Chương 1. Niềm vui tuyệt vời nhất của cuộc đời

Osho – Sách Cam: Các kỹ thuật Thiền

Chương 1. Niềm vui tuyệt vời nhất của cuộc đời

Điều đầu tiên, biết thiền là gì.

Mọi thứ khác theo sau.

Tôi không thể nói với bạn rằng bạn phải thực hành thiền,

Tôi chỉ có thể giải thích cho bạn nó là gì.

Nếu bạn hiểu tôi, bạn sẽ trong thiền;

Điều đó không bắt buộc.

Nếu bạn không hiểu tôi,

Bạn sẽ không ở trong thiền.

Thiền là gì?

Thiền là trạng thái không-tâm-trí. Thiền là trạng thái tinh khiết của tâm thức không có gì bên trong. Thông thường, tâm thức bạn đầy những rác rưởi, giống như cái gương phủ đầy bụi. Tâm trí là giao thông không ngừng: những ý nghĩ đang di chuyển, những kỉ niệm đang  di chuyển, những tham vọng đang di chuyển – đó là giao thông chật chội! Ngày qua ngày. Thậm chí khi bạn ngủ, tâm trí cũng hoạt động, nó đang mơ. Nó vẫn nghĩ, nó vẫn băn khoăn và lo lắng. Nó đang chuẩn bị cho ngày tiếp theo; sự chuẩn bị cơ bản vẫn đang diễn ra.

Đây là trạng thái không thiền định. Chỉ là đối nghịch của thiền. Khi không có giao thông và ý nghĩ dừng thì không ý nghĩ nào chuyển động, không ước mong nào khuấy động, bạn hoàn toàn tĩnh lặng – sự tĩnh lặng đó là thiền. Và trong sự tĩnh lặng đó sự thật được nhận ra, và không bao giờ có thể khác được. Thiền là trạng thái không-tâm-trí.

Và bạn không thể nhận ra thiền thông qua tâm trí, bởi vì tâm trí sẽ mãi mãi là chính nó. Bạn chỉ có thể nhận ra thiền bằng việc đặt tâm trí ra ngoài, bằng việc trở nên lãnh đạm, thờ ơ, không đồng dạng với tâm trí, không nghĩ rằng ‘Ta’ là nó.

Thiền là nhận biết rằng ‘Ta’ không phải là tâm trí. Khi nhận biết sâu sắc hơn trong bạn, dần dần một vài khoảnh khắc xuất hiện – những khoảnh khắc của tĩnh lặng, những khoảnh khắc của không gian tinh khiết, những khoảnh khắc trong sáng, những khoảnh khắc khi không có gì huyên náo trong bạn và mọi thứ đều tĩnh tại. Trong những khoảnh khắc tĩnh tại đó, bạn sẽ biết bạn là ai, và bạn sẽ biết điều huyền bí của tồn tại này.

Ngày đó xuất hiện, ngày của sung sướng tuyệt vời khi mà thiền trở thành trạng thái tự nhiên của bạn.

Tâm trí là một cái gì đó không tự nhiên; nó chưa bao giờ trở thành trạng thái tự nhiên của bạn. Nhưng thiền là trạng thái tự nhiên – điều mà chúng ta đã lỡ. Nó là thiên đường bị mất, nhưng thiên đường có thể được giành lại. Hãy nhìn vào đôi mắt đứa trẻ, nhìn và bạn sẽ nhận ra sự bình lặng, ngây thơ tuyệt vời. Mỗi đứa trẻ đều xuất hiện với trạng thái thiền định, nhưng nó phải bắt đầu với những cách sống của xã hội – nó phải được dạy nghĩ như thế nào, tính toán ra làm sao, làm cách nào để lý lẽ, làm cách nào để biện hộ; nó phải được dạy những câu nói, ngôn ngữ, những quan niệm. Và dần dần nó mất mối liên hệ với tính hồn nhiên trong trắng của nó. Nó trở thành hư hỏng, ô nhiễm bởi xã hội. Nó trở thành cỗ máy hiệu quả; nó không còn là con người nữa.

