Chương 2. Khi bạn không hiện hữu, Thượng đế hiện hữu

Sét đánh bất thần

Bài nói về Thiền

Chương 2. Khi bạn không hiện hữu, Thượng đế hiện hữu

Câu hỏi thứ nhất:

Tôi đã từng nghĩ cả ngày về cách hỏi câu hỏi: Làm sao dừng suy nghĩ?

Suy nghĩ không thể bị dừng lại. Không phải là nó không dừng, nhưng nó không thể bị dừng lại. Nó dừng theo cách riêng của nó. Phân biệt này phải được hiểu, bằng không bạn có thể phát điên khi săn đuổi tâm trí bạn.

Vô trí không nảy sinh bởi việc dừng suy nghĩ. Khi suy nghĩ không còn nữa, có vô trí. Chính nỗ lực dừng lại sẽ tạo ra nhiều lo âu. Nó sẽ tạo ra xung đột, nó sẽ làm cho bạn chia chẻ. Bạn sẽ trong rối loạn thường xuyên bên trong. Điều này sẽ không giúp ích gì.

Và cho dù bạn thành công trong việc dừng nó lại một cách cưỡng bức trong vài khoảnh khắc, điều đó không phải là thành tựu chút nào - vì vài khoảnh khắc đó sẽ gần như chết, chúng sẽ không sống động. Bạn có thể cảm thấy một loại tĩnh lặng, nhưng không phải im lặng, vì tĩnh lặng bị ép buộc không phải là im lặng. Bên dưới nó, sâu trong vô thức, tâm trí bị kìm nén vẫn liên tục hoạt động.

Cho nên, không có cách nào để dừng tâm trí lại. Nhưng tâm trí dừng lại - điều đó là chắc chắn. Nó dừng theo cách riêng của nó.

Vậy phải làm gì? - câu hỏi của bạn là có liên quan. Quan sát - đừng cố dừng. Không cần làm hành động nào chống lại tâm trí. Ngay chỗ đầu tiên, ai sẽ làm điều đó? Đó sẽ là tâm trí tranh đấu với bản thân tâm trí. Bạn sẽ phân chia tâm trí bạn thành hai; tâm trí này đang cố làm ông chủ bên trên - một loại chủ sự - cố giết phần kia của bản thân nó, chính là điều ngớ ngẩn. Nó là trò chơi ngu xuẩn. Nó có thể làm cho bạn phát rồ. Đừng cố dừng tâm trí hay suy nghĩ - chỉ quan sát nó, cho phép nó. Cho phép nó tự do toàn bộ. Để nó chạy nhanh như nó muốn. Bạn không cố theo bất kì cách nào để kiểm soát nó. Bạn chỉ là nhân chứng. Điều đó là hay!

Tâm trí là một trong những cái máy hay nhất. Khoa học còn chưa có khả năng tạo ra cái gì song song với tâm trí. Tâm trí vẫn còn là kiệt tác - phức tạp thế, mạnh mẽ mênh mông thế, với nhiều tiềm năng thế. Quan sát nó đi! Tận hưởng nó đi!

Và đừng quan sát như kẻ thù, vì nếu bạn nhìn tâm trí như kẻ thù, bạn không thể quan sát nó được. Bạn đang bị định kiến rồi; bạn đã chống lại rồi. Bạn đã quyết định rằng cái gì đó là sai với tâm trí - bạn đã kết luận. Và bất kì khi nào bạn nhìn vào ai đó như kẻ thù bạn không bao giờ nhìn sâu, bạn không bao giờ nhìn vào mắt. Bạn lảng tránh!

Việc quan sát tâm trí nghĩa là: nhìn nó với tình yêu sâu sắc, với kính trọng sâu sắc, tôn kính - nó là món quà của Thượng đế cho bạn! Không cái gì sai trong bản thân tâm trí. Không cái gì sai trong bản thân việc suy nghĩ. Nó là quá trình hay như các quá trình khác vậy. Mây bay trên trời là đẹp - sao ý nghĩ không chuyển trong bầu trời bên trong? Hoa tới với cây là đẹp - sao ý nghĩ không nở hoa trong bản thể bạn. Sông chảy ra biển là đẹp - sao luồng ý nghĩ nào không chạy đi đâu đó tới định mệnh không biết nào đó? nó không đẹp sao?

Nhìn với sự tôn kính sâu sắc đi. Đừng là chiến sĩ - là người yêu đi. Quan sát đi! - sắc thái tinh tế của tâm trí; lối rẽ bất thần, lối rẽ đẹp; cú nhảy và nhún bất thần; trò chơi mà tâm trí liên tục chơi; giấc mơ mà nó dệt ra - tưởng tượng, kí ức; cả nghìn lẻ một phóng chiếu mà nó tạo ra. Quan sát đi! Đứng đó, xa cách, xa xăm, không tham dự, dần dần bạn sẽ bắt đầu cảm thấy...

Tính quan sát của bạn càng trở nên sâu sắc, nhận biết của bạn càng trở nên sâu hơn, và kẽ hở bắt đầu nảy sinh, các khoảng hở. Ý nghĩ này đi và ý nghĩ khác chưa tới, và có khe hở. Mây này đã qua, mây khác đang tới và có khoảng hở.

Trong những khoảng hở đó, lần đầu tiên bạn sẽ có các thoáng nhìn về vô trí, bạn sẽ có hương vị của vô trí. Gọi nó là hương vị của Thiền, hay Đạo, hay Yoga. Trong những khoảng hở nhỏ đó, đột nhiên bầu trời là rõ ràng và mặt trời chói sáng. Đột nhiên thế giới đầy những điều huyền bí vì mọi rào chắn bị bỏ đi. Màn chắn trên mắt bạn không còn đó nữa. Bạn thấy một cách rõ ràng, bạn thấy một cách xuyên thấu. Toàn thể sự tồn tại trở thành trong suốt.

Lúc ban đầu, sẽ chỉ có những khoảng khắc hiếm hoi, vài khoảnh khắc và cách xa ở giữa. Nhưng chúng sẽ cho bạn những thoáng nhìn về samadhi là gì. Các vũng im lặng nhỏ - chúng sẽ tới và chúng sẽ biến mất. Nhưng bây giờ bạn biết rằng bạn đang trên đường đúng - bạn bắt đầu quan sát lần nữa.

Khi một ý nghĩ đi qua, bạn quan sát nó; khi một khoảng hở đi qua, bạn quan sát nó. Mây cũng là đẹp; ánh mặt trời cũng là đẹp. Bây giờ bạn không là người chọn lựa. Bây giờ bạn không có tâm trí cố định: bạn không nói, "Tôi muốn chỉ mỗi các khoảng hở." Điều đó là ngu xuẩn - vì một khi bạn trở nên bị gắn bó với việc muốn chỉ khoảng hở, bạn đã lại quyết định chống lại suy nghĩ. Và thế rồi các khoảng hở đó sẽ biến mất. Chúng chỉ xảy ra khi bạn ở rất xa, tách rời. Chúng xuất hiện, chúng không thể được mang lại. Chúng xảy ra, bạn không thể buộc chúng xảy ra. Chúng là việc xảy ra tự phát.

Liên tục quan sát. Để ý nghĩ tới và đi - bất kì chỗ nào chúng muốn đi. Không cái gì sai! Đừng cố thao túng và đừng cố chỉ đạo. Để ý nghĩ di chuyển trong tự do toàn bộ. Và thế rồi các khoảng hở ngày càng lớn hơn sẽ tới. Bạn sẽ được ân huệ với những satori nhỏ. Đôi khi vài phút sẽ trôi qua và không ý nghĩ nào sẽ có đó; sẽ không có lưu thông - im lặng toàn bộ, không bị rối loạn.

