Chương 2. Phép thần vô thần

Tùng tùng cắc tùng - Osho

Bài nói về Thiền

Chương 2. Phép thần vô thần

Câu hỏi thứ nhất

Hôm qua trong khi ngồi trong toạ thiền tôi cảm thấy bản thân mình bị đánh một gậy lên đầu. Nhưng Pradeep lúc đó đã không đánh tôi. Cũng thế hôm nay trong bài giