Chương 6. Chuyển tiếp

Osho - Trưởng thành – Trách nhiệm là chính mình

Chương 6. Chuyển tiếp

Từ nói ‘không’ tới nói ‘có’

Tâm thức đem tới tự do. Tự do không chỉ nghĩa là tự do làm điều phải; nếu đó mà là nghĩa của tự do, thì nó sẽ là loại tự do gì vậy? Nếu bạn chỉ tự do làm điều phải thì bạn không tự do. Tự do ngụ ý cả hai phương án - làm điều đúng, làm điều sai. Tự do ngụ ý quyền nói có hay nói không.

Và đây là điều gì đó tinh tế cần được hiểu: nói không tạo cảm giác tự do nhiều hơn nói có. Và tôi không triết lí đâu, đó là sự kiện đơn giản bạn có thể quan sát trong bản thân mình. Bất kì khi nào bạn nói không, bạn cảm thấy tự do hơn. Bất kì khi nào bạn nói có, bạn không cảm thấy tự do bởi vì có, nghĩa là bạn đã vâng lời, có, nghĩa là bạn đã buông xuôi - tự do ở đâu? Không, có nghĩa là bạn bướng bỉnh, đứng tách rời; không, có nghĩa là bạn đã tự khẳng định mình, không, nghĩa là bạn sẵn sàng tranh đấu. Không xác định bạn rõ ràng hơn có. Có là mơ hồ, nó giống như đám mây. Không thì rất cứng rắn và chắc chắn, như tảng đá.

Đó là lí do tại sao các nhà tâm lí nói rằng giữa bẩy và mười bốn tuổi từng đứa trẻ bắt đầu học nói không ngày một nhiều hơn. Bằng việc nói không, nó thoát ra khỏi bụng mẹ tâm lí của người mẹ. Ngay cả khi không có nhu cầu nói không, nó vẫn nói không. Ngay cả khi nói có là điều ưa thích của nó, nó vẫn nói không. Có nhiều điều nguy hiểm; nó phải học nói không ngày một nhiều hơn. Vào lúc nó mười bốn tuổi, trưởng thành về dục, nó sẽ nói không chung cuộc với người mẹ - nó sẽ rơi vào tình yêu với một người đàn bà. Đó là cái không chung cuộc với người mẹ, nó quay lưng lại người mẹ. Nó nói, "Con kết thúc với mẹ rồi, con đã chọn một người đàn bà. Con đã trở thành một cá nhân, độc lập theo quyền riêng của con. Con muốn sống cuộc sống của con, con muốn làm việc riêng của con."

Và nếu bố mẹ cứ cố nài nỉ, "Phải cắt tóc ngắn," nó sẽ để tóc dài. Nếu bố mẹ cứ cố nài nỉ, "Phải để tóc dài," nó sẽ để tóc ngắn. Quan sát mà xem… khi những kẻ hippies trở thành bố mẹ thì họ sẽ thấy, con họ sẽ cắt tóc ngắn bởi vì chúng sẽ phải học “không”.

Nếu bố mẹ cứ nài nỉ "Sự sạch sẽ liền kề với tính Thượng đế", trẻ con sẽ bắt đầu sống theo mọi loại bẩn thỉu. Chúng sẽ bẩn thỉu, chúng sẽ không tắm; chúng sẽ không lau sạch mình, chúng sẽ không dùng xà phòng. Và chúng sẽ tìm cách hợp lí hoá rằng xà phòng là nguy hiểm cho da, rằng nó là phi tự nhiên, rằng không con vật nào đã từng dùng xà phòng. Chúng có thể tìm ra nhiều cách hợp lí hoá nhất có thể được nhưng sâu bên dưới, tất cả những hợp lí hoá này chỉ là che giấu. Điều thực là, họ muốn nói không. Và tất nhiên khi bạn muốn nói không, bạn phải tìm lí do.

Do đó, nói không cho bạn cảm giác tự do; nhưng ngoài ra, nó cũng cho bạn cảm giác thông minh. Nói có không cần tới thông minh. Khi bạn nói có, không ai hỏi bạn tại sao. Khi bạn đã nói có, ai bận tâm hỏi bạn tại sao? Không có nhu cầu về bất kì lí do hay luận cứ nào, bạn đã nói có. Khi bạn nói không, câu hỏi tại sao nhất định được hỏi. Nó làm sắc bén thông minh của bạn, nó cho bạn một định nghĩa, một phong cách, tự do.

Quan sát tâm lí của không. Thật vất vả cho con người để hiện hữu trong hài hoà, và điều đó là bởi vì tâm thức. Tâm thức cho tự do, tự do cho bạn khả năng nói không, và có nhiều khả năng nói không hơn nói có.

Nếu không nói ‘có’ thì không có hài hoà; ‘có’ là hài hoà. Nhưng cần thời gian để trưởng thành, để chín chắn, để đi tới trưởng thành nơi bạn có thể nói có, vậy mà vẫn còn tự do, nơi bạn có thể nói có, vậy mà vẫn còn duy nhất, nơi bạn có thể nói có, vậy mà không trở thành nô lệ.

Tự do được mang ra từ nói không là tự do rất trẻ con. Điều đó là tốt cho trẻ từ bẩy tuổi tới mười bốn tuổi. Nhưng nếu một người bị mắc vào trong đó và cả đời người đó trở thành người nói không, thế thì người đó đã dừng việc phát triển.

Trưởng thành tối thượng là nói có với niềm vui như trẻ con nói không. Đó là thời thơ ấu thứ hai. Và người có thể nói có với tự do và niềm vui vô cùng, không ngần ngại gì cả, không điều kiện gắn vào, không điều kiện nào - một niềm vui thuần khiết và đơn giản, một lời ‘có’ thuần khiết và đơn giản - người đó đã trở thành hiền nhân. Người đó lại sống trong hài hoà, và hài hoà của người đó có chiều hướng hoàn toàn khác với hài hoà của cây cối, con vật và chim chóc. Chúng sống trong hài hoà bởi vì chúng không thể nói không, còn hiền nhân sống trong hài hoà bởi vì ông ấy không nói không. Giữa hai loại này, chim chóc và chư phật, là mọi người - chưa phát triển, chưa trưởng thành, ngây thơ, mắc kẹt ở đâu đó, vẫn cố gắng nói không, để có cảm giác tự do nào đó.

Tôi không nói đừng học nói không. Tôi đang nói hãy học nói không khi đến lúc nói không nhưng không bị mắc kẹt với nó. Dần dần, dần dần, thấy rằng có tự do cao hơn đến cùng với có, và hài hoà lớn lao hơn.

