Read more
Osho - Đừng sống
như ruồi chỉ thích mùi thịt ôi
Điều đầu tiên: như tôi đã nói,
con người là cái máy. Con người sống theo thói quen, theo quá khứ, theo kí ức;
con người sống từ tri thức mà mình đã biết, đã thu nhận từ trước. Cho nên người
đó cứ bỏ lỡ cái mới, còn chân lí thì bao giờ cũng là cái mới. Người đó giống
như ruồi thích mùi thịt ôi, mùi hôi hám và hôi thối; hương thơm của gỗ đàn là
hôi hám với con ruồi. Ruồi có sắc thái kí ức nào đó, quá khứ nào đó; nó bao giờ
cũng nghĩ rằng mùi thối rữa của thịt là mùi thơm. Đó là tri thức của nó, đó là
thói quen của nó, đó là lệ thường của nó - đó là quá khứ chết của nó. Bây giờ bỗng
nhiên nó bắt gặp gỗ đàn hương: hương thơm của gỗ đàn hương với con ruồi cứ dường
như là mùi rất hôi và thối.
Bạn đừng ngạc nhiên... đó là điều
xảy ra cho bạn. Nếu bạn đã sống quá nhiều trong thân thể, thế thì thậm chí có tới
gần hơn với người sống trong linh hồn, bạn vẫn cứ cảm thấy cái gì đó sai. Tới với
vị phật, bạn sẽ không cảm thấy hương thơm; bạn thậm chí có thể bắt đầu cảm thấy
mùi hôi. Cách diễn giải của bạn... bằng không thì tại sao mọi người giết chết
Jesus? Jesus là gỗ đàn hương! và mọi người đơn giản đã giết chết ông ấy. Tại
sao mọi người lại đầu độc Socrates? Socrates là gỗ đàn hương! Nhưng ruồi -
chúng hiểu quá khứ riêng của mình, chúng diễn giải theo quá khứ của chúng.
Một hôm tôi đọc thấy...
Một gái mãi dâm, gái mãi dâm nổi
tiếng nhất của thành Athens, có lần tới gặp Socrates. Và vài người đang ngồi
đó, chỉ vài người, cũng như ở đây có vài người ngồi, còn Socrates đang nói với
họ. Gái mãi dâm này nhìn quanh và nói với Socrates, "Sao vậy? - một người
vĩ đại như ông, và lại chỉ ít người nghe ông thế? Tôi cứ nghĩ cả thành Athens
này phải ở đây cơ đấy! Mà tôi chẳng thấy người đáng kính nhất, người đáng trọng
nhất ở đây - các chính khách, các tu sĩ, các nhà trí thức - tôi không thấy họ ở
đây. Có vấn đề gì vậy? Một ngày nào đó, Socrates, ông tới nhà tôi; ông sẽ thấy
họ đứng xếp hàng ở đó!"
Socrates nói, "Cô phải đấy
- bởi vì cô có thể mua vui cho đòi hỏi đại chúng. Tôi thì không. Tôi chỉ hấp dẫn
có vài người, vài người được chọn lọc. Những người khác không thể cảm thấy
hương thơm của tôi được, họ lẩn tránh! Cho dù họ có tới với tôi, họ cũng chuồn
thôi, họ sợ. Nó là một hương thơm hoàn toàn khác," Socrates nói.
Gái mãi dâm này phải cực kì
thông minh. Cô ta nhìn vào trong mắt của Socrates, cúi mình xuống và nói,
"Socrates, xin hãy chấp nhận tôi làm một trong những người bạn của
ông," và chẳng bao giờ rời đi, trở thành một phần của nhóm nhỏ đó.
Phải là một phụ nữ của nhận biết
lớn lao... cho nên bỗng nhiên có sự thay đổi, cô ấy đã hiểu điều đó ngay lập tức!
Nhưng Athens đã giết chết Socrates, họ đã không thích con người này. Con người
này có vẻ rất nguy hiểm. Có nhiều lời buộc tội chống lại ông ấy. Một lời buộc tội
là ông ấy phá huỷ niềm tin của mọi người, ông ấy phá huỷ tâm trí thanh niên, rằng
ông ấy là vô chính phủ, rằng nếu ông ấy được phép sống lâu thêm nữa thì xã hội
sẽ bị mất gốc. Ông ấy là kẻ thù nguy hiểm.
