Cái chết có thể được giải thích nhưng cuộc sống thì không

Cái chết có thể được giải thích nhưng cuộc sống thì không

Price:

Read more

Thiền Osho Podcastsho

Cái chết có thể được giải thích nhưng cuộc sống thì không




Điều đầu tiên về cuộc sống là ở chỗ nó không có giải thích. Nó có đó trong vinh quang tuyệt đối, nhưng nó không có giải thích. Nó có đó như một bí ẩn và nếu bạn định giải thích nó, bạn sẽ lỡ nó. Nó sẽ không được giải thích, nhưng bạn sẽ trở thành mù quáng qua việc giải thích của mình.
Triết lí là kẻ thù của cuộc sống. Điều thù nghịch nhất có thể xảy ra cho một người là bị cố định và ám ảnh với những giải thích. Khoảnh khắc bạn nghĩ bạn có lời giải thích, cuộc sống đã rời bỏ bạn, bạn đã chết.

Điều này dường như là nghịch lí. Cái chết có thể được giải thích, nhưng cuộc sống không thể được giải thích - bởi vì cái chết là cái gì đó đã kết thúc, hoàn chỉnh, còn cuộc sống bao giờ cũng là vấn đề đang tiếp diễn; cuộc sống bao giờ cũng trên hành trình, cái chết đã tới nơi. Khi cái gì đó đã đạt tới và kết thúc, bạn có thể giải thích nó, bạn có thể định nghĩa nó. Khi cái gì đó vẫn còn đang tiếp diễn, điều đó có nghĩa là cái chưa biết vẫn còn phải được du hành qua.

Bạn có thể biết quá khứ nhưng bạn không thể biết được tương lai. Bạn có thể đẩy quá khứ vào trong lí thuyết, nhưng làm sao bạn có thể đẩy tương lai vào lí thuyết được? Tương lai bao giờ cũng là lối mở, lối mở vô hạn, và nó cứ mở và mở ra mãi. Cho nên khi bạn giải thích, việc giải thích bao giờ cũng chỉ ra cái đã chết.
Triết học có những lời giải thích cho nên nó không thể sống động được, và bạn không thể nào tìm ra được những người nhiều tính chết hơn là các triết gia. Cuộc sống đã tàn tạ, cuộc sống đã tiêu tan khỏi họ. Họ là những cái đầu quắt lại, giống như đá chết. Họ làm ầm ĩ lắm nhưng không có âm nhạc của cuộc sống. Họ có nhiều giải thích, nhưng họ đã hoàn toàn quên lãng rằng họ chỉ có giải thích trong tay mình.
Giải thích cũng giống như nắm tay bóp chặt. Cuộc sống giống như bàn tay để mở. Chúng hoàn toàn khác nhau. Và khi nắm tay đã hoàn toàn nắm lại, không có bầu trời trong nó, không có không khí trong nó, không có không gian để thở. Bạn không thể nắm lấy bầu trời trong nắm tay bóp chặt của mình được. Nắm tay sẽ làm lỡ nó. Bầu trời vẫn có đó, bàn tay để mở, nó có sẵn đấy. Giải thích là nắm giữ, đóng kín, xác định - cuộc sống tiêu tan đi.
Thậm chí tiếng cười cũng còn lớn lao hơn bất kì triết lí nào, và khi ai đó cười về cuộc sống, người đó hiểu nó. Cho nên tất cả những người đã chứng ngộ đều cười to cả. Và tiếng cười của họ vẫn có thể được nghe thấy được thậm chí sau nhiều thế kỉ. Nhìn Phật cầm đoá hoa trong tay, Ma-ha-ka-shy-a-pa cười to. Tiếng cười của ông ấy thậm chí ngày nay vẫn còn có thể nghe thấy được, giống như dòng sông liên tục chảy đi qua hàng thế kỉ.
Trong các thiền viện ở Nhật, các đệ tử vẫn hỏi thầy, “Thưa thầy, xin thầy nói cho chúng tôi, tại sao Ma-ha-ka-shy-a-pa  đã cười?” Và những người tỉnh táo hơn nói, “Thưa thầy, xin thầy nói cho chúng tôi tại sao Ma-ha-ka-shy-a-pa  vẫn còn cười?” Họ dùng thời hiện tại, không phải là thời quá khứ. Và tương truyền rằng thầy sẽ đáp lại chỉ khi ông ấy cảm thấy rằng bạn có thể nghe thấy tiếng cười của Ma-ha-ka-shy-a-pa . Nếu bạn không thể nghe thấy nó, chẳng thể nói gì cho bạn về nó cả.
Chư Phật bao giờ cũng cười to. Bạn có thể đã không nghe nói về họ bởi vì cánh cửa của bạn đóng kín. Bạn có thể đã nhìn vào vị phật và bạn có thể cảm thấy rằng ông ấy nghiêm trang, nhưng nghiêm trang này là bị phóng chiếu. Nó chính là nghiêm trang của riêng bạn - bạn đã dùng vị phật làm màn ảnh. Do đó, người Ki tô giáo nói Jesus chưa bao giờ cười. Điều này dường như hoàn toàn ngu xuẩn. Jesus phải đã cười to và ông ấy phải đã cười to toàn bộ đến mức toàn thể con người ông ấy phải đã trở thành tiếng cười - nhưng các đệ tử không thể nghe được nó, điều đó đúng. Họ phải vẫn còn đóng kín, cái nghiêm trang riêng của họ được phóng chiếu ra.
Họ có thể thấy Jesus trên cây thập tự bởi vì tất cả các bạn đều đang sống trong đau khổ đến mức bạn chỉ có thể thấy đau khổ. Nếu họ nghe thấy Jesus cười, họ sẽ bỏ qua điều đó. Điều đó quá mâu thuẫn với cuộc sống của họ, nó không khớp. Một Jesus cười không khớp với bạn, ông ấy trở thành người xa lạ.
Nhưng ở phương Đông lại khác, và trong Thiền, trong Đạo, tiếng cười đạt tới đỉnh của nó. Nó trở thành cái đối lập phổ biến của triết lí.
Triết gia nghiêm trang bởi vì ông ta nghĩ cuộc sống là câu đố và giải pháp có thể được tìm thấy. Ông ấy làm việc với cuộc sống bằng tâm trí mình, và ông ấy ngày càng nghiêm trang hơn. Ông ấy càng bỏ lỡ cuộc sống, ông ấy càng thành nghiêm trang và chết hơn.
Những người theo Đạo, Lão Tử và Trang Tử, nói rằng nếu bạn có thể cười, nếu bạn có thể cảm thấy tiếng cười bụng, cái tới từ chính cốt lõi của bản thể bạn, cái không phải chỉ là được tô vẽ trên bề mặt, nếu bạn có thể cảm thấy tiếng cười, cái tới từ trung tâm sâu sắc nhất của bản thể bạn, lan toả khắp bạn, tràn ngập vào vũ trụ, tiếng cười đó sẽ cho bạn thoáng nhìn đầu tiên về cuộc sống là gì. Nó là bí ẩn.