Khi các kẽ hở lớn hơn tới, bạn sẽ không chỉ có sự sáng tỏ để nhìn vào trong thế giới - với các kẽ hở lớn hơn bạn sẽ có sáng tỏ mới nảy sinh - bạn sẽ có khả năng nhìn vào trong thế giới bên trong. Với kẽ hở thứ nhất bạn sẽ nhìn vào trong thế giới: cây sẽ xanh hơn chúng có vẻ vậy ngay bây giờ. Bạn sẽ được bao quanh bởi âm nhạc vô hạn - âm nhạc của các tinh tú. Bạn sẽ đột nhiên trong sự hiện diện của Thượng đế - không nói ra được, huyền bí. Ảnh hưởng tới bạn mặc dầu bạn không thể hiểu thấu được nó. Bên trong tầm với của bạn và vậy mà ở bên ngoài. Với kẽ hở lớn hơn, cùng điều đó sẽ xảy ra ở bên trong. Thượng đế sẽ không chỉ ở bên ngoài, bạn sẽ bất thần bị ngạc nhiên - Ngài cũng ở bên trong. Ngài không chỉ trong cái được nhìn; Ngài cũng ở trong người nhìn - bên trong và bên ngoài. Dần dần... Nhưng đừng bị gắn bó với cái đó nữa.

Gắn bó là thức ăn cho tâm trí tiếp tục. Việc chứng kiến không gắn bó là cách để dừng nó mà không có nỗ lực nào để dừng nó. Và khi bạn bắt đầu tận hưởng những khoảnh khắc phúc lạc đó, năng lực của bạn để giữ lại chúng cho thời kì lâu hơn nảy sinh.

Cuối cùng, chung cuộc, một ngày nào đó, bạn trở thành người chủ. Thế thì khi bạn muốn nghĩ, bạn nghĩ; nếu ý nghĩ được cần, bạn dùng nó; nếu ý nghĩ không được cần, bạn cho phép nó nghỉ ngơi. Không phải là trí óc đơn giản không còn đó: trí óc có đó, nhưng bạn có thể dùng nó hay không dùng nó. Bây giờ đó là quyết định của bạn. Cũng giống như chân: nếu bạn muốn chạy, bạn dùng chúng; nếu bạn không muốn chạy bạn đơn giản nghỉ - chân có đó. Theo cùng cách, trí óc bao giờ cũng có đó.

Khi tôi đang nói với bạn tôi dùng tâm trí - không có cách khác để nói. Khi tôi trả lời câu hỏi của bạn tôi dùng tâm trí - không có cách khác. Tôi phải đáp ứng và quan hệ, và tâm trí là cái máy hay. Khi tôi không nói với bạn và tôi một mình, không có tâm trí - vì nó là trung gian để quan hệ qua. Ngồi một mình nó không được cần tới.

Bạn đã không cho nó việc nghỉ ngơi; do đó, trí óc trở thành tầm thường. Được dùng liên tục, bị mệt mỏi, điều đó cứ tiếp diễn mãi. Ngày nó làm việc; đêm nó làm việc. Ban ngày bạn nghĩ; ban đêm bạn mơ. Hết ngày nọ tới ngày kia, nó liên tục làm việc. Nếu bạn sống bẩy mươi hay tám mươi năm nó sẽ làm việc liên tục.

Nhìn cái tinh tế và bền bỉ của trí óc - tinh tế thế! Trong cái đầu nhỏ bé mọi thư viện của thế giới có thể được chứa vào; mọi cái đã từng được viết ra có thể được chứa trong một tâm trí. Năng lực của tâm trí là mênh mông - và trong không gian nhỏ thế! và không gây ra tiếng động nhiều.

Nếu các nhà khoa học một ngày nào đó có khả năng tạo ra máy tính song song với tâm trí... máy tính có đó, nhưng chúng còn chưa là tâm trí. Chúng vẫn là cái máy, chúng không có sự thống nhất hữu cơ; chúng chưa có trung tâm nào. Nếu một ngày nào đó điều đó trở thành có thể... và điều có thể là các nhà khoa học có thể một ngày nào đó có khả năng tạo ra tâm trí - thế thì bạn sẽ biết máy tính phải chiếm bao nhiêu không gian, và nó sẽ làm ra tiếng ồn nhiều thế nào.

Tâm trí gần như không làm ra tiếng động nào; liên tục làm việc một cách im lặng. Một người phục vụ đến thế! - trong bẩy mươi, tám mươi năm. Và thế nữa, khi bạn chết đi, thân thể bạn có thể già nhưng tâm trí bạn vẫn còn trẻ. Năng lực của nó vẫn còn như cũ. Đôi khi, nếu bạn đã dùng nó đúng, nó thậm chí làm tăng tuổi bạn lên! - vì bạn càng biết nhiều, bạn càng hiểu nhiều, bạn càng có kinh nghiệm và sống, tâm trí bạn càng trở nên có năng lực hơn. Khi bạn chết, mọi thứ trong thân thể bạn thực sự chết - ngoại trừ tâm trí.

Đó là lí do tại sao ở phương Đông chúng ta nói tâm trí rời khỏi thân thể và đi vào bụng mẹ khác, vì nó chưa sẵn sàng chết. Việc tái sinh của tâm trí. Một khi bạn đã đạt tới trạng thái samadhi, vô trí, thế thì sẽ không có tái sinh. Thế thì bạn sẽ đơn giản chết. Và với việc chết của bạn, mọi thứ sẽ bị tan biến - thân thể bạn, tâm trí bạn... duy nhất linh hồn chứng kiến của bạn sẽ còn lại. Cái đó ở bên ngoài thời gian và không gian. Thế thì bạn trở thành một với sự tồn tại; thế thì bạn không còn tách biệt khỏi nó. Việc tách rời tới từ tâm trí.

Nhưng không có cách nào dừng nó lại một cách cưỡng bức - đừng bạo hành. Đáng yêu hơn đi, với sự tôn kính sâu sắc - và nó sẽ bắt đầu xảy ra theo cách riêng của nó. Bạn chỉ quan sát. Và đừng trong vội vàng.

Tâm trí hiện đại là rất vội vàng. Nó muốn phương pháp ngay lập tức để dừng tâm trí. Do đó, ma tuý có hấp dẫn. Hừm? - bạn có thể ép buộc tâm trí dừng lại bằng việc dùng hoá chất, ma tuý, nhưng lần nữa bạn lại bạo hành với cái máy này. Điều đó là không tốt. Nó có tính phá huỷ. Theo cách này bạn sẽ không trở thành người chủ. Bạn có thể có khả năng dừng tâm trí lại qua ma tuý, nhưng thế thì ma tuý sẽ trở thành người chủ của bạn - bạn sẽ không trở thành người chủ. Bạn đã đơn giản thay chủ, và bạn đã đổi sang chủ tồi hơn. Bây giờ ma tuý sẽ giữ quyền trên bạn, chúng sẽ sở hữu bạn; không có chúng bạn sẽ không ở đâu cả.

Thiền không phải là nỗ lực chống lại tâm trí. Nó là cách hiểu tâm trí. Nó là cách thức rất đáng yêu về chứng kiến tâm trí - nhưng, tất nhiên, người ta phải rất kiên nhẫn. Tâm trí này mà bạn đang mang trong đầu bạn đã nảy sinh qua nhiều thế kỉ, hàng nghìn năm. Tâm trí nhỏ bé của bạn mang toàn thể kinh nghiệm của nhân loại - và không chỉ của nhân loại: của con vật, của chim, của cây, của đá. Bạn đã trải qua tất cả những kinh nghiệm đó. Mọi điều đã xảy ra mãi cho tới giờ cũng đã xảy ra trong bạn. Trong bình chứa rất nhỏ, bạn mang toàn thể kinh nghiệm của sự tồn tại. Đó là điều tâm trí bạn là gì. Thực ra, nói nó là của bạn là không đúng: nó có tính tập thể; nó thuộc về tất cả chúng ta.

Tâm lí học hiện đại đã tiếp cận tới điều đó, đặc biệt là phân tích của người theo Jung đã tiếp cận tới điều đó, và họ đã bắt đầu cảm thấy cái gì đó như vô thức tập thể. Tâm trí bạn không phải là của bạn - nó thuộc vào tất cả chúng ta. Thân thể chúng ta là rất tách biệt; tâm trí chúng ta không tách biệt thế. Thân thể chúng ta tách biệt rõ ràng; tâm trí chúng ta chờm lấp - và linh hồn chúng ta là một.

Thân thể tách rời, tâm trí chờm lấp, và linh hồn là một. Tôi không có linh hồn khác và bạn không có linh hồn khác. Tại chính trung tâm của sự tồn tại chúng ta gặp gỡ và là một. Đó là điều Thượng đế là gì: điểm gặp gỡ của tất cả. Giữa Thượng đế và thế giới - 'thế giới' nghĩa là thân thể - là tâm trí. Tâm trí là chiếc cầu: cầu giữa thân thể và linh hồn, giữa thế giới và Thượng đế. Đừng thử phá huỷ nó!