Ông ấy đã làm gì? Ông ấy đã làm
điều gì đó hoàn toàn khác: ông ấy đã cố gắng tạo ra trạng thái vô trí. Nhưng mọi
người nghĩ, "Ông ta phá huỷ tâm trí mọi người." Họ cũng phải, những
con ruồi ấy. Vâng, thanh niên cực kì bị hấp dẫn tới Socrates - bởi vì chỉ thanh
niên mới có thể bị hấp dẫn tới những điều như vậy. Chỉ thanh niên mới có dũng cảm
đó. Ngay cả người già tới tôi hay tới Socrates, họ cũng chỉ là thanh niên; đó
là lí do tại sao họ lại tới, bằng không thì họ không thể tới được. Tâm trí già
cỗi, mục nát không thể tới tôi được. Có thể thân thể là già, nhưng nếu một ông
già tới tôi hay một bà già, bà ấy chỉ tới bởi vì bà ấy vẫn có tính thanh niên của
linh hồn mình, bà ấy vẫn còn trẻ ở đâu đó; bà ấy vẫn có khả năng hiểu cái mới,
học cái mới. Họ nói bạn không thể dạy một con chó già những trò mới... điều đó
rất khó; con chó già biết các trò cũ và nó cứ lặp lại chúng. Rất khó dạy điều
gì cho tâm trí cũ.
Và những điều này mới khác biệt
triệt để thế, đối lập qua đường kính với tất cả những điều mà đã từng được dạy
cho bạn, đến mức chừng nào một người còn chưa thực sự trẻ thì người đó thậm chí
không thể nào lắng nghe được. Cho nên người trẻ bị hấp dẫn. Đó là dấu hiệu rằng
cái gì đó của vĩnh hằng, cái gì đó của tính trẻ vĩnh hằng của vũ trụ đang trào
ra qua Socrates.
Khi Jesus còn sống bạn sẽ thấy
thanh niên theo ông ấy. Bạn sẽ không thấy thanh niên tới gặp giáo hoàng; người
già, người sắp chết, người chết từ rất lâu, lâu rồi... họ tới gặp giáo hoàng.
Khi Shankaracharya nguyên thuỷ còn sống bạn sẽ tìm thấy tất cả thanh niên vây
quanh ông ấy. Nhưng với shankaracharya của Puri thì chỉ các thân thể chết, các
xác chết lắng nghe. Những người sống đâu? - bạn không thể tìm thấy họ được.
Bạn có thể đi và nhìn vào trong
bất kì ngôi đền nào và bạn sẽ thấy những bà già và ông già; thanh niên không có
đó. Trong thực tế, bất kì khi nào tôn giáo thực sự có đó, thanh niên bị hấp dẫn;
khi chân lí có đó, thanh niên bị hấp dẫn. Khi chỉ có dối trá còn lại - học thuyết,
giáo điều, tín điều - thế thì người già tới. Khi thanh niên bị hấp dẫn, điều đó
có nghĩa là chân lí là trẻ và thanh niên bị hấp dẫn. Khi chân lí già, gần chết,
thế thì người gần chết bị hấp dẫn.
Người già bị hấp dẫn chỉ bởi vì
sợ chết. Trong tuổi già thậm chí kẻ vô thần cũng trở thành hữu thần... sợ hãi.
Khi thanh niên được hấp dẫn tới cái gì đó, đấy không phải bởi vì sợ chết, bởi
vì người đó chưa biết gì về cái chết cả; đấy là vì tình yêu cực kì với cuộc sống.
Và đó là khác biệt giữa tôn giáo thật và tôn giáo không thật. Tôn giáo không thật
là hướng tới cái sợ. Tôn giáo thật là hướng tới tình yêu.
