Read more
Osho - Nếu bạn cứ thành công thì bạn nhất định thất bại
Lão Tử nói:
Giương cung hết mức
Sẽ ước dừng đúng lúc.
Bởi vì cung sẽ gẫy. Dương cung
hết mức - nó có thể đã phục vụ bạn lâu nếu bạn có chút ít tỉnh táo. Đừng bao giờ
dương cung hết mức bởi vì hết mức bao giờ cũng là chết. Cuộc sống không muốn bất
kì cái gì hoàn hảo bởi vì với hoàn hảo thì tiến hoá dừng lại.
Hoàn hảo là chết; bất toàn là sống.
Cuộc sống yêu cái bất toàn. Trở thành hoàn hảo và bạn vô dụng - cuộc sống sẽ
ném bạn vào trong đống rác, bạn không còn được cần tới nữa. Vẫn còn bất toàn
đi, và bạn sẽ sống động và cuộc sống sẽ hỗ trợ cho bạn từ mọi nơi. Đó là lí do
tại sao hoàn hảo không phải là mục tiêu cho Lão Tử hay cho tôi - mà là tính
toàn bộ.
Bạn có thể toàn bộ mà không
hoàn hảo và bạn có thể hoàn hảo mà không toàn bộ. Trong thực tế, bạn chỉ có thể
hoàn hảo nếu bạn không toàn bộ, bởi vì hoàn hảo sẽ chọn hoặc bên phải hoặc bên
trái; thế thì bạn trở thành một người cực hữu hoàn hảo hay bạn trở thành người
cực tả hoàn hảo - hay bạn trở thành người trung dung hoàn hảo. Nhưng hoàn hảo
có nghĩa là bạn bị cố định; hoàn hảo nghĩa là bây giờ bạn bị đông cứng, không
tuôn chảy. Và hoàn hảo bao giờ cũng bộ phận.
Điều lớn lao nhất của con người
là chưa bao giờ hoàn hảo cả, con người là toàn bộ. Toàn bộ có nghĩa là họ có mọi
thứ trong mình, nhưng họ không chỉ là tổng số của mọi thứ. Họ còn nhiều hơn là
tổng số. Họ có mọi thứ trong mình, và thế thì hài hoà nảy sinh, cái ở ngoài,
ngoài mọi thứ mà họ có. Chúng không chỉ là tổng về số học, chúng là tổng số về
nghệ thuật. Bài thơ còn nhiều hơn tất cả các từ trong nó - nó phải là như vậy,
bằng không thì nó sẽ đơn giản là các từ. Bức tranh còn nhiều hơn tất cả mọi mầu
sắc trong nó - nó phải như vậy, bằng không thì nó là kiểu tranh gì vậy?
Có lần chuyện xảy ra: một người
Mĩ muốn có một bức tranh do Picasso vẽ. Ông ta biết rằng Picasso sẽ đòi giá cao
lắm nhưng ông ta có thể trả được, ông ta có đủ. Cho nên họ không định giá trước.
Ông ta yêu cầu và Picasso vẽ tranh. Thậm chí người Mĩ này cũng không thể tin nổi
rằng với bức tranh nhỏ thế, chỉ một mảnh vải vẽ nhỏ với vài mầu sắc trên đó -
mà mười nghìn đô la sao?
Người Mĩ nói, "Dường như hơi
quá nhiều, ngay cả đối với tôi. Cái gì có đó trong nó mà đáng giá đến mười
nghìn đô la?"
Picasso nói, "Ông thấy cái
gì?" Ông ta nói, "Tôi thấy một mảnh vải vẽ và vài mầu sắc."
Picasso nói, "Được đấy.
Ông trả mười nghìn đô la hay bất kì giá nào ông muốn."
Ông ta nói, "Tôi sẽ trả
ông năm nghìn đô la."
Khi ông ta đem năm nghìn đô la
tới, Picasso đưa cho ông ấy không phải là bức tranh này mà là một mảnh vải vẽ
và vài ống thuốc mầu vẽ. Và ông ấy nói, "Ông lấy nó đi. Đây là tất cả những
gì ông muốn."
Bức tranh còn nhiều hơn một mảnh
vải vẽ, nhiều hơn vài mầu vẽ - bởi vì nó là sự hài hoà. Và khi Picasso vẽ cái
gì đó thì đấy là sự hài hoà lớn. Giá tranh không phải là cho mầu sắc và vải vẽ,
giá này là cho sự hài hoà mà ông ấy đã đem tới cho vải vẽ và mầu vẽ - cái gì đó
siêu việt lên.
Khi một người là toàn bộ thì
người đó có tất cả - trái, phải, giữa - và tất cả các vị trí khác ở giữa. Người
đó có tất cả, toàn bộ miền. Người đó là cầu vồng. Toàn bộ miền mầu sắc đều
trong người đó, nhưng người đó còn nhiều hơn miền đó - người đó là sự hài hoà của
chúng. Sự hài hoà đó là hiện tượng thay đổi thường xuyên; bạn phải đạt tới nó lặp
đi lặp mãi. Và đó là cái đẹp của của nó bởi vì nó không bao giờ cũ, không bao
giờ chán, không bao giờ tẻ nhạt, không bao giờ nhàm chán. Mỗi khoảnh khắc nó nảy
sinh ra từ cái không; mỗi khoảnh khắc nó đều tươi tắn như hạt sương sớm. Nó
tươi tắn mãi.
