Chương 12. Bài học về hài hoà

Thuật giả kim mới hướng bạn vào trong

Bài giảng về Thiền

Chương 12. Bài học về hài hoà

Ghi trong kí ức của ông giai điệu của tâm ông.

...Chỉ các mảnh mẩu của âm thanh lan tới tai ông vậy mà trong khi ông chỉ là con người. Nhưng nếu ông lắng nghe nó, nhớ nó một cách trung thành, để cho không cái gì đã đạt tới ông bị mất, và nỗ lực để nghe từ nó nghĩa của điều huyền bí bao quanh ông, theo thời gian ông sẽ không cần thầy giáo. Như cá nhân có tiếng nói, cái mà trong đó cá nhân tồn tại cũng có điều như vậy.

Ghi trong kí ức của ông giai điệu của tâm ông. Có những khoảnh khắc, hiếm hoi, duy nhất, nhưng dầu vậy có những khoảnh khắc khi bạn tới gần hơn với giai điệu của sự tồn tại. Tình huống có thể khác, nhưng giai điệu là một. Đứa trẻ đuổi theo bướm, đứa trẻ hái hoa trong vườn, đứa trẻ chỉ nằm thảnh thơi trên cỏ, cảm thấy hài hoà nào đó trong sự tồn tại, cảm thấy giai điệu nào đó. Trong khoảnh khắc đó, nằm trên cỏ thảnh thơi hay chạy - chạy đuổi bướm, hay chạy nhặt hoa - hay, không làm gì cả: chỉ chơi với đá cuội trên bãi biển - trong khoảnh khắc đó, đứatrẻ toàn bộ là một với sự tồn tại. Không có tiếc nuối, không tiêu cực. Đứa trẻ chấp nhận sự tồn tại như nó vậy và được sự tồn tại chấp nhận.

Khi bạn chấp nhận sự tồn tại, sự tồn tại chấp nhận bạn. Khi bạn bác bỏ, bạn bị bác bỏ. Bạn được vọng lại bởi sự tồn tại. Bất kì cái gì bạn làm với nó đều được nó làm với bạn.

Đứa trẻ chấp nhận. Không có quá khứ cho đứa trẻ, không tương lai. Khoảnh khắc này, khoảnh khắc hiện tại này, là đủ. Đứa trẻ tồn tại ở đây và bây giờ. Thế thì nó cảm thấy hài hoà nào đó; giai điệu được cảm thấy.

Đó là lí do tại sao, về sau, ngay cả khi bạn trở nên rất già, bạn liên tục nhớ về thời thơ ấu; bạn liên tục nói thời thơ ấu là thiên đường. Tại sao? Vì nhiều khoảnh khắc đã xảy ra khi bạn đã chấp nhận một cách toàn bộ. Và đứa trẻ đang chấp nhận một cách toàn bộ. Khoảnh khắc đứa trẻ bắt đầu bác bỏ, nó không còn là đứa trẻ. Thời thơ ấu bị mất, thiên đường bị mất.

Nhớ một số khoảnh khắc của thời thơ ấu của bạn khi bạn có cảm giác rằng cuộc sống là phúc lạc, rằng chỉ hiện hữu đã là cực lạc. Chỉ hiện hữu, chỉ thở, là đủ. Bạn không cần bất kì cái gì để làm cho bạn phúc lạc. Bất kì cái gì bạn đã là vậy đều đã là đủ để là phúc lạc.

Thu lấy những khoảnh khắc đó. Nhớ chúng, sống lại chúng. Đôi khi, quên tuổi của bạn đi. Nhắm mắt lại và đi lui, thoái lui, lại là đứa trẻ lần nữa. Không chỉ nhớ lại, mà sống lại. Lại là đứa trẻ lần nữa. Trong kí ức của bạn, chạy như đứa trẻ, hát như đứa trẻ, chơi như đứa trẻ. Chỉ diễn lại thời thơ ấu của bạn lần nữa và bạn sẽ nhận được ánh sáng mới, thức tỉnh mới. Sinh lực mới sẽ chạy qua bạn.

