Chương 13. Xuyên thấu vào tâm con người

Thuật giả kim mới hướng bạn vào trong

Bài giảng về Thiền

Chương 13. Xuyên thấu vào tâm con người

Nhìn thiết tha mọi thứ sự sống bao quanh ông.

...Nhìn sự sống thay đổi và chuyển động thường xuyên bao quanh ông, vì nó được hình thành bởi tâm của con người; và khi ông học để hiểu kết cấu và nghĩa của chúng, ông sẽ có khả năng đọc thế giới lớn hơn của sự sống. Tôn kính sự sống, kính mến sự sống.

Bình thường, cái gọi là tôn giáo mang tính phủ định sự sống. Họ chống lại sự sống. Nhìn vào mặt họ, nhìn vào mắt họ mà xem. Họ đang kết án mọi thứ. Thái độ phủ định này đã tạo ra việc phủ nhận sự sống trên khắp trái đất. Tôn giáo đã xuất hiện để trở thành đồng minh của chết chứ không phải là người bạn của sống. Nó dường như chống lại sống vì nó thường xuyên bảo bạn, "Bỏcuộc sống. Siêu việt lên nó. Đi sang cuộc sống khác ở bên ngoài cuộc sống này."

Thượng đế dường như là chống lại việc bạn là một phần của sống. Cứ dường như sống đã bị coi như sự trừng phạt. "Ông ở đây vì ông đã phạm tội. Ông đáng không ở đây nếu không có tội lỗi trong đời ông." Nhưng toàn thể thái độ này là ốm yếu, bệnh hoạn. Thực sự, điều thiêng liêng và sự sống không phải là hai thứ. Thay vì thế, chúng là việc mở rộng của một hiện tượng.

Đây và kia, cái này và cái bên kia, không phải là hai thứ. Cái đang ở đây, sự sống này, là một bước hướng tới cái bên kia. Nếu bạn phủ nhận sự sống này bạn sẽ không đạt tới sự sống kia; bạn không thể đi ra ngoài được. Để đi ra ngoài cái này, không phủ nhận nào được cần tới.

Để đi ra ngoài, cái nhìn sâu sắc vào sự sống là được cần. Làm sao tạo ra cái nhìn sâu sắc vào sự sống? Chừng nào bạn chưa tôn kính sự sống điều đó là không thể được. Tôn kính sự sống ở bất kì chỗ nào bạn tìm thấy nó; giúp nó phát triển. Có tính sáng tạo hướng tới nó; không mang tính phá huỷ.

Nhưng chúng ta đều có tính phá huỷ theo nhiều cách. Nhìn quanh bạn mà xem. Mọi thứ được kết nối sâu sắc với sự sống đều bị kết án. Dục bị kết án, yêu bị kết án, vì chúng là cội nguồn của sự sống.

Một người có tính tôn giáo phải là sư, người vô dục. Tại sao? Tại sao người tìm kiếm điều thiêng liêng phải là người vô dục? Nhu cầu là gì? Tại sao có nhiều tuyên truyền chống lại dục, chống lại yêu, chống lại sự sống thế? Chính bởi vì dục dường như là cội nguồn của sự sống; nó dường như là năng lượng nguyên thuỷ làm chuyển động thế giới. Những người chống lại thế giới nhất định chống lại dục. "Cắt dục hoàn toàn khỏi sự sốngcủa ông!" - đó là giáo lí của họ. Nhưng nếu bạn cắt dục đi, bạn cắt mọi thứ của sự sống. Nếu bạn chống lại dục, bạn không thể tôn kính sự sống được. Bạn đã đi ngược lại bản thân sự sống.

Những lời kinh này là rất có nghĩa. Chúng nói tôn kính sự sống trong mọi dạng của nó vì bạn càng có tôn kính, bạn càng có thể đi sâu hơn. Thượng đế không thực sự ở bên ngoài mà, thay vì thế, ở bên trong sự sống. Thượng đế là trung tâm, chính trung tâm, và sự sống chỉ là ngoại vi. Đi sâu vào trong sự sống và bạn sẽ đạt tới chính trung tâm, chính mảnh đất của bản thân sự sống.