Nhiều người đã thử phá huỷ nó qua Yoga. Đó là việc dùng sai của Yoga. Nhiều người đã thử phá huỷ nó qua tư thế thân thể, việc thở - điều đó nữa cũng mang tới thay đổi hoá chất tinh vi bên trong. Chẳng hạn: nếu bạn đứng trên đầu trong tư thế shirshasan - đứng lộn đầu xuống đất - bạn có thể phá huỷ tâm trí rất dễ dàng. Vì khi máu dồn tới quá nhiều, như trận lụt, vào đầu - khi bạn đứng trên đầu mình, đó là điều bạn đang cố làm... Cơ chế tâm trí là rất tinh tế; bạn đang làm ngập lụt nó bằng máu. Các mô tinh tế sẽ chết.

Đó là lí do tại sao bạn không bao giờ bắt gặp một người yogi rất thông minh - không. Người yogis, ít hay nhiều, đều ngu ngơ. Thân thể họ mạnh khoẻ - điều đó đúng - mạnh mẽ, nhưng tâm trí họ chỉ chết. Bạn sẽ không thấy tia sáng thông minh. Bạn sẽ thấy thân thể rất vững chãi, như con vật, nhưng bằng cách nào đó con người đã biến mất.

Đứng trên đầu, bạn đang ép buộc máu vào đầu qua sức hút. Cái đầu cần máu, nhưng theo lượng rất, rất nhỏ; và rất chậm, không như trận lụt. Chống lại lực hút, rất ít máu đạt tới đầu. Và điều đó nữa cũng theo cách thức rất im lặng. Nếu quá nhiều máu lên tới đầu điều đó mang tính phá huỷ.

Yoga đã được dùng để giết chết tâm trí; việc thở có thể được dùng để giết chết tâm trí. Có các nhịp điệu của hơi thở, rung động tinh tế của hơi thở, mà có thể là rất, rất mạnh mẽ cho tâm trí mảnh mai. Tâm trí có thể bị phá huỷ qua chúng. Đây là những thủ đoạn cũ. Bây giờ thủ đoạn cuối cùng được khoa học cung cấp: LSD, cần sa, và những thứ khác. Ma tuý ngày càng phức tạp sẽ là sẵn có sớm hay muộn.

Tôi không thiên về việc dừng tâm trí. Tôi thiên về quan sát nó. Nó dừng theo cách riêng của nó - và thế thì nó là đẹp. Khi cái gì đó xảy ra mà không có bất kì bạo hành nào nó có cái đẹp của riêng nó, nó có sự trưởng thành tự nhiên. Bạn có thế ép buộc đoá hoa và mở nó bằng vũ lực; bạn có thể kéo cánh của nụ và mở nó bằng vũ lực - nhưng bạn đã phá huỷ cái đẹp của hoa. Bây giờ nó gần như chết. Nó không thể trụ được với bạo hành của bạn. Cánh sẽ treo lỏng lẻo, rũ ra, chết. Khi nụ mở ra theo năng lượng riêng của nó, khi nó mở ra theo cách riêng của nó, thế thì những cánh đó là sống động.

Tâm trí là việc nở hoa của bạn - đừng ép buộc nó theo bất kì cách nào. Tôi chống lại mọi ép buộc và chống lại mọi bạo hành, và đặc biệt bạo hành được hướng tới bản thân bạn. Chỉ quan sát - trong lời cầu nguyện sâu sắc, yêu, tôn kính. Và xem điều gì xảy ra! Phép màu xảy ra theo cách riêng của nó. Không cần kéo và đẩy.

Bạn hỏi: Làm sao dừng suy nghĩ? Tôi nói: Cứ quan sát, tỉnh táo. Và bỏ ý tưởng này về việc dừng lại, bằng không nó sẽ dừng biến đổi tự nhiên của tâm trí. Bỏ ý tường dừng lại này đi! Bạn là ai mà dừng lại? Nhiều nhất, tận hưởng đi.

Và không cái gì là sai - cho dù ý nghĩ vô đạo đức, cái gọi là ý nghĩ vô đạo đức, đi qua tâm trí bạn, cứ để chúng đi qua; không cái gì sai. Bạn vẫn còn tách rời. Không điều hại nào được thực hiện. Nó chỉ là hư cấu; bạn đang xem phim bên trong. Cho phép nó theo cách riêng của nó và nó sẽ dẫn bạn, dần dần, tới trạng thái của vô trí. Quan sát chung cuộc lên cao trào trong vô trí.

Vô trí không chống lại tâm trí: vô trí ở ngoài tâm trí. Vô trí không tới bằng việc giết và phá huỷ tâm trí: vô trí tới khi bạn đã hiểu tâm trí toàn bộ tới mức suy nghĩ không còn được cần tới - hiểu biết của bạn đã thay thế cho nó.

Câu hỏi thứ hai:

Hôm nay, và nhiều lần, khi thầy mô tả Thiền sư, nó có vẻ giống như tôi; vậy mà khi thầy nói về hoàng đế, bản ngã, tôi cũng cảm thấy đó là tôi. Tôi cảm thấy điều này là kì lạ vì tâm trí tôi không đích xác im lặng.

Nó dường như kì lạ nhưng nó là thực - vì trên mức nào đó mọi người đã là Thiền sư, trên mức độ nào đó mọi người đã là vị Phật; trên mức độ khác mọi người là hoàng đế, bản ngã.

Có hai bình diện trong bạn: bình diện của tâm trí, và bình diện của vô trí. Hay, để tôi nói điều đó theo cách này: bình diện khi bạn ở ngoại vi của bản thể bạn và bình diện khi bạn ở trung tâm của bản thể bạn. Mọi vòng tròn đều có một tâm - bạn có thể biết nó, bạn có thể không biết nó. Bạn thậm chí có thể nghi ngờ rằng có trung tâm, nhưng phải có chứ. Bạn là ngoại vi, bạn là đường tròn: có trung tâm. Không có trung tâm bạn không thể hiện hữu được; có hạt nhân của bản thể bạn.

Tại trung tâm đó bạn đã là vị Phật, một Siddha, người đã về tới nhà. Ở ngoại vi, bạn ở trong thế giới - trong tâm trí, trong mơ, trong ham muốn, trong lo âu, trong cả nghìn lẻ một trò chơi. Và bạn là cả hai.

Cho nên điều có thể là khi tôi đang nói về các Thiền sư bạn có thể cảm thấy: "Vâng, điều đó là thực!" Không chỉ nó là thực về trí tuệ - bạn có thể cảm thấy nó là thực về sự tồn tại."Vâng! Đây là điều đang xảy ra cho tôi nữa." Khi lắng nghe tôi, nhất định có những khoảnh khắc mà bạn sẽ thấy rằng bạn đã từng ở trong vài khoảnh khắc như vị Phật - cùng duyên dáng, cùng nhận biết, cùng im lặng; cùng thế giới của cái đẹp, của ân huệ, của phúc lành.

Sẽ có những khoảnh khắc, những thoáng nhìn về trung tâm riêng của bạn. Chúng không thể thường hằng được; bạn sẽ bị ném đi ném lại trở về ngoại vi... và thế thì điều đó sẽ có vẻ kì lạ. Thế thì bạn sẽ thấy rằng "Mình như hoàng đế: chẳng hiểu chút nào; ngu si, buồn bã, thất vọng; bỏ lỡ nghĩa của cuộc sống" - vì bạn tồn tại trên hai bình diện: bình diện của ngoại vi và bình diện của trung tâm.

