Chương 8. Tiếng cười thứ hai - lần đầu!

Yoga: Alpha và Omega (Tập 8)

Bài giảng về Kinh Yoga của Patanjali

Chương 8. Tiếng cười thứ hai - lần đầu!

Câu hỏi 1

Không bị đồng nhất với tâm trí và thân thể - dầu vậy tôi không biết làm sao làm điều đó. Tôi tự nhủ mình: Mình không là tâm trí, không nghe theo nỗi sợ của mình, yêu bản thân mình, bằng lòng v.v và v.v. Xin thầy giải thích lần nữa làm sao để không bị đồng nhất hay, ít nhất, tai sao tôi vẫn không hiểu thầy.

Vấn đề không phải là tự nhủ bản thân bạn rằng bạn không là tâm trí, bạn không là thân thể, bởi vì người đang nói điều đó là tâm trí. Theo cách đó bạn không bao giờ thoát ra khỏi tâm trí. Mọi việc nói đều được bản thân tâm trí thực hiện, cho nên bạn sẽ nhấn mạnh vào tâm trí ngày càng nhiều hơn. Tâm trí là rất tinh vi; bạn phải rất, rất tỉnh táo về điều đó. Đừng dùng nó. Nếu bạn dùng nó bạn làm mạnh thêm cho nó. Bạn không thể dùng được tâm trí để phá huỷ bản thân tâm trí. Bạn phải hiểu rằng tâm trí này không thể được dùng cho việc tự tử riêng của nó.

Khi bạn nói, "Mình không là thân thể," đó là tâm trí nói như vậy. Khi bạn nói, "Mình không là tâm trí," lần nữa lại tâm trí nói như vậy. Nhìn vào sự kiện đi, đừng cố nói điều gì. Ngôn ngữ, nói thành lời, không được cần tới. Chỉ cái nhìn sâu. Nhìn vào bên trong. Đừng nói cái gì. Nhưng tôi biết rắc rối của bạn. Từ chính lúc ban đầu chúng ta được dạy không nhìn mà vẫn nói. Khoảnh khắc bạn thấy hoa hồng bạn nói, "Đẹp quá!" Bị kết thúc. Hoa hồng mất rồi - bạn đã giết nó. Bây giờ cái gì đó đã chen vào giữa bạn và hoa hồng. "Nó đẹp làm sao!" - những lời này sẽ vận hành như bức tường.

Và từ này dẫn tới từ khác, ý nghĩ này dẫn tới ý nghĩ khác. Và chúng di chuyển theo liên kết, chúng chưa bao giờ di chuyển một mình. Bạn sẽ không bao giờ tìm ra một ý nghĩ một mình. Chúng sống theo bầy đoàn; chúng là con vật theo bầy đoàn. Cho nên một khi bạn đã nói, "Hoa hồng đẹp làm sao!" bạn đang trên lối mòn rồi; tầu hoả đã bắt đầu đi. Bây giờ từ "đẹp" sẽ nhắc nhở bạn về người đàn bà nào đó bạn đã có lần yêu. Hoa hồng bị quên đi, cái đẹp bị quên đi, bây giờ là ý tưởng, hư cấu, tưởng tượng, kí ức về người đàn bà. Và thế thì người đàn bà sẽ dẫn tới nhiều thứ khác. Người đàn bà bạn đã yêu có con chó đẹp. Bạn mất rồi! Và bây giờ không có tận cùng cho nó.

Cứ nhìn cơ chế của tâm trí, cách nó vận hành, và đừng dùng cơ chế này. Chống lại cám dỗ đó. Nó là cám dỗ lớn vì bạn được huấn luyện cho nó. Bạn làm việc gần như robot; nó tự động.

Bây giờ cuộc cách mạng mới đang tới trong thế giới của giáo dục, có vài đề nghị. Một đề nghị là trẻ nhỏ không nên được dạy ngôn ngữ trước. Trước tiên chúng nên được phép có thời gian kết tinh cách nhìn của chúng, kết tinh việc kinh nghiệm của chúng. Chẳng hạn, có con voi, và bạn nói với đứa trẻ, "Voi là con vật lớn nhất." Bạn nghĩ bạn không nói gì vô nghĩa, bạn nghĩ điều đó tuyệt đối hợp lí và trẻ con phải được nói cho về sự kiện này; nhưng không sự kiện nào cần được nói cả. Nó phải được kinh nghiệm. Khoảnh khắc bạn nói, "Voi là con vật lớn nhất," bạn đang mang cái gì đó vào, cái không phải là một phần của voi. Sao bạn nói con vật này là con vật lớn nhất? So sánh đã bước vào, điều không phải là một phần của sự kiện.

Voi đơn giản là voi, không lớn không nhỏ. Tất nhiên, nếu bạn đặt nó bên cạnh ngựa, nó là lớn, hay bên cạnh kiến, nó là rất lớn; nhưng bạn đang đem kiến vào khoảnh khắc bạn nói voi là con vật lớn nhất. Bạn đang đem cái gì đó không phải là một phần của sự kiện. Bạn đang làm sai lạc sự kiện; so sánh đã bước vào.

Cứ để cho đứa trẻ nhìn. Đừng nói cái gì cả. Để cho nó cảm. Khi bạn đem đứa trẻ vào vườn, đừng nói cây là xanh. Để cho đứa trẻ cảm, để cho đứa trẻ hấp thu. Sự việc đơn giản, "Cỏ xanh" - đừng nói điều đó.

Đây là quan sát của tôi, rằng nhiều lần khi cỏ không xanh bạn vẫn cứ thấy nó là xanh - và có cả nghìn lẻ một sắc xanh. Đừng nói rằng cây là xanh, bởi vì thế thì đứa trẻ sẽ thấy chỉ mầu xanh - bất kì cây nào và nó sẽ thấy mầu xanh. Xanh không phải là một mầu; có cả nghìn lẻ một sắc xanh.

Để cho đứa trẻ cảm, để cho đứa trẻ hấp thu tính duy nhất của từng cây, thực ra của từng lá. Để cho nó thấm đẫm, để cho nó trở nên giống như miếng bọt biển thấm đẫm thực tại, tính sự kiện của nó, sự tồn tại. Và một khi nó được tiếp đất tốt và kinh nghiệm của nó được bắt rễ tốt, thế rồi nói cho nó các lời; thế thì lời sẽ không quấy rối nó. Thế thì chúng sẽ không phá huỷ cách nhìn của bạn, sự sáng tỏ. Thế thì nó sẽ có khả năng dùng ngôn ngữ mà không bị sao lãng bởi nó. Ngay bây giờ ngôn ngữ của bạn cứ làm bạn sao lãng.

Cho nên cái gì phải được làm? Bắt đầu nhìn mọi sự mà không đặt tên cho chúng, không dán nhãn cho chúng, không nói "tốt," "xấu," không phân chia chúng. Chỉ nhìn và cho phép sự kiện có đó trong sự hiện diện của bạn mà không có phán xét nào, không kết án, đánh giá dù bất kì cái gì. Để nó ở đó trong sự trần trụi toàn bộ của nó. Bạn đơn giản hiện diện với nó. Học ngày càng nhiều hơn về cách không dùng ngôn ngữ. Dỡ bỏ ước định, việc huyên thuyên thường xuyên bên trong.

Điều này bạn không thể làm một cách bất thần được. Bạn sẽ phải làm nó dần dần, từ từ. Chỉ thế thì, tại chính chỗ cuối của nó, bạn có thể đơn giản quan sát tâm trí bạn. Không cần nói, "Mình không phải là tâm trí này." Nếu bạn không là tâm trí, thế thì phỏng có ích gì mà nói điều đó? Bạn không là vậy. Nếu bạn là tâm trí, thế thì phỏng có ích gì mà lặp lại rằng bạn không là tâm trí? Chỉ bằng việc lặp lại nó, nó sẽ không trở thành việc nhận ra.

Quan sát, không nói gì cả. Tâm trí có đó như tiếng ồn giao thông thường xuyên. Quan sát nó. Ngồi bên cạnh và nhìn. Nhìn đây là tâm trí. Không cần tạo ra bất kì đối kháng nào. Chỉ quan sát, và trong quan sát, một ngày nào đó, đột nhiên tâm thức lấy sự dịch chuyển, thay đổi, thay đổi triệt để - từ đối thể đột nhiên nó bắt đầu hội tụ vào chủ thể, nếu bạn là người quan sát. Trong khoảnh khắc đó bạn biết bạn không là tâm trí. Vấn đề không phải là nói, nó không phải là lí thuyết. Trong khoảnh khắc đó bạn biết - không phải bởi vì Patanjali nói như vậy, không phải bởi vì lí trí, trí tuệ của bạn nói vậy. Chẳng bởi lí do nào hết cả, đơn giản nó là vậy. Tính sự kiện bùng nổ trên bạn; chân lí tiết lộ bản thân nó cho bạn.

Thế thì đột nhiên bạn ở xa thế với tâm trí, bạn sẽ cười làm sao bạn có thể tin được ngay chỗ đầu tiên là bạn đã là tâm trí, làm sao bạn có thể tin được rằng bạn đã là thân thể. Nó sẽ có vẻ đơn giản buồn cười. Bạn sẽ cười vào toàn thể cái ngu xuẩn của nó.

"Không bị đồng nhất với tâm trí và thân thể - dầu vậy tôi vẫn không biết làm sao làm nó." Ai đang hỏi câu hỏi này, "Làm sao làm nó?" Thấy nó ngay lập tức; ai hỏi câu hỏi này, "Làm sao làm nó?" Đó là tâm trí kẻ muốn thao túng, đó là tâm trí kẻ muốn chi phối. Bây giờ tâm trí muốn dùng ngay cả Patanjali. Bây giờ tâm trí nói, "Đúng hoàn hảo. Mình đã hiểu rằng mình không là tâm trí " - và một khi bạn nhận ra rằng bạn không là tâm trí bạn sẽ trở thành siêu trí. Tham lam nảy sinh trong tâm trí; tâm trí nói, "Tốt. Mình đã trở thành siêu trí."

Tham lam về điều tối thượng, về phúc lạc tối thượng, tham lam ở trong vĩnh hằng, là thượng đế, đã nảy sinh trong tâm trí. Tâm trí nói, "Bây giờ mình không thể nghỉ được chừng nào mình chưa đạt tới điều tối thượng này, nó là gì." Tâm trí hỏi, "Làm sao làm nó?"

Nhớ lấy, tâm trí bao giờ cũng hỏi làm sao làm một việc. Cái "làm sao" là câu hỏi của tâm trí. Bởi vì "làm sao" nghĩa là kĩ thuật. Cái "làm sao" nghĩa là, "Chỉ cho tôi cách thức để tôi có thể chi phối, thao túng. Cho tôi kĩ thuật." Tâm trí là nhà kĩ thuật. "Cứ cho tôi kĩ thuật và tôi sẽ có khả năng làm nó."

Không có kĩ thuật cho nhận biết. Bạn phải là nhận biết để nhận biết. Không có kĩ thuật nào. Kĩ thuật yêu là gì? Bạn phải yêu để biết yêu là gì. Kĩ thuật bơi là gì? Bạn phải bơi. Tất nhiên lúc ban đầu việc bơi của bạn sẽ có chút ít hiểm nguy. Dần dần bạn học… nhưng bạn học bằng việc bơi. Không có cách khác. Nếu ai đó hỏi bạn, "Kĩ thuật đi xe đạp là gì?" - và bạn đạp xe, bạn cưỡi lên xe đẹp - nhưng nếu ai đó hỏi, bạn sẽ phải nhún vai. Bạn sẽ nói, "Khó nói." Kĩ thuật là gì? Làm sao bạn làm cân bằng bản thân bạn trên hai bánh xe? Bạn phải làm cái gì đó. Bạn đang làm cái gì đó, nhưng không phải là kĩ thuật; thay vì thế như một mẹo. Kĩ thuật là cái có thể dạy, và mẹo là cái phải được biết. Kĩ thuật là cái có thể được biến đổi thành việc dạy, và mẹo là cái gì đó bạn có thể học nhưng bạn không thể được dạy. Cho nên học dần dần.

Và bắt đầu từ những điều ít phức tạp. Đừng đột nhiên nhảy vào cái rất phức tạp. Đây là điều cuối cùng, điều phức tạp nhất: trở nên nhận biết về tâm trí, nhìn và thấy rằng bạn không là tâm trí. Nhìn sâu sắc tới mức bạn không còn là thân thể và không còn là tâm trí, đó là điều cuối cùng. Đừng nhảy. Bắt đầu từ những điều nhỏ bé.

Bạn cảm thấy đói. Cứ nhìn sự kiện này. Đói ở đâu? Trong bạn, hay ở đâu đó bên ngoài bạn? Nhắm mắt lại, dò dẫm trong bóng tối bên trong, cố gắng cảm và chạm và hình dung ra đói ở đâu.

Bạn bị đau đầu. Trước khi bạn uống aspirin làm chút ít thiền đi. Có thể là aspirin vậy không được cần tới. Cứ nhắm mắt lại và cảm đích xác chỗ đau đầu, định vị nó, hội tụ vào nó. Và bạn sẽ ngạc nhiên, rằng nó không phải là điều lớn thế như bạn đã hình dung trước đây, và nó không lan rộng khắp đầu. Nó có địa điểm, và bạn càng tới gần điểm đó, bạn càng trở nên xa cách khỏi nó. Đau đầu càng khuếch tán, bạn càng bị đồng nhất với nó, nó càng rõ ràng, hội tụ, được xác định, được đánh dấu, được định vị, bạn càng ở xa nó hơn.

Thế rồi tới một điểm nó giống như đầu kim, tuyệt đối hội tụ; thế thì bạn sẽ đi tới có vài thoáng nhìn. Thỉnh thoảng đầu kim đó sẽ biến mất, sẽ không có đau đầu. Bạn sẽ ngạc nhiên, "Nó đã đi đâu rồi?" Lần nữa nó sẽ tới. Lần nữa lại hội tụ, lần nữa nó sẽ biến mất. Tại việc hội tụ hoàn hảo, đau đầu biến mất, bởi vì tại việc hội tụ hoàn hảo bạn ở xa với đầu của bạn tới mức bạn không thể cảm thấy đau đầu được. Thử nó đi. Bắt đầu từ những điều nhỏ, đừng nhảy vào điều cuối cùng ngay lập tức thế.

Patanjali cũng đã đi con đường dài để tới những lời kinh này về vivek, khu biệt, nhận biết. Ông áy đã nói về nhiều điều làm chuẩn bị, như điều kiện tiên quyết cơ sở, rất cần thiết. Chừng nào bạn còn chưa hoàn thành mọi điều đó, sẽ khó cho bạn không đồng nhất bản thân bạn với tâm trí và thân thể.

Cho nên đừng bao giờ hỏi "làm sao" về nó. Nó không có liên quan gì tới "làm sao." Nó là việc hiểu đơn giản. Nếu bạn hiểu tôi, trong chính việc hiểu đó bạn sẽ có khả năng thấy ra vấn đề. Tôi không nói bạn sẽ có khả năng hiểu nó. Tôi nói bạn sẽ có khả năng thấy nó. Bởi vì khoảnh khắc chúng ta nói "hiểu," trí tuệ bước vào, tâm trí bắt đầu vận hành. "Thấy nó" là cái gì đó chẳng liên quan gì tới tâm trí.

Thỉnh thoảng bạn đang bước đi trên con đường đơn độc và mặt trời lặn và bóng tối buông xuống, và đột nhiên bạn thấy con rắn bò qua đường. Bạn làm gì? Bạn ủ ê suy nghĩ về nó? Bạn nghĩ về nó, phải làm gì, làm sao làm điều đó, hỏi ai? Bạn đơn giản nhảy ra khỏi đường. Việc nhảy ra đó là việc thấy; nó chẳng liên quan gì tới thiền. Nó chẳng liên quan gì tới suy nghĩ. Bạn sẽ nghĩ về sau, nhưng ngay bây giờ nó chỉ là việc thấy. Chính sự kiện con rắn có đó, khoảnh khắc bạn trở nên nhận biết về rắn, bạn nhảy ra khỏi đường. Nó phải là như vậy bởi vì tâm trí cần thời gian và con rắn sẽ không cần thời gian. Bạn phải nhảy mà không hỏi tâm trí. Tâm trí là quá trình; rắn nhanh hơn tâm trí bạn. Rắn sẽ không đợi, sẽ không cho bạn thời gian nghĩ phải làm gì. Đột nhiên tâm trí bị gạt sang bên và bạn vận hành từ vô trí, bạn vận hành từ bản thể của bạn. Trong nguy hiểm sâu điều đó bao giờ cũng xảy ra.

Đó là lí do tại sao mọi người bị hấp dẫn thế tới nguy hiểm. Đi trong xe tốc độ cao, đi một trăm dặm một giờ hay thậm chí hơn, hồi hộp là gì? Hồi hộp là của vô trí. Khi bạn lái xe một trăm dặm một giờ, không có thời gian để nghĩ. Bạn phải hành động từ vô trí. Nếu cái gì đó xảy ra và bạn bắt đầu nghĩ về nó, bạn bị lạc. Bạn phải hành động ngay lập tức; không một khoảnh khắc nào bị bỏ phí. Cho nên tốc độ xe càng lớn, tâm trí càng bị gạt sang bên, và bạn cảm thấy hồi hộp sâu - cảm giác lớn lao về sống động - dường như bạn đã từng chết mãi cho tới giờ và đột nhiên bạn đã vứt bỏ mọi sự chết và cuộc sống đã nảy sinh trong bạn.

Nguy hiểm có hấp dẫn sâu, kiểu thôi miên, nhưng hấp dẫn là của vô trí. Nếu bạn có thể làm nó khi chỉ ngồi bên cạnh cây hay sông hay chỉ ở trong phòng bạn, không cần nhận rủi ro thế. Nó có thể được làm ở bất kì chỗ nào. Bạn chỉ phải gạt tâm trí sang bên - bất kì khi nào bạn có thể gạt tâm trí sang bên - và chỉ nhìn mọi sự mà không có tâm trí can thiệp. Tôi đã nghe:

Một nhà nhân chủng học ở Java bắt gặp một bộ lạc ít được biết tới với một lễ tang kì lạ. Khi một người chết, họ chôn người đó trong sáu mươi ngày và thế rồi đào người đó lên. Người đó được đặt trong phòng tối trên một tấm đá mát, và hai mươi thiếu nữ đẹp nhất của bộ lạc này nhảy múa điệu vũ gợi tình trần truồng quanh cái xác trong ba giờ.

"Sao các ông làm điều này?" nhà nhân chủng học hỏi tù trưởng của bộ lạc, ông này đáp, "Nếu như anh ta không dậy thì chúng tôi chắc chắn anh ta chết!"

Đó là hấp dẫn của những điều bị cấm kị. Nếu dục bị cấm thì nó trở thành hấp dẫn. Bởi vì mọi điều được phép đều trở thành một phần của tâm trí. Cố hiểu điều này.

Mọi thứ được phép đều trở thành một phần của tâm trí; nó đã được lập trình. Bạn được mong đợi yêu vợ bạn hay chồng bạn; nó là một phần của tâm trí. Nhưng khoảnh khắc bạn bắt đầu quan tâm tới vợ của ai đó khác, nó không phải là một phần của tâm trí; nó không được được lập trình. Nó cho bạn tự do nào đó, tự do nào đó để đi ra khỏi rãnh xã hội, nơi mọi thứ là qui ước, nơi mọi thứ là thuận tiện - nhưng mọi thứ cũng chết. Bạn trở nên quan tâm sâu sắc tới người đàn bà của ai đó khác. Người đó có thể chán ngán người đàn bà đó, người đó có thể đang cố tìm cách nào đó để trở nên sống động lần nữa - người đó thậm chí có thể trở nên quan tâm tới vợ bạn.

Vấn đề không phải là người đàn bà hay đàn ông đặc biệt. Vấn đề là điều bị cấm đoán, điều vô đạo đức, điều bị kìm nén - rằng nó không phải là một phần của tâm trí được chấp nhận của bạn. Nó đã không được nạp vào trong tâm trí bạn.

Chừng nào con người còn chưa hoàn toàn có năng lực trở thành vô trí, những hấp dẫn này vẫn tiếp tục.

Và đây là cái ngớ ngẩn của toàn thể vấn đề: rằng những hấp dẫn này đã được tạo ra bởi những người nghĩ bản thân họ là đạo đức, trong sạch đạo đức, tôn giáo. Họ càng bác bỏ cái gì đó, nó càng trở nên hấp dẫn hơn, mời chào hơn; bởi vì nó cho bạn cơ hội thoát ra khỏi lối mòn, nó cho bạn cơ hội thoát ra đâu đó mà không có tính xã hội. Bằng không thì xã hội cứ tiếp diễn mãi, chen chúc trong bạn ở mọi nơi. Ngay cả khi bạn đang yêu vợ bạn xã hội đứng đó quan sát.

Ngay cả trong chỗ riêng tư của bạn xã hội vẫn có đó, nhiều như ở bất kì đâu khác, bởi vì xã hội là trong tâm trí bạn, trong chương trình mà nó đã trao cho tâm trí bạn. Từ đó nó cứ vận hành. Nó là phương cách rất tinh ranh.

Thỉnh thoảng mọi người cảm thấy như làm cái gì đó mà không được phép, chỉ nói có với cái gì đó mà bao giờ người ta cũng ép phải nói không - chỉ để đi ngược lại bản thân người ta. Bởi vì cái "bản thân người ta" đó không là gì ngoài chương trình mà xã hội đã trao cho bạn.

Xã hội càng chặt chẽ, càng nhiều khả năng của nổi dậy. Xã hội càng tự do, càng ít khả năng cho nổi dậy. Tôi sẽ gọi một xã hội là cách mạng nơi người nổi dậy biến mất bởi vì họ không còn được cần tới. Tôi sẽ gọi một xã hội là tự do khi không cái gì bị bác bỏ, do đó không có hấp dẫn bệnh tật trong nó. Nếu xã hội chống lại ma tuý, ma tuý sẽ hấp dẫn bạn, bởi vì chúng cho bạn cơ hội để gạt tâm trí sang bên. Bạn bị nặng gánh bởi nó quá nhiều.

Nhớ lấy, điều này có thể được thực hiện mà không tự tử. Sự hồi hộp tới với bạn khi bạn làm cái gì đó, điều xã hội không cho phép, đang tới từ trạng thái không có tâm trí, nhưng với giá rất lớn. Cứ nhìn đứa trẻ nhỏ trốn ở đâu đó đằng sau bức tường hút thuốc. Nhìn mặt chúng - rạng rỡ thế. Chúng sẽ ho và nước mắt sẽ trào ra từ chúng vì hút khói vào, thở nó ra chỉ là ngu xuẩn. Tôi không nói nó là tội lỗi. Một khi bạn nói nó là tội lỗi nó trở thành hấp dẫn. Tôi đơn giản nói nó là ngu xuẩn, nó là không thông minh. Nhưng quan sát đứa trẻ nhỏ phì phèo điếu thuốc lá - khuôn mặt nó. Có thể nó đang bị rắc rối sâu sắc, toàn thể hệ thống hô hấp của nó bị rắc rối, buồn nôn, nước mắt trào ra, và nó cảng thấy bị dồn nén - nhưng điều mừng là nó có thể làm cái gì đó mà không được phép. Nó có thể làm cái gì đó mà không phải là một phần của tâm trí, điều không được mong đợi. Nó cảm thấy tự do.

Điều này có thể được đạt tới rất dễ dàng qua thiền. Không cần đi vào những con đường tự tử như thế. Nếu bạn có thể học cách gạt tâm trí sang bên...

Khi bạn được sinh ra bạn không có tâm trí; bạn được sinh ra không có tâm trí nào. Đó là lí do tại sao bạn không thể nhớ được vài năm cuộc đời bạn, ngay những năm đầu, ba, bốn, năm tuổi. Bạn không nhớ chúng. Tại sao? Bạn có đó, sao bạn không nhớ? Tâm trí còn chưa được kết tinh. Bạn đi ngược lại, bạn có thể nhớ cái gì đó đã xảy ra gần bốn tuổi, và thế rồi đột nhiên có khoảng trắng, thế thì bạn không thể đi sâu thêm được. Điều gì đã xảy ra? Bạn có đó, rất sống động. Thực ra sống động hơn bạn sẽ từng sống lần nữa, vì các nhà khoa học nói rằng ở bốn tuổi đứa trẻ đã học, biết, thấy, bẩy mươi nhăm phần trăm của mọi tri thức mà sẽ có đó trong toàn thể cuộc sống của nó. Bẩy mươi nhăm phần trăm ở bốn tuổi! Bạn đã sống bẩy mươi nhăm phần trăm cuộc đời bạn, nhưng không kí ức sao? Bởi vì tâm trí còn chưa được kết tinh. Ngôn ngữ còn phải được học, mọi sự còn được phân loại, dán nhãn. Chừng nào bạn chưa thể dán nhãn cho một thứ bạn không thể nhớ được nó. Làm sao nhớ được nó? Bạn không thể sống nó trong tâm trí của bạn ở đâu đó. Bạn không có tên cho nó. Cho nên đầu tiên cái tên phải được học, thế thì bạn có thể nhớ.