Khi bạn còn trẻ, bạn đã yêu ai đó. Lần nữa, đã có cực lạc. Lần nữa, bạn cảm thấy tuyệt đối tốt lành. Không cái gì sai. Cuộc sống là tốt; mọi thứ là như nó phải vậy. Lần nữa, một khoảnh khắc. Thu lấy, nuôi dưỡng, những khoảnh khắc như vậy. Đi vào trong chúng lặp đi lặp lại.

Thế rồi bạn già - ngồi trong đền thờ nào đó thiền, hay trong nhà thờ hồi giáo nào đó cầu nguyện, hay trong nhà thờ nào đó. Và lần nữa, bạn cảm thấy im lặng đi vào bạn.

Thu lấy mọi khoảnh khắc đó, vì chúng sẽ làm cho bạn có khả năng và nhạy cảm nhiều hơn để nghe thấy âm nhạc lớn của thiên cầu. Chúng chỉ là những mảnh mẩu, nhưng bạn đã nghe thấy trong chúng cái gì đó đi ra ngoài bạn. Dù tình huống là bất kì cái gì - nếu hạnh phúc nào đó giáng xuống bạn, ấp ủ khoảnh khắc đó và làm một phần của tâm bạn trống trải với mọi kí ức khác. Thu thập những kí ức này của âm nhạc phúc lạc mà bạn đôi khi nghe thấy; điều đó sẽ giúp ích.

Bạn không thể nghe được toàn thể âm nhạc này một cách bất thần. Bạn có thể nghe nó chỉ từng mảnh từng phần, vì tâm trí là thứ nhỏ bé thế. Kẽ hở của tâm trí là rất nhỏ và bầu trời là rất lớn. Bạn chỉ có thể thấy các mảnh mẩu. Nhưng, thu thập các mảnh mẩu đó lại đi. Tạo ra sự thống nhất trong chúng, cảm thấy tính một nào đó trong chúng, và bạn sẽ trở nên có khả năng hơn, nhạy cảm hơn, sống động hơn để đón nhận nhiều hơn. Bạn sẽ trở nên cảm nhận hơn.

Nhưng, nhìn vào tâm trí con người mà xem. Nó thu thập cơ cực, nó thu thập khổ, thu thập đau. Nó không bao giờ thu thập các khoảnh khắc hạnh phúc. Nó liên tục thu thập cơ cực. Thế thì cuộc sống trở thành địa ngục. Nó là bộ sưu tập của bạn; nó là cách bạn nhìn vào mọi thứ.

Bạn liên tục nói rằng sướng chỉ là tạm thời. Nhưng không ai nói rằng khổ là tạm thời, không ai nói rằng đau đớn là tạm thời. Bạn liên tục cảm thấy rằng đau đớn là thường hằng, khổ là thường hằng, và sướng chỉ là tạm thời. Điều này là sai. Cả hai là tương tự và tương đương. Cả hai đều tạm thời.

Và chung cuộc, điều đảo lại là đúng. Khổ chứng tỏ là tạm thời và phúc lạc chứng tỏ là vĩnh hằng. Nhưng ngay bây giờ, với tâm trí này, mọi thứ đều là tạm thời. Khổ tới rồi đi, phúc lạc tới rồi đi. Nhưng bạn liên tục thu thập khổ cho nên dường như nó là thường hằng; và bạn không bao giờ thu thập, bạn không bao giờ ấp ủ và nuôi dưỡng hạnh phúc và những khoảnh khắc hạnh phúc cho nên chúng có vẻ như tạm thời.

Đây là chọn lựa của bạn. Đổi chọn lựa này đi - vì với quá nhiều khổ được thu thập, bạn sẽ tập hợp nhiều khổ hơn. Khổ sẽ tăng lên; bạn đang giúp cho nó tăng lên. Thế thì một khoảnh khắc có thể tới khi bạn bị che phủ bởi khổ tới mức bạn không thể thấy được phúc lạc nào là có thể. Thế thì bạn trở thành tiêu cực toàn bộ.