Nhưng, dần dần, sự kì lạ này sẽ biến mất. Dần dần, bạn sẽ trở nên có khả năng di chuyển từ ngoại vi vào trung tâm và từ trung tâm tới ngoại vi rất trôi chảy - cũng như bạn bước vào trong nhà và bước ra khỏi nhà. Bạn không tạo ra phân loại nào. Bạn không nói, "Mình ở ngoài nhà cho nên làm sao mình có thể đi vào bên trong nhà được?" Bạn không nói, "Mình ở bên trong nhà cho nên làm sao mình có thể đi ra ngoài nhà được?" Bên ngoài trời nắng, ấm áp, dễ chịu - bạn ngồi bên ngoài trong vườn. Thế rồi trời trở nên ngày càng nóng hơn, và bạn bắt đầu vã mồ hôi. Bây giờ nó không còn là dễ chịu nữa - nó trở thành không thoải mái: bạn đơn giản đứng dậy và di chuyển vào bên trong nhà. Ở đó trời mát mẻ; không có không thoải mái. Bây giờ, có dễ chịu. Bạn liên tục đi vào và ra.

Theo cùng cách con người của nhận biết và hiểu biết di chuyển từ ngoại vi vào trung tâm, từ trung tâm tới ngoại vi. Người đó không bao giờ bị cố định vào bất kì chỗ nào. Từ bãi chợ tới tu viện, từ sansar tới sannyas, từ là hướng ngoại tới là hướng nội - người đó liên tục di chuyển, vì hai điều này là các cánh của người đó, chúng không chống lại lẫn nhau. Họ có thể được cân bằng theo các hướng đối lập - họ phải vậy; nếu cả hai cánh ở một phía, chim không thể bay được vào bầu trời - chúng phải cân bằng, chúng phải ở các hướng đối lập, nhưng dầu vậy chúng thuộc vào cùng một con chim, và chúng phục vụ cho cùng con chim. Bên ngoài của bạn và bên trong của bạn là đôi cánh của bạn.

Điều này phải được ghi nhớ rất sâu sắc, vì có khả năng... tâm trí có xu hướng cố định. Có những người bị cố định vào bãi chợ; họ nói họ không thể thoát ra khỏi nó được; họ nói họ không có thời gian cho thiền; họ nói cho dù thời gian có đó họ không biết cách thiền và họ không tin rằng họ có thể thiền được. Họ nói họ là người thế tục - làm sao họ có thể thiền được? Họ có tính duy vật - làm sao họ có thể thiền được? Họ nói, "Không may, chúng tôi là người hướng ngoại - làm sao chúng tôi có thể đi vào trong được?" Họ đã chọn chỉ một cánh. Và, tất nhiên, nếu thất vọng tới từ nó, điều đó là hiển nhiên. Với một cánh thất vọng nhất định tới.

Thế rồi có những người trở nên chán ngán với thế giới và trốn khỏi thế giới, đi tới các tu viện và Himalayas, trở thành sannyasins, sư: bắt đầu sống một mình, ép buộc cuộc sống hướng nội lên trên bản thân họ. Họ nhắm mắt lại, họ đóng mọi cánh cửa và cửa sổ của họ lại, họ trở thành giống như đơn tử của Leibnitz - không cửa sổ - thế thì họ bị chán.

Ở bãi chợ họ đã chán, họ mệt mỏi, thất vọng. Nó đang trở nên giống nhiều hơn với nhà thương điên; họ không thể tìm được nghỉ ngơi. Có quá nhiều mối quan hệ và không đủ ngày nghỉ, không đủ không gian để là bản thân họ. Họ đã rơi vào trong các đồ vật, đánh mất bản thể của họ. Họ đã trở nên ngày càng nhiều vật chất hơn và ngày càng ít tâm linh hơn. Họ đã đánh mất chiều hướng của họ. Họ đã đánh mất chính tâm thức mà họ là vậy. Họ đã trốn chạy. Chán ngán, thất vọng, họ đã trốn chạy.

Bây giờ họ đang cố sống một mình - cuộc sống hướng nội. Sớm hay muộn họ cũng phát chán. Lần nữa họ đã chọn cánh kia, nhưng lần nữa lại một cánh. Đây là cách thức của cuộc sống không cân xứng. Họ đã lại rơi vào trong cùng ảo tưởng về cực đối lập.

Tôi không ủng họ cái này không ủng hộ cái kia. Tôi muốn bạn trở nên có khả năng tới mức bạn có thể vẫn còn trong bãi chợ và vậy mà vẫn có tính thiền. Tôi muốn bạn quan hệ với mọi người, để yêu, để đi vào trong cả triệu mối quan hệ - vì chúng làm giầu có - và vậy mà vẫn có khả năng đóng các cánh cửa của bạn lại và đôi khi có ngày nghỉ khỏi mọi quan hệ... để cho bạn có thể quan hệ với bản thể riêng của bạn nữa.

Quan hệ với mọi người đi, nhưng quan hệ cả với bản thân bạn nữa. Yêu người khác, nhưng yêu bản thân bạn nữa. Đi ra ngoài đi! - thế giới là đẹp, phiêu lưu; nó là thách thức, nó làm giầu có. Đừng đánh mất cơ hội đó! Bất kì khi nào thế giới gõ cửa nhà bạn và gọi bạn, đi ra đi! Đi ra một cách bạo dạn - không có gì để mất, có mọi thứ để được.

Nhưng đừng bị lạc. Đừng liên tục bị lạc. Đôi khi quay về nhà. Đôi khi quên thế giới - đấy là những khoảnh khắc cho thiền. Mỗi ngày, nếu bạn muốn trở nên được cân bằng, bạn nên làm cân bằng cái bên ngoài và cái bên trong. Chúng nên mang cùng trọng lượng, để cho bên trong bạn không bao giờ trở nên bị không cân xứng.

Đây là nghĩa khi các Thiền sư nói: "Bước trong sông, nhưng không cho phép nước chạm chân ông." Ở trong thế giới, nhưng không của thế giới. Ở trong thế giới, nhưng không cho phép thế giới ở trong bạn. Khi bạn về nhà, bạn về nhà - dường như toàn thế giới đã biến mất.

Bố Đại, một Thiền sư, đi qua một làng. Ông ấy là một trong những người đẹp nhất đã từng bước đi trên thế gian. Ông ấy được biết rõ với mọi người là 'Phật cười' - ông ấy thường cười liên tục. Nhưng đôi khi ông ấy ngồi dưới cây - trong làng này ông ấy ngồi dưới cây, với mắt nhắm; không cười, thậm chí không mỉm cười; hoàn toàn bình thản và bình tĩnh.

Ai đó hỏi: "Thầy không cười sao, Bố Đại?"

Ông ấy mở mắt ra và ông ấy nói, "Ta đang chuẩn bị."

Người hỏi không thể nào hiểu nổi. Người đó nói, "Thầy ngụ ý gì bởi 'chuẩn bị'?"

Ông ấy nói, "Ta phải chuẩn bị bản thân ta cho tiếng cười. Ta phải cho bản thân ta nghỉ ngơi. Ta phải đi vào trong. Ta phải quên đi toàn thế giới để cho ta có thể quay lại được tươi tắn và ta lại có thể cười."

Nếu bạn thực sự muốn cười bạn sẽ phải học cách khóc. Nếu bạn không thể khóc được và nếu bạn không có khả năng có nước mắt, bạn sẽ trở thành không có khả năng về tiếng cười. Con người của tiếng cười cũng là con người của nước mắt - thế thì con người được cân bằng. Con người của phúc lạc cũng là con người của im lặng. Con người cực lạc cũng là con người được định tâm. Chúng cả hai đi cùng nhau. Và từ tính cùng nhau này của các cực mà con người được cân bằng được sinh ra. Và đó là điều mục đích là gì.

Cho nên đôi khi tôi nói về chư Phật, bạn có thể có thoáng nhìn, bạn có thể bắt đầu bay vào trong thế giới bên trong. Và bạn sẽ thấy, vâng! - bạn biết nó là gì. Nó đơn giản khớp với bạn trong một số khoảnh khắc. Bạn có thể trở thành nhân chứng cho nó. Nhưng trong một số khoảnh khắc khác nó là kì lạ. Bạn không biết vị Phật là gì. Bạn đã mất tiếp xúc với trung tâm bên trong riêng của bạn; bây giờ bạn đang ở trên ngoại vi. Bạn có thể hiểu một Machiavelli, nhưng bây giờ bạn không thể hiểu được vị Phật. Bạn là cả hai!