Thượng đế không phải là đấng sáng tạo; ngài là chính tính sáng tạo. Quan niệm của người Ki tô giáo và người Mô ha mét giáo về 'Thượng đế đấng sáng tạo' đã tạo ra nhiều lẫn lộn. Những thái độ này có chút ít ấu trĩ. Thượng đế nếu bạn đang nói cho trẻ con thì được, nhưng vô nghĩa nếu bạn nói với con người của hiểu biết.

Dường như từ các giáo điều Ki tô giáo và Mô ha mét giáo thì Thượng đế đã tạo ra thế giới ở đâu đó trong quá khứ. Ngài đã tạo ra thế giới trong sáu ngày và thế rồi, vào ngày thứ bẩy, ngài nghỉ ngơi. Và sau đó, ngài đã không làm cái gì cả. Thế giới bắt đầu vận hành theo cách riêng của nó.

Quan niệm này tạo ra thái độ phân chia: rằng Thượng đế và thế giới là hai thứ khác nhau. Điều đó không đúng. Thượng đế đã không tạo ra thế giới và làm nó tách rời khỏi bản thân ngài. Nó không giống như khi hoạ sĩ vẽ bức tranh. Hoạ sĩ là một thứ; bức tranh là cái gì đó khác. Quan niệm Hindu thì sâu sắc hơn. Nó nói rằng Thượng đế không giống như hoạ sĩ mà, thay vì thế, giống như vũ công: Shiva vũ công.

Như vũ công, bởi vì điệu vũ và vũ công không phải là hai. Bạn không thể tách rời chúng được. Hoạ sĩ có thể được tách rời khỏi bức tranh của ông ấy, nhưng vũ công không thể bị tách rời khỏi điệu vũ của ông ấy. Vũ công và việc múa là một.

Thượng đế không phải là đấng sáng tạo, không phải là thực thể tách rời. Thượng đế là chính tính sáng tạo, chính sự sống. Cho nên nếu bạn chống lại sự sống, bạn chống lại Thượng đế. Gurdjieff tương truyền đã nói ở đâu đó một phát biểu rất ngược đời nhưng rất đúng. Ông ấy đã nói rằng cái gọi là các tôn giáo tất cả đều chống lại Thượng đế vì họ chống lại sự sống. Nhưng tính tôn giáo đích thực bao giờ cũng ủng hộ sự sống, không bao giờ chống lại nó.

Nếu bạn đi sâu hơn trong điệu vũ, bạn sẽ đạt tới vũ công. Điệu vũ chỉ là hình dạng. Nếu bạn đi sâu hơn vào trong điệu vũ bạn sẽ đạt tới chính tâm của vũ công. Và nếu bạn đi sâu vào trong sự sống, bạn sẽ đạt tới nguyên lí cội nguồn sự sống: Thượng đế.

Thượng đế là tính sáng tạo. Hay, nếu bạn cho phép tôi nói điều đó, tôi muốn nói rằng Thượng đế là chính bản thân sự tồn tại. Thượng đế là sự sống. Jesus đã nói, "Thượng đế là tình yêu." Đó là một trong những lí do ông ấy bị đóng đinh - vì ông ấy đã gọi Thượng đế là tình yêu. Tình yêu bị kết án, nó là tội lỗi, và ông ấy đã gọi Thượng đế là 'tình yêu'. Ông ấy phải đã có vẻ rất nổi dậy, ông ấy phải đã dường như là quá thiên về sự sống trên trái đất. Tâm trí Do Thái cổ, tâm trí tôn giáo cổ, không thể dung thứ được điều đó. Điều này là báng bổ! Jesus nói về Thượng đế dưới dạng tình yêu sao? Thượng đế ở bên ngoài sự sống và tình yêu! Bạn phải bỏ mọi thứ: cuộc sống, tình yêu, mọi thứ. Chỉ thế thì bạn mới có thể tìmthấy ngài. Và người này Jesus - ông ta đem Thượng đế xuống đất và ông ta nói dưới dạng tình yêu.

