Mãn nguyện – An ủi

Bước thứ hai của niyam là "mãn nguyện," santosh. Người cảm thấy mạnh khoẻ, toàn thể, nhẹ nhàng, vô trọng lượng, tươi tắn, trẻ trung, trinh nguyên, sẽ có khả năng hiểu mãn nguyện là gì. Bằng không bạn sẽ không có khả năng hiểu được nó nghĩa là gì - nó sẽ vẫn còn là lời. Mãn nguyện nghĩa là bất kì cái gì đang có cũng đẹp, cảm giác rằng bất kì cái gì đang đó đều là cái tốt nhất có thể có. Cảm giác về chấp nhận sâu sắc là santosh, mãn nguyện, cảm giác về nói có với toàn thể sự tồn tại - như nó vậy.

Bình thường tâm trí nói, "Chẳng cái gì đúng cả." Bình thường tâm trí cứ tìm những phàn nàn - "Cái này sai, cái kia sai..." Bình thường tâm trí có tính phủ định: nó là người nói không, nó nói không một cách dễ dàng. Rất khó cho tâm trí nói có bởi vì một khi bạn nói có, tâm trí dừng lại; thế thì không có nhu cầu cho tâm trí. Bạn có quan sát hiện tượng này không? Khi bạn nói không, tâm trí có thể nghĩ mãi nghĩ mãi vì "không" là không có kết thúc. "Không" không có dấu chấm hết cho nó; nó chỉ là cái bắt đầu. "Không" là hiện tượng bắt đầu; "có" là kết thúc. Khi bạn nói có, dấu chấm hết tới; bây giờ chẳng có gì cho tâm trí suy nghĩ, càu nhàu, bực tức, phàn nàn - chẳng có gì cả. Một khi bạn nói có, tâm trí dừng lại; và chính việc dừng lại đó của tâm trí là mãn nguyện.

Mãn nguyện không phải là an ủi, nhớ điều đó. Tôi đã thấy nhiều người nghĩ họ được mãn nguyện bởi vì họ đang an ủi bản thân họ. Không, mãn nguyện không phải là an ủi; an ủi là đồng tiền giả. Khi bạn an ủi bản thân mình bạn không được mãn nguyện. Thực ra, bạn có bất mãn rất sâu bên trong - nhưng thấy rằng bất mãn tạo ra lo nghĩ, thấy rằng bất mãn tạo ra lo âu, thấy rằng bất mãn chẳng dẫn tới đâu cả, về mặt logic, bạn đã thuyết phục bản thân bạn rằng "đây không phải là cách." Cho nên bạn đã áp đặt mãn nguyện sai lên bản thân bạn: bạn cứ nói, “Tôi mãn nguyện. Tôi không khao khát ngai vàng, tôi không khao khát giầu có, tôi không khao khát cái này cái nọ..." nhưng bạn khao khát. Bằng không, "không khao khát" này tới từ đâu? Bạn khao khát, bạn ham muốn, nhưng bạn đã thấy rằng gần như không thể nào đạt tới được; cho nên bạn tinh ranh. Bạn đang láu lỉnh: bạn nói, "Không thể nào đạt tới được." Bên trong, bạn biết không thể nào đạt tới được, nhưng bạn không muốn cảm thấy thất bại, bạn không muốn cảm thấy bất lực, bạn không muốn cảm thấy yếu đuối, cho nên bạn nói, "Tôi không khao khát."

Bạn phải đã nghe câu chuyện hay của một trong những người kể chuyện cổ, Aesop. Một con cáo tới gần vườn. Nó ngước mắt nhìn lên: chùm nho ngon lành đang treo đó. Nó nhảy lên nhưng cú nhảy không đủ cao. Nó rớt xuống. Nó lại cố và cố... nhưng nó không thể với tới được. Thế rồi nó nhìn quanh, chỉ để thấy rằng không ai đã thấy thất bại này. Thế rồi nó bước đi một cách kiêu kì. Một con thỏ nhỏ đang nấp trong bụi cây bước ra và hỏi, "Cô ơi, có chuyện gì thế?" Nó đã thấy cáo bị thất bại, cáo đã chứng tỏ bất lực. Cáo nói, "Chẳng có gì cả. Nho còn chua lắm."

