Tin cậy, thành tâm - Thiền và Yoga

Tin cậy, thành tâm - Thiền và Yoga

“Chúa thượng, xin hãy dạy con bí mật vĩnh hằng và con đường cao quícủa brahmavidya, con đường mà các hiền nhân bao giờ cũng bước đi,và qua nó trí huệ đã làm tan biến các hành động xấu quá khứ của họ vàđã kinh nghiệm chân lí tối thượng.”Đại Chúa tể Brahma nói: “Để kinh nghiệm thực tại tối thượng, người tatrước hết phải nương náu ở tin cậy, thành tâm, thiền và yoga.”

Hãy cố gắng hiểu bốn từ này. Shraddha, tin cậy, là điều đầu tiên đượcnhắc tới. Nghĩa của tin cậy là gì? Từ này quen thuộc với chúng ta, nhưngbản chất của tin cậy lại tuyệt đối không được biết tới. Tin cậy là hiệntượng rất phức tạp, rất phức tạp. Nó phức tạp bởi vì chúng ta thậm chíkhông có khái niệm nhỏ nhất về nghĩa của tin cậy là gì. Chúng ta hãyhiểu nó từ hai hay ba góc độ khác nhau.

Thứ nhất: tin vào điều chúng ta có thể tin thì không phải là tin cậy. Chấpnhận điều trí tuệ chúng ta có thể chấp nhận không phải là tin cậy. Tinđiều có thể được hỗ trợ bởi lí trí của chúng ta thì không phải là tin cậy.Tin cậy là đồng ý với điều trí tuệ chúng ta là gì thì sẽ không sẵn lòngchấp nhận, tin cậy đồng nghĩa với lí trí của chúng thì sẽ không sẵn lòngchấp nhận. Đó là khả năng duy nhất dường như là điều không thể được...việc chấp nhận cái không thể được là tin cậy. Đây là lí do tại sao tin cậylại là sự táo bạo tối thượng.

Ai đó hỏi Soren Kierkegaard, “Sao ông lại tin cậy vào Thượng đế?”Kierkegaard nói, “Nếu mà tôi biết tới lí do, thì đã không cần tin cậy rồi.Có thể Thượng đế thấy ra điều là một ngày nào đó tôi không tìm thấy lído, bởi vì vào ngày tôi có lí do, tin cậy sẽ biến mất. Tôi không có lí do.”Kierkegaard cũng nói rằng không ai biết được lí do, nhưng chừng nàocon người còn sống bên trong các giới hạn của lí do, người đó sống bêntrong trí năng. Khi người đó nối với cái ở bên ngoài lí do, tin cậy bắtđầu.

Dường như không có lí do chút nào để chấp nhận sự tồn tại của Thượngđế. Nếu bạn chỉ tìm kiếm lí do, khoa học sẽ cho bạn lí do về mọi thứ.Nếu bạn chỉ tìm kiếm sự hợp lí, tôn giáo không cần cho việc đó; triếthọc là đủ, nó cho bạn tất cả mọi sự hợp lí. Nhưng cho dù bạn có đi tớibiết tất cả các lí do, thế thì sự tồn tại của những lí do này sẽ dường như ởbên ngoài lí do.

Tôi hiện hữu - đây là tính toàn bộ mà không có lí do. Cho dù tôi thấyrằng tôi hiện hữu bởi vì các kiếp sống quá khứ của mình, thế thì dườngnhư không có lí do cho các kiếp sống quá khứ. Dù tôi có thể lùi xa baonhiêu cũng chẳng thành vấn đề - tôi có thể cứ làm cho từng kiếp sốngtrước của mình thành lí do cho kiếp sống này - dầu vậy toàn thể dâychuyền của tất cả các kiếp sống trước của tôi sẽ không có lí do.

