Thiền Osho Podcast - Cuộc sống là bí ẩn vô cùng bởi vì nó dựa trên nghịch lí

Thưa Thầy kính yêu,

Mọi thứ có vẻ rất ngược đời: phải toàn bộ, vậy mà phải vẫn còn là nhân chứng, người quan sát; phải bị chìm ngập trong tình yêu, vậy mà vẫn một mình. Điều đó có vẻ rất bí ẩn, và tôi cảm thấy hoàn toàn bị lạc lối và lẫn lộn. Tôi có đang bị lừa không?

Prem Urja, cuộc sống đẹp bởi vì nó ngược đời. Nó mặn bởi vì nó ngược đời - nó không chỉ ngọt, nó có mặn trong nó nữa. Nếu nó chỉ ngọt không thôi, nó sẽ thành quá nhiều đường, đường hoá học.

Cuộc sống có điều bí ẩn vô cùng trong nó bởi vì nó dựa trên nghịch lí. Bạn cảm thấy bị lẫn lộn bởi vì bạn có một ý tưởng cố định nào đó về cuộc sống phải thế nào - bạn không cho phép cuộc sống được là như nó vậy. Bạn muốn áp đặt khái niệm nào đó lên nó, logic nào đó lên nó. Lẫn lộn là sáng tạo riêng của bạn.

Cố áp đặt hình mẫu logic nào đó lên cuộc sống và bạn sẽ trở nên rất lẫn lộn, bởi vì cuộc sống không có nghĩa vụ phải hoàn thành logic của bạn. Cuộc sống là như nó vẫn vậy. Bạn phải lắng nghe nó. Nó có mọi mầu sắc, toàn bộ phổ mầu - nó là cầu vồng. Nhưng bạn có ý tưởng nào đó rằng nó phải mầu lam, hay nó phải mầu lục, hay nó phải mầu đỏ - nhưng nó vẫn cứ có tất cả bẩy mầu. Thế thì bạn định làm gì với sáu mầu kia, cái không phải là một phần của quan niệm của bạn? Hoặc là bạn phải bỏ chúng đi, ngăn chặn chúng, để cho bạn không trở nên nhận biết về chúng; kìm nén chúng, đơn giản phủ nhận chúng... Nhưng bất kì điều gì bạn làm, cuộc sống sẽ không vứt bỏ sắc mầu của nó đi đâu; chúng sẽ vẫn cứ có đó - bị phủ nhận, bị bác bỏ, bị kìm nén, chúng sẽ có đó, chờ đợi đến đúng khoảnh khắc, bùng nổ trong tâm thức của bạn.

Và bất kì khi nào chúng bùng nổ, bạn sẽ bị lẫn lộn. Lẫn lộn là trách nhiệm của bạn. Cuộc sống không lẫn lộn chút nào. Cuộc sống là bí ẩn nhưng không bao giờ lẫn lộn. Bởi vì bạn không muốn nó có tính bí ẩn, bạn muốn nó có tính toán học, bạn muốn nó rất rõ ràng để cho bạn có thể tính toán và đo đạc - do đó mới khó khăn. Điều đó không do cuộc sống tạo ra. Vứt bỏ các quan niệm của bạn đi và rồi nhìn... Thế thì bạn sẽ thấy cơn bão tới đem theo im lặng cùng nó - điều phi logic! Im lặng được cảm thấy sau cơn bão là sâu sắc nhất, sâu lắng nhất. Nếu không có bão, im lặng vẫn còn hời hợt, im lặng vẫn còn đờ đẫn, nó không có chiều sâu. Sau cơn bão... cơn bão càng lớn, im lặng càng sâu hơn. Bây giờ, điều đó là ngược đời.

Nó có tính ngược đời chỉ bởi vì bạn muốn áp đặt logic nào đó. Cơn bão, và tạo ra im lặng sao? Điều đó không khớp với ý tưởng của bạn - điều đó đúng - thế thì bạn trở nên bị lẫn lộn. Nhưng sao nó phải khớp với ý tưởng của bạn? Cuộc sống phải được cảm nhận - không bị quan niệm. Nhìn cái đang là cảnh ngộ đi, đừng có câu trả lời làm sẵn. Đừng đi qua cuộc sống với định kiến, với tâm trí định kiến, đừng có bất kì quan niệm nào trước. Đi hồn nhiên, trần trụi, đi mà dốt nát. Vận hành từ trạng thái không biết. Và thế thì… thế thì cuộc sống không lẫn lộn. Nó là vui vẻ vô cùng, nó là cực lạc. Thế thì cái xuất hiện ngày hôm nay như lẫn lộn, bạn sẽ cảm thấy cám ơn nó, biết ơn nó, rằng nó là vậy, rằng nó không logic.