Trong Trang Tử, tiếng cười như vậy mang tính cầu nguyện, bởi vì bây giờ bạn chấp nhận cuộc sống, bạn không khao khát giải thích. Làm sao người ta có thể tìm được giải thích? Chúng ta là bộ phận của nó. Làm sao bộ phận có thể tìm thấy giải thích cho cái toàn thể? Làm sao bộ phận có thể nhìn vào cái toàn thể được? Làm sao bộ phận có thể mổ xẻ, phân chia cái toàn thể được? Làm sao bộ phận có thể đi trước cái toàn thể được?
Giải thích có nghĩa là bạn phải siêu việt lên cái bạn đang cố gắng giải thích - bạn phải có đó trước khi nó tồn tại, bạn phải có đó khi nó đã dừng việc tồn tại. Bạn phải đi quanh nó để bạn có thể định nghĩa nó, và bạn phải mổ xẻ để cho bạn có thể đạt tới tâm điểm. Nhà giải phẫu có thể tìm ra việc giải thích, không phải cho cuộc sống, mà là cho xác chết. Tất cả các định nghĩa y học về cuộc sống đều ngu xuẩn bởi vì bác sĩ giải phẫu mổ xẻ, và khi ông ấy đưa ra kết luận thì cuộc sống không còn nữa rồi, đấy chỉ còn là cái xác chết. Tất cả mọi việc giải thích đều là sau cái chết, cuộc sống không có đó.
Bây giờ thậm chí các nhà khoa học cũng trở nên nhận biết về hiện tượng là khi bạn xét nghiệm máu người, máu không thể nào như nó lúc đang chuyển động trong mạch của người sống. Thế thì nó sống động, nó có phẩm chất khác; bây giờ khi nó trong ống nghiệm, nó chết. Nó không phải là cùng máu ấy, bởi vì phẩm chất cơ bản - cuộc sống - không còn trong nó nữa. Mọi giải thích đều cùng kiểu đó.
Đoá hoa trên cây là khác bởi vì cuộc sống, hình hài của cuộc sống, đang tuôn chảy trong nó. Khi bạn cắt nó khỏi cây, đem nó vào phòng thí nghiệm, xem xét nó, nó là đoá hoa khác. Bạn chớ có bị lừa dối bởi dáng vẻ của nó. Bây giờ cuộc sống không còn tuôn chảy trong nó nữa. Bạn có thể đi tới biết được các hợp thành hoá học của đoá hoa này, nhưng cái đó không phải là giải thích.
Nhà thơ có cách tiếp cận khác, không phải thông qua mổ xẻ, mà thông qua tình yêu, không phải thông qua ngắt hoa khỏi cây mà thay vào đó, là qua việc hội nhập với hoa, hiện hữu với nó trong tình yêu sâu sắc, trong sự tham dự huyền nhiệm. Ông ấy tham dự với nó, thế rồi ông ấy đi tới biết điều gì đó, và điều đó không phải là giải thích. Thơ ca không thể là giải thích, nhưng nó có thoáng nhìn về chân lí. Nó còn đúng hơn bất kì khoa học nào.
Quan sát: khi bạn đang trong tình yêu với ai đó, trái tim bạn đập khác. Người yêu của bạn, người được yêu, sẽ lắng nghe trái tim bạn: nó đập khác. Người yêu của bạn sẽ cầm tay bạn… hơi ấm cũng khác. Máu chuyển động theo vũ điệu khác, nó đập khác.
Khi bác sĩ cầm tay bạn trong tay ông ấy, mạch đập không như nhau. Ông ấy có thể nghe tiếng tim đập nhưng cái đập này lại khác. Khi trái tim đang đập vì người yêu, nó có bài ca của riêng nó, nhưng chỉ người yêu mới có thể biết tới cái đập đó, chỉ người yêu mới có thể biết tới xung động đó, máu đó, hơi ấm cuộc đời. Bác sĩ không thể nào biết được.
Cái gì đã thay đổi? Bác sĩ đã trở thành người quan sát còn bạn là vật quan sát - các bạn không là một. Bác sĩ điều trị bạn như một đối thể. Ông ấy nhìn bạn như là ông ấy nhìn vào một vật - điều đó tạo nên khác biệt. Người yêu không nhìn vào bạn như một đối thể - người đó trở thành một với bạn, người đó hội nhập và tan chảy. Người đó đi tới biết cốt lõi sâu xa nhất của bản thể bạn, nhưng người đó không có giải thích. Người đó cảm thấy nó, nhưng việc cảm này lại khác. Người đó không thể nghĩ về nó được.
Bất kì cái gì có thể được nghĩ tới đều sẽ không sống. Ý nghĩ giải quyết với cái chết, nó bao giờ cũng giải quyết với các đối tượng chết; đó là lí do tại sao trong khoa học không có chỗ cho cảm giác. Cảm giác đem lại chiều hướng khác cho sự tồn tại, chiều hướng của sự sống động.
Câu chuyện hay này có nhiều điều nói với bạn. Bước dần vào trong nó đi, và nếu bạn đạt tới kết luận, thế thì hiểu rằng bạn đã bỏ lỡ nó rồi. Nếu bạn đạt tới tiếng cười, thế thì bạn đã hiểu.
Trang Tử là người rất vắn tắt. Bao giờ cũng vậy, những người đã chứng ngộ sẽ không thốt ra lời không cần thiết. Họ sống với điều tinh tuý.


0 Đánh giá

Ads Belove Post