Thiền Osho: Một tôn giáo toàn bộ của khoa học, âm nhạc và thiền

Thiền Osho: Một tôn giáo toàn bộ của khoa học, âm nhạc và thiền

Câu hỏi thứ nhất:

Thưa thầy kính yêu,

Ghế rỗng

Phòng im

Giới thiệu về Phật - Hùng hồn làm sao! Hi hữu làm sao!

Vâng, Subhuti, đó là cách duy nhất để giới thiệu Phật cho bạn. Im lặng là ngôn ngữ duy nhất mà ông ấy có thể được diễn đạt trong đó. Lời là quá dung tục, quá không thích hợp, quá giới hạn. Chỉ một không gian trống rỗng... im lặng hoàn toàn... có thể biểu thị cho bản thể của vị phật.

Có một ngôi đền ở Nhật Bản, tuyệt đối trống rỗng, thậm chí không có đến một bức tượng của Phật trong đền, và nó lại nổi tiếng là ngôi đền dành riêng cho Phật. Khi khách thăm tới và họ hỏi, “Phật ở đâu? Ngôi đền dành riêng cho ông ấy mà...” tu sĩ cười to và ông ta nói, “Không gian trống rỗng này, im lặng này - đây là Phật!”

Đá không thể biểu thị cho ông ấy, tượng không thể biểu thị cho ông ấy. Phật không phải là đá, không phải là tượng. Phật không phải là hình dạng - Phật là hương thơm vô hình dạng. Do đó, không phải ngẫu nhiên mà có im lặng mười ngày trước những bài nói này về Phật. Cái im lặng đó là lời mở đầu có thể có duy nhất.

Subhuti, bạn phải đấy: “Ghế rỗng...” Vâng, chỉ ghế rỗng có thể biểu thị cho ông ấy. Chiếc ghế này là trống rỗng, và người này đang nói với bạn là trống rỗng. Đó là không gian trống rỗng rót bản thân nó vào trong bạn. Không có người nào bên trong, chỉ im lặng.

Bởi vì bạn không thể hiểu được im lặng, nó phải được dịch vào ngôn ngữ. Chính bởi vì giới hạn của bạn mà tôi phải nói; bằng không không có nhu cầu. Chân lí không thể được nói ra, chưa bao giờ được nói ra, sẽ không bao giờ được nói ra. Mọi kinh sách nói về chân lí, cứ nói hoài về nó, về và về, nhưng không kinh sách nào có năng lực diễn đạt nó - không Veda, không Kinh Thánh, không Koran - bởi vì điều đó là không thể được trong chính bản chất của mọi điều để diễn tả được nó.

Nó không thể được nói - nó chỉ có thể được chỉ ra. Nó không thể được chứng minh một cách logic, nhưng tình yêu có thể chứng minh nó. Khi logic thất bại, tình yêu thành công. Nơi ngôn ngữ thất bại, im lặng thành công.

Tôi không thể chứng minh được nó, nhưng việc thiếu vắng của cái ‘tôi’ bên trong tôi có thể trở thành chứng minh tuyệt đối cho nó. Nếu bạn muốn hiểu Phật, một cách thực sự, bạn sẽ phải đi tới ngày càng gần hơn im lặng này mà tôi đang là, bạn sẽ phải trở thành ngày càng thân thiết hơn, sẵn có, mong manh, cho cái không ai cả này, người đang nói với bạn.

Tôi không phải là người. Người đã chết lâu rồi. Nó là sự hiện diện - thiếu vắng và hiện diện. Tôi thiếu vắng như người, như cá nhân; tôi là hiện diện như phương tiện, bước chuyển, cây trúc hổng. Nó có thể trở thành cây sáo - chỉ trúc hổng có thể trở thành sáo.

Tôi đã trao bản thân mình cho cái toàn thể. Bây giờ bất kì ý cái gì là ý chí của cái toàn thể... nếu ngài muốn nói qua tôi, tôi sẵn có; nếu ngài không muốn nói qua tôi, tôi sẵn có. Ý chí của ngài bây giờ là ý chí duy nhất. Tôi không có ý chí riêng của mình.