Một Lão Tử sống trong cái tươi
tắn mãi, cái xanh tươi mãi. Nếu ông ấy đã đạt tới cái gì đó, thì đạt tới nó mãi
mãi, được bảo đảm - thế thì nó sẽ trở thành tẻ nhạt. Thế thì bụi bặm sẽ tích tụ
lên nó, thế thì quá khứ sẽ tích tụ lên nó và chẳng chóng thì chầy người ta sẽ cảm
thấy chán với nó và người ta sẽ muốn vứt nó đi. Ngay cả chứng ngộ, nếu bạn
không thu được nó lặp đi lặp lại, thì sẽ trở thành hiện tượng chán ngán - hệt
như vật. Bạn sẽ cảm thấy ngán ngẩm với nó.
Dương cung hết mức
Sẽ ước dừng đúng lúc.
Đừng dương cung hết mức. Nếu bạn
cười, mỉm cười tốt hơn là cười thành tiếng bởi vì mỉm cười chưa bao giờ đem tới
nước mắt, chỉ cái cười khanh khách mới đem lại. Hay nếu bạn cười, thì giữ quân
bình. Đừng đi tới chính chỗ cực đoan. Vẫn còn trên đất bằng, bằng không chẳng
chóng thì chầy bạn sẽ bị ném sang cực đoan kia và thế thì bạn sẽ khổ. Khi bạn hạnh
phúc, giữ kiểm soát; đừng quá hạnh phúc. Không cần đâu. Mỉm cười trong hạnh
phúc, đừng cười to; giữ im lặng về nó, thế thì hạnh phúc có thể ở lại một thời
gian lâu. Nếu bạn biết thành thạo về nó, thì nó có thể ở lại mãi mãi.
Mỉm cười có thể ở lại mãi mãi -
không phải là cười thành tiếng. Cho nên bạn có thể thấy vị phật mỉm cười nhưng
không cười to. Ông ấy biết nghệ thuật về cách giữ quân bình. Yêu, được nó nuôi
dưỡng, cảm thấy cực lạc, nhưng đừng phát điên. Bằng không chẳng chóng thì chầy
mọi thứ sẽ biến thành hận thù. Người yêu có thể trở thành kẻ thù rất dễ dàng;
trong thực tế, làm sao bạn có thể tạo ra kẻ thù nếu ban đầu bạn không làm người
đó thành người bạn? Và tình bạn càng sâu sắc thì thù hận sẽ càng sâu sắc nếu nó
tới. Bạn không thể tạo ra kẻ thù mà không tạo ra tình bạn trước hết. Tình bạn
dường như là yêu cầu đầu tiên.
Nếu bạn đi vào quá nhiều, nếu bạn
tới quá gần, thì bạn sẽ tạo ra kẻ thù. Đừng bao giờ đi vào quá gần. Bao giờ
cũng giữ một chút ít khoảng cách. Kahlil Gibran trong cuốn sách tuyệt vời của
mình The Prophet nói người yêu nên giống
như các cây cột trụ của ngôi đền - đỡ cho cùng mái, nhưng không quá gần nhau.
Giống như các cột trụ... Nếu họ quá gần, thì cả ngôi đền sẽ sụp; nếu họ đi quá
xa, thế thì cả ngôi đền cũng sẽ sụp đổ. Họ không thể tới quá gần; họ không thể
đi quá xa. Họ nên giống như những cột trụ của ngôi đền, đỡ cho cùng mái.
Đây là nghệ thuật, sự thành thạo.
Nếu bạn muốn tình yêu của mình là vĩnh viễn, thì đừng tới quá gần, bởi vì nếu bạn
tới quá gần thế thì nhu cầu đi xa nảy sinh. Nếu bạn đến quá gần thế thì bạn xâm
lấn vào tự do của từng người khác - và mọi người đều cần một không gian của
riêng mình. Tình yêu là đẹp khi nó cùng tồn tại với không gian của bạn; nếu nó
bắt đầu xâm lấn vào không gian của bạn thế thì nó trở thành chất độc. Và những
người yêu bao giờ cũng hành xử ngu si và xuẩn ngốc. Khi họ trong tình yêu, họ
không lắng nghe cái gì cả; họ cố gắng tới quá gần và thế thì họ phá huỷ tình
yêu của mình. Giá như họ có chút ít khôn ngoan hơn thì họ đã không đến quá gần
và thế thì họ sẽ vẫn còn gần nhau mãi mãi.
Bernard Shaw đã nói ở đâu đó rằng
vào lúc con người trở nên khôn ngoan hơn trong tình yêu, thì cuộc sống của người
đó đã trôi qua rồi. Người rất già trở nên trí huệ trong tình yêu, nhưng thế thì
khả năng của tình yêu đã qua rồi. Bernard Shaw nói: Tôi bao giờ cũng tự hỏi tại
sao Thượng đế làm phí hoài tuổi trẻ của thanh niên. Tuổi trẻ nên được trao cho
người già, người trí huệ hơn, người đã sống, đã biết và đã đạt tới quân bình -
nhưng Thượng đế làm phí hoài tuổi trẻ của thanh niên.