Thực sự, Thượng đế là sự sống, Thượng đế là tình yêu. Thượng đế là chính thế giới này. Đừng tạo ra phân chia, đừng tạo ra nhị nguyên. Chỉ thế thì bạn mới có thể tôn kính sự sống. Bất kì khi nào bạn thấy sự sống ở bất kì đâu - hạt mầm nhú ra, cây ra hoa, sao dời, sông chảy, trẻ con cười - nhớ Thượng đế đang gần bạn. Khi đứa trẻ cười, nhìn vào tiếng cười này. Đi vào trong nó. Bạn đã đi vào chính ngôi đền. Khi sông chảy, quan sát một cách yêu thương. Là một với dòng chảy của nó; ở trong tôn kính sâu sắc.

Người Hindu đã gọi mọi dòng sông là các nữ thần; họ đã gọi mọi đồi núi là các thần. Họ đã làm trái đất thành linh thiêng. Đó là một trong những thứ đẹp nhất mà đã từng xảy ra trong tâm thức con người. Người Hindu gọi sông Hằng: Mẹ. Đây là tôn kính sự sống. Đồi núi họ gọi là các thần. Đây là tôn kính sự sống. Họ tôn thờ cây. Những người đã trở nên phức tạp về trí tuệ nghĩ những điều đó là ngu xuẩn, mê tín, nhưng chúng không phải vậy. Cây không phải là vật. Khi họ tôn thờ cây hay sông, họ đang tôn thờ sự sống.

Cây sống động hơn bất kì đền chùa nào, hơn bất kì nhà thờ nào; sông sống động hơn bất kì nhà thờ hồi giáo nào. Các thần tượng đá trong đền chùa là chết; cây sống động hơn. Bạn có thể mê tín, nhưng người đang tôn thờ cây thì không. Người đó có thể không nhận biết về điều người đó đang làm, nhưng tôn kính sâu sắc sự sống trong mọi hình dạng của nó thì có đấy, kính trọng sâu sắc.

Và, mở hội. Bất kì chỗ nào bạn cảm thấy rằng sự sống đang phát triển, mở hội nó, yêu nó, đón chào nó, và biến đổi lớn sẽ xảy ra cho bạn. Nếu sự sống được tônkính trong mọi hình dạng của nó, bạn trở nên sống động hơn. Bạn trở nên cảm nhận hơn với sự sống, và sự sống bắt đầu tuôn chảy dư thừa trong bạn; nó tràn ngập trong bạn. Đó là điều phúc lạc là gì: sự sống tràn ngập.

Nhưng bạn quan tâm nhiều hơn tới chết và ít quan tâm tới sống. Quan tâm nhiều hơn tới phá huỷ, tới ghét; quan tâm nhiều tới chiến tranh hơn là yêu, hơn là sự sống. Điều đó làm cho bạn chết và đờ đẫn. Trước khi bạn chết thực, bạn chết rồi. Khi chết thực sự xảy ra cho bạn, bạn đã chết rồi. Bất kì cái gì bạn tôn kính bạn sẽ trở trở thành nó. Nếu bạn tôn kính sự sống, bạn sẽ trở thành sự sống và nhiều sự sống hơn. Nếu bạn tôn kính chết, bạn sẽ trở thành chết và chết nhiều hơn.

Nhớ điều này: Nhìn sự sống thay đổi và chuyển động thường xuyên bao quanh ông, vì nó được hình thành bởi tâm của con người; và khi ông học để hiểu kết cấu và nghĩa của chúng, ông sẽ có khả năng đọc thế giới lớn hơn của sự sống.

Học nhìn một cách thông minh vào tâm con người.

... Học tâm của con người, cái mà ông có thể biết thế giới đó là gì, cái mà ông sống trong đó và ông sẽ là một phần của nó.