Sao cái cây này lại tồn tại? Bạn có thể phát hiện ra rằng nó hiện hữu bởivì hạt mầm đã được trồng - nhưng thế thì tại sao hạt mầm có đó? Chúngta chỉ đẩy lí do lùi lại thêm: hạt mầm đã ở trên cây nào đó và thế rồi câyđã ở trong hạt mầm nào đó... và dây chuyền này là vô tận. Nhưng tại saodây chuyền các biến cố này lại có đó ngay chỗ đầu tiên? Điều rất đángquan tâm là lí do chỉ đem bạn vào dây chuyền nhiều lí do hơn. Cũng nhưtôi đã nói rằng khoa học chỉ đẩy dốt nát ra xa thêm một bước, việc tìmkiếm các lí do cũng chỉ đẩy dốt nát đi xa thêm một bước: lí do có thểđược tìm thấy ở một bước xa hơn - nhưng câu hỏi này vẫn còn như nóvậy.Toàn thể luồng cuộc sống là tuyệt đối không có lí do vậy mà nó vẫn hiệnhữu. Cái mà không có lí do cũng tồn tại. Mối quan hệ tình yêu với nóđược gọi là tin cậy.

Chính chìa khoá thứ nhất là về tin cậy. Tính tôn giáo thậm chí không thểbắt đầu mà không có tin cậy. Không có tin cậy thì những điều khác là cóthể, nhưng không có tính tôn giáo. Do đó tính tôn giáo là hiện tượng bíẩn nhất trên thế giới. Trong con mắt của thế giới, mang tính tôn giáo làtương đương với điên khùng. Nếu người ta không thực sự điên khùng,người ta không thể trở nên mang tính tôn giáo được. Tin cậy là điênkhùng hoàn toàn. Nghĩa của tin cậy là ở chỗ bạn lấy bước nhảy lượng tử.Khi tất cả các logic và lí do đã bị vét cạn, ở đó bạn lấy cú nhảy; chỗ conđường chấm dứt, ở đó bạn lấy bước nhảy.

Sẽ là tốt để hiểu điều này: logic là tuyến tính, tin cậy là bước nhảy.Logic là tuyến tính, nó bao giờ cũng được nối với cái đã xảy ra trước đó,nó bao giờ cũng được nối với quá khứ. Logic nói tại sao là cái gì đó; nótìm lí do, lí do bao giờ cũng sẵn có. Tin cậy nói: nó hiện hữu, nó chỉ hiệnhữu, và không có lí do tại sao. Cho nên nếu một người quá logic ngườiđó sẽ không có khả năng đi vào cho dù là tình yêu thông thường, bởi vìkhông có lí do cho tình yêu. Tất cả các lí do mọi người tìm ra cho tìnhyêu của họ đều là bịa đặt ra về sau. Tình yêu xảy ra trước hết, thế rồi bạntìm lí do cho nó về sau. Bạn thấy một người, gợn sóng nào đó nảy sinhbên trong bạn, và tình yêu xảy ra.

Nhưng con người mang tính hợp lí - con người thậm chí không thể yêumà không có lí trí về nó. Con người tìm lí do: tính con người, khuôn mặtđẹp hay hành vi đẹp, và vân vân. Con người cố gắng tìm lí do nào đó,nhưng điều này tất cả đều là về sau, nó tới muộn về sau. Trước hết tìnhyêu xảy ra; lí do theo sau. Thế rồi bạn nghĩ lí do tới trước và tình yêu đãtheo sau. Nhưng hiện tượng yêu xảy ra theo cách dường như chiếc xe bòtới trước và con bò kéo tới sau. Thế rồi bạn gắn mọi thứ vào theo trật tựnào đó: bạn đặt con bò vào trước và chiếc xe đằng sau nó; thế thì nó tấtcả đều suôn sẻ và có trật tự. Nhưng tất cả những điều có ý nghĩa trongthế giới này xảy ra mà chẳng có lí do.

Tin cậy sẽ là điều rất khó cho những người chưa bao giờ rơi vào tìnhyêu. Trong cuộc sống nơi ngay cả một hiện tượng thông thường như yêuđã không xảy ra, thì hiện tượng phi thường như tin cậy sẽ không xảy rađâu. Tình yêu nghĩa là điều không thể được đã xảy ra giữa hai người.Tình yêu nghĩa là bước nhảy của điều không thể được đã xảy ra giữa haingười - và tin cậy là việc xảy ra của điều không thể được giữa cá nhânvà cái toàn thể. Khi tình yêu xảy ra giữa bạn và cái toàn thể, nó là tincậy; khi cùng hiện tượng này xảy ra giữa người này và người khác, nó làtình yêu.

Tình yêu có giới hạn, nhưng tin cậy không có giới hạn. Do đó tình yêubị cạn kiệt, nhưng tin cậy không bao giờ cạn kiệt. Tình yêu xảy ra, nởhoa và tàn phai, nhưng tin cậy không bao giờ tàn phai. Tình yêu chỉ làtạm thời - khoảnh khắc đó được kéo căng ra bao lâu cũng chẳng thànhvấn đề - nhưng tin cậy là vĩnh hằng. Cho nên người đi tìm cái vĩnh hằngtrong tình yêu là đang nhìn vào chỗ sai. Người đó nên tìm cái vĩnh hằngchỉ trong tin cậy.

Tin cậy... Chìa khoá thứ hai là bhakti, thành tâm. Tin cậy là việc xảy rabên trong, thành tâm là cách diễn đạt của nó. Tin cậy xảy ra bên trong,tin cậy là kinh nghiệm bên trong. Nếu tin cậy đã xảy ra cho một người,người đó được trút đầy với cảm giác đó về điều không thể được, cáikhông biết và sự tồn tại bí ẩn mà chúng ta gọi là tình yêu; nếu người đóbắt đầu thấy người yêu trong tảng đá và cây cối và các vì sao, thì ngườiđó bắt đầu thấy người bạn tối thượng hay người yêu tối thượng đang ẩnkín ở mọi nơi, thế thì đó là tin cậy - và thành tâm là cách diễn đạt củanó.

Bây giờ dù người đó đi bất kì đâu, ngồi hay đứng, dù người đó làm bấtkì cái gì, tin cậy của người đó sẽ biểu lộ trong mọi thứ... trong mọi thứ!Biểu lộ này là sự thành tâm. Ngay cả khi một người như vậy đi tới câycối thì người đó sẽ ngồi dưới cây chỉ sau khi chào mừng nó một cáchkính cẩn. Nếu cây cho người đó bóng mát người đó sẽ để lại sau đó việcbiết ơn nó.

Gần đây, một hiện tượng rất lạ đã xảy ra trong khoa học phương Tây.Một nhà khoa học người Nga và một nhà khoa học Mĩ cả hai cùng phátminh một thứ rất kì lạ bằng những con đường khác nhau. Tôi muốn nhắctới nó cho bạn. Cả hai nhà khoa học, chẳng hề quen biết nhau, đã riêngbiệt làm những thực nghiệm để tìm ra liệu có thể đo được cảm giác bêntrong của một người không. Một số thực nghiệm đã thành công. Nếumột người bỗng nhiên đầy sợ hãi, nhịp tim người đó, nhịp thở của ngườiđó và mạch của người đó sẽ thay đổi, các tuyến mồ hôi của người đó sẽbắt đầu vận hành khác biệt, chất bài tiết thân thể của người đó sẽ thayđổi; nhiều thay đổi hoá chất sẽ xảy ra trong người đó. Và các nhà khoahọc bây giờ biết rằng cũng có sự thay đổi tức thời trong luồng điện thânthể, điều chúng ta gọi là prana. Tất cả những điều này có thể được đođạc, và bây giờ có những dụng cụ qua đó tất cả những điều đó có thểđược đo.