Hoà nhập và định tâm

Hoà nhập đã có đấy ở cốt lõi sâu nhất của bản thể bạn. Tại chính trung tâm bạn được hoà nhập, bằng không bạn không thể tồn tại được chút nào. Làm sao bạn có thể tồn tại mà không có trung tâm? Xe bò di chuyển bởi vì có một trung tâm bất động để trên đó các bánh xe chuyển động - nó di chuyển trên trục bánh xe. Nếu xe bò chuyển động thì trục xe có đó. Bạn có thể biết điều đó, bạn có thể không biết điều đó.

Bạn sống, bạn thở, bạn có ý thức; cuộc sống chuyển động, cho nên phải có cái trục cho bánh xe của cuộc sống. Bạn có thể không nhận biết, nhưng nó có đó. Không có nó, bạn không thể hiện hữu.

Cho nên điều đầu tiên, và rất nền tảng: việc trở thành không phải là vấn đề. Bạn hiện hữu. Bạn chỉ đi vào và nhìn nó. Đó là việc khám phá, không phải là thành tựu. Bạn đã mang nó đi cùng rồi. Nhưng bạn đã trở nên quá bị gắn bó với ngoại vi, và lưng bạn quay về trung tâm. Bạn đã trở thành quá đi ra, cho nên bạn không thể nhìn vào trong được.

Tạo ra cái nhìn thấu đi. Từ 'insight - nhìn thấu' là hay - nó nghĩa là quay ánh sáng vào trong, nhìn vào trong, thấy bên trong. Mắt mở hướng ra ngoài, tay trải rộng ra ngoài, chân đi ra ngoài từ bạn. Ngồi im lặng, để thảnh thơi ngoại vi, nhắm mắt lại và chỉ đi vào trong... và không nỗ lực gì. Chỉ thảnh thơi - cứ dường như người ta đang chìm và người ta không thể làm được gì cả. Chúng ta làm ngay cả khi chúng ta chìm.

Nếu bạn có thể đơn giản cho phép điều đó xảy ra, nó sẽ đi tới bề mặt. Từ những đám mây, bạn sẽ thấy trung tâm phát sinh.

Có hai phương thức của cuộc sống: một là phương thức hành động, bạn làm điều gì đó; phương thức kia là phương thức đón nhận - bạn đơn giản nhận. Phương thức hành động là đi ra. Nếu bạn muốn nhiều tiền hơn bạn không chỉ ngồi. Nó sẽ không tới theo cách đó. Bạn sẽ phải tranh đấu vì nó, cạnh tranh, và bạn sẽ phải dùng mọi cách thức và biện pháp - hợp pháp, đúng, sai. Tiền sẽ không tới chỉ bằng việc ngồi. Nếu bạn muốn trở nên mạnh mẽ, nếu bạn muốn trở thành chính khách, bạn sẽ phải làm cái gì đó về nó.

Có phương thức hành động - phương thức hành động là phương thức đi ra ngoài. Và có phương thức bất hành nữa: bạn không làm gì cả, bạn đơn giản cho phép điều đó xảy ra. Chúng ta đã quên mất ngôn ngữ đó. Ngôn ngữ bị quên lãng đó phải được học lại.

Tích hợp phải không được đem vào - nó đã có đó rồi. Chúng ta đã quên mất cách nhìn vào nó, chúng ta đã quên mất cách hiểu nó. Chuyển từ phương thức hành động ngày một nhiều và nhiều hơn sang phương thức đón nhận, thụ động.

Tôi không nói từ bỏ thế giới của hành động - bởi vì điều đó sẽ làm cho bạn lại thiên lệch, bạn đã bị lệch ngay bây giờ rồi. Bạn chỉ có một phương thức cho cuộc sống của mình, và đó là hành động, làm cái gì đó. Có những người không thể nghĩ được tới việc ngồi im lặng; điều đó là không thể được. Họ không thể cho phép bản thân mình có lấy việc thảnh thơi lấy một khoảnh khắc. Họ chỉ quan tâm tới hành động. Nếu điều gì đó được thực hiện, họ quan tâm. Nếu đấy chỉ là mặt trời lặn, phỏng có ích gì mà nhìn vào nó?

Bạn chỉ quan tâm tới hành động, nếu cái gì đó xảy ra. Điều này đã trở thành quá cố định. Điều này phải được làm thảnh thơi bớt đi một chút: bạn phải đi trong vài khoảnh khắc, trong vài giờ, đôi khi vài ngày, toàn bộ chuyển sang phương thức kia của cuộc sống, chỉ ngồi và cho phép mọi sự xảy ra. Khi bạn nhìn vào mặt trời lặn, bạn không bị chờ đợi phải làm điều gì cả. Bạn đơn giản nhìn. Khi bạn nhìn vào hoa, bạn có cho là phải làm gì không? Bạn đơn giản nhìn.

Thực tế không có nỗ lực, cho dù là nhìn vào hoa. Đó là vô nỗ lực. Mắt bạn mở, hoa có đó... một khoảnh khắc giao cảm sâu sắc tới khi cái được nhìn và người nhìn cả hai biến mất. Thế thì có cái đẹp, thế thì có phúc lành. Thế thì bỗng nhiên bạn không là người quan sát, và hoa không là vật được quan sát - bởi vì để quan sát vẫn phải có hành động nào đó. Bây giờ bạn có đó và hoa có đó, và bằng cách nào đó bạn chờm lấp lên biên giới của nhau. Hoa đi vào bạn, bạn đi vào hoa, và có khải lộ bất thần. Gọi nó là cái đẹp, gọi nó là chân lí, gọi nó là Thượng đế.

Đây là những khoảnh khắc hiếm hoi phải được cho phép ngày một nhiều hơn. Tôi không thể nói chúng phải được trau dồi, tôi không thể nói bạn phải huấn luyện vì những khoảnh khắc này, tôi không thể nói rằng bạn phải làm điều gì đó - bởi vì điều đó sẽ lại là dùng ngôn ngữ của phương thức hành động, và sẽ bị diễn giải sai rất sâu. Không, tôi đơn giản chỉ có thể nói hãy cho phép những khoảnh khắc đó ngày một nhiều hơn.

Đôi khi, đơn giản đừng làm gì cả. Thảnh thơi trên bãi cỏ và nhìn lên trời. Đôi khi nhắm mắt lại và nhìn vào thế giới bên trong của bạn - ý nghĩ di chuyển, trôi nổi; ham muốn phát sinh, ra đi. Nhìn vào giấc mơ đầy mầu sắc cứ tiếp diễn bên trong bạn. Chỉ nhìn thôi. Đừng nói, "Mình muốn dừng những ý nghĩ này " - bạn lại đã đi vào phương thức hành động rồi đó. Đừng nói, "Mình đang thiền đây - đi đi! Mọi ý nghĩ, cút khỏi ta ngay" - bởi vì nếu bạn bắt đầu nói điều đó, bạn đã bắt đầu làm điều gì đó rồi. Cứ dường như bạn không có...