Cuộc sống chắc sẽ hoàn toàn chán ngán nếu như Thượng đế tuân theo Aristotle. Chính sự nhẹ nhõm lớn là ngài không phải là người theo Aristotle; chính sự nhẹ nhõm lớn là Thượng đế chẳng biết gì về Aristotle cả, rằng ngài đã không đọc sách của ông ấy, rằng ngài đã không tin vào logic, rằng ngài tin vào biện chứng. Do đó mới có những ngược đời này.

Người ta có thể trong tình yêu sâu sắc vậy mà một mình. Thực ra, người ta chỉ có thể một mình khi người ta đang trong tình yêu sâu sắc. Chiều sâu của tình yêu tạo ra đại dương xung quanh bạn, một đại dương sâu, và bạn trở thành hòn đảo, hoàn toàn một mình. Vâng, đại dương cứ tung những con sóng của nó lên bãi cát của bạn, nhưng đại dương càng đổ sầm sóng vào bãi cát của bạn, bạn càng được tích hợp, bạn càng được bắt rễ, bạn càng được định tâm hơn.

Tình yêu có giá trị chỉ bởi vì nó cho bạn tính một mình. Nó cho bạn đủ không gian để là con người riêng của mình.

Nhưng bạn có một ý tưởng về tình yêu; ý tưởng đó tạo ra rắc rối - không phải là bản thân tình yêu tạo rắc rối mà là ý tưởng. Ý tưởng đó là ở chỗ, trong tình yêu, những người yêu biến mất vào lẫn nhau, tan biến vào lẫn nhau. Vâng, có những khoảnh khắc của tan biến - nhưng đây là cái đẹp của cuộc sống và tất cả điều đó là có tính tồn tại: rằng khi những người yêu tan biến vào lẫn nhau, cùng khoảnh khắc đó, họ trở nên rất ý thức, rất tỉnh táo. Sự tan biến đó không phải là một loại ngất ngây, sự tan biến đó không phải là vô ý thức. Nó đem tới ý thức lớn lao, nó làm thoát ra nhận biết lớn lao. Một mặt họ tan biến đi - mặt khác lần đầu tiên họ thấy cái đẹp toàn bộ trong việc một mình. Người kia xác định ra họ, tính một mình của họ; họ xác định ra người kia. Và họ biết ơn lẫn nhau. Chính bởi vì người kia mà họ đã có thể thấy được cái ta riêng của họ; người kia đã trở thành tấm gương trong đó họ được phản xạ. Những người yêu đều là tấm gương cho nhau. Tình yêu làm cho bạn nhận biết về khuôn mặt nguyên thuỷ của bạn.

Do đó, điều rất có vẻ mâu thuẫn, ngược đời là nói theo cách như: "Tình yêu đem tới một mình." Tất cả các bạn đều nghĩ tình yêu đem tới sự cùng nhau. Tôi không nói rằng nó không đem tới sự cùng nhau, nhưng chừng nào bạn chưa một mình, bạn không thể cùng nhau được. Ai sẽ cùng nhau? Hai người là cần để cùng nhau, hai người độc lập là cần để ở cùng nhau. Tính cùng nhau sẽ là sự giầu có, giầu có vô cùng, nếu cả hai người đều hoàn toàn độc lập. Nếu họ phụ thuộc vào nhau, đấy không phải là cùng nhau - đấy là nô lệ, đấy là tù túng.