Bạn phải đã nghe... trong mọi
ngôn ngữ của thế giới cái từ xấu xí đó tồn tại: Sợ thượng đế. Từ đó phải đã được
đặt ra bởi những người chết, đờ đẫn, người già. Sợ Thượng đế sao? Làm sao người
ta có thể sợ Thượng đế được? Và nếu bạn sợ Thượng đế, làm sao bạn có thể yêu
ngài được? Từ sợ, bạn có thể chống lại Thượng đế, bởi vì ngài sẽ là kẻ thù của
bạn; làm sao bạn có thể yêu ngài được? Và nếu bạn yêu ngài, làm sao bạn có thể
sợ ngài được? Bạn có bao giờ sợ người bạn yêu không? Bạn có bao giờ sợ mẹ mình
nếu bạn yêu mẹ không? Bạn có bao giờ sợ người đàn bà nếu bạn yêu người đó
không? Nếu bạn yêu, không có sợ; tình yêu xoá đi mọi sợ. Yêu Thượng đế... lãng
mạn trong tình yêu với Thượng đế... cực lạc trong tình yêu với Thượng đế...
Nhưng điều đó là có thể chỉ cho
tâm trí trẻ trung. Dù tâm trí trẻ là ở trong thân thể trẻ hay trong thân thể
già, điều đó không liên quan - nhưng điều đó là có thể chỉ cho tâm trí trẻ
trung. Bây giờ Socrates bị trừng phạt bởi vì ông ấy đã hấp dẫn thanh niên. Phật
bị trừng phạt bởi vì ông ấy đã hấp dẫn thanh niên. Nhưng bạn bao giờ cũng nhớ:
bất kì khi nào một tôn giáo được sinh ra, thanh niên cũng xô tới từ mọi góc
trên thế giới.
Họ phải là biểu tượng cho cái
gì đó đã xảy ra. Khi người già xô về cái gì đó, bạn có thể chắc chắn chẳng cái
gì xảy ra ở đấy cả, đấy không phải là nơi hành động diễn ra! Nơi thanh niên đi
tới, đó là nơi hành động diễn ra.
Chân lí là điều không biết, bí ẩn.
Bạn không thể tiếp cận nó qua thói quen quá khứ của mình. Bạn có thể tiếp cận
nó chỉ khi bạn lột bỏ hết mọi thói quen.
Áo choàng của các linh mục Ki
tô giáo được gọi là habit - nó là việc
dùng từ hay. Vâng, tôi nói, khi bạn trần trụi với mọi thói quen (habit), trần
trụi với mọi loại áo, mọi trang phục đều bị vứt bỏ, bạn hành động không qua kí ức
mà qua nhận biết... Đây là hai chức năng khác nhau. Bạn hành động qua kí ức, thế
thì bạn không thấy cái đang đó; bạn cứ thấy cái bạn đã thấy trước đây. Bạn cứ
diễn giải hiện tại dưới dạng của quá khứ, bạn cứ áp đặt điều gì đó không có đó;
bạn cứ thấy những thứ không có, và bạn cứ không thấy những cái đang có. Kí ức
phải bị gạt sang bên. Kí ức là tốt, dùng nó, nhưng chân lí chưa bao giờ được biết
tới qua kí ức cả. Làm sao bạn có thể biết chân lí qua kí ức được? Bạn chưa bao
giờ biết tới chân lí trong quá khứ.
Chân lí là điều không biết.
Chân lí là vị khách lạ. Bạn sẽ phải gạt tất cả mọi kí ức sang bên; bạn sẽ phải
nói với tâm trí, "Im đi, để cho ta thấy mà không có mi! Để ta nhìn chỉ với
sự sáng tỏ, không với đôi mắt vẩn đục: không ý nghĩ, không niềm tin, không kinh
sách, không triết lí, không tôn giáo. Để ta nhìn trực tiếp, ngay lập tức! Để ta
nhìn ở đây bây giờ, để ta nhìn vào trong cái đang đương đầu với ta." Chỉ
thế thì bạn mới hài hoà với bí ẩn của chân lí.
Và nhớ: chân lí chưa bao giờ trở
thành kí ức cả. Ngay cả khi bạn đã biết nó, nó cũng chẳng bao giờ trở thành kí ức.
Chân lí bao la thế, nó không thể nào bị hàm chứa bởi kí ức. Và bất kì khi nào
nó có đó, bạn sẽ biết nó, nó sẽ lại là mới. Nó chưa bao giờ cũ cả, nó bao giờ
cũng mới, nó bao giờ cũng tươi mát. Đó là một trong những phẩm chất của nó, rằng
nó không bao giờ trở nên cũ đi. Nó bao giờ cũng trẻ trung.