Có một trong những phương pháp thiền cổ đại nhất vẫn được dùng ở một số tu viện của Tây Tạng. Cách thiền này dựa trên chân lí mà tôi đang nói với bạn. Họ dạy rằng đôi khi bạn có thể đơn giản biến mất. Ngồi trong vườn, bạn chỉ bắt đầu cảm thấy mình đang biến mất. Chỉ nhìn xem thế giới thế nào khi bạn đã đi khỏi thế giới rồi, khi bạn không còn ở đây nữa, khi bạn đã trở thành tuyệt đối trong suốt. Thử một giây không hiện hữu.

Trong nhà riêng của mình, hiện hữu dường như bạn không có.

Nghĩ mà xem, một ngày nào đó bạn sẽ không có đó. Một ngày nào đó bạn sẽ qua đời, bạn sẽ chết; radio vẫn tiếp tục kêu, vợ vẫn chuẩn bị bữa sáng, trẻ con vẫn chuẩn bị tới trường. Nghĩ mà xem: hôm nay bạn qua đời, bạn không hiện hữu. Trở thành ma. Đang ngồi trong ghế của mình, bạn đơn giản biến mất, bạn đơn giản nghĩ, "Mình không có thực nữa; mình không hiện hữu." Và chỉ xem cách thức nhà cửa vẫn tiếp tục. Sẽ có an bình và im lặng vô cùng. Mọi thứ sẽ tiếp tục như nó vậy. Không có bạn, mọi thứ vẫn tiếp tục như nó vậy. Chẳng cái gì bị lỡ cả. Thế thì phỏng có ích gì mà vẫn cứ còn bị bận tâm, làm điều gì đó, làm cái gì đó, bị ám ảnh với hành động? Phỏng có ích gì? Bạn sẽ qua đời, và bất kì cái gì bạn đã làm rồi sẽ biến mất - cứ dường như bạn đã kí tên mình lên cát, và gió tới, và chữ kí biến mất... và mọi thứ chấm dứt. Cứ dường như bạn chưa bao giờ tồn tại cả.

Đó thực sự là việc thiền hay. Bạn có thể thử điều đó nhiều lần trong hai mươi bốn giờ. Chỉ nửa giây cũng có tác dụng; trong nửa giây, đơn giản dừng lại... bạn không có... và thế giới vẫn tiếp tục. Khi bạn trở nên ngày một tỉnh táo hơn với sự kiện là không có bạn, thế giới vẫn tiếp tục hoàn toàn ổn, bạn sẽ có khả năng học phần khác của bản thể mình, điều đã từng bị bỏ quên lãng lâu rồi, trong nhiều kiếp sống - và đó là phương thức đón nhận. Bạn đơn giản cho phép, bạn trở thành cánh cửa. Mọi sự cứ xảy ra mà không có bạn.

Đây là điều Phật ngụ ý khi ông ấy nói: Trở thành mẩu gỗ trôi dạt. Nổi lên trong luồng nước như mẩu gỗ, và bất kì nơi đâu dòng nước cuốn đi, để nó đem ông đi; ông không làm nỗ lực nào cả. Toàn thể cách tiếp cận Phật giáo đều tuỳ thuộc vào phương thức đón nhận này. Đó là lí do tại sao bạn thấy Phật ngồi dưới gốc cây. Mọi hình ảnh của ông ấy đều là ngồi, ngồi và không làm gì cả. Ông ấy đơn giản ngồi đó, ông ấy không làm gì cả.

Bạn không có kiểu hình ảnh đó về Jesus. Ông ấy vẫn cứ đi theo phương thức hành động. Đó là chỗ Ki tô giáo đã bỏ lỡ khả năng sâu sắc nhất: Ki tô giáo trở thành tích cực. Các nhà truyền giáo Ki tô giáo cứ đi phục vụ người nghèo, đi tới bệnh viện, làm điều này điều nọ, và toàn thể nỗ lực của người đó là để làm điều gì đó tốt. Vâng, rất tốt - nhưng người đó vẫn còn trong phương thức hành động, còn Thượng đế chỉ có thể được biết tới trong phương thức đón nhận. Cho nên nhà truyền giáo Ki tô giáo sẽ là người tốt, người rất tốt, nhưng không là thánh nhân, theo nghĩa phương đông.

Bây giờ ngay cả ở phương Đông một người cứ làm mọi điều lại được tôn thờ là mahatma - bởi vì phương đông nghèo nàn, ốm yếu. Có hàng nghìn người hủi, người mù, người vô giáo dục; họ cần giáo dục, họ cần y tế, họ cần phục vụ, họ cần cả nghìn lẻ một thứ. Bỗng nhiên người hoạt động này lại trở thành quan trọng - cho nên Gandhi là một mahatma, và Mẹ Teresa ở Calcutta đã trở thành rất quan trọng. Nhưng chẳng ai nhìn xem liệu họ có đạt tới phương thức đón nhận hay không.

Bây giờ nếu Phật tới, chẳng ai sẽ tỏ ý kính trọng ông ấy, bởi vì ông ấy sẽ không tới trường hay bệnh viện. Ông ấy sẽ lại ngồi dưới gốc cây bồ đề, chỉ ngồi im lặng. Không phải là không có gì được ông ấy làm - những rung động vô cùng được tạo ra từ sự hiện hữu của ông ấy, nhưng chúng rất tinh tế. Ông ấy biến đổi toàn thể thế giới bằng việc ngồi dưới gốc cây bồ đề, nhưng để nhìn vào những rung động đó bạn sẽ phải được làm hoà hợp, bạn sẽ phải phát triển. Nhận ra vị Phật là đã đi trên đường rồi. Nhận ra một Mẹ Teresa là rất dễ dàng, chẳng có gì nhiều trong nó. Bất kì ai cũng có thể thấy rằng bà ấy đang làm việc tốt.

Làm việc tốt là một điều, và mang tính tốt lại là điều hoàn toàn khác. Tôi không nói đừng làm việc tốt. Tôi đang nói: để cho việc tốt bắt nguồn từ việc mang tính tốt của bạn.

Trước hết đạt tới phương thức đón nhận, trước hết đạt tới thụ động, trước hết đạt tới bất hoạt. Và khi bản thể bên trong của bạn ra hoa và bạn đã đi tới biết về hoà nhập bên trong - điều bao giờ cũng có đó, trung tâm này bao giờ cũng có đó - khi bạn đã nhận ra trung tâm đó, bỗng nhiên cái chết biến mất đối với bạn. Bỗng nhiên mọi lo nghĩ biến mất bởi vì bạn không còn là thân thể nữa, và không còn tâm trí nữa.