Đó là lí do tại sao nhiều lần bạn sẽ thấy những mâu thuẫn trong phát biểu của tôi - bởi vì tôi không thể thay đổi được điều gì. Thượng đế là mâu thuẫn bởi vì Thượng đế là ngược đời. Ngài chứa đựng các cực đối lập: ngài là bóng tối và ánh sáng, mùa hè và mùa đông, sống và chết. Đôi khi ngài nói như sống và đôi khi như chết, và đôi khi ngài tới như mùa hè và đôi khi như mùa đông... tôi có thể làm được gì?

Nếu tôi suy diễn, tôi sẽ biểu thị sai. Nếu tôi cố gắng nhất quán thế thì tôi sẽ sai. Tôi có thể đúng chỉ nếu tôi sẽ vẫn còn có sẵn cho mọi mâu thuẫn mà Thượng đế hàm chứa.

Chiếc ghế này, Subhuti, chắc chắn là trống rỗng. Và ngày mà bạn có thể thấy cái ghế này trống rỗng, thân thể này trống rỗng, con người này trống rỗng, bạn sẽ thấy tôi, bạn sẽ có tiếp xúc với tôi. Đó là khoảnh khắc thực khi đệ tử gặp thầy. Nó là tan biến, biến mất... giọt nước tuột vào trong đại dương, hay đại dương tuột vào trong giọt nước. Điều đó là như nhau! - thầy biến mất trong đệ tử và đệ tử biến mất vào trong thầy. Và thế thì tràn ngập im lặng sâu lắng.

Nó không phải là đối thoại! Đó là nơi tôn giáo phương Đông, đặc biệt Phật giáo, đã đạt tới cực điểm cao hơn Ki tô giáo, Do Thái giáo, Hồi giáo - bởi vì Hồi giáo, Do Thái giáo, Ki tô giáo vẫn còn níu bám cách nào đó vào ý tưởng của đối thoại. Nhưng đối thoại giả định trước là nhị nguyên, tính hai. Hồi giáo, Ki tô giáo, Do Thái giáo đều là các tôn giáo của lời cầu nguyện. Lời cầu nguyện giả định trước rằng có một Thượng đế tách bạch với bạn, rằng bạn có thể nói với ông ấy.

Do đó cuốn sách của Martin Buber đã trở nên rất nổi tiếng - Ta và Ngươi. Đó là bản chất của cầu nguyện. Nhưng ‘ta’ và ‘ngươi’... nhị nguyên được cần cho đối thoại. Và dù cuộc đối thoại có thể hay đến đâu, nó vẫn là phân chia, chia chẻ; nó chưa là hợp nhất. Sông đã không đi vào trong đại dương. Có thể nó đã tới rất gần, ngay bên bờ, nhưng nó kìm lại.

Phật giáo không phải là tôn giáo của cầu nguyện, nó là tôn giáo của thiền. Và đó là khác biệt giữa lời cầu nguyện và thiền: lời cầu nguyện là đối thoại, thiền là im lặng. Lời cầu nguyện phải được nói cho ai đó - thực, không thực, nhưng nó phải được nói cho ai đó. Thiền không phải là việc nói chút nào; người ta chỉ đơn giản rơi vào trong im lặng, người ta đơn giản phải biến mất trong tính không. Khi người ta không hiện hữu, thiền hiện hữu.

Và Phật là thiền - đó là hương vị của ông ấy. Mười ngày này chúng ta vẫn còn im lặng, chúng ta vẫn còn trong thiền. Điều thực đã được nói. Những người đã không nghe thấy điều thực, bây giờ với họ tôi sẽ nói.

Việc thiền đã tràn ngập trong mười ngày qua là với khác biệt - và đó là khác biệt giữa cách tiếp cận của Phật và của tôi - khác biệt chút ít, nhưng cực kì quan trọng. Và điều đó bạn cần phải hiểu, bởi vì tôi không đơn thuần là người bình chú về Phật. Tôi không chỉ làm vọng lại ông ấy, tôi không đơn giản là tấm gương phản xạ ông ấy; tôi là đáp ứng, không phải là phản xạ. Tôi không phải là học giả, tôi không định tạo ra việc phân tích học thuật về các phát biểu của ông ấy - tôi là nhà thơ!

