Chương 3. Ngủ, đồng nhất, nhị nguyên

Yoga: Alpha và Omega (Tập 4)

Chương 3. Ngủ, đồng nhất, nhị nguyên

5. Thiếu nhận biết là lấy cái nhất thời làm cái vĩnh hằng, cái không thuần khiết làm cái thuần khiết, cái đau đớn làm vui thú và vô ngã làm cái ngã.

6. Bản ngã là việc đồng nhất của người thấy và cái được thấy.

7. Hút vào, và qua nó, gắn bó, là hướng tới bất kì cái gì đem tới vui thú.

8. Đẩy ra là từ bất kì cái gì gây ra đau đớn.

Avidya là gì? Từ này nghĩa là dốt nát, nhưng avidya không phải là dốt nát thường. Nó phải được hiểu sâu sắc. Dốt nát là thiếu tri thức. Avidya không phải là thiếu tri thức mà là thiếu nhận biết. Dốt nát có thể bị tan biến rất dễ dàng; bạn có thể thu được tri thức. Đó chỉ là vấn đề huấn luyện trí nhớ. Tri thức là máy móc; không nhận biết nào được cần tới. Nó là máy móc như dốt nát thường.

Avidya là thiếu nhận biết. Người ta phải đi tới ngày càng nhiều ý thức, không đi tới ngày càng nhiều tri thức. Chỉ thế thì avidya mới có thể bị tan biến.

Avidya là điều Gurdjieff thường gọi là 'giấc ngủ tâm linh'. Con người đi, sống, chết, không biết tại sao mình sống, không biết mình từ đâu tới, không biết mình đi đâu, để làm gì. Gurdjieff gọi nó là giấc ngủ, Patanjali gọi nó là avidya: họ ngụ ý cùng một điều. Bạn không biết tại sao bạn hiện hữu. Bạn không biết mục đích của hiện hữu của bạn ở đây trong thế giới này, trong thân thể này, trong những kinh nghiệm này. Bạn làm nhiều điều mà không biết tại sao bạn làm chúng, không biết rằng bạn đang làm chúng, không biết rằng bạn là người làm. Mọi thứ đi dường như trong giấc ngủ say. Avidya, nếu tôi dịch chữ đó cho bạn, sẽ có nghĩa là 'thôi miên'.

Con người sống trong thôi miên sâu sắc. Tôi đã từng làm việc về thôi miên, bởi vì đó là cách duy nhất để đem con người ra khỏi thôi miên, để hiểu nó. Mọi việc thức tỉnh đều là một loại giải thôi miên, cho nên quá trình thôi miên phải được hiểu rất, rất rõ ràng. Chỉ thế thì bạn mới có thể đi ra khỏi nó được. Bệnh phải được hiểu, được chẩn đoán; chỉ thế thì nó mới có thể được chữa trị. Thôi miên là bệnh của con người, và giải thôi miên sẽ là cách thức.

Có lần tôi đã làm việc với một người, và anh ta là phương tiện rất, rất tốt cho thôi miên. Một phần ba mọi người trên thế giới là phương tiện tốt, ba mươi ba phần trăm, và những người đó không phải là không thông minh. Những người rất, rất thông minh, giàu tưởng tượng, sáng tạo. Từ ba mươi ba phần trăm này có mọi nhà khoa học vĩ đại, mọi nghệ sĩ vĩ đại, nhà thơ, hoạ sĩ, nhạc sĩ. Nếu một người có thể bị thôi miên, điều đó chỉ ra rằng người đó rất nhạy cảm. Chính điều ngược lại mới là tin đồn: những người nghĩ rằng duy nhất người hơi chút ngu xuẩn mới có thể bị thôi miên. Điều đó là tuyệt đối sai. Gần như không thể nào thôi miên được người ngu, bởi vì người đó sẽ không nghe, người đó sẽ không hiểu, và người đó sẽ không có khả năng tưởng tượng. Một quyền năng rất mạnh của tưởng tượng là được cần tới. Mọi người tưởng rằng chỉ nhân cách yếu đuối mới có thể bị thôi miên. Tuyệt đối sai - chỉ người rất mạnh mới có thể bị thôi miên. Người yếu là chùng lỏng tới mức người đó không có tích hợp bên trong mình, người đó không có trung tâm nào trong mình. Và chừng nào bạn còn chưa có trung tâm thuộc loại nào đó, thôi miên không thể có tác dụng được vì nó sẽ làm việc từ đâu và lan toả qua bản thể bạn? Và người yếu đuối là không chắc chắn thế về mọi thứ, cho nên không tự tin về bản thân mình tới mức người đó không thể bị thôi miên. Duy nhất những người có nhân cách mạnh mẽ mới có thể bị thôi miên.

Tôi đã làm việc trên nhiều người và đây là phát hiện của tôi: rằng một người có thể bị thôi miên có thể được giải thôi miên, và người không thể bị thôi miên thấy rất khó đi vào con đường tâm linh, bởi vì chiếc thang đi theo hai cách. Nếu bạn có thể bị thôi miên một cách dễ dàng, bạn có thể được giải thôi miên một cách dễ dàng. Chiếc thang là một. Dù bạn bị thôi miên hay được giải thôi miên, bạn đi trên cùng chiếc thang; chỉ hướng là khác.

Tôi đã làm việc trên một thanh niên trong nhiều năm. Một hôm tôi đã thôi miên anh ta và cho anh ta điều nhà thôi miên gọi là gợi ý hậu thôi miên. Tôi bảo anh ta, 'Ngày mai, đích xác vào giờ này - lúc đó là chín giờ sáng - bạn sẽ tới gặp tôi. Bạn sẽ phải tới gặp tôi. Không có lí do rõ ràng nào cho việc tới, nhưng đích xác vào chín giờ sáng bạn sẽ phải tới.' Anh ta vô thức và tôi bảo anh ta, 'Khi bạn tới ngày mai vào lúc chín giờ, đích xác chín giờ, bạn sẽ nhảy lên giường tôi và hôn gối, ôm lấy gối dường như gối là người yêu của bạn.'

Tất nhiên, ngày hôm sau vào chín giờ kém mười lăm anh ta tới, nhưng tôi không ngồi trong phòng ngủ, tôi ngồi ở hành lang đợi anh ta. Anh ta tới. Tôi hỏi, 'Sao bạn đã tới?' Anh ta nhún vai. Anh ta nói, 'Tình cờ tôi đi qua và một ý nghĩ tới: sao không tới thầy?' Anh ta không nhận biết rằng gợi ý hậu thôi miên đã làm việc; anh ta đang tìm cách hợp lí hoá. Anh ta nói, 'Tôi chỉ đi qua con đường này.' Tôi hỏi anh ta, 'Tại sao bạn đi qua con đường này? Bạn chưa bao giờ đi qua, và đây là ở ngoài con đường của bạn. Trừ phi bạn muốn tới tôi, chẳng có ích gì mà đi ra khỏi thị trấn.' Anh ta nói, 'Chỉ là đi dạo buổi sáng' - một cách hợp lí hoá. Anh ta không thể nghĩ được rằng anh ta đã tới mà không có lí do nào, bằng không đó sẽ là kinh nghiệm làm tan nát bản ngã quá nhiều. 'Thầy có điên không?' anh ta có thể nghĩ. Nhưng anh ta bồn chồn, không thoải mái. Anh at nhìn quanh chẳng biết tại sao. Anh ta tìm chiếc gối và chiếc giường, và giường không có đó. Và một cách có chủ ý, tôi ngồi bên ngoài. Khi vài phút trôi qua, anh ta trở nên ngày càng bất ổn hơn. Tôi hỏi anh ta, 'Sao bạn bất ổn thế? Bạn thậm chí không thể ngồi cho đúng được. Tại sao bạn đổi tư thế?' Anh ta nói, 'Đêm qua tôi không thể ngủ ngon được' - lại một hợp lí hoá. Bằng cách nào đó người ta phải tìm ra lí do, bằng không người ta sẽ có vẻ điên. Thế rồi còn năm phút nữa tới chín giờ anh ta nói, 'Ở đây trời nóng quá.' Trời không nóng, bởi vì anh ta đã đi dạo buổi sáng và lúc đó là mùa đông. ‘Ở đây quá nóng. Chúng ta không thể đi vào trong nhà sao?' - lại một hợp lí hoá. Tôi cố né tránh điều này và tôi nói, 'Trời đâu có nóng.'

Thế rồi đột nhiên anh ta đứng dậy. Lúc đó là chín giờ kém hai phút. Anh ta nhìn đồng đồ tay, đứng lên, và anh ta nói, 'Tôi cảm thấy ốm quá.' Trước khi tôi có thể ngăn cản anh ta chạy xô vào trong phòng. Tôi đi theo anh ta. Anh ta nhảy lên giường, hôn chiếc gối, ôm chiếc gối, và tôi đứng đó cho nên anh ta cảm thấy rất thẹn thùng, phân vân. Tôi hỏi, 'Bạn làm gì vậy?' Anh ta bắt đầu khóc. Anh ta nói, 'Tôi không biết, nhưng chiếc gối này đã liên tục trong tâm trí tôi từ khi tôi rời thầy hôm qua.' Anh ta đã không biết rằng trong thôi miên tôi đã gợi ý điều đó. Và anh ta nói, 'Cả trong đêm, tôi đã mơ về chiếc gối này lặp đi lặp lại, ôm, hôn, và nó trở thành nỗi ám ảnh. Cả đêm tôi không thể ngủ được. Bây giờ tôi được nhẹ bớt nhưng tôi không biết tại sao.'

