Read more
Osho - Kiến thức có giúp người ta hiểu biết không?
Câu hỏi
Con trai tôi đã trốn chạy khỏi nhà và ở đây trong đạo tràng này. Nó tự do có bất kì loại ý nghĩ nào, nhưng trước hết nó phải hoàn thành học tập tốt nghiệp đại học để cho nó có thể hiểu được thế giới theo cách tốt hơn và ra quyết định đúng.
Tôi có thể hiểu được khó khăn của các bậc cha mẹ. Cố gắng thuyết phục con bạn đi, tôi ủng hộ tất cả cho điều đó. Cố gắng thuyết phục nó nhưng đừng ép buộc nó, đừng đe doạ nó. Tránh những đe doạ tinh vi hay thô thiển. Chỉ để mở tâm trí bạn cho con trai bạn, đặt trái tim bạn ra trước nó, bảo cho nó cách bạn cảm thấy. Điều bạn nói là không có nghĩa lắm đâu cho nên để quyết định lại cho nó.
Chẳng hạn bạn nói: Con trai tôi đã trốn chạy khỏi nhà và ở đây trong đạo tràng này. Đã phải có cái gì đó sai trong nhà bằng không tại sao người ta phải trốn khỏi nhà và tới đạo tràng này? Đạo tràng này lại là nhà khác. Nghĩ về nhà bạn đi. Cái gì sai ở đó? Cái gì đó phải thiếu tình yêu, sự sống động. Cái gì đó phải thiếu. Quan sát điều đó. Con trai bạn đã cho một dấu hiệu rằng cái gì đó sai.
Có thể bố và mẹ không trong hài hoà sâu và nhà bị hỗn độn. Có thể con cái quên lãng hay có thể có quá nhiều chăm sóc. Đằng nào thì đứa con cũng cảm thấy ngột ngạt - hoặc bởi sự dửng dưng hoặc bởi quá nhiều tình yêu quá nhiều chăm nom. Cân bằng bị thiếu.
Đưa gia đình bạn về đúng đi. Chỉ mang đứa trẻ trở về nhà sẽ không có tác dụng gì mấy bởi vì nó sẽ trốn nữa. Cho nên nghĩ về điều đó đi. Con bạn đã cho bạn một chỉ dẫn rằng cái gì đó về căn bản là sai. Điều đó là điều đầu tiên.
Điều thứ hai - bạn nói: Nó tự do có bất kì loại ý nghĩ nào nhưng trước hết.... Bạn chỉ nói, bạn không cho nó tự do. Bạn ngụ ý gì bởi 'nhưng'? Bố mẹ có thủ đoạn nói đó. Họ nói, 'Con được hoàn toàn tự do, tuyệt đối tự do, nhưng....' Cái 'nhưng' đó là quá lớn. Nó phá huỷ mọi tự do.
Và bố mẹ có thói quen cổ của việc nói, 'Trước hết trưởng thành đã và thế rồi con sẽ hiểu.' Nhưng, tôi xin lỗi, tôi muốn hỏi bạn liệu bạn đã trưởng thành chưa. Bạn có thấy người trưởng thành nào không? Có thể người đó có giáo dục tốt, đã tốt nghiệp từ đại học, có trong danh sách xuất sắc, có việc làm tốt, có hôn nhân, có con - mọi thứ đều diễn ra tốt đẹp. Nhưng nhìn sâu vào người đó xem có trưởng thành không? Người đó có thực hiểu cuộc sống là gì không? Người đó có nhận biết nào không? Hay người đó dốt nát về cuộc sống như bất kì đứa trẻ nào? Thỉnh thoảng chuyện xảy ra là trẻ con còn tỉnh táo hơn người lớn bởi vì trẻ con có tâm thức tươi tắn hơn. Ít bụi tụ tập lên tấm gương của chúng. Dầu vậy chúng đã không bị đầu độc bởi xã hội.
Bạn gọi đại học của bạn là gì? Nó là thể chế trong phục vụ cho xã hội. Nó đầu độc. Nó thao túng mọi người. Nó buộc mọi người vào việc phục vụ cho xã hội. Nó phá huỷ tính cá nhân của mọi người. Từ những người đẹp đẽ nó làm ra thư kí, người thu thuế, đại biểu hội đồng, tahsildar, trưởng ga, mọi sự kiểu như vậy. Từ những người đẹp đẽ, từ những đứa trẻ đẹp nó tạo ra những thứ xấu, những thứ chết. Toàn thể hệ thống giáo dục là cách phá huỷ con người, tự do của con người; phá huỷ tâm thức của con người; phá huỷ tính sống động của con người; làm cho người đó thành dùng được - thu người đó thành phương tiện để cho xã hội có thể dùng người đó theo cách sinh lời, để cho người đó trở thành công cụ. Thế thì người đó trở thành lính trong quân đội - đi giết và, bị giết. Hay người đó trở thành thư kí trong văn phòng hay người thu thuế hay uỷ viên hội đồng và phí hoài cả đời người đó vì cái gì đó người đó không quan tâm chút nào và cứ làm những điều mà người đó chưa bao giờ muốn làm ngay chỗ đầu tiên.
Cái chết tới ngày một gần hơn, bạn càng trở nên sợ nhiều hơn - và sợ hãi làm què quặt. Và thế rồi bạn không thể thay đổi được. Rất khó cho một người ở độ tuổi bốn mươi hay bốn nhăm thay đổi, bởi vì bây giờ mọi thứ đã lắng đọng - bằng cách nào đó. Nó đã là cuộc vật lộn lâu dài, mọi sự đã lắng đọng, và bây giờ thay đổi dường như rất khó khăn. Bây giờ người ta đơn giản cứ chờ đợi cái chết tới làm nhẹ cho người ta.