Đứa trẻ tới không có tâm trí. Sao tôi nhấn mạnh vào điều này? Để nói với bạn rằng con người của bạn có thể tồn tại mà không có tâm trí; không có sự cần thiết về tâm trí để có đó. Nó chỉ là một cấu trúc hữu ích trong xã hội, nhưng đừng bị gắn cố định với cấu trúc đó. Vẫn còn chùng lỏng để cho bạn có thể tuột ra khỏi nói. Điều đó là khó, nhưng nếu bạn bắt đầu làm nó thì dần dần bạn sẽ có khả năng làm.

Khi bạn về nhà từ văn phòng, trên đường cố gắng vứt bỏ văn phòng hoàn toàn đi. Nhớ đi nhớ lại rằng bạn đang đi về nhà, không cần mang văn phòng về. Cố gắng không nhớ tới văn phòng. Nếu bạn bắt quả tang mình đang nhớ cái gì đó của văn phòng lần nữa, vứt nó đi ngay lập tức, thoát ra khỏi nó, tuột ra khỏi nó. Làm thành vấn đề rằng ở nhà bạn sẽ ở nhà thôi. Và ở văn phòng thì quên mọi thứ ở nhà đi, vợ, con, và mọi thứ. Dần dần học dùng tâm trí và không bị nó dùng.

Bạn đi ngủ và tâm trí tiếp tục. Bạn nói đi nói lại, "Dừng!" nhưng nó không nghe bởi vì bạn chưa bao giờ huấn luyện nó nghe bạn. Bằng không khoảnh khắc bạn nói, "Dừng!" nó phải dừng chứ. Nó là cái máy. Cái máy không thể nói, "Không!" Bạn bật quạt lên, nó phải chạy, bạn tắt nó đi, nó phải dừng. Khi bạn dừng quạt, quạt không thể nói, "Không! Tôi muốn tiếp tục thêm chút nữa."

Nó là cái máy tính sinh học, tâm trí của bạn. Nó là cái máy rất tinh vi, rất hữu dụng; một nô lệ tốt nhưng là người chủ rất tồi.

Cho nên tỉnh táo thêm đi, cố thấy mọi thứ thêm. Sống vài khoảnh khắc mỗi ngày, hay vài giờ nếu bạn có thể xoay xở được, mà không có tâm trí. Thỉnh thoảng khi bơi trong sông, khi bạn để quần áo trên bờ, thế thì để cả tâm trí ở đó nữa. Thực ra làm một cử chỉ để tâm trí ở đó và đi vào sông một cách tỉnh táo, rạng ngời với tỉnh táo, liên tục nhớ. Nhưng tôi không nói phải làm thành lời, tôi không nói rằng bạn cứ nói với bản thân bạn, "Không, mình không phải là tâm trí," bởi vì thế thì có tâm trí. Chỉ hiểu biết ngầm ẩn, không thành lời.

Ngồi trong vườn, nằm trên bãi cỏ, quên nó đi. Không có nhu cầu. Chơi với con bạn, quên nó đi. Không có nhu cầu. Yêu vợ bạn, quên nó đi. Không có nhu cầu. Ăn thức ăn, phỏng có ích gì mà mang tâm trí? Hay tắm, phỏng có ích gì mà mang tâm trí vào buồng tắm?

Cứ dần dần, từ từ... và không cố làm quá nhiều, bởi vì thế thì bạn sẽ thất bại. Nếu bạn cố làm quá nhiều, sẽ khó và bạn sẽ nói, "Điều đó là không thể được." Không, cố nó theo từng chút một thôi. Để tôi kể cho bạn một giai thoại:

Cohen có ba con gái và liều lĩnh tìm quanh kén rể. Một thanh nhiên như vậy sắp tới và Cohen vồ lấy anh ta. Ba cô con gái diễu hành trước anh ta sau bữa ăn thịnh soạn. Cô Rachel, cô cả, người rõ ràng là xấu - thực ra cô ấy xấu kinh khủng. Cô thứ hai, Esther, trông không thực tệ nhưng rõ ràng béo - thực ra cô ấy béo kinh khủng. Cô thứ ba Sonia, tuyệt đẹp, đẹp một cách đáng yêu theo bất kì chuẩn nào.

Cohen kéo chàng thanh niên sang bên và nói, "Này, cậu nghĩ gì về chúng? Ta đã có của hồi môn cho chúng - đừng lo. Năm trăm pounds cho Rachel, hai trăm năm mươi cho Esther, và ba nghìn pounds cho Sonia."

Anh chàng thanh niên điếng người: "Nhưng sao, sao ông có nhiều của hồi môn thế cho cô đẹp nhất?"

Cohen giải thích, "Thế này, chuyện là thế này. Nó mới hơi chút có thai bé tí xíu, bé tí tẹo thôi."

Cho nên bắt đầu mang thai chút ít mọi ngày đi - với nhận biết. Đừng trở nên mang thai theo cách bán sỉ. Một chút ít thôi, dần dần. Đừng cố làm nhiều quá, bởi vì điều đó nữa lại là thủ đoạn của tâm trí. Bất kì khi nào bạn thấy ra vấn đề, tâm trí liên cố làm quá nhiều về nó. Tất nhiên bạn thất bại. Khi bạn thất bại tâm trí nói, "Thấy chưa, mình bao giờ cũng nói điều này là không thể được mà." Làm các mục tiêu rất nhỏ thôi. Đi từng bước mỗi lúc, thậm chí từng li một. Không vội vàng. Cuộc sống là vĩnh hằng.

Nhưng đây là thủ đoạn của tâm trí. Tâm trí nói, "Bây giờ mình đã thấy ra vấn đề. Làm nó ngay lập tức - trở thành không bị đồng nhất với tâm trí." Và tất nhiên tâm trí cười vào cái ngu xuẩn của bạn. Trong nhiều kiếp sống bạn đã từng huấn luyện tâm trí, huấn luyện bản thân bạn, trở nên bị đồng nhất; thế rồi trong một chớp loé bất thần của một khoảnh khắc bạn muốn thoát ra khỏi nó. Không dễ như vậy đâu. Từng chút một, từng li một, dần dần, cảm thấy con đường của bạn, di chuyển đi. Và đừng hỏi quá nhiều, bằng không bạn sẽ mất mọi tự tin vào bản thân mình. Và một khi điều đó bị mất, tâm trí trở thành người chủ thường hằng.

Mọi người cố làm điều này nhiều lần. Trong ba mươi năm một người đã từng hút thuốc, và thế rồi đột nhiên một ngày nào đó, trong một khoảnh khắc điên khùng, người đó quyết định không hút chút nào. Trong một giờ, hai giờ người đó tiến hành, nhưng một ham muốn lớn nảy sinh, một ham muốn vô cùng nảy sinh. Toàn thể con người của người đó dường như nổi giận, trong hỗn độn. Thế rồi dần dần người đó cảm thấy điều này là quá nhiều. Mọi công việc của người đó dừng lại; người đó không thể làm việc trong xưởng máy, người đó không thể làm việc trong văn phòng. Người đó bao giờ cũng bị che mờ bởi thôi thúc hút thuốc. Điều đó dường như quá quấy rối, với giá lớn thế. Thế rồi lần nữa vào một khoảnh khắc điên khùng khác người đó lấy thuốc lá ra khỏi túi, bắt đầu hút, và cảm thấy được thảnh thơi; nhưng người đó đã làm một thực nghiệm rất nguy hiểm.

Trong ba giờ đó khi người đó không hút thuốc, người đó đã học một điều về bản thân mình: rằng người đó bất lực, rằng người đó không thể làm được gì, rằng người đó không thể đi theo một quyết định, rằng người đó không có ý chí, rằng người đó bất lực. Một khi điều này lắng đọng, và việc lắng đọng này có trong mọi người dần dần... Bạn thử một lần với hút thuốc, lần khác với ăn kiêng, và lần khác nữa với cái gì đó khác, và lặp đi lặp lại bạn thất bại. Thất bại trở thành điều thường hằng trong bạn. Dần dần bạn bắt đầu trở thành mẩu gỗ trôi giạt, bạn nói, "Mình không thể làm được cái gì." Và nếu bạn cảm thấy bạn không thể làm được, thế thì ai có thể làm?

Nhưng toàn thể cái ngu xuẩn nảy sinh bởi vì tâm trí chơi xỏ bạn. Nó bao giờ cũng bảo bạn ngay lập tức làm cái gì đó mà với cái đó cần huấn luyện lớn và kỉ luật lớn; và thế rồi nó làm cho bạn thành bất lực. Nếu bạn bất lực tâm trí trở thành rất có hiệu lực. Điều này bao giờ cũng theo tỉ lệ: nếu bạn có hiệu lực, tâm trí trở thành bất lực. Nếu bạn có hiệu lực, thế thì tâm trí không thể có hiệu lực được; nếu bạn bất lực, tâm trí trở thành có hiệu lực. Nó sống trên năng lượng của bạn, nó sống trên thất bại của bạn, nó sống trên cái ta bị thất bại của bạn, ý chí bị thất bại của bạn. Cho nên đừng bao giờ làm quá nhiều.

