Osho - Tự do thoát khỏi đám đông

Osho - Tự do thoát khỏi đám đông

Đừng bao giờ nghĩ dưới dạng tự do với; bao giờ cũng nghĩ dưới dạng tự do vì. Và khác biệt là bao la, cực kì bao la. Đừng nghĩ dưới dạng với - nghĩ vì đi. Tự do vì Thượng đế, tự do vì chân lí, nhưng đừng nghĩ rằng bạn muốn tự do với đám đông, tự do với nhà thờ, tự do với cái này cái nọ. Bạn có thể có khả năng đi xa ngày nào đó, nhưng bạn sẽ chẳng bao giờ tự do cả, chẳng bao giờ. Nó sẽ là một loại đè nén nào đó.

Sao bạn sợ đám đông?... Nếu lôi kéo có đó, thế thì nỗi sợ của bạn đơn giản chỉ ra lôi kéo của bạn, hấp dẫn của bạn. Bất kì chỗ nào bạn đi đều sẽ vẫn còn bị chi phối bởi đám đông.

Điều tôi đang nói là, nhìn vào sự kiện của nó - rằng không có nhu cầu nghĩ theo đám đông. Nghĩ theo bản thể của bạn. Điều đó có thể được vứt bỏ ngay bây giờ. Bạn không thể tự do nếu bạn tranh đấu. Bạn có thể vứt bỏ nó bởi vì chẳng ích gì mà tranh đấu cả.

Đám đông không phải là vấn đề - bạn mới là vấn đề. Đám đông không lôi kéo bạn - bạn đang bị lôi kéo, không phải bởi ai đó khác mà bởi ước định vô ý thức của riêng bạn. Bao giờ cũng nhớ đừng đổ trách nhiệm đi đâu đó hay cho ai đó khác, bởi vì thế thì bạn sẽ chẳng bao giờ tự do với nó.

Sâu bên dưới nó là trách nhiệm của bạn. Tại sao người ta phải chống lại đám đông nhiều thế? Đám đông đáng thương! Sao bạn phải chống nó nhiều thế? Sao bạn lại mang vết thương thế?

Đám đông không thể làm được gì trừ phi bạn hợp tác. Cho nên vấn đề là sự hợp tác của bạn. Bạn có thể vứt bỏ sự hợp tác đó ngay bây giờ, thích là được. Nếu bạn để bất kì nỗ lực nào vào nó, thế thì bạn sẽ bị rắc rối. Cho nên làm nó ngay lập tức. Nó chỉ là thôi thúc của tình thế, của hiểu biết tự phát, nếu bạn có thể thấy ra vấn đề rằng nếu bạn tranh đấu, bạn sẽ tranh đấu một trận chiến thua cuộc. Chính trong tranh đấu bạn đang nhấn mạnh vào đám đông.

Đó là điều đã xảy ra cho hàng triệu người. Ai đó muốn thoát khỏi đàn bà - ở Ấn Độ họ đã làm điều đó trong hàng thế kỉ. Thế rồi họ trở nên ngày một bị thu hút vào trong việc đó. Họ muốn gạt bỏ dục và toàn thể tâm trí họ trở thành dâm dục; họ chỉ nghĩ về dục chứ không gì khác. Họ nhịn ăn, và họ sẽ không ngủ; họ sẽ làm cái này và cái nọ pranayama và yoga và cả nghìn lẻ một thứ - toàn thứ vô nghĩa. Họ càng tranh đấu nhiều với dục, họ càng ép buộc nó nhiều, họ lại càng tập trung vào nó nhiều. Nó trở thành có ý nghĩa thế, từ tất cả các phần.

Đó là điều đã xảy ra cho các tu viện Ki tô giáo. Họ trở nên bị kìm nén thế, toàn sợ sệt. Cùng điều này có thể xảy ra cho bạn nếu bạn trở nên sợ đám đông quá nhiều. Đám đông không thể làm gì được trừ phi bạn hợp tác, cho nên vấn đề là ở tỉnh táo của bạn. Đừng hợp tác!