Cả đời bạn không giống điều này sao? Bạn có thể không hôn gối, bạn có thể hôn người đàn bà, nhưng bạn có biết lí do tại sao không? Đột nhiên người đàn bà có vẻ hấp dẫn với bạn, nhưng bạn có biết lí do tại sao không? Nó là cái gì đó như thôi miên. Tất nhiên, điều đó là tự nhiên; thân thể đã thôi miên bạn, tự nhiên đã thôi miên bạn. Quyền năng này của tự nhiên về thôi miên là điều người Hindu gọi là maya, quyền năng của ảo tưởng. Bạn ở dưới ảo tưởng, trong ảo giác sâu sắc. Bạn sống như người mộng du; ngủ say bạn cứ làm mọi thứ, không biết tại sao. Và bất kì lí do nào bạn đưa ra đều là hợp lí hoá, chúng không phải là lí do đúng.

Bạn thấy người đàn bà, bạn rơi vào trong tình yêu, và bạn nói, 'Mình đã rơi vào tình yêu.' Nhưng bạn có thể cho lí do tại sao không? Tại sao nó đã xảy ra? Bạn sẽ tìm ra lí do nào đó. Bạn sẽ nói, 'Mắt cô ấy đẹp thế, mũi xinh thế, và khuôn mặt như tượng đá.' Bạn sẽ tìm các lí do nhưng đây là hợp lí hoá thôi. Thực ra, bạn không biết, và bạn không đủ dũng cảm để nói rằng bạn không biết. Dũng cảm lên! Khi bạn không biết, tốt hơn cả là biết rằng bạn không biết. Đó sẽ là điểm đột phá. Bạn có thể đi ra khỏ toàn thể ảo giác bao quanh bạn. Patanjali gọi nó là avidya. Avidya nghĩa là thiếu nhận biết. Điều này xảy ra bởi vì thiếu nhận biết.

Điều gì xảy ra trong thôi miên? Bạn đã bao giờ quan sát người thôi miên, điều người đó làm không? Đầu tiên người đó nói, 'Thảnh thơi.' Và người đó lặp lại nó, người đó cứ nói mãi, 'Thảnh thơi, thảnh thơi, thảnh thơi...' Thậm chí âm thanh liên tục của 'thảnh thơi' trở thành mật chú, một T. M. Đó là điều xảy ra trong T. M. Bạn lặp lại câu mật chú liên tục; nó cho giấc ngủ. Nếu bạn có chứng mất ngủ, thế thì T. M. là thứ tốt nhất để làm. Nó cho bạn giấc ngủ, và đó là lí do tại sao nó đã trở thành quan trọng thế ở Mĩ. Mĩ là nước duy nhất đang chịu đựng sâu sắc chứng mất ngủ. Maharishi Mahesh Yogi không phải là ngẫu nhiên ở đó, ông ấy là nhu cầu. Khi mọi người chịu chứng mất ngủ, họ không thể ngủ được, họ cần thuốc an thần. Và Thiền Siêu việt - Transcendental Meditation không là gì ngoài thuốc an thần - nó làm dịu bạn. Bạn liên tục lẩm nhẩm một từ nào đó: Ram, Ram, Ram. Bất kì từ nào cũng có tác dụng: Coca Cola, Coca Cola - điều đó sẽ có tác dụng; nó chẳng liên quan gì tới Ram. Coca-Cola sẽ là hoàn hảo như Ram, hay thậm chí còn hơn thế, bởi vì nó liên quan nhiều hơn. Bạn lặp lại từ nào đó một cách liên tục; lặp lại liên tục tạo ra chán, và chán là cơ sở cho mọi giấc ngủ. Khi bạn cảm thấy chán bạn sẵn sàng đi vào giấc ngủ.

Người thôi miên cứ lặp lại, 'Thảnh thơi, thảnh thơi.' Chính từ này xuyên thấu vào thân thể bạn và bản thể bạn. Ông ấy cứ lặp lại nó và ông ấy bảo bạn hợp tác, và bạn hợp tác. Dần dần, bạn bắt đầu cảm thấy buồn ngủ. Thế rồi ông ấy nói, 'Bạn đang rơi vào giấc ngủ sâu - rơi vào, rơi vào, rơi vào trong vực thẳm của giấc ngủ' - ông ấy cứ lặp lại. Và chỉ bằng lặp lại bạn rơi vào giấc ngủ.

Đây là kiểu ngủ khác. Nó không phải là giấc ngủ thường vì nó được gây ra; ai đó đã gây ra nó trong bạn. Bởi vì ai đó đã gây ra nó, nó có phẩm chất khác. Khác biệt đầu tiên, và rất cơ bản, là ở chỗ bạn sẽ ngủ đối với toàn thế giới nhưng không ngủ với nhà thôi miên. Bạn sẽ không nghe cái gì bây giờ, bạn sẽ không có khả năng nghe bất kì cái gì bây giờ. Cho dù bom nổ nó sẽ không quấy rối bạn. Tầu hoả chạy qua, máy bay bay qua, nhưng chẳng cái gì quấy nhiễu bạn. Bạn sẽ không có khả năng nghe thấy cái gì. Bạn bị đóng với toàn thế giới nhưng mở với nhà thôi miên. Nếu ông ta nói cái gì đó, bạn lập tức sẽ nghe theo, bạn sẽ chỉ nghe ông ta. Chỉ có một lối mở còn lại - nhà thôi miên, và toàn thế giới bị đóng lại. Bất kì điều gì ông ấy nói bạn sẽ tin, bởi vì lí trí của bạn đã đi vào giấc ngủ. Thông minh không vận hành. Bạn đã trở thành giống như đứa trẻ nhỏ có tin cậy, cho nên bất kì cái gì nhà thôi miên nói, bạn phải tin. Tâm trí có ý thức của bạn không vận hành; tâm trí có ý thức của bạn đã đi ngủ. Duy nhất tâm trí vô thức vận hành. Bây giờ ngay cả điều vô lí cũng sẽ được tin. Nếu nhà thôi miên nói rằng bạn phải trở thành ngựa, bạn không thể nói, 'Không,' bởi vì ai sẽ nói không? Trong giấc ngủ sâu sắc, tin cậy là hoàn hảo; bạn sẽ trở thành ngựa, bạn sẽ cảm thấy thích là ngựa. Và nếu ông ta nói, 'Bây giờ anh hí như ngựa đi,' bạn sẽ hí. Nếu ông ta nói, 'Phi nước đại, nhảy như ngựa,' bạn sẽ nhảy và phi.

Thôi miên không phải là ngủ thường. Trong giấc ngủ thường bạn không thể nói với ai đó rằng bạn đã trở thành ngựa. Ngay chỗ đầu tiên, nếu người đó nghe bạn, người đó không ngủ. Chỗ thứ hai, nếu người đó nghe bạn và người đó không ngủ, người đó sẽ không tin vào điều bạn nói. Người đó sẽ mở mắt và cười và nói, 'Anh có phát điên không? Anh nói gì vậy? Tôi á, mà là ngựa?'

Thôi miên là giấc ngủ được cảm sinh. Nó giống như say hơn là như ngủ. Bạn ở dưới ảnh hưởng của ma tuý. Ma tuý không phải là hoá chất một cách bình thường, mà nó là hoá chất sâu bên dưới trong thân thể. Lặp lại từ nào đó làm thay đổi hoá chất thân thể. Đó là lí do tại sao mật chú đã có ảnh hưởng thế trong khắp lịch sử con người. Liên tục tụng một từ đặc biệt làm thay đổi hoá chất của thân thể bởi vì từ này không chỉ là từ; nó có rung động liên tục: Ram, Ram, Ram - Ram đi qua toàn thể hoá chất của thân thể. Chính các rung động làm dịu đi; chúng tạo ra tiếng rì rầm nhỏ bên trong bạn hệt như người mẹ hát bài ru con khi đứa trẻ không ngủ. Điệu ru con là điều rất đơn giản: một hay hai dòng liên tục được lặp lại. Và nếu người mẹ có thể để đứa con lại gần tim cô ấy, thế thì hiệu quả sẽ xảy ra sớm hơn bởi vì nhịp tim đập cho nhịp điệu khác. Nhịp tim đập và điệu ru con cả hai cùng nhau, và đứa trẻ nhanh chóng vào giấc ngủ.

Đây là toàn thể mẹo của tụng niệm và mật chú: chúng cho bạn giấc ngủ được cảm sinh tốt; bạn sẽ cảm thấy tươi tắn sau đó. Nhưng không có gì tâm linh trong nó. Không có cái gì tâm linh bởi vì tâm linh liên quan tới việc nhận biết nhiều hơn, không ít nhận biết hơn.