Tôi đã nghe nói về một nhà huyền môn Trung Quốc, Mạnh Tử, một đệ tử lớn của Khổng Tử. Một người tới ông ấy, người nghiện thuốc phiện, và người này nói, "Điều đó là rất, rất không thể được. Tôi đã thử mọi cách, mọi phương pháp. Mọi thứ chung cuộc đều thất bại. Ông có thể giúp tôi được không?"'

Mạnh Tử cố gắng hiểu toàn thể câu chuyện, lắng nghe nó, đi tới hiểu điều đã xảy ra: người đó đã làm quá nhiều. Ông ấy đưa cho người đó một mẩu phấn và bảo người đó, "Cân thuốc phiện được dùng theo mẩu phấn này, và bất kì khi nào ông cân, viết "một," lần sau viết "hai," lại viết "ba," và cứ thế viết lên tường bao nhiêu lần ông dùng thuốc phiện. Và ta sẽ tới sau một tháng."

Người đó đã thử. Mỗi lần người đó dùng thuốc phiện người đó đều phải cân nó bằng với viên phấn, và viên phấn biến mất dần dần, rất chậm, bởi vì mỗi lần ông ấy phải viết "một," thế rồi viết bằng cùng mẩu phấn đó "hai," "ba"... Nó bắt đầu biến mất. Nó là gần như không thấy được lúc ban đầu, mỗi lần số lượng lại được rút lại, nhưng theo cách rất tinh tế. Sau một tháng khi Mạnh Tử tới gặp người này, người này cười; người này nói, "Thầy xỏ tôi! Và... nó có tác dụng. Nó vô hình thế - tới mức tôi không thể cảm thấy thay đổi, nhưng thay đổi đang xảy ra. Một nửa viên phấn đã biến mất - và với một nửa viên phấn, một nửa thuốc phiện đã biến mất."

Mạnh Tử nói với người này, "Nếu ông muốn đạt tới mục đích đừng bao giờ chạy. Cứ đi chậm thôi."

Một trong những câu nói nổi tiếng nhất của Mạnh Tử là: "Nếu ông muốn đạt tới, đừng bao giờ chạy." Nếu bạn thực sự muốn đạt tới, thậm chí không cần bước. Nếu bạn thực sự muốn đạt tới, bạn đã ở đó rồi. Đi chậm thế vào! Nếu thế giới mà nghe theo Mạnh Tử, Khổng Tử, Lão Tử và Trang Tử chắc đã có thế giới khác toàn bộ. Nếu bạn hỏi họ làm sao quản lí được thế vận hội Olympic của chúng ta, họ sẽ nói, "Trao giải thưởng cho người bị thất bại nhanh nhất. Trao giải thưởng đầu tiên cho người là người đi bộ chậm nhất, không trao cho người chạy nhanh nhất. Để có đua tài, nhưng giải thưởng thuộc về người chậm nhất."

Nếu bạn đi chậm trong cuộc sống, bạn sẽ đạt tới nhiều, và với duyên dáng và vĩ đại và chân giá trị. Đừng bạo hành, cuộc sống không thể bị thay đổi bởi bất kì bạo hành nào. Khéo léo vào. Phật có một từ đặc biệt cho nó; ông ấy gọi nó là upaya, "Khéo léo." Nó là hiện tượng phức tạp. Quan sát mọi bước và di chuyển rất thận trọng. Bạn đang đi ở chỗ rất, rất nguy hiểm, dường như đi giữa hai đỉnh trên dây kéo căng, như người đi trên dây. Cân bằng từng khoảnh khắc, và đừng cố chạy; bằng không thất bại là chắc chắn.

"Không bị đồng nhất với tâm trí và thân thể - dầu vậy tôi không biết làm sao làm nó. Tôi tự nhủ mình: mình không phải là tâm trí, không nghe theo nỗi sợ của mình, yêu bản thân mình, hài lòng..." Dừng tất cả những cái vô nghĩa này lại. Đừng nói gì tới tâm trí, bởi vì người nói là tâm trí. Thay vì thế bạn im lặng và lắng nghe. Trong im lặng không có tâm trí. Trong những khoảng hở nhỏ khi không có lời, không có tâm trí. Tâm trí là tuyệt đối ngôn ngữ, nó là ngôn ngữ. Cho nên bắt đầu trượt vào trong các lỗ hổng đi. Thỉnh thoảng chỉ nhìn, dường như bạn là kẻ ngốc, không nghĩ chỉ nhìn. Thỉnh thoảng đi và xem những người được biết là kẻ ngốc. Họ đơn giản ngồi đó - nhìn mà chẳng nhìn cái gì. Thảnh thơi, hoàn toàn thảnh thơi, mặt họ có vẻ đẹp. Không căng thẳng, không làm gì, hoàn toàn thoải mái, ở nhà. Chỉ xem họ.

Nếu bạn có thể ngồi trong một giờ như kẻ ngốc mọi ngày, bạn sẽ đạt tới.

Lão Tử đã nói, "Người đời sáng chói, riêng ta ngu dốt." Một trong những nhà tiểu thuyết nổi tiếng nhất, Fyodor Dostoevski, đã viết trong nhật kí của mình rằng khi ông ấy còn trẻ ông ấy hay bị ngất xỉu động kinh, và sau cơn ngất, lần đầu tiên ông ấy có thể hiểu thực tại là gì. Ngay lập tức sau cơn ngất xỉu mọi thứ đều trở thành tuyệt đối im lặng. Ý nghĩ dừng lại. Người khác đã cố tìm thuốc và bác sĩ, và ông ấy cực kì vui mừng. Cơn ngất xỉu đã cho ông ấy thoáng nhìn về vô trí.

Bạn có thể ngạc nhiên mà biết rằng nhiều người động kinh đã trở thành nhà huyền môn và nhiều nhà huyền môn thường có những cơn ngất xỉu động kinh - kể cả Ramakrishna. Ramakrishna sẽ đi vào cơn ngất xỉu. Ở Ấn Độ chúng ta không gọi nó là ngất xỉu. Chúng ta gọi nó là samadhi. Người Ấn Độ là người láu lỉnh. Khi một người định đặt tên cho một thứ, sao không đặt tên nó cho đẹp vào? Nếu chúng gọi nó là "vô trí" điều đó có vẻ hoàn toàn tốt. Nếu tôi nói, "Là kẻ ngốc đi," bạn cảm thấy bị rối loạn, không thoải mái. Nếu tôi nói, "Trở thành vô trí," mọi thứ là được. Nhưng nó đích xác là cùng trạng thái.

Kẻ ngốc ở dưới tâm trí, thiền nhân ở trên tâm trí, nhưng cả hai đều không có tâm trí nào. Tôi không nói rằng kẻ ngốc đích xác là thiền nhân, nhưng điều gì đó tương tự. Kẻ ngốc không nhận biết rằng người đó có vô trí, và người vô trí nhận biết rằng người đó có vô trí. Khác biệt lớn lao, nhưng tương tự cũng có. Có tương tự nào đó giữa người điên và người đã nhận ra. Trong Sufi giáo họ được gọi là "người điên"; người đã nhận ra được biết là người điên. Họ điên theo một cách nào đó: họ đã vứt bỏ tâm trí.

Dần dần, học điều đó một cách chậm rãi. Cho dù bạn có thể có vài giây của tính ngu si siêu này, khi bạn không nghĩ gì, khi bạn không biết bạn là ai, khi bạn không nghĩ tại sao bạn là vậy, khi bạn không biết cái gì chút nào và bạn đang ở sâu trong trạng thái không biết, trong dốt nát sâu sắc, trong im lặng sâu sắc của dốt nát; trong im lặng đó cách nhìn sẽ tới với bạn, rằng bạn không là thân thể, bạn không là tâm trí. Bởi vì bạn sẽ nói thành lời nó! Nó sẽ là sự kiện, cũng như mặt trời chiếu sáng ở đó. Bạn không cần nói rằng có mặt trời và việc chiếu sáng. Khi chim đang hót - không có nhu cầu nói chúng đang hót. Bạn có thể chỉ lắng nghe và nhận biết và biết rằng chúng đang hót, không nói điều đó.