Và tôi không gợi ý theo bất kì cách nào rằng bạn chọn một cách. Tôi muốn bạn vẫn còn trong thế giới và cũng có vài ngày nghỉ cho bản thân bạn. Ngay cả Thượng đế cũng phải nghỉ vào ngày thứ bẩy. Trong sáu ngày Ngài đã tạo ra thế giới, và thế rồi ngày thứ bẩy Ngài nghỉ - ngay cả Thượng đế! Một số nhà thượng đế học đã đạt tới kết luận rằng Ngài phải đã là người Do Thái, bởi vì không ai khác có thể làm việc sáu ngày một tuần. Ngài đã làm việc trong sáu ngày liên tục.

Nếu bạn hỏi người Hindus, họ có khái niệm tốt hơn về Thượng đế và tính sáng tạo của Ngài. Tôi cũng nghĩ rằng khái niệm này về làm việc sáu ngày và nghỉ ngày thứ bẩy là khái niệm Do Thái - khái niệm của doanh nhân. Ngay cả vào ngày thứ bẩy, dường như rất ngần ngại Ngài chắc đã cho phép bản thân mình một không gian nhỏ. Người Hindu có thái độ khác toàn bộ. Họ nói: thế giới của Thượng đế, sáng tạo của Ngài, không giống như một nghề, không như kinh doanh - sáng tạo của Thượng đế giống như trò chơi. Cho nên từng khoảnh khắc đều là cả hai: công việc và tôn thờ, công việc và nghỉ ngơi. Đó là khác biệt giữa công việc và chơi đùa. Người Hindu gọi nó là leela - trò chơi của Thượng đế. Nó có nghĩa Ngài đang nghỉ và đồng thời Ngài đang làm.

Đó là khác biệt giữa nghề chuyên nghiệp và thiên hướng. Nghề chuyên nghiệp là công việc - bạn phát mệt, thế thì bạn cần nghỉ. Thiên hướng là việc chơi - trong khi bạn làm việc bạn cũng nghỉ ngơi, chính công việc của bạn là việc nghỉ ngơi của bạn. Trong nghề chuyên nghiệp, kì nghỉ được cần tới một cách tách rời. Trong thiên hướng, việc nghỉ được ngụ ý trong nó - thiên hướng đồng thời là thời gian nghỉ ngữa.

Cho nên người Hindu không có bất kì khái niệm nào rằng Thượng đế đã tạo ra thế giới trong sáu ngày và thế rồi nghỉ ngơi. Không, Ngài không bao giờ nghỉ cả - theo cách đó. Và, theo cách đó, Ngài không bao giờ tạo ra thế giới - Ngài vẫn đang sáng tạo! Và chính tính sáng tạo của Ngài là nghỉ ngơi của Ngài.

Bạn có quan sát doanh nhân không? Sáu ngày ông ấy làm việc ở bãi chợ; ngày thứ bẩy ông ấy về nhà và bắt đầu vẽ. Bây giờ ông ấy nói đây là nghỉ ngơi. Vẽ là tình yêu của ông ấy, trò chơi của ông ấy; nó cho nghỉ ngơi. Hay ông ấy về nhà và bắt đầu thổi sáo. Sáu ngày ông ấy đã từng làm việc và bây giờ ông ấy lại làm việc, nhưng đây không còn là công việc - nó là chơi đùa.

Thượng đế đang chơi. Và người thực của hiểu biết trở thành có tính Thượng đế - tính Thượng đế theo nghĩa người đó ở trong thế giới vậy mà người đó vẫn còn ở ngoài nó; trên ngoại vi và vậy mà người đó vẫn còn để ý tới trung tâm của mình. Làm cả nghìn lẻ một thứ, vậy mà người đó vẫn còn là không người làm. Trong hoạt động vô cùng, nhưng người đó không bao giờ bị mất hút. Ánh sáng bên trong của người đó bùng cháy sáng.

Câu hỏi thứ ba:

Khác biệt gì giữa nhìn và thấy?

Có khác biệt lớn đấy. Nhìn nghĩa là bạn đang tìm cái gì đó; bạn đã có ý tưởng nào đó để tìm. Bạn tới đây và bạn nói, "Tôi tìm Teertha" - thế thì bạn có ý tưởng. Thế thì bạn nhìn quanh xem Teertha ở đâu. Ý tưởng đã có đó.

Việc nhìn đã bị định kiến. Nếu bạn tìm Thượng đế, bạn sẽ không bao giờ tìm thấy Ngài - vì nhìn nghĩa là bạn đã có ý tưởng nào đó về Thượng đế là ai. Và ý tưởng của bạn nhất định là hoặc của người Ki tô giáo hoặc của người Do Thái hoặc người Hindu hoặc người Mô ha mét giáo. Ý tưởng của bạn sẽ là quan niệm của bạn - và quan niệm của bạn không bao giờ có thể cao hơn bạn. Và quan niệm của bạn nhất định là quan niệm của bạn. Quan niệm của bạn nhất định được bắt rễ trong dốt nát, vay mượn. Và nhiều nhất, nó chỉ là niềm tin; bạn đã bị ước định theo nó. Thế rồi bạn liên tục nhìn.

Người đi tìm chân lí sẽ không bao giờ tìm thấy nó, vì mắt người đó đã bị làm biến chất, người đó có quan niệm cố định. Người đó không mở. Nếu bạn đã tới tôi để tìm cái gì đó, thế thì bạn đã có ý tưởng - bạn sẽ bỏ lỡ tôi. Thế thì bất kì cái gì tôi nói bạn sẽ diễn giải theo ý tưởng của bạn và nó sẽ không là nghĩa của tôi, nó sẽ là nghĩa của bạn. Bạn có thể thấy bản thân bạn đồng ý với tôi, bạn có thể thấy bản thân bạn không đồng ý với tôi - nhưng đồng ý hay không đồng ý không phải là vấn đề chút nào, nó không phải điểm lõi chút nào. Bạn đã bỏ lỡ tôi. Bạn có thể đồng ý, nhưng bạn đồng ý với ý tưởng riêng của bạn.

Bạn nói: "Vâng, người này là đúng," vì người này khớp với ý tưởng của bạn. Ý tưởng của bạn là đúng cho nên đó là lí do tại sao người này là đúng. Hay, bạn không đồng ý bởi vì nó không khớp với ý tưởng của bạn. Nhưng trong cả hai trường hợp ý tưởng của bạn là quan trọng hơn. Bạn sẽ bỏ lỡ tôi.

Người đang tìm cái gì đó bao giờ cũng bỏ lỡ nó.

Thấy chính là sáng tỏ - mắt mở, tâm trí mở, trái tim mở. Không tìm cái gì đó nói riêng; chỉ đọc và lặp lại. Bất kì cái gì xảy ra, bạn sẽ vẫn còn tỉnh táo, cảm nhận, hiểu biết. Kết luận không có đó! Kết luận phải tới: bằng mắt riêng của bạn, bạn sẽ thấy - và sẽ có kết luận. Kết luận là trong tương lai. Khi bạn đang thấy, kết luận đã không có đó. Khi bạn nhìn, kết luận đã có đó. Và chúng ta liên tục diễn giải theo ý tưởng của chúng ta.

Mới đêm hôm nọ tôi đã đọc một chuyện đùa:

Một bé đang đọc cuốn sách tranh về đời sống hoang dã, và nó trở nên rất mê mải với hình của sư tử dữ tợn. Nó đọc bất kì cái gì có đó, nhưng một câu hỏi không được trả lời ở đó cho nên nó hỏi mẹ nó.

Nó hỏi mẹ nó: "Mẹ ơi, Sư tử có đời sống yêu kiểu nào?"

Người mẹ nói, "Con trai, mẹ không biết nhiều về Sư tử vì mọi bạn của bố con đều là người Rotarians."

Nếu bạn có ý tưởng nào đó trong tâm trí, bạn biến chất. Thế thì bạn không lắng nghe điều được nói - thế thì bạn đang lắng nghe theo bản thân bạn. Thế thì tâm trí bạn đang đóng vai trò chủ động. Khi bạn đang nhìn, tâm trí là chủ động. Khi bạn đang thấy, tâm trí là thụ động. Đó là khác biệt. Khi bạn đang nhìn, tâm trí đang cố thao túng. Khi bạn đang thấy, tâm trí im lặng - chỉ quan sát, sẵn có, cởi mở, không có ý tưởng gì nói riêng để ép buộc lên thực tại.