Trong mọi thứ điều này nên là
qui tắc vàng: bao giờ cũng giữ quân bình. Người mất quân bình không thể tồn tại
được trong cuộc sống; cuộc sống không cho phép mất quân bình. Bạn càng quân
bình, cuộc sống càng trao nhiều hơn cho bạn; bạn càng ít quân bình - bạn trở
thành kẻ ăn mày theo cách riêng của mình. Cuộc sống không thể cho bạn được.
Dương cung hết mức
Sẽ ước dừng đúng lúc.
Mới vài ngày trước đây tôi mới
đọc một nhà thơ Đức. Trong phần giới thiệu của mình ông ta viết: Giá mà Hitler
được biết tới câu này của Lão Tử...
Dương cung hết mức
Sẽ ước dừng đúng lúc.
Hitler đã thành công nhưng ông
ta lại không biết Lão Tử. Những người như Hitler chẳng bao giờ làm thế.
Dương cung...
Bây giờ Indira đã giương cung
quá mức. Đừng thành công quá nhiều, bằng không bạn sẽ thất bại. Bạn đã nghe câu
tục ngữ, rằng chẳng cái gì thất bại như thất bại; điều đó là không đúng. Tôi sẽ
bảo bạn câu tục ngữ đúng: Chẳng cái gì thất bại như thành công.
Nếu bạn cứ thành công thì bạn
nhất định thất bại. Có giới hạn cho mọi thứ. Nếu bạn cứ thành công, thì một khoảnh
khắc chợt tới - bốp - và mọi thứ vượt ra ngoài sự kiểm soát của bạn. Lấy mọi thứ
có chừng mực thôi. Nếu bạn thành công thì đừng vội vàng và đừng đi tới chính tận
cùng, bởi vì sau thành công thì chẳng cái gì còn lại, chỉ thất bại.
Bao giờ cũng lấy mọi thứ theo
liều vi lượng liệu pháp. Đối chứng liệu pháp là tốt, nhưng liều lượng đối chứng
liệu pháp lại không tốt. Và tỉnh táo: bạn có đang đi tới chính giới hạn của sự
vật không? Nếu bạn đi tới chính giới hạn thì thực tế bạn đang đi tới cái đối lập
đấy.
Dương cung hết mức
Sẽ ước dừng đúng lúc...
... bởi vì bạn sẽ làm gẫy nó.
Mài kiếm sắc bén,
Không bén được lâu.
Chỉ quân bình là kéo dài, không
cái gì khác, và quân bình là điều khó khăn nhất trong sự tồn tại, trong cuộc sống,
bởi vì quân bình cần trí huệ vô cùng.
Chuyện xảy ra: đệ tử của Lão Tử,
Trang Tử, sống trong thành nhiều năm. Thế rồi một hôm bỗng nhiên ông ấy bảo với
các đệ tử, "Chúng ta cần ra đi."
Họ nói, "Nhưng điều gì đã
xảy ra mà thầy lại bỏ đi? Chúng tôi không thấy vấn đề gì cả. Sao chúng ta phải
đi sang thành khác? Mọi thứ đều tốt, mọi thứ đều ổn định, thuận tiện. Trong thực
tế, bây giờ chúng ta có khả năng làm mọi thứ thoải mái và thầy lại di chuyển
mãi. Có chuyện gì vậy?"
Trang Tử nói, "Bây giờ mọi
người đã bắt đầu biết tới ta, tên ta đang lan rộng. Và khi có danh tiếng thì
người ta phải tỉnh táo, bởi vì chẳng mấy chốc cũng những người này sẽ nói xấu
ta. Trước khi họ bắt đầu nói xấu ta, ta nên rời bỏ thành này."
Một khoảnh khắc tới khi danh vọng
trở thành nói xấu, khi thành công trở thành thất bại. Bạn bao giờ cũng nhớ vẫn
còn ở giữa. Tỉnh táo thường xuyên là cần thiết, bằng không thì xu hướng của tâm
trí là nghĩ rằng khi bạn thành công sao không thành công thêm một chút nữa? Tâm
trí nói: Khi mình đang thành công sao không cố thêm một chút nữa? Và bạn thấy rằng
con đường là quang đãng và không ai chắn lối cả - sao không thử thêm chút nữa?
Tâm trí tiếp tục; tâm trí mang tính ám ảnh. Bất kì cái gì nó kiếm được, nó đều
trở nên bị ám ảnh bởi cái đó. Nếu nó điên thành công, cuồng thành công, thế thì
nó cứ theo đuổi thành công một cách ám ảnh - cho tới khi nó thất bại. Chừng nào
nó chưa thất bại thì nó sẽ không nghỉ. Nó cứ tiếp tục và tiếp tục và tiếp tục
mãi.
Cố hiểu bản chất của tâm trí:
nó mang tính ám ảnh. Nếu bạn làm điều gì đó thì tâm trí cứ làm điều đó cả hai
mươi bốn giờ một ngày, nó sẽ không cho bạn nghỉ ngơi. Nó giống như quỉ - nó sẽ
không cho phép bạn nghỉ. Còn việc nghỉ ngơi là cần thiết.
Làm, nhưng đừng làm quá nhiều,
bằng không thì cùng năng lượng ấy sẽ trở thành việc hoàn tác.
Mài kiếm sắc bén,
Không bén được lâu.
Vàng ngọc đầy nhà,
Khó mà giữ lâu.
Khi mọi thứ quá nhiều, nhất định
nó bị lấy đi.