Làm điều ngược lại hoàn toàn đi. Chỉ điều đó mới giúp cho thiền của bạn. Bất kì khi nào khổ xảy ra, đừng thu thập nó. Cho phép nó xảy ra, nhưng không nuôi dưỡng nó. Tại sao liên tục nói về nó? Mọi người đều nói về khổ của mình. Tại sao có nhiều nhấn mạnh về nó thế? Tại sao cho nó nhiều chú ý thế? Nhớ một trong các luật: rằng bất kì cái gì bạn chú ý tới nhiều đều phát triển lên. Chú ý là yếu tố giúp cho phát triển. Nếu bạn chú ý tới cái gì đó, nó phát triển nhiều hơn.

Bây giờ, các nhà sinh học nói rằng đứa trẻ lớn lên nhiều hơn nếu nó được yêu vì, qua yêu, nó nhận được nhiều chú ý hơn. Ngay cả cây cũng phát triển hơn nếungười làm vườn cho nó sự chú ý. Nếu nó bị bỏ quên, nếu mọi thứ khác được trao cho nó - đất đúng, có phân bón, mưa, ánh mặt trời; mọi thứ được trao cho nó ngoại trừ chú ý có ý thức - nó mất thời gian lâu hơn để phát triển. Bây giờ đây là sự kiện khoa học: được quan sát và được thấy là đúng. Nếu bạn yêu cây và bạn chú ý nhiều tới nó, nếu bạn nói chuyện với nó, nếu bạn đôi khi nói với nó, "Tớ yêu cậu," nó phát triển nhanh hơn. Chú ý là vitamin.

Điều sống động nhất trong sự tồn tại là chú ý. Nếu không ai yêu bạn, bạn bắt đầu héo hắt. Nếu không ai chú ý tới bạn, chết lắng đọng lại. Bạn muốn chết. Nếu ai đó chú ý tới bạn, bạn lại trở nên sống động. Chú ý là sự sống, sống động.

Nếu không ai yêu bạn, bạn sẽ tự tử, vì bạn không có khả năng yêu bản thân bạn. Nếu bạn có khả năng yêu bản thân bạn, nếu bạn có khả năng trao chú ý cho bản thân bạn, bạn sẽ không cần sự chú ý của bất kì ai khác. Phật có thể sống một mình trên trái đấy này. Bạn không thể sống một mình được. Nếu bạn một mình, bạn sẽ ngay lập tức tự tử. Bạn sẽ nói, "Phỏng có ích gì? Sao mình phải sống? Ai sẽ yêu mình? Mình sẽ yêu ai?"

Bên trong cũng thế, về mặt tâm lí học cũng thế, cùng luật này áp dụng được. Nếu bạn chú ý nhiều tới khổ, bạn giúp cho nó phát triển. Nếu bạn chú ý nhiều tới hạnh phúc, bạn giúp cho nó phát triển. Đừng là kẻ thù riêng của mình. Nếu bạn chìm ngập trong khổ đó là vì bạn đã chú ý tới những điều sai. Dịch chuyển chú ý của bạn đi. Cho dù bạn chỉ có một kí ức về khoảnh khắc phúc lạc nó là đủ. Chú ý tới nó và nó sẽ phát triển. Hạt mầm sẽ mọc ra và nó sẽ trở thành cây lớn. Thế thì bạn có thể nghỉ ngơi trong bóng của nó, bạn có thể nhảy múa trong bóng của nó. Bạn có thể thảnh thơi dưới nó.

Kinh này nói Ghi trong kí ức của ông giai điệu của tâm ông. Bất kì chỗ nào bạn đã nghe thấy giai điệu của sự sống, bất kì chỗ nào. Hạnh phúc nghĩa là giai điệu. Khổ nghĩa là kinh nghiệm về hỗn loạn, kinh nghiệm về hỗn độn. Khổ nghĩa là đám đông các kinh nghiệm không liên quan: ồn ào, không âm nhạc trong nó. Hạnh phúc nghĩa là âm nhạc. Không ồn ào nhưng hài hoà bên trong; không hỗn độn nhưng là thống nhất bên trong.