Cho nên nếu bạn muốn biết chân
lí, Saraha nói với nhà vua, "Tâu bệ hạ, nếu bệ hạ thực sự muốn biết chân
lí của điều đang xảy ra cho ta, xin bệ hạ gạt tâm trí mình sang bên. Ta biết bệ
hạ chỉ giống như ruồi; bệ hạ đã sống trong thân thể và tâm trí, bệ hạ không biết
gì bên ngoài chúng. Ta đang đứng đây; ta ở ngoài cả hai. Và không có cách nào để
giải thích điều đó cho bệ hạ tương ứng theo tâm trí của bệ hạ; không, điều đó
không thể được giải thích. Nếu bệ hạ thực sự muốn kinh nghiệm nó, bệ hạ có thể
kinh nghiệm nó, nhưng nó không thể nào được giải thích."
Thượng đế không thể nào được định
nghĩa. Thượng đế không thể nào được giải thích. Xin nhớ: chớ bao giờ giải thích
điều đó, bởi vì nếu bạn giải thích nó, bạn sẽ giải thích nó xa xôi đi. Thượng đế
không thể nào bị hàm chứa bởi bất kì ý nghĩ nào. Nhưng Thượng đế có thể được sống,
Thượng đế có thể được yêu. Bạn có thể trở thành thượng đế! - đó là điều có thể
- nhưng tâm trí không thể nào chứa đựng được Thượng đế. Tâm trí là cái bình chứa
rất nhỏ, nó giống như chiếc thìa trà vậy - và bạn muốn có Thái Bình Dương trong
chiếc thìa trà sao? Vâng, bạn có thể có chút ít nước mặn trong chiếc thìa trà của
mình, nhưng điều đó sẽ không cho ý tưởng về Thái Bình Dương, về sự bao la. Bão
tố sẽ không xảy ra trong chiếc thìa trà của bạn, sóng lớn sẽ không phát sinh.
Vâng, vị nó thì giống thế, nhưng nó sẽ không là đại dương.
Saraha nói: Nếu bệ hạn muốn thấy
ta, bệ hạ sẽ phải gạt tâm trí mình sang bên. Bệ hạ có tâm trí của ruồi. Bệ hạ
có những thói quen nào đó về suy nghĩ, về cảm giác, bệ hạ có thói quen sống nào
đó. Bệ hạ đã sống một cuộc sống của thân thể và tâm trí, và nhiều nhất bất kì
cái gì bệ hạ đã biết cho tới giờ đều chỉ do bệ hạ nghe thấy, bệ hạ đã đọc kinh
sách... Bản thân Saraha đã đọc kinh sách cho nhà vua trước đây, anh ta biết điều
đó rõ lắm. Anh ta biết điều nhà vua biết: tri thức của anh ta chỉ là thông tin.
Saraha nói: Điều đó đã xảy ra cho ta! Nhưng để thấy điều đó bệ hạ sẽ cần phẩm
chất thấy khác.
Tâm trí không bao giờ gặp chân
lí cả, không bao giờ đương đầu với chân lí. Con đường của tâm trí và con đường
của chân lí là hoàn toàn tách rời. Nó là thực tại tách rời. Do đó nhấn mạnh của
mọi nhà huyền môn trên thế giới là đạt tới trạng thái vô trí. Đó là điều thiền
tất cả là gì: trạng thái vô trí, trạng thái không suy nghĩ - vậy mà đầy nhận biết,
chói sáng với nhận biết. Khi không có một ý nghĩ, bầu trời của bạn sạch mây, và
thế thì mặt trời bừng sáng.
Thông thường chúng ta bị che phủ
bởi nhiều ý nghĩ, ham muốn, tham vọng, mơ mộng đến mức mặt trời không thể chiếu
sáng được. Nó bị che khuất đằng sau những đám mây đen đó: ham muốn là đám mây,
ý nghĩ là đám mây, tưởng tượng là đám mây, và người ta cần được quang đãng để
biết cái đang đó.