Một lần nữa, tất cả điều  đó là nhu cầu để đoạt lại không gian rộng lớn hơn. Bạn đã biết điều đó trước đó, cho nên khi lần đầu tiên bạn biết thiền, bạn sẽ ngạc nhiên – bởi vì cảm nhận tuyệt vời sẽ nảy sinh trong bạn cứ như bạn đã biết nó trước đó. Và cảm nhận đó là sự thực: bạn đã biết nó trước đó. Bạn đã quên. Kim cương đã bị lẫn trong đống rác – nó là của bạn.
Thực sự nó không thể bị mất: nó chỉ có thể bị quên. Chúng ta sinh ra như những thiền nhân, thế rồi chúng ta học những con đường của tâm trí. Nhưng bản chất thực của chúng ta giữ nguyên ẩn dấu ở nơi nào đó sâu thẳm như dòng nước ngầm. Bất kì ngày nào, đào một chút và bạn tìm ra nguồn mạch vẫn đang tuôn chảy, những dòng nước mát mẻ. Và niềm vui tuyệt vời nhất trong cuộc đời là tìm ra nó.

Thiền là không tập trung

Thiền không phải là tập trung chú ý. Trong việc tập trung có tự tập trung và có những đối tượng được tập trung. Có lưỡng cực. Trong thiền không có ai bên trong và không có gì bên ngoài. Đó không phải là sự tập trung. Kgông có chia giữa trong và ngoài. Trong liên tục tuôn chảy ra ngoài, ngoài liên tục tuôn chảy vào trong. Sự phân ranh giới, đường biên không còn tồn tại nữa. Trong là ngoài, ngoài là trong, nó là tâm thức không đối ngẫu.

Tập trung là tâm thức đối ngẫu: chính vì vậy tập trung tạo ra mệt mỏi; chính vì vậy khi bạn tập trung bạn cảm thấy kiệt sức. Và bạn không thể tập trung trong hai mươi bốn giờ, bạn phải có những nghỉ ngơi. Tập trung không bao giờ có thể là bản chất của bạn. Thiền không làm mệt mỏi, không làm kiệt sức bạn. Thiền có thể trở thành vấn đề hai mươi bốn giờ - ngày này, ngày khác, năm này, năm khác. Nó có thể trở nên vĩnh cửu. Chính nó là thư giãn.

Tập trung là hành động, hành động ý chí. Thiền là trạng thái của không ý chí, trạng thái của không hành động. Nó là thư giãn. Con người chỉ đơn giản là rơi vào chính bản thể mình; bản thể đó cũng tương tự như bản thể của Toàn bộ. Trong tập trung, tâm trí vận hành không có kết thúc: bạn đang liên tục làm một cái gì đó. Tập trung xuất hiện từ quá khứ. Trong thiền không có kết thúc phía sau nó. Thực tế bạn đang không làm bất kì điều gì, bạn chỉ đơn giản là bạn. Với nó không có quá khứ, nó không bị làm vấy bẩn bởi quá khứ. Với nó không có tương lai, nó là sự tinh khiết của toàn bộ tương lai. Đó là điều mà Lão Tử gọi là wei-wu-wei, hành động thông qua không hành động. Đó là điều mà những bậc thầy Zen đã từng nói: ngồi tĩnh lặng và không làm gì, mùa xuân đến và cỏ sẽ mọc bởi chính nó. Nên nhớ: ‘bởi chính nó’ – không gì được làm. Bạn đang không kéo cỏ mọc lên; mùa xuân đến và cỏ mọc bởi chính nó. Trạng thái đó – khi bạn cho phép cuộc sống tiếp tục trên con đường của chính nó, khi bạn không muốn hướng dẫn nó, khi bạn không muốn áp đặt lên nó bất kì sự điều khiển nào, khi bạn không thao túng, khi bạn đang không ép buộc bất kì kỉ luật nào lên nó – trạng thái tinh khiết tự nhiên không kỉ luật đó chính là thiền.
Thiền là trong hiện tại, hiện tại tinh khiết. Thiền là ngay tức thì. Bạn không thể tiền, bạn có thể trong thiền. Bạn không thể trong tập trung, bạn có thể tập trung. Tập trung là con người, thiền là điều linh thiêng.

Chọn thiền

Ngay từ lúc ban đầu, tìm kiếm một cái gì đó thu hút bạn.

Thiền khôngnên là nỗ lực ép buộc. Nếu nó là ép buộc, nó sẽ diệt vong ngay từ lúc ban đầu. Điều gì bị ép buộc cũng sẽ không làm cho bạn tự nhiên. Không cần thiết tạo ra xung đột vô bổ. Điều này phải được hiểu bởi vì tâm trí có khả năng tự nhiên để thiền nếu bạn cho nó những đối tượng hấp dẫn.