Đây là an ủi. Thấy rằng bạn không thể đạt tới được, bạn hợp lí hoá rằng nho còn chua; chúng không đáng đạt tới. Không phải là bạn bất lực, không có đủ sức - "Chúng không đáng cho ta vươn tới." Không phải là bạn bị thất bại, mà là bạn đã từ bỏ chúng. Tôi đã thấy nhiều người đã từ bỏ thế giới, và họ không là gì ngoài đại diện cho câu chuyện của Aesop.

Tôi đã bắt gặp nhiều sannyasins, “mahatmas”, nhưng bạn có thể nhìn vào mắt họ... Dầu vậy, vẫn có ham muốn quả nho. Nhưng họ nói họ đã từ bỏ bởi vì thế giới là vô tích sự, nó là ảo tưởng, maya. Họ đã không đọc chuyện ngụ ngôn của Aesop. Họ nên đọc nó. Điều đó sẽ có ích cho họ hơn là đọc Vedas và Geeta, và họ nên cố hiểu điều thực sự đã xảy ra: đây là việc hợp lí hoá của bản ngã.

An ủi là thủ đoạn; mãn nguyện là cách mạng. Mãn nguyện không có nghĩa là thấy thất bại khắp xung quanh, bạn nhắm mắt lại và bạn nói, "Thế giới này là ảo tưởng; tôi không ham muốn nó." Một trong những nhà thơ làm bài cú vĩ đại nhất của Nhật Bản, Baso, đã viết một bài cú nhỏ. Nghĩa của nó là, "Người được ân huệ, người thấy giọt sương biến mất trong ánh mặt trời buổi sáng, không nói rằng thế giới là phù du, là ảo tưởng." Bài cú hiếm hoi. Tôi sẽ nhắc lại: "Được ân huệ là người, khi thấy giọt sương trong ánh mặt trời buổi sáng biến mất, không nói rằng thế giới là ảo tưởng, rằng thế giới chỉ là mơ." Tự an ủi bản thân bạn bằng việc nói điều đó là dễ dàng thế.

Mãn nguyện là trạng thái khẳng định của bản thể; an ủi là kìm nén. Nhưng an ủi có vẻ giống như mãn nguyện. Một người tới tôi và người đó nói, "Tôi là con người của mãn nguyện. Trong cả đời tôi, tôi vẫn còn mãn nguyện, nhưng chẳng cái gì xảy ra." Tôi ngạc nhiên. Tôi hỏi, "Bạn muốn gì? Mãn nguyện là đủ rồi. Bạn còn muốn gì nữa?" Anh ta nói, "Tôi đã đọc trong mọi kinh sách rằng nếu tôi mãn nguyện, mọi thứ sẽ xảy ra cho tôi. Và chả cái gì xảy ra cả. Và tôi đã thấy những người không mãn nguyện, và họ đã thành công. Tôi là thất bại. Tôi đã bị lừa." Người này đang cố, qua mãn nguyện, để đạt tới ham muốn nào đó. Mãn nguyện này là giả - anh ta thủ đoạn. Và với sự tồn tại bạn không thể giở thủ đoạn được. Bạn không thể lừa nó được; bạn là một phần của nó.

Làm sao bộ phận có thể lừa được toàn thể? Toàn thể biết trước khi bộ phận bắt đầu lừa. Tôi cũng nói rằng mọi thứ xảy ra cho người được mãn nguyện - bởi vì mãn nguyện là mọi thứ. Đây không phải là kết quả, rằng bạn phải thực hành mãn nguyện để sao cho mọi thứ xảy ra cho bạn - Thượng đế và phúc lạc và niết bàn - không. Mãn nguyện trong bản thân nó là sự việc rồi. Người mãn nguyện đi tới biết rằng mãn nguyện là mọi thứ, mọi thứ đã xảy ra. Mắt người đó ngày càng trưởng thành, bản thể người đó ngày càng được hài hoà với chấp nhận, người đó ngày càng cảm thấy ở mọi nơi, mọi sự là như chúng đáng phải vậy.