Nếu họ phụ thuộc vào lẫn nhau, níu bám, sở hữu, nếu họ không cho phép lẫn nhau một mình, nếu họ không cho phép lẫn nhau, có đủ không gian để trưởng thành, họ là kẻ thù, không phải là người yêu; họ phá huỷ lẫn nhau, họ không giúp lẫn nhau để tìm ra linh hồn của họ, bản thể của họ. Đây là loại tình yêu gì vậy? Nó có thể chỉ là việc sợ một mình; do đó họ níu bám lấy nhau. Nhưng tình yêu thực không biết sợ. Tình yêu thực có năng lực của việc một mình, hoàn toàn một mình, và từ tính một mình đó mà phát triển sự cùng nhau.

Kahlil Gibran nói: Hai người yêu giống như hai cột trụ của ngôi đền - chúng đỡ cho cùng chiếc mái, nhưng chúng đứng tách rời; cùng nhau khi có liên quan tới việc đỡ cho cùng mái, nhưng hoàn toàn tách biệt khi có liên quan tới bản thể riêng của chúng. Là cột trụ của ngôi đền đi, đỡ cho cùng ngôi đền tình yêu, cùng chiếc mái tình yêu, vậy mà bắt rễ trong bản thể riêng của bạn, không bị sao lãng khỏi đó. Và thế thì bạn sẽ biết cả hai cái đẹp, cái thuần khiết, cái sạch sẽ, cái mạnh khoẻ, cái toàn thể của tính một mình, và bạn cũng sẽ biết vui vẻ, điệu vũ, âm nhạc của việc cùng nhau.

Có cái đẹp khi ai đó đang chơi nhạc cụ độc tấu - nghệ sĩ độc tấu sáo - có cái đẹp vô cùng trong đó. Và cũng có cái đẹp trong dàn nhạc giao hưởng. Và tình yêu biết cả hai: nó biết cách là nghệ sĩ độc tấu sáo và nó cũng biết cách trong nhịp điệu, hoà hợp với người khác.

Không có mâu thuẫn trong thực tại - mâu thuẫn xuất hiện chỉ bởi vì bạn có ý tưởng nào đó. Vứt bỏ ý tưởng đó đi và thế thì lẫn lộn ở đâu? Lẫn lộn chỉ tới từ kết luận. Nếu bạn đã có kết luận và thế rồi cuộc sống xuất hiện như cái gì đó khác, bạn bị lẫn lộn. Thay vì cố gắng ấn định cuộc sống, vứt các kết luận của bạn đi.

Đừng bao giờ vận hành từ các kết luận! - đó là điều tôi cứ nhắc mọi ngày cho bạn: đừng vận hành từ trạng thái của tri thức. Tri thức có nghĩa là kết luận, và mọi kết luận đều được vay mượn. Cuộc sống bao la tới mức nó không thể nào bị cô đọng trong một kết luận. Mọi kết luận đều có tính bộ phận. Và bất kì khi nào bộ phận đòi là toàn thể, nó tạo ra một loại chủ nghĩa cuồng tín, chính thống; nó tạo ra tâm trí đờ đẫn và ngu xuẩn.

Urja, bạn nói, "Phải toàn bộ vậy mà phải vẫn còn là nhân chứng, người quan sát... dường như rất ngược đời."

Nó chỉ dường như thôi, ngược đời chỉ là bề ngoài; bằng không, là toàn bộ tức là người quan sát. Bất kì khi nào bạn là toàn bộ trong cái gì đó, một nhận biết lớn lao được thoát ra trong bạn - bạn trở thành nhân chứng. Đột nhiên! Không phải bạn thực hành việc chứng kiến. Nếu bạn toàn bộ trong nó... một ngày nào đó, nhảy múa toàn bộ và thấy điều tôi đang nói.

Đây không phải là những kết luận logic mà tôi đang trao cho bạn: đây là những chỉ báo, hướng dẫn có tính chất tồn tại. Nhảy múa toàn bộ đi! - và thế rồi bạn sẽ ngạc nhiên. Cái gì đó mới sẽ được cảm thấy. Khi điệu vũ trở thành toàn bộ, và vũ công gần như hoàn toàn tan biến trong việc nhảy múa, sẽ có một loại nhận biết mới phát sinh trong bạn. Bạn sẽ bị mất toàn bộ trong điệu vũ: vũ công biến mất, chỉ điệu vũ còn lại. Và vậy mà bạn không vô ý thức, không chút nào - chính là cái đối lập. Bạn rất ý thức, còn ý thức hơn bạn đã từng trước đây.