Ghi trong kí ức của ông giai điệu của tâm ông, và thế thì nó sẽ phát triển và một ngày nào đó bạn sẽ trở nên có khả năng nghe thấy cái toàn thể của âm nhạc vũ trụ. Thế thì bạn sẽ không cần thầy giáo. Thế thì bạn sẽ không cần học từ bất kì người nào khác. Thế thì bạn sẽ trực tiếp vào tiếp xúc với điều thiêng liêng và không người trung gian nào sẽ được cần.

Thầy giáo là người trung gian. Bạn không thể nghe được, và thầy giáo có thể nghe được. Bạn không thể thấy được và thầy giáo có thể thấy. Bạn không thể cảm được, và thầy giáo có thể cảm được. Thầy giáo được cần chỉ tới điểm mà bản thân bạn đã trở nên có khả năng nghe, thấy, hội nhập. Thế thì thầy giáo không còn hữu dụng. Thế thì bạn là tức khắc, trực tiếp, trong tiếp xúc với lực vũ trụ. Bây giờ bạn ở trong bản thân dòng sông.

Và một khi bạn đã trở nên có năng lực vẫn còn phúc lạc, một khi bạn đã trở nên có năng lực vẫn còn trong giai điệu, một khi bạn đã đi vào trong dòng sông, Thượng đế có thể nói trực tiếp với bạn.

Tôi nhớ tới một câu chuyện về nhà huyền môn Sufi, Bayazid, người vẫn còn ở trong một làng trong nhiều năm. Một hôm dân làng nói với Bayazid, "Chúng tôi đã thấy ông và nghe ông trong ít nhất năm năm. Ông bao giờ cũng cầu nguyện và nói với Thượng đế. Bây giờ chúngtôi thấy rằng ông không hề nói, ông không hề cầu nguyện. Tại sao có thay đổi này? Ông đã trở thành kẻ vô thần rồi sao? Ông đã đánh mất niềm tin của ông vào điều thiêng liêng rồi sao? Giờ ông không hề nói, ông không hề cầu nguyện."

Bayazid cười và nói, "Trước đây, tôi đã nói và cầu nguyện. Bây giờ Thượng đế đã bắt đầu nói với tôi, cho nên tôi phải im lặng và lắng nghe. Toàn thể quá trình đã thay đổi. Bây giờ tôi không cần nói. Bây giờ, ngài nói cho tôi."

Khoảnh khắc này tới. Nhưng khoảnh khắc này tới chỉ khi tâm bạn được rót đầy bởi giai điệu và im lặng thiêng liêng đã đi vào trong bạn. Không còn tiếng ồn nữa. Bất kì chỗ nào bạn nhìn bạn đều cảm thấy âm nhạc; bất kì chỗ nào bạn nhìn bạn đều cảm thấy thống nhất; bất kì chỗ nào bạn nhìn bạn đều cảm thấy cái một trong các hình dạng khác nhau. Bây giờ bạn đã trở nên nhận biết về biển. Sóng đã biến mất cho bạn. Không có sóng; chỉ có đại dương tồn tại. Thế thì điều thiêng liêng nói trực tiếp với bạn.

Nó không phải là biểu dụ đâu. Sự tồn tại nói trực tiếp với bạn đấy; nó không phải là biểu dụ đâu, nó không phải là cách diễn đạt thơ ca đâu. Nó xảy ra! Nhưng bạn phải sẵn sàng. Và sẵn sàng đó có nghĩa là tâm được rót đầy với âm nhạc, tâm được rót đầu với im lặng.

Học từ nó bài học về hài hoà.

... Bản thân sự sống có bài nói và không bao giờ im lặng. Và việc thốt ra của nó không là tiếng khóc, vì có thể giả thiết ông là điếc: nó là bài ca. Học từ nó rằng ông là một phần của hài hoà; học từ nó để vâng theo luật của hài hoà.

Cứ như bạn ngay bây giờ, sự sống dường như là tiếng khóc. Nó không phải vậy. Nó dường như là tiếng khóc vì bạn bị rối loạn. Sự sống là bài ca, nhưng để nghe bài ca bản thân bạn phải trở thành bài ca, vì chỉ cái giống nhau mới có thể hiểu được cái giống nhau.