Quan sát nhà thôi miên. Ông ta đang làm gì? Tự nhiên đã làm cùng điều đó cho bạn. Tự nhiên là nhà thôi miên lớn nhất; nó đã cho bạn gợi ý. Những gợi ý đó được mang bởi nhiễm sắc thể, các tế bào của thân thể bạn. Bây giờ các nhà khoa học nói rằng một tế bào mang gần mười triệu thông điệp cho bạn. Chúng là có sẵn. Khi đứa trẻ được thụ thai, hai tế bào gặp gỡ: một từ mẹ, và một từ bố. Hai nhiễm sắc thể gặp gỡ; chúng đem tới cả triệu thông điệp. Chúng trở thành bản kế hoạch tổng thể, và đứa trẻ được sinh ra từ những bản kế hoạch tổng thể cơ bản đó. Chúng cứ nhân lên; đó là cách thân thể tăng lên.

Toàn thân bạn được làm từ những tế bào vô hình nhỏ bé, hàng triệu trong chúng. Và từng tế bào đều mang các thông điệp, cũng như từng hạt mầm mang toàn thể thông điệp cho toàn thể cây: kiểu lá nào sẽ mọc ra từ nó, kiểu hoa nào sẽ mọc ra từ nó, liệu chúng là mầu đỏ hay mầu xanh hay mầu vàng. Một hạt mầm nhỏ bé mang toàn thể bản kế hoạch tổng thể cho cả đời của cây. Cây có thể sống bốn nghìn năm. Trong bốn nghìn năm hạt mầm nhỏ mang mọi thứ về nó. Cây không bận tâm và lo nghĩ; mọi thứ sẽ được thực hiện. Bạn cũng mang những hạt mầm: một hạt từ bố, một hạt từ mẹ. Và chúng tới từ hàng thiên niên kỉ, bởi vì hạt mầm của bố bạn được trao cho ông ấy từ bố và mẹ của ông ấy. Theo cách này, tự nhiên đã đi vào bạn.

Thân thể bạn tới từ tự nhiên; bạn tới từ đâu đó khác. Chỗ đâu đó khác đó là Thượng đế. Bạn là điểm gặp gỡ của ý thức và vô thức của thân thể. Nhưng thân thể là rất, rất mạnh, và chừng nào bạn chưa làm cái gì đó bạn sẽ vẫn còn dưới sức mạnh của nó, bị sở hữu. Yoga là cách vượt qua. Yoga là cách không bị sở hữu bởi thân thể và trở thành người chủ lần nữa. Bằng không, bạn sẽ vẫn còn là nô lệ.

Avidya là cảnh nô lệ, cảnh nô lệ của thôi miên mà tự nhiên đã mang lên bạn. Yoga là siêu việt lên trên cảnh nô lệ này và trở thành người chủ. Bây giờ, cố gắng đi theo lời kinh này.

Kinh nghĩa là hạt mầm. Nó phải được làm việc từ nhiều, nhiều chiều, thế thì nó sẽ trở thành cây hiểu biết trong bạn. Kinh là thông điệp rất cô đọng. Nó phải là vậy trong những ngày đó bởi vì khi Patanjali tạo ra Yoga Sutras, không có việc viết. Chúng phải được ghi nhớ. Trong những ngày đó bạn không thể viết sách lớn được, chỉ kinh. Kinh nghĩa là một cách ngôn, chỉ là thứ như hạt mầm mà có thể được nhớ dễ dàng. Và trong hàng nghìn năm kinh này đã được các đệ tử ghi nhớ, và thế rồi các đệ tử của họ. Chỉ sau nhiều nghìn năm chúng mới được viết ra, khi việc viết đi vào trong sự tồn tại. Kinh phải vắn tắt; bạn không thể dùng nhiều lời, bạn phải dùng tối thiểu. Cho nên bất kì khi nào bạn muốn hiểu kinh, bạn phải khuếch đại nó lên. Bạn phải dùng kính khuếch đại để đi vào trong các chi tiết của nó.

Thiếu nhận biết là lấy cái nhất thời làm cái vĩnh hằng, cái không thuần khiết làm cái thuần khiết, cái đau đớn làm vui thú và vô ngã làm cái ngã.

Patanjali nói, 'Avidya là gì? - thiếu nhận biết. Và thiếu nhận biết là gì? Làm sao bạn biết nó? Triệu chứng là gì? Đây là những triệu chứng: 'lấy cái nhất thời làm cái vĩnh hằng.'

Nhìn quanh mà xem - cuộc sống là luồng, mọi thứ đều chuyển động. Mọi thứ đều chuyển động liên tục, thay đổi liên tục. Xoay vòng là bản chất của mọi thứ khắp xung quanh. Thay đổi dường như là điều vĩnh hằng duy nhất. Chấp nhận thay đổi và mọi thứ thay đổi. Nó cũng giống như sóng trong đại dương: chúng được sinh ra, chúng tồn tại trong một chốc, và thế rồi chúng tan biến và chết đi. Nó cũng giống như sóng.

Bạn đi ra biển. Bạn thấy gì? Bạn thấy sóng, chỉ bề mặt. Và thế rồi bạn quay lại và bạn nói rằng bạn đã từng ra tới biển và biển là đẹp. Báo cáo của bạn là tuyệt đối sai. Bạn đã không thấy biển chút nào; chỉ bề mặt, bề mặt dậy sóng. Bạn đứng trên bờ. Bạn nhìn vào biển, nhưng nó không thực là biển. Nó chỉ là tầng ngoài nhất, chỉ biên giới nơi gió gặp gỡ với sóng.

Cũng giống như khi bạn tới gặp tôi, và bạn chỉ thấy quần áo của tôi. Thế rồi bạn quay về và bạn nói rằng bạn đã nhìn tôi. Nó chỉ giống như tới nhìn tôi, và chỉ đi quanh ngôi nhà và nhìn vào bức tường bên ngoài, thế rồi quay lại và nói rằng bạn đã thấy tôi. Sóng ở trong biển, biển ở trong sóng, nhưng sóng không phải là biển. Chúng chỉ là phần bên ngoài nhất, hiện tượng xa xôi nhất từ trung tâm của biển, từ chiều sâu.

Cuộc sống là luồng; mọi thứ chuyển động, thay đổi thành thứ khác. Patanjali nói, 'Tin rằng đây là cuộc sống là thiếu nhận biết.' Bạn là rất, rất xa xôi, xa khỏi cuộc sống, xa khỏi trung tâm, chiều sâu của nó. Trên bề mặt có thay đổi, trên ngoại vi có chuyển động, nhưng ở trung tâm không cái gì chuyển động. Không có chuyển động, không thay đổi.

Nó cũng giống như bánh xe của chiếc xe. Bánh xe cứ chuyển động và chuyển động và chuyển động, nhưng ở trung tâm cái gì đó vẫn còn bất động. Trên cực bất động đó, bánh xe chuyển động. Bánh xe có thể cứ chuyển động trên cả trái đất, nhưng nó chuyển động trên cái gì đó mà không chuyển động. Mọi chuyển động đều phụ thuộc vào cái vĩnh hằng, cái không chuyển động.

Nếu bạn đã thấy chỉ chuyển động của cuộc sống, Patanjali nói, 'Đây là thiếu nhận biết, avidya.' Thế thì bạn đã không nhìn đủ. Nếu bạn nghĩ rằng ai đó là đứa trẻ, thế rồi người đó trở thành thanh niên, thế rồi thành người già, thế rồi người đó chết - bạn đã thấy chỉ bánh xe. Bạn đã thấy chuyển động: đứa trẻ, thanh niên, người già, người chết, cái xác. Bạn có thấy cái không chuyển động bên trong mọi chuyển động này không? Bạn có thấy cái không phải là đứa trẻ, không là thanh niên, và không là người già không? Bạn có thấy cái mà trên nó mọi giai đoạn này đều phụ thuộc vào không? Bạn có thấy cái giữ lại tất cả, và bao giờ cũng vẫn còn như cũ, và như cũ và như cũ, cái không sinh không diệt không? Nếu bạn đã không thấy cái đó, nếu bạn đã không cảm thấy cái đó, Patanjali nói, 'Ông là trong avidya, thiếu nhận biết.'

Bạn không đủ tỉnh táo bởi vì bạn không thể thấy đủ. Bạn không có mắt đủ bởi vì bạn không thể xuyên thấu đủ. Một khi bạn có mắt, tầm nhìn, cảm nhận, sự sáng tỏ, và lực xuyên thấu của nó, bạn sẽ lập tức thấy rằng thay đổi có đó, nhưng nó không phải là tất cả. Thực ra, chỉ ngoại vi thay đổi, cái chuyển động. Sâu bên dưới nền tảng là vĩnh hằng. Bạn có thấy cái vĩnh hằng không? Nếu bạn đã không thấy, đây là avidya; bạn bị thôi miên bởi ngoại vi. Cảnh trí thay đổi đã thôi miên bạn. Bạn đã trở nên quá bị dính líu tới chúng. Bạn cần tách rời ra chút ít, bạn cần khoảng cách chút ít, bạn cần quan sát thêm chút ít. Coi cái nhất thời là cái vĩnh hằng là avidya; coi cái không thuần khiết là thuần khiết là avidya.

