ấy không thể chết cùng chồng mình, cô ấy đã không trung thành với anh ấy.

Thực tế, nên nghĩ về điều đó theo lối vòng: Không người đàn ông nào đã nhảy vào dàn hoả thiêu của vợ mình cả! Không ai đã nêu ra câu hỏi, "Điều đó có nghĩa là không ông chồng nào đã từng trung thành với vợ mình sao?" Những đó là xã hội của chuẩn mực kép. Một chuẩn dành cho chủ, người chủ, người sở hữu, và chuẩn kia dành cho nô lệ.

Tình yêu là kinh nghiệm nguy hiểm bởi vì bạn bị cái gì đó sở hữu, cái còn lớn hơn bạn. Và nó là không kiểm soát được; bạn không thể tạo ra nó theo mệnh lệnh. Một khi nó qua rồi, không có cách nào đem nó lại. Tất cả mọi điều bạn có thể làm là giả vờ, là kẻ đạo đức giả.

Trung thành là vấn đề hoàn toàn khác. Nó được tâm trí riêng của bạn chế tạo ra, nó không phải là cái gì đó bên ngoài bạn. Nó là huấn luyện trong nền văn hoá đặc biệt, cũng giống như bất kì huấn luyện nào khác. Bạn bắt đầu hành động, và từ từ bạn bắt đầu tin vào hành động của riêng mình. Trung thành đòi hỏi rằng bạn bao giờ cũng phải, kể cả trong sống hay chết, được cống hiến cho một người dù trái tim bạn có sẵn lòng vì điều đó hay không. Nó là cách thức tâm lí của việc nô lệ hoá.

Tình yêu đem tới tự do. Trung thành đem tới nô lệ. Trên bề mặt chúng có vẻ giống nhau; sâu bên dưới, chúng là đối lập, đối diện thẳng với nhau. Trung thành là diễn kịch; bạn đã được giáo dục về nó. Tình yêu là hoang dã; toàn thể cái đẹp của nó là ở trong tính hoang dã của nó. Nó tới như làn gió thoảng với hương thơm bát ngát, trút đầy trái tim bạn, và bỗng nhiên nơi đã từng là sa mạc lại có khu vườn đầy hoa. Nhưng bạn không biết nó tới từ đâu, và bạn không biết rằng không có cách nào đem nó lại. Nó tới theo cách riêng của nó và còn lại lâu chừng nào sự tồn tại còn muốn nó còn lại. Và cũng hệt như nó đã tới một ngày nào đó, như người lạ, như vị khách, bỗng nhiên một ngày nào đó nó mất đi. Không có cách nào níu bám lấy nó, không có cách nào giữ lấy nó.

Xã hội không thể phụ thuộc vào những kinh nghiệm không tiên đoán trước được, không tin cậy được. Nó muốn có đảm bảo, an ninh; do đó nó đã loại bỏ tình yêu khỏi cuộc sống hoàn toàn và nó đã đặt hôn nhân vào chỗ của tình yêu. Hôn nhân biết tới trung thành, trung thành với chồng, và bởi vì nó là hình thức, nó là ở trong tay bạn... nhưng nó không là gì khi so với tình yêu - nó thậm chí không được là một giọt sương trong đại đương mà chính là tình yêu.

Nhưng xã hội rất hạnh phúc với điều đó bởi vì điều đó là tin cậy được. Chồng có thể tin cậy vào bạn, tin cậy rằng ngày mai nữa, bạn sẽ trung thành như bạn hôm nay. Tình yêu không thể được tin cậy - và hiện tượng kì lạ nhất là ở chỗ tình yêu là tin cậy lớn nhất nhưng nó không thể được tin cậy. Trong khoảnh khắc này nó là toàn bộ, nhưng khoảnh khắc tiếp vẫn còn để mở. Nó có thể lớn lên bên trong bạn; nó có thể bay hơi khỏi bạn. Chồng muốn có người vợ, người là nô lệ trong cả đời cô ấy. Anh ta không thể phụ thuộc vào tình yêu được; anh ta phải tạo ra cái gì đó tựa như tình yêu nhưng do tâm trí con người chế tạo ra.

Điều đó không chỉ có trong mối quan hệ của tình yêu mà còn có trong các lĩnh vực khác của cuộc sống, rằng trung thành đã được kính trọng lớn lao. Nhưng nó phá huỷ thông minh. Người lính phải trung thành với quốc gia. Người đã thả bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki - bạn không thể gọi người đó là kẻ chịu trách nhiệm được; người đó đơn giản hoàn thành nghĩa vụ của mình. Người đó bị ra lệnh, và người đó trung thành với cấp trên của mình; đó là toàn thể việc huấn luyện của quân đội. Trong nhiều năm họ huấn luyện bạn để cho bạn trở thành gần như không có khả năng nổi dậy. Cho dù bạn thấy rằng điều đang được yêu cầu bạn làm là tuyệt đối sai, dầu vậy việc huấn luyện của bạn đã đi sâu thế bạn sẽ nói, "Vâng, thưa ngài, tôi sẽ thực hiện điều đó."