Bạn nói:.. nhưng trước hết nó phải hoàn thành học tập tốt nghiệp đại học để cho nó có thể hiểu được thế giới theo cách tốt hơn. Bạn cho rằng người có giáo dục hiểu thế giới theo cách tốt hơn sao? Tôi chưa bao giờ bắt gặp điều đó. Người có giáo dục là người tồi nhất vì họ có màn che thế trên mắt họ. Họ có thể hiểu điều được viết trong sách nhưng họ không hiểu cái gì có đó trong cuộc sống. Người có giáo dục có tâm trí được trau dồi tớ mức người đó không cho phép cái gì từ cái thực đi vào mình. Người đó nhìn vào sách nhưng người đó chưa bao giờ nhìn vào mặt của mọi người, nhìn vào mắt của mọi người. Người đó chưa bao giờ nhìn quanh. Cho dù Thượng đế tới người đó sẽ cứ đọc Kinh Thánh và người đó thậm chí có thể nói với Thượng đế, 'Đợi đã, đợi bên ngoài, tôi đang làm việc thiền tôn giáo,' hay cái gì đó kiểu như vậy.
Có một câu chuyện Hindu về một học giả lớn thường tụng kinh mọi sáng trong ba, bốn, năm giờ.
Từ ba giờ sáng ông ấy bắt đầu làm việc tụng kinh và lời cầu nguyện trong nhiều năm. Và ông ấy là một học giả lớn, một học giả tiếng Phạn lớn, người rất có học.
Thế rồi cuối cùng Krishna rủ lòng thương với ông ta và một hôm ông ấy tới gặp ông ta. Ông ấy đứng đằng sau người này, để tay lên vai người này. Người này nhìn lên và nói, 'Ông làm gì vậy? Ông không thể thấy tôi đang làm lời cầu nguyện của tôi sao? Đây có phải là lúc để quấy rối tôi không?' Và Krishna rụt lại và biến mất.
Bây giờ câu chuyện này có vẻ rất ngớ ngẩn. Người này đã từng tụng hari krishna, hari krishna, hari krishna trong nhiều năm nhưng khi Krishna tới người này không thể nhận ra được ông ấy. Ông ta tưởng kẻ xâm nhập nào đó đã tới - người rất ngu xuẩn nào đó, người không thể thấy được rằng học giả này đang thiền. Người này thậm chí có thể không tắm sáng và ở đây người này chạm vào thân thể của học giả và làm hỏng cả buổi thiền. Và học giả này phải đi tắm lại ở sông Hằng và lại bắt đầu lời cầu nguyện của mình. Cho nên ông ta rất sung sướng là ông ta đã gạt bỏ được người ngu này. Đây là ai?
Nếu Jesus tới một người Ki tô giáo, người đang trầm tư về Kinh Thánh, liệu người Ki tô giáo này có nhận ra Jesus không? Nếu Mahavir tới một người Jaina, người đang nhịn ăn và đọc mật chú namokar namokar, liệu người đó có khả năng nhận ra ông ấy không? Không thể được. Để nhận ra chân lí bạn cần đôi mắt trần, trần trụi - không văn hoá, hoang dã, vô giáo dục.
Tôi có thể cảm thấy bạn chăm nom cho con bạn, điều đó là đúng, nhưng điều bạn nói là không đúng. Tôi có thể hiểu và tôi muốn con trai bạn quay về nhà, tôi tất cả ủng hộ cho điều đó, nhưng lí do bạn đưa ra là không đúng. Tôi có thể cảm thấy tình yêu của bạn với con bạn. Bạn lo lắng về tương lai của nó. Bạn lo nghĩ nó sẽ làm gì, làm sao nó sẽ kiếm được bánh mì. Tôi có thể hiểu, tôi thông cảm toàn bộ với bạn - nhưng lí do mà bạn đưa ra là tuyệt đối sai.
Bạn nói: ... trước hết nó phải hoàn thành học tập tốt nghiệp đại học để cho nó có thể hiểu.... Hiểu biết không bao giờ tới theo cách đó. Để hiểu biết tới một ngày nào đó người ta phải dỡ bỏ mọi điều người ta đã học. Để hiểu biết tới người ta phải trở thành đứa trẻ lần nữa, người ta phải gột sạch mọi điều xã hội đã làm, người ta phải làm cho trái tim mình thành sạch sẽ.
Có lần một người tới Phật, một người rất có văn hoá, có giáo dục, một bác học. Và ông ta hỏi Phật một câu hỏi. Phật nói, 'Thưa ông. Ngay bây giờ ta không thể trả lời được.' Người này nói, 'Sao ông không thể trả lời được? Ông bận hay cái gì?' Ông ta là người quan trọng, nổi tiếng khắp cả nước, và tất nhiên, ông ta cảm thấy khó chịu rằng Phật quá bận tới mức ông ấy không thể dành cho ông ta chút ít thời gian.
Ông ta nói, 'Tôi đã đi bộ cả nghìn dặm đường.' Vào thời đó làm gì có tầu hoả, chẳng có gì cả, đi lại thực sự khó. Du hành là nguy hiểm. Ông ta đã đi bộ xa; ông ta đã tới từ phương nam xa xôi.
Phật nói, 'Không, điều đó không phải là vấn đề. Ta có đủ thời gian, nhưng ngay bây giờ ông sẽ không có khả năng nhận được câu trả lời.' Ông bác học hỏi, 'Ông ngụ ý gì?' Phật nói, 'Có ba kiểu người nghe. Kiểu thứ nhất là giống như cái bình bị đặt lộn ngược. Ông có thể cứ trả lời, chẳng cái gì sẽ đi vào người đó. Người đó không sẵn có. Kiểu người nghe thứ hai giống như cái bình có lỗ thủng ở đáy. Nó không bị dựng ngược lên, nó ở đích xác đúng tư thế, nó là như nó phải vậy, nhưng nó có lỗ thủng ở đáy. Cho nên nó trông thì giống như được đổ đầy nhưng chỉ chốc lất thôi. Sớm hay muộn nước cũng chảy ra và nó lại trống rỗng. Chỉ hình tướng, chỉ bề ngoài, nó có vẻ giống như cái gì đó đang đi vào - thực sự chẳng cái gì vào cả vì nó không thể giữ được cái gì. Và thế rồi có kiểu người nghe thứ ba người không có lỗ hổng nào ở đáy và người không bị đặt như cái bình lộn ngược mà đầy rác rưởi. Nước có thể vào trong nó nhưng khoảnh khắc nước vào, nó trở thành bị đầu độc.