Thế thì từ bi nảy sinh, tình yêu nảy sinh, lời cầu nguyện nảy sinh. Bạn trở thành cơn mưa rào, phúc lành cho thế giới này. Bây giờ, không ai có thể nói điều gì sẽ xảy ra cho người như vậy - liệu người đó có đó và trở thành nhà cách mạng như Jesus và săn tìm kẻ cho vay tiền trong đền chùa hay liệu người đó sẽ đi và phục vụ người nghèo, hay liệu người đó chỉ tiếp tục ngồi dưới gốc cây bồ đề và lan toả hương thơm của mình, hay liệu người đó có trở thành một Meera và nhảy múa và ca hát niềm vinh quang của Thượng đế. Chẳng ai biết cả, điều đó không thể nào dự đoán nổi.

Toàn thể nỗ lực của tôi ở đây là để làm cho các bạn nhận biết rằng không có gì là cần cả, không cái gì thêm nữa là cần cả. Bạn đã có nó ở đó rồi, đang tồn tại bên trong bạn. Nhưng bạn phải tạo ra lối vào, cửa vào, đường vào để phát hiện ra nó. Bạn phải đào để tìm nó; kho báu ở đó.

Tôi sẽ cho bạn một kĩ thuật. Đó là một kĩ thuật đơn giản, nhưng ngay từ đầu nó có vẻ rất khó. Nếu bạn thử, bạn sẽ thấy nó đơn giản. Nếu bạn không thử và chỉ nghĩ về nó, thì nó có vẻ rất khó. Kĩ thuật này là: chỉ làm cái bạn thích thú. Nếu bạn không thích thú, đừng làm nó. Thử điều đó đi - bởi vì thích thú tới chỉ từ trung tâm của bạn. Nếu bạn đang làm điều gì đó và bạn thích thú nó, bạn bắt đầu được nối lại với trung tâm. Nếu bạn làm điều gì đó mà bạn không thích, bạn bị ngắt với trung tâm. Niềm vui nảy sinh từ trung tâm, và không từ đâu khác cả. Cho nên để điều đó là tiêu chí, và là người cuồng tín về điều đó.

Bạn đang bước đi trên đường; bỗng nhiên bạn nhận ra rằng mình không thích đi bộ. Dừng lại. Kết thúc - điều này không cần được làm.

Tôi hay làm điều đó trong những ngày học đại học của mình, và mọi người cứ nghĩ rằng tôi gàn. Đột nhiên tôi dừng lại, và thế rồi tôi còn lại tại chỗ đó đến nửa giờ, một giờ, chừng nào tôi còn chưa bắt đầu thích thú bước tiếp. Các thầy của tôi ngại đến mức khi có kì thi họ sẽ cho tôi vào xe ô tô và đưa tôi tới giảng đường của trường đại học. Họ sẽ để tôi ở cửa và đợi ở đó: liệu tôi có đi tới bàn của mình hay không? Nếu tôi đi tắm và bỗng nhiên tôi nhận ra rằng tôi không thích nó, tôi sẽ dừng lại. Vậy thì phỏng có ích gì? Nếu tôi đang ăn và tôi bỗng nhiên nhận ra rằng tôi không thích thú, thế thì tôi sẽ dừng lại.

Tôi đã tham gia vào lớp toán từ trong trường phổ thông. Ngày đầu tiên, tôi đi vào và thầy giáo đang giới thiệu về môn học. Ngay giữa lớp tôi đứng dậy và cố gắng bước ra. Thầy nói, "Em đi đâu thế? Không xin phép, tôi sẽ không cho em vào lại đâu." Tôi nói, "Em không quay lại đâu; thầy đừng lo. Đó là lí do tại sao em không xin phép. Kết thúc rồi - em không thích thú nó! Em sẽ tìm chủ đề khác nào đó mà em có thể thích, bởi vì nếu em không thể thích nó thì em sẽ không định làm nó đâu. Điều đó là hành hạ, điều đó là bạo hành."

Và, dần dần, điều đó trở thành chìa khoá. Tôi bỗng nhiên nhận ra rằng bất kì khi nào bạn đang thích điều gì đó, bạn được định tâm. Thích thú chính là âm thanh của việc được định tâm. Bất kì khi nào bạn không thích cái gì đó, bạn không ở trung tâm. Thế thì đừng ép buộc điều đó; không cần. Nếu mọi người nghĩ bạn gàn, cứ để họ nghĩ bạn gàn. Trong vòng vài ngày, bằng kinh nghiệm riêng của mình, bạn sẽ tìm ra cách thức bạn đang bỏ lỡ bản thân mình. Bạn đã làm cả nghìn lẻ một thứ, điều bạn chẳng bao giờ thích thú, và vậy mà bạn vẫn làm chúng bởi vì bạn đã được dạy phải làm. Bạn chỉ hoàn thành nghĩa vụ của mình.

Mọi người đã phá huỷ ngay cả điều đẹp đẽ như tình yêu. Bạn về nhà và bạn hôn vợ mình vì điều đó phải là như vậy, điều đó phải được làm. Bây giờ, một điều hay như nụ hôn, một điều như bông hoa, đã bị phá huỷ rồi. Dần dần, chẳng thích thú gì điều đó, bạn sẽ cứ hôn vợ mình; bạn sẽ quên mất niềm vui của việc hôn con người khác. Bạn bắt tay bất kì ai bạn gặp - lạnh nhạt, chẳng ý nghĩa gì trong nó, chẳng thông điệp gì trong nó, không sự tuôn chảy nồng nàn. Đấy chỉ là những bàn tay chết bắt lẫn nhau và nói lời chào. Thế rồi bạn bắt đầu, dần dần, học cử chỉ chết này, cử chỉ lạnh nhạt này. Bạn trở thành bị đông cứng, bạn trở thành khối băng. Và thế rồi bạn nói, "Làm sao đi vào tới trung tâm?"

Trung tâm sẵn có đấy khi bạn nồng ấm, khi bạn tuôn chảy, tan ra, trong tình yêu, trong niềm vui, trong điệu vũ, trong vui thích. Điều đó là tuỳ ở bạn. Chỉ làm những điều bạn thực sự thích làm và bạn hưởng thú. Nếu bạn không thích thú, dừng lại. Tìm cái gì đó khác mà bạn sẽ thích thú. Nhất định có cái gì đó bạn sẽ thích thú. Tôi chưa bao giờ bắt gặp người nào không thể thích thú với bất kì cái gì. Có những người có thể không thích điều này, thì điều khác, thì điều khác nữa, nhưng cuộc sống là bao la. Đừng vẫn còn cứ bị mắc mứu; trở nên di động. Để có nhiều luồng năng lượng. Để nó tuôn chảy, để nó gặp gỡ với các năng lượng khác bao quanh bạn. Chẳng mấy chốc bạn sẽ có khả năng thấy rằng vấn đề không phải là làm sao trở nên được tích hợp, vấn đề là ở chỗ bạn đã quên mất làm sao tuôn chảy. Trong năng lượng tuôn chảy, bạn bỗng nhiên được hoà nhập. Điều đó đôi khi ngẫu nhiên xảy ra nữa, nhưng nguyên nhân vẫn là một.