Chúng ta chưa bao giờ nhìn thẳng vào tâm của bất kì ai. Điều đó là nguy hiểm, bất an ninh, vì thế thì bạn có thể trở nên bị dính líu; bạn có thể phải làm cái gì đó. Cho nên chúng ta chưa bao giờ chạm vào bất kì ai. Chúng ta vẫn còn tách rời, xa xôi, khác biệt.

Chúng ta di chuyển mà không chạm vào bất kì ai. Và khi tôi nói điều này, tôi không chỉ ngụ ý về vật lí. Cảvề tâm lí nữa. Chúng ta di chuyển mà không chạm vào bất kì người nào một cách vật lí. Chúng ta sợ chạm vào bất kì người nào hay để bất kì ai chạm vào chúng ta. Về mặt tâm lí chúng ta cũng sống trong cái vỏ: đóng kín, bao kín.

Có lí do cho điều đó. Nếu bạn xuyên thấu vào trong tâm của ai đó, bạn sẽ phải làm cái gì đó về nó. Bạn sẽ được rót đầy bằng yêu, bạn sẽ được rót đầy bằng những giá trị cao hơn, siêu hơn. Thế thì bạn không thể vẫn còn bình thường như bạn vậy, bạn không thể vẫn còn không tốt như bạn vậy, bạn không thể vẫn còn định tâm vào cái ta như bạn vậy. Nếu bạn nhìn vào tâm của người khác, bạn sẽ phải tan chảy. Chính việc nhìn vào tâm của người khác sẽ trở thành việc hội nhập của các bản ngã của bạn.

Cho nên, không ai nhìn vào bất kì ai. Chúng ta thậm chí không nhìn vào tâm của bạn của chúng ta. Chúng ta coi họ như đương nhiên có đấy. Chúng ta chưa bao giờ nhìn vào trong tâm của vợ và chồng chúng ta, của người yêu của chúng ta. Chúng ta tạo ra hình ảnh và chúng ta sống cùng hình ảnh này. Chúng ta chưa bao giờ nói thẳng với nhau, vì nếu bạn nói thẳng bạn cảm thấy không an toàn; bạn trở nên mong manh. Nhớ điều này, nếu bạn xuyên thấu vào trong tâm của bất kì ai, đồng thời tâm riêng của bạn trở nên mong manh. Bằng không thì không thể được. Nếu tôi nhìn sâu vào bên trong bạn, tôi trở thành sẵn có cho bạn. Bạn cũng có thể nhìn sâu vào bên trong tôi.

Nhưng điều đó cho cảm giác nguy hiểm. Tôi không muốn bất kì ai nhìn sâu vào bên trong tôi, vì trên bề mặt tôi là khác, con người giả. Sâu bên dưới, tôi là ai đó khác. Trên bề mặt tôi liên tục mỉm cười - rất tốt, rất đáng yêu - và sâu bên dưới nhiều hận thù có đó, nhiều cái xấu có đó.

Cho nên tôi không muốn bất kì ai xuyên thấu vào bên trong tôi.

Nhưng nếu tôi xuyên thấu vào bạn, chính nỗ lực đó để xuyên thấu bạn đồng thời làm cho tôi thành sẵn có cho bạn. Chúng ta sợ. Chúng ta không muốn bất kì ai xâm lấn vào, nhìn vào bên trong chúng ta. Điều nguy hiểm là nhìn vào tâm của bất kì ai và bị nhìn vào bởi bất kì ai. Chúng ta trở nên bị bao bọc, chết. Chúng ta liên tục đi bên trong việc cầm tù.

Thế thì làm sao bạn có thể biết sự sống được? Nếu ngay cả tâm con người cũng là xa lạ với bạn, và bạn đã không nhìn vào nó, làm sao bạn có thể đi sâu vào trong tâm lớn hơn của điều thiêng liêng, chính tâm của sự tồn tại? Học nhìn đi. Từ nhìn vào trong tâm của người khác bạn có thể học nhìn sâu sắc. Nó là chiều sâu của người đó. Chiều sâu của người đó là tâm người đó.