Thuần khiết là gì và không thuần khiết là gì? Patanjali chẳng liên quan gì tới đạo đức bình thường của bạn. Đạo đức bình thường là khác. Cái gì đó có thể là thuần khiết ở Ấn Độ và không thuần khiết ở Trung Quốc. Cái gì đó có thể không thuần khiết ở Ấn Độ và thuần khiết ở Anh. Hay, ngay cả ở đây, cái gì đó có thể là thuần khiết cho người Hindu và không thuần khiết cho người Jaina. Đạo đức là khác. Thực ra, nếu bạn bắt đầu xuyên thấu các tầng đạo đức, chúng khác nhau với từng cá nhân. Patanjali không nói về đạo đức. Đạo đức chỉ là qui ước; nó có tiện dụng, nhưng nó không có chân lí trong nó. Và khi một người như Patanjali nói, ông ấy nói về những thứ vĩnh hằng, không về thứ cục bộ. Hàng nghìn đạo đức tồn tại trên thế giới, và chúng cứ thay đổi mọi ngày. Hoàn cảnh thay đổi, thế thì đạo đức phải thay đổi. Khi Patanjali nói 'thuần khiết' và 'không thuần khiết', ông ấy ngụ ý cái gì đó tuyệt đối khác.

Với 'thuần khiết' ông ấy ngụ ý tự nhiên; với 'không thuần khiết' ông ấy ngụ ý phi tự nhiên. Và cái gì đó có thể là tự nhiên cho bạn hay phi tự nhiên cho bạn, cho nên không thể có tiêu chí nào được. Coi cái không thuần khiết là cái thuần khiết nghĩa là coi cái phi tự nhiên là cái tự nhiên. Đó là điều bạn đã từng làm, điều toàn thể nhân loại đã từng làm. Và đó là lí do tại sao bạn đã trở nên ngày càng không thuần khiết hơn. Bao giờ cũng vẫn còn thực với tự nhiên. Nghĩ về tự nhiên là gì, tìm ra nó đi. Bởi vì với cái phi tự nhiên, bạn bao giờ cũng sẽ vẫn còn căng thẳng, không yên ổn, không thoải mái. Không ai có thể thoải mái trong tình huống phi tự nhiên, và bạn tạo ra những thứ phi tự nhiên quanh bạn. Thế rồi bạn trở thành nặng gánh và chúng phá huỷ bạn. Khi tôi nói 'phi tự nhiên', tôi ngụ ý cái gì đó ngoại lai với tự nhiên của bạn.

Chẳng hạn: người đưa sữa tới, bạn nhận sữa và bạn nói rằng nó không thuần khiết. Sao bạn nói rằng nó không thuần khiết? Bạn nói điều đó bởi vì người đó đã đổ nước vào sữa. Nhưng nếu nước là thuần khiết và sữa cũng là thuần khiết, thế thì hai cái thuần khiết sẽ làm thành thuần khiết gấp đôi chứ. Làm sao hai cái thuần khiết gặp gỡ và cái trở thành lại là không thuần khiết? Nhưng chúng trở thành không thuần khiết. Nước thuần khiết và sữa thuần khiết gặp gỡ, và cả hai sẽ trở thành không thuần khiết. Nước sẽ không thuần khiết, sữa cũng sẽ không thuần khiết, bởi vì cái gì đó ngoại lại, cái gì đó từ bên ngoài đã đi vào.

Khi tôi còn là sinh viên trong đại học tôi có một người đưa sữa. Ông ấy rất nổi tiếng quanh khu kí túc xá đại học. Mọi người tin rằng ông ấy là người rất thánh thiện và sẽ không bao giờ trộn lẫn nước vào trong sữa, điều vẫn là thực hành thông thường ở Ấn Độ. Gần như không thể nào có được sữa thuần khiết, gần như không thể được. Người này thực sự là người rất tốt. Ông ấy là một ông già, một dân làng già; tuyệt đối vô giáo dục nhưng rất tốt tận tâm. Bởi vì bản chất thánh thiện của mình, ông ấy nổi tiếng khắp đại học là Sant. Một hôm tôi hỏi ông ấy, khi chúng tôi đã trở thành quen thuộc nhau và tình bạn nào đó đã phát triển giữa chúng tôi, 'Sant ơi, có thực đúng là ông chưa bao giờ trộn nước vào sữa không?' Ông ấy nói, 'Tuyệt đối đúng!' Nhưng thế rồi tôi nói, 'Điều đó là không thể được. Giá của bác hệt như giá của những người đưa sữa khác; bác phải cai quản cả kinh doanh bị lỗ vốn.' Ông ấy cười. Ông ấy nói, 'Cậu không biết. Có thủ đoạn trong nó chứ.' Tôi nói, 'Bác kể cho cháu thủ đoạn đi, bởi vì cháu đã nghe nói rằng bác thậm chí để cả tay bác lên Ramayana, kinh thánh của người Hindu, nói rằng bác không bao giờ trộn nước vào trong sữa.' Ông ấy nói, 'Vâng, điều đó nữa tôi đã làm, bởi vì tôi bao giờ cũng trộn sữa vào trong nước.'

Về pháp lí ông ấy hoàn toàn đúng. Bạn có thể lấy lời thề và bạn có thể thề; sẽ không có rắc rối gì về điều đó. Nhưng dù bạn trộn nước vào sữa hay bạn trộn sữa vào nước đều như nhau, bởi vì việc trộn lẫn với cái gì đó làm cho nó thành không thuần nhất.

Khi Patanjali nói, 'Lấy cái không thuần khiết làm cái thuần khiết là avidya,' ông ấy đang nói, 'Lấy cái phi tự nhiên làm cái tự nhiên là avidya.' Và bạn đã lấy nhiều thứ phi tự nhiên làm tự nhiên. Bạn có thể đã hoàn toàn quên mất tự nhiên là gì. Bạn sẽ phải đi sâu vào bên trong bản thân mình để tìm cái tự nhiên. Toàn thể xã hội làm cho bạn thành không thuần khiết; nó cứ ép buộc mọi thứ lên bạn cái mà không là tự nhiên, nó cứ ước định bạn, nó cứ cho bạn các ý thức hệ, định kiến, và mọi loại vô nghĩa.

Bạn phải tìm cái gì là tự nhiên cho bạn theo cách riêng của bạn.

Mới vài ngày trước đây một thanh niên tới tôi. Anh ta hỏi, 'Cưới vợ có là tốt cho tôi không? Vì tôi có nghiêng theo tâm linh, tôi không muốn lấy vợ.' Tôi hỏi anh ta, 'Bạn đã đọc Vivekananda chưa?' Anh ta nói, 'Dạ có ạ, Vivekananda là guru của tôi.' Thế rồi tôi hỏi anh ta, 'Bạn đã từng đọc những cuốn sách khác nào?' Anh ta nói, 'Sivananda, Vivekananda và các thầy giáo khác.' Tôi hỏi anh ta, 'Ý tưởng này về không lấy vợ, nó tới từ bạn hay từ Vivekananda và Sivananda và nhóm đồng hành? Nếu nó tới từ bạn, điều đó tuyệt đối là được.' Anh ta nói, 'Không, bởi vì tâm trí tôi cứ nghĩ về dục, nhưng Vivekananda phải đúng rằng người ta phải tranh đấu với dục. Bằng không, làm sao người ta sẽ cải tiến được? Người ta phải đạt tới tính tâm linh chứ.'

Đây là rắc rối. Bây giờ Vivekananda này là nước trong sữa. Nó có thể đã là đúng cho Vivekananda để vẫn còn vô dục; điều đó là về phần ông ấy quyết định. Nhưng nếu ông ấy bị ấn tượng bởi Phật và Ramakrishna, thế thì ông ấy cũng là không thuần khiết.

Người ta phải tuân theo bản thể và tự nhiên của riêng mình, và người ta phải rất thành thực và đích thực, bởi vì mạng lưới là bao la và cạm bẫy có cả triệu. Đường phân nhánh theo nhiều, nhiều chiều và hướng. Bạn có thể bị lạc. Tâm trí bạn nghĩ tới dục; giáo huấn của Vivekananda nói, 'Không!' Thế thì bạn phải quyết định. Bạn phải đi theo tâm trí của bạn. Tôi bảo anh thanh niên này, 'Tốt hơn cả là bạn lấy vợ đi.' Thế rồi tôi kể cho anh ta một giai thoại.

Socrates là một trong nhưng người chồng khổ nhất đã từng được sinh ra. Vợ ông ấy, Xanthippe, là một trong những người đàn bà nguy hiểm nhất. Đàn bà là nguy hiểm, nhưng bà ấy là người đàn bà nguy hiểm nhất. Bà ấy sẽ đánh Socrates. Có lần bà ấy đổ cả ấm trà lên đầu ông ấy. Nửa mặt ông ấy bị bỏng suốt cả đời. Hỏi một người như thế xem phải làm gì!... Một thanh niên hỏi, 'Tôi có nên lấy vợ hay không?' Tất nhiên, ông ấy mong đợi rằng Socrates sẽ nói, 'Không' - ông ấy đã chịu đựng nhiều thế về điều đó. Nhưng ông ấy nói, 'Có, anh nên lấy vợ.' Anh thanh niên nói, 'Nhưng làm sao ông nói điều đó? Tôi đã nghe nhiều tin đồn về ông và vợ ông.' Ông ấy nói, 'Có, tôi nói với anh rằng anh nên lấy vợ. Nếu anh lấy được vợ tốt anh sẽ hạnh phúc, và qua hạnh phúc nhiều điều phát triển vì hạnh phúc là tự nhiên. Nếu anh lấy phải vợ tồi, thế thì không gắn bó, từ bỏ sẽ phát triển. Anh sẽ trở thành triết gia lớn như ta. Trong cả hai trường hợp anh đều được lợi. Khi anh tới hỏi ta liệu có lấy vợ hay không, ý tưởng lấy vợ là ở trong anh, bằng không sao anh phải tới ta?'