Saraha nói:
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Luân hồi (samsara) có nghĩa là
sống như thân thể, như tâm trí, như bản ngã. Luân hồi nghĩa là sống hướng ngoại,
luân hồi nghĩa là sống với mọi vật. Luân hồi nghĩa là sống với ý tưởng rằng tất
cả đều là vật chất và chẳng có gì khác. Luân hồi nghĩa là ba chất độc: sức mạnh,
danh vọng, thế lực - sống trong thế giới với ý tưởng có nhiều sức mạnh hơn, nhiều
danh vọng hơn, nhiều tiền bạc hơn, nhiều thế lực hơn...thế này và thế nọ; sống
trong đồ vật và vì đồ vật. Đó là ý nghĩa của từ luân hồi - thế giới.
Quan sát bản thân mình: bạn đã
bao giờ sống với con người hay bạn sống chỉ với đồ vật? Vợ bạn là người hay đồ
vật? Chồng bạn là người hay đồ vật? Bạn đối xử với chồng mình như một con người,
như một người có giá trị bản chất, tuyệt vời, hay chỉ như một thứ tiện dụng, rằng
anh ta là người cung cấp bánh mì và bơ, hay rằng cô ta là người nội trợ, chăm
sóc con cái? Vợ bạn có là mục đích tự thân hay cô ấy chỉ là một thứ tiện dụng,
một món hàng để được dùng? Đôi khi bạn dùng cô ấy về mặt dục, đôi khi bạn dùng
cô ấy theo cách khác - nhưng việc dùng người đó có nghĩa là người đó là một vật
với bạn, không phải là người.
Người không thể được dùng; chỉ
vật mới có thể được dùng. Người không thể bị mua bán; chỉ vật mới có thể được
mua bán. Người có giá trị vô cùng thế, thiêng liêng thế, nhân phẩm thế - làm
sao bạn có thể dùng một người được? Vâng, người đó có thể cho tình yêu của
mình, nhưng bạn không thể dùng được. Và bạn phải biết ơn. Bạn đã bao giờ cám ơn
vợ mình chưa? Bạn đã bao giờ cám ơn bố bạn, mẹ bạn chưa? Bạn đã bao giờ cám ơn
bạn bè mình chưa? Đôi khi bạn cám ơn người lạ nhưng chẳng bao giờ cám ơn những
người của riêng mình, bởi vì bạn coi họ như có sẵn.
Sống với đồ vật là sống trong luân hồi. Sống
với người là sống trong niết bàn.
Và một khi bạn bắt đầu sống với
người, mọi đồ vật biến mất. Thông thường ngay cả người cũng bị thu về đồ vật,
còn khi người bắt đầu trở nên thiền thì ngay cả đồ vật cũng bắt đầu trở thành
người; ngay cả cây cối cũng trở thành người, tảng đá cũng trở thành người. Mọi
thứ dần dần bắt đầu có nhân tính, bởi vì Thượng đế lan toả khắp mọi sự tồn tại.
Saraha nói: Tâu bệ hạ, bệ hạ đã
sống trong luân hồi và bệ hạ không thể hiểu được con đường của niết bàn. Nếu bệ
hạ thực sự muốn hiểu nó, bệ hạ sẽ phải sống nó, không có cách khác. Để biết, bệ
hạ sẽ phải nếm trải cái gì đó của nó. Và ta ở đây, đứng trước bệ hạ, còn bệ hạ
đang yêu cầu giải thích! Niết bàn đang đứng trước bệ hạ, còn bệ hạ đang yêu cầu
các lí thuyết. Không chỉ điều đó - bệ hạ phải hoàn toàn mù quáng - bệ hạ đã tới
để thuyết phục ta quay lại với luân hồi của bệ hạ! Ruồi đang thuyết phục ta rời
bỏ rừng đàn hương cùng hương thơm của nó để lấy mùi ôi thiu của thịt.
"Bệ hạ có điên không đấy?"
Saraha nói với nhà vua. "Để ta thuyết phục bệ hạ tới thế giới của ta thay
vì bệ hạ thuyết phục ta tới thế giới của bệ hạ. Ta đã biết thế giới của bệ hạ
và ta đã biết thực tại mới này nữa; ta có thể so sánh được. Bệ hạ chỉ biết mỗi
thế giới của mình; bệ hạ không biết thực tại của ta, bệ hạ không thể so sánh được."