'Và ông là cả ba loại đó cùng lúc đấy, thưa ông. Cho nên ngay bây giờ là rất khó. Ông là rác, rác bởi vì ông thông thái thế. Tri thức là rác rưởi. Cái mà ông đã biết là rác rưởi; chỉ cái mà ông đã không biết mới làm thuần khiết, biến đổi, giải thoát. Mọi thứ được vay mượn đều là rác rưởi. Ông đã đánh cắp nó, làm sao nó có thể làm thuần khiết ông được? Không biết cái đó, ông nghĩ là ông biết. Ông là kẻ giả vờ. Ông lừa dối. Ông là đạo đức giả.'
Cho nên khi cái đầu của người ta giống như cái bình đầy rác, cho dù Thượng đế có tới và nói cái gì đó với người đó, khoảng khắc nó đi vào người đó, nó sẽ trở thành bị đầu độc. Nó sẽ không được nghe thấy theo như cách nó đã được nói. Nó sẽ bị diễn giải sai. Rất khó thay đổi người có học bởi vì người đó đã có ý tưởng cố định. Người đó ẩn nấp đằng sau những ý tưởng đó.
Tôi đã nghe nói về một người rất nhút nhát - một thanh niên, rất nhát - người chưa bao giờ hẹn hò với cô gái. Mẹ anh ta rất lo lắng, cũng là tự nhiên thôi. Nhưng một hôm người mẹ và người bố cả hai đều ngạc nhiên vì cậu con trai nói, 'Con sẽ hẹn hò đêm nay.' Họ rất sung sướng. Họ giúp cậu ta. Họ cho cậu ta tiền và họ nói, 'Con đi đi và tự mình tận hưởng.'
Cậu ta đi nhưng quay về sau nửa giờ. Họ lại ngạc nhiên và nói, 'Sớm thế à? Con có thấy cô bé đó không?' Cậu ta nói, 'Có, con đã thấy cô ấy. Và giá mà con không nấp sau hàng rào thì cô ấy chắc đã thấy con.'
Bây giờ đây là kiểu hẹn hò gì? Ẩn sau hàng rào! Cậu ta nói, 'Con đã thấy cô ấy và giá mà con không nấp sau hàng rào thì cô ấy chắc đã thấy con.'
Con người của tri thức ẩn nấp đằng sau hàng rào và nhiều hàng rào. Việc hiểu của người đó thậm chí còn ít hơn nếu tri thức của người đó là nhiều hơn.
Bạn ngụ ý gì, thưa ngài, khi bạn nói: Nó sẽ hiểu nhiều hơn? Nó sẽ thông thái hơn, đúng, nhưng nó sẽ không hiểu hơn đâu. Ngay bây giờ nó có thể hiểu nhiều hơn mặc dầu cho dù bây giờ có thể đã quá trễ. Giá mà nó tới sớm hơn chút nữa nó chắc đã hiểu nhiều hơn.
Xã hội có thể được biến đổi một cách toàn bộ nếu trẻ nhỏ bắt đầu thiền. Chúng không nghiêm chỉnh cho nên chúng rất sẵn sàng cho thiền. Chúng vui vẻ, chơi đùa. Chúng coi mọi thứ là trò vui. Đôi khi chuyện xảy ra là khi một đứa trẻ nhỏ đi tới nhận tính chất sannyas và tôi bảo nó 'Nhắm mắt lại' nó nhắm mắt và nó tận hưởng điều đó như không ai khác tận hưởng điều đó. Chính ý tưởng này mà nó đã được nhận một cách nghiêm chỉnh thế làm cho nó hân hoan. Nó ngồi im lặng. Thỉnh thoảng tôi đã thấy những người lớn nhìn, chỉ lé mắt ra chút xíu để xem cái gì đang xảy ra. Nhưng trẻ nhỏ, chúng sẵn sàng nhắm mắt lại. Chúng nhắm rất chặt bởi vì chúng sợ chúng sẽ mở ra nếu chúng không nhắm chặt. Chúng thực sự làm điều đó một cách nghiêm khắc. Chúng đem toàn thể năng lượng của chúng vào đó bởi vì chúng biết rằng nếu chúng không làm điều đó một cách toàn bộ thì mắt sẽ mở ra và chúng sẽ bắt đầu nhìn để xem vấn đề là gì, cái gì đang diễn ra. Tôi đã thấy chúng nhắm mắt thực sự. Và xem đứa trẻ ngồi im là một trong những điều hay nhất mà bạn có thể bắt gặp.
Trẻ con có thể được dạy thiền dễ dàng hơn nhiều bởi vì chúng còn chưa bị làm hỏng. Khi bạn đã bị làm hỏng công việc khó khăn là giúp bạn dỡ bỏ.
Tôi đã nghe nói rằng bất kì khi nào bất kì ai tới Mozart, nhà soạn nhạc và nhạc sĩ vĩ đại, ông ấy sẽ hỏi, 'Ông đã học nhạc ở bất kì chỗ nào khác trước đây chưa?' Nếu người này đã học rồi, thế thì ông ấy sẽ đòi phí gấp đôi. Nếu người đó chưa học nhạc chút nào thế thì ông ấy sẽ nói, 'Điều đó là tốt. Cho dù nửa phí cũng được.'
Mọi người rất phân vân bởi vì điều này là phi logic - 'Khi một người mới tinh tới, người không biết gì về nhạc, ông đòi có nửa phí, và khi ai đó đã làm việc mười năm tới ông đòi phí gấp đôi!' Mozart nói, 'Có lí do chứ. Thứ nhất tôi phải lau sạch tấm bảng. Điều đó là công việc gian nan hơn. Phá huỷ mọi điều người đó đang mang còn khó hơn là dạy.'
Dạy là rất dễ dàng nếu bạn sẵn có. Với trái tim trinh nguyên, việc dạy là rất đơn giản - và trẻ con là trái tim trinh nguyên.
Cho nên tôi sẽ không đồng ý rằng con bạn sẽ trở nên nhiều hiểu biết hơn về thế giới. Nó có thể đơn giản trở nên trần tục hơn, trần tục như bạn vậy. Ngay bây giờ nó không trần tục thế, đó là lí do tại sao nó đã tới đạo tràng và đã trở thành một sannyasin. Nó là người thế giới khác. Nó không quan tâm chút gì tới tiền, quyền, danh - mọi thủ đoạn đó. Nó là người thế giới khác. Bạn có thể thấy.