Nếu bạn là thuần khiết, mãn nguyện trở thành có thể. Mãn nguyện là gì? Đó là việc thấy, thấy cái toàn thể - nó đẹp làm sao. Mãn nguyện tự động tới nếu bạn có thể thấy buổi sáng, đẹp làm sao; nếu bạn có thể thấy buổi trưa, đẹp làm sao; nếu bạn có thể thấy buổi đêm, đẹp làm sao. Nếu bạn có thể thấy cái đang bao quanh bạn một cách liên tục, nó sao ngạc nhiên thế, sự liên tục ngạc nhiên thế, mọi khoảnh khắc đều là phép màu... nhưng bạn đã trở nên mù hoàn toàn. Hoa nở - bạn chưa bao giờ thấy; con cười - bạn chưa bao giờ nghe: sông hát - bạn điếc; sao múa - bạn mù; chư Phật tới và cố đánh thức bạn - bạn ngủ say. Mãn nguyện là không thể được.

Mãn nguyện là nhận biết về tất cả mọi cái đã có đó. Nếu bạn có thể chỉ nhìn thấy thoáng nhìn về điều đã xảy ra, bạn còn có thể mong đợi cái gì hơn nữa? Mong đợi nhiều hơn sẽ là vô ơn vô cùng. Nếu bạn có thể thấy cái toàn thể, bạn sẽ đơn giản cám ơn; bạn sẽ cảm thấy lòng biết ơn vô cùng nảy sinh ra từ bản thể bạn. Bạn sẽ nói, "Mọi thứ đều tốt, mọi thứ đều đẹp, mọi thứ đều linh thiêng. Và tôi cám ơn, bởi vì tôi đã không kiếm nó và tôi đã được cho cơ may, cơ hội, để sống, để hiện hữu, để thở, để nhìn, để nghe - để thấy cây nở hoa và nghe chim hót."

Nếu bạn có thể trở nên nhận biết - chỉ một chút nhận biết và bạn sẽ không thấy rằng có cái gì được thay đổi, bất kì cái gì được mong muốn - mọi thứ đã được trao cho bạn. Bởi vì phàn nàn của bạn - mây phàn nàn, tính phủ định - bạn không thể thấy; mắt bạn đầy khói và bạn không thể thấy được ngọn lửa.

Mãn nguyện là việc thấy - việc thấy khác - về cuộc sống: không thấy qua ham muốn của bạn, mà cố thấy bất kì cái gì đã là hoàn cảnh. Nếu bạn thấy qua ham muốn, bạn sẽ không bao giờ được mãn nguyện. Làm sao bạn có thể vậy... bởi vì ham muốn cứ diễn ra mãi? Bạn có mười nghìn ru pi; ham muốn nói một trăm nghìn được cần. Khi bạn có một trăm nghìn, ham muốn đã đi xa rồi; bây giờ nó ham muốn mười vạn ru pi, trăm vạn ru pi. Bất kì khi nào bạn sẽ đạt tới điểm đó, ham muốn bao giờ cũng sẽ đi lên trước bạn. Nó đi đằng trước bạn. Nó chưa bao giờ ở cùng bạn; bạn sẽ không bao giờ gặp nó ở đâu cả. Bất kì chỗ nào bạn đi bạn bao giờ cũng thấy nó như đường chân trời - chỉ ở đó, đâu đó trong tương lai. Nó bao giờ cũng là vậy. Và sẽ có bất mãn theo sau: ham muốn đi trước, thế rồi bất mãn sẽ là trạng thái của bạn. Và bất mãn là địa ngục.

Khi bạn đã hiểu điều này, bạn nhìn vào thực tại không qua màn ảnh của ham muốn; bạn nhìn ngay lập tức, bạn nhìn thẳng, bạn gạt sang bên ham muốn và bạn thấy. Bạn mở mắt và bạn thấy, và mọi thứ dường như là hoàn hảo thế... Tôi đã thấy điều đó! Đó là lí do tại sao tôi nói điều này cho bạn. Nó là hoàn hảo tới mức nó không thể được cải tiến. Nó đơn giản là điều cuối cùng. Thế thì mãn nguyện giáng xuống bạn như buổi tối: mặt trời, mặt trời nóng bỏng đã lặn, và làn gió im lặng của buổi tối và bóng tối im lặng choàng lên bạn - và chẳng mấy chốc bạn sẽ được bao bọc trong nó, trong hơi ấm của buổi đêm, bụng mẹ của mãn nguyện. Mãn nguyện là cách nhìn; nhưng khi bạn hồn nhiên, nhẹ nhàng, vô trọng lượng, chỉ thế thì nó mới trở thành có thể.