Chương 3. Thảnh thơi trong hành động

Osho - Sáng tạo

Chương 3. Thảnh thơi trong hành động

Trước hết, bản chất của hoạt động và dòng chảy ngầm của nó cần phải được hiểu; bằng không thì không thể có thảnh thơi được. Cho dù bạn muốn thảnh thơi, điều đó vẫn là không thể được nếu bạn không quan sát, theo dõi, nhận ra bản chất của hoạt động của mình, bởi vì hoạt động không phải là hiện tượng đơn giản. Nhiều người muốn thảnh thơi đấy, nhưng họ không thể thảnh thơi được. Thảnh thơi giống như việc nở hoa: bạn không thể ép buộc nó được. Bạn phải hiểu toàn thể hiện tượng này - tại sao bạn lại hoạt động thế, tại sao lại nhiều bận bịu với hoạt động thế, tại sao bạn lại bị ám ảnh bởi nó.

Nhớ hai từ: một là "hành động," từ kia là "hoạt động." Hành động không phải là hoạt động; hoạt động không phải là hành động. Bản chất của chúng đối lập hẳn nhau. Hành động là khi tình huống yêu cầu điều đó và bạn hành động, bạn đáp ứng. Hoạt động là khi tình huống không thành vấn đề, nó không phải là đáp ứng; bạn bất ổn bên trong tới mức tình huống chỉ là cái cớ để hoạt động diễn ra.

Hành động bắt nguồn từ tâm trí im lặng - nó là điều đẹp nhất trên thế giới. Hoạt động bắt nguồn từ tâm trí bất ổn - nó là cái xấu nhất. Hành động là khi có liên quan; hoạt động là khi không có liên quan. Hành động là từ khoảnh khắc sang khoảnh khắc, tự phát; hoạt động bị chất nặng bởi quá khứ. Nó không phải là đáp ứng với khoảnh khắc hiện tại, thay vì thế, nó đổ cái bất ổn của bạn ra, cái bạn đã mang từ quá khứ, vào hiện tại. Hành động có tính sáng tạo. Hoạt động rất mang tính phá hoại - nó phá huỷ bạn, nó phá huỷ người khác.

Cố thấy phân biệt tinh tế này. Chẳng hạn, bạn đang đói rồi bạn ăn - đây là hành động. Nhưng bạn không đói, bạn không cảm thấy đói chút nào. Vậy mà bạn cứ ăn - đây là hoạt động. Việc ăn này là một loại bạo hành: bạn phá huỷ thức ăn, bạn nghiến răng và phá huỷ thức ăn; điều đó làm nhẹ bớt chút ít cái bất ổn bên trong của bạn. Bạn ăn không phải bởi vì đói, bạn đơn giản ăn bởi vì một nhu cầu bên trong, một thôi thúc mang tính bạo hành.

Trong thế giới con vật bạo hành được liên kết với mồm và cẳng, móng vuốt và răng; hai thứ này là những thứ bạo hành trong vương quốc loài vật. Trong khi bạn ăn, cả hai được nối với nhau; bằng tay bạn lấy thức ăn, và bằng mồm bạn ăn nó - bạo hành được làm nhẹ đi. Nhưng nếu không có đói, đấy không phải là hành động, đấy là bệnh tật. Hoạt động này là sự ám ảnh. Tất nhiên bạn không thể cứ ăn như thế này bởi vì thế thì bạn sẽ ních đầy mình, cho nên mọi người đã nghĩ ra các thủ đoạn: họ sẽ nhai thuốc lá hay kẹo gôm, họ sẽ hút thuốc lá. Đây là những thức ăn giả, không có giá trị nuôi dưỡng gì trong chúng cả, nhưng chúng có tác dụng tốt khi có liên quan tới bạo hành.

Một người ngồi và nhai kẹo gôm, người đó đang làm gì vậy? Người đó đang giết ai đó. Trong tâm trí, nếu người đó trở nên nhận biết, người đó có thể có tưởng tượng về việc sát hại, giết người - và người đó nhai kẹo gôm, một hoạt động rất hồn nhiên trong bản thân nó. Bạn chẳng làm hại ai cả - nhưng rất nguy hiểm cho bạn, bởi vì bạn dường như hoàn toàn vô ý thức về điều mình đang làm. Một người hút thuốc, người đó đang làm gì? Theo một đằng thì rất hồn nhiên, chỉ hít khói vào thở khói ra, hít vào và thở ra - môt loại pranayama ốm yếu, một loại thiền siêu việt thế tục. Người đó đang tạo ra một hình tượng trưng: người đó hít khói vào, thở khói ra, hít nó vào, thở nó ra - một hình tượng trưng được tạo ra, một vòng tròn. Qua việc hút thuốc lá người đó đang làm một loại tụng niệm, tụng niệm có nhịp độ. Điều đó làm dịu đi; cái bất ổn bên trong của người đó được làm giảm nhẹ đi một chút.

Nếu bạn đang nói với một người, bao giờ cũng nhớ - điều đó gần như một trăm phần trăm chính xác - nếu người đó bắt đầu tìm điếu thuốc, điều đó nghĩa là người đó chán rồi, bạn nên rời bỏ người đó bây giờ. Người đó đã muốn tống khứ bạn ra; điều đó không thể làm được, điều đó sẽ quá bất lịch sự. Người đó đi tìm điếu thuốc; người đó đang nói, "Bây giờ chấm dứt đi ông nội! Tớ ngán lắm rồi." Trong thế giới loài vật, người đó sẽ nhảy lên bạn, nhưng người đó không thể làm thế được - người đó là con người, văn minh. Người đó nhảy lên điếu thuốc lá, người đó bắt đầu hút thuốc. Bây giờ người đó không lo nghĩ về bạn, bây giờ người đó tự khép mình vào việc tụng niệm riêng của mình về thuốc lá. Điều đó làm giảm nhẹ.

Nhưng hoạt động này chỉ ra rằng bạn bị ám ảnh. Bạn không thể vẫn còn là bản thân mình; bạn không thể vẫn còn im lặng được, bạn không thể vẫn còn bất hoạt được. Qua hoạt động bạn cứ ném cái điên khùng, cái điên rồ của mình ra.

Hành động là đẹp, hành động tới từ đáp ứng tự phát. Cuộc sống cần đáp ứng, mọi khoảnh khắc bạn phải hành động, nhưng hành động tới từ khoảnh khắc hiện tại. Bạn đói và bạn kiếm thức ăn, bạn khát và bạn đi tới giếng. Bạn cảm thấy buồn ngủ và bạn đi ngủ. Chính từ tình huống toàn bộ mà bạn hành động. Hành động là tự phát và toàn bộ.

Hoạt động chưa bao giờ tự phát, nó tới từ quá khứ. Bạn có thể đã tích luỹ điều đó trong nhiều năm, và thế rồi nó bùng nổ trong hiện tại - điều đó không liên quan. Nhưng tâm trí tinh ranh; tâm trí bao giờ cũng tìm ra cách hợp lí hoá cho hoạt động. Tâm trí bao giờ cũng cố chứng tỏ rằng đây không phải là hoạt động, đây là hành động; điều đó là cần thiết. Bỗng nhiên bạn nổi nóng thành cơn giận dữ. Mọi người khác trở nên nhận biết rằng điều đó là không cần thiết, tình huống này chưa bao giờ đòi hỏi điều đó, nó đơn giản không liên can - chỉ mỗi bạn không thể thấy được. Mọi người đều cảm thấy, "Bạn đang làm gì vậy? Không có nhu cầu cho điều đó. Sao bạn giận thế?" Nhưng bạn sẽ tìm ra cách hợp lí hoá, bạn sẽ hợp lí hoá rằng điều đó là cần thiết.