Việc thấy là trần trụi. Và bạn có thể đi tới chân lí chỉ khi bạn tuyệt đối trần trụi; khi bạn đã bỏ đi mọi quần áo, mọi triết lí, mọi thượng đế học, mọi tôn giáo; khi bạn đã bỏ mọi cái đã được trao cho bạn; khi bạn tới với tay trống rỗng, không biết theo bất kì cách nào. Khi bạn tới với tri thức bạn tới mà đã bị biến chất rồi. Khi bạn tới trong hồn nhiên, biết rằng bạn không biết, thế thì các cánh cửa mở ra - thế thì bạn sẽ có khả năng biết. Chỉ người không có tri thức mới có khả năng biết.

Câu hỏi thứ tư:

Tôi cảm thấy hơi bị tách rời khỏi mọi biến cố bên ngoài - ngay cả cái đau vật lí nhức nhối. Chắc sẽ là hay để nghĩ rằng đây là chiếc nụ đầu tiên của việc có tính thiền, nhưng nó dường như là giống nhiều với dấu hiệu nhụt của việc rút bỏ loạn tinh thần. Xin thầy có thể nói cái gì đó về hiểm nguy của việc rút bỏ, và cách tránh chúng?

Trong việc tìm trạng thái thiền của tâm trí, hiểm nguy đó bao giờ cũng tồn tại. Trong việc tìm cái ta riêng của người ta bao giờ cũng có nguy hiểm rằng bạn có thể chọn cái bên trong chống lại cái bên ngoài - thế thì việc rút bỏ trở thành loạn tinh thần, vì bạn trở nên thiên lệch, bạn mất cân bằng.

Cân bằng là lành mạnh. Mất cân bằng là mất lành mạnh. Và cân bằng là minh mẫn - mất cân bằng là trở nên không lành mạnh. Nỗi sợ bao giờ cũng có đó. Nguy hiểm bao giờ cũng có đó. Nguy hiểm tới vì tâm trí bạn.

Bao giờ cũng dễ cho tâm trí thay đổi bệnh của nó. Ai đó điên vì đàn bà; duy nhất dục là nỗi ám ảnh của anh ta. Ngày này hay ngày khác anh ta sẽ chán với điều này, mệt mỏi tất cả về nó. Anh ta sẽ bắt đầu chuyển sang cực đoan khác: anh ta sẽ bắt đầu nghĩ về brahmacharya - vô dục - về trở thành sư Cơ đốc giáo hay cái gì đó.

Có nguy hiểm. Dường như là bạn đã ăn quá nhiều và thế rồi một ngày nào đó bạn quyết định nhịn ăn. Ắn quá nhiều là xấu nhưng nhịn ăn không tốt hơn. Thực ra, bằng việc ăn quá nhiều bạn sẽ không chết sớm thế; bạn có thể nặng hơn, béo, xấu hơn, nhưng bạn sẽ nấn ná, bạn sẽ kéo lê. Nhưng bởi nhịn ăn, trong vòng vài tuần bạn sẽ biến mất; bạn không thể sống sót quá ba tháng. Cả hai đều nguy hiểm.

Việc ăn quá nhiều là thần kinh. Việc nhịn ăn là thần kinh đối lập, nhưng dẫu sao vẫn là thần kinh. Có chế độ ăn uống cân bằng đi. Ăn nhiều như được thân thể cần; đừng liên tục tống vào thân thể bạn. Nhưng đây là cách nó xảy ra. Tôi đã từng quan sát mọi người: bất kì khi nào xã hội trở nên rất giầu, nhịn ăn tới như cái mốt.

Ở Ấn Độ, người Jaina là xã hội giầu có nhất - việc nhịn ăn là mốt của họ, việc nhịn ăn là tôn giáo của họ. Bây giờ Mĩ đang trở nên rất giầu - việc nhịn ăn đang trở thành ngày càng là thời thượng. Khó mà tìm ra một người đàn bà không tuân theo chế độ ăn kiêng. Mọi người đi tới các bệnh viện chữa tự nhiên để nhịn ăn.

Tôn giáo của người nghèo bao giờ cũng có tính hội hè đình đám, tiệc tùng. Người Mô ha mét giáo, người nghèo, khi ngày tôn giáo của họ tới, họ mở tiệc. Họ bắt đầu cả năm như vậy, tất nhiên, ngày tôn giáo, ít nhất vào ngày đó, họ thay quần áo, quần áo mới, mầu sắc, và họ tận hưởng - ít nhất một ngày họ có thể tận hưởng.

Người Jaina mở tiệc cả năm, và khi ngày tôn giáo của họ tới, họ nhịn ăn. Điều đó là logic. Lễ hội của người nghèo sẽ là tiệc tùng; lễ hội của người giầu sẽ là nhịn ăn. Mọi người đi sang cực đoan đối lập.

Cho nên khi bạn bắt đầu thiền, có nguy hiểm là bạn có thể trở nên bị gắn bó quá nhiều với việc hướng nội này. Thiền là việc hướng nội; nó dẫn bạn tới trung tâm của bạn. Nếu bạn mất tính co giãn của bạn và bạn trở nên không có khả năng quay lại với ngoại vi, thế thì đó là việc rút bỏ - và là việc rút bỏ nguy hiểm. Nó là loạn tinh thần.

Tỉnh táo vào! Điều đó đã xảy ra cho nhiều người. Toàn thể lịch sử đầy những người như vậy người đã trở thành loạn tinh thần.

Khi bạn thiền, bao giờ cũng nhớ rằng ngoại vi không bị mất thường hằng. Bạn phải đi tới ngoại đi lặp đi lặp lại để cho con đường này vẫn còn rõ và con đường vẫn còn đó. Do đó mới có nhấn mạnh của tôi về thiền nhưng không từ bỏ thế giới. Thiền buổi sáng và thế rồi đi ra chợ; thiền buổi sáng và thế rồi đi tới văn phòng của bạn. Thiền và thế rồi làm tình! Đừng tạo ra bất kì lưỡng phân nào, đừng tạo ra bất kì xung đột nào. Đừng nói, "Bây giờ làm sao tôi có thể yêu được? Tôi là thiền nhân." Thế thì bạn đang di chuyển vào chiều nguy hiểm; sớm hay muộn bạn sẽ mất mọi tiếp xúc với ngoại vi. Thế thì bạn sẽ trở nên bị đông cứng ở trung tâm. Và cuộc sống bao gồm việc sống động - thay đổi, di chuyển. Cuộc sống có tính động, nó không chết.

Có hai kiểu người chết trên thế giới: người chết ở ngoại vi và người chết ở trung tâm. Trở thành kiểu thứ ba: sống động ở giữa; liên tục chuyển từ trung tâm tới ngoại vi, từ ngoại vi tới trung tâm. Chúng làm giầu lẫn cho nhau; chúng tôn cao lẫn nhau. Quan sát mà xem! Nếu bạn thiền và thế rồi làm tình, yêu của bạn sẽ có chiều sâu mới vô cùng cho nó. Yêu và thế rồi thiền và đột nhiên bạn sẽ thấy: khi năng lượng đầy yêu, thiền đi sâu và dễ dàng. Bạn đơn giản cưỡi lên con sóng - bạn không cần làm nỗ lực nào. Bạn đơn giản nổi và đạt tới ngày càng cao hơn. Một khi bạn hiểu nhịp điệu của các đối lập cực, thế thì không có sợ.

Nhớ lấy: cuộc sống là nhịp điệu giữa ngày và đêm, mùa hè và mùa đông. Nó là nhịp điệu liên tục. Đừng bao giờ dừng ở bất kì chỗ nào! Chuyển động đi! Và nhún nhảy càng lớn, kinh nghiệm của bạn sẽ càng sâu hơn.

Cho nên làm nó thành một điểm mà bạn phải liên tục đi, bạn phải du hành. Khi bạn đi tới trung tâm bên trong trong thiền của bạn, tận hưởng nó! - dường như không có ngoại vi. Quên ngoại vi hoàn toàn; không cần nhớ nó. Đừng bị sao lãng bởi nó. Đào sâu vào trong bản thể riêng của bạn - được làm giầu bởi nó! Và đem hương vị đó trở lại ngoại vi. Đem hương thơm đó trở lại thế giới. Đem hào quang đó, ánh sáng đó, ân huệ đó, chân giá trị đó, sự vĩ đại đó, trở lại ngoại vi.