Và bạn có thể thấy nhiều thanh niên ở đây - chín mươi chín phần trăm các sannyasins của tôi là thanh niên. Tại sao? Tại sao thanh niên lại quan tâm thế tới tính chất sannyas, và không phải là người già? Người già trở nên tinh ranh, cân đong, tính toán. Người già trở nên láu cá. Họ nghĩ dưới dạng lợi nhuận và mất mát. Họ nghĩ về điều gì sẽ cho họ thêm, thêm lợi nhuận, và họ nghĩ về cả nghìn lẻ một thứ. Ngoại trừ cuộc sống họ nghĩ về mọi thứ; ngoại trừ tình yêu họ nghĩ về mọi thứ. Họ chăm nom tới mọi cái không bản chất; cái bản chất họ không chăm nom. Họ là phàm nhân. Tôi ngụ ý gì bởi phàm nhân? Tôi ngụ ý người nghĩ về những cái không bản chất.
Một hôm Mulla Nasrudin đi tới ông chủ của anh ta và nói, 'Thưa sếp, tôi có thể mượn chiếc xe hơi của sếp vào ngày hai mươi nhăm tháng này không?' Ông chủ hỏi, 'Để làm gì? Sao anh cần xe, Nasrudin? Anh chưa bao giờ hỏi về nó trước đây.' Anh ta nói, 'Tôi định lấy vợ hôm đó.' Ông chủ nói, 'Chắc chắn anh có thể mượn nó được. Người ta không lấy vợ mọi ngày. Anh có thể mượn không chỉ một xe. Anh có thể mượn cả ba xe của tôi.'
Nasrudin rất sướng. Và thế rồi ông chủ nói, 'Nào nói cho tôi. Cô gái may mắn đó là ai vậy?' Nasrudin trả lời, 'Tôi vẫn còn chưa quyết định được điều đó. Tôi nghĩ trước hết tôi nên hỏi về xe đã. Nếu tôi có thể có xe, tôi có thể tìm được cô gái. Điều đó không phải là vấn đề lớn.'
Đây là phàm nhân. Người đó nghĩ trước về cái không bản chất: tiền, quyền, danh, thế lực, xe, nhà, ngân hàng, bảo hiểm. Người đó nghĩ về những điều này trước; an ninh tới trước. Người đó không lo lắng chút nào về bạn là ai. An ninh này là dành cho ai? Số dư ngân hàng này là dành cho ai? Nhà này và xe này là dành cho ai? Cho ai? Bạn đang biến mất, cuộc sống của bạn đang tuột khỏi bàn tay của bạn - và bạn lo lắng về cái không bản chất!
Người thế giới khác là người nghĩ về điều bản chất trước. Con bạn vẫn là người thế giới khác, không phàm nhân, do đó cậu ấy ở đây. Và bất kì cái gì bạn đang nói đều không liên quan mấy đâu, nó chỉ là biện luận thôi. Nếu bạn đã trở nên hiểu biết thế thì đưa ra chứng minh về điều đó đi. Thế thì bạn bảo đứa trẻ, 'Con về nhà và học tập và bố sẽ trở thành sannyasin.' Điều đó sẽ là chứng minh. Và thế thì, tôi nghĩ, đứa trẻ sẽ phải đi bởi vì bây giờ nó biết bố nó ngụ ý điều đo. Điều đó sẽ là cái gì đó.
Tôi sẵn sàng cho trao đổi đấy. Bạn ở đây và để con bạn đi - và nó sẽ đi một cách hạnh phúc bởi vì thế thì bố nó thực sự chăm nom và hiểu biết và do vậy bất kì cái gì nó nói cũng đều có nghĩa.
Một hôm một ông già Ấn Độ tới tôi - ông ấy đã bẩy mươi nhăm tuổi rồi. Tất nhiên, ở Ấn Độ, mọi người rất chống lại tôi - nhất định vậy rồi, một cách tự nhiên - bởi vì họ nghĩ rằng cho thanh niên tính chất sannyas là phá huỷ cuộc sống của họ. Cậu con trẻ của ông này đã nhận tính chất sannyas và ông này rất lo nghĩ. Ông ấy nói, 'Ông làm gì vậy? Điều này là chống lại kinh sách. Người ta phải trở thành sannyasin chỉ sau bẩy mươi nhăm tuổi. Trả lại con trai tôi đi. Đây không phải là lúc đúng. Đầu tiên nó phải lấy vợ đã.' Cũng như bạn nói con trai bạn trước hết phải trở nên tốt nghiệp, ông ấy nói trước hết con ông ấy phải lấy vợ đã, trải nghiệm cuộc sống, có con, đi vào công việc của người chủ gia đình và thế rồi một ngày nào đó nó có thể trở thành sannyasin.
Đứa con ngồi cạnh tôi. 'Được, tôi có thể hiểu,' tôi nói với ông già này. 'Con ông có thể trở về nhưng ông ngồi vào ghế của cậu ấy vậy!' Ông ấy nói, 'Tại sao?' Tôi nói, 'Ông bẩy mươi nhăm rồi, bây giờ thời gian đã tới. Ông đã sống trong thế giới. Kinh sách nói rằng sau bẩy mươi nhăm người ta phải trở thành sannyasin. Ông nói sao?' Ông ấy nói, 'Điều này khó.' Thế là tôi nói, 'Thế thì cái gì bảo đảm rằng con trai ông, nếu nó tới tuổi bẩy mươi nhăm - và ai biết nó có thể không bao giờ tới tuổi bẩy mươi nhăm - cái gì đảm bảo rằng nó sẽ có khả năng nhận tính chất sannyas nếu như ông không thể nhận nó? Ông cho chứng minh đi. Ông nhận tính chất sannyas và tôi sẽ thả con trai ông và tôi sẽ nói, "Anh đi và lấy vợ đi."' Kể từ đó ông già ấy chẳng bao giờ quay lại và tôi nghĩ ông ấy sẽ chẳng bao giờ tới nữa.