Những cách hợp lí hoá này giúp bạn vẫn còn vô ý thức về cái điên khùng của mình. Đây là những điều mà George Gurdjieff hay gọi là "vật đệm." Bạn tạo ra vật đệm hợp lí hoá quanh mình để cho bạn không đi tới nhận ra tình huống đang là gì. Vật đệm được dùng trong tàu hoả - giữa hai ngăn, vật đệm được dùng để cho nếu bất ngờ có sự dừng lại thì sẽ không có quá nhiều va chạm cho hành khách. Vật đệm sẽ hấp thu va chạm. Hoạt động của bạn liên tục chẳng liên quan, nhưng vật đệm làm hợp lí hoá, không cho phép bạn nhìn ra tình huống. Vật đệm che mắt bạn, và kiểu hoạt động này cứ tiếp tục.

Nếu hoạt động này có đó, bạn không thể thảnh thơi được. Làm sao bạn có thể thảnh thơi được? Bởi vì nó là một nhu cầu ám ảnh, bạn muốn làm điều gì đó, dù nó là bất kì cái gì. Có những kẻ ngu trên khắp thế giới cứ lải nhải, "Làm cái gì đó còn hơn là không làm gì." Và có những kẻ ngu hoàn hảo đã tạo ra câu ngạn ngữ trên khắp thế giới rằng "Tâm trí trống rỗng là xưởng thợ của quỉ." Không phải vậy đâu! Tâm trí trống rỗng là xưởng thợ của Thượng đế đấy. Tâm trí trống rỗng là điều đẹp nhất trên thế giới, cái thuần khiết nhất - bởi vì làm sao tâm trí trống rỗng lại có thể là xưởng thợ cho quỉ được? Quỉ không thể đi vào trong tâm trí trống rỗng được, không thể được! Quỉ chỉ có thể đi vào trong tâm trí bị ám ảnh bởi hoạt động - thế thì quỉ có thể điều khiển bạn, nó có thể chỉ cho bạn cách thức và phương tiện và phương pháp để hoạt động nhiều hơn. Quỉ chưa bao giờ nói, "Thảnh thơi đi!" Nó nói, "Sao mình phí thời gian của mình thế? Phải làm cái gì đi chứ, anh bạn - di chuyển đi! Cuộc sống đang trôi qua rồi, làm cái gì đó đi!" và tất cả các thầy giáo vĩ đại, các thầy đã thức tỉnh tới chân lí của cuộc sống, đều đã đi tới nhận ra rằng tâm trí trống rỗng mới tạo ra chỗ cho điều thiêng liêng đi vào trong bạn.

Quỉ chứ không phải là tâm trí trống rỗng mới sử dụng hoạt động. Làm sao quỉ có thể dùng được tâm trí trống rỗng? Nó sẽ không dám tới gần đâu bởi vì cái trống rỗng đơn giản sẽ giết chết nó. Nhưng nếu bạn bị tràn ngập bởi thôi thúc sâu sắc, thôi thúc điên cuồng để mang tính hoạt động, thế thì quỉ sẽ nhận trách nhiệm. Thế thì nó sẽ hướng dẫn bạn - thế thì nó là người hướng dẫn duy nhất.

Tôi muốn nói với bạn rằng câu ngạn ngữ này tuyệt đối sai. Bản thân quỉ phải đã gợi ý điều đó.

Ám ảnh cứ phải hoạt động này cần phải được theo dõi. Và bạn phải theo dõi nó trong cuộc sống riêng của mình, bởi vì bất kì điều gì tôi nói cũng đều sẽ chẳng có mấy ý nghĩa chừng nào bạn không thấy trong chính mình rằng hoạt động của bạn là không liên quan, nó là không cần. Sao bạn lại làm nó?

Khi du hành, tôi đã thấy mọi người liên tục làm cùng một điều lặp đi lặp lại mãi. Trong hai mươi tư giờ tôi ở cùng một hành khách trên tàu hoả. Anh ta cứ đọc mãi một tờ báo, đọc đi đọc lại, chẳng tìm ra cái gì khác để làm. Bị khép kín trong khoang tàu hoả chẳng có mấy khả năng để mà hoạt động, cho nên anh ta sẽ đọc đi đọc lại cùng tờ báo đó. Còn tôi quan sát ... người này đang làm gì?

Tờ báo không phải là Gita hay Kinh Thánh. Bạn có thể đọc Gita nhiều lần bởi vì mỗi lần bạn đọc nó, một ý nghĩa mới lại lộ ra. Nhưng tờ báo thì không phải là Gita; nó bị kết thúc một khi bạn đã nhìn vào nó! Nó thậm chí không đáng đọc một lần, mà mọi người cứ đọc nó mãi. Đọc đi rồi đọc lại, họ lại bắt đầu đọc nữa. Vấn đề là gì? Có phải là nhu cầu không? Không - họ bị ám ảnh; họ không thể vẫn còn im lặng, bất hoạt được. Điều đó là không thể được đối với họ, điều đó cũng tựa như cái chết. Họ phải hoạt động.

Du hành trong nhiều năm đã cho tôi nhiều cơ hội quan sát mọi người mà họ không biết, bởi vì đôi khi chỉ có mỗi một người ở cùng tôi trong khoang... Và người đó sẽ làm đủ mọi nỗ lực để lôi tôi vào nói chuyện với người đó mà tôi thì chỉ nói có hay không; thế rồi người đó sẽ vứt bỏ ý tưởng này. Rồi tôi đơn giản quan sát - một kinh nghiệm hay, và chẳng phí tổn gì! Tôi sẽ quan sát người đó: người đó mở va li - và tôi thấy rằng người đó chẳng làm gì cả - thế rồi người đó sẽ nhìn vào trong va li, đóng nó lại. Thế rồi người đó sẽ mở cửa sổ, và rồi đóng nó lại. Rồi người đó đi tới tờ báo, rồi người đó hút thuốc, rồi lại mở va li, sắp xếp lại nó, lại ra mở cửa sổ, nhìn ra ngoài. Người đó làm gì? và tại sao? Một thôi thúc bên trong, cái gì đó đang run rẩy bên trong người đó, trạng thái sốt của tâm trí. Người đó phải làm điều gì đó, bằng không thì người đó sẽ bị mất hút. Người đó phải đã là một người hoạt động trong cuộc sống; bây giờ có một khoảnh khắc để thảnh thơi - người đó không thể thảnh thơi được, thói quen cũ cứ dai dẳng.

Tương truyền rằng Aurangzeb, hoàng đế Moghul, bỏ tù bố mình trong tuổi già của ông ấy. Bố của Aurangzeb đã xây dựng Taj Mahal - Shah Jehan. Người con cầm tù ông ấy, phế ngôi ông ấy. Điều được nói tới, và được viết trong tự truyện của Aurangzeb, rằng sau vài ngày ... Shah Jehan chẳng còn lo nghĩ về việc tù đày nữa bởi vì mọi thứ xa hoa đều được cung phụng. Đó là một cung điện, và Shah Jehan đã sống cũng như ông ấy đã sống trước đây. Nó không giống như nhà tù; mọi thứ ông ấy cần đều có cả. Chỉ một điều thiếu và đó là hoạt động - ông ấy không thể làm được gì. Cho nên ông ấy yêu cầu con mình Aurangzeb, "Thôi được, con đã cung phụng mọi thứ cho ta và mọi thứ đều đẹp cả. Chỉ mỗi một điều ta sẽ biết ơn mãi mãi nếu con có thể làm và đó là, đưa ba mươi đứa trẻ tới đây. Ta muốn dạy chúng."

Aurangzeb không thể tin được vào điều đó: "Sao bố mình lại thích dạy ba mươi đứa trẻ?" Ông ấy chưa bao giờ biểu lộ bất kì thiên hướng nào là thầy giáo cả, chưa bao giờ quan tâm tới bất kì kiểu giáo dục nào, chuyện gì đã xảy ra cho ông ấy vậy? Nhưng ông ấy đã hoàn thành được ham muốn này. Ba mươi đứa trẻ được gửi tới cho Shah Jehan, và mọi sự đều tốt cả - ông ấy lại trở thành hoàng đế, với ba mươi đứa trẻ nhỏ này. Bạn đi vào trường phổ thông cơ sở mà xem, thầy giáo gần như là hoàng đế. Bạn có thể ra lệnh cho chúng ngồi và chúng sẽ phải ngồi; bạn có thể ra lệnh cho chúng đứng và chúng sẽ phải đứng. Và ông ấy đã tạo ra trong căn phòng đó cùng ba mươi đứa trẻ toàn thể triều đình của mình - chỉ là thói quen cũ và nghiện ngập cũ về ra lệnh cho mọi người.