Có lần chuyện xảy ra: một tín đồ
của Lão Tử được làm quan toà. Vụ kiện thứ nhất được đưa tới người đó trong công
đường là về một tên trộm. Tên trộm này đã thú nhận rằng mình đã ăn trộm. Vụ kiện
là rõ ràng - tên trộm đã thú nhận, mọi thứ đã được tìm thấy - nhưng tín đồ này
của Lão Tử lấy một cách tiếp cận và thái độ rất rất kì lạ với vụ kiện này. Ông
ta giam tên trộm trong sáu tháng và ông ta cũng giam người bị trộm các thứ.
Tất nhiên người nhà giầu này
không thể nào tin được vào điều đó. Vô nghĩa làm sao! Đồ đạc của người đó bị
đánh cắp và người đó bị xử tội - để làm gì?
Đệ tử này của Lão Tử nói,
"Bởi vì ông đã tích trữ quá nhiều. Bây giờ nếu ta đi tới tận gốc rễ của vấn
đề thì ông đã khêu gợi con người này để ăn trộm. Trong cả làng mọi người đều
nghèo, gần chết đói, còn ông thì tích luỹ của cải. Có giới hạn cho mọi thứ. Cho
nên nếu ta xét: ai là kẻ tội phạm thực sự? - thế thì ông mới là tội phạm thực.
Ông đã bắt đầu toàn bộ vấn đề trước nhất. Tên trộm này chỉ là một nạn nhân. Ta
biết rằng anh ta không thể kiểm soát được bản thân mình, đó là lỗi của anh ta.
Nhưng ông đã tích trữ quá nhiều, và khi của cải tích trữ quá nhiều vào một người
thì xã hội không thể vẫn còn đạo đức được nữa, không thể vẫn còn đạo đức được.
Trộm cắp sẽ nổi lên, cướp bóc sẽ xảy ra, giết người sẽ xảy ra. Đủ mọi loại vô đạo
đức sẽ xảy ra - chúng nhất định xảy ra."
Chẳng ai chịu nghe cả. Viên
quan toà này bị gạt khỏi chức vụ. Hoàng đế nói, "Thế này thì quá lắm. Con
người này là nguy hiểm. Một ngày nào đó nó sẽ bắt cả ta nữa - bởi vì nếu nó đi
thậm chí tới gốc rễ sâu hơn, thì nó sẽ tìm thấy ta. Con người này phải bị phế bỏ."
Nhưng người ta phải nghe Lão Tử.
Ông ấy chạm tới chính khu trung tâm của toàn bộ bệnh tật này: nếu bạn tích luỹ
quá nhiều thì sẽ bị mất trộm, sẽ không an toàn.
Vẫn còn trong giới hạn, vẫn còn
được quân bình. Quá nhiều nghèo khó là xấu, quá nhiều giầu có là xấu - quá nhiều
là xấu. Trong thực tế với Lão Tử, quá nhiều là tội lỗi duy nhất. Đừng làm quá
nhiều, đừng làm quá mức, và thế thì cuộc sống là sự tuôn chảy. Và cuộc sống là
đạo đức.
Giàu sang mà kiêu,
Tự vời hoạ ưu.
Điều đó xảy ra mọi ngày nhưng bạn
mù quáng cho nên bạn không thể thấy được. Điều đó xảy ra mọi ngày, mọi nơi. Mọi
ngày bạn đều thấy các chính khách trong nước này - trong mọi nước - họ quá bản
ngã, quá tràn đầy với bản ngã riêng của mình. Thế thì phản ứng bắt đầu. Thế thì
ai đó ném giầy và ai đó ném đá và thế thì mọi người bắt đầu không tôn trọng họ.
Quân bình phải được tạo ra. Nếu
bạn cảm thấy rằng bản ngã của mình là tối thượng, thế thì ai đó nhất định tới từ
đâu đó để kéo bạn xuống với kích cỡ đúng của bạn. Ai đó khác là cần thiết - bởi
vì bạn không thể vẫn còn tự mình kiểm soát được. Và cuộc sống bao giờ cũng tạo
ra quân bình, bởi vì mất quân bình là trạng thái ốm yếu của vấn đề. Nếu trong một
nước mà các chính khách quá bản ngã và họ đòi hỏi quá nhiều kính trọng, thì chẳng
mấy chốc bất kính sẽ bước vào. Chẳng mấy chốc sẽ có nổi loạn, chẳng mấy chốc sẽ
có cách mạng, chẳng mấy chốc mọi thứ sẽ bị phá huỷ. Mọi bộ luật đạo đức, sự
kính trọng, cách xử sự sẽ bị phá huỷ.
Các chính khách không nên đòi hỏi
quá nhiều kính trọng; họ nên đi tới một chút ít thấp hơn, bên trong các giới hạn.
Thế thì không ai, không ai bận tâm tới việc ném đá vào họ. Tại sao? Không có vấn
đề gì. Trong thời xưa nhà giầu không bao giờ khoe khoang của cải, họ sống như
người thường, như mọi người khác. Ngay cả đến vua chúa cũng quen tới những kẻ
ăn mày như Phật và Mahavira để bày tỏ lòng kính trọng của mình. Họ bao giờ cũng
được tôn kính. Bây giờ quân bình đã hoàn toàn mất. Không chính khách nào bận
tâm tới việc bày tỏ sự kính trọng với bất kì ai. Người đó trở thành tối cao khi
người đó trong quyền lực. Người đó xâm lấn giới hạn, thế thì chân người đó phải
bị kéo xuống. Thế thì ai đó, ở đâu đó khác, phát sinh. Điều đó đơn giản là quân
bình.