Bạn là tiếng khóc. Đó là lí do tại sao bài ca của sự sống dường như giống tiếng khóc và giống tiếng than. Nó là vì bạn. Bạn phá huỷ nó, bạn quấy rối nó, bạn bóp méo nó. Khi nó tới với bạn nó tới như bài ca, nhưng khi nó đụng vào bạn nó trở thành tiếng khóc, vì bạn là tiếng khóc. Bạn ốm, bạn bị bệnh. Bạn là mảnh mẩu; bạn không toàn bộ. Bài ca bị phá huỷ bên trong bạn. Bản thân bạn trở thành bài ca và thế thì toàn thể sự sống dường như là bài ca. Thế thì không có tính tiêu cực. Khi bạn tích cực, toàn thể sự sống trở thành tích cực.

Đây là điều tôi ngụ ý bởi người hữu thần. Chủ nghĩa hữu thần không ngụ ý niềm tin vào Thượng đế, chủ nghĩa hữu thần không ngụ ý tin vào thượng đế học. Chủ nghĩa hữu thần nghĩa là cái có toàn bộ với sự tồn tại, nói có với sự tồn tại. Nhưng khi nào bạn có thể nói có? Bạn có thể nói điều đó chỉ khi bạn đã nghe thấy bài ca này. Làm sao bạn có thể nói có với tiếng khóc được; làm sao bạn có thể nói có với tiếng ồn, với tiếng ồn điên dại; làm sao bạn có thể nói có với tính không lành mạnh xuất hiện khắp xung quanh, với cái chết, với cái khổ? Làm sao bạn có thể nói có với điều đó được? Nhưng nó có đó vì bạn, vì những cái có của bạn. Cái có của bạn là yếu tố bóp méo. Chính là vì tâm của bạn. Tâm của bạn bị chất đầy với khổ và cơ cực, cho nên nó không thể tìm ra được bất kì cái gì khác. Nó là tiếng vọng riêng của bạn. Kinh này nói:

Học từ nó bài học về hài hoà.

Bất kì khoảnh khắc đẹp nào, bất kì khoảnh khắc cực lạc nào, những khoảnh khắc hạnh phúc bạn đã có - thu thập chúng, ấp ủ chúng, sống cùng chúng, sống chúng đi. Bạn sẽ trở thành nhạy cảm hơn với hạnh phúc. Hạnh phúc sẽ được thu hút hướng tới bạn nhiều hơn, yêu sẽ xảy ra cho bạn nhiều hơn, thiền sẽ tới với bạn dễ dàng hơn. Sự sống sẽ trở thành phúc lành; sự tồn tại sẽ trở thành mở hội. Nhưng, bạn phải tạo ra tâm hạnh phúc.

Và thế rồi, trong những kinh nghiệm mảnh mẩu về phúc lạc, tìm ra nốt chung đi. Đứa trẻ hái hoa, anh thanh niên yêu cô gái, ông già ngồi dưới cây thiền. Tất cả chúng đều nói đó là phúc lạc - phải có cái gì đó chung cho tất cả chúng chứ. Ở ngoại vi, từ bên ngoài, không cái gì dường như là chung. Đứa trẻ hái hoa, anh thanh niên yêu cô gái, ông già tụng mật chú. Không cái gì dường như là chung giữa chúng. Nhưng nếu tất cả chúng đều nói, "Đây là phúc lạc!" thì phải có cái gì đó chung chứ. Tìm ra phần tử chung đó đi. Tìm ra một thứ mà bao giờ cũng có đó và không có nó thì chúng không thể nói được rằng mọi khoảnh khắc này đều là những khoảnh khắc phúc lạc.

Có thể là ông già sẽ phủ nhận bất kì yếu tố nào chung. Ông ấy có thể nói, "Chàng thanh niên này ngu. Chẳng có gì trong các cô gái. Chỉ xương và thịt và mọi thứ bẩn. Chàng thanh niên này ngu. Anh ta đang phí thời gian."

Hay anh thanh niên có thể nói, "Đứa trẻ đang hái hoa này đang sống trong tưởng tượng. Điều đó là không thực. Khi nó trở nên biết nhiều hơn nó sẽ vứt các hoa này đi. Điều này là ngu. Nhặt hoa là vô dụng; nó đang phí thời gian. Nó dốt thế."

