Read more
Tôi sẽ kể cho bạn một giai thoại tôi bao giờ cũng thích. Nó là về Siddha Naropa, đệ tử của Tilopa. Chuyện xảy ra trước khi Naropa tìm được thầy mình, Tilopa. Chuyện xảy ra trước khi bản thân ông ấy trở nên chứng ngộ. Và nó là điều phải có cho mọi người tìm kiếm; nó phải xảy ra cho mọi người. Cho nên dù nó xảy ra cho Naropa hay không thì cũng khôngphải là vấn đề - nó là điều phải có trên cuộc hành trình. Chừng nào nó còn chưa xảy ra, chứng ngộ là không thể được. Cho nên về mặt lịch sử tôi không biết liệu nó đã xảy ra hay không. Về mặt tâm lí tôi chắc chắn, tuyệt đối chắc chắn, nó đã xảy ra bởi vì không ai có thể đi xa thêm vào cõi bên kia mà không có nó.
Naropa là một học giả lớn, một bác học lớn. Có chuyện rằng ông ấy là phó hiệu trưởng vĩ đại của một đại học lớn - mười nghìn đệ tử của riêng ông ấy. Một hôm ông ấy đang ngồi với các đệ tử vây quanh. Khắp xung quanh ông ấy là hàng nghìn kinh sách - cổ đại, rất cổ đại, hiếm hoi. Đột nhiên ông ấy rơi vào giấc ngủ, chắc phải đã bị mệt mỏi, và ông ấy có linh ảnh. Tôi gọi nó là linh ảnh, không phải mơ, vì nó không phải là mơ thường. Nó có ý nghĩa thế, gọi nó là mơ sẽ không chính xác; nó là linh ảnh.
Ông ấy thấy một bà rất, rất già, xấu, kinh khủng - như phù thuỷ. Cái xấu của bà ấy nhiều tới mức ông ấy bắt đầu run rẩy trong giấc ngủ của mình. Nó buồn nôn thế ông ấy muốn trốn đi - nhưng trốn đi đâu, đi đâu đây? Ông ấy bị bắt, cứ dường như bị thôi miên bởi bà phù thuỷ già. Thân thể bà gớm ghiếc buồn nôn, nhưng mắt bà ấy như nam châm. Bà ấy hỏi, "Naropa, ông đang làm gì?" Và ông ấy nói, "Tôi đang học." "Ông học gì?" bà già hỏi. Ông ấy nói, "Triết học, tôn giáo, nhận thức học, ngôn ngữ, văn phạm, logic." Bà già lại hỏi, "Ông có hiểu chúng không?" Naropa nói, "Ô... có chứ, tôi hiểu chúng." Bà ấy lại hỏi, "Ông hiểu lời, hay nghĩa?" Điều này được hỏi lần đầu tiên. Cả nghìn câu hỏi đã được mọi người hỏi Naropa trong đời ông ấy. Ông ấy là thầy giáo lớn - hàng nghìn học sinh bao giờ cũng hỏi, chất vấn - nhưng không ai đã hỏi điều này: ông hiểu lời, hay nghĩa. Và mắt bà này xuyên thấu tới mức không thể nói dối được - bà ấy sẽ tìm ra. Trước mắt bà ấy Naropa cảm thấy hoàn toàn trần trụi, khoả thân, trong suốt. Đôi mắt đó xuyên vào rất sâu trong bản thể ông ấy, và không thể nào nói dối được. Với bất kì ai khác ông ấy chắc đã nói, "Tất nhiên, tôi hiểu nghĩa chứ," nhưng với bà này, bà già trông kinh khủng này, ông ấy không thể nói dối được; ông ấy phải nói ra chân lí. Ông ấy nói, "Vâng, tôi hiểu lời." Bà già rất hạnh phúc. Bà ấy bắt đầu nhảy múa và cười.
Tưởng rằng bà ấy đã trở nên hạnh phúc thế.... Và bởi vì hạnh phúc của bà ấy mà cái xấu của bà ấy đã được biến đổi; bà ấy không còn xấu thế nữa; cái đẹp tinh tế thoát ra từ bản thể bà ấy. Tưởng là "Mình đã làm cho bà ấy hạnh phúc thế. Tại sao không làm cho bà ấy hạnh phúc thêm chút ít?" ông ấy nói, "Và vâng, tôi hiểu cả nghĩa nữa." Bà già dừng cười. Bà ấy dừng múa. Bà ấy bắt đầu kêu khóc, và mọi cái xấu xí quay lại - cả nghìn lần hơn. Naropa nói, "Sao thế? Sao bà kêu khóc? Và sao bà đã cười và nhảy múa lúc trước?" Bà già nói, "Ta đã múa và cười và đã hạnh phúc vì một học giả lớn như ông đã không nói dối. Nhưng bây giờ ta kêu khóc vì ông đã nói dối ta. Ta biết - và ông biết - rằng ông không hiểu nghĩa."
Linh ảnh này biến mất và Naropa được biến đổi. Ông ấy trốn khỏi đại học. Ông ấy không bao giờ chạm tới kinh sách trong đời mình nữa. Ông ấy trở thành dốt nát hoàn toàn: ông ấy đã hiểu rằng chỉ bằng việc hiểu lời, bạn đang lừa ai; và chỉ bằng việc hiểu lời bạn đã trở thành phù thuỷ già xấu xí. Tri thức là xấu. Và nếu bạn lại gần học giả bạn sẽ thấy họ bốc mùi - mùi tri thức - chết.
Con người của trí huệ, con người của hiểu biết, có sự tươi tắn về người đó, cuộc sống ngát hương - khác toàn bộ với bác học, con người của tri thức. Người hiểu nghĩa trở thành đẹp; người chỉ hiểu lời trở thành xấu. Và người đàn bà này không phải là ai ở bên ngoài: nó chỉ là phóng chiếu của phần bên trong. Nó là bản thể riêng của Naropa, qua tri thức đã trở thành xấu. Chỉ hiểu biết ngần này rằng "Tôi không hiểu nghĩa," và cái xấu sẽ được biến đổi ngay lập tức thành hiện tượng đẹp.
Naropa đi trong tìm kiếm, vì bây giờ kinh sách không ích gì. Bây giờ thầy sống được cần tới. Thế rồi sau những cuộc hành trình dài ông ấy bắt gặp Tilopa. Tilopa cũng trong việc tìm kiếm người này, bởi vì khi bạn có cái gì đó, bạn muốn chia sẻ; từ bi nảy sinh.