Tôi bảo anh thanh niên này, 'Bạn đã tới hỏi tôi. Điều đó chỉ ra rằng Vivekananda đã không đủ; dầu vậy bản tính của bạn vẫn còn dai dẳng. Bạn nên lấy vợ. Chịu đựng điều đó, tận hưởng điều đó, đau đớn và vui thú. Đi qua cả hai và trở nên trưởng thành qua kinh nghiệm. Một khi bạn trở nên trưởng thành, không phải bởi vì Vivekananda hay bất kì ai khác nói vậy, nhưng bởi vì bạn đã trở nên trưởng thành và chín chắn, cái ngu xuẩn của dâm dục mất đi; nó mất đi. Thế thì brahmacharya nảy sinh; vô dục thực nảy sinh, vô dục thuần khiết nảy sinh, nhưng đó là khác biệt.'

Bao giờ cũng nhớ rằng bạn là bạn. Bạn không là Vivekananda không là Phật không là tôi. Đừng quá bị ấn tượng; ấn tượng là không thuần khiết. Đừng quá bị ảnh hưởng; ảnh hưởng là không thuần khiết. Tỉnh táo, quan sát, theo dõi, và chừng nào cái gì đó không khớp với tự nhiên của bạn, đừng bao giờ nhận nó. Nó không dành cho bạn hay bạn không sẵn sàng cho nó. Dù bất kì hoàn cảnh nào, tại khoảnh khắc này nó không dành cho bạn. Bạn phải đi qua kinh nghiệm riêng của bạn. Đau khổ cũng là cần cho bạn để đi tới chín chắn, trưởng thành. Bạn không thể làm gì trong vội vàng.

Cuộc sống là vĩnh hằng, không có vội vàng trong nó. Thời gian không thiếu. Cuộc sống là tuyệt đối kiên nhẫn; không có hấp tấp trong nó. Bạn có thể đi với nhịp riêng của bạn. Không cần lấy lối tắt; không ai đã bao giờ thành công qua lối tắt. Nếu bạn lấy lối tắt, ai sẽ cho bạn kinh nghiệm về cuộc hành trình dài, dài lâu? Bạn sẽ bỏ lỡ nó. Và có mọi khả năng là bạn sẽ quay lại nó, và toàn thể câu chuyện sẽ là việc phí hoài thời gian và năng lượng. Lối tắt bao giờ cũng là ảo tưởng. Đừng bao giờ chọn lối tắ; bao giờ cũng chọn tự nhiên. Có thể sẽ mất thời gian lâu - cứ để nó vậy đi. Đó là cách cuộc sống phát triển; nó không thể bị ép buộc.

Khi Patanjali nói, 'Thiếu nhận biết là coi cái không thuần khiết là cái thuần khiết,' thuần khiết có nghĩa là 'tính tự nhiên' của bạn, như bạn vậy, không bị ô nhiễm bởi người khác. Đừng làm ra lí tưởng về bất kì ai. Đừng cố trở thành một Phật; bạn có thể trở thành chỉ cái ta của bạn thôi. Ngay cả vị Phật cố trở thành như bạn, điều đó sẽ là không thể được. Không ai có thể trở thành giống bất kì ai khác. Mọi người đều có bản thể duy nhất của riêng mình, và cái đó là thuần khiết. Đi theo bản thể riêng của bạn, là bản thân bạn, là thuần khiết. Điều đó là rất khó bởi vì bạn bị ấn tượng, vì bạn bị thôi miên. Điều đó rất khó vì có những người logic thuyết phục bạn. Điều đó rất khó. Họ là những người đẹp; cái đẹp của họ gây ấn tượng cho bạn. Có những người tuyệt vời xung quanh; họ có sức hấp dẫn, họ có sức thu hút. Khi bạn ở quanh họ bạn đơn giản bị hút vào; họ có sức hút.

Bạn phải tỉnh táo, tỉnh táo hơn nhiều người, tỉnh táo hơn những người có từ trường, tỉnh táo hơn những người có thể gây ấn tượng, ảnh hưởng và biến đổi bạn, bởi vì họ có thể cho bạn cái không thuần khiết. Không phải là họ muốn trao nó cho bạn đâu; không phật nào đã bao giờ cố làm cho bất kì ai thành giống bản thân ông ấy. Không phải là họ muốn điều đó, nhưng tâm trí ngu xuẩn riêng của bạn sẽ cố bắt chước, làm ra lí tưởng về ai đó khác và cố gắng trở thành giống điều đó. Đó là không thuần khiết lớn nhất mà có thể xảy ra cho con người.

Yêu Phật, Jesus, Ramakrishna, được làm phong phú bởi kinh nghiệm của họ, nhưng đừng bị ấn tượng. Điều đó là rất khó bởi vì khác biệt là rất tinh tế. Yêu, lắng nghe, hấp thu, nhưng không bắt chước. Nhận bất kì cái gì bạn có thể nhận nhưng bao giờ cũng nhận nó tương ứng với bản tính của bạn. Nếu cái gì đó khớp với bản tính của bạn, nhận nó - nhưng không vì Phật nói mà nhận.

Phật nhấn mạnh đi nhấn mạnh lại với đệ tử của ông ấy, 'Đừng nhận bất kì cái gì vì ta nói nó. Chỉ nhận nó nếu ông cần nó, nếu ông đã đi tới điểm mà nó sẽ là tự nhiên cho ông.' Phật trở thành vị Phật qua hàng triệu kiếp, hàng triệu kinh nghiệm về tốt và xấu, tội lỗi và đức hạnh, đạo đức và vô đạo, đau đớn và vui thú. Bản thân Phật phải trải qua hàng triệu kiếp và hàng triệu kinh nghiệm. Và bạn muốn gì? Chỉ bằng việc nghe Phật, bị ấn tượng bởi ông ấy, bạn lập tức nhảy và bắt đầu theo ông ấy. Điều đó là không thể được. Bạn sẽ phải tiếp tục trên con đường riêng của bạn. Nhận bất kì cái gì bạn có thể nhận nhưng bao giờ cũng đi trên con đường riêng của bạn.

Tôi bao giờ cũng nhớ tới cuốn sách của Friedrich Nietzsche Zarathustra đã nói thế. Khi Zarathustra nói từ giã đệ tử của ông ấy, điều cuối cùng mà ông ấy nói với họ là rất hay. Đó là thông điệp cuối cùng; ông ấy đã nói mọi điều. Ông ấy đã trao toàn thể trái tim của ông ấy cho họ và điều cuối cùng ông ấy nói là, 'Bây giờ nghe ta và nghe sâu sắc như các ông chưa bao giờ nghe. Thông điệp cuối cùng của ta là, "Coi chừng Zarathustra! Coi chừng ta!"'

Đây là thông điệp cuối cùng của mọi người chứng ngộ, bởi vì họ hấp dẫn thế; bạn có thể rơi thành nạn nhân. Và một khi cái gì đó bên ngoài bạn đi vào bản tính của bạn, bạn đang trên con đường sai.

Patanjali nói, 'Thiếu nhận biết là coi cái không thuần khiết là cái thuần khiết, coi đau đớn là vui thú.'

Bạn sẽ nói, 'Từng điều Patanjali nói có thể đúng nhưng chúng tôi không ngu thế mà coi đau đớn là vui thú.' Bạn vậy đấy. Mọi người đều vậy - trừ khi người ta trở nên nhận biết hoàn hảo. Bạn đã coi nhiều thứ là vui thú mà thực là đau đớn. Bạn chịu đau và bạn kêu và khóc, nhưng dầu vậy bạn không hiểu rằng bạn đã nhận cái gì đó về căn bản là đau đớn và không thể được đổi thành vui thú.

Mọi ngày mọi người tới tôi về quan hệ dục của họ đều nói rằng nó là đau đớn. Tôi đã không bắt gặp một đôi nào nói với tôi rằng cuộc sống dục của họ là như nó đáng phải vậy - hoàn hảo, đẹp. Vấn đề là gì? Lúc ban đầu họ nói rằng mọi thứ đều đẹp. Lúc ban đầu nó bao giờ cũng vậy! Với mọi người, quan hệ dục là đẹp lúc bắt đầu, nhưng sao nó biến thành chua cay và đắng ngắt? Tại sao sau có chút thời gian, ngay cả trước khi tuần trăng mật qua đi, nó bắt đầu trở thành chua cay và đắng ngắt?

Những người có lời về tâm thức con người, họ nói một cách sâu sắc, 'Lúc bắt đầu, cái đẹp trong lúc bắt đầu chỉ là thủ đoạn tự nhiên để lừa bạn.' Một khi bạn bị lừa rồi, thực tại kéo tới. Nó cũng giống như khi bạn đi câu cá và bạn dùng chút ít mồi; lúc ban đầu, khi hai người gặp gỡ, họ nghĩ, 'Bây giờ điều này sẽ là kinh nghiệm đỉnh lớn nhất trong thế giới.' Họ nghĩ, 'Người đàn bà này là người đàn bà đẹp nhất,' và người đàn bà nghĩ, 'Người đàn ông này là người vĩ đại nhất đã từng có đó.' Họ bắt đầu trong ảo tưởng, họ phóng chiếu. Họ cố thấy bất kì cái gì họ muốn thấy. Họ không thấy người thực. Họ không thấy người đang có đó, họ chỉ thấy giấc mơ riêng của họ được phóng chiếu; người khác chỉ là màn ảnh và bạn phóng chiếu. Sớm hay muộn thực tại khẳng định. Và khi dục được đáp ứng, khi thôi miên cơ sở của tự nhiên được đáp ứng, thế thì mọi sự biến thành xấu đi.