Nhìn vào cuộc sống mà xem. Biết bao nhiêu người được giáo dục, đặc biệt là ở phương Tây. Bây giờ mọi người đều được giáo dục. Giáo dục không còn có giá trị. Thực ra, các nhà tư tưởng lớn của phương Tây đều nghĩ về làm sao tạo ra xã hội không có trường học. Ivan Illich đã đề nghị một chương trình toàn thể về cách tạo ra xã hội không trường học. Và D.H. Lawrence thường nói đi nói lại rằng nếu con người được cứu thì mọi đại học nên được đóng cửa trong một trăm năm.
Có mọi mơ ước và ý tưởng rằng khi nhân loại trở nên được giáo dục, khi mọi người được giáo dục, sẽ có thiên đường. Thiên đường đó đã không xảy ra. Thực ra, mọi thiên đường đã biến mất bởi vì giáo dục. Người vô giáo dục hồn nhiên hơn nhiều, đáng yêu hơn nhiều, đẹp hơn nhiều so với người có giáo dục.
Con người của giáo dục trở nên tinh ranh, láu cá, khai thác. Đó là mọi điều về giáo dục - cách làm cho bạn hiệu quả hơn trong khai thác mọi người, cách làm cho bạn có khả năng làm ít và được nhiều. Đó là toàn thể kĩ thuật của giáo dục. Nó còn là cái gì khác nữa? Giáo dục là cái gì khác ngoài cách không làm gì và được mọi thứ? Thế thì bạn là người được giáo dục nhất. Giáo dục càng cao, công việc càng ít - và càng nhiều lợi nhuận. Con người thực của giáo dục không làm việc chút nào. Người đó đơn giản khai thác, người đó đơn giản cướp của mọi người.
Không, giáo dục sẽ không cho cậu bé hiểu biết hay bất kì cái gì đâu. Đừng ép buộc cái gì vào cậu bé; cứ giãi bầy tâm trí của bạn ra trước cậu bé và bảo nó rằng đây là cách bạn cảm thấy. Chắc chắn bảo nó cách bạn cảm thấy - chính trách nhiệm của bạn là nói cho nó - nhưng thế thì trách nhiệm của bạn bị kết thúc. Bạn bảo nó, bạn làm cho nó nhận biết về tình huống này, nhưng nếu nó quyết định vẫn còn là kẻ ăn xin, thì cứ để chuyện đó là vậy đi. Nếu nó quyết định vẫn còn là sannyasin và muốn sống cuộc sống nguy hiểm, cứ để nó là vậy đi. Bạn đã sống chính cuộc sống rất được che chắn. Bạn đã thu được gì?
Khi tôi trở về từ việc tốt nghiệp, từ đại học, bố mẹ tôi rất lo nghĩ về hôn nhân của tôi. Đó là một trong những vấn đề lo nghĩ nhất ở Ấn Độ - đặc biệt với người như tôi. Bố mẹ tôi rất lo nghĩ. Đó là lúc để xây dựng gia đình và họ lo nghĩ rằng tôi có thể nói 'không'.
Một đêm khi tôi sắp đi ngủ mẹ tôi đi tới chỗ tôi. Bà ấy ngồi bên giường tôi và bảo tôi rằng họ rất lo nghĩ. Tôi nói, 'Chẳng cần lo nghĩ. Mẹ nói đi, vấn đề là gì?' Bà ấy nói, 'Bố mẹ sợ con có thể nói "không".' Tôi nói, 'Con có thể nói "có" mà không hỏi nó là gì. Mẹ cứ nói cho con.' Bà ấy trở nên rất sung sướng. Bà ấy nói, 'Bố mẹ muốn con lấy vợ. Con chọn bất kì cô gái nào đi - con chọn, bố mẹ không quan tâm về điều đó - nhưng con lấy vợ.' Tôi nói, 'Được, con đã nói "có" cho nên con sẽ theo điều đó. Chỉ có một điều - con sẽ cho mẹ hai tuần để nghĩ về điều đó. Mẹ có thu được cái gì bằng hôn nhân không? Sau hai tuần mẹ đơn giản nói cho con. Mẹ là mẹ của con và con hi vọng rằng mẹ sẽ không lừa con. Thiền về vấn đề này trong hai tuần... nếu cơ hội được trao cho mẹ lần nữa mẹ có lấy chồng không hay mẹ vẫn còn không lấy chồng?'
Mẹ tôi là người đàn bà đơn giản. Hai tuần đó thực sự là gian nan cho bà ấy. Tôi đã thấy bà ấy ngồi kêu khóc bởi vì sự thực tới với bà ấy lặp đi lặp lại rằng điều đó là vô nghĩa. Bà ấy đã chịu đựng cả đời mình. Hôn nhân, mười hai đứa con, liên tục chăm sóc, đứa con này ốm, đứa con kia ốm, gia đình nghèo, mười hai đứa con, và tất cả những lo âu và lo âu.
Sau hai tuần tôi hỏi, 'Mẹ nói gì?' Bà ấy nói, 'Con đã đổ lên mẹ rắc rối thế. Không, mẹ sẽ không gợi ý rằng con lấy vợ nhưng đừng nói điều đó cho bố con rằng mẹ đã nói vậy.'
Tôi bảo bà ấy, 'Con sẽ chăm lo tới bố riêng ra, mẹ không phải lo. Bố là bố của con, bố cũng cảm nhận cho con. Bố đã được gì?' Ông ấy chưa bao giờ hỏi tôi. Chưa bao giờ. Ông ấy đơn giản né tránh chủ đề này bởi vì ông ấy biết điều đã xảy ra.
Bạn đã sống trong thế giới, bạn được giáo dục, bạn đã sống cuộc sống gia đình được che chắn - bạn đã thu được gì? Bất kì cái gì thực sự không? Bất kì cái gì thực sự bản chất không? Bạn có thể thực sự chỉ ra cái bản chất đó cho con bạn không? Bạn có thể nói rằng bạn đã sống một cách trí huệ không? Bạn có thể nói rằng bạn hạnh phúc không và rằng nếu Thượng đế cho bạn cuộc sống khác bạn sẽ muốn sống theo cùng cách bạn đã sống không? Cứ nghĩ đi, suy tư về những điều này đi.