Tôi không thể quan niệm nổi rằng người đã thả bom xuống Hiroshima và Nagasaki là cái máy. Người đó cũng có trái tim, cũng như bạn. Người đó cũng có vợ và con, mẹ già và cha già. Người đó cũng là con người như bạn - với một khác biệt thôi. Người đó đã được huấn luyện để tuân theo mệnh lệnh mà không hỏi và khi mệnh lệnh đã được trao, người đó đơn giản tuân theo nó.

Tôi cứ nghĩ đi nghĩ lại mãi về tâm trí người đó. Có thể quan niệm được rằng người đó đã không nghĩ là quả bom này sẽ huỷ diệt gần hai trăm nghìn người không? Người đó có thể đã không nói, "Không! Chẳng phải bị viên tướng bắn vì không tuân lệnh còn tốt hơn đi giết hai trăm nghìn người sao?" Có lẽ ý tưởng này chưa bao giờ xuất hiện cho người đó.

Quân đội làm việc theo cách tạo ra trung thành; nó bắt đầu bằng những điều nhỏ bé. Người ta tự hỏi tại sao mọi người lính trong nhiều năm đều phải tập diễu binh và tuân theo những mệnh lệnh ngu xuẩn - quay trái, quay phải, đi lùi, đi tiến - trong hàng giờ, chẳng vì mục đích gì hết cả. Nhưng có mục đích ngầm trong điều đó đấy. Thông minh của người đó đang bị phá huỷ. Người đó đang bị biến thành máy tự động, thành robot. Cho nên khi mệnh lệnh tới, "Quay trái," tâm trí đơn giản không hỏi tại sao. Nếu ai đó khác bảo bạn, "Quay trái đi," bạn sẽ hỏi, "Cái vô nghĩa gì thế này? Sao tôi phải quay sang trái? Tôi đi sang phải đây!" Nhưng người lính không được phép hoài nghi, không được hỏi; người đó đơn giản tuân theo. Đây là ước định cơ bản của người đó về trung thành.

Điều tốt cho vua và các tướng lĩnh là quân đội phải trung thành tới điểm họ vận hành như cái máy, không như con người. Điều thoải mái cho bố mẹ là con cái họ trung thành bởi vì đứa trẻ chống đối là cả vấn đề. Bố mẹ có thể sai, con có thể đúng, nhưng nó phải vâng lời bố mẹ; đó là một phần của việc huấn luyện của con người cũ đã tồn tại mãi cho tới giờ.

Tôi dạy bạn con người mới mà trong đó không có trung thành nhưng thay vào đó người này có thông minh, truy tìm, có khả năng nói không. Với tôi, chừng nào bạn còn chưa có khả năng nói không, việc nói có của bạn là vô nghĩa. Có của bạn chỉ được ghi lại như đĩa hát; bạn không thể làm gì được cả, bạn phải nói có bởi vì nói không đơn giản không nảy sinh trong bạn.

Cuộc sống và nền văn minh chắc sẽ hoàn toàn khác nếu như chúng ta đã huấn luyện mọi người có nhiều thông minh hơn. Cho nên nhiều cuộc chiến tranh đáng ra đã không xảy ra bởi vì mọi người sẽ hỏi, "Lí do là gì? Sao chúng tôi phải giết người, những người hồn nhiên?" Nhưng họ trung thành với quốc gia này và bạn trung thành với quốc gia khác, và giới chính khách của cả hai nước này đang đánh nhau và hi sinh người của họ. Nếu các chính khách thích đánh nhau nhiều thế, họ có thể có trận đấu vật, và mọi người có thể thích thú xem trận đấu như bất kì trận đá bóng nào.

Nhưng vua và các chính khác, tổng thống và thủ tướng không đi vào chiến tranh. Những người đơn giản, người chẳng liên quan gì tới việc giết người khác, lại đi vào chiến tranh để giết và bị giết. Họ được thưởng vì lòng trung thành của mình - họ được trao huân chương chữ thập Victoria hay các loại phần thưởng khác vì tính vô nhân đạo, vì là không thông minh, vì là máy móc.