Bao giờ cũng nhớ: cuộc sống
không bao giờ bất công đâu. Nếu nó có vẻ bất công, thế thì bạn phải đã làm điều
gì đó sai. Đâu đó bạn phải đã vượt ra ngoài quân bình; thế thì cuộc sống dường
như bất công. Bằng không thì cuộc sống chưa bao giờ là bất công. Và bất kì khi
nào bạn cảm thấy bất công thì tốt hơn cả là nhìn vào chính mình; bạn đã làm điều
gì đó sai và bạn đã bị phạt. Trong thực tế, mọi người cứ nghĩ từ hàng nghìn năm
rằng tội lỗi bị trừng phạt, nhưng tôi nói với bạn rằng tội lỗi không bị trừng
phạt. Tội lỗi là trừng phạt rồi. Khi bạn nói tội lỗi bị trừng phạt thì bạn có
thời gian chờ đợi. Có thể chúng sẽ bị trừng phạt vào kiếp sau - ai bận tâm?
Chúng ta sẽ thấy trong kiếp sau. Bạn có thể trì hoãn. Nhưng tôi nói với bạn rằng
tội lỗi là trừng phạt; chúng không bị trừng phạt ở đâu đó trong tương lai.
Tội lỗi mang trừng phạt trong bản
thân chúng. Trừng phạt là bản năng của mọi tội lỗi. Nó không phải là kết quả
đâu đó trong tương lai. Không phải là bạn gieo hạt hôm nay và bạn thu hoạch
ngày mai - không. Không có lỗ hổng thời gian đâu. Bạn phạm tội và lập tức trừng
phạt bắt đầu. Tại đây bạn phạm tội và ngay lập tức tại đây trừng phạt bắt đầu -
bạn cảm thấy xấu xí và bạn cảm thấy buồn và bạn cảm thấy mặc cảm, và rối loạn
cùng chao đảo nảy sinh bên trong và bạn bất hạnh và trong địa ngục. Địa ngục không
ở đâu đó trong tương lai, mà thiên đường cũng vậy. Mỗi hành động đều mang thiên
đường hay địa ngục của riêng nó.
Vẫn còn quân bình và bạn trong
thiên đường; trở thành mất quân bình và địa ngục được tạo ra - không ai khác tạo
ra điều đó cho bạn.
Lão Tử không có Thượng đế,
không có Thượng đế nhân cách hoá, để mà trừng phạt bất kì ai. Nó đơn giản là Đạo.
Đạo chỉ là luật, luật phổ quát. Nếu bạn di chuyển tương ứng theo nó thì bạn hạnh
phúc, nếu bạn di chuyển ngược lại nó thì bạn trở nên bất hạnh. Trong thực tế, bất
hạnh là triệu chứng, cũng hệt như hạnh phúc là triệu chứng - triệu chứng của
cách bạn di chuyển: theo Đạo hay chống Đạo.
Khi bạn di chuyển theo Đạo thì
bạn hạnh phúc, phúc lạc, lễ hội. Mọi khoảnh khắc đều là niềm vui, sung sướng.
Cuộc sống dường như là bài thơ. Mọi khoảnh khắc bạn đều thấy cái gì đó nở hoa,
lớn lên; mọi khoảnh khắc bạn đều thấy cả nghìn thứ để mà biết ơn. Bạn được ân
huệ.
Cuộc sống là phúc lành nếu bạn
đi, di chuyển tương ứng theo luật. Và luật là mang tính quân bình. Nếu bạn đi ngược
lại nó, nếu bạn đi trái luật, thì bỗng nhiên bạn làm mất quân bình. Hạnh phúc
biến mất; bạn trở nên bất hạnh, bạn trở nên buồn bã, khổ. Địa ngục được tạo ra.
Địa ngục chỉ là triệu chứng. Đừng cố gắng đánh nhau với nó. Chỉ cố hiểu chỗ bạn
đã di chuyển ngược luật, có vậy thôi - và thế rồi đi lại, lấy quân bình. Bất kì
khi nào bạn buồn rầu thì đừng cố gắng thay đổi cái buồn đó. Đừng cố gắng làm bất
kì cái gì với nó; cái buồn chỉ mang tính triệu chứng. Nó đơn giản chỉ ra rằng ở
đâu đó bạn đã đi ngược lại luật. Tìm lại quân bình lần nữa. Có thể bạn cần việc
đổi hướng. Có thể bạn cần nghiêng thêm chút ít sang bên trái hay bên phải để
cho quân bình được thu lại. Và điều này phải được làm liên tục.
Mọi người tới tôi và họ nói,
"Nếu chúng tôi thiền và nếu chúng tôi thành công thì liệu im lặng và an
bình có còn mãi mãi không?" Họ đang hỏi một câu hỏi ngu xuẩn. Thế thì thiền
sẽ là một thứ chết - giống như tảng đá, không như đoá hoa. Nó là hoa sen thực.
Nó nở hoa. Nó thay đổi. Với mặt trời nó mở ra, trong đêm nó cụm lại. Có quân
bình liên tục, và bạn phải tìm ra quân bình này vào mọi khoảnh khắc. Thiền
không phải là cái gì đó bạn làm một lần và bạn được làm xong với nó. Nó là cái
gì đó giống như việc thở vậy, giống như máu tuần hoàn. Không phải là một khi
máu đã tuần hoàn thì nó kết thúc, một khi bạn thở thì không còn cần nó nữa.