Giả sử bạn đang ngồi với dụng cụ này được nối với thân thể bạn qua dâydợ, và bỗng nhiên ai đó chĩa súng vào ngực bạn: dụng cụ này sẽ chỉ rakhối lượng sợ hãi mà bạn đang kinh nghiệm. Thế rồi giả sử kẻ cướp cósúng đó bắt đầu cười và nói anh ta chỉ đùa thôi: dụng cụ này sẽ lập tứcchỉ ra rằng nỗi sợ của bạn đang biến mất, rằng bạn thảnh thơi, rằng tất cảluồng năng lượng và các quá trình hoá học đang trở lại hình mẫu bìnhthường của chúng. Hay, nếu người yêu của bạn mới vào phòng, điều đónữa cũng sẽ chỉ ra trên dụng cụ này.

Thế rồi các nhà khoa học này nghĩ rằng điều đó là hiểu được với conngười, nhưng liệu có thể đo được cho con vật không? Vậy thì chúng tacó khả năng hiểu con vật nữa. Chừng nào chưa có điều này thì chúng tacòn không thể biết được con vật, chúng ta chẳng có ý tưởng nào về cáigì xảy ra bên trong chúng. Nhưng vì kinh nghiệm bên trong có thể đođược trong con người, nên người ta cũng thử cho con vật nữa. Người takhám phá ra rằng có thể đo được con vật thậm chí còn chính xác hơn,bởi vì những thay đổi xảy ra trong chúng thậm chí còn mang tính chấttuyên bố nhiều hơn. Cho nên các nhà khoa học này nghĩ, “Liệu có thể đođược cây không? Những thay đổi cũng sẽ xảy ra trong cây cối chứ?” Họđã không nghĩ như vậy, nhưng họ đã làm thực nghiệm để xem liệu nó cóthể được không, và họ đã ngạc nhiên.

Họ gắn dây dợ vào cây, vào bụi hồng, điều sẽ báo cho dụng cụ cái gìđang xảy ra cho cây cối. Thế rồi nhà khoa học này đem một cái cưa điệntới gần cây này, và trong khi ông ta đang nghĩ về việc chặt cây, bỗngnhiên mắt ông ta bắt gặp cỗ máy: kim của nó chuyển động nhanh sangvùng sợ. Ông ta phân vân. Ông ta đã từng cho rằng cái gì đó có thể xảyra khi ông ta thực sự chặt cây, nhưng ông ta mới chỉ mang cưa tới gầncây thôi. Ông ta chỉ mới nghĩ, một ý tưởng trong tâm trí ông ta, chặt cây.Cây có bắt được ý nghĩ và cảm giác của chúng ta không? Và điều đángngạc nhiên là sự mãnh liệt của tín hiệu do cây phát ra thậm chí còn rõràng hơn với con vật. Điều này làm cho nhà khoa học đó hứng khởi thựchiện hàng trăm thực nghiệm, bởi vì ông ta không thể nào tin được vàomắt mình - rằng chỉ mới từ ý nghĩ của ông ta, còn chưa thành hành độngthực tế, cây đã bị ảnh hưởng và đã có thay đổi trong chính bản thể củacây.

Thế rồi ông ấy đã làm một thực nghiệm duy nhất khác. Có hai cây, mộtcây ông ấy không định chặt còn cây kia được để gần để chặt, nhưngdụng cụ được gắn vào cây thứ nhất. Khi ông ấy đi tới cây thứ hai với ýđịnh chặt nó, cây thứ nhất cho tín hiệu sợ hãi! Khi ông ấy bắt đầu chặtcây thứ hai, cây thứ nhất cho chỉ dẫn sợ hãi và đau đớn và cũng có thayđổi hoá học trong cây này.