Bước đi trong bãi chợ như vị Phật. Sống trong thế giới... thế giới là rất giầu có, vì mối quan hệ phản chiếu. Mọi mối quan hệ đều tựa tấm gương. Bạn thấy mặt bạn trong gương của bản thể người khác. Rất khó thấy mặt riêng của bạn một cách trực tiếp - bạn sẽ cần người khác, tấm gương, để thấy mặt riêng của bạn. Và bạn có thể tìm được ở đâu chiếc gương tốt hơn đôi mắt của người khác?

Đôi khi, nhìn vào mắt kẻ thù và bạn sẽ thấy khía cạnh của bản thể bạn. Đôi khi nhìn vào mắt người yêu của bạn, bạn của bạn, và bạn sẽ thấy khía cạnh khác của bản thể của bạn. Đôi khi nhìn vào mắt một người, người dửng dưng với bạn và bạn sẽ thấy khía cạnh khác nữa của bản thể bạn. Thu thập tất cả những mặt này - chúng là của bạn; các khía cạnh của bản thể bạn. Trong những tình huống khác nhau, với người khác nhau, trong các thế giới khác nhau, di chuyển... và thu thập mọi sự giầu có này và nhận biết và tỉnh táo và ý thức. Thế rồi quay lại trung tâm và lấy mọi nhận biết này cùng bạn, và cực lạc của bạn trong thiền sẽ sâu hơn và giầu có hơn cho điều đó.

Và điều này phải diễn ra liên tục. Đổ trung tâm của bạn lên ngoại vi, và đổ ngoại vi của bạn lên trung tâm. Đổ yêu của bạn vào trong thiền của bạn và đổ thiền của bạn vào trong yêu của bạn.

Đây là điều tôi dạy. Đây là điều tôi gọi là cuộc sống năng động. Và cuộc sống tôn giáo là cuộc sống năng động.

Câu hỏi thứ năm:

Thầy đã nhắc tôi lần nữa rằng, với tôi, việc biết trở thành tri thức, điều trở thành thực hành của tri thức đó. Ngay cả điều này cũng trở thành thực hành. Xin thầy bình luận.

Việc biết bao giờ cũng trở thành tri thức - và bạn phải tỉnh táo để không cho phép điều đó. Một trong những tình huống tinh tế nhất trên con đường của người tìm kiếm: việc biết bao giờ cũng trở thành tri thức - bởi vì khoảnh khắc bạn đã biết cái gì đó, tâm trí bạn thu thập nó như tri thức, như kinh nghiệm.

Việc biết là quá trình. Tri thức là kết luận. Khi việc biết chết đi nó trở thành tri thức. Và nếu bạn liên tục thu thập tri thức này, thế thì việc biết sẽ trở thành ngày càng khó hơn - bởi vì với tri thức, việc biết chưa bao giờ xảy ra. Thế thì bạn mang tri thức của bạn quanh bạn. Người thông thái gần như bị ẩn kín sau tri thức của người đó; người đó mất mọi sáng tỏ, mọi cảm nhận. Thế giới trở thành xa xăm; thực tại mất đi mọi sự trong suốt.

Người thông thái bao giờ cũng nhìn qua tri thức của mình. Người đó phóng chiếu tri thức của mình. Tri thức của người đó tô mầu mọi thứ - bây giờ không còn khả năng nào của việc biết. Nhớ lấy: tri thức không được thu thập qua kinh sách - nó cũng được thu thập, và nhiều thế, qua kinh nghiệm riêng của bạn.

Bạn yêu người đàn bà, chẳng hạn. Bạn chưa bao giờ biết người đàn bà trước đây, chưa bao giờ rơi vào tình yêu sâu sắc. Bạn rơi vào lần đầu tiên - bạn hồn nhiên, bạn trong trắng. Bạn không biết yêu là gì - tâm trí bạn mở. Bạn không có tri thức nào về yêu. Bạn tự phát. Bạn đi vào trong cái không biết. Nó là điều huyền bí. Yêu mở ra những cánh cửa của những ngôi đền không biết, ca bài ca không biết trong tai bạn và trong tim bạn, múa với giai điệu không biết. Và bạn không biết cái gì; bạn không có tri thức nào để phán xét, để đánh giá, để kết án, để nói tốt hay xấu. Nó có tính co giãn. Bạn bị thu hút bởi kinh nghiệm không thể xoá được của yêu. Bạn sống trong khoảnh khắc của ân huệ.

Nhưng, dần dần, bạn trở nên thông thái - bây giờ bạn biết yêu nghĩa là gì; bây giờ bạn biết người đàn bà nghĩa là gì; bây giờ bạn biết địa lí, địa hình của yêu. Bạn đã trở thành người thông thái.

Bạn rơi vào yêu với người đàn bà khác. Bây giờ, không cái gì giống như kinh nghiệm đầu tiên xảy ra - không cái gì giống nó. Đờ đẫn. Lặp lại. Dường như bạn đã đi để xem lại cùng bộ phim, hay đọc lại cùng cuốn tiểu thuyết. Chút ít khác biệt đây đó, nhưng không mấy. Bây giờ, tại sao bạn bỏ lỡ? Tại sao cùng kinh nghiệm huyền bí không thu hút bạn? Tại sao bạn không đập rộn ràng cùng cái không biết lần nữa? Bạn là người thông thái. Cái gì đó đẹp thế như yêu đã trở thành việc lặp lại.

Việc biết bao giờ cũng trở thành tri thức. Cho nên bạn phải rất tỉnh táo: biết cái gì đó - khoảnh khắc nó trở thành tri thức, bỏ nó đi. Liên tục làm chết đi tri thức của bạn. Đừng bao giờ mang nó - vì không người đàn bà khác nào là như nhau. Người đàn bà đầu tiên của bạn là một thế giới khác toàn bộ; người đàn bà mới này bạn đã rơi vào trong yêu là một thế giới khác toàn bộ. Nó sẽ không là một. Nhưng nếu bạn di chuyển qua tri thức nó sẽ có vẻ như là một.

Bỏ tri thức đi. Lại là hồn nhiên. Lại đi vào trong cái không biết - vì không có hai người nào là giống nhau. Mọi người đều duy nhất tới mức chưa bao giờ có một người giống thế trước đây và sẽ lại không có người như thế lần nữa. Lại học từ A B C và bạn sẽ đầy ngạc nhiên. Và thế thì bạn đã học được kinh nghiệm sâu sắc: không bao giờ cho phép bất kì tri thức nào được lắng đọng.

Mọi việc biết đều trở thành tri thức. Khoảnh khắc nó trở thành tri thức, bỏ nó đi. Nó giống như bụi tụ lại trên gương; mọi ngày bạn phải lau gương. Trên tấm gương của tâm trí bạn, bụi tụ lại, bụi của kinh nghiệm: nó trở thành tri thức. Lau sạch nó đi. Đó là lí do tại sao thiền mọi ngày được cần. Thiền không là gì ngoài việc lau sạch tấm gương của tâm trí bạn. Lau sạch nó liên tục vào! Nếu bạn có thể lau sạch nó mọi khoảnh khắc của đời bạn, thế thì không cần ngồi tách rời để thiền.

Nhớ lấy, tỉnh táo rằng tri thức phải không được thu thập, rằng bạn phải vẫn còn như đứa trẻ - đầy ngạc nhiên, đầy kính nể. Mọi ngõ ngách xó xỉnh đều là huyền bí, và bạn không biết nó là gì. Bạn không thể hình dung ra được nó, cuộc sống này là gì. Được say mê bạn chạy theo hướng này và hướng kia.

Bạn có quan sát đứa trẻ chạy tung tăng trên bãi biển không? Phấn chấn thế! trong phởn phơ thế! nhặt vỏ sò và đá mầu. Bạn có quan sát đứa trẻ chạy tung tăng trong vườn để bắt bướm không? Bạn sẽ không chạy theo cách đó cho dù Thượng đế có đó; bạn sẽ không chạy theo cách đó. Bạn sẽ không cực lạc thế cho dù Thượng đế có đó. Bạn sẽ di chuyển như một quí ông. Bạn sẽ không chạy xô tới, bạn sẽ không phát điên. Bạn sẽ vẫn giữ cách thức của bạn; bạn sẽ vẫn chỉ ra rằng bạn là người trưởng thành, bạn không là đứa trẻ.