Chúng ta nói qua tâm trí. Đó không phải là chiều sâu. Tâm trí là trên bề mặt, trên ngoại vi. Chúng ta nói, chúng ta thảo luận, chúng ta trao đổi chỉ bằng lời. Chúng ta chưa bao giờ vẫn còn im lặng ngay cả trong vài phút. Ngay cả những người đang trong yêu cũng liên tục nói thường xuyên, vì nếu bạn im lặng, tâm có thể bị xuyên thấu. Cho nên chúng ta liên tục nói và nói.

Chồng về nhà. Anh ta bắt đầu nói. Những điều vô nghĩa, không liên quan. Cái gì xảy ra ở chợ, cái gì xảy ra ở cửa hàng, cái gì đang là thời sự, cái gì phát trên radio. Anh ta liên tục nói. Và vợ cũng liên tục nói: vợ người khác đang nói gì về nhà của họ và vân vân. Họ liên tục nói, họ liên tục nói, cho tới khi họ rơi vào giấc ngủ. Tại sao nói nhiều thế? Chủ định của nó là gì? Họ có thực sự quan tâm tới trao đổi cái gì đó không? Không! Họ sợ trao đổi. Nếu họ im lặng thế thì tâm của họ sẽ bắt đầu trao đổi,cho nên họ liên tục nói. Việc nói tạo ra rào chắn. Họ gặp gỡ từ tâm trí sang tâm trí để cho họ sẽ không gặp gỡ từ tâm tới tâm. Gặp gỡ từ tâm qua tâm là có thể chỉ trong im lặng.

Đây là cách chúng ta đang sống. Thế rồi chúng ta nói chúng ta đang sống trong khổ. Cái gì khác là có thể đây? Khổ sẽ là số phận của bạn. Nhưng nó không phải là định mệnh của bạn. Nó là khổ được tạo ra riêng của bạn; chính bạn đã tạo ra nó. Bị bao bọc, bạn sẽ trong khổ. Để mở, mong manh, bạn sẽ trở nên có năng lực là phúc lạc. Việc mở ra này được học qua việc nhìn vào tâm của con người. Lời kinh này nói:

Học nhìn một cách thông minh vào tâm con người.

"...Thông minh là không thiên vị: không người nào là kẻ thù của ông: không người nào là bạn của ông. Mọi người như nhau là thầy giáo của ông. Kẻ thù của ông trở thành điều huyền bí phải được giải, cho dù mất nhiều thời gian: vì con người phải được hiểu. Bạn của ông trở thành một phần của bản thân ông, việc mở rộng của bản thân ông, câu đố khó để đọc."

Lời kinh này nói Học nhìn một cách thông minh... Bởi 'một cách thông minh' được ngụ ý: là không thiên vị. Nếu bạn thiên vị, bạn không thể đạt tới tâm. Mọi thiên vị đều hội tụ bạn vào trong tâm trí; chỉ tâm thức không thiên vị mới đi tới tâm.

Tâm là không thiên vị; tâm trí bao giờ cũng thiên vị. Tâm trí bao giờ cũng chia phe, bè phái, ủng hộ cái này và chống lại cái kia. Tâm thì không ủng hộ không chống đối. Tâm đơn giản để mở, đón nhận, đón chào. Nó không cókẻ thù và không có bạn bè; chỉ tâm trí mới có kẻ thù và bạn bè. Với 'thông minh' điều được ngụ ý là không thiên vị. Chỉ thế thì bạn mới thông minh.

Nếu bạn thiên vị, bạn không thông minh. Bạn có thể có vẻ phức tạp, có giáo dục, logic, nhưng bạn không trí huệ, không thực sự thông minh. Thông minh có phẩm chất của không định kiến, không thiên vị, không cảm thấy ủng hộ và chống đối, vì chỉ thế thì bạn mới có thể nhìn vào cái toàn thể.