Đây là những điều có thể được đo bằng dụng cụ khoa học, nhưng chúngcũng đã được biết tới qua kinh nghiệm về tin cậy. Những người đầythành kính tin cậy cũng kinh nghiệm cùng cuộc sống vũ trụ trong từngchiếc lá, trong từng hòn đá - và thành tâm là diễn đạt về kinh nghiệm đó.Người đó cư xử cứ dường như toàn thế giới là người yêu của mình, cứdường như có tình bạn bên trong với toàn thể sự tồn tại này.Cho nên một người tôn thờ cây cối thì có vẻ điên khùng đối với bạn.Điều đó có vẻ thế đối với bạn bởi vì bạn không nhận biết về khoa họcbên trong. Có thể là bản thân con người không nhận biết về điều đó,rằng người đó cũng có thể chỉ làm điều đó theo truyền thống - nhưng thếthì nó cực kì vô nghĩa. Bạn có quyền gọi một người là tuyệt đối điênkhùng khi người đó ra chào dòng sông với đôi tay khoanh lại, nhưng bạnđúng chỉ nếu người đó đang làm điều đó theo thói quen. Nếu điều đó nảysinh từ trái tim người đó, thế thì bạn hoàn toàn sai. Loại quan hệ này cóthể nảy sinh ngay cả với dòng sông, loại quan hệ này có thể nảy sinhngay cả với cây cối, hay với tượng đá; nó có thể nảy sinh với bất kì cáigì. Một khi thành kính tin cậy được sinh ra, thế thì thành tâm sẽ theo nónhư cái bóng.

Hiền nhân của Upanishad này đã đặt thiền sau thành tâm. Nếu có thànhtâm trong trái tim bạn, thế thì bạn không thể tưởng tượng được nó sẽ đưatâm trí bạn vào thiền dễ dàng thế nào. Nếu có tin cậy, thế thì thành tâmtheo nó như cái bóng. Nếu có tin cậy và thành tâm theo nó như cái bóng,thế thì thiền sẽ theo như hương thơm. Thiền trở thành khó bởi vì bạnkhông biết tin cậy cũng chẳng thành tâm và bạn phải cố thiền trực tiếp.Nhưng cố thiền trực tiếp sẽ tạo ra khó khăn, bởi vì thế thì bạn phải đặtnỗ lực rất lớn vào thiền và dầu vậy kết quả sẽ không được là bao bởi vìhai chất liệu căn bản lại không có đó.

Người tràn đầy tình yêu với toàn thể sự tồn tại, người ngồi và đứng vàngười thậm chí nháy mắt bằng sự thành tâm, người có từng và mọi cửchỉ đầy những thành tâm hướng tới thế giới, sẽ không có vấn đề gì khi đivào thiền. Người đó đơn giản nhớ tới thiền và người đó sẽ ở trong thiềnbởi vì không có xung khắc, không có căng thẳng trong người đó. Căngthẳng đi vào khi bạn nghĩ rằng thế giới này là kẻ thù. Căng thẳng tới khibạn cảm thấy sự tồn tại là đối lập với mình, nơi đấu tranh cứ tiếp diễnmãi, chiến tranh. Không căng thẳng, người thành tâm đi vào trong thiền,giống như thế đó.

Đây là lí do tại sao người thành tâm đã đi xa thế khi nói, “Thiền gì, côngphu tâm linh gì?” Có lí do cho điều này. Người thành tâm nói, “Thiền gì,công phu gì?” bởi vì thành tâm là đủ. Và họ đang nói đúng. Họ đúngđấy: không phải bởi vì thiền là vô nghĩa, mà bởi vì thiền xảy ra cho họmột cách tự phát. Một Meera nhảy múa và cô ấy đi vào thiền; cô ấy chưabao giờ học kĩ thuật thiền nào cả. Một Chaitanya chơi kirtan, ca hát vànhảy múa thành tâm, và anh ta tuột vào thiền. Anh ta không có kháiniệm thiền: “Cái gì? Thiền á?”

Một sự vụ rất thú vị xảy ra trong cuộc sống của Chaitanya. Chaitanyanghe nói rằng một nhà yoga lớn đang cắm trại ở gần làng này, và mọingười tới ông ấy để học thiền. Chaitanya nghĩ, “Mình cũng nên tới nhàyoga này để học thiền.” Nhưng ông ta thực sự ngạc nhiên, bởi vì khi ôngta tới đó thì nhà yoga lại sụp xuống chân Chaitanya! Chaitanya nói,“Ông làm gì thế? Tôi đã tới để học thiền của ông! Tôi đã nghe nói rằngnhiều người tới để học thiền từ ông, cho nên tôi nghĩ rằng tôi cũng nêntới học.”Nhà yoga trả lời, “Nếu ông muốn học thiền, thế thì ông phải tới trướckhi thành tâm xảy ra cho ông. Ông đã trong thiền rồi, nhưng ông thậmchí còn không nhận biết về điều đó!”