Tôi đã thấy cùng tính không mà ông ấy đã thấy, và, chắc chắn, tôi đã thấy nó theo cách riêng của tôi. Phật có cách riêng của ông ấy, tôi có cách riêng của tôi - về việc thấy, về việc hiện hữu. Cả hai cách đều đạt tới cùng đỉnh, nhưng cách thức là khác nhau. Cách của tôi có khác biệt chút ít - chút ít, nhưng quan trọng sâu sắc, nhớ lấy.

Mười ngày này không chỉ là của thiền im lặng - mười ngày này là của âm nhạc, im lặng và thiền. Âm nhạc là đóng góp của tôi cho nó. Phật sẽ không cho phép điều đó. Tại điểm đó chúng tôi sẽ cãi nhau. Ông ấy sẽ không cho phép âm nhạc; ông ấy sẽ nói rằng âm nhạc là khuấy động. Ông ấy sẽ khăng khăng vào im lặng thuần khiết, ông ấy sẽ nói rằng thế là đủ. Nhưng đó là chỗ chúng tôi đồng ý bất đồng.

Với tôi, âm nhạc và thiền là hai mặt của cùng một hiện tượng. Và không có âm nhạc, thiền thiếu mất cái gì đó; không có âm nhạc, thiền có chút ít đờ đẫn, không sinh động. Không có thiền, âm nhạc đơn giản là tiếng ồn - hài hoà, nhưng ầm ĩ. Không có thiền, âm nhạc là giải trí. Và không có âm nhạc, thiền trở thành ngày càng phủ định hơn, có khuynh hướng hướng theo cái chết.

Do đó nhấn mạnh của tôi là âm nhạc và thiền nên đi cùng nhau. Điều đó bổ sung một chiều hướng mới - cho cả hai. Cả hai được làm giầu có hơn bởi nó.

Nhớ ba M như bạn nhớ ba R. M thứ nhất là toán học (Mathematic); toán học là khoa học thuần khiết nhất. M thứ hai là âm nhạc (Music); âm nhạc là nghệ thuật thuần khiết. Và M thứ ba là thiền (Meditation); thiền là tôn giáo thuần khiết. Khi tất cả ba điều này gặp gỡ, bạn đạt tới bộ ba.

Cách tiếp cận của tôi là khoa học. Cho dù tôi có đưa ra những phát biểu phi logic, tôi làm cho chúng thành rất rất logic. Cho dù tôi khẳng định các nghịch lí, chúng được khẳng định theo cách thức logic. Bất kì điều gì tôi đang nói đều có toán học đằng sau nó, phương pháp, cách tiếp cận khoa học nào đó. Tôi không là người phi khoa học. Khoa học của tôi phục vụ cho tôn giáo của tôi; khoa học không phải là mục đích nhưng nó là sự bắt đầu đẹp.

Và cách tiếp cận của tôi là nghệ thuật, thẩm mĩ. Tôi không thể giúp bạn được chừng nào trường năng lượng này còn chưa trở thành âm nhạc. Âm nhạc là nghệ thuật thuần khiết. Và nếu nó được gắn với toán học, nó trở thành nhạc cụ cực kì mạnh mẽ để xuyên thấu vào nội tâm của bạn. Tất nhiên, nó sẽ không đầy đủ chừng nào thiền chưa là đỉnh cao nhất, tôn giáo thuần khiết nhất.