Tôi có thể hiểu tình yêu của bạn với đứa con. Điều đó hoàn toàn tốt. Tôi hạnh phúc rằng bạn đã tới từ nơi xa thế để đưa con bạn về. Bạn phải trong tình yêu sâu sắc với con. Nhưng trở nên tỉnh táo thêm chút ít. Nói với trái tim bạn. Nói điều bạn đã kinh nghiệm trong đời bạn. Điều đó chẳng phải cũng là ham muốn lớn lao trong tim bạn rằng nếu bạn được sinh ra lần nữa và cuộc sống lại được trao cho bạn, bạn sẽ muốn bắt đầu nó như một sannyasin không? Điều đó chí ít chẳng phải là tốt cho thay đổi sao? Nghĩ về nó mà xem. Nếu con trai của bạn trở nên được thuyết phục bởi bạn, đem nó đi với mọi phúc lành của tôi. Nhưng nếu nó không được thuyết phục, đừng đi trong giận dữ. Thế nữa cứ yêu mến nó. Để cho nó làm điều nó muốn làm. Để cho nó có kinh nghiệm sống riêng của nó theo cách riêng của nó. Ai biết?
Khi Phật rời bỏ cung điện của mình, người bố đã lo nghĩ. Và khi ông ấy trở nên chứng ngộ và quay lại sau mười hai năm, bố ông ấy rất giận - cũng là điều tự nhiên. Đây là đứa con trai duy nhất của ông ấy được sinh ra khi người bố đã rất già. Đứa con là món quà của Thượng đế. Đứa con là người thừa kế duy nhất của vương quốc và đứa con đã bỏ ông già này. Vương quốc này sẽ thuộc về ai? Không có ai chăm nom nó - và ông già này đã tám mươi tuổi rồi.
Khi người con quay về tất nhiên người bố giận dữ. Ông ấy đi tới cửa và ông ấy nói, 'Ta là bố của con. Ta vẫn cảm thông với con mặc dầu ta biết con đã làm một điều ngu xuẩn. Nhưng con không được ngụ ý là kẻ ăn xin, là sannyasin, con là con của một hoàng đế và con được ngụ ý là hoàng đế. Con quay về đi. Ta giận nhưng ta là bố của con, ta có thể tha thứ cho con. Con quay về đi. Vứt mọi cái vô nghĩa này đi và giải tám mọi sannyasin này đi, những người điên này, người đang theo con. Mẹ và bố của họ phải đau khổ như ta. Ta đã không ngủ trong mười hai năm. Ta không thể ngủ được. Nó đã là ác mộng. Con đã làm tổn thương ta rất sâu sắc.'
Phật đang đứng đó. Người bố rất giận. Ông ấy cứ quát tháo Phật cho tới khi cuối cùng ông ấy bình tĩnh lại một chút. Thế rồi Phật nói, 'Thưa ông, ông không thấy rằng tôi không phải là cùng người đã rời bỏ cung điện. Nhìn tôi đây. Tôi là một người mới toàn bộ. Tôi không phải là cùng người đã rời bỏ cung điện, người đã từng là con ông. Thân thể tôi có thể trông như cũ nhưng nhìn sâu vào trong tôi đi. Cái gì đó đã xảy ra. Và tôi đã tới đây chỉ để bầy tỏ lòng biết ơn của tôi với ông, để bầy tỏ tôi sung sướng là tôi đã được sinh ra cho ông, rằng ông đã cho tôi việc sinh. Tôi đã đạt tới và tôi đã tới để chia sẻ kinh nghiệm của tôi với ông. Trong tuổi già của ông, tôi muốn ông cũng đạt tới - bởi vì cái chết đang tới. Tôi có thể thấy chân ông đang run, ông không thể đứng thẳng được. Cái chết đang tới. Trước khi cái chết tới, biết chân lí là gì, biết cuộc sống là gì đi. Trước khi cái chết tới, nhận ra bản thân ông đi.'
Người bố nhìn. Chắc chắn đây không phải là cùng người mặc dầu người đó trông như cũ. Khuôn hình này chói sáng, ánh sáng lớn đã xảy ra cho người đó. Người bố bình tĩnh lại, ông ấy thiền về điều đó, ông ấy nghĩ đi nghĩ lại về điều đó và ông ấy thấy điều đó đúng. Phản ứng của ông ấy chỉ là phản ứng, phản ứng vô ý thức. Cuối cùng bản thân ông ấy đã trở thành thiền nhân. Chung cuộc, trước khi ông ấy chết, ông ấy đã trở thành khất sĩ bhikkhu, ông ấy đã trở thành sannyasin.
Trách nhiệm của bạn là lớn, nhưng đừng chỉ phản ứng từ vô nhận biết. Cho cậu con một cơ hội nữa đi. Anh ta có thể đúng. Nghĩ từ phía cậu ấy nữa. Bao giờ cũng nhớ rằng chân lí không là độc quyền của ai cả và chân lí chẳng liên quan gì tới độ tuổi. Thỉnh thoảng một cậu bé có nó và thỉnh thoảng một ông già không có nó. Và bất kì khi nào bạn nói cái gì đó, nhớ đừng phán xét.
Mới vài ngày trước, cái gì đó đã xảy ra. Già Paritosh đã viết một tạp chí, một tạp chí hay. Tôi đã nhìn vào trong nó và nhiều sannyasin khác đã nhìn vào nó - và chúng tôi có nhiều người có tài ở quanh đây, các tác giả, nhà thơ, tiểu thuyết gia được xuất bản. Tất cả họ đều đã nhìn vào nó và họ thích nó. Cho nên ông ấy đã gửi nó tới một người bạn, người là nhà xuất bản ở Anh.
Vài ngày trước ông ấy nhận được tạp chí gửi lại. Bởi nhầm lẫn, bởi sai lầm vô ý thức nào đó, bức thư ông ấy đã viết cho nhà xuất bản quay lại cùng bản thảo. Nhà xuất bản phải đã đưa bản thảo cho độc giả - và trên bức thư độc giả đọc có viết: 'người này chán lắm'.