Không, bạn phải thở và bạn phải cứ thiền; mọi khoảnh khắc bạn sẽ cần tới nó.
Dần dần nó sẽ trở thành tự
nhiên, đó mới là phải. Dần dần bạn sẽ đi ngày càng ít ngược lại luật hơn. Khi sự
thành thạo được tìm thấy, thì chính khoảnh khắc mà bước đi của bạn sắp sửa ngược
lại luật, bạn sẽ thấy địa ngục và bạn sẽ quay lui. Bạn sẽ trở con đường, bạn sẽ
không đi lạc lối.
Giàu sang mà kiêu,
Tự vời hoạ ưu.
Nên việc, lui thân,
Đó là đạo trời.
Nên việc, lui thân,
Khi bạn thấy rằng một việc đã
cho bạn quân bình, rằng bạn đã đạt tới hạnh phúc, đừng đòi hỏi thêm nữa; khi bạn
cảm thấy tốt, đừng yêu cầu thêm nữa; khi bạn được bao quanh bởi tình trạng hạnh
phúc, đừng đòi hỏi thêm nữa. Lui lại, tận hưởng nó. Say sưa trong nó. Nhảy múa
với nó. Đừng yêu cầu thêm. Tâm trí bao giờ cũng đòi hỏi thêm.
Tâm trí nói, "Được rồi, điều
này là tốt, rằng mình đang cảm thấy hạnh phúc nào đó, nhưng thêm nữa là có thể
được. Cho nên trước hết mình phải đạt thêm nữa." Thế thì bạn bỏ lỡ cái có
thể được; cái đã trở thành thực tại, bạn bỏ lỡ. Và nếu bạn lắng nghe tâm trí
này, cái cứ đòi thêm nữa và nữa và nữa, nó sẽ dẫn bạn tới tận cùng, tới cực
đoan. Và bỗng nhiên bạn rơi vào trong địa ngục, và bạn khổ, bất hạnh.
Dù bạn thu được bất kì cái gì,
làm thành tiêu chuẩn: nếu bạn cảm thấy tốt, nếu bạn cảm thấy khoẻ khoắn, nếu bạn
cảm thấy phúc lạc, im lặng, an bình, vui vẻ nào đó bao quanh bạn, cuộc sống đã
trở thành bài ca cho khoảnh khắc này - thế thì hát nó lên! Đừng đòi hỏi thêm!
Nhai nó, hấp thu nó. Đừng đòi hỏi thêm. Lui lại... đó là nghĩa của lui thân.
Bây giờ chấm dứt nỗ lực thêm nữa - đủ rồi! Bạn đã thu được - bây giờ để cho nó
đấy, tận hưởng nó. Sống nó! Và thế thì bạn sẽ thấy: chiều hướng mới tới cho sự
hiện hữu của bạn.
Có hai chiều. Một là chiều
ngang... thêm nữa, nữa, nữa - đó là chiều ngang. Bạn đi theo đường thẳng. Bạn
đang tại điểm A; bạn muốn ở điểm B. Khi bạn ở điểm B, bạn muốn ở điểm C. Chẳng
mấy chốc bạn đạt tới XYZ. Và từ Z là địa ngục. Z là cánh cửa của địa ngục.
Nhưng bạn không thể dừng được, tâm trí cứ tiếp tục. Tâm trí nói, "Nhìn
đây, mình đang ở C, và D là có thể. Vậy sao phí thời gian ở C làm gì, đi béng
sang D. Thế thì E trở thành có thể, cho nên đi tới E." Không khoảnh khắc
nào để tận hưởng, không khoảnh khắc nào để mở hội, không khoảnh khắc nào để lui
lại và hiện hữu. Làm, làm - chẳng bao giờ hiện hữu... bởi vì hiện hữu nghĩa là
C là đủ, bây giờ tận hưởng nó. Bạn đã kiếm được bánh mì cho hôm nay - bây giờ
nghỉ đi. Nhưng tâm trí nói, "Thế số tiền tiết kiệm ở ngân hàng thì sao? Nó
mới được một nửa. Mình phải làm đầy nó hoàn toàn đã chứ... "
Tại Ấn Độ họ gọi điều đó là cái
vòng luẩn quẩn của chín mươi chín. Họ có một câu chuyện.
Một thợ cạo nghèo đã rất hạnh
phúc, cực kì hạnh phúc, vì đôi khi chỉ người nghèo mới có thể như vậy. Anh ta
chẳng có gì để mà lo nghĩ cả. Anh ta là thợ cạo cho nhà vua; anh ta hay xoa bóp
cho vua, cắt tóc cho vua, phục vụ vua hàng ngày.
Ngay cả nhà vua cũng ghen tị và
ông ta bao giờ cũng hỏi anh ta, "Bí mật của hạnh phúc của ngươi là gì?
Ngươi bao giờ cũng sôi sục. Ngươi dường như không bước đi trên đất, ngươi đơn
giản di chuyển trên cánh. Bí mật gì có đó?"