Thế rồi bạn đi tới thấy người khác như người đó vậy: rất bình thường, không cái gì đặc biệt. Thân thể không còn thơm tho - nó vã mồ hôi. Khuôn mặt không còn thiêng liêng - nó đã tới gần với mặt con vật. Từ đôi mắt, bây giờ Thượng đế không còn nhìn vào bạn, mà con vật dữ tợn, con vật dục. Ảo tưởng tan tành, giấc mơ tan tành. Bây giờ khổ bắt đầu.

Và bạn đã hứa rằng bạn sẽ yêu người đàn bà này mãi mãi; người đàn bà đã hứa rằng ngay cả trong các kiếp tương lai cô ấy sẽ là cái bóng của bạn. Bây giờ bạn bị mắc lừa bởi lời hứa riêng của bạn, bị mắc bẫy. Bây giờ làm sao bạn có thể rút lại lời được? Bây giờ bạn phải mang nó.

Đạo đức giả bước vào, giả vờ, giận dữ. Vì bất kì khi nào bạn giả vờ, sớm hay muộn bạn sẽ trở nên giận dữ; giả vờ có trọng lượng nặng thế. Bây giờ bạn cầm tay người đàn bà và giữ nó, nhưng nó đơn giản túa mồ hôi và chẳng cái gì xảy ra; không thơ ca, chỉ mồ hôi. Bạn muốn bỏ nó ra nhưng người đàn bà sẽ cảm thấy bị tổn thương. Cô ấy cũng muốn bỏ nó ra nhưng cô ấy cũng nghĩ rằng bạn sẽ bị tổn thương, và những người yêu phải cầm tay nhau. Bạn hôn người đàn bà nhưng chẳng có gì ngoài mùi mồm hôi.

Mọi thứ thành xấu, và bạn phản ứng, thế rồi bạn báo thù, thế rồi bạn đổ trách nhiệm lên người khác, thế rồi bạn cố chứng tỏ rằng người kia là phạm tội. Anh ta hay cô ta đã làm cái gì đó sai, hay cô ta đã lừa bạn; cô ta giả vờ là cái gì đó mà cô ta không là. Và thế rồi, toàn thể chuyện xấu xí của hôn nhân.

Nhớ lấy, thiếu nhận biết là đang coi đau đớn là vui thú. Nếu cái gì đó là vui thú lúc bắt đầu và đến cuối nó biến thành đau đớn, nhớ rằng nó đã là đau đớn từ chính lúc bắt đầu; chỉ thiếu nhận biết đã lừa bạn. Không ai khác đã lừa bạn, chỉ thiếu nhận biết. Bạn không đủ tỉnh táo để nhìn mọi thứ như chúng vậy. Bằng không, làm sao vui thú có thể biến thành đau đớn được! Nếu như có vui thú thực sự, khi thời gian qua đi, nó chắc phải trở thành vui thú ngày càng lớn hơn. Đó là cách nó phải vậy.

Bạn gieo hạt mầm cây xoài; khi nó phát triển, nó có trở thành quả của cây xoan Ấn Độ, đắng hơn không? Nếu ngay chỗ đầu tiên hạt mầm là của cây xoài, nó sẽ là cây xoài, cây xoài lớn. Hàng nghìn quả xoài sẽ mọc ra từ nó, ngọt lừ. Nhưng nếu bạn trồng cây xoài và đến cuối nó biến thành cây xoan, đắng hơn, tuyệt đối đắng, điều đó nghĩa là gì? Điều đó nghĩa là cây đã không lừa bạn nhưng bạn đã nhầm hạt mầm của cây xoan làm hạt mầm của cây xoài.

Bằng không, vui thú phát triển thành vui thú hơn, hạnh phúc phát triển thành hạnh phúc ngày càng nhiều hơn. Chung cuộc nó biến thành đỉnh cao nhất của phúc lạc; nhưng thế thì người ta phải nhận biết khi người ta gieo hạt mầm. Một khi bạn gieo hạt mầm rồi, bạn bị bắt lại vì thế thì bạn không thể thay đổi được. Thế thì bạn sẽ phải thu hoạch cây cối nữa. Và bạn đang thu hoạch cây đó. Bạn bao giờ cũng thu hoạch khổ và bạn chưa bao giờ trở nên nhận biết rằng cái gì đó phải là sai với hạt mầm.

Bất kì khi nào bạn phải thu hoạch khổ, bạn bắt đầu nghĩ rằng ai đó khác đã từng lừa bạn: vợ, chồng, bạn bè, gia đình, thế giới, nhưng ai đó khác. Quỉ hay ai đó khác đang giở thủ đoạn với bạn. Đây là né tránh đối diện với thực tại là bạn đã gieo hạt mầm sai.

Thiếu nhận biết là đang coi đau đớn là vui thú. Và đây là tiêu chí. Hỏi Patanjali, Shankaracharya, Phật mà xem; đây là tiêu chí: nếu cái gì đó chung cuộc biến thành đau đớn, nó phải là đau đớn từ lúc bắt đầu. Cái cuối là tiêu chí, quả cuối cùng là tiêu chí. Bạn phải phán xét cây bằng quả; không có cách khác để phán xét nó. Nếu cuộc sống của bạn đã trở thành cây khổ, bạn phải phán xét rằng hạt mầm là sai, cái gì đó mà bạn đã làm là sai; quay lại đi.

Nhưng bạn chưa bao giờ làm điều đó. Bạn sẽ phạm cùng sai lầm lặp lại. Nếu vợ bạn chết và bạn đã nghĩ nhiều lần rằng nếu vợ chết điều đó chắc sẽ tốt - khó mà tìm được người chồng nào không nghĩ nhiều lần rằng nếu vợ anh ta chết điều đó sẽ là tốt - 'Mình được kết thúc và mình sẽ không nhìn người đàn bà khác lần nữa' - nhưng khoảnh khắc vợ chết, lập tức ý tưởng về người đàn bà khác lại tới trong tâm trí. Tâm trí bắt đầu lại nghĩ, 'Ai biết được? Người đàn bà này không tốt nhưng người đàn bàn khác có thể tốt chứ. Mối quan hệ này đã không đi tới kết thúc đẹp nhưng điều đó không đóng lại mọi cánh cửa.' Tâm trí bắt đầu làm việc. Bạn sẽ rơi vào cùng cái bẫy lặp đi lặp lại và bạn sẽ khổ lần nữa. Và bạn bao giờ cũng nghĩ, 'Có thể người đàn bà này và người đàn bà kia...' Vấn đề không phải là đàn bà và đàn ông, vấn đề là ở nhận biết.

Nếu bạn nhận biết, thế thì mọi thứ mà bạn làm bạn sẽ làm khi nhìn vào chỗ cuối. Bạn sẽ tỉnh táo đầy đủ với điều sẽ có ở chỗ cuối. Thế rồi nếu bạn muốn nó là đau đớn, nếu bạn muốn sống trong đau đớn và khổ sở, điều đó là tuỳ ở bạn chọn lựa. Nhưng thế thì bạn không thể làm cho bất kì ai khác chịu trách nhiệm. Bạn biết hoàn toàn rõ rằng bạn đã gieo hạt mầm và bây giờ bạn phải thu hoạch nó. Nhưng ai ngu xuẩn tới mức với tỉnh táo, nhận biết người đó sẽ gieo hạt mầm cay đắng Để làm gì?

Thiếu nhận biết là lấy cái không phải cái ta làm cái ta.

Đây là các tiêu chí.

Bạn đã lấy cái không phải cái ta làm cái ta. Đôi khi bạn nghĩ bạn là thân thể, đôi khi bạn nghĩ bạn là tâm trí, đôi khi bạn nghĩ bạn là trái tim; đây là ba cái bẫy. Thân thể là tầng ngoài nhất. Khi bạn cảm thấy đói bạn bao giờ cũng nói, 'Tôi đói'? - thiếu nhận biết. Bạn chỉ là người biết rằng thân thể đói; bạn không đói. Làm sao tâm thức có thể đói được? Thức ăn chưa bao giờ đi vào tâm thức; tâm thức chưa bao giờ đói. Thực ra, một khi bạn đi tới biết tâm thức, bạn sẽ thấy rằng nó bao giờ cũng no, không bao giờ đói. Nó bao giờ cũng hoàn hảo, tuyệt đối; nó không thiếu cái gì. Nó đã ở chính cực đỉnh rồi, chính đỉnh cao rồi, sự trưởng thành tối thượng; nó không đói. Và làm sao tâm thức có thể đói thức ăn được? - thân thể mới cần thức ăn.

Con người của nhận biết sẽ nói, 'Thân thể tôi đói.' Hay, nếu nhận biết thậm chí đi sâu hơn, người đó sẽ không nói 'thân thể tôi'; người đó sẽ nói, 'Thân thể này đói, thân thể là việc đói.'