Đây là quan sát của tôi: rằng bất kì cái gì xảy ra cho bạn, bạn đều chịu trách nhiệm. Không ai khác làm điều đó cho bạn cả. Bạn đã muốn nó được làm, cho nên nó đã được làm. Ai đó khai thác bạn bởi vì bạn muốn bị khai thác. Ai đó phải đưa bạn vào nhà tù bởi vì bạn đã muốn được cầm tù. Phải có việc tìm kiếm nào đó về nó. Có thể bạn quen gọi nó là an ninh. Tên bạn có thể cho khác, cái nhãn của bạn có thể khác, nhưng bạn đã khao khát được cầm tù bởi vì trong tù người ta an toàn và không có không an ninh.

Nhưng đừng tranh đấu với các bức tường nhà tù. Nhìn vào bên trong. Tìm ra khao khát đó về an ninh, và cách đám đông có thể thao túng bạn. Bạn phải đang yêu cầu điều gì đó từ đám đông - thừa nhận, tôn vinh, kính trọng, tôn kính. Nếu bạn yêu cầu họ, bạn phải trả giá lại cho họ. Thế thì đám đông nói, "Được rồi, chúng tôi cho anh sự kính trọng, và anh cho chúng tôi tự do của anh." Đấy là trò mặc cả đơn giản. Nhưng đám đông chưa bao giờ làm cho bạn cái gì - về cơ bản đấy là bạn. Cho nên thoát ra khỏi con đường riêng của mình đi!

Là cái bạn đang là và đừng chú ý chút nào tới thế giới. Thế thì bạn sẽ cảm thấy cực kì thảnh thơi và an bình sâu sắc trong lòng mình. Đây là điều Thiền nhân gọi là "khuôn mặt nguyên thuỷ" - thảnh thơi, không căng thẳng, không khoe khoang, không đạo đức giả, không có cái gọi là kỉ luật về cách bạn phải cư xử.

Và nhớ, khuôn mặt nguyên thuỷ là cách diễn đạt thơ ca hay, nhưng nó không ngụ ý rằng bạn sẽ có khuôn mặt khác. Cùng khuôn mặt này thôi sẽ mất đi tất cả mọi căng thẳng của nó, cùng khuôn mặt này thôi sẽ được thảnh thơi, cùng khuôn mặt này thôi sẽ không mang tính phán xét, cùng khuôn mặt này thôi sẽ không nghĩ về người khác là kém cỏi. Cùng khuôn mặt này dưới những giá trị mới sẽ là khuôn mặt nguyên thuỷ của bạn.

Có câu ngạn ngữ cổ: Anh hùng là người đã không có dũng cảm để là kẻ hèn nhát.

Nếu bạn là kẻ hèn nhát thì cái gì sai trong đó? Bạn là kẻ hèn nhát - điều đó hoàn toàn tốt. Kẻ hèn nhát cũng cần chứ, bằng không thì bạn sẽ có anh hùng từ đâu? Họ là tuyệt đối cần thiết để làm nền tạo ra anh hùng.

Là chính mình đi, dù nó là bất kì cái gì.

Vấn đề là ở chỗ trước đây chưa bao giờ có ai bảo bạn là chính bản thân mình. Mọi người đều chõ mũi vào, nói rằng bạn phải theo cách này, bạn phải theo cách nọ - ngay cả trong những việc thông thường.

Ở trường học của tôi... tôi là đứa trẻ nhỏ, nhưng tôi lại ghét bị bảo tôi phải thế nào. Các thầy bắt đầu mua chuộc tôi - "Nếu em cư xử đúng, em có thể trở thành thiên tài."

Tôi nói, "Quỉ tha ma bắt thiên tài đi - em đơn giản muốn là bản thân mình thôi." Tôi hay ngồi thò chân lên bàn, và mọi thầy đều bị xúc phạm. Họ sẽ nói, "Đây là loại cư xử gì thế này?"

Tôi nói, "Bàn chẳng nói gì với em cả. Đấy là chuyện gì đó giữa em và bàn, vậy sao thầy lại trông cáu thế? Em có cho chân mình lên đầu thầy đâu! Thầy nên thảnh thơi cũng như em thảnh thơi. Và theo cách này em cảm thấy có khả năng hiểu tốt hơn thầy đang dạy điều vô nghĩa gì."

