Read more
Tôi cảm thấy sự thôi thúc về cách diễn đạt nghệ sĩ và đã được đào tạo cổ điển, có kỉ luật về âm nhạc phươngTây. Thường tôi cảm thấy đào tạo này cầm tù tính sáng tạo tự phát và tôi đã thấy rất khó thực hành đều đặn về sau. Tôi không chắc thêm nữa về cái gì là phẩm chất của nghệ thuật thực và theo quá trình nào mà người nghệ sĩ tạo ra và chuyển giao nghệ thuật đích thực. Làm sao tôi có thể cảm thấy người nghệ sĩ trong mình?
Barbara Limberger, ngược đời của nghệ thuật là ở chỗ, đầu tiên bạn phải học kỉ luật của nó và thế rồi bạn phải quên toàn bộ đi. Nếu bạn không biết ABC của nó bạn sẽ không có khả năng đi thật sâu vào trong nó. Nhưng nếu bạn chỉ biết kĩ thuật của nó và bạn cứ thực hành kĩ thuật này cả đời mình thì bạn có thể rất giỏi về kĩ thuật, nhưng bạn sẽ vẫn còn là nhà kĩ thuật; bạn không bao giờ trở thành nghệ sĩ.
Trong Thiền họ nói, nếu bạn muốn là hoạ sĩ, trong mười hai năm hãy học cách vẽ và thế rồi trong mười hai năm quên tất cả về việc vẽ đi. Quên hoàn toàn - nó chẳng liên quan gì tới bạn cả. Trong mười hai năm thiền, chẻ củi, gánh nước từ giếng. Làm bất kì cái gì, nhưng đừng vẽ.
Và thế rồi một hôm bạn sẽ có khả năng vẽ. Hai mươi bốn năm huấn luyện: mười hai năm huấn luyện kĩ thuật và mười hai năm huấn luyện quên kĩ thuật. Và thế thì bạn có thể vẽ. Bây giờ kĩ thuật đã trở thành một phần của bạn; nó không còn là tri thức kĩ thuật nữa, nó đã trở thành một phần máu và xương và tuỷ bạn. Bây giờ bạn có thể tự phát. Nó sẽ không cản trở bạn, nó sẽ không cầm tù bạn. Đó đích xác là kinh nghiệm của tôi nữa.
Bây giờ đừng chỉ thực hành. Quên tất cả về âm nhạc cổ điển đi. Làm các loại việc khác: làm vườn, điêu khắc, vẽ tranh, nhưng quên về âm nhạc cổ điển đi, cứ dường như nó không tồn tại chút nào. Trong vài năm để nó vẫn còn ở sâu bên dưới trong bản thể bạn, để cho nó trở nên được tiêu hoá. Thế thì nó không còn là kĩ thuật nữa. Thế thì một hôm nào đó một thôi thúc bất thần sẽ sở hữu bạn - và thế rồi lại bắt đầu chơi nhạc. Và khi bạn lại bắt đầu chơi, đừng bận tâm quá nhiều về kĩ thuật, bằng không bạn sẽ không bao giờ tự phát được.
Mang tính canh tân thêm chút ít đi - đó là điều tính sáng tạo là gì. Đổi cách thức mới, phương tiện mới. Thử cái gì đó mới mà không ai đã từng làm. Tính sáng tạo lớn nhất xảy ra trong những người có việc huấn luyện thuộc về bộ môn khác nào đó.
Chẳng hạn, nếu nhà toán học bắt đầu chơi nhạc, ông ấy sẽ đem cái gì đó mới cho thế giới âm nhạc. Nếu nhạc sĩ trở thành nhà toán học, ông ấy sẽ đem cái gì đó mới cho thế giới toán học. Tất cả sáng tạo vĩ đại đều xảy ra qua những người đi từ bộ môn này sang bộ môn khác.
Nó giống như lai giống. Và đứa trẻ tới từ việc lai giống, thường mạnh khoẻ hơn, đẹp hơn nhiều.
Đó là lí do tại sao trong mọi nước, trong hàng thế kỉ, hôn nhân giữa anh em và chị em đã từng bị cấm; có lí do trong việc đó. Hôn nhân là tốt hơn nếu nó xảy ra giữa những người có quan hệ rất xa nhau hay có huyết thống rất xa nhau. Sẽ là tốt nếu mọi người từ giống nòi này lấy người ở giống nòi khác. Và nếu một ngày nào đó chúng ta khám phá ra người ở hành tinh khác nào đó, cách tốt nhất sẽ là lai giống giữa người trái đất và người ở hành tinh khác. Thế thì các loại mới hơn, người mới hơn sẽ tới trong sự tồn tại.