Nhưng nếu bạn bắt đầu nghĩ về nó, thế thì ngược đời sẽ tới. Thế thì bạn sẽ không có khả năng xoay xở được, và bạn sẽ trở nên rất lẫn lộn.

Kinh nghiệm nó đi. Bất kì điều gì được nói ở đây cũng là để giúp cho bạn kinh nghiệm. Tôi không trao cho bạn bất kì tri thức nào, bất kì thông tin nào - chỉ vài điều hướng dẫn để nếm trải những phẩm chất đa chiều của cuộc sống.

Bạn nói, "Dường như là ngược đời... khi phải bị chìm ngập trong tình yêu và vậy mà một mình." Không phải vậy đâu - điều đó chỉ dường như thôi. Nhưng bạn dường như quá bị gắn bó với kết luận của bạn; do đó ý tưởng này phát sinh: "Tôi có bị lừa không?"

Theo một cách nào đó, có đấy, bạn đang bị lừa từ mọi định kiến của bạn, từ tất cả những kết luận của bạn, từ tất cả những tri thức của bạn. Tôi đang cố gắng đưa bạn vào thế giới của hồn nhiên lần nữa. Tôi đang cố gắng cho bạn việc sinh mới, để cho bạn lại có thể trở thành đứa trẻ lần nữa - tràn đầy kính nể và ngạc nhiên.

Đứa trẻ không bao giờ thấy bất kì ngược đời nào ở bất kì đâu - và đó là cái đẹp của đứa trẻ. Đứa trẻ có thể trong tình yêu vô bờ bến với bạn và có thể nói, "Cháu không thể sống được nếu thiếu bác cho dù một khoảnh khắc," và khoảnh khắc tiếp, nó giận dữ và nói, "Cháu sẽ không bao giờ nhìn mặt bác lần nữa." Nó toàn bộ trong cả hai phát biểu của nó, và sau vài khoảnh khắc nó lại ngồi vào lòng bạn với vui vẻ lớn lao - và điều đó nữa cũng là toàn bộ.

Đứa trẻ là toàn bộ vào mọi khoảnh khắc, và đứa trẻ chưa bao giờ thấy bất kì mâu thuẫn nào. Khi nó giận, nó thực sự giận; và khi nó yêu, nó thực sự yêu. Nó di chuyển từ khoảnh khắc này sang khoảnh khắc khác mà không tạo ra bất kì lẫn lộn nào cho bản thân mình. Nó chưa bao giờ lẫn lộn. Nó chưa bao giờ đem ngược đời này vào, bởi vì nó chưa đi tới kết luận nào. Nó không biết cách người ta phải thế nào. Nó đơn giản cho phép bản thân nó là bất kì cái gì trong hoàn cảnh đó - nó chảy cùng cuộc sống.

Urja, bạn đã trở nên tù đọng ở đâu đó. Bạn có quá nhiều tri thức, và điều đó vận hành như rào chắn. Nó sẽ không cho phép bạn tuôn chảy với tôi, và nó sẽ không cho phép bạn tuôn chảy với mọi người của tôi. Nó sẽ không cho phép bạn tuôn chảy với cuộc sống, nó sẽ không cho phép bạn tuôn chảy với Thượng đế.

Thượng đế là cả ngày và đêm, mùa hè và mùa đông, sinh và tử... và bạn phải có khả năng hấp thu tất cả những cái gọi là ngược đời này. Nếu bạn có thể hấp thu tất cả những cái gọi là ngược đời này, không trở nên bị lẫn lộn, chứng ngộ không phải là xa xôi gì.

Chứng ngộ là trạng thái khi mọi ngược đời đã biến mất. Người ta đơn giản lưu ý tới cuộc sống như nó vậy. Người ta không có kết luận để so sánh, không ý tưởng để phán xét. Thế thì làm sao bạn có thể bị lẫn lộn được? Bạn không thể làm tôi lẫn lộn được - điều đó là không thể - bởi vì tôi không có kết luận. Không kết luận, không tri thức, chỉ nếm trải cuộc sống như nó đang đấy. Nó là bí ẩn, không phải ngược đời.

Trích quyển 'Dhammapada Con đường của Phật Tập 2, Chương 4'