Thứ nhất bức thư này không nên tới cùng với bản thảo. Mọi người cứ làm mọi thứ trong giấc ngủ rất sâu. Thứ hai, bạn không thể nói: 'người này chán lắm' được bởi vì độc giả được giả định nói về cuốn sách chứ không về người. Cuốn sách có thể chán nhưng bạn biết gì về người này? Thứ ba, độc giả được giả định biểu lộ phản ứng của mình, không phán xét nó. Người đó nên nói 'Tôi chán cuốn sách này' không phải là 'cuốn sách này chán'. Đây là hai điều khác nhau. 'Tôi chán cuốn sách này' - điều này hoàn toàn được. Đây là đáp ứng của tôi - nếu tôi cảm thấy tôi chán, thì tôi chán.
Nhưng ai đó khác có thể lại mê say. Khi Vivek đọc tạp chí cô ấy quan tâm thế cô ấy không thể dứt khỏi nó cho tới khi cô ấy đọc hết, cô ấy phải đọc hết nó. Cô ấy trở nên rất bị mê mải.
Điều đó là tuỳ ở bạn. Người này có thể nói cái gì đó về tạp chí nhưng thực sự người đó đang nói cái gì đó về bản thân mình. Người đó có thể đã cảm thấy chán. Người đó có thể không có hiểu biết về thiền, người đó có thể không bao giờ nghe nói về tính chất sannyas. Người đó có thể không biết cái gì đang diễn ra ở đây. Người đó có thể đã cảm thấy không có quan hệ hoàn toàn. Đó là đáp ứng của người đó. Nhưng mọi người làm việc trong giấc ngủ sâu.
Khi tôi nhìn vào bức thư này và bình luận của độc giả tôi nhớ tới khi Bertrand Russell có lần đã du hành ở Mĩ. Ông ấy không thể ngủ được cả đêm vì toa tầu hoả có nhiều muỗi tới mức chúng không cho phép ông ấy ngủ. Đến sáng ông ấy rất giận. Bạn trả tiền cho khoang hạng nhất, có điều hoà, nhưng phỏng có ích gì nếu có nhiều muỗi thế trong khoang?
Cho nên ông ấy viết một bức thư rất bực tức cho ông giám đốc công ti. Lời đáp ngay lập tức tới trong chuyến thư tiếp. Bertrand Russell rất sung sướng vì lời đáp rất làm hài lòng. Ông giám đốc nói: 'Thưa ngài, không ai đã bao giờ phàn nàn cho nên chúng tôi chẳng bao giờ biết về điều này. Chúng tôi cực kì biết ơn ông rằng ông đã nhận rắc rối để thông báo cho chúng tôi. Mọi sự sẽ được đặt lại cho đúng. Lần sau ông đi trong tàu hoả của chúng tôi điều này sẽ không xảy ra.' Ông ấy rất sung sướng. Và lặp đi lặp lại ông giám đốc đã nói: 'Chúng tôi biết ơn, biết ơn, rất biết ơn, vân vân và vân vân.... '
Thế rồi đột nhiên Bertrand Russell trở nên nhận biết về một mảnh giấy nhỏ ở trong phong bì. Ông ấy lấy mảnh giấy đó ra. Trên mảnh giấy có một thông điệp viết tay: 'Gửi cho thằng ngu này bức thư rận.' Ông giám đốc phải đã viết thông điệp đó cho thư kí liên quan "Gửi cho thằng ngu này bức thư rận'. Ông ta rất choáng. Và thế rồi ông ta trở nên nhận biết rằng bức thư này được in - vậy là nó không phải là bức thư đầu tiên. Nó đã được gửi cho mọi người.
Nhưng đây là cách mọi sự diễn ra. Mọi người rất vô nhận biết. Bạn không biết bạn đang làm gì, bạn không biết tại sao bạn làm nó, bạn không biết hậu quả sẽ là gì, bạn không biết cội nguồn của nó là gì.
Đây là gợi ý của tôi cho người bố này. Xin bạn thiền ở đây, ở lại đây trong vài ngày, xem điều con bạn đang làm, cố hiểu từ phía cậu ấy. Đứng trong giầy của cậu ấy một chốc. Và thế rồi giải thích trái tim bạn cho cậu ấy. Nhưng bạn có thể giải thích được chỉ nếu bạn đã hiểu cậu ấy - điều cậu ấy đang làm. Bằng không hiểu biết của bạn sẽ bị định kiến, bạn sẽ là người lạ. Bạn sẽ nói cái gì đó mà không khớp. Cố nhìn theo quan điểm của cậu ấy, điều cậu ấy làm.
Và ai biết được, bạn có thể bị thuyết phục thay vì cố đưa cậu ấy về. Bạn có thể bắt đầu nghĩ tới việc trở thành sannyasin hay bạn ít nhất bắt đầu nghĩ về thiền. Con trai của bạn có thể đã mở ra cánh cửa cho bạn. Thỉnh thoảng điều xảy ra là khi người già không có dũng cảm thế thì thanh niên mở ra cánh cửa. Thanh niên chắc chắn là người táo bạo. Họ có thể làm những điều nào đó mà người già không thể làm được.
Trong toàn thể lịch sử nhân loại bao giờ cũng vì thanh niên mà những điều mới đã xảy ra - chưa bao giờ vì người già. Họ không thể làm những điều mới được vì họ quá hiệu quả với cái cũ.
Bạn đã nghe chuyện ngụ ngôn hay về quần áo của hoàng đế chưa?
Ngày xưa một kẻ bịp bợm đã thuyết phục được một hoàng đế rằng anh ta có thể mang quần áo cõi trời tới cho hoàng đế. Tất nhiên, nhà vua trở nên tham. Ông ta nói, 'Ta sẵn sàng trả tiền. Với bất kì giá nào, đem chúng lại nhưng đừng có định lừa ta!' Người này nói, 'Thần sẽ không bao giờ rời khỏi cung điện bởi vì đường đi lên cõi trời không phải là đường bên ngoài, nó là đường bên trong. Thần phải đi vào trong tâm thức của thần - từ đó thần mới vào cõi trời. Thần biết chìa khoá cho nên thần sẽ đem quần áo tới cho đại vương. Và xin nhớ, quần áo của Thượng đế chưa bao giờ tới thế gian này trước đây. Đây là lần đầu tiên đấy. Đại vương sẽ là người đầu tiên có chúng, đại vương sẽ là người duy nhất. Nhưng phải cần cả triệu ru pi.' Nhà vua nói, 'Mọi thứ sẽ được chu cấp.'