Thợ cạo nghèo nói, "Thần
không biết. Trong thực tế, thần chưa bao giờ nghe nói tới từ 'bí mật' trước
đây. Bệ hạ ngụ ý gì? Thần đơn giản hạnh phúc. Thần kiếm cơm ăn và có vậy
thôi... và thế rồi thần nghỉ ngơi." Anh ta phải là một người kiểu Lão Tử.
Thế rồi nhà vua mới hỏi tể tướng
của mình - và ông này là một con người hiểu biết, một người rất rất hiểu biết.
Nhà vua hỏi ông ấy, "Khanh phải biết bí mật của người thợ cạo này. Ta là
vua lớn. Ta không hạnh phúc được như vậy, nhưng người nghèo này, chẳng có gì,
mà hạnh phúc thế."
Tể tướng nói, "Anh ta chẳng
có gì gắn với cái vòng luẩn quẩn của chín mươi chín cả."
Nhà vua nói, "Cái gì vậy?"
Ông tể tướng cười to và nói, "Bệ hạ đang trong nó nhưng bệ hạ không biết về
nó. Chúng ta đều làm một điều. Đêm nay chúng ta sẽ ném cái túi có chứa chín
mươi chín đồng ru pi vào nhà người thợ cạo này, và thế rồi xem điều gì xảy
ra."
Họ ném một cái túi có chứa chín
mươi chín ru pi vào ngôi nhà ấy.
Ngày hôm sau người thợ cạo bị
trong địa ngục. Anh ta trở nên rất buồn rầu và lo nghĩ; trong thực tế, cả đêm
anh ta không thể nào ngủ được. Anh ta đếm đi đếm lại các đồng ru pi trong túi -
chín mươi chín. Và anh ta bị kích động thế - làm sao ngủ được khi bạn bị kích động?
Tim đập hoài, máu rần rật chảy; phải đã bị cao huyết áp rồi, kích động. Và anh
ta thì hết lật sấp lật ngửa lại trở mình, không thể nào ngủ nổi. Anh ta trở dậy,
chạm vào những đồng ru pi vàng ấy, lại đếm... anh ta chưa bao giờ có kinh nghiệm
về việc đếm ru pi và chín mươi chín đồng là điều rắc rối - bởi vì khi bạn có
chín mươi chín đồng thì bạn muốn chúng thành một trăm. Cho nên anh ta lập kế hoạch
phải làm gì vào ngày hôm sau để kiếm thêm một đồng ru pi nữa.
Một đồng ru pi vàng là điều khó
kiếm. Anh ta chỉ kiếm vài xu và thế là đủ trong những ngày ấy. Làm sao kiếm được
một ru pi? - bởi vì một ru pi, một ru pi vàng gần bằng lương của cả tháng. Phải
làm gì đây? Anh ta lập kế hoạch theo nhiều cách - một người nghèo, chẳng biết
gì mấy về tiền bạc, anh ta lâm vào rắc rối. Anh ta có thể nghĩ về mỗi một điều:
rằng anh ta sẽ nhịn ăn một ngày rồi ăn trong một ngày. Theo cách này, dần dần
anh ta có thể tích luỹ được một ru pi. Và một trăm ru pi sẽ là tốt...
Tâm trí có cái ngu xuẩn: hoàn
chỉnh mọi thứ. Tâm trí là kẻ cầu toàn. Chín mươi chín sao? Ám ảnh được tạo ra:
chúng phải là một trăm.
Anh ta buồn bã. Ngày hôm sau
anh ta tới - anh ta không còn bay trên trời nữa, anh ta ở sâu trên đất... không
chỉ sâu trên đất, mà là một gánh nặng lớn, một thứ như hòn đá treo quanh cổ anh
ta.
Nhà vua hỏi, "Có chuyện gì
với ngươi vậy? Ngươi trông lo nghĩ quá."
Anh ta nói chẳng có gì, bởi vì
anh ta không muốn nói về cái túi ấy. Nhưng mỗi ngày tình huống trở nên tồi tệ
hơn. Anh ta không thể xoa bóp tốt được - anh ta không có năng lượng, nhịn ăn.
Thế là nhà vua nói, "Ngươi
đang làm gì vậy? Bây giờ ngươi dường như không có năng lượng nữa. Và ngươi
trông buồn bã và khổ thế. Chuyện gì xảy ra?"
Thế là một hôm anh ta phải kể
chuyện cho nhà vua; nhà vua cứ nài nỉ: "Ngươi kể cho ta đi, ta có thể giúp
được. Ngươi chỉ cần kể cho ta vấn đề là gì." Anh ta nói, "Thần bây giờ
là nạn nhân của cái vòng luẩn quẩn của chín mươi chín."
Khi bạn có chín mươi chín thì
có cái vòng luẩn quẩn - bạn muốn chúng thành một trăm. Đây là đường ngang. Và bạn
đừng nghĩ rằng khi chúng là một trăm, mọi sự sẽ dừng lại. Mọi sự chẳng bao giờ
dừng lại cả. Tâm trí không biết chỗ dừng lại. Nó không biết tới việc dừng. Đó
là lí do tại sao nó thất bại. Nó cứ đi mà không dừng ở đâu cả, từ A tới B, từ B
tới C, và cứ tiếp tục mãi cho tới Z, nó rơi vào địa ngục.