Ngay bên cạnh phòng là chiếc cửa sổ đẹp, và bên ngoài là cây cối và chim chóc và chim cu cu. Phần lớn thời gian tôi nhìn ra ngoài cửa sổ, và thầy sẽ tới và nói, "Dẫu sao em đã tới trường?"

Tôi nói, "Bởi vì trong nhà em không có cửa sổ giống thế này, mở ra toàn thể bầu trời. Và quanh nhà em không có chim cu cu, không chim chóc. Ngôi nhà ở trong thành phố, bị bao quanh bởi những ngôi nhà khác, chen chúc đến mức chim cũng không tới đó, chim cu cu không cảm thấy rằng đây là những người được ân huệ bởi giọng hót của chúng.

"Thầy quên chuyện em tới đây để nghe thầy đi! Em trả tiền học phí, thầy đơn giản là người phục vụ và thầy nên nhớ điều đó. Nếu em trượt em sẽ không tới phàn nàn với thầy đâu; nếu em trượt em sẽ không cảm thấy buồn. Nhưng nếu trong cả năm em phải giả vờ nghe thầy, trong khi em nghe con chim cu cu bên ngoài, điều đó sẽ là sự bắt đầu của cuộc sống đạo đức giả. Và em không muốn là kẻ đạo đức giả."

Về mọi vấn đề các thầy, các giáo sư đều muốn bạn làm điều đó theo cách nào đó. Trong trường tôi vào những ngày đó, và có lẽ thậm chí cả ngày nay, việc đội mũ lưỡi trai là cần thiết.

Tôi chẳng có gì chống lại mũ này cả; từ khi tôi rời khỏi đại học tôi đã bắt đầu đội mũ nhưng tôi đã chẳng bao giờ đội nó khi tôi còn trong đại học. Thầy giáo đầu tiên lo lắng về tôi đã nói, "Em đang làm rối loạn kỉ luật của trường. Mũ của em đâu?"

Tôi nói, "Thầy đem nội qui ứng xử của nhà trường lại đây. Có nhắc gì tới rằng mọi đứa trẻ đều phải đội mũ không? Và nếu không có, thì thầy đang áp đặt cái gì đó ngược lại nội qui nhà trường."

Ông ấy lôi tôi lên thầy hiệu trưởng và tôi nói với thầy hiệu trưởng, "Em tuyệt đối sẵn sàng, chỉ cho em điều đó được ghi ở đâu rằng mũ là bắt buộc phải đội. Nếu nó là điều bắt buộc thì em thậm chí có thể rời khỏi trường, nhưng trước hết hãy cho em thấy nó được ghi ở đâu."

Không có nội qui ghi sẵn và tôi nói, "Thầy có thể nêu cho em lí do hợp lí khác để phải dùng mũ không? Nó có làm tăng thông minh của em không? Nó có làm tăng cuộc sống của em không? Nó có cho em sức khoẻ tốt hơn không, hiểu biết nhiều hơn không?" Tôi nói, "Như em được biết, Bengal là tỉnh duy nhất ở Ấn Độ nơi mũ không được dùng, và đó là phần thông minh nhất của đất nước. Punjab lại chính là cái đối lập. Tại đó, thay vì mũ, mọi người dùng khăn xếp - khăn xếp lớn, cứ dường như thông minh của họ bị thoát đi cho nên họ cố gắng giữ lại nó. Và đó là phần không thông minh nhất của đất nước."

Thầy hiệu trưởng nói, "Dường như có ý nghĩa nào đó trong điều em nói, nhưng đó là kỉ luật nhà trường. Nếu em thôi đội mũ, người khác cũng sẽ thôi."

Tôi nói, "Thế thì sợ là gì? Vứt béng toàn bộ qui ước này đi."

Không ai muốn cho phép bạn là bản thân mình về vấn đề tuyệt đối không có ý nghĩa.