Nhà vua để lính gác ở cung điện và người này được cho một phòng lớn. Và mọi ngày anh ta đều đòi nhiều tiền, nhiều tiền, nhiều tiền. Nhà vua trở nên chút ít băn khoăn - 'Người làm gì với nhiều tiền thế?' Anh ta nói, 'Hối lộ ạ. Lính gác ở đó trên cõi trời và các quan thượng thư và người trong thiên triều - tới được quần áo của Thượng đế là điều khó. Nhưng thần đang tới gần hơn cho nên xin bệ hệ cứ cung cấp tiền.'
Anh ta lấy hàng triệu ru pi. Thế rồi đến hạn, ngày ấp ủ tới, và người này bước ra với cái hộp rất đẹp.
Anh ta nói, 'Những bộ quần áo này nên được đón nhận trong lễ hội.' Thế là một lễ hội lớn được tổ chức. Cả kinh thành tụ tập lại. Triều đình, cung điện, mọi thứ đều được trang hoàng. Đó là điều hiếm hoi. Điều đó chưa bao giờ xảy ra trước đây. Nó có tính lịch sử.
Thế rồi kẻ lừa bịp đi tới nhà vua và nói, 'Đại vương tới đây, gần cái hộp này.' Anh ta mở hộp ra và anh ta nói, 'Có một tình thế. Đây là quần áo vô hình.'
Chắc chắn rồi - Thượng đế là vô hình cho nên quần áo của ngài không thể hữu hình được bằng không điều đó trông sẽ rất bất tiện, chỉ cái áo bước đi, áo choàng bước đi. Quần áo là vô hình.
'Nhưng, kẻ lừa bịp nói, một điều thần hỏi thông tin khi thần mặc các bộ quần áo này. Họ nói rằng chúng là vô hình, nhưng họ nói rằng những người được sinh ra, thực sự được sinh ra, từ bố mẹ riêng của họ, sẽ có khả năng thấy chúng. Những người mà việc sinh của họ còn bị hoài nghi, nghi ngờ, họ sẽ không có khả năng thấy chúng.' Anh ta mở hộp ra và anh ta chỉ cho nhà vua, 'Trông đấy! Chúng đẹp làm sao!'
Bây giờ nhà vua nghĩ, 'Nếu ta nói rằng không có gì mọi người sẽ nghĩ rằng ta được sinh ra không phải từ bố riêng của ta. Điều này là gian xảo.' Và thế rồi ông ta triệu tập mọi người trong triều lại và nói, 'Trông đây, lại đây! Xem bộ quần áo đẹp này.' Và tất cả đều nhìn và họ tất cả đều nói, 'Chúng thần chưa bao giờ thấy quần áo đẹp thế.' Và họ bắt đầu ca ngợi bộ quần áo như bất kì cái gì; họ bắt đầu ganh đua nhau trong ca ngợi. Và nhà vua nói, 'Điều tốt là ta đã không nói gì vì mọi người đều thấy chúng.' Nhưng mọi người đều nghĩ, 'Mọi người khác đều nhìn thấy quần áo, chỉ mỗi mình nghi ngờ, nhưng tốt hơn cả là giữ bí mật này lại. Vấn đề là gì?'
Kẻ lừa bịp lấy chiếc mũ vô hình, đưa nó cho nhà vua, cởi chiếc mũ của nhà vua ra và để nó vào trong hộp. Từ từ quần áo của nhà vua bắt đầu biến mất. Nhà vua trở nên sợ. Khi mảnh vải cuối cùng sắp sửa ra đi có một khoảnh khắc nhà vua bắt đầu nghĩ, 'Ta có nên nói ra sự thực không?' Nhưng bây giờ quá trễ rồi. Mọi danh tiếng của ông ta bị lâm nguy - mà không chỉ của ông ta, của cả bố ông ta, mẹ ông ta, cả hoàng gia ông ta. Và mọi người đều nhìn và đám đông đang tung hô và trở nên rất kích động. Không ai thấy và vậy mà mọi người đều thấy quần áo. Cho nên nhà vua tự nhủ mình, 'Tốt hơn cả cứ theo cách này. Khi mọi người đều thấy, sao phải lo nghĩ? Mình chỉ thấy bản thân mình trần truồng, mọi người đều thấy mình không trần truồng.'
Thế là ông ta lấy cú nhảy cuối cùng - quần lót của ông ta cũng đi. Ông ta đứng trần truồng. Và mọi người tung hô và vỗ tay và mọi người đều thấy ông ta trần truồng.
Thế rồi một đứa trẻ nhỏ, tới cùng bố nó và đang ngồi trên vai bố nó, nói với bố nó, 'Nhưng nhà vua cởi truồng.' Người bố nói, 'Con ngu lắm! Im đi. Con còn chưa là người lớn. Khi con là người lớn con cũng sẽ thấy quần áo. Con không thể thấy được sao? Mọi người đều thấy quần áo.'
Chỉ đứa trẻ nhỏ đó mới thấy chân lí và có khả năng nói ra điều đó. Nó bao giờ cũng vậy. Chỉ người trẻ mới có khả năng thấy ra chân lí trước hết - bởi vì họ không lo nghĩ, họ không có cái gì để phải lo nghĩ tới, họ không có gì để mất. Họ có thể dũng cảm và bạo dạn.
Cho nên ai biết được? Con trai bạn có thể đã thấy chân lí. Đừng lôi cậu ấy lại. Trải lòng bạn trước cậu ấy đi, nói chuyện với nó, nhưng không theo cách thức, dù tinh vi hay thô thiển, ép buộc cái gì. Chỉ bày tỏ cách bạn cảm thấy và cảm nhận điều nó đang cảm thấy ở đây. Và đừng nói 'Khi nào con lớn và được giáo dục tốt con sẽ có khả năng hiểu nhiều hơn.'
Cùng điều này đã được nó bởi người bố kia cho đứa con trẻ và nó chỉ là một người trong cái đám đông lớn đó, người đủ dũng cảm để thấy chân lí, để nhận ra chân lí và nói chân lí. Nhưng người bố lập tức làm cho nó nín lặng. Đó là điều các ông bố đã từng làm qua nhiều thời đại.