Khi vị phật nói thế giới này là
ảo tưởng, thiền về điều đó, bởi vì ông ấy đã biết thế giới này nữa. Khi người
vô thần nào đó, người duy vật, người cộng sản nào đó nói rằng thế giới của niết
bàn chỉ là ảo tưởng, không cần phải bận bâm về điều đó chút nào, bởi vì người đó
vẫn còn chưa biết nó. Người đó chỉ biết thế giới này; bạn không thể tin cậy vào
câu trả lời của người đó về thế giới khác được. Người đó chưa bao giờ thiền,
người đó chưa bao giờ đi vào trong nó.
Nhìn vào nó đi: nhìn vào tất cả
những người đã thiền, không nhìn vào chỉ một người đã chối bỏ thực tại bên
trong. Không vào chỉ một người! Không một ngoại lệ nào, tất cả các thiền nhân đều
đã trở thành nhà huyền môn. Những người còn chưa thiền, họ chỉ biết tới thế giới
của ruồi và thế giới của mùi hôi hám và hôi thối của thịt ôi. Họ sống trong thế
giới mục nát của đồ vật, nhưng họ chỉ biết điều đó, và chắc chắn phát biểu của
họ không thể nào tin cậy được. Một Phật có thể được tin cậy, một Christ có thể
được tin cậy, một Mahavira có thể được tin cậy; họ đã biết cả hai. Họ đã biết
cái thấp hơn và cái cao hơn, và bởi việc biết cái cao hơn mà họ nói điều gì đó
về cái thấp hơn phải được thiền. Bạn đừng bác bỏ thẳng thừng.
Chẳng hạn: Marx, Engels, Lenin,
Stalin, Mao, họ chưa bao giờ thiền cả, và họ nói không có Thượng đế. Bây giờ điều
đó cũng gần như là một người chưa bao giờ tới phòng thí nghiệm của nhà khoa học
và nói điều gì đó về khoa học. Một người chưa bao giờ đi vào phòng thí nghiệm
và nói rằng lí thuyết tương đối chỉ là vật thờ mù quáng, điều đó không thể tin
được. Bạn phải tới phòng thí nghiệm, bạn phải đi vào trong toán học cao cấp, bạn
phải chứng minh nó! Chỉ bởi vì bạn không thể hiểu nó nên bạn không thể được
phép chối bỏ nó.
Có rất ít người hiểu lí thuyết
tương đối. Người ta nói rằng khi Einstein còn sống chỉ có mười hai người đang sống
hiểu lí thuyết của ông ấy, trên khắp thế giới. Và có vài người nghĩ rằng đấy là
điều phóng đại, số đó là không đúng: thậm chí mười hai người cũng không có đó để
mà hiểu đúng lí thuyết của ông ấy. Nhưng bởi vì điều đó bạn không thể nói nó là
không đúng; bạn không thể bỏ phiếu về nó, bạn không thể làm thất bại nó qua bầu
cử. Bạn sẽ phải đi qua cùng những quá trình đó.
Bây giờ Marx nói không có Thượng
đế chỉ đơn giản là một phát biểu ngu xuẩn... Chưa bao giờ thiền, chưa bao giờ
suy tư, chưa bao giờ cầu nguyện - phát biểu của ông ấy chẳng liên can gì. Những
người đã thiền, những người đã đào sâu chút ít vào trong bản thể mình, họ đều
đi tới cùng chân lí.
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Saraha đang nói: Bệ hạ vứt bỏ
niết bàn và bệ hạ cứ chạy xô theo ảo tưởng. Bệ hạ đã tới thuyết phục ta, thưa bệ
hạ? Xin nhìn ta đây, ta cực lạc làm sao! Nhìn ta đây; ta không phải là cùng con
người đã rời bỏ triều đình của bệ hạ, ta là một người hoàn toàn khác.
Anh ta đang cố gắng đưa nhận biết
của nhà vua về khoảnh khắc hiện tại, và anh ta đã thành công. Anh ta phải đã là
một con người của sự hiện diện vĩ đại. Anh ta kéo nhà vua ra khỏi thế giới của
ruồi nhặng, ra khỏi thế giới của thịt ôi. Anh ta kéo nhà vua tới thế giới của gỗ
đàn hương và hương thơm của nó.