Điều cấm đoán, điều kiêng kị chống lại mối quan hệ anh/chị, hôn nhân của họ, là có ý nghĩa, có ý nghĩa về mặt khoa học. Nhưng người ta còn chưa làm việc chi tiết tới cực điểm của nó, tới cực đoan logic của nó. Cực đoan logic là ở chỗ không người Ấn Độ nào được lấy người Ấn Độ khác, không người Đức nào được lấy người Đức khác. Điều tốt nhất là ở chỗ người Đức lấy người Ấn Độ, người Ấn Độ lấy người Nhật Bản, người Nhật Bản lấy người da đen, người da đen lấy người Mĩ, người Do Thái lấy người Ki tô giáo, người Ki tô giáo lấy người Hindu, người Hindu lấy người Mô ha mét giáo. Điều đó sẽ là điều tốt nhất. Điều đó sẽ nâng cao tâm thức của toàn thể hành tinh này. Nó sẽ cho trẻ con tốt hơn, tỉnh táo hơn, sống động hơn, phong phú hơn theo mọi cách có thể.
Nhưng chúng ta ngu xuẩn tới mức chúng ta chẳng thể làm được gì, chúng ta chẳng thể chấp nhận được gì. Thế thì tôi nói gì đây...?
Chauncey, một thanh niên đẹp trai, gần như xinh xắn, tha thiết nói với mẹ mình.
"Mẹ ơi, thời gian đã tới rồi - nó thực sự tới rồi - khi con có cuộc nói chuyện tâm tình với Myron. Thành thực về điều đó, mối quan hệ của chúng con đã nở hoa thành - làm sao con nói được điều đó mà không có vẻ thiếu tế nhị? - thế này, đã nở hoa thành cái gì đó đẹp và tốt và thậm chí còn thiêng liêng. Sự thực là, mẹ yêu dấu, con yêu Myron và Myron cũng yêu lại con. Chúng con muốn lấy nhau sớm nhất có thể được và cả hai chúng con đều hi vọng mẹ sẽ ban phước lành."
"Nhưng Chauncey này," người mẹ phản đối, "con có nhận ra điều gì con đang nói không? Con có thể thành thực trông đợi mẹ tha thứ cho cuộc hôn nhân như thế sao? Mọi người sẽ nói gì? Bạn bè và hàng xóm chúng ta sẽ nghĩ gì?"
"A, mẹ ơi, mẹ sẽ buồn đấy - con có thể cảm thấy điều đó từ trong xương tuỷ. Và sau đó chúng con đã là những người bạn tốt nữa. Con chưa bao giờ tin điều đó từ mẹ - từ tất cả mọi người. Con chỉ có thể khóc!"
"Nhưng con ơi, con không thể đi ngược lại tục lệ như thế này!"
"Thôi được, mẹ ơi, cứ để chúng con có điều đó được công khai như những người văn minh. Đích xác và chính xác mẹ hay bất kì ai khác có thể có phản đối nào về việc Myron và con trở thành chồng và chồng?"
"Con biết hoàn toàn rõ tại sao mẹ phản đối: anh ta là người Do Thái!"
Bà ấy không phản đối hôn nhân đồng dục; bà ấy phản đối vì anh ta là người Do Thái. Mọi người chống nhau nhiều thế. Họ đã bị ước định vì sự đối kháng này lâu tới mức họ đã quên mất hoàn toàn rằng chúng ta tất cả đều là con người, rằng chúng ta thuộc vào cùng trái đất, cùng hành tinh.
Khoảng cách càng lớn giữa vợ và chồng, sản phẩm của hôn nhân của họ sẽ càng tốt hơn.
Và cùng điều đó xảy ra trong âm nhạc, trong hội hoạ, trong toán học, trong vật lí, trong hoá học: một loại lai ghép. Bất kì khi nào một người chuyển từ bộ môn này sang bộ môn khác người đó đều mang theo hương vị của bộ môn của mình, mặc dầu bộ môn đó không thể được thực hành. Bạn có thể làm được gì với âm nhạc khi bạn đi vào trong vật lí? Bạn phải quên tất cả về nó, nhưng nó vẫn còn lại trong bối cảnh. Nó đã trở thành một phần của bạn; nó sẽ ảnh hưởng tới bất kì điều gì bạn làm. Vật lí xa xôi thế, nhưng nếu bạn đã từng theo bộ môn âm nhạc, chẳng chóng thì chầy bạn sẽ thấy các lí thuyết, các giả thuyết, mà bằng cách nào đó có mầu sắc và hương thơm của âm nhạc. Bạn có thể bắt đầu cảm thấy rằng thế giới này là hài hoà - không phải hỗn độn mà là trật tự. Bạn có thể bắt đầu cảm thấy, tìm vào các cõi vật lí sâu hơn, rằng sự tồn tại là dàn nhạc giao hưởng. Bây giờ, điều đó là không thể được với người không biết gì về âm nhạc.