Trung thành không là gì ngoài tổ hợp của tất cả những bệnh tật này - niềm tin, bổn phận, kính trọng. Chúng tất cả đều là những thứ nuôi dưỡng cho bản ngã của bạn. Chúng tất cả đều chống lại phát triển tâm linh của bạn, nhưng chúng ủng hộ cho các quyền lợi được đầu tư. Tu sĩ không muốn bạn hỏi câu hỏi nào về hệ thống niềm tin của bạn bởi vì họ biết rằng họ không có câu trả lời đưa ra. Mọi hệ thống niềm tin đều giả dối tới mức nếu bị hỏi, chúng sẽ sụp đổ. Không được hỏi, chúng tạo ra những tôn giáo lớn với hàng triệu người trong bầy đoàn của họ.

Bây giờ giáo hoàng có hàng triệu người dưới mình, và từ hàng triệu người này, không một người nào truy hỏi, "Làm sao cô gái đồng trinh có thể cho sinh ra đứa con được?" Điều đó sẽ là báng bổ! Trong hàng triệu người không một người nào đã hỏi, "Bằng chứng đâu về việc Jesus là đứa con duy nhất của Thượng đế? Bất kì ai cũng đều có thể nói điều đó. Bằng chứng đâu về việc Jesus đã cứu mọi người khỏi khổ? Ông ấy đã không thể tự cứu được mình nữa là." Nhưng những câu hỏi như thế này đều gây lúng túng, và họ đơn giản không nêu ra. Ngay cả Thượng đế cũng chẳng là gì ngoài một giả thuyết, điều mà những người tôn giáo đã từng cố gắng chứng minh trong hàng nghìn năm... đủ mọi loại chứng minh nhưng tất cả đều hư huyễn, không bản chất, không hỗ trợ nào từ sự tồn tại. Nhưng chẳng ai hỏi câu hỏi đó.

Từ chính ngày đầu của cuộc sống mọi người đã được huấn luyện trung thành với hệ thống niềm tin mà trong đó họ được sinh ra. Điều đó thuận tiện cho các tu sĩ khai thác bạn, điều đó thuận tiện cho các chính khách khai thác bạn, điều đó thuận tiện cho chồng khai thác vợ, cho bố mẹ khai thác con cái, cho thầy giáo khai thác học sinh. Với mọi quyền lợi được đầu tư, trung thành đơn giản là cần thiết. Nhưng nó đưa toàn thể nhân loại vào chậm tiến. Nó không cho phép hỏi. Nó không cho phép hoài nghi. Nó không cho phép mọi người thông minh. Và người không có khả năng hoài nghi, không có khả năng hỏi, không có khả năng nói "Không" khi người đó cảm thấy rằng mọi sự bị sai, thì đã rơi xuống thấp hơn tính người rồi, đã trở thành con vật nửa người nửa ngợm rồi.

Nếu tình yêu bị đòi hỏi, thế thì nó trở thành trung thành. Nếu tình yêu được cho mà không bị đòi hỏi, nó là món quà tự do của bạn. Thế thì nó nâng tâm thức của bạn lên. Nếu tin cậy bị đòi hỏi, bạn đang bị làm thành nô lệ. Nhưng nếu tin cậy nảy sinh trong bạn, cái gì đó siêu nhân đang lớn lên bên trong trái tim bạn. Khác biệt là rất nhỏ nhưng quan trọng vô cùng: bị đòi hỏi hay bị ra lệnh, tình yêu và tin cậy cả hai trở thành giả. Khi chúng nảy sinh theo cách riêng của chúng, chúng có giá trị bản chất mênh mông. Chúng không làm bạn thành nô lệ, chúng làm bạn thành người chủ của bản thân mình bởi vì nó là tình yêu của bạn, nó là tin cậy của bạn. Bạn đang đi theo trái tim riêng của mình. Bạn không theo bất kì ai khác. Bạn không bị buộc phải đi theo. Tình yêu của bạn bắt nguồn từ tự do của bạn. Tin cậy của bạn bắt nguồn từ chân giá trị của bạn - và chúng cả hai sẽ làm cho bạn thành con người giầu có hơn.

Đó là quan điểm của tôi về nhân loại mới. Mọi người sẽ yêu, nhưng họ sẽ không cho phép tình yêu bị theo mệnh lệnh. Họ sẽ tin cậy, nhưng họ sẽ tin cậy theo bản thân mình - không theo bất kì kinh sách nào, không theo bất kì cấu trúc xã hội nào, không theo bất kì tu sĩ nào, không theo bất kì chính khách nào.

Sống cuộc sống của bạn theo trái tim riêng của mình, đi theo nhịp đập của nó, đi vào trong cái không biết như chim đại bàng bay ngang qua mặt trời trong tự do hoàn toàn, không biết tới giới hạn nào... điều đó không phải là bị theo lệnh. Nó là niềm vui riêng của nó. Nó là bài tập của tâm linh riêng của người ta.

Xem Chương 4 - Quay về Mục lục