Chẳng hạn, nếu tôi nói rằng bạn là bạn của tôi, sẽ không thể nào cho tôi đi vào tâm của bạn được. Hay nếu tôi nói rằng bạn là kẻ thù của tôi, thế nữa sẽ không thể nào cho tôi đạt tới tâm của bạn được. Khi tôi nói bạn là bạn của tôi, hay kẻ thù của tôi, tôi đã coi bạn như đương nhiên có đấy rồi. Tôi cảm thấy rằng tôi biết bạn. Tôi hiểu rằng tôi đã hiểu bạn. Bằng không, làm sao tình bạn là có thể được? Khi tôi nói bạn là bạn tôi, tôi chỉ ra rằng tôi thích bạn; tôi đang nói rằng tôi thích bạn. Và khi tôi nói tôi thích bạn, tôi đã trở thành thiên vị. Thế thì tôi không thể đạt tới tâm tôi được. Việc thích của tôi sẽ trở thành rào chắn.

Khi tôi nói tôi thích bạn, tôi thực sự áp đặt bản thân tôi lên bạn. Ưa thích của tôi. Tôi nói bạn là tốt vì cách bạn hiện hữu là tương ứng với ưa thích của tôi. Bây giờ tôi đã đi vào trong bạn, tôi đã áp đặt bản thân tôi lên bạn. Tôi không thể đạt tới tâm bạn được, tôi không thể biết bạn như bạn vậy, vì ưa thích của tôi.

Khi tôi nói bạn là kẻ thù của tôi, tôi đang nói tôi không thích bạn, tôi không ưa bạn. Việc không ưa này trở thành rào chắn. Khi tôi nói tôi thích bạn, tôi cố gắng tìm ra những thứ mà tôi thích. Khi tôi nói tôi không thích bạn, tôi cố gắng tìm ra những thứ mà tôi không thích. Thế thìtôi đang cố chứng minh bản thân tôi, không cố biết bạn như bạn vậy. Ưa thích/tình bạn, không ưa/thù hằn là diễn giải của tôi, tưởng tượng của tôi. Sự kiện trần trụi của bạn, tính sự kiện trần trụi của bạn, bị quên mất.

Thông minh ngụ ý rằng bạn không là bạn của tôi, không là kẻ thù của tôi. Bạn là bạn; tôi là tôi. Tôi không định áp đặt bản thân tôi lên bạn. Bây giờ tôi sẽ cố hiểu bạn là gì. Không tương ứng theo cái thích và không thích của tôi, nhưng với điều bạn là vậy. Mọi người đều là điều huyền bí, mọi người đều là bí ẩn. Nếu bạn cố giải điều bí ẩn của cho dù một cá nhân, nếu bạn có khả năng giải ngay cả một điều bí ẩn, bạn sẽ trở nên có khả năng nhiều hơn nữa, vì ngay cả một cá nhân cũng được hiểu qua tâm. Bạn đã đi tới biết nghệ thuật này: cách xuyên thấu vào trong tâm.

Và cùng kĩ thuật này, cùng phương pháp này, sẽ giúp bạn xuyên thấu vào trong tâm thiêng liêng. Tâm thiêng liêng là lớn hơn, là vô hạn, nhưng tâm con người là thoáng nhìn về nó. Tâm con người là một mảnh của nó, sống động. Cho nên đừng là chết hướng tới nhân loại ở quanh bạn. Học yêu nó, tôn kính nó. Và, Học nhìn một cách thông minh vào tâm con người.

Việc học này sẽ làm cho bạn trưởng thành hơn; việc học này sẽ làm cho bạn nhạy cảm hơn hướng tới việc học cao hơn, chính là điều thiêng liêng. Tâm của điều thiêng liêng có thể được xuyên thấu chỉ bởi những người đã trở nên có năng lực biết tâm con người là gì.

Xem tiếp Chương 14 - Quay về Mục lục