Nhưng, dầu vậy, phải có cái gì đó chung cho tất cả chúng. Nếu ông già nói rằng anh thanh niên là ngu (hay anh thanh niên nói rằng đứa trẻ là ngu) điều đó đơn giản ngụ ý rằng với ông già cuộc sống vẫn chưa trở thành một thể thống nhất. Nó đơn giản ngụ ý rằng ông già vẫn còn giận dữ với thời thơ ấu riêng của mình. Ông ấy không thể hấp thu được nó trong cuộc sống hiện thời của mình. Tuổi thanh niên của ông ấy đã không trở thành một phần của cuộc sống của ông ấy. Ông già bị phân mảnh, bị phân chia.

Nếu ông già này thực sự không bị phân chia, nếu ông ấy đã từng tìm kiếm phần tử chung trong mọi kinh nghiệm, đó là trí huệ. Tìm ra phần tử chung trong mọi kinh nghiệm, phần tử bản chất, là trí huệ. Nếu ông già này đã đi tới nhận ra cái là bản chất trong mọi kinh nghiệm phúc lạc, ông ấy sẽ thấy rằng khi ông ấy ngồi cùng cô gái trong tình yêu sâu sắc, cùng điều đã xảy ra mà bây giờ đang xảy ra trong thiền của ông ấy. Khi ông ấy đã hái hoa trong vườn như đứa trẻ, hay chơi với đá cuội trên bãi biển, nó đã là cùng một điều.

Phần tử chung đó là gì? Chăm chú, chăm chú sâu sắc. Cuốn hút. Đứa trẻ đã bị cuốn hút với đá, chơi với chúng. Toàn thể sự tồn tại đã bị quên đi. Đứa trẻ quên bản thân nó. Không cái gì tồn tại trong khoảnh khắc đó, không tâm trí tồn tại. Đứa trẻ đã bị cuốn hút toàn bộ. Vì việc cuốn hút đó, việc triệt tiêu toàn bộ đó của bản ngã, phúc lạc đã xảy ra. Nó trở thành thiền.

Anh thanh niên đã bị cuốn hút vào trong người yêu của mình. Toàn thể sự tồn tại rơi rụng đi dường như không cái gì khác đã tồn tại. Chỉ người yêu tồn tại. Ngay cả điều đó đã biến mất: người yêu và người được yêu đã biến mất. Chỉ yêu tồn tại. Một khoảnh khắc đã tồn tại mà là vĩnh hằng, một khoảnh khắc đã là bản thân vĩnh hằng.

Không quá khứ, không tương lai. Bây giờ là tất cả. Nó đã là thiền. Yêu là thiền. Và thế thì phúc lạc xảy ra.

Bây giờ, ông già đang tụng dưới cây, hay ngồi trong chùa lắng nghe chuông chùa và cảm thấy rất hạnh phúc, cực lạc. Cái gì đang xảy ra? Cùng điều đó đang xảy ra trong tình huống khác, trong tuổi tác khác, trong kinh nghiệm khác. Cùng điều đang xảy ra. Thế giới biến mất. Ông già không còn đó nữa, chùa biến mất. Khoảnh khắc hiện tại trở thành toàn bộ. Ông ấy ở đây và bây giờ. Chuông tiếp tục ngân. Chúng không ngân trong tương lai: chúng ngân trong hiện tại. Không kí ức quá khứ nào bước vào, không ham muốn tương lai nào. Ông già ở đây và bây giờ.

Bất kì khi nào bạn ở đây và bây giờ, phúc lạc xảy ra. Như đứa trẻ chơi với đá, như anh thanh niên chơi với người yêu, hay ông già chơi với việc tụng và thiền. Nếu tất cả ba kinh nghiệm này có thể được cảm thấy như hài hoà, bạn đã tìm ra một trong những luật tối thượng của sự sống. Bạn đã trở nên trí huệ. Trí huệ đã xảy ra cho bạn.

Xem tiếp Chương 13 - Quay về Mục lục