Và chúng ta đang cố gắng để tạo ra sự tổng hợp tối thượng. Đây là bộ ba của tôi: toán học, âm nhạc, thiền. Đây là trimurti của tôi - ba khuôn mặt của Thượng đế. Bạn có thể đạt tới Thượng đế qua một khuôn mặt, nhưng thế thì kinh nghiệm của bạn về Thượng đế sẽ không phong phú như khi bạn đạt tới qua hai khuôn mặt. Nhưng nó sẽ vẫn thiếu cái gì đó chừng nào bạn chưa đạt tới tất cả ba khuôn mặt. Khi bạn biết tới Thượng đế như một bộ ba, khi bạn đã đi qua tất cả ba chiều, kinh nghiệm của bạn, niết bàn của bạn, chứng ngộ của bạn, sẽ là phong phú nhất.

Phật nhấn mạnh vào một mình thiền; đó là một khuôn mặt của Thượng đế. Mohammed nhấn mạnh vào cầu nguyện, âm nhạc, ca hát; do đó Koran có phẩm chất của âm nhạc trong nó. Không kinh sách nào có nhiều âm nhạc trong nó như Koran. Chính từ koran đơn giản có nghĩa là “Ngâm ngợi đi! Hát đi!” Đó là khải lộ đầu tiên cho Mohammed. Một cái gì đó từ cõi bên kia đã kêu gọi và nói, “Ngâm ngợi đi! Ngâm ngợi đi! Hát đi!”

Hồi giáo là khuôn mặt khác của Thượng đế. Và có các tôn giáo đã tiếp cận tới Thượng đế qua M thứ ba: toán học. Jaina giáo là đại diện thuần khiết nhất của cách tiếp cận thứ ba. Mahavira nói giống như Albert Einstein. Không phải ngẫu nhiên mà Mahavira là người đầu tiên trong lịch sử loài người nói về lí thuyết tương đối. Sau hai mươi nhăm thế kỉ, Albert Einstein mới có khả năng chứng minh điều đó một cách khoa học, nhưng Mahavira đã thấy điều đó trong linh ảnh của ông ấy.

Nếu bạn đọc Mahavira, phát biểu của ông ấy là tuyệt đối logic, toán học. Kinh sách Jaina không có dòng nước tươi mát trong chúng - khô khan, số học. Đó là khuôn mặt khác của Thượng đế. Và chỉ có ba loại tôn giáo đã tồn tại trên thế giới này: tôn giáo của toán học, đại diện bởi Jaina giáo; tôn giáo của âm nhạc, đại diện bởi Hồi giáo, Ki tô giáo, Do Thái giáo, Hindu giáo; và tôn giáo của thiền, đại diện bởi Phật giáo, Đạo giáo.

Nỗ lực của tôi ở đây là để cho bạn một tôn giáo toàn bộ, chứa tất cả ba M trong nó. Đó là cuộc phiêu lưu rất tham vọng. Trước đây nó chưa hề được thử; do đó tôi sẽ bị chống đối vì không ai đã từng bị chống đối trước đây. Bạn đang đi với một người nguy hiểm, nhưng cuộc hành trình sẽ cực kì đẹp. Nguy hiểm, mạo hiểm không làm cho cuộc hành trình xấu đi; ngược lại, chúng làm cho nó cực kì đẹp đẽ. Tất cả những nguy hiểm mà bạn sẽ phải đối diện với tôi sẽ đem lại cho bạn xúc động. Cuộc hành trình sẽ không đờ đẫn, nó sẽ rất sống động. Chúng ta đang đi hướng tới Thượng đế theo con đường đa chiều đến mức từng khoảnh khắc của cuộc hành trình đều quí giá.

Tôi đã bắt đầu những bài giảng này về Phật bằng mười ngày im lặng một cách có chủ ý. Đấy là cách thức để bắt đầu bằng im lặng - Phật sẽ rất hạnh phúc. Ông ấy phải nhún vai một chút xíu bởi vì âm nhạc, nhưng tôi có thể làm gì được? Điều đó không thể đừng được.

Tôn giáo của tôi phải là tôn giáo của nhảy múa, tình yêu, tiếng cười. Nó phải hướng theo cuộc sống, nó phải khẳng định cuộc sống. Nó phải là chuyện tình với cuộc sống. Nó không phải là từ bỏ mà là hân hoan.

Trích quyển 'Dhammapada: Con đường của Phật' - Osho