Đích xác theo cùng cách, chuẩn bị cho bản thân bạn một cách dần dần, và một ngày nào đó bạn sẽ nhận ra bạn không là thân thể không là tâm trí - thậm chí không là cái ta, linh hồn! Bạn là cái trống rỗng vô cùng, cái không - tính không. Bạn hiện hữu, nhưng không có biên giới nào, không có lằn ranh nào, không định nghĩa nào. Trong im lặng hoàn toàn đó người ta đi tới cái hoàn hảo, tới chính đỉnh của cuộc sống, của sự tồn tại.

Câu hỏi 2

Mỗi lần tôi cảm thấy là một với bản thân tôi và trong giao cảm với thầy, tâm trí tôi tạo ra trò bản ngã khổng lồ về tôi đang tiến bộ tốt làm sao. Chẳng mấy chốc tôi trở lại trong bùn. Xin thầy động viên tôi?

Lần nữa sao? Bạn sẽ vào bùn lần nữa sao! Bạn hỏi về động viên sao? Tôi không thể động viên bạn được. Tôi đang làm nản lòng bạn toàn bộ, để cho bạn không bao giờ lại vào trong bùn nữa. Ai đang hỏi xin động viên? Cùng bản ngã đó.

Bạn cứ thay đổi câu hỏi của bạn, nhưng nó vẫn còn trong cùng cách tinh vi - dường như bạn đã quyết định không nhìn sự kiện này. Bây giờ bạn đã nhìn vào sự kiện này, dầu vậy bạn vẫn muốn làm sai lạc nó.

"Mỗi lần tôi cảm thấy là một với bản thân tôi và trong giao cảm với thầy, tâm trí tôi tạo ra trò bản ngã khổng lồ về tôi đang tiến bộ tốt làm sao. Chẳng mấy chốc tôi trở lại trong bùn." Bất kì khi nào bản ngã nảy sinh, sớm hay muộn bạn sẽ trong bùn. Bạn không thể né tránh được bùn nếu bạn không thể né tránh được bản ngã.

Nhìn xem. Các nhà khoa học nói rằng ngay cả nói, "Ngày mai lại vào buổi sáng mặt trời sẽ lên," cũng chỉ là một giả định. Nó có thể không như vậy; không có chắc chắn về nó. Nó đã là vậy mãi cho tới giờ, nhưng cái gì là chắc chắn rằng ngày mai mặt trời lại sẽ mọc lên vào buổi sáng? Không có chắc chắn tuyệt đối về điều đó. Nó chỉ là một suy diễn dựa trên kinh nghiệp quá khứ rằng mọi ngày nó đã từng là vậy, cho nên nó sẽ là vậy. Nhưng nó không thể được làm thành một khẳng định khoa học. Nó có thể vậy, nó có thể không vậy.

Nhưng khi có liên quan tới bạn, khoảnh khắc bạn lấy việc sinh, cái chết của bạn là tuyệt đối chắc chắn - còn chắc chắn hơn mặt trời mọc ngày mai. Tại sao? Ngay cả các nhà khoa học cũng không thể nói được, "Có thể bạn sẽ chết hay có thể bạn sẽ không chết." Không, bạn sẽ chết. Điều đó là chắc chắn! bởi vì trong chính việc sinh, cái chết đã xảy ra. Sinh đã là chết rồi, một mặt của cùng đồng tiền. Cho nên nếu bạn được sinh ra, bạn sẽ chết.

Các nhà khoa học nói rằng nếu bạn muốn làm một phát biểu có đề phòng, bạn có thể nói ngần này thôi: rằng nếu mọi hoàn cảnh vẫn còn như cũ, thế thì mặt trời sẽ mọc lại ngày mai. Với điều kiện này: rằng nếu mọi thứ vẫn còn như cũ. Nhưng vẫn còn như cũ không áp dụng được cho cái chết. Dù mọi thứ vẫn còn như cũ hay không, người được sinh ra đều sẽ chết. Cái chết dường như là điều chắc chắn duy nhất trong cuộc sống - điều duy nhất. Mọi thứ khác dường như chỉ là có lẽ, có thể.

Cùng điều này là đúng về bản ngã và bùn. Một khi bản ngã đã nảy sinh, bạn sẽ ở trong bùn. Bởi vì bản ngã và bùn là hai mặt của cùng đồng tiền. Bạn không thể né tránh rơi vào bùn một khi bạn đã vươn lên cùn với con sóng của bản ngã. Bạn có thể tránh việc vươn lên cùng con sóng của bản ngã - điều đó bạn có thể tránh được. Thế thì bùn cũng được tránh. Cho nên cảnh giác ngay từ chính lúc đầu.

"Xin thầy động viên tôi?" bạn hỏi tôi. Nếu tôi động viên bạn sẽ lại bay lên cao, bạn sẽ lại bắt đầu nghĩ bạn đang làm tốt. Không, tôi ở đây để làm nản lòng bạn. Tôi ở đây để phá huỷ bạn, để triệt tiêu bạn, để cho toàn thể trò bản ngã biến mất. Bằng không bạn sẽ hỏi đi hỏi lại cùng câu hỏi, từ góc này, từ góc khác.

Và câu trả lời của tôi vẫn còn như cũ. Bạn dường như hỏi những câu hỏi khác; bạn không hỏi những câu hỏi khác đâu. Và tôi có thể dường như trả lời cho bạn câu trả lời khác, điều đó nữa cũng không đúng. Bạn hỏi cùng câu hỏi, bạn hình thành theo cách khác; tôi trả lời cùng câu trả lời, tôi phải hình thành ra cách khác vì bạn. Để tôi kể cho bạn một giai thoại:

Một khách thăm Ulster thấy bản thân mình bị một toán thô bạo gây phiền hà. "Ông là người Cơ đốc giáo hay Tin lành?" kẻ lãnh đạo nói, vung vẩy dùi cui một cách đe doạ. Vị khách, không thể nào chắc chắn được câu trả lời nào là câu được mong đợi, viện tới cách lảng tránh. "Thực tại, tôi là người Do Thái," ông ta nói. Việc lảng tránh của ông ta không hiệu quả gì mấy. "Do Thái Cơ đốc giáo hay Do Thái Tin Lành?" là câu hỏi tiếp.

Bạn không thể né tránh được; câu hỏi này phải được đối diện. Và câu hỏi này phải được trả lời không phải bởi tôi mà bởi bạn. Bởi vì nó là câu hỏi của bạn.

Nếu bạn có thể thấy rằng khoảnh khắc ý tưởng nảy sinh là "Mình đang làm hoàn toàn tốt, làm tốt," bản ngã nảy sinh, thế thì khi ý tưởng tiếp nảy sinh rằng bạn đang làm tốt, cười to vào, cười vỡ bụng. Cười ngay lập tức, đừng phí một khoảnh khắc nào. Tiếng cười là cực kì có ích trong việc phá huỷ bản ngã. Cười bản thân bạn. Thấy ra vấn đề của nó: Lại lần nữa à? Cười to vào, và đột nhiên bạn sẽ thấy bạn đã không ở điều đúng, và sẽ không có bùn. Bùn được tạo ra bởi bản ngã; nó là sản phẩm phụ.

Cứ quan sát. Điều đó là gian nan, nhưng một khi bạn nắm được cái mẹo của nó, nó trở thành rất đơn giản.

Và đừng bao giờ hỏi sự động viên từ tôi. Chỉ hỏi về hiểu biết. Hỏi về nhận biết, nhưng không hỏi về động viên. Ngôn ngữ của động viên là ngôn ngữ của bản ngã. Bạn muốn động viên, ai đó vỗ tay, tán thưởng, và nói rằng bạn làm hoàn toàn tốt. Bạn muốn cả thế giới đeo vòng hoa cho bạn, nói rằng bạn thật vĩ đại. Nhưng nhu cầu này nảy sinh? Nhu cầu này nảy sinh bởi vì sâu bên dưới bạn không chắc chắn, sâu bên dưới bạn không chắc chắn liệu bạn có thực làm tốt hay không. Nếu bạn thực sự làm tốt, chẳng cần động viên nào. Nếu bạn thực sự làm tốt, bạn không khao khát mọi người vỗ tay và ca ngợi và đeo vòng hoa cho bạn. Không có nhu cầu. Nhu cầu nảy sinh bởi vì tham vọng bên trong, lẫn lộn bên trong, mơ hồ bên trong, không chắc chắn bên trong.