Nếu một vũ công đi vào trong âm nhạc người đó sẽ đem cái gì đó mới, người đó sẽ đóng góp cái gì đó mới cho âm nhạc.
Gợi ý của tôi là ở chỗ mọi người nên chuyển từ bộ môn này sang bộ môn khác. Khi bạn trở nên quen với bộ môn này, khi bạn trở nên bị giam cầm với kĩ thuật này, thoát khỏi nó vào bộ môn khác. Chính ý tưởng hay, ý tưởng lớn là chuyển từ môn này sang môn khác. Bạn sẽ thấy bản thân mình trở nên ngày một sáng tạo hơn.
Một điều cần phải được ghi nhớ: nếu bạn thực sự sáng tạo, bạn có thể không trở nên nổi tiếng. Người thực sự sáng tạo cần thời gian để trở nên nổi tiếng bởi vì người đó phải tạo ra giá trị - giá trị mới, tiêu chí mới, chỉ thế thì người đó mới có thể được đánh giá. Người đó phải đợi ít nhất năm mươi năm; đến lúc đó người đó chết rồi. Chỉ thế thì mọi người mới bắt đầu đánh giá cao người đó. Nếu bạn muốn có danh vọng, thế thì quên tất cả về sáng tạo đi. Thế thì chỉ thực hành và thực hành thôi, và cứ làm điều bạn đang làm một cách khéo léo hơn, hoàn hảo về kĩ thuật hơn, và bạn sẽ nổi tiếng - bởi vì mọi người hiểu điều đó; nó đã được chấp nhận.
Bất kì khi nào bạn đem cái gì đó mới vào trong thế giới này, bạn nhất định bị bác bỏ. Thế giới chưa bao giờ tha thứ cho người đem cái gì đó mới vào thế giới. Người sáng tạo nhất định bị thế giới trừng phạt, nhớ lấy điều đó. Thế giới đánh giá cao người không sáng tạo nhưng khéo léo, người hoàn hảo về kĩ thuật, bởi vì hoàn hảo về kĩ thuật, đơn giản nghĩa là hoàn hảo của quá khứ. Và mọi người đều hiểu quá khứ, mọi người đã được giáo dục để hiểu nó. Đem cái gì đó mới vào trong thế giới nghĩa là không ai sẽ có khả năng đánh giá cao nó. Nó mới tới mức không có tiêu chí nào để dựa vào đó mà nó có thể được đánh giá. Vẫn chưa có phương pháp nào trong sự tồn tại mà có thể giúp cho mọi người hiểu nó. Sẽ phải mất ít nhất năm mươi năm hay hơn; người nghệ sĩ sẽ chết. Đến lúc đó mọi người sẽ bắt đầu đánh giá cao nó.
Vincent van Gogh đã không được đánh giá cao trong thời của ông ấy. Thậm chí một tranh cũng không bán được. Bây giờ tranh của ông ấy được bán hàng triệu đô la - và mọi người thậm chí không sẵn sàng chấp nhận những bức tranh đó như món quà từ Vincent van Gogh - vẫn cùng những bức tranh đó thôi. Ông ấy đã đem chúng cho bạn bè, cho bất kì ai sẵn sàng treo chúng trong phòng của họ. Chẳng ai sẵn sàng treo tranh của ông ấy trong phòng mình bởi vì mọi người đều lo nghĩ. Người khác sẽ hỏi, "Anh có điên hay cái gì không đấy? Đây là loại tranh gì vậy?"
Vincent van Gogh có thế giới riêng của ông ấy. Ông ấy đã đem vào tầm nhìn mới. Phải mất nhiều, nhiều thập kỉ; dần dần, dần dần nhân loại mới bắt đầu cảm thấy rằng cái gì đó có đấy. Nhân loại chậm chạp và lờ phờ; nó tụt lại sau thời đại. Còn người sáng tạo bao giờ cũng đi trước thời đại mình, do đó mới có lỗ hổng.