Đôi khi bạn rơi vào tình yêu với người đàn bà hay đàn ông, và bỗng nhiên lần đầu tiên bạn cảm thấy mình là một. Mắt bạn có ánh sáng rực rỡ, khuôn mặt bạn có sự rạng ngời, và trí tuệ bạn không còn đờ đẫn nữa. Cái gì đó bắt đầu bùng cháy sáng trong bản thể bạn; một bài ca cất lên, việc đi của bạn có phẩm chất của điệu vũ trong nó bây giờ. Bạn là một người hoàn toàn khác.

Nhưng đây là những khoảnh khắc hiếm hoi - bởi vì chúng ta không học bí mật này. Bí mật này là, cứ để cái gì đó mà bạn đã bắt đầu thích thú có đấy. Đó là toàn thể bí mật này. Hoạ sĩ có thể đói và đang vẽ, mà bạn vẫn có thể thấy rằng khuôn mặt của hoạ sĩ mãn nguyện thế. Nhà thơ có thể nghèo, nhưng khi nhà thơ cất lên bài ca của mình thì ông ấy là người giầu nhất trên thế giới. Không ai giầu hơn ông ấy. Bí mật của điều đó là gì? Bí mật là ở chỗ ông ấy tận hưởng khoảnh khắc này. Bất kì khi nào bạn tận hưởng cái gì đó, bạn đang hài hoà với bản thân mình và bạn đang hài hoà với vũ trụ - bởi vì trung tâm của bạn là trung tâm của tất cả.

Cho nên để cái nhìn thấu nhỏ bé này là bầu khí hậu cho bạn: làm chỉ những cái bạn thích thú, bằng không thì dừng lại. Bạn đang đọc báo và đọc dở chừng qua nó bạn bỗng nhiên nhận ra rằng bạn chẳng thích gì nó: thế thì không có sự cần thiết nào cả. Thế thì tại sao bạn đọc? Dừng điều đó lại ở đây và bây giờ. Nếu bạn nói với ai đó và giữa chừng bạn nhận ra rằng bạn không thích thú gì điều đó, bạn mới chỉ nói nửa câu, dừng lại ở đó. Bạn không thích thú, bạn không có nghĩa vụ phải tiếp tục. Ngay từ đầu điều đó sẽ có vẻ chút ít kì cục. Nhưng tôi cho rằng chẳng có vấn đề gì cả. Bạn có thể thực hành điều đó.

Trong vòng vài ngày, nhiều tiếp xúc sẽ được thực hiện với trung tâm, và thế rồi bạn sẽ hiểu điều tôi ngụ ý khi tôi cứ lặp đi lặp lại rằng điều bạn đang tìm kiếm đã có rồi trong bạn. Điều đó không trong tương lai. Nó chẳng liên quan gì tới tương lai cả. Nó đã ở đây bây giờ, nó đã là như thế rồi.

Khi sinh và tử trở thành một

Một cây cao tuổi, ngay bên cạnh nhà tôi, đã nhảy múa trong mưa, và lá khô của nó rụng xuống với vẻ duyên dáng thế và đẹp thế. Không chỉ cây nhảy múa trong mưa và trong gió, các lá khô đang rời khỏi cây cũng nhảy múa; đang có lễ hội.

Ngoại trừ con người, trong toàn thể sự tồn tại không ai đau khổ với thời già lão; thực tế, sự tồn tại không biết gì tới thời già lão cả. Nó biết về việc chín muồi; nó biết về sự trưởng thành. Nó biết rằng có thời gian để nhảy múa, để sống mãnh liệt và toàn bộ nhất có thể được, và có thời gian để nghỉ ngơi.

Những chiếc lá khô đó của cây hạnh bên cạnh nhà tôi không chết; chúng đơn giản đi nghỉ ngơi, tan chảy và hội nhập vào cùng mảnh đất mà chúng đã nảy sinh. Không buồn rầu, không tang tóc, mà an bình mênh mông khi rơi vào nghỉ ngơi trong vĩnh hằng. Có lẽ một ngày khác nào đó, một thời gian khác nào đó, chúng có thể quay lại lần nữa, dưới hình dạng khác nào đó, trên một cái cây khác nào đó. Chúng sẽ lại nhảy múa; chúng sẽ lại ca hát; chúng sẽ vui sướng khoảnh khắc đó.

Sự tồn tại chỉ biết một thay đổi tuần hoàn từ sinh sang tử, từ tử sang sinh, và đó là quá trình vĩnh viễn. Mọi việc sinh đều ngụ ý việc tử và mọi việc tử đều ngụ ý việc sinh. Mọi việc sinh đều có trước việc tử và mọi việc tử đều được kế tiếp bởi việc sinh. Do đó, sự tồn tại không sợ hãi. Không có nỗi sợ ở bất kì đâu ngoại trừ trong tâm trí con người.

Con người dường như là loài ốm yếu duy nhất trong toàn thể vũ trụ. Cái ốm yếu này ở đâu vậy? Điều đó thực sự đáng phải khác... con người đáng ra phải tận hưởng nhiều hơn, yêu nhiều hơn, sống từng khoảnh khắc nhiều hơn. Dù đó là thời thơ ấu hay thời thanh niên hay thời già lão, dù đó là việc sinh hay việc tử, điều đó chẳng thành vấn đề chút nào. Bạn vượt lên trên tất cả những chương hồi nhỏ bé này.

Hàng nghìn việc sinh đã xảy ra cho bạn, và hàng nghìn việc tử. Và những người có thể thấy rõ ràng, đều có thể hiểu điều đó, thậm chí còn sâu sắc hơn, cứ dường như điều đó đang xảy ra mọi khoảnh khắc. Cái gì đó trong bạn chết đi mọi khoảnh khắc và cái gì đó trong bạn được sinh ra mới mẻ. Sống và chết là không tách rời, không bị tách rời bởi bẩy mươi năm. Sống và chết cũng giống như hai cánh chim, đồng thời xảy ra. Sống không thể tồn tại nếu thiếu chết, mà chết cũng không thể tồn tại nếu thiếu sống. Hiển nhiên chúng không đối lập; hiển nhiên chúng là phần bù. Chúng cần lẫn nhau cho sự tồn tại của chúng, chúng mang tính liên thuộc. Chúng là một phần của một toàn thể vũ trụ.

Nhưng bởi vì con người không nhận biết thế, ngủ say thế, nên con người không có khả năng thấy sự kiện đơn giản và hiển nhiên. Chỉ chút ít nhận biết thôi, không có nhiều, và bạn có thể thấy mình đang thay đổi mọi khoảnh khắc. Và thay đổi nghĩa là cái gì đó đang chết đi - cái gì đó đang được tái sinh. Thế thì sinh và tử trở thành một; thế thì tuổi thơ và hồn nhiên của nó trở thành một với tuổi già và hồn nhiên của nó.