Thế rồi có cách khác của cuộc sống;
chiều đứng - không chiều ngang. Bạn không đi từ A tới B, từ B tới C - không. Bạn
không đi theo đường thẳng, trên cùng bình diện, trên cùng mức độ - không. Bạn
đi từ A tới A1 tới A2 tới A3 theo đường đứng, theo chiều sâu. Bạn đi vào trong
chiều sâu của A. Bất kì cái gì trong khoảnh khắc này thì bạn đều đi sâu vào nó
- không từ khoảnh khắc này sang khoảnh khắc khác, mà trong chính khoảnh khắc
này bạn đi sâu nhất có thể được. Và thế thì thậm chí một khoảnh khắc cũng trở
thành vĩnh hằng. Và hạnh phúc của bạn phát triển, không biết tới biên giới. Và
không bao giờ mất quân bình. Bạn bao giờ cũng được quân bình. Tâm trí chiều đứng
bao giờ cũng quân bình bởi vì tâm trí chiều đứng không còn là tâm trí nữa.
Toàn bộ nỗ lực của thiền là để
đem cho bạn tâm trí chiều đứng. Tâm trí chiều đứng thực sự có nghĩa là vô trí.
Thế thì bạn đi từ A tới A1, A2, A3 theo chiều sâu, hay theo chiều cao thẳng đứng.
Khi B tới, lần nữa bạn đi từ B1 tới B2, B3. Bạn không bao giờ ngã tại bất kì
đâu bởi vì bạn bao giờ cũng đi vào trong chiều sâu. Đây là điều lui thân là gì.
Bạn đã kiếm được cơm cho hôm nay, bây giờ thì lui thân.
Nhưng bạn không biết cách lui
thân; bạn cứ đi kiếm ăn trong cả giấc mơ của mình nữa. Bạn nằm xuống và bạn lập
kế hoạch cho ngày mai, và không ai biết liệu ngày mai có tới hay không. Trong
thực tế nó chẳng bao giờ tới cả. Bao giờ cũng là hôm nay. Bạn đang lập kế hoạch
cho tương lai, không biết rằng cái chết sẽ phá huỷ mọi tương lai. Vẫn còn trong
khoảnh khắc này đi - hãy trí huệ. Sống nó một cách toàn bộ nhất có thể được và
thế thì bạn sẽ biết không có cái chết. Bởi vì một người không lo nghĩ về ngày
mai thì biết không có cái chết - người đó trở thành bất tử. Bởi vì cái chết là
ngày mai - cuộc sống là hôm nay.
Cái chết là trong tương lai, cuộc
sống bao giờ cũng trong hiện tại - đây là nghĩa của việc lui thân. Nếu bạn muốn
tôi dịch từ này lui thân "retire" thì tôi sẽ gọi nó là tính chất
sannyas. Bạn phải lui thân không ở chỗ tận cùng của cuộc sống; lui thân mọi
ngày, lui thân mọi khoảnh khắc. Khi bạn đã tận hưởng một khoảnh khắc thì đó là
việc lui thân, chính qua việc lui thân mà nó là việc mang tính chất sannyas.
Khi bạn từ văn phòng trở về
nhà, bỏ văn phòng lại trong văn phòng đi. Đừng mang nó trong đầu bạn, bằng
không thì cái đầu sẽ bị đau đấy - nhất định là phải đau rồi! Một thứ lớn lao thế,
văn phòng, bạn mang nó trong đầu mình! Nó là điều nặng nề! Cả chợ bạn mang
trong đầu mình - nó là điều nặng nề! Falibhai đi ra thị trường chứng khoán. Anh
ta biết. Bạn có thể mang thị trường chứng khoán trong đầu mình; thế thì điều đó
là điên khùng. Nhưng anh ta chẳng bao giờ mang nó cả; anh ta đã học cách lui
thân trong nó.
Lui thân mọi ngày, lui thân mọi
khoảnh khắc... Chính từ "lui thân" có vẻ không tốt với chúng ta; nó
cho cảm giác về tuổi già, không có khả năng. Đâu đó bên ngoài sáu mươi lăm, khi
cái chết tới gần, thế thì người ta lui thân. Không, từ "lui thân" là
rất đẹp. Nó là ý nghĩa của của sannyas. Lui thân có nghĩa nghỉ ngơi: công việc
đã làm xong, bây giờ lui thân, tận hưởng nó. Đừng trì hoãn việc tận hưởng, đó
là ý nghĩa của từ "lui thân." Tận hưởng ở đây và bây giờ.
Nên việc, lui thân,
Đó là đạo trời.
Đó là Đạo. Đừng bao giờ đi tới
cực đoan, công việc bao giờ cũng được thực hiện bên trong các giới hạn. Vẫn còn
trong các giới hạn, được bao trong các giới hạn. Đó là kỉ luật, kỉ luật của một
sannyasin - bao giờ cũng vẫn còn tại chỗ giữa, bao giờ cũng vẫn còn bên trong
các giới hạn, bao giờ cũng được thoả mãn, không khao khát đuổi theo nhiều nữa,
nữa và nữa.
Vứt bỏ đường ngang; đi vào
trong đường đứng. Lui thân. Và bạn sẽ được mãn nguyện; bạn sẽ biết sự hoàn
thành lớn nhất mà cuộc sống có thể cho bạn. Đó là khoảnh khắc sâu sắc của quân
bình toàn bộ, sự lặng lẽ. Chúng ta đã gọi nó là chứng ngộ, giải thoát, moksha,
niết bàn - hay cái bạn gọi tên cho nó.