Một nhà huyền môn vĩ đại người Ấn Độ tới Mĩ. Tên ông ấy là Ramteerth. Ông ấy bao giờ cũng nói ở ngôi thứ ba. Ông ấy không bao giờ dùng 'tôi'. Điều đó có vẻ vụng về vì những người không biết ông ấy không thể hiểu được điều ông ấy nói. Một hôm ông ấy trở về nhà nơi ông ấy trú ngụ tại Mĩ. Ông ấy đi vào cười to, thích thú, toàn thân ông ấy cười sùng sục trong tiếng cười bụng. Toàn thân rung chuyển với tiếng cười. Gia đình hỏi, 'Có chuyện gì vậy, điều gì đã xảy ra? Sao ông hạnh phúc thế? Sao ông cười?' Ông ấy nói, 'Chuyện xảy ra trên phố. Vài cậu nhãi ném đá vào Ram' - Ram là tên ông ấy - 'và ta nói với Ram, "Bây giờ xem đấy!" Và Ram rất, rất giận. Ông ấy muốn làm cái gì đó nhưng ta đã không cộng tác, ta đứng sang bên.' Gia đình nói, 'Chúng ta không thể hiểu được ông ngụ ý gì. Ông là Ram. Ông đang nói tới ai vậy?' Ramteerth nói, 'Ta không phải là Ram, ta là người biết. Thân thể này là Ram và những cậu nhãi kia không thể ném đá vào ta được. Làm sao đá có thể được ném vào tâm thức? Ông có thể đánh vào trời bằng đá được không? Ông có thể chạm vào trời bằng đá được không?'

Tâm thức là bầu trời bao la, không gian; bạn không thể đánh được nó. Chỉ thân thể mới có thể bị đánh bằng đá bởi vì thân thân thuộc vào vật chất; vật chất có thể đánh nó. Thân thể thuộc vào vật chất. Nó cảm thấy đói thức ăn. Thức ăn có thể thoả mãn nó, đói sẽ giết chết nó. Tâm thức không phải là thân thể.

Thiếu nhận biết là khi bạn coi thân thể bạn là bản thân bạn. Chín mươi chín phần trăm khổ của các kiếp sống của bạn là vì điều này: thiếu nhận biết. Bạn coi thân thể như bản thân bạn và thế thì bạn khổ. Bạn khổ trong mơ. Thân thể không phải là của bạn. Chẳng bao lâu nó sẽ không là của bạn. Bạn ở đâu khi thân thể bạn không có đó? Bạn ở đâu trước việc sinh của bạn, vậy rồi bạn có mặt nào không? Và sau cái chết, bạn sẽ ở đâu và mặt bạn sẽ là gì? Bạn sẽ là đàn ông hay đàn bà? Tâm thức không là cả hai. Nếu bạn nghĩ rằng tôi là đàn ông, đây là thiếu nhận biết. Tâm thức sao? Làm sao tâm thức có thể bị phân chia theo giới tính? - nó không có cơ quan dục. Nếu bạn nghĩ bạn là đứa trẻ hay thanh niên hay ông già, bạn lại thiếu nhận biết. Làm sao bạn có thể già, làm sao bạn có thể trẻ? Tâm thức không là cả hai. Nó à vĩnh hằng, nó là một: nó không được sinh ra, nó không chết đi và nó còn lại - nó là bản thân cuộc sống.

Hay, lấy tâm trí - đó là tầng thứ hai, sâu hơn. Và nó là tinh tế hơn và gần hơn với tâm thức. Bạn lấy tâm trí bạn là bản thân bạn. Bạn cứ nói: 'Tôi, tôi, tôi.' Nếu ai đó trái ngược với ý tưởng của bạn, bạn nói, 'Đây là ý tưởng của tôi,' và bạn tranh đấu vì nó. Không ai tranh cãi vì chân lí; mọi người thảo luận và tranh cãi và tranh đấu vì cái 'tôi' của họ. 'Ý tưởng của tôi nghĩa là tôi. Làm sao anh dám trái lại? Tôi sẽ chứng minh rằng tôi đúng!'

Không ai bận tâm về chân lí. Ai bận tâm? - đó là vấn đề ai đúng, không phải là vấn đề cái gì đúng. Nhưng thế thì mọi người bị đồng nhất, và không chỉ người thường, ngay cả những người tôn giáo nữa.

Một người từ bỏ gia đình, con cái, bãi chợ, thế giới, và đi lên Himalayas. Bạn hỏi người đó, 'Ông có phải là người Hindu không?' và người đó nói, 'Có.' Hindu giáo này là gì? Tâm thức có mang tính Hindu, tính Mô ha mét giáo, tính Ki tô giáo không? Đó là tâm trí. Thiếu nhận biết là nếu bạn bị đồng nhất với cái không là cái ta và tưởng nó là cái ta.

Và thế rồi có trái tim, chỗ gần tâm thức nhất nhưng dầu vậy vẫn xa xôi. Có thân thể, ý nghĩ và tình cảm. Khi bạn cảm, bạn phải rất, rất nhận biết để cảm rằng đó không phải là bạn người cảm. Nó lại là một phần của bộ máy. Tất nhiên, nó là gần nhất với tâm thức. Đó là lí do tại sao trái tim là gần nhất với tâm thức, cái đầu chỉ ở giữa, và thân thể là xa xôi nhất. Nhưng dầu vậy, trái tim không phải là bạn. Ngay cả cảm giác cũng là một hiện tượng thôi: nó tới và đi; nó là gợn sóng, nó nảy sinh và chết đi; nó là tâm trạng, nó tồn tại và thế rồi không tồn tại. Bạn là cái bao giờ cũng sẽ tồn tại, bao giờ và bao giờ, mãi mãi và mãi mãi.

Thiếu nhận biết là lấy cái không phải cái ta làm cái ta.

Thế thì nhận biết là gì? Nhận biết là việc biết rằng bạn không là thân thể, không phải bởi vì Upanishads nói vậy hay Patanjali nói vậy - bởi vì bạn có thể nhồi nhét nó vào trong tâm trí bạn rằng bạn không là thân thể. Bạn có thể cứ lặp lại mọi sáng và mọi tối, 'Mình không là thân thể' - điều đó sẽ không giúp ích. Vấn đề không phải là lặp lại, vấn đề là hiểu sâu sắc. Và nếu bạn hiểu, phỏng có ích gì mà lặp lại?

Có lần một sannyasin, một sư Jaina ở cùng tôi. Mọi sáng ông ấy đều ngồi và tụng câu mật chú tiếng Phạn: Tôi không là thân thể, tôi không là tâm trí; tôi là Brahma thuần khiết nhất. Ông ấy tụng và tụng và tụng trong suốt một giờ rưỡi mọi sáng. Đến ngày thứ ba tôi nói với ông ta, 'Ông đã không biết nó à? Thế thì tại sao ông tụng? Nếu ông đã biết nó, điều đó là ngu xuẩn. Nếu ông không biết nó, điều đó lại là ngu xuẩn bởi vì chỉ bằng cách lặp lại làm sao ông có thể biết được?'

Nếu một người cứ lặp lại, 'Tôi là đàn ông, và rất có khả năng làm tình, có tiềm năng dục,' bạn có thể chắc chắn rằng người đó bất lực. Sao lặp lại, 'Tôi là đàn ông, và rất có khả năng làm tình và mạnh mẽ?' Và nếu một người lặp lại điều này trong suốt một giờ rưỡi mọi sáng, điều đó nghĩa là gì? Nó chỉ ra rằng cái gì đó chính là cái đối lập đang ở trong tâm trí; sâu bên dưới người đó biết rằng người đó bất lực. Bây giờ người đó đang cố tự lừa bản thân mình bằng, 'Mình là người rất mạnh mẽ.' Nếu bạn mạnh, thì bạn mạnh. Không cần lặp lại nó. Tôi bảo sư Jaina này, 'Điều này chỉ ra rằng ông đã không biết. Đây là chỉ dẫn hoàn hảo rằng ông vẫn còn bị đồng nhất với thân thể. Và bằng việc lặp lại, làm sao ông có thể đi ra khỏi nó? Hiểu rằng lặp lại là không hiểu.'

Để hiểu, quan sát đi. Khi cơn đói tới, quan sát liệu nó là trong thân thể hay trong bạn. Khi ốm tới, quan sát chỗ nó ở, trong thân thể hay trong bạn. Một ý tưởng tới, quan sát chỗ nó ở, trong tâm trí hay trong bạn. Một tình cảm nảy sinh, quan sát. Bằng việc ngày càng có tính quan sát hơn bạn sẽ đạt tới nhận biết. Bằng việc lặp lại không ai đã bao giờ đạt tới.

Bản ngã là việc đồng nhất của người thấy và cái được thấy.

Bạn có đó đằng sau mắt bạn, đứng dường như ai đó đang đứng đằng sau cửa sổ và nhìn ra. Người đang nhìn ra ngoài cửa số là giống như bạn, nhìn ra từ mắt hướng tới tôi. Nhưng bạn có thể bị đồng nhất với mắt, bạn có thể bị đồng nhất với việc thấy. Thấy là năng lực, phương tiện. Mắt chỉ là cửa sổ; chúng không phải là bạn.