Nếu bạn là xu hướng cơ thể, có những con đường đạt tới Thượng đế thông qua cơ thể bởi vì cơ thể cũng thuộc về Thượng đế. Nếu bạn cảm nhận rằng bạn là xu hướng trái tim, vậy thì hãy cầu nguyện. Nếu bạn cảm nhận rằng bạn là xu hướng trí tuệ, vậy thì hãy thiền.

Theo cách đó, thiền của tôi là khác. Tôi đã cố gắng nghĩ ra những phương pháp có thể được sử dụng bởi tất cả ba kiểu. Cơ thể, trái tim và trí thông minh được sử dụng bởi chúng rất nhiều. Cả ba tham gia cùng nhau và chúng vận hành ở những người khác nhau theo cách khác nhau.

Thân Tâm trí - tất cả thiền của tôi di chuyển trên cùng một con đường. Chúng bắt đầu từ cơ thể, chúng di chuyển thông qua trái tim, chúng tới tâm trí và sau đó ra bên ngoài.

Luôn ghi nhớ, bất kì điều gì bạn thích thú cũng có thể hướng sâu vào bạn. Thích thú nó đơn giản là nó phù hợp với bạn. Nhịp điệu của nó hòa hợp với bạn: có sự hòa hợp tinh tếgiữa bạ và phương pháp. Một lúc nào đó bạn thích thú phương pháp, vậy thì bạn không trở nên tham lam, hướng vào phương pháp nhiều nhất có thể. Bạn có thể thực hiện nó một lần hay nếu có thể thì hai lần ngày. Càng thực hiện nó nhiều bạn càng thích thú nó. Chỉ bỏ phương pháp khi sự thích thú của bạn biến mất; vậy thì công việc của nó kết thúc. Tìm kiếm phương pháp khác. Không phương pháp nào có thể đưa bạn tới tận cùng. Trong hành trình bạn sẽ phải đổi tàu nhiều lần. Phương pháp cụ thể đưa bạn tới trạng thái cụ thể. Ngoài điều đó ra nó không còn tác dụng nữa, nó đã bị lãng phí.

Cho nên hai vấn đề phải được nhớ: khi bạn đang thích thú phương pháp thì hãy hướng sâu vào nó nhiều nhất có thể, nhưng đừng bao giờ nghiện nó, bởi vì vào một ngày nào đó bạn cũng sẽ phải từ bỏ nó. Nếu bạn trở nên quá nghiện nó, vậy thì nó giống như thuốc phiện, bạn không thể dời nó. Bạn không còn thích nó nữa - nó không cho bạn bất kì điều gì - nhưng nó đã trở thành thói quen. Thế thì con người có thể tiếp tục, nhưng chỉ đang di chuyển trong vòng tròn; không thể dẫn ra bên ngoài.

Cho nên hãy để niềm vui trở thành tiêu chuẩn. Nếu niềm vui có đó, hãy tiếp tục cho tới niềm vui cuối cùng. Nó phải bị vắt hoàn toàn. Không còn lại chút nước nào... thậm chí chỉ là một giọt. Và thế thì có khả năng bỏ rơi nó. Hãy chọn phương pháp khác mà nó lại mang đến niềm vui. Con người phải thay đổi nhiều lần. Khác với những người khác nhưng việc thực hành một phương pháp trong hành trình là điều rất hiếm.

Không cần thiết phải thực hành nhiều thiền bởi vì bạn có thể tạo ra những điều bối rối, những thứ ngược đời và bệnh tật sẽ xuất hiện.

Chọn hai phương pháp và trung thành với chúng. Thực tế tôi muốn bạn chọn một; điều đó hẳn là tốt nhất. Hẳn là tốt hơn khi lặp lại nhiều lần một phương pháp phù hợp với bạn. Vậy thì điều đó sẽ sâu sắc hơn. Bạn đã thử nhiều thứ - ngày này thứ này, ngày khác thứ khác. Và bạn sáng tạo ra chính bạn, cho nên bạn có thể tạo ra nhiều rắc rối. Trong sách Tantra có một trăm hai mươi phương pháp thiền. Bạn có thể bị điên. Bạn đã thực sự điên!

Thiền không phải là trò đùa. Đôi khi chúng có thể trở nên nguy hiểm. Bạn đang chơi với những cơ cấu tinh tế của tâm trí. Đôi khi điều nhỏ nhặt mà bạn đang thực hiện mà không nhận biết có thể trở nên nguy hiểm. Cho nên đừng bao giờ tìm cách phát minh, đừng tạo ra thiền hổ lốn của chính bạn.