Tôi hay để tóc dài trong thời thơ ấu. Và tôi hay đi vào đi ra cửa hàng của bố tôi, bởi vì cửa hàng và nhà thông nhau. Nhà đằng sau cửa hàng và bắt buộc phải đi qua cửa hàng ra ngoài. Mọi người sẽ hỏi, "Đây là đứa con gái nào vậy?" - bởi vì tóc tôi dài thế, họ không thể hình dung nổi rằng con trai lại có tóc dài thế.

Bố tôi cảm thấy xấu hổ lắm và ngượng ngùng nói, "Nó là con trai đấy."

"Nhưng," họ nói, "thế thì sao lại để tóc dài?"

Một hôm - đấy không phải là bản tính bình thường của ông ấy - ông ấy trở nên ngượng ngùng và giận dữ đến mức ông ấy tới và tự tay cắt tóc tôi. Cầm chiếc kéo mà ông ấy vẫn thường cắt vải trong cửa hàng, ông ấy cắt tóc tôi. Tôi chẳng nói gì với ông ấy cả - ông ấy ngạc nhiên. Ông ấy nói, "Mày không có gì để nói sao?"

Tôi nói, "Con sẽ nói theo cách riêng của con."

"Vậy mày định ngụ ý gì?"

Tôi nói, "Bố sẽ thấy." Và tôi đi tới ông thợ cắt tóc nghiện thuốc phiện, người có cửa hàng ngay trước nhà chúng tôi. Ông ấy là người duy nhất mà tôi kính trọng. Có cả dãy cửa hàng cắt tóc, nhưng tôi thích ông già đó. Ông ấy là người đa dạng hiếm hoi, và ông ấy yêu tôi; trong hàng giờ chúng tôi hay nói chuyện với nhau. Điều ông ấy nói tất cả đều vô nghĩa! Một hôm ông ấy nói với tôi, "Nếu tất cả những người nghiện thuốc phiện mà được tổ chức thành đảng chính trị, chúng ta có thể tiếp quản đất nước này!"

Tôi nói, "Ý tưởng hay đấy..."

"Nhưng," ông ấy nói, "bởi vì chúng ta tất cả đều nghiện thuốc phiện, bản thân tôi cũng quên mất ý tưởng riêng của mình."

Tôi nói, "Bác đừng lo. Cháu ở đây và cháu sẽ nhớ. Bác chỉ cần bảo cháu những thay đổi nào bác muốn có ở đất nước này, loại ý thức hệ chính trị nào bác muốn và cháu sẽ xoay xở điều đó."

Nhưng tôi đến ông ấy và tôi bảo ông ấy, "Bác cạo trọc đầu cháu đi." Ở Ấn Độ đầu cạo trọc chỉ khi bố bạn chết. Trong một khoảnh khắc cơn nghiện thuốc phiện kéo tới giác quan ông ấy. Ông ấy nói, "Chuyện gì xảy ra vậy? Bố cháu chết rồi sao?"

Tôi nói, "Bác đừng bận tâm về những điều này. Bác làm điều cháu nói; đấy không phải là mối quan tâm của bác! Bác chỉ việc cắt trọc đầu cho cháu thôi, cạo sạch vào."

Ông ấy nói, "Xong rồi đấy! Đó là công việc dễ nhất. Biết bao nhiêu lần bác bị rắc rối. Mọi người nói với bác, 'Cạo râu đi,' và bác quên mất và bác cạo đầu họ. Họ nói, 'Ông đã làm cái gì vậy?' Và bác nói, 'Nhiều nhất tôi có thể nói cho ông là đừng trả tiền cho điều đó - có vấn đề gì nào?'"

Tôi hay ngồi trong cửa hàng của ông ấy bởi vì bao giờ cũng có cái gì đó buồn cười xảy ra. Ông ấy sẽ cắt một nửa râu mép của ai đó rồi nói, "Đợi nhé, tôi vừa chợt nhớ ra một công việc cần kíp." Và người này sẽ nói, "Nhưng tôi bị buộc ngồi đây trong chiếc ghế của ông với nửa bộ ria cắt rồi. Tôi không thể đi khỏi cửa hàng được!" Ông ấy sẽ nói, "Đơn giản hãy đợi ở đó."