Patanjali nói, 'Qua năm giác quan ông bị đồng nhất với phương tiện, và thế thì từ năm giác quan này nảy sinh bản ngã.' Bản ngã là cái ta giả. Bản ngã là mọi thứ mà bạn không là và bạn tưởng bạn là.

Người đứng trong cửa sổ bắt đầu nghĩ rằng người đó là cửa sổ. Bạn làm gì đằng sau mắt? - bạn đang nhìn qua mắt. Mắt là cửa sổ, tai là cửa sổ; bạn đnag nghe bằng tai.

Bạn giơ tay hướng về tôi và tôi chạm vào bạn; tay chỉ là phương tiện. Bạn không là tay. Và điều này bạn có thể quan sát, và điều này bạn có thể thực nghiệm.

Nhiều lần chuyện xảy ra là cái gì đó xảy ra ngay trước mắt bạn và bạn bỏ lỡ. Thỉnh thoảng bạn đã đọc cả trang và đột nhiên bạn trở nên nhận biết rằng bạn đã từng đọc, nhưng bạn đã không đọc từng lời. Bạn không nhớ bạn đã đọc gì, và bạn phải quay lại. Điều gì đã xảy ra? Nếu bạn là mắt, làm sao điều này là có thể được?

Bạn không là mắt. Cửa sổ là chỗ bỏ trống, nhìn vào trang. Tâm thức đằng sau cửa sổ không có đó, nó đã thu hút vào đâu đó khác. Sự chú ý không có đó. Bạn có thể đã từng đứng ở cửa sổ với mắt nhắm, hay lưng bạn quay ra cửa sổ, nhưng bạn đã không nhìn ra ngoài cửa sổ. Điều đó xảy ra mọi ngày - đột nhiên bạn nhận ra rằng cái gì đó đã xảy ra và bạn đã không thấy, bạn đã không nghe, bạn đã không đọc. Bạn không có đó, bạn ở đâu đó khác nghĩ tới các ý nghĩ khác nào đó, mơ mộng giấc mơ khác nào đó, đi vào thế giới khác nào đó. Cửa sổ này là trống rỗng; chỉ mắt ở đó.

Bạn có biết mắt trống rỗng không? Đi và xem người điên; bạn có thể thấy mắt trống rỗng ở đó. Người đó nhìn bạn và không nhìn. Bạn có thể thấy rằng người đó nhìn bạn và người đó không nhìn bạn chút nào. Mắt người đó trống rỗng. Hay bạn có thể tới một thánh nhân người đã đạt tới; mắt người đó lại cũng trống rỗng. Nó không giống như mắt của người điên, nhưng có cái gì đó tương tự - người đó nhìn xuyên qua bạn. Người đó không dừng ở bạn, người đó đi ra ngoài bạn. Hay người đó nhìn không vào thân thể bạn, mà vào bạn. Người đó xuyên thấu: người đó bỏ lại thân thể bạn, tâm trí bạn, trái tim bạn và người đó đơn giản nhảy lên bạn. Và bạn không biết bạn là ai.

Đó là lí do tại sao cái nhìn của thánh nhân dường như đi xuyên qua bạn. Ông ấy không dừng lại ở bạn, bởi vì với thánh nhân, bản ngã mà bạn nghĩ bạn là thì không phải là bạn. Ông ấy bỏ qua bản ngã; ông ấy đơn giản nhìn vào bạn. Người điên nhìn với con mắt trống rỗng vì tâm thức người đó không có đó. Thánh nhân cũng dường như là nhìn bằng con mắt trống rỗng, bởi vì tâm thức của ông ấy là tuyệt đối ở đó. Và ông ấy xuyên thấu bạn sâu sắc thế, tới chính chiều sâu của bản thể bạn nơi bạn còn chưa đạt tới. Đó là lí do tại sao ông ấy dường như không nhìn vào bạn, bởi vì bạn, mà bạn bị đồng nhất với, không là thực tại cho ông ấy, nhưng bạn mà bạn không nhận biết tới, là thực tại cho ông ấy.

Bản ngã là việc đồng nhất của người thấy và cái được thấy, cái là phương tiện. Nếu bạn vứt bỏ đồng nhất với phương tiện, bản ngã mất đi. Và không có cách nào để vứt bỏ bản ngã. Đừng bị đồng nhất với thân thể: mắt, tai, tâm trí, trái tim và đột nhiên không có bản ngã. Bạn hiện hữu, trong sự thuần khiết toàn bộ của bạn, nhưng không có bản ngã ở đó. Lần đầu tiên bạn ở trong sự hiện diện toàn bộ của bạn, nhưng không bản ngã nào có đó, không quá trình 'tôi' nào, không ai nói, 'Tôi đây.'

Hút vào, và qua nó, gắn bó, là hướng tới bất kì cái gì đem tới vui thú.

Đẩy ra là từ bất kì cái gì gây ra đau đớn.

Đây là hai cách của bạn trong việc hiện hữu ở đây trong thế giới: bạn bị hút vào cái gì đó mà bạn cảm thấy gây ra vui thú, bạn cảm thấy bị đẩy ra, bị đẩy lùi bởi cái gì đó mà bạn nghĩ gây ra đau đớn. Nhưng nếu bạn trở nên ngày một tỉnh táo hơn, bạn sẽ có chuyển hoá toàn bộ. Bạn sẽ có khả năng thấy bất kì cái gì gây ra vui thú cũng gây ra đau đớn - vui thú lúc đầu, đau đớn lúc cuối. Bất kì cái gì gây ra đau đớn cũng gây ra vui thú - đau đớn lúc đầu, vui thú lúc cuối. Đây là hai cách thức trong thế giới.

Một cách thức là cách của chủ hộ. Cố hiểu nó - nó rất, rất có ý nghĩa. Một cách thức là cách của chủ hộ, graihastha. Người đó sống qua gắn bó, hút vào. Bất kì cái gì người đó cảm thấy sẽ gây ra vui thú, người đó đi tới nó. Người đó níu bám lấy nó và chung cuộc người đó thấy đau đớn và không gì khác, phiền não và không gì khác.

Chính điều đối lập là cách thức của sư, người đã từ bỏ thế giới. Người đó không níu bám lấy vui thú. Ngược lại, người đó bắt đầu níu bám lấy trả nợ, khổ hạnh, hành hạ. Người đó nằm trên giường gai, nhịn ăn lâu, đứng hàng năm, không ngủ nhiều tháng. Người đó chính là cái đối lập bởi vì người đó đã đi tới biết rằng bất kì khi nào có vui thú lúc đầu, đến cuối có đau đớn. Người đó đã đảo ngược logic; bây giờ người đó tìm đau đớn. Và người đó đúng - nếu bạn tìm đau đớn sẽ có vui thú ở cuối.

Nhưng người thực hành đau đớn trở nên không có khả năng cảm thấy đau đớn. Người thực hành đau đớn trở nên không có khả năng vui thú về những cái nhỏ bé, chỉ những cái nhỏ bé. Bạn không thể hiểu được. Với người đã từng nhịn ăn một tháng, bánh mì thường và bơ và muối là bữa tiệc lớn thế. Người đã từng nằm trên gai, nếu bạn cho phép người đó nằm chỉ trên đất, trên đất bằng, không hoàng đế nào có thể ngủ ngon được như thế.

Nhưng cả hai đều là hai mặt của cùng một đồng tiền, và cả hai đều sai. Sư đã đảo ngược quá trình này: ông ta đang đứng theo tư thế shirshasan, đứng lộn đầu xuống đất, nhưng ông ta là cùng người đó. Cả hai đều bị gắn bó: người này gắn bó với vui thú, người kia gắn bó với đau đớn.

Con người của nhận biết là không bị gắn bó. Người đó không là graihastha, chủ hộ, người đó không là sư. Người đó không đi tới tu viện và người đó không đi lên núi. Người đó vẫn còn ở bất kì chỗ nào người đó ở - người đó đơn giản đi 'vào bên trong'. Ở bên ngoài không có chọn lựa cho người đó. Người đó không níu bám lấy vui thú và người đó không níu bám lấy đau đớn. Người đó không là người theo chủ nghĩa khoái lạc không là người tự hành hạ mình. Người đó đơn giản đi 'vào bên trong' nhìn vào trò chơi của vui thú và đau đớn, ánh sáng và bóng râm, ngày và đêm, sống và chết. Người đó đi ra ngoài cả hai. Bởi vì có nhị nguyên, người đó đi ra ngoài cả hai, người đó siêu việt lên trên cả hai. Người đó đơn giản trở thành tỉnh táo và nhận biết, và trong nhận biết đó lần đầu tiên cái gì đó xảy ra mà không đau đớn không vui thú, mà là phúc lạc. Phúc lạc không phải là hoan lạc; hoan lạc bao giờ cũng bị trộn lẫn với đau đớn. Phúc lạc không là đau đớn không là hoan lạc, phúc lạc là bên ngoài cả hai.

Và bạn là ở bên ngoài cả hai. Đó là tự nhiên của bạn, thuần khiết của bạn, thuần khiết tựa pha lê của bản thể bạn - chính là siêu việt. Bạn sống trong thế giới nhưng thế giới không ở trong bạn. Bạn đi trong thế giới nhưng thế giới không đi trong bạn. Bạn vẫn còn không bị động chạm ở bất kì chỗ nào ban ở. Bạn trở thành hoa sen.

Xem tiếp Chương 4 - Quay về Mục lục Tập 4