Và nhớ lấy, bạn có thể thu thập đám đông ca ngợi bạn, nhưng điều đó sẽ không giúp ích cho bạn. Điều đó sẽ không thể lừa được bạn. Bạn có thể có khả năng lừa bản thân bạn, nhưng điều đó sẽ không giúp cho bạn. Đó là chính trị là gì. Toàn thể chính trị không là gì ngoài việc tìm kiếm sự động viên từ người khác. Bạn trở thành tổng thống một nước - bạn cảm thấy rất thoải mái, rất cao - nhưng ngay chỗ đầu tiên, việc bạn muốn sự động viên của mọi người, bạn muốn họ hoan nghênh, biểu lộ rằng bạn cảm thấy sâu bên dưới rất kém cỏi, rằng bạn không đánh giá cao con người bạn. Bạn muốn nó được đấu giá ở chợ để biết.

Tôi đã nghe, có lần Mulla Nasruddin đi ra bãi chợ với con lừa của anh ta. Anh ta muốn bán nó bởi vì anh ta chán ngán nó rồi. Nó là con lừa tồi nhất có thể. Nó sẽ không đi tới nơi Mulla muốn nó đi; nó sẽ chỉ đi tới nơi nó muốn đi. Và nó sẽ đá và nó sẽ tạo ra nhiều ầm ĩ - ở bất kì đâu. Và bất kì đâu có đám đông nó sẽ tạo ra rắc rối cho Mulla. Cho nên, một hôm chán quá, anh ta đi ra chợ. Nhiều khách hàng hỏi, và anh ta kể lại toàn thể câu chuyện, chuyện thực, về đây là kiểu lừa gì. Cho nên không ai sẵn sàng mua nó. Ai sẽ mua con lừa như thế? Và lúc đó trời tối rồi, và cả ngày nhiều người đã tới và anh ta lại kể toàn bộ câu chuyện một cách trung thực... và mọi người đều cười.

Thế rồi một người tới, và người đó nói, "Anh ngu vừa vừa chứ. Anh sẽ không bao giờ có thể bán được con lừa này; đây không phải là cách bán. Anh cho tôi ít tiền hoa hồng và tôi sẽ đấu giá nó. Chỉ để xem cách nó được thực hiện." Cho nên Mulla nói, "Thôi được," vì anh ta cũng mệt rồi.

Người này đứng lên ghế, nói to, "Con lừa vĩ đại nhất đã từng có đây, con vật đẹp nhất, con vật đáng yêu nhất, vâng lời - gần như tôn giáo!"

Đám đông tụ tập lại và họ bắt đầu đấu giá, và giá bắt đầu lên ngày càng cao hơn; và ngay cả Mulla cũng bị kích động. Anh ta nói, "Đợi đã! Tôi không muốn bán một con vật đẹp thế! Tôi không thể bán được. Tôi chưa bao giờ biết tới những phẩm chất này của nó. Ông ấy tiền hoa hồng của ông đi, tôi không muốn nó bị bán đi."

Đây là điều chính trị là gì. Bạn không biết giá trị của bạn, bạn đi ra bãi chợ, bạn cho phép bản thân bạn được đấu giá, và khi mọi người tới và họ bắt đầu đánh giá bạn - bạn quảng cáo - khi họ bắt đầu đánh giá bạn, bạn cảm thấy tốt. Bạn bắt đầu cảm thấy rằng bạn có giá trị nào đó; bằng không sao nhiều người thế phát điên theo bạn?

Người đã cảm thấy bản thể của mình không còn cần bất kì động viên nào. Thử cảm thấy bản thân bạn xem. Mọi động viên, mọi hứng khởi, đều nguy hiểm - nó thổi phồng bạn lên. Bản ngã tận hưởng nó nhiều lắm, nhưng bản ngã là tật của bạn, bệnh của bạn. Bạn không cần động viên; bạn cần hiểu. Bạn cần sáng tỏ để thấy.

Và tôi không ở đây để tạo ra lính tráng, để động viên bạn và gây hứng khởi cho bạn và bảo bạn đi và đánh nhau cho đất nước hay cho tôn giáo. Tôi không tạo ra lính tráng, tôi không tạo ra quân đội. Tôi đang cố gắng tạo ra các cá nhân. Tôi đang cố gắng giúp bạn trở thành duy nhất trong việc hoà điệu với bản thân bạn tới mức bạn biết bạn ở đâu, bạn là ai, bạn đang làm gì... và bạn tận hưởng nó, bởi vì đó là điều duy nhất bạn được ngụ ý. Bạn cảm thấy định mệnh của bạn và bạn vui mừng.

Tôi không ở đây để làm bạn thành người Hindu, người Ki tô giáo, người Mô ha mét giáo - họ cần động viên, họ cần số đông, họ cần khẩu hiệu, họ cần chính trị, họ cần kiểu ám ảnh điên cuồng nào đó, viễn chinh, sát hại. Họ cần kiểu bạo hành nào đó để cho họ có thể được thuyết phục rằng họ đang làm điều lớn lao.

Không, tôi không ở đây để dạy bạn làm những điều lớn lao. Tôi ở đây để nói cho bạn chỉ một điều thôi, một điều rất đơn giản, bình thường: biết bạn là ai. Bởi vì tôi biết bạn đã là vĩ đại rồi. Và khi tôi nói bạn đã là vĩ đại, đừng nhận bất kì động viên nào từ nó, bởi vì mọi người đều vĩ đại như bạn - không chút ít hơn, không chút nhiều hơn. Như tôi nhìn thế giới, mọi cá nhân đều duy nhất, duy nhất vô song. Không có nhu cầu cạnh tranh với bất kì ai; không có nhu cầu chứng minh bất kì cái gì. Bạn đã được chứng minh rồi! Bạn có đó, sự tồn tại đã chấp nhận bạn, đã cho bạn việc sinh. Thượng đế đã làm chỗ trú ngụ trong bạn. Bạn còn cần gì thêm nữa?

Câu hỏi 3

Đối với thiền sư coi cười như việc thiền mọi sáng - thầy có cho rằng họ coi tiếng cười của họ có chút không nghiêm chỉnh mấy không?

Không, bởi vì họ cười nữa - việc cười thứ hai - vì việc cười thứ nhất là "Chúng ta ngu làm sao! Sao chúng ta cười?"

Nếu bạn cười một lần, nó có thể là nghiêm chỉnh. Cho nên bao giờ cũng nhớ cười hai lần. Lần thứ nhất chỉ là cười, và thế rồi cười vào tiếng cười này. Thế thì bạn sẽ không bị nghiêm chỉnh.

Và Thiền nhân theo một cách nào đó bao giờ cũng không là điều bạn ngụ ý bởi người tôn giáo. Họ không phải vậy. Thiền không phải là tôn giáo; nó là cách nhìn. Nó không có kinh sách. Nó không có gì để trung thành theo. Nó không có đâu mà đi, nó không có mục đích. Thiền không phải là phương tiện hay phương pháp hướng tới mục đích nào đó và sự kết thúc nào đó. Nó là chỗ kết thúc.

Rất khó hiểu Thiền bởi vì nếu bạn muốn hiểu nó, bạn sẽ phải vứt bỏ mọi thứ bạn đang mang mãi cho tới giờ - là người Ki tô giáo, người Hindu, người Mô ha mét giáo, người Jaina. Bạn sẽ phải vứt bỏ mọi thứ vô nghĩa đó. Nó mục nát. Hiểu Thiền là rất, rất khó không phải bởi vì phẩm chất cố hữu của nó mà bởi vì tâm trí bị ước định của bạn. Nếu bạn nhìn như người Ki tô giáo hay như người Hindu bạn sẽ không có khả năng thấy Thiền là gì. Thiền là rất thuần khiết. Mắt đầy với học thuyết bỏ lỡ nó. Thiền là thuần khiết tới mức ngay cả một lời nảy sinh trong tâm trí bạn và bạn bỏ lỡ nó. Thiền là chỉ dẫn.

Mới đêm hôm nọ tôi đã đọc. Một Thiền sư lớn Chau-chou được hỏi, "Tôn giáo bản chất là gì?" Ông ấy chờ đợi trong im lặng, dường như ông ấy đã không nghe đệ tử này. Đệ tử này nhắc lại, "Tôn giáo bản chất là gì, thưa thầy?" Thầy tiếp tục nhìn vào chỗ thầy nhìn, thầy thậm chí không quay mặt hướng sang đệ tử này. Đệ tử này lại hỏi, "Thầy có nghe tôi hay không? Thầy ở đâu vậy?"

Thầy nói, "Nhìn cây bách trong sân."

Kết thúc. Đây là câu trả lời của thầy: "Nhìn cây bách trong sân."