Và thế rồi nhiều giờ trôi qua và người đó vẫn ngồi ở đó..."Người này là cái loại ngốc gì vậy?"

Một lần tôi phải giúp cạo râu mép cho một người. Tôi nói, "Bây giờ bác tự do nhé. Đừng bao giờ quay lại đây lần nữa... bởi vì người đó đã chẳng làm hại mấy cho bác, ông ấy chỉ quên mất."

Cho nên ông thợ cạo nói, "Phải đấy. Đấy không phải là mối quan tâm của tôi. Nếu ông ấy chết, thì ông ấy chết."

Ông ấy cạo trọc đầu tôi, và tôi về nhà. Tôi đi qua cửa hàng. Bố tôi nhìn và tất cả các khách hàng của ông ấy cũng nhìn. Họ nói, "Có chuyện gì vậy? Đây là đứa trẻ con ai? Bố nó đã chết rồi."

Bố tôi nói, "Nó là con trai tôi và tôi vẫn còn sống sờ sờ ra đây! Nhưng tôi biết nó đã làm điều gì đó. Nó đã trả lời tôi đích đáng đấy."

Bất kì chỗ nào tôi tới mọi người đều hỏi, "Có chuyện gì vậy? Ông ấy hoàn toàn mạnh khoẻ cơ mà."

Tôi nói, "Mọi người chết vào bất kì tuổi nào. Bác lo nghĩ về ông ấy, bác không lo nghĩ về tóc cháu."

Đó là điều cuối cùng bố tôi đã làm cho tôi, bởi vì ông ấy biết rằng câu trả lời có thể còn nguy hiểm hơn! Ngược lại, ông ấy đã mua dầu nào đó vẫn dùng cho việc mọc tóc. Đó là dầu rất đắt, bắt nguồn từ Bengal từ loại hoa nào đó, javakusum. Nó rất đắt, hiếm, chỉ những người giầu nhất mới dùng - và không phải bởi đàn ông mà chỉ đàn bà - để giữ cho tóc dài nhất có thể được. Ở Bengal tôi đã bắt gặp những đàn bà có tóc dài chấm đất - dài mét rưỡi, mét tám. Dầu đó đơn giản có tác dụng, cực kì công hiệu cho tóc.

Tôi nói, "Bây giờ bố hiểu chứ."

Ông ấy nói, "Bố đã hiểu. Con dùng dầu này nhanh lên; trong vài tháng tóc con sẽ mọc lại."

Tôi nói, "Bố tạo ra cả đống lộn xộn này. Cái gì có đó để mà ngượng cơ chứ? Bố có thể đã nói, 'Nó là con gái đấy.' Con chẳng phản đối gì về điều đó cả. Nhưng bố không nên can thiệp vào con theo cách bố đã làm. Điều đó là bạo hành, man rợ. Thay vì nói điều gì đó với con, bố đơn giản bắt đầu cắt tóc con."

Không ai cho phép bất kì ai được là chính mình. Và bạn đã học tất cả những ý tưởng đó sâu sắc tới mức dường như bạn là các ý tưởng của mình. Thảnh thơi đi. Quên tất cả những ước định đó đi, vứt chúng như lá khô rụng khỏi cây. Tốt hơn cả cứ là cây trụi thùi lụi không lá nào còn hơn có lá nhựa và tán lá nhựa và hoa nhựa; điều đó là xấu.

Khuôn mặt nguyên thuỷ đơn giản ngụ ý rằng bạn không bị chi phối bởi bất kì loại đạo đức, tôn giáo, xã hội, cha mẹ, thầy giáo, tu sĩ nào, không bị chi phối bởi bất kì ai. Sống cuộc sống của bạn tương ứng theo cảm nhận bên trong riêng của bạn - bạn có nhạy cảm - và bạn sẽ có khuôn mặt nguyên thuỷ.

Trích quyển ‘Dũng cảm – Vui sống hiểm nguy’ - Osho