Khi tôi nói thực hành thiền, tôi biết rằng thông qua thiền không ai đạt tới; nhưng thông qua thiền bạn đạt tới điểm, nơi mà thiền trở nên có thể.

Tạo không gian cho thiền

Nếu bạn có thể tạo ra nơi chốn đặc biệt – ngôi đền nhỏ hoặc góc trong nhà, nơi mà bạn có thể thiền hàng ngày – vậy thì đừng sử dụng góc đó cho bất kì mục đích khác, bởi vì mọi mục đích đều có sự rung động của riêng nó. Chỉ sử dụng góc đó cho thiền và không làm gì khác nữa. Vậy thì góc đó sẽ trở nên được nạp và nó sẽ đợi bạn hàng hàng. Góc sẽ trở nên hữu ích với bạn, nơi chốn sẽ tạo ra sự rung động đặc biệt, không khí đặc biệt mà trong nó bạn có thể hướng vào sâu hơn một cách dễ dàng hơn. Đó là lý do tại sao những ngôi đền, những nhà thờ và nhà thờ Hồi giáo được tạo ra – chỉ để có nơi chốn cho cầu nguyện và thiền.

Nếu bạn có thể chọn giờ cố định để thiền thì điều đó cũng rất hữu ích bởi vì cơ thể bạn, tâm trí bạn là cơ cấu. Nếu hàng ngày bạn ăn trưa vào một giờ cố định thì cơ thể bạn bắt đầu đòi hỏi thức ăn tại chính thời điểm đó. Thỉnh thoảng bạn có thể chơi một vài trò thủ thuật với nó. Nếu bạn dùng bữa trưa vào lúc một giờ và đồng hồ báo rằng bây giờ là một giờ, bạn sẽ đói – thậm chí nếu đồng hồ không đúng và nó chỉ là mười một hay mười hai giờ. Bạn nhìn đồng hồ, nó chỉ một giờ, và bỗng nhiên bạn cảm thấy đói. Cơ thể bạn là cơ cấu.

Tâm trí bạn cũng là cơ cấu. Thiền hàng ngày ở cùng một nơi, cùng một thời điểm và bạn sẽ tạo ra cái đói thiền bên trong cơ thể và tâm trí bạn. Hàng ngày vào thời điểm cụ thể, tâm trí và cơ thể bạn sẽ đòi hỏi bạn vào thiền. Điều đó sẽ rất hữu ích. Trung tâm được tạo ra bên trong bạn sẽ trở nên đói và khát.

Lúc ban đầu, điều đó là tốt. Trừ khi bạn đạt được điểm, nơi mà thiền trở nên tự nhiên và bạn có thể thiền ở bất kì nơi đâu, bất kì thời gian nào – cho đến thời điểm đó, sử dụng nguồn máy móc này của cơ thể và tâm trí như là sự trợ giúp.

Môi trường cho bạn: tắt ánh sáng, đốt một loại hương nào đó trong phòng, mặc một loại quần áo mềm mại, kích cỡ cụ thể, một loại thảm nào đó, một tư thế cụ thể. Tất cả điều này là có ích nhưng đó không phải là ý nghĩa chính. Nếu một người nào đó khác tuân theo điều đó thì nó có thể trở thành rào cản. Con người phải tìm ra nghi thức cho chính mình. Nghi thức đơn giản để có thể giúp con người thoải mái và chờ đợi. Và khi bạn thoải mái và chờ đợi thì một cái gì đó xuất hiện, giống như giấc ngủ, Thượng đế đến với bạn. Giống như tình yêu, Thượng đế đến với bạn. Bạn không thể quyết định điều đó, bạn không thể ép buộc nó.

Thiền là chìa khóa để mở ô cửa huyền bí của tồn tại.

Thoải mái và tự nhiên

Con người có thể ám ảnh với thiền. Và ám ảnh là rắc rối: bạn đã bị ám ảnh với tiền và bây giờ bạn bị ám ảnh với thiền. Thiền không là rắc rối, ám ảnh là rắc rối. Bạn bị ám ảnh bởi thương trường và bây giờ bạn ám ảnh với Thượng đế. Thương trường không phải là vấn đề mà là ám ảnh. Con người nên thoải mái và tự nhiên và không bị ám ảnh bởi bất kì điều gì, không với tâm trí hoặc không với thiền. Chỉ khi đó, không vướng bận, không ám ảnh, khi bạn chỉ đơn giản là tuôn chảy thì điều tối thượng xuất hiện với bạn.