Đó là đích xác cùng điều khi Phật mở đầu thế giới của Thiền bằng một đoá hoa. Ông ấy nhìn vào đoá hoa, và cả nghìn người đã tụ tập lại để nghe ông ấy đã không thể nào hiểu nổi điều gì đang xảy ra. Thế rồi một sư, Mahakashyap, mỉm cười, cười phá lên. Phật gọi ông ấy tới và trao cho ông ấy đoá hoa và nói với những người đã tụ tập, "Bất kì cái gì có thể được nói, ta đã nói cho các ông rồi, và bất kì cái gì không thể được nói, ta trao cho Mahakashyap." Ông ấy đã làm hay bằng việc trao đoá hoa bởi vì Mahakashyap đã nở hoa vào khoảnh khắc mỉm cười đó; bản thể của ông ấy đã nở hoa.

Phật đã nói gì? Nhìn vào đoá hoa, ông ấy nói, "Ở đây-bây giờ. Nhìn vào hoa." Họ đang mong đợi cái gì đó khác, họ đã nghĩ về cái gì đó khác, họ đã tưởng tượng về cái gì đó khác. Khi Chau-chou nói, "Nhìn cây bách trong sân," ông ấy nói, "Vứt mọi thứ vô nghĩa về tôn giáo và cái gì là bản chất và không bản chất đi - Ở đây-bây giờ thôi. Nhìn đi. Trong cái nhìn đó mà là ở đây bây giờ, mọi điều là tôn giáo bản chất được lộ ra."

Thiền là khác toàn bộ. Nó là cái gì đó cực kì duy nhất. Bạn không thể hiểu được nó nếu bạn bị mắc vào giáo điều, và niềm tin. Để tôi kể cho các bạn một giai thoại:

Một cô gái trẻ Cơ đốc giáo tuổi mười lăm được Mẹ bề trên hỏi cô muốn là cái gì trong cuộc sống. "Làm gái mãi dâm ạ," co gái đáp. "Cái gì?" bà xơ có tuổi la hoảng. "Gái mãi dâm ạ," cô gái nhắc lại một cách bình thản. "Ôi, xin cầu các thánh," bà già ngoan đạo nói. "Ta cứ tưởng con nói làm người Tin lành*!"

* Trong tiếng Anh chữ "protestant - người Tin lành" phát âm gần giống như chữ "prostitute - gái mãi dâm"

Kiểu tâm trí này sẽ không có khả năng hiểu được Thiền là gì; Thiền sẽ hoàn toàn bên ngoài việc hiểu thấu của nó - bị phân chia thành tín điều và sùng bái...

Thiền nhân không nghiêm chỉnh, nhưng họ rất chân thành. Và hai điều này là khác nhau toàn bộ. Đừng bao giờ hiểu lầm chúng, đừng bao giờ bị lẫn lộn giữa chúng. Người chân thành là không nghiêm chỉnh. Người đó là chân thành. Nếu người đó cười, người đó ngụ ý điều đó. Nếu người đó yêu, người đó ngụ ý điều đó. Nếu người đó giận, người đó là cơn giận và người đó sẽ không giả vờ khác đi. Người đó là đích thực, đúng đắn. Dù người đó là bất kì cái gì, người đó để lộ bản thân người đó cho bạn. Người đó là mong manh. Người đó chưa bao giờ ẩn đằng sau mặt nạ, người đó là chân thành, thành thực. Thỉnh thoảng người đó sẽ buồn, thế thì người đó sẽ là việc buồn. Và thỉnh thoảng người đó sẽ thích khóc, thế thì người đó cứ khóc và người đó sẽ không che giấu và người đó sẽ không cố là cái gì đó khác mà người đó không là. Người đó vẫn còn là bản thân mình. Người đó chưa bao giờ đi lệch khỏi bản thể mình và người đó không bao giờ cho phép bất kì ai làm sao lãng người đó.

Nhưng người nghiêm chỉnh là ai đó khác, người không thực, người không đích thực nhưng làm ra vẻ rằng người đó là đích thực, rằng người đó là thực. Người nghiêm chỉnh là kẻ lừa đảo; người đó chỉ cố chỉ ra rằng người đó là đích thực, rất đích thực. Người đó không thể cười được, bởi vì người đó sợ nếu người đó cười, trong tiếng cười có thể bộ mặt thật của người đó sẽ trở nên lộ ra trước người khác. Bởi vì nhiều lần tiếng cười của bạn chỉ ra nhiều điều mà bạn đã từng che giấu.

Nếu bạn cười, tiếng cười của bạn cũng có thể chỉ ra bạn là ai bởi vì trong khoảnh khắc của tiếng cười bạn thảnh thơi, bằng không bạn không thể cười được. Tiếng cười là việc làm thảnh thơi. Bạn có thể vẫn còn kín, nhưng thế thì bạn không thể cười được. Nếu bạn cười, tính đóng kín ra đi. Bạn có thể vẫn còn u tối, mặt dài, và bạn có thể dai dẳng theo cách đó, nhưng nếu bạn cười đột nhiên bạn sẽ thấy toàn thân được thảnh thơi, và trong khoảnh khắc thảnh thơi đó, cái gì đó có thể buột ra, có thể trồi lên, điều bạn đã từng che giấu từ lâu và không muốn người khác thấy. Đó là lí do tại sao những người nghiêm chỉnh không cười. Người chân thành cười - chỉ người chân thành cười. Tiếng cười của họ như trẻ con, hồn nhiên.

Người nghiêm chỉnh sẽ không kêu, sẽ không khóc, bởi vì điều đó sẽ lại chỉ ra nhược điểm của họ - và họ muốn chứng minh họ mạnh, rất mạnh. Nhưng người chân thành cho phép bản thân mình được thấy như người đó vậy. Người đó mời bạn vào trong cốt lõi bên trong nhất của bản thể.

Thiền nhân là chân thành nhưng không nghiêm chỉnh. Thỉnh thoảng chân thành tới mức họ gần như có vẻ báng bổ. Bạn không thể quan niệm được điều đó. Chân thành tới mức họ gần như có vẻ phi tôn giáo, nhưng họ không phải là phi tôn giáo. Bởi vì chân thành là tôn giáo duy nhất có đó.

Toàn thể nỗ lực của tôi cũng ở trong cùng chiều hướng này: để giúp bạn trở thành chân thành - nhưng không nghiêm chỉnh. Tôi muốn bạn cười, tôi muốn bạn khóc. Tôi muốn bạn thỉnh thoảng buồn, để hạnh phúc. Nhưng bất kì cái gì bạn là, bạn là vậy. Bất kì cái gì bạn là ở bên trong, đó là cũng là ở bên ngoài của bạn nữa. Bạn là một mảnh, thế thì bạn sẽ sống động, tuôn chảy, chuyển động, trưởng thành, đạt tới định mệnh của bạn, làm lộ ra, nở hoa, trải ra.

Câu hỏi 4

Osho ơi, tôi cảm thấy nghiện thầy. Thầy là thiếu sót cuối cùng của tôi, cơn nghiện cuối cùng của tôi, ma tuý cuối cùng của tôi. Tôi muốn ra đi một chốc để du hành và vậy mà tôi không thể đi xa được. Mọi sáng đều đặn như đồng hồ tôi lại có mặt nghe bài giảng. Tôi cảm thấy bị thầy thôi miên. Phải làm gì?

Để tôi kể cho bạn một giai thoại. Và từ cuối của giai thoại này là câu trả lời của tôi cho câu hỏi của bạn, cho nên nghe cho rõ vào.

Một nhạc sĩ nhạc jazz chưa bao giờ vào nhà thờ trong đời mình, thấy bản thân mình đi qua một nhà thờ nhỏ bé miền quê ngay khi buổi lễ sắp bắt đầu. Do tò mò anh ta quyết định đi vào và xem tất cả là cái gì.

Sau buổi lễ, anh ta tiến tới ông mục sư và nói, "Thưa mục sư tôn kính, ông vừa lật đổ tôi bằng những lời thật hay - như tôi thực sự ngấm sâu nó nhiều nhất, thưa ông, Jeez, bé con, tôi thực sự thổi bay tâm trí tôi - nó thành hoang dã, dạ vâng?"

Ông mục sư lấy làm hãnh diện, nhưng nói, "Vâng, cám ơn ông - tôi hài lòng lắm, tôi chắc vậy. Tuy nhiên tôi mong ước ông sẽ không dùng cách diễn đạt thông thường này ở cổng dinh thự linh thiêng."

Nhưng nhạc sĩ cứ tiếp tục, "Và tôi sẽ nói cho ông điều gì đó khác nữa, thưa quí ông. Khi mèo tới quanh đĩa bánh mì, tôi ở cao trên toàn cảnh tượng tới mức tôi bắt gặp đồng năm bảng!" "Điên, bé con, điên!" mục sư nói.

Xem tiếp Chương 9 - Quay về Mục lục