Cho nên, Barbara này, nếu bạn thực sự muốn có tính sáng tạo bạn sẽ phải chấp nhận rằng bạn không thể nổi tiếng được, bạn không thể nổi danh được. Nếu bạn thực sự muốn sáng tạo, thế thì bạn phải học hiện tượng đơn giản: nghệ thuật vị nghệ thuật, không vì động cơ khác. Thế thì tận hưởng bất kì cái gì bạn đang làm đi. Nếu bạn có thể tìm thấy vài người bạn để tận hưởng điều đó, tốt; nếu không ai có đó để tận hưởng, thì tận hưởng nó một mình. Nếu bạn đang tận hưởng nó, điều đó là đủ. Nếu bạn cảm thấy được hoàn thành qua nó, điều đó là đủ.
Bạn hỏi tôi, "Tôi không chắc thêm nữa về cái gì là phẩm chất của nghệ thuật."
Nghệ thuật thực nghĩa là: nếu nó giúp bạn trở nên im lặng, tĩnh lặng, vui vẻ; nếu nó cho bạn lễ hội; nếu nó làm cho bạn nhảy múa - liệu có người nào tham gia cùng bạn hay không là không liên quan; nếu nó trở thành cây cầu giữa bạn và Thượng đế - đó là nghệ thuật thực. Nếu bạn trở nên bị hấp thu trong nó, bị hấp thu toàn bộ tới mức bản ngã biến mất, đó là nghệ thuật thực.
Nghệ thuật thực tới rất gần tôn giáo. Cho nên đừng lo nghĩ nghệ thuật thực là gì. Nếu bạn hân hoan trong việc làm nó, nếu bạn cảm thấy mất hút trong việc làm nó, đó là nghệ thuật thực. Và đừng bận tâm về điều các nhà phê bình nói. Nhà phê bình không biết gì về nghệ thuật đâu. Thực tế, người không thể trở thành nghệ sĩ được thì trở thành nhà phê bình. Nếu bạn không thể tham gia vào cuộc chạy đua, nếu bạn không thể là vận động viên chạy Olympic, ít nhất bạn cũng có thể đứng bên đường và ném đá vào người chạy khác; điều đó bạn có thể làm dễ dàng.
Đó là điều các nhà phê bình cứ làm mãi. Họ không thể là người tham gia, họ không thể sáng tạo ra được cái gì.
Tôi đã nghe nói về một nhà huyền môn Sufi thích vẽ, và tất cả các nhà phê bình thời ông ấy đều chống lại ông ấy. Mọi người tới và chỉ cho ông ấy, "Điều này sai, điều kia sai."
Ông ấy trở nên mệt mỏi với những người này, cho nên một hôm, ngay trước nhà mình ông ấy treo mọi bức vẽ của mình lên và ông ấy mời tất cả các nhà phê bình tới và bảo họ tới mang theo cả chổi vẽ, mầu vẽ, để cho họ có thể sửa bức tranh của ông ấy, bởi vì họ đã phê bình đủ rồi; bây giờ là lúc để sửa.
Chẳng nhà phê bình nào tới cả. Phê bình thì dễ, sửa mới khó. Và kể từ đó các nhà phê bình thôi không tới và thôi không phê bình tranh ông ấy nữa. Ông ấy đã làm điều đúng.
Những người không biết cách sáng tạo đều trở thành nhà phê bình. Cho nên đừng lo nghĩ về họ. Điều quyết định là cảm giác bên trong của bạn, nhiệt tình bên trong, sự nồng ấm bên trong. Nếu sáng tác nhạc cho bạn cảm giác ấm áp, niềm vui nảy sinh trong bạn, bản ngã biến mất, thế thì nó trở thành cây cầu giữa bạn và Thượng đế. Và nghệ thuật có thể là điều có tính cầu nguyện nhất, điều có tính thiền nhất có thể được.
Nếu bạn có thể ở trong bất kì nghệ thuật nào, âm nhạc, hội hoạ, điêu khắc, nhảy múa, nếu bất kì nghệ thuật nào có thể thu hút bản thể bạn, đó là cách tốt nhất để cầu nguyện, cách tốt nhất để thiền. Thế thì bạn không cần thiền nào khác; đó là thiền của bạn. Điều đó sẽ đưa bạn dần dần, từng bước một vào trong Thượng đế. Cho nên đây là tiêu chí của tôi: nếu nó dẫn bạn tới Thượng đế, nó là nghệ thuật thực, nghệ thuật đích thực.
 Nghệ thuật nào thu hút bản thể bạn, nó là cách thiền tốt nhất cho bạn){kind=link}
0 Đánh giá