Có khác biệt, vậy mà không có đối lập. Hồn nhiên của đứa trẻ thực sự nghèo nàn, bởi vì điều đó gần như đồng nghĩa với dốt nát. Người già, chín muồi theo tuổi tác, người đã trải qua tất cả các kinh nghiệm về tối và sáng, về yêu và ghét, về vui và khổ, người đã trưởng thành qua cuộc sống trong những tình huống khác nhau, đã đi tới điểm mà người đó không còn là người tham dự vào bất kì kinh nghiệm nào. Khổ tới... người đó quan sát. Hạnh phúc tới và người đó quan sát. Người đó đã trở thành người quan sát trên núi. Mọi thứ trôi qua phía dưới trong thung lũng tối, nhưng người đó vẫn còn trên đỉnh núi chói ánh mặt trời, đơn giản quan sát trong im lặng hoàn toàn.

Hồn nhiên của tuổi già là giầu có. Nó giầu có từ kinh nghiệm; nó giầu có từ thất bại, từ thành công; nó giầu có từ hành động đúng, từ hành động sai; nó giầu có từ mọi thất bại, từ mọi thành công; nó giầu có theo đa chiều. Hồn nhiên của nó không thể đồng nghĩa với dốt nát được. Hồn nhiên của nó chỉ có thể đồng nghĩa với trí huệ.

Cả hai đều hồn nhiên, đứa trẻ và người già. Nhưng tính hồn nhiên của họ có khác biệt về chất. Đứa trẻ hồn nhiên bởi vì nó còn chưa đi vào trong đêm tối của linh hồn; người già hồn nhiên - người đó đã đi ra khỏi đường hầm. Người này đang đi vào đường hầm, người kia đang đi ra đường hầm. Một người sắp phải đau khổ nhiều; một người đã đủ đau khổ. Người này không thể tránh được địa ngục đang ở phía trước mình; người kia đã bỏ lại địa ngục đằng sau mình.

Dù cố ý hay vô ý, vẫn có run rẩy trong tim của mọi người: bạn đang trở nên già, và sau thời già lão là trận đại hồng thuỷ - sau thời già lão, là cái chết. Và trong hàng thế kỉ bạn đã bị làm cho sợ chết nhiều tới mức chính ý tưởng này đã trở thành bắt rễ sâu sắc trong vô thức của bạn; nó đã ăn sâu vào máu bạn, vào xương bạn, vào tuỷ bạn. Chính từ này gây khiếp đảm cho bạn - không phải là bạn biết cái chết là gì, mà chỉ bởi vì hàng nghìn năm huấn luyện rằng cái chết là kết thúc cuộc sống của bạn, bạn đâm sợ.

Tôi muốn bạn tuyệt đối nhận biết rằng cái chết không phải là kết thúc. Trong sự tồn tại, chẳng cái gì bắt đầu và chẳng cái gì kết thúc. Cứ thử nhìn xung quanh mà xem... buổi tối không phải là kết thúc, mà buổi sáng không phải là bắt đầu. Buổi sáng là việc chuyển sang buổi tối và buổi tối là việc chuyển sang buổi sáng. Mọi thứ đơn giản chuyển sang các dạng khác nhau.

Không có bắt đầu và không có kết thúc.

Tại sao điều đó lại phải khác đi với con người? - con người không phải là ngoại lệ. Trong ý tưởng là ngoại lệ này, trong việc là đặc biệt hơn các con vật và cây cối và chim chóc khác, con người đã tạo ra địa ngục riêng của mình, hoang tưởng riêng của mình. Ý tưởng rằng chúng ta là những sinh linh ngoại lệ đã tạo ra rạn nứt giữa bạn và sự tồn tại. Rạn nứt đó gây ra mọi nỗi sợ của bạn và khổ của bạn, gây ra phiền não và giận dữ không cần thiết trong bạn. Và tất cả những cái gọi là lãnh tụ của bạn, dù là tôn giáo hay chính trị hay xã hội, đã làm nổi bật rạn nứt này; họ đã khơi rộng nó ra. Không có nỗ lực nào để bắc cầu qua rạn nứt đó, để đem con người trở lại với trái đất, để mang con người trở lại với con vật và với chim chóc và với cây cối và để tuyên bố sự thống nhất tuyệt đối với sự tồn tại.

Đó là chân lí của sự hiện hữu - một khi điều đó được hiểu thì bạn không còn lo nghĩ về thời già lão mà cũng không lo nghĩ về cái chết, bởi vì nhìn quanh mình, bạn có thể tuyệt đối được thoả mãn rằng chẳng cái gì đã bắt đầu, nó bao giờ cũng vẫn có đó; chẳng cái gì đã bao giờ kết thúc, nó bao giờ cũng sẽ vẫn còn đó.

Nhưng ý tưởng và việc già lão đã rót đầy bạn nỗi lo âu lớn lao. Nó có nghĩa là bây giờ những ngày của cuộc sống của bạn, của tình yêu, của vui mừng đã qua rồi, nghĩa là bây giờ bạn sẽ tồn tại chỉ trên danh nghĩa. Đó sẽ không là niềm vui sướng mà chỉ là kéo lê tới nấm mồ. Hiển nhiên bạn không thể vui sướng với ý tưởng rằng bạn chỉ là gánh nặng trong sự tồn tại, chỉ đứng trong hàng đang đi mọi khoảnh khắc tới nấm mồ. Chính một trong những thất bại lớn nhất của mọi nền văn hoá và mọi nền văn minh trên thế giới là họ đã không có khả năng trao cuộc sống có ý nghĩa, sự tồn tại sáng tạo cho thời già lão của họ; là họ đã không có khả năng trao cái đẹp và sự duyên dáng tinh tế, không chỉ cho thời già lão mà cho bản thân cái chết.

Và vấn đề lại trở nên phức tạp hơn bởi vì bạn càng sợ cái chết, bạn sẽ càng sợ cuộc sống nữa. Từng khoảnh khắc đã sống, cái chết lại tới gần hơn... Người sợ chết không thể sống trong tình yêu với cuộc sống được, bởi vì chính cuộc sống chung cuộc đưa bạn tới cánh cửa của cái chết. Làm sao bạn có thể yêu cuộc sống được? Chính bởi lí do này mà tất cả các tôn giáo đã bắt đầu từ bỏ cuộc sống: từ bỏ cuộc sống bởi vì đó là cách duy nhất để từ bỏ cái chết. Nếu bạn không sống cuộc sống, nếu bạn đã bị kết thúc với việc sống, yêu, nhảy múa, ca hát, thế thì một cách tự nhiên bạn không cần sợ chết; bạn đã chết rồi.