Các nhà tâm lí nghi ngờ rằng các thầy giáo thực tế cũng là chính khách. Tất nhiên, không đủ tự tin để đi vào chính trị - họ đi vào trường học và ở đó họ trở thành tổng thống, thủ tướng, hoàng đế. Trẻ nhỏ - và họ ra lệnh cho chúng và họ ép buộc chúng. Các nhà tâm lí cũng nghi ngờ rằng các thầy giáo có xu hướng thành tàn bạo, họ sẽ muốn hành hạ. Và bạn không thể tìm ra chỗ nào tốt hơn trường phổ thông cơ sở. Bạn có thể hành hạ trẻ con hồn nhiên - và bạn có thể hành hạ chúng vì chúng, vì điều tốt cho riêng chúng. Tới mà xem! Tôi đã ở các trường phổ thông cơ sở, và tôi đã quan sát các thầy giáo. Các nhà tâm lí hoài nghi - tôi chắc chắn họ là những kẻ hành hạ! Và bạn không thể tìm ra các nạn nhân nào hồn nhiên hơn, hoàn toàn không được vũ trang gì, chúng thậm chí không thể kháng cự lại. Chúng yếu đuối và bất lực thế - và thầy giáo đứng đó như hoàng đế.

Aurangzeb viết trong tự truyện của mình: "Bố tôi, chỉ bởi vì thói quen cũ, vẫn muốn giả vờ rằng mình là hoàng đế. Cho nên cứ để ông ấy giả vờ và cứ để cho ông ấy tự lừa chính mình, chẳng có gì sai cả. Gửi cho ông ấy ba mươi đứa trẻ hay ba trăm, bất kì điều gì ông ấy muốn. Cứ để cho ông ấy cai quản một ngôi trường nhỏ và hạnh phúc."

Hoạt động là khi hành động không có liên quan. Tự quan sát mình mà xem: chín mươi phần trăm năng lượng của bạn bị phí hoài vào hoạt động. Và bởi vì điều này, khi khoảnh khắc hành động tới, bạn không còn năng lượng nào. Người thảnh thơi đơn giản không bị ám ảnh, và năng lượng bắt đầu tích luỹ bên trong người đó. Người đó bảo tồn năng lượng của mình, nó được bảo tồn tự động, và thế rồi khi khoảnh khắc hành động tới, toàn thể sự hiện diện của người đó tuôn chảy vào trong nó. Đó là lí do tại sao hành động lại toàn bộ. Hoạt động bao giờ cũng miễn cưỡng, bởi vì làm sao bạn có thể tự lừa mình tuyệt đối được? Ngay cả bạn cũng biết điều đó là vô dụng. Ngay cả bạn cũng nhận biết rằng mình đang làm điều đó vì những lí do nóng bỏng nào đó bên trong, điều thậm chí không rõ ràng cho bạn, rất mờ mịt.

Bạn có thể thay đổi hoạt động, nhưng chừng nào các hoạt động còn chưa được biến đổi thành hành động thì điều đó cũng chẳng có ích gì. Mọi người tới tôi và họ nói, "Tôi muốn dừng hút thuốc." Tôi nói, "Tại sao? Đây là thiền định siêu việt hay thế, cứ tiếp tục đi." Và nếu bạn dừng nó bạn sẽ bắt đầu cái gì đó khác - bởi vì bệnh không thay đổi bởi việc thay đổi triệu chứng. Thế thì bạn sẽ cắn móng tay, thế thì bạn sẽ nhai kẹo cao su - và thậm chí còn có những thứ nguy hiểm hơn. Đây là hồn nhiên, bởi vì nếu bạn nhai kẹo cao su, bạn tự mình nhai kẹo cao su. Bạn có thể là kẻ ngu nhưng bạn không là người bạo hành, bạn không mang tính phá huỷ bất kì ai. Nếu bạn dừng nhai kẹo cao su, bạn sẽ làm gì? Mồm bạn cần hoạt động, nó bạo hành. Thế thì bạn sẽ nói. Thế thì bạn sẽ nói liên tục và điều đó còn nguy hiểm hơn!

Vợ Mulla Nasruddin hôm nọ mới tới. Cô ấy hiếm khi tới gặp tôi, nhưng khi cô ấy tới, tôi lập tức hiểu phải có khủng hoảng nào đó rồi. Thế là tôi hỏi, "Có chuyện gì vậy?" Cô ấy lấy đứt đi ba mươi phút, và cả nghìn lời, để nói với tôi, "Mulla Nasruddin nói trong giấc ngủ của anh ấy, cho nên thầy gợi ý điều gì đi - phải làm gì đây? Anh ấy nói quá nhiều và khó mà ngủ được trong cùng căn phòng đó. Và anh ấy cứ hét và nói những điều tục tĩu."

Thế là tôi nói, "Chẳng phải làm gì đâu. Bạn đơn giản cứ cho anh ấy cơ hội nói khi cả hai bạn còn đang thức."

Mọi người cứ nói hoài, họ chẳng để cho bất kì ai khác có cơ hội. Việc nói cũng là cùng điều như hút thuốc vậy. Nếu bạn nói hai mươi bốn giờ... và bạn nói đấy! Trong khi bạn thức, bạn nói; thế thì thân thể bạn mệt mỏi, bạn rơi vào giấc ngủ, nhưng việc nói vẫn tiếp tục. Hai mươi bốn giờ, cả ngày, bạn cứ nói rồi nói rồi nói. Điều này cũng giống như hút thuốc, bởi vì hiện tượng này là một: mồm cần chuyển động. Và mồm là hoạt động cơ sở bởi vì đó là hoạt động đầu tiên bạn bắt đầu trong cuộc đời của mình.

Đứa trẻ được sinh ra, nó bắt đầu bú vú mẹ - đó là hoạt động đầu tiên và là hoạt động cơ bản. Hút thuốc cũng giống như bú vú: sữa ấm chảy vào ... trong hút thuốc, khói ấm chảy vào, và điếu thuốc lá trên môi bạn cũng giống như vú mẹ, núm vú. Nếu bạn không được phép hút thuốc, ăn kẹo cao su và thế này thế nọ, bạn sẽ nói. Và điều đó còn nguy hiểm hơn bởi vì bạn đang ném rác rưởi của mình vào tâm trí người khác.

Bạn có thể im lặng trong một thời gian dài được không? Các nhà tâm lí nói rằng nếu bạn vẫn còn im lặng trong ba tuần, bạn sẽ bắt đầu tự nói với chính mình. Thế thì bạn sẽ bị chia làm hai: bạn sẽ nói và bạn sẽ nghe nữa. Và nếu bạn cố giữ im lặng trong ba tháng, bạn sẽ hoàn toàn sẵn sàng vào nhà thương điên, bởi vì thế thì bạn sẽ chẳng bận tâm liệu ai đó có đó hay không. Bạn sẽ nói, và không chỉ nói, bạn sẽ trả lời nữa - bây giờ bạn đầy đủ, bây giờ bạn không phụ thuộc vào bất kì ai. Đây chính là rồ dại.

Người rồ dại là người mà cả thế giới bị giam hãm vào trong mình. Người đó là người nói và người đó là người nghe, người đó là diễn viên và người đó là khán giả - người đó là tất cả, toàn thể thế giới đều bị hàm chứa trong người đó. Người đó đã phân chia bản thân mình thành nhiều phần và mọi thứ đã trở thành mảnh mẩu. Đó là lí do tại sao mọi người lại sợ im lặng - họ biết họ có thể huênh hoang. Và nếu bạn sợ im lặng điều đó nghĩa là bạn có một tâm trí ám ảnh, bồn chồn, bệnh tật bên trong, điều liên tục yêu cầu phải hoạt động.

Hoạt động là lối thoát của bạn khỏi chính mình. Trong hoạt động bạn hiện hữu; trong hoạt động bạn đã trốn khỏi bản thân mình - đó là ma tuý. Trong hoạt động bạn quên mất bản thân mình, và khi bạn quên mất bản thân mình, không có lo nghĩ, không khổ sở, không lo âu. Đó là lí do tại sao bạn cần liên tục hoạt động, làm điều này khác, nhưng không bao giờ trong trạng thái mà việc không làm nở hoa trong bạn.

Hành động là tốt. Hoạt động là ốm yếu. Thấy phân biệt này bên trong mình đi: cái gì là hoạt động và cái gì là hành động? Đó là bước thứ nhất. Bước thứ hai là được tham gia nhiều hơn vào hành động để cho năng lượng đi vào hành động; và bất kì khi nào có hoạt động, có tính quan sát hơn về nó, tỉnh táo hơn. Nếu bạn nhận biết, hoạt động dừng lại. Năng lượng được bảo tồn, và vùng năng lượng đó trở thành hành động.

Hành động là ngay lập tức. Nó không phải là cái gì được làm sẵn, nó không phải là được chế tạo sẵn. Nó không cho bạn cơ hội nào để làm việc chuẩn bị, để trải qua diễn tập. Hành động bao giờ cũng mới và tươi tắn như giọt sương buổi sáng. Và một người là con người của hành động thì bao giờ cũng tươi tắn và trẻ trung. Thân thể có thể trở nên già nhưng tươi tắn của người đó vẫn tiếp tục; thân thể có thể chết nhưng thanh xuân của người đó vẫn tiếp tục. Thân thể có thể biến mất nhưng người đó vẫn còn lại - bởi vì Thượng đế yêu tươi tắn. Thượng đế bao giờ cũng vì cái mới và cái tươi tắn.

Vứt bỏ ngày một nhiều hoạt động đi. Nhưng làm sao bạn có thể vứt bỏ được nó? Bạn có thể làm bản thân việc vứt bỏ thành sự ám ảnh. Đây là điều đã xảy ra cho các tu sĩ của bạn trong các tu viện: vứt bỏ hoạt động đã trở thành nỗi ám ảnh của họ. Họ liên tục làm điều gì đó để vứt bỏ nó - cầu nguyện, thiền, yoga, thế này thế nọ. Bây giờ, đó cũng là hoạt động. Bạn không thể vứt bỏ nó theo cách đó được, nó sẽ tới từ cửa sau.

Nhận biết đi. Cảm thấy khác biệt giữa hành động và hoạt động. Và khi hoạt động bắt giữ bạn - thực tế điều đó nên được gọi là ám ảnh - khi hoạt động ám ảnh bạn, như con ma - và hoạt động chính là con ma, nó tới từ quá khứ, nó chết rồi - khi hoạt động ám ảnh bạn và bạn trở nên bồn chồn, thế thì trở nên nhận biết hơn. Đó là mọi điều bạn có thể làm. Quan sát điều đó. Cho dù bạn phải làm nó, làm nó với nhận biết đầy đủ. Hút thuốc, nhưng hút rất chậm, với nhận biết đầy đủ để cho bạn có thể thấy điều mình đang làm.

Nếu bạn có thể quan sát việc hút thuốc, bỗng nhiên một ngày nào đó điếu thuốc sẽ rơi rụng khỏi ngón tay bạn bởi vì toàn bộ cái ngớ ngẩn của nó sẽ bị bộc lộ ra cho bạn. Điều đó là ngu xuẩn; nó đơn giản ngu xuẩn, ngốc nghếch. Khi bạn nhận ra điều đó, nó đơn giản rơi rụng đi. Bạn không thể ném nó đi được bởi vì việc ném đi lại là một hoạt động. Đó là lí do tại sao tôi nói nó đơn giản rơi rụng đi, cũng giống như lá khô rụng khỏi cây... rơi xuống, hệt như thế nó rơi rụng đi. Nếu bạn ném nó đi, bạn sẽ nhặt lại nó theo cách khác nào đó, dưới dạng khác nào đó.

Để mọi thứ rơi đi, đừng vứt chúng. Để hoạt động biến mất, đừng buộc nó phải biến mất - bởi vì chính nỗ lực ép buộc nó lại là hoạt động dưới dạng khác. Quan sát, tỉnh táo, ý thức, và bạn sẽ đi tới một hiện tượng huyền diệu: khi cái gì đó tự nó rơi đi, theo cách riêng của nó, nó không để lại dấu vết nào lên bạn. Nếu bạn ép buộc nó, dấu vết sẽ còn lại, vết sẹo sẽ còn lại. Thế thì bạn bao giờ cũng huênh hoang rằng bạn đã hút thuốc ba mươi năm và thế rồi bạn đã vứt bỏ nó. Bây giờ huênh hoang này chính là hút thuốc thôi. Nói về nó, bạn lại đang làm cùng một điều - không hút thuốc, nhưng nói quá nhiều về sự kiện rằng bạn đã vứt bỏ hút thuốc. Môi bạn lại trong hoạt động, mồm bạn lại vận hành, bạo hành của bạn vẫn có đó.

Nếu một người thực sự hiểu, mọi sự rơi rụng đi - và thế thì bạn không thể nhận công lao rằng "tôi đã bỏ nó đấy." Tự nó bỏ đấy chứ! Bạn đã không bỏ nó. Bản ngã không được làm mạnh thêm qua điều đó. Và thế thì hành động sẽ ngày một trở nên có thể hơn.

Và bất kì khi nào bạn có cơ hội, hành động một cách toàn bộ, đừng bỏ lỡ nó, đừng vẩn vơ - hành động. Hành động nhiều, và để cho hoạt động rơi rụng theo cách của nó. Biến đổi sẽ tới với bạn dần dần. Nó cần thời gian, nó cần mùa vụ, nhưng không vội vàng.

Nghe những lời này của Tilopa[1]:

Không làm gì với thân thể ngoài việc thảnh thơi; ngậm chắc mồm và vẫn còn im lặng; làm trống rỗng tâm trí và không nghĩ ngợi.

"Không làm gì với thân thể ngoài việc thảnh thơi..." Bây giờ bạn có thể hiểu thảnh thơi nghĩa là gì. Nó ngụ ý không thôi thúc hoạt động trong bạn. Thảnh thơi không có nghĩa là nằm dài ra như người chết - mà bạn cũng không thể nào nằm dài ra như người chết, bạn chỉ có thể giả vờ thôi. Làm sao bạn có thể nằm dài ra như người chết được? - bạn đang sống sờ sờ ra đó, và bạn chỉ có thể giả vờ. Thảnh thơi tới với bạn khi không có thôi thúc hoạt động; năng lượng đang ở nhà, không di chuyển đi đâu cả. Nếu một tình huống nào đó phát sinh bạn sẽ hành động; có thế thôi, nhưng bạn không tìm cớ nào đó để hành động. Bạn thoải mái với bản thân mình. Thảnh thơi là trạng thái ở nhà.

Tôi mới đọc một cuốn sách vài năm trước đây. Tựa đề của cuốn sách đó là Bạn phải thảnh thơi. Điều này đơn giản ngớ ngẩn, bởi vì "phải" là chống lại thảnh thơi - nhưng những cuốn sách như vậy chỉ có thể bán được ở Mĩ thôi. "Phải" ngụ ý hoạt động, nó là ám ảnh. Bấy kì khi nào có "phải" thì ám ảnh lại bị giấu đằng sau nó. Có hành động trong cuộc sống, nhưng không có "phải", bằng không, "phải" sẽ tạo ra điên rồ. "Bạn phải thảnh thơi" - bây giờ thảnh thơi đã trở thành ám ảnh. Bạn phải làm điệu bộ này nọ, rồi nằm ra, và gợi ý cho thân thể mình từ ngón chân tới đầu; bảo ngón chân, "Thảnh thơi đi!" và thế rồi đi ngược lên ...

Sao lại "phải"? Thảnh thơi tới chỉ khi không có "phải" trong cuộc sống của bạn. Thảnh thơi không chỉ là của thân thể, nó không chỉ là của tâm trí, nó là của toàn thể bản thể bạn.

Bạn lấn cấn quá nhiều trong hoạt động, tất nhiên bị mệt mỏi, tiêu hao, khô héo, đông cứng. Sinh lực không chuyển động. Chỉ toàn khối chắn và khối chắn và khối chắn. Và bất kì khi nào bạn làm điều gì đó, bạn lại làm nó trong trạng thái điên rồ. Tất nhiên nhu cầu thảnh thơi nảy sinh! Đó là lí do tại sao nhiều cuốn sách được viết ra về thảnh thơi vào mọi tháng. Và tôi chưa bao giờ thấy một người đã trở nên thảnh thơi qua việc đọc cuốn sách về thảnh thơi - người đó trở nên còn cuồng nhiệt hơn, bởi vì bây giờ toàn thể cuộc sống hoạt động của người đó vẫn còn không được động chạm tới, ám ảnh của người đó vẫn có đó để được hoạt động, bệnh tật vẫn có đó, và người đó giả vờ đang trong trạng thái thảnh thơi. Cho nên người đó nằm ra, mọi rối loạn vẫn bên trong, núi lửa sẵn sàng bùng ra, và người đó đang thảnh thơi, tuân theo các hướng dẫn từ cuốn sách: "cách thảnh thơi."

Không sách nào có thể giúp bạn thảnh thơi được - trừ phi bạn đọc bản thể bên trong riêng của mình, và thế thì thảnh thơi không là điều "phải". Thảnh thơi là sự vắng bóng, vắng bóng hoạt động, không hành động. Cho nên không có nhu cầu đi lên Himalaya - vài người đã làm điều đó; để thảnh thơi, họ đi lên Himalaya. Nhu cầu gì để đi lên Himalaya? Hành động không bị vứt bỏ, bởi vì nếu bạn vứt bỏ hành động, bạn vứt bỏ cuộc sống. Thế thì bạn sẽ chết, không được thảnh thơi đâu. Tại Himalaya bạn sẽ tìm thấy các hiền nhân chết, không thảnh thơi. Họ đã trốn khỏi cuộc sống, khỏi hành động.

Đây là điểm tinh tế cần được hiểu: hoạt động phải ra đi, không phải hành động. Vứt bỏ cả hai là dễ dàng - bạn có thể vứt bỏ cả hai và trốn lên Himalaya, điều đó là dễ dàng. Hay, điều khác là dễ dàng: bạn có thể tiếp tục trong các hoạt động và tự bó buộc mình mọi sáng hay mọi tối, trong vài phút, phải thảnh thơi. Bạn không hiểu phức tạp của tâm trí con người, cơ chế của nó. Thảnh thơi là một trạng thái. Bạn không thể ép buộc nó được. Bạn đơn giản vứt bỏ điều tiêu cực, cái cản trở, và nó tới, tự nó bật ra.

Bạn làm gì khi bạn đi ngủ vào đêm? Bạn có làm điều gì đó không? Nếu bạn làm, bạn sẽ là kẻ bị mất ngủ, bạn sẽ đi vào chứng mất ngủ. Bạn làm gì? Bạn đơn giản nằm ra và đi vào trong giấc ngủ. Không có "việc làm" trong nó. Nếu bạn "làm", sẽ không thể nào ngủ được. Thực tế, để đi vào trong giấc ngủ mọi điều cần thiết là sự liên tục trong tâm trí của hoạt động của ban ngày phải gián đoạn lại. Có thế thôi! Khi hoạt động không có đó trong tâm trí, tâm trí thảnh thơi và đi vào trong giấc ngủ. Nếu bạn làm cái gì đó để đi vào giấc ngủ, bạn sẽ lúng túng, thế thì giấc ngủ sẽ không thể được. Việc làm là không cần tới chút nào.

Tilopa nói, Không làm gì với thân thể ngoài việc thảnh thơi. Đừng làm gì cả! Không cần tư thế yoga nào, không cần vặn vẹo làm méo mó thân thể. "Không làm gì!" - chỉ cần thiếu vắng hoạt động. Và nó sẽ tới thế nào? Nó sẽ tới bằng hiểu biết. Hiểu biết là kỉ luật duy nhất. Hiểu các hoạt động của bạn và bỗng nhiên, ngay giữa hoạt động này, nếu bạn trở nên nhận biết, nó sẽ dừng lại. Nếu bạn trở nên nhận biết tại sao mình lại làm nó, nó sẽ dừng lại. Và việc dừng lại đó là điều Tilopa ngụ ý: "Không làm gì với thân thể ngoài việc thảnh thơi."

Thảnh thơi là gì? Đó là trạng thái năng lượng của bạn không di chuyển đi đâu cả - không vào tương lai, không vào quá khứ, nó đơn giản có đó cùng bạn. Trong vũng năng lượng của riêng mình, trong hơi ấm của nó, bạn được bao bọc lại. Khoảnh khắc này là tất cả. Không có khoảnh khắc khác, thời gian dừng lại - thế thì có thảnh thơi. Nếu thời gian có đó, không có thảnh thơi. Đơn giản thời gian dừng lại; không có thời gian. Khoảnh khắc này là tất cả. Bạn không hỏi về bất kì cái gì khác, bạn đơn giản tận hưởng nó. Mọi thứ bình thường đều có thể được tận hưởng bởi vì chúng đẹp. Thực tế, chẳng cái gì bình thường cả - thế thì mọi thứ đều phi thường.

Mọi người tới tôi và hỏi, "Thầy có tin vào Thượng đế không?" Tôi nói, "Có chứ, bởi vì mọi thứ phi thường thế, làm sao nó có thể hiện hữu mà lại không có một tâm thức sâu sắc trong nó được?" Ngay từ những điều nhỏ bé... Đi dạo trên bãi cỏ khi những giọt sương vẫn còn chưa bay hơi, và chỉ cảm giác toàn bộ ở đó - bề mặt, cái chạm vào bãi cỏ, cái mát mẻ của giọt sương, gió buổi sáng, mặt trời lên. Bạn còn cần gì hơn nữa để hạnh phúc? Còn có thể có gì hơn nữa để hạnh phúc? Với việc nằm ra trong đêm trên tấm ga trải giường lạnh trên giường, cảm thấy bề mặt đi; cảm thấy rằng tấm ga cứ ấm dần lên; và bạn bị bao trong bóng tối, im lặng của buổi đêm... Với đôi mắt nhắm bạn đơn giản cảm thấy bản thân mình. Bạn còn cần gì hơn nữa? Điều đó là quá nhiều - sự biết ơn sâu sắc nảy sinh. Đây là thảnh thơi.

Thảnh thơi ngụ ý khoảnh khắc này là quá đủ, đủ hơn điều có thể được yêu cầu và trông đợi. Chẳng có gì để hỏi, quá đủ, còn nhiều hơn điều bạn có thể mong muốn - thế thì năng lượng chẳng chuyển đi đâu cả, nó trở thành một vũng yên bình. Trong năng lượng riêng của mình, bạn tan biến. Khoảnh khắc này là thảnh thơi.

Thảnh thơi không phải là của thân thể không của tâm trí, thảnh thơi là của sự toàn bộ. Đó là lí do tại sao chư phật cứ nói, "Trở nên vô ham muốn," bởi vì họ biết rằng nếu có ham muốn bạn không thể thảnh thơi được. Họ cứ nói, "Chôn người chết đi," bởi vì nếu bạn quá bận tâm với quá khứ bạn không thể thảnh thơi được. Họ cứ nói, "Tận hưởng chính khoảnh khắc này." Jesus nói, "Nhìn những bông hoa loa kèn. Ngắm những bông hoa loa kèn trên cánh đồng - chúng không làm việc vất vả mà chúng còn đẹp hơn, sự rực rỡ của chúng còn lớn lao hơn cả Vua Solomon. Chúng được trang điểm còn thơm hương hơn cả Vua Solomon đã từng trang điểm. Trông kìa, nhìn các bông hoa loa kèn!"

Ông ấy nói gì? Ông ấy đang nói, thảnh thơi đi! Bạn không cần phải lao động vất vả vì nó - thực tế, mọi thứ đều đã được cung cấp. Jesus nói, "Nếu người đó nhìn chim trong không trung, con vật, con vật hoang dã, cây cối và thực vật, thì sao ông lo nghĩ? Người đó sẽ không nhìn ông sao?" Đây là thảnh thơi. Sao bạn lại quá lo nghĩ về tương lai thế? Ngắm những bông hoa loa kèn, quan sát hoa loa kèn, và trở thành giống hoa loa kèn - và rồi thảnh thơi. Thảnh thơi không phải là tư thế; thảnh thơi là việc biến đổi toàn bộ năng lượng của bạn.

Năng lượng có thể có hai chiều. Một chiều là có động cơ, đi đâu đó, mục đích ở đâu đó: khoảnh khắc này chỉ là phương tiện, và mục đích là ở đâu đó khác cần được đạt tới. Đây là một chiều của năng lượng của bạn: đây là chiều của hoạt động, hướng đích. Thế thì mọi thứ đều là phương tiện. Bằng cách nào đó nó phải được làm và bạn phải đạt tới mục đích, thế rồi bạn sẽ thảnh thơi. Nhưng với kiểu năng lượng này mục đích chẳng bao giờ tới cả, bởi vì kiểu năng lượng này cứ thay đổi mọi khoảnh khắc hiện tại thành phương tiện cho cái gì đó khác, vào tương lai. Mục đích bao giờ cũng vẫn còn ở chân trời. Bạn cứ chạy mãi, nhưng khoảnh cách vẫn cứ còn như cũ.

Không, có chiều hướng khác cho năng lượng: chiều đó là lễ hội không động cơ. Mục đích là ở đây, bây giờ; mục đích không phải là ở đâu đó khác. Thực tế, bạn là mục đích. Thực tế, không có hoàn thành nào khác hơn khoảnh khắc này - ngắm hoa loa kèn. Khi bạn là mục đích và khi mục đích không phải trong tương lai - khi không có gì cần đạt tới, thì thay vì thế, bạn chỉ mở hội cho nó, bạn đã đạt tới nó, nó đang có đó - đây là thảnh thơi, năng lượng không động cơ.

Cho nên, với tôi, có hai kiểu người: người tìm kiếm có mục đích và người mở hội. Người hướng đích là người điên. Họ cứ ngày một điên, dần dần - và họ tạo ra mất trí riêng của mình. Và thế rồi cái mất trí đó có đà riêng của nó; dần dần họ đi sâu hơn vào trong nó - thế rồi họ bị mất hút hoàn toàn. Kiểu người khác là người tìm kiếm không có đích - người đó không phải là người tìm kiếm chút nào, người đó là người mở hội.

Là người mở hội, mở hội đi! Đã có quá nhiều rồi: hoa đang nở, chim đang hót, mặt trời có đó trên trời - mở hội nó! Bạn đang thở và bạn đang sống và bạn có tâm thức - mở hội nó! Thế thì bỗng nhiên bạn thảnh thơi; thế thì không có căng thẳng, thế thì không có khổ. Toàn thể năng lượng trước đã trở thành khổ nay trở thành biết ơn. Toàn thể trái tim của bạn cứ đập rộn ràng với sự biết ơn sâu sắc - đó là lời cầu nguyện. Lời cầu nguyện là tất cả những điều đó, trái tim đập cùng lòng biết ơn sâu sắc.

"Không làm gì với thân thể ngoài việc thảnh thơi." Không cần làm gì cho nó cả. Chỉ hiểu chuyển động của năng lượng, chuyển động vô mục đích của năng lượng. Nó tuôn chảy, nhưng không hướng tới mục đích, nó tuôn chảy như việc mở hội. Nó di chuyển, không hướng tới mục đích, nó di chuyển bởi vì tuôn trào năng lượng riêng của nó.

Đứa trẻ đang nhảy múa và chạy vòng quanh - hỏi nó, "Cháu đi đâu đấy?" Nó không đi đâu cả - bạn sẽ có vẻ ngu xuẩn với nó. Trẻ con bao giờ cũng nghĩ người lớn ngu. Câu hỏi vô nghĩa làm sao, "Cháu đi đâu đấy?" Có nhu cầu nào để đi đâu không? Đứa trẻ đơn giản không thể trả lời được câu hỏi của bạn bởi vì nó chẳng liên quan. Nó không đi đâu cả. Nó đơn giản sẽ nhún vai. Nó sẽ nói, "Chẳng đi đâu cả." Thế thì tâm trí hướng đích sẽ hỏi, "Vậy sao cháu lại chạy?" - bởi vì với chúng ta hoạt động là có liên quan chỉ khi nó đưa tới đâu đó.

Và tôi nói với bạn, không có chỗ nào để đi đâu. Ở đây là tất cả. Toàn thể sự tồn tại lên tới đỉnh điểm tại khoảnh khắc này, nó hội tụ vào khoảnh khắc này. Toàn thể sự tồn tại đã rót vào trong khoảnh khắc này. Tất cả mọi thứ đang có đều đang đổ vào khoảnh khắc này - nó là ở đây, bây giờ. Đứa trẻ đơn giản thích thú với năng lượng. Nó có nhiều thế! Nó đang chạy không phải bởi vì nó phải đạt tới chỗ nào đó mà bởi vì nó có quá nhiều; nó phải chạy.

Hành động vô mục đích, chỉ là tràn ngập năng lượng của bạn. Chia sẻ nhưng không thương mại, không mặc cả. Cho bởi vì bạn có, không cho để lấy lại - bởi vì thế thì bạn sẽ trong khổ. Tất cả các thương nhân đều xuống địa ngục. Nếu bạn muốn tìm những thương nhân và người mặc cả lớn lao nhất, cứ xuống địa ngục, ở đó bạn sẽ tìm thấy họ. Thiên đường không dành cho thương nhân, thiên đường dành cho những người mở hội.

Trong thượng đế học Ki tô giáo, trong hàng thế kỉ, người ta cứ hỏi đi hỏi lại mãi, "Các thiên thần làm gì trên thiên đường?" Đây là câu hỏi có liên quan cho những người hướng đích: "Các thiên thần làm gì trên thiên đường?" Dường như chẳng có gì được làm cả, chẳng có gì ở đó mà làm. Ai đó hỏi Meister Eckhart, "Các thiên thần làm gì trên thiên đường?" Ông ấy nói, "Ông là kiểu người ngu gì vậy? Thiên đường là chỗ để mở hội. Họ chẳng làm gì cả. Họ đơn giản mở hội - vinh quang của nó, tráng lệ của nó, thơ ca của nó, việc nở hoa của nó, họ mở hội. Họ hát và họ nhảy múa và họ mở hội." Nhưng tôi cho rằng người đó đã không thoả mãn với câu trả lời của Meister Eckhart, bởi vì với chúng ta hoạt động là có nghĩa chỉ nếu nó dẫn tới đâu đó, nếu có mục đích.

Nhớ lấy, hoạt động là hướng đích, hành động thì không. Hành động là sự tuôn tràn của năng lượng. Hành động là trong khoảnh khắc này, sự đáp ứng, không chuẩn bị, không diễn tập. Chỉ là toàn thể sự tồn tại gặp bạn, đương đầu với bạn, và một đáp ứng xảy tới. Chim hót và bạn bắt đầu hát - đó không phải là hoạt động. Bỗng nhiên điều đó xảy ra. Bỗng nhiên bạn thấy điều đó xảy ra, rằng bạn đã bắt đầu ngân nga - đây là hành động.

Và nếu bạn trở nên ngày một tham gia vào hành động nhiều hơn, và ngày một ít bận bịu trong hoạt động, cuộc sống của bạn sẽ thay đổi và nó sẽ trở thành thảnh thơi sâu sắc. Thế thì bạn "làm" nhưng bạn vẫn được thảnh thơi. Vị phật không bao giờ mệt. Tại sao? - bởi vì phật không phải là người làm. Bất kì điều gì ông ấy có, ông ấy đều cho, ông ấy tuôn tràn.

Không làm gì với thân thể ngoài việc thảnh thơi; ngậm chắc mồm và vẫn còn im lặng. Mồm thực sự rất có ý nghĩa, bởi vì đó là nơi hoạt động đầu tiên xảy ra; môi bạn bắt đầu hoạt động đầu tiên. Bao quanh vùng mồm là chỗ bắt đầu của mọi hoạt động - bạn hít vào, bạn khóc, bạn bắt đầu quờ quạng tìm vú mẹ. Và mồm bạn bao giờ cũng vẫn còn trong hoạt động điên cuồng. Đó là lí do tại sao Tilopa gợi ý, "Hiểu hoạt động, hiểu hành động, thảnh thơi, và ... ngậm chắc mồm lại."

Bất kì khi nào bạn ngồi thiền, bất kì khi nào bạn muốn im lặng, điều đầu tiên là ngậm miệng lại hoàn toàn. Nếu bạn ngậm miệng hoàn toàn, lưỡi bạn sẽ chạm vào vòm trên trong mồm; môi sẽ hoàn toàn khép lại và lưỡi sẽ chạm vòm trên. Khép nó lại hoàn toàn - nhưng điều đó chỉ có thể được thực hiện nếu bạn đã tuân theo bất kì điều gì tôi đã nói với bạn, không trước điều đó. Bạn có thể làm điều đó, ngậm miệng không phải là nỗ lực gì lớn cho lắm. Bạn có thể ngồi như bức tượng với miệng ngậm chặt, nhưng điều đó sẽ không chấm dứt hoạt động. Sâu bên trong suy nghĩ sẽ tiếp tục, và nếu suy nghĩ tiếp tục bạn có thể cảm thấy những rung động tinh tế trong môi. Những người khác có thể không nhận xét thấy điều đó bởi vì chúng rất tinh tế, nhưng nếu bạn đang suy nghĩ thì môi bạn rung rung một chút - việc rung rất tinh tế.

Khi bạn thảnh thơi thực sự, việc rung đó dừng lại. Bạn không nói, bạn không làm bất kì hoạt động nào bên trong mình. "Ngậm chặt mồm và vẫn còn im lặng" - và thế rồi không nghĩ.

Bạn sẽ làm gì? Ý nghĩ tới rồi đi. Cứ để chúng tới và đi, đó không phải là vấn đề. Bạn không bị dính líu vào; bạn vẫn còn xa cách, tách rời. Bạn đơn giản quan sát chúng tới và đi, chúng không phải là mối quan tâm của bạn. Ngậm mồm và vẫn còn im lặng. Dần dần, ý nghĩ sẽ tự động dừng lại - chúng cần sự hợp tác của bạn để có đó. Nếu bạn hợp tác, chúng sẽ có đó; nếu bạn tranh đấu, thế nữa chúng sẽ có đó, bởi vì cả hai đều là hợp tác, một đằng ủng hộ, đằng kia chống đối. Cả hai đều là các loại hoạt động. Bạn đơn giản quan sát.

Nhưng ngậm mồm lại rất có ích.

Cho nên trước hết, như tôi đã quan sát nhiều người, tôi sẽ gợi ý cho bạn rằng trước hết ngáp đã. Mở mồm rộng hết cỡ, ngoác mồm rộng nhất có thể được, kiểu ngáp hoàn toàn; điều đó thậm chí bắt đầu làm đau. Làm điều này hai hay ba lần. Điều này sẽ giúp cho mồm vẫn còn khép lại trong một thời gian lâu hơn. Và thế rồi trong hai hay ba phút, lảm nhảm nói to điều vô nghĩa. Bất kì điều gì tới với tâm trí, nói to nó ra và tận hưởng điều đó. Thế rồi ngậm mồm lại.

Đi sang phía đối lập thì dễ dàng hơn. Nếu bạn muốn làm thảnh thơi tay mình, tốt hơn cả trước hết hãy làm cho nó căng thẳng nhất có thể được - siết chặt nắm đấm và để cho nó chặt nhất có thể được. Làm chính điều đối lập lại và rồi thảnh thơi. Và thế thì bạn sẽ đạt tới thảnh thơi sâu sắc hơn của hệ thần kinh. Làm các cử chỉ, khuôn mặt, chuyển động của khuôn mặt, méo mó, ngáp, nói hai hay ba phút những điều vô nghĩa - và thế rồi ngậm mồm lại. Và căng thẳng này sẽ cho bạn khả năng sâu sắc hơn để thảnh thơi đôi môi và mồm. Ngậm mồm và thế rồi chỉ là người quan sát. Chẳng mấy chốc im lặng sẽ buông xuống bạn.

Có hai kiểu im lặng. Một là im lặng bạn có thể áp đặt lên chính mình. Điều đó không phải là điều rất duyên dáng. Nó là một loại bạo hành, nó là một loại cưỡng bức lên tâm trí; nó là hung hăng. Thế rồi có một loại im lặng khác buông xuống bạn, giống như màn đêm buông xuống. Nó buông xuống bạn, nó bao bọc bạn. Bạn đơn giản tạo ra khả năng cho nó, đón nhận, và nó tới. Ngậm mồm, quan sát, không cố gắng im lặng. Nếu bạn cố gắng, bạn có thể ép buộc được vài giây im lặng nhưng chúng sẽ chẳng có giá trị gì - bên trong bạn sẽ cứ sôi lên. Cho nên đừng cố gắng im lặng. Bạn đơn giản tạo ra tình huống, mảnh đất, gieo hạt và chờ đợi.

Làm trống rỗng tâm trí và không nghĩ ngợi.

Bạn sẽ làm gì để làm trống rỗng tâm trí? Ý nghĩ tới, bạn theo dõi. Và việc theo dõi phải được làm với sự cẩn trọng: việc theo dõi phải thụ động, không hoạt động. Đây là những cơ chế tinh tế và bạn phải hiểu mọi điều, bằng không bạn có thể bỏ lỡ ở bất kì đâu. Và nếu bạn bỏ lỡ một điểm không đáng kể, thì toàn thể sự việc thay đổi phẩm chất của nó.

Theo dõi - theo dõi thụ động, không tích cực. Khác biệt là gì?

Bạn đang chờ đợi cô bạn gái của mình, hay người yêu của mình - thế thì bạn theo dõi tích cực. Thế rồi ai đó đi qua cửa và bạn ngước lên để nhìn xem liệu cô ấy đã tới chưa. Thế thì, chỉ chiếc lá rung rinh theo gió, và bạn lại cảm thấy có thể cô ấy đã tới. Bạn cứ ngước lên hoài; tâm trí bạn rất háo hức, tích cực. Không, điều này sẽ không có ích đâu. Nếu bạn quá háo hức và quá tích cực điều này sẽ không đem tới cho bạn im lặng mà tôi đang nói tới.

Thụ động đi - như bạn ngồi cạnh bờ sông và dòng sống trôi qua và bạn đơn giản quan sát. Không có háo hức, không có thôi thúc, không có khẩn thiết. Không ai bó buộc bạn cả. Cho dù bạn bỏ lỡ, cũng chẳng cái gì bị lỡ cả. Bạn đơn giản quan sát, bạn chỉ nhìn. Ngay cả từ "quan sát" cũng không tốt, bởi vì chính từ "quan sát" cho cảm giác của tính tích cực. Bạn đơn giản nhìn, không có gì để làm cả. Bạn đơn giản ngồi cạnh bờ sông, bạn nhìn, và dòng sông chảy qua. Hay, bạn nhìn lên trời và mây trôi qua. Và một cách thụ động - tính thụ động này là rất bản chất. Điều đó cần phải được hiểu, bởi vì ám ảnh hoạt động của bạn có thể trở thành háo hức, có thể trở thành chờ đợi tích cực. Thế thì bạn bỏ lỡ toàn bộ vấn đề; thế thì hoạt động đã lại đi vào từ cửa sau. Là người quan sát thụ động - Làm trống rỗng tâm trí và không nghĩ ngơi.

Tính thụ động này sẽ tự động làm trống rỗng tâm trí bạn. Các gợn sóng của hoạt động, gợn sóng của năng lượng tâm trí, dần dần, sẽ lắng xuống và toàn thể bề mặt tâm thức bạn sẽ không còn ngọn sóng nào, không còn gợn sóng nào. Nó trở thành giống như tấm gương im lặng.

Tilopa nói:

Giống như tre hổng hãy nghỉ ngơi thoải mái với thân thể bạn.

Đây là một trong những phương pháp đặc biệt của Tilopa. Mọi bậc thầy đều có phương pháp đặc biệt riêng của mình qua đó thầy đã đạt tới, và qua đó thầy sẽ giúp cho người khác. Đây là cái đặc biệt của Tilopa: Giống như tre hổng hãy nghỉ ngơi thoải mái với thân thể bạn - cây tre, bên trong hoàn toàn hổng. Khi bạn nghỉ ngơi, bạn chỉ cảm thấy rằng mình giống như cây tre, bên trong hoàn toàn hổng và trống rỗng. Và thực tế đây chính là hoàn cảnh: thân thể bạn chỉ giống như cây tre và bên trong nó hổng hoác. Da bạn, xương bạn, máu bạn, tất cả đều là các bộ phận của cây tre và bên trong có khoảng không, tính hổng.

Khi bạn ngồi với mồm im lặng hoàn toàn, bất hoạt, lưỡi chạm vòm trên và im lặng, không rung với ý nghĩ - quan sát tâm trí một cách thụ động, không chờ đợi bất kì cái gì đặc biệt - cảm giác như cây tre hổng. Và bỗng nhiên năng lượng vô hạn bắt đầu rót vào bên trong bạn. Bạn được rót đầy bởi cái không biết, bởi cái huyền bí, bởi điều thiêng liêng. Cây tre hổng trở thành cây sáo và điều thiêng liêng bắt đầu thổi nó. Một khi bạn trống rỗng, không có rào chắn nào cho điều thiêng liêng đi vào trong bạn.

Thử điều này đi; đây là một trong những cách thiền hay nhất, cách thiền về việc trở thành cây tre hổng. Bạn không cần cái gì khác. Bạn đơn giản trở thành điều này - và tất cả mọi điều khác xảy ra. Bỗng nhiên bạn cảm thấy cái gì đó đang buông xuống trong tính hổng của bạn. Bạn giống như bụng mẹ và một cuộc sống mới đang đi vào trong bạn, một hạt mầm rơi vào. Và một khoảnh khắc tới khi cây tre hoàn toàn biến mất.

Giống như tre hổng hãy nghỉ ngơi thoải mái với thân thể bạn. Nghỉ ngơi thoải mái - đừng ham muốn những điều tâm linh, đừng ham muốn thiên đường, đừng ham muốn ngay cả Thượng đế. Thượng đế không thể được ham muốn - khi bạn vô ham muốn, ngài tới với bạn. Giải thoát không thể được ham muốn - bởi vì ham muốn chính là tù túng. Khi bạn vô ham muốn bạn được giải thoát. Phật tính không thể được ham muốn, bởi vì ham muốn là cản trở. Khi rào chắn không có đó, bỗng nhiên vị phật bùng ra trong bạn. Bạn đã có hạt mầm rồi. Khi bạn trống rỗng, không gian có đó - hạt mầm bùng nổ.

Tilopa nói:

Giống như tre hổng hãy nghỉ ngơi thoải mái với thân thể bạn. Không cho không lấy, hãy để tâm trí bạn nghỉ ngơi.

Chẳng có gì để cho, chẳng có gì để lấy. Mọi thứ đều tuyệt đối ổn thoả - như nó hiện hữu. Không có nhu cầu về bất kì việc cho và lấy cả. Bạn tuyệt đối hoàn hảo như bạn hiện hữu.

Giáo huấn này của phương Đông đã bị hiểu lầm rất nhiều ở phương Tây, bởi vì họ nói, "Đây là kiểu giáo huấn gì vậy? Thế thì mọi người sẽ không cố gắng đâu, và thế thì họ sẽ không cố gắng đi cao hơn. Thế thì họ sẽ chẳng làm nỗ lực nào để thay đổi tính nết của mình, để biến đổi điều ác của họ thành điều thiện. Thế thì họ có thể trở thành nạn nhân của quỉ." Ở phương Tây, "Tu dưỡng bản thân mình" là khẩu hiệu - hoặc dưới dạng thế giới này hoặc dưới dạng thế giới khác, nhưng tu dưỡng. Làm sao tu dưỡng? Làm sao trở nên lớn hơn và to hơn?

Ở phương Đông chúng ta hiểu điều đó sâu sắc hơn, rằng chính nỗ lực này để "trở thành" mới là rào chắn - bởi vì bạn đã mang bản thể bên trong mình rồi. Bạn không cần trở thành cái gì cả - đơn giản nhận ra mình là ai, có thế thôi. Đơn giản nhận ra người đang ẩn bên trong bạn. Tu dưỡng, bất kì cái gì bạn tu dưỡng, bạn bao giờ cũng sẽ trong lo âu và khổ sở bởi vì chính nỗ lực tu dưỡng đang dẫn bạn đi theo đường sai. Nó làm cho tương lai thành có nghĩa, mục đích thành có nghĩa, ý tưởng thành có nghĩa - và thế thì tâm trí bạn trở thành ham muốn.

Ham muốn, bạn bỏ lỡ. Cứ để ham muốn chìm xuống, trở thành vũng im lặng của vô ham muốn - và bỗng nhiên bạn ngạc nhiên, bất thình lình nó có đó. Và bạn sẽ cười vỡ bụng, như Bồ đề đạt ma đã cười. Và những tín đồ của Bồ đề đạt ma nói rằng khi bạn lại trở nên im lặng, bạn có thể nghe thấy tiếng cười rung chuyển của ông ấy. Ông ấy vẫn còn đang cười. Ông ấy chưa dừng cười kể từ thời đó. Ông ấy đã cười bởi vì, "Đây là cái kiểu đùa gì thế này? Ông đã là cái ông đang cố gắng trở thành! Làm sao ông có thể thành công nếu ông đã là cái đó, và ông đang cố gắng trở thành cái đó? Thất bại của ông là tuyệt đối chắc chắn. Làm sao ông có thể trở thành cái mà ông đã là rồi?" Cho nên Bồ đề đạt vẫn cười.

Bồ đề đạt ma đích xác là người đương đại với Tilopa. Họ có thể đã biết lẫn nhau - có thể không về mặt vật lí, nhưng họ phải đã biết lẫn nhau, cùng phẩm chất bản thể.

Tilopa nói:

Không cho không lấy, hãy để tâm trí bạn nghỉ ngơi. Mahamudra là giống như một tâm trí níu bám vào số không.

Bạn đã đạt tới rồi nếu bạn không níu bám - cái không ở trong tay bạn, và bạn đã đạt được.

Mahamudra là giống như một tâm trí níu bám vào số không. Vậy với thực hành, vào đúng lúc bạn sẽ đạt tới phật tính.

Vậy thì cần thực hành cái gì? Ngày một thoải mái hơn. Ngày một ở đây và bây giờ hơn. Ngày một nhiều trong hành động hơn, và ngày một ít trong hoạt động hơn. Ngày một nhiều lỗ hổng, trống rỗng, thụ động hơn. Ngày một nhiều là người quan sát hơn - dửng dưng, không trông đợi điều gì, không ham muốn điều gì. Hạnh phúc với bản thân mình như bạn đang là. Mang tính lễ hội.

Và thế thì bất kì khoảnh khắc nào, khi mọi sự chín muồi và mùa vụ đúng tới, bạn nở hoa thành vị phật.

Xem tiếp Chương 4 – Quay về Mục lục