Và Jesus nói: "Chỉ những người giống như trẻ con, họ sẽ có khả năng vào trong vương quốc của Thượng đế của ta" - chỉ những người giống như trẻ con, chỉ những người vẫn còn có năng lực ngạc nhiên. Ngạc nhiên là kho báu lớn nhất trong cuộc sống. Một khi bạn đánh mất ngạc nhiên, bạn đã đánh mất cuộc sống của bạn - thế thì bạn kéo lê, nhưng bạn không còn sống. Và tri thức giết chết ngạc nhiên.

Đó là một trong những vấn đề khó khăn nhất mà tâm trí hiện đại đang đối diện, vì tri thức đã tích luỹ mọi ngày càng nhiều hơn. Thế kỉ hai mươi bị nặng gánh nhiều thế bởi tri thức. Do đó tôn giáo đã biến mất - vì tôn giáo chỉ có thể tồn tại với ngạc nhiên, với đôi mắt tràn đầy ngạc nhiên; đôi mắt không biết nhưng sẵn sàng xô tới bất kì hướng nào để xem cái gì có đó; đôi mắt hồn nhiên, trái tim trong trắng. Cho nên nhớ vẫn còn năng lực của sự hồn nhiên như đứa trẻ.

Khoa học lớn lên từ hoài nghi. Tôn giáo lớn lên từ ngạc nhiên. Giữa hai điều này là triết học; nó vẫn chưa quyết định - nó liên tục treo giữa hoài nghi và ngạc nhiên. Đôi khi triết gia hoài nghi và đôi khi triết gia ngạc nhiên: ông ấy ở giữa. Nếu ông ấy hoài nghi quá nhiều, dần dần ông ấy trở thành nhà khoa học. Nếu ông ấy ngạc nhiên quá nhiều, dần dần ông ấy trở thành có tính tôn giáo.

Đó là lí do tại sao triết học đang biến mất khỏi thể gian - vì chín mươi chín phần trăm các triết gia đã trở thành nhà khoa học. Vả một người - một Buber ở đâu đó, hay một Krishnamurti ở đâu đó, hay một Suzuki ở đâu đó - những tâm trí lớn, những trí tuệ xuyên thấu lớn, họ đã trở thành có tính tôn giáo. Triết học gần như mất nền tảng của nó.

Nếu bạn trở nên quá nghi ngại, bạn trở thành nhà khoa học. Nếu bạn trở nên quá giống trẻ con, bạn trở thành có tính tôn giáo. Khoa học tồn tại cùng hoài nghi. Tôn giáo tồn tại cùng ngạc nhiên. Nếu bạn muốn có tính tôn giáo thế thì tạo ra nhiều ngạc nhiên hơn, khám phá ra nhiều ngạc nhiên hơn. Cho phép mắt bạn được rót đầy nhiều ngạc nhiên hơn bất kì cái gì khác. Được ngạc nhiên bởi mọi thứ đang xảy ra. Mọi thứ đều cực kì đáng ngạc nhiên tới mức đơn giản không thể nào tin được làm sao bạn liên tục sống mà không nhảy múa, làm sao bạn liên tục sống mà không trở nên cực lạc. Bạn phải không thấy điều đang xảy ra khắp xung quanh.

Chỉ hiện hữu là huyền bí thế, chỉ thở là huyền bí thế. Chỉ thở và chỉ hiện hữu! - không cái gì khác được cần cho người tôn giáo. Tràn đầy ngạc nhiên đi. Và khi người ta tràn đầy ngạc nhiên, lời ca ngợi nảy sinh, và lời ca ngợi là lời cầu nguyện. Khi bạn thấy sự tồn tại kì diệu này, bạn bắt đầu ca ngợi nó. Trong việc ca ngợi của bạn, lời cầu nguyện nảy sinh. Bạn nói: "Linh thiêng, linh thiêng, linh thiêng! " Nó là linh thiêng. Nó là đẹp thế và linh thiêng thế.

Cho nên, người hỏi này đã nêu ra một câu hỏi rất thích hợp: "Thầy đã nhắc tôi lần nữa rằng, với tôi, việc biết trở thành tri thức, điều trở thành thực hành của tri thức đó." Đây là ba bước. Thứ nhất là việc biết; thế rồi việc biết chết đi, co lại, trở thành tri thức; thế rồi tri thức cũng co lại thậm chí còn nhiều hơn và trở thành thực hành hay tính cách.

Con người của tính cách là người chết nhất trên thế giới. Người đó thực hành tri thức của mình; người đó cố đi theo tri thức của mình. Người đó không tự phát. Người đó liên tục quản lí, thao túng, thúc đẩy bản thân mình theo cách này cách nọ; bằng cách nào đó kìm bản thân mình lại. Người đó không chịu trách nhiệm - trách nhiệm theo nghĩa của việc có năng lực đáp ứng. Nếu bạn bắt gặp người đó, nếu bạn ôm choàng người đó, người đó sẽ trả lời điều đó, nhưng câu trả lời đó sẽ tới từ việc thực hành quá khứ của người đó - từ tính cách của người đó.

Con người của tính cách là dự đoán được. Chỉ máy móc mới có thể dự đoán được. Con người có ý thức đầy đủ là không thể dự đoán được. Không nhà chiêm tinh nào có thể dự đoán được cái gì về con người có ý thức đầy đủ. Người đó di chuyển từ khoảnh khắc sang khoảnh khắc, đầy ngạc nhiên. Người đó hành động từ ngạc nhiên; người đó hành động từ đáp ứng với khoảnh khắc. Người đó không mang tri thức, người đó không mang tính cách cùng mình. Từng khoảnh khắc người đó đều mới, được tái sinh.

Cho nên có ba bước: việc biết chết đi; việc biết trở thành tri thức; tri thức trở thành tính cách. Nhận biết đi - thận trọng vào! Đừng cho phép việc biết của bạn rơi xuống và trở thành tri thức. Và đừng bao giờ cho phép tri thức của bạn kiểm soát bạn và tạo ra tính cách cho bạn. Tính cách là áo giáp. Trong áo giáp bạn bị giam cầm... thế thì bạn không bao giờ có thể tự phát được. Bạn đã trong nấm mồ của mình - tính cách là nấm mồ.

Để việc biết của bạn có đó, nhưng đừng cho phép nó trở thành tri thức hay tính cách. Khoảnh khắc nó biến thành tri thức, bỏ nó đi, làm trống rỗng bàn tay của bạn. Quên tất cả về nó. Đi lên trước! lại như đứa trẻ. Khó đấy, tôi biết. Dễ nói; khó hiện hữu theo cách đó - nhưng đó là cách duy nhất bạn có thể đạt tới satchitanand - bạn có thể đạt tới chân lí, bạn có thể đạt tới tâm thức, bạn có thể đạt tới phúc lạc.

Vâng, điều đó là gian nan. Người ta phải trả giá nhiều cho nó - nhưng Thượng đế là không rẻ đâu. Bạn sẽ phải trả giá bằng toàn thể con người bạn. Chỉ khi bạn đã trả giá toàn bộ và bạn không giữ lại cái gì và bạn không là kẻ keo kiệt, và bạn đã hi sinh và buông xuôi bản thân bạn một cách toàn bộ, bạn sẽ đạt tới. Thượng đế tới bạn khi bạn không có đó; khi bạn đã trở thành chỉ là số không Thượng đế tới với bạn. Ngài chỉ đang đợi ở góc kia. Khoảnh khắc bạn trở nên trống rỗng, Ngài xô tới bạn, Ngài tới và hoàn thành bạn.

Đừng cho phép việc biết trở thành tri thức và tính cách. Thế thì một kiểu tính cách khác toàn bộ sẽ nảy sinh mà sẽ không giống như tính cách bạn đã từng thấy trên thế giới. Nó sẽ là tính bên trong - kỉ luật tới từ cốt lõi bên trong nhất của bản thể bạn. Đừng bao giờ bị ép buộc! - bao giờ cũng tự phát. Điều đó không giống như lời răn: nó là trưởng thành hữu cơ. Thượng đế là sự trưởng thành hữu cơ tự phát của bạn.

Xem tiếp Chương 3 - Quay về Mục lục