Chúng ta đã gọi những người chết rồi này là thánh nhân; chúng ta đã tôn thờ họ. Chúng ta đã tôn thờ họ bởi vì chúng ta biết chúng ta cũng muốn giống họ, mặc dầu chúng ta không có nhiều dũng cảm đến thế. Ít nhất chúng ta có thể tôn thờ và biểu lộ sự chú ý của mình: "Nếu chúng tôi dũng cảm hay một ngày nào đó nếu chúng tôi thu được lòng dũng cảm, chúng tôi cũng sẽ giống ông ấy: chết hoàn toàn." Thánh nhân không thể chết được bởi vì người đó đã chết rồi. Người đó đã từ bỏ mọi khoái lạc, mọi niềm vui; tất cả những cái mà cuộc sống dâng cho, người đó đã bác bỏ. Người đó đã trả lại vé cho sự tồn tại khi nói, "Tôi không còn là một phần của vở diễn nữa." Người đó đã nhắm mắt lại.

Có lần chuyện xảy ra một người gọi là thánh nhân tới thăm tôi. Tôi đưa ông ấy ra vườn - có biết bao nhiêu là hoa thược dược, và tôi chỉ cho ông ấy những bông hoa đẹp đó trong ánh mặt trời buổi sáng. Ông ấy nhìn tôi rất kì lạ, có chút ít bực dọc, cáu bẳn, và ông ấy không thể cưỡng lại được cám dỗ lên án tôi, khi nói, "Tôi cứ tưởng ông là người tôn giáo kia... mà ông thì vẫn thích thú vẻ đẹp của hoa sao?" Về một điểm nào đó thì ông ấy phải, rằng nếu bạn thích thú cái đẹp của hoa thì bạn không thể né tránh được việc thích thú cái đẹp của con người. Bạn không thể tránh được việc thích thú đàn bà; bạn không thể tránh được việc thích thú cái hay của âm nhạc và điệu vũ. Nếu bạn quan tâm tới cái đẹp của hoa, bạn đã biểu lộ rằng bạn vẫn còn quan tâm tới cuộc sống, rằng bạn chưa thể từ bỏ được tình yêu. Nếu bạn nhận biết về cái đẹp, làm sao bạn có thể tránh được tình yêu?

Cái đẹp khêu gợi tình yêu; tình yêu truyền đạt cái đẹp.

Tôi nói, "Tại điểm này ông đúng, nhưng tại điểm thứ hai ông sai. Ai đã bảo ông rằng tôi là người tôn giáo? Tôi còn chưa chết cơ mà! - để mang tính tôn giáo yêu cầu cơ bản phải là chết đã. Nếu ông còn sống ông chỉ có thể là kẻ đạo đức giả, ông không thể mang tính tôn giáo thực."

Khi bạn thấy con chim tung cánh, không thể nào không vui sướng trong tự do của nó được. Và khi bạn thấy mặt trời lặn với mọi mầu sắc lan trải trên đường chân trời - cho dù bạn có nhắm mắt lại, chính nỗ lực nhắm mắt của bạn sẽ biểu lộ mối quan tâm của bạn. Bạn đã bị tràn ngập bởi cái đẹp của nó.

Cuộc sống là cái tên khác của tình yêu, và tình yêu không là gì ngoài sự nhạy cảm với cái đẹp.

Tôi đã nói với cái gọi là thánh nhân đó, "Tôi có thể từ bỏ tôn giáo nhưng tôi không thể từ bỏ cuộc sống được, bởi vì cuộc sống đã được trao cho tôi bởi chính bản thân sự tồn tại. Và tôn giáo chỉ là thứ nhân tạo, do các tu sĩ và chính khách chế ra - được chế ra để tước đoạt của con người niềm vui, tước đoạt của con người chân giá trị, tước đoạt của con người bản thân tính nhân bản của mình."

Tôi không là người tôn giáo theo nghĩa đó. Tôi có một định nghĩa hoàn toàn khác về tính tôn giáo. Với tôi, người tôn giáo là người sống toàn bộ, sống mãnh liệt, rực cháy với tình yêu, nhận biết về cái đẹp vô cùng tất cả xung quanh, và có dũng cảm để hân hoan trong từng khoảnh khắc của cuộc sống và cái chết cùng nhau. Duy nhất người như vậy mới có khả năng vui sướng trong cuộc sống và cái chết - bài ca của người đó cứ tiếp tục. Không thành vấn đề liệu cuộc sống đang xảy ra hay cái chết đang xảy ra, bài ca của người đó không bị rối loạn, điệu vũ của người đó không nao núng.

Chỉ linh hồn phiêu lưu như vậy, chỉ người hành hương về sự tồn tại như vậy mới mang tính tôn giáo. Nhưng nhân danh tôn giáo con người đã bị trao cho những đồ thay thế nghèo nàn, giả mạo, dỏm, vô nghĩa, chỉ là đồ chơi để chơi. Tôn thờ tượng, tụng niệm mật chú nhân tạo, đến thăm để tỏ lòng tôn kính những người đã từng là kẻ hèn nhát và chạy trốn và những người không có khả năng sống cuộc sống bởi vì họ sợ chết thế, và gọi họ là thánh nhân, tôn giáo đã làm sao lãng con người khỏi tính tôn giáo đích thực và đúng đắn.

Bạn không cần phải lo nghĩ về tuổi già. Và điều thậm chí còn đẹp hơn là khi mọi người bắt đầu nghĩ về bạn như người cao tuổi. Điều đó nghĩa là bạn đã đạt tới siêu việt thực sự, bạn đã sống mọi thứ, bây giờ đó là sự trưởng thành của bạn. Bạn đã không từ bỏ cái gì mà bạn đơn giản đã vượt qua mọi kinh nghiệm. Bạn đã phát triển được kinh nghiệm tới mức bây giờ bạn không cần lặp lại những kinh nghiệm đó nữa. Đây là siêu việt.

Bạn nên vui vẻ, và tôi muốn toàn thể thế giới hiểu vui vẻ đó là quyền tập ấm của chúng ta trong việc chấp nhận với lòng biết ơn sâu sắc tuổi già và sự hoàn hảo chung cuộc của tuổi già trong cái chết. Nếu bạn không duyên dáng về nó, nếu bạn không cười với nó - nếu bạn không thể biến mất vào vĩnh hằng bằng việc bỏ lại tiếng cười đằng sau - bạn đã không sống đúng. Bạn đã bị những người sai chi phối và chỉ đạo. Họ có thể đã là nhà tiên tri của bạn, chúa cứu thế của bạn, đấng cứu tinh của bạn; họ có thể đã là các hoá thân của thượng đế của bạn, nhưng họ tất cả đều là tội phạm theo nghĩa rằng họ đã tước đoạt của bạn cuộc sống và họ đã rót đầy trái tim bạn bằng sợ hãi.