Người thành tâm không biết rằng mình đang trong thiền bởi vì với ngườiđó thiền là sản phẩm phụ; nó theo người đó. Nó có đó như một kết quảtự phát từ tin cậy và thành tâm của người đó.Và chính điều cuối cùng là yoga. Khi người ta đã làm chủ thiền, yoga sẽtới theo cách riêng của nó. Nhưng mọi người lại làm chính điều ngượclại: mọi người bắt đầu bằng yoga và thế rồi họ thực hành thiền. Thế thìhọ nghĩ họ có thể đem thành tâm tới bằng cách nào đó theo cách thaotúng sự việc cách này cách nọ, và họ trông đợi bằng cách nào đó tìm ratin cậy ở chỗ cuối cùng. Nhưng khi tâm trí con người trượt vào trongthiền, thế thì thân thể người đó sẽ đi vào yoga. Yoga là việc xảy ra trongthân thể còn thiền là việc xảy ra trong tâm trí.

Hãy hiểu điều đó theo cách này: tin cậy mang tính vũ trụ, nó là ý thức vềcái toàn thể; thành tâm là cái gì đó của linh hồn, ý thức về cá nhân.Thiền đặt quan hệ với tâm trí, yoga đặt quan hệ với thân thể. Điều chúngta làm là chúng ta bắt đầu với thân thể, thế rồi chúng ta đi vào trong tâmtrí, thế rồi đi tới linh hồn và thế rồi tới cái toàn thể. Nhưng hiền nhân nàynói:

Trước hết tin cậy hướng tới cái toàn thể, thế rồi thành tâm trong linhhồn, thế rồi thiền trong tâm trí và thế rồi yoga trong thân thể. Nếu ngườita tiếp tục theo thứ tự này thế thì từng bước tiếp sẽ trở nên dễ dàng hơnvà tự nhiên hơn. Nếu người ta đi theo trình tự ngược của điều này, từngbước tiếp sẽ cứ trở nên khó khăn hơn. Với người bắt đầu bằng yoga,thiền sẽ khó khăn hơn cho người đó. Đây là lí do tại sao những người bắtđầu với yoga thường dừng lại tại yoga. Họ dừng lại tại điệu bộ thân thểvà tất cả nghỉ ngơi, và họ chưa bao giờ chạm tới thiền. Nếu bạn bắt đầuvới thiền, thành tâm sẽ là khó. Do đó thiền nhân thường dừng lại ở thiềnvà họ không bao giờ đạt tới thành tâm. Và người bắt đầu bằng thành tâmsẽ thường dừng lại ở thành tâm: người đó sẽ không có khả năng đạt tớitin cậy tối thượng. Cuộc hành trình này bắt đầu từ trung tâm bên trong,và trung tâm đó được gọi là tin cậy. Vòng tròn thứ hai là thành tâm,vòng tròn thứ ba là thiền và thứ tư là yoga.

Nếu tâm trí đã đi vào thiền, thân thể sẽ đi vào yoga theo cách riêng củanó. Nhiều người tới tôi và báo cáo, “Khi chúng tôi thiền, tất cả mọi điệubộ thân thể đều bắt đầu xảy ra theo cách riêng của chúng, và chúng tôichẳng có ý tưởng nào về điều đang xảy ra.” Vâng, chúng sẽ xảy ra. Khitâm trí thay đổi qua trạng thái thiền bên trong, thân thể sẽ phải thay đổitrạng thái của nó ngay lập tức và điều chỉnh bản thân nó tương ứng theotâm trí.Bốn chìa khoá này là rất quí giá, trình tự của chúng là quí giá nhất.Hãy bắt đầu bằng tin cậy...