Nỗ lực của tôi ở đây là để rót đầy trái tim bạn bằng tiếng cười. Mọi thớ thịt của con người bạn phải yêu mến nhảy múa trong mọi tình huống dù đó là ngày hay đêm, dù bạn đi xuống hay đi lên. Bất luận tình huống nào, luồng chảy ngầm của vui vẻ vẫn nên tiếp tục. Đó là tính tôn giáo đích thực với tôi.

Vài lời kinh cho bạn:

"Người cao tuổi là người đeo kính trong giường để có thể nhìn rõ hơn các cô gái mà người đó mơ thấy."

"Người cao tuổi là người chỉ tán tỉnh gái trẻ trong các bữa tiệc cho nên vợ anh ta sẽ đưa anh ta về nhà."

"Cái đẹp của người cao tuổi là ở chỗ vì bạn quá già không thể nêu gương xấu được nên bạn có thể bắt đầu cho lời khuyên tốt."

"Đàn bà thích những điều đơn giản trong cuộc sống - chẳng hạn, ông già." Một khi đàn bà bắt đầu thích bạn, điều đó có nghĩa là bạn bị kết thúc rồi! Họ không còn sợ bạn nữa, bạn hoàn toàn chấp nhận được.

"Bên trong mọi người già hơn đều có một người trẻ hơn tự hỏi điều gì đã xảy ra."

Vứt bỏ trò chơi

Bạn trở nên trưởng thành chỉ khi thiền đã bắt đầu; bằng không bạn vẫn còn ngây thơ. Đồ chơi của bạn có thể cứ thay đổi - trẻ nhỏ chơi đồ chơi nhỏ, và trẻ lớn, trẻ có tuổi, trẻ già lão, chơi với đồ chơi lớn - nhưng không có khác biệt về chất.

Bạn có thể thấy... đôi khi con bạn sẽ làm điều đó. Nó sẽ đứng trên bàn khi bạn ngồi bên trên ghế, và nó sẽ nói, "Trông đây, bố, con lớn hơn bố." Nó đứng cao hơn, trên bàn, và nó nói, "Trông đây, con lớn hơn bố," và bạn cười nó. Nhưng bạn đang làm gì? Khi bạn có nhiều tiền hơn, cứ nhìn cách bạn bước đi mà xem. Bạn đang nói với tất cả hàng xóm, "Trông đây! Tôi lớn hơn các vị." Hay khi bạn trở thành tổng thống của một nước, hay thủ tướng, nhìn cách bạn bước, với kiêu căng ngạo mạn làm sao, bản ngã làm sao. Bạn đang nói với mọi người, "Tôi đã đánh bại tất cả các anh. Tôi đang ngồi trên chiếc ghế to nhất." Đây là cùng trò chơi đó thôi! Từ thời thơ ấu tới thời tuổi già của mình, bạn cứ chơi cùng những trò chơi. Bạn có thể chơi trò chơi Độc quyền, hay bạn có thể đi và chơi trò chơi thực về độc quyền ở thị trường cổ phiếu - điều đó chẳng tạo ra khác biệt gì, đó là cùng trò chơi được chơi trên qui mô lớn hơn mà thôi.

Một khi bạn hiểu điều đó, rằng đây là gốc rễ của tính trẻ con của mình, tâm trí đi ra... Trẻ nhỏ bắt đầu lên tới mặt trăng, và ngay cả những nhà khoa học lớn nhất cũng đang cố gắng lên tới mặt trăng - họ đã đạt tới. Chẳng có mấy khác biệt.

Đạt tới bên ngoài, bạn có thể đạt tới các vì sao khác nhưng bạn sẽ vẫn còn ngây thơ. Cho dù bạn có lên tới mặt trăng, bạn sẽ làm gì ở đó? Bạn sẽ vẫn như cũ! Với cùng rác rưởi trong đầu mình, với tất cả những phân bò linh thiêng mà bạn cứ mang trong tim mình, bạn sẽ đứng trên mặt trăng. Sẽ chẳng có khác biệt nào hết cả! Bạn có thể là người nghèo, bạn có thể là người rất giầu; bạn có thể là người tuyệt đối vô danh, bạn có thể nổi tiếng thế giới - điều đó chẳng tạo ra khác biệt chút nào. Chừng nào tâm trí vẫn còn chưa rẽ ngoặt và chưa bắt đầu di chuyển vào nội tâm, chừng nào tâm trí vẫn còn chưa lấy chiều hướng hoàn toàn mới và trở thành việc thiền...

Thiền là tâm trí quay về cội nguồn riêng của nó.

Thiền làm bạn trưởng thành; thiền làm bạn thực sự lớn lên. Già đi theo tuổi không thực sự là lớn lên, bởi vì tôi thấy những người tám mươi tuổi mà vẫn chơi trò chơi, trò chơi chính trị quyền lực xấu xí - ngay cả ở độ tuổi tám mươi hai, tám mươi ba, tám mươi tư! Giấc ngủ này dường như sâu thế. Khi nào họ định thức dậy? Khi nào họ nghĩ về thế giới bên trong?

Và cái chết sẽ lấy đi tất cả những gì bạn đã tích luỹ - quyền lực, tiền bạc, danh tiếng. Chẳng cái gì sẽ còn lại cả, thậm chí đến dấu vết cũng chẳng còn. Toàn thể cuộc sống của bạn sẽ bị triệt tiêu. Cái chết sẽ tới và phá huỷ mọi thứ bạn đã làm ra; cái chết sẽ tới và chứng minh rằng tất cả những lâu đài của bạn đều chẳng là gì ngoài lâu đài làm bằng giấy.

Trưởng thành là biết tới cái gì đó bất tử, biết tới cái gì đó trong bạn siêu việt lên trên cái chết - cái đó là thiền. Tâm trí biết thế giới này, thiền biết Thượng đế. Tâm trí là cách để hiểu đối thể, thiền là cách để hiểu chủ thể. Tâm trí quan tâm tới nội dung, còn thiền quan tâm tới bình chứa - tâm thức. Tâm trí trở nên bị ám ảnh bởi các đám mây, còn thiền tìm kiếm bầu trời. Mây tới và đi: bầu trời còn lại, tồn tại mãi.

Đi tìm bầu trời bên trong đi. Và nếu bạn đã tìm thấy nó, thế thì bạn sẽ không bao giờ chết. Thân thể sẽ chết, tâm trí sẽ chết, nhưng bạn sẽ không bao giờ chết. Và biết điều đó là biết cuộc sống. Điều bạn gọi là cuộc sống thì không phải là cuộc sống thực bởi vì nó sẽ chết. Chỉ thiền nhân mới biết cuộc sống là gì bởi vì người đó đã đạt tới chính cội nguồn của vĩnh hằng.

Xem Chương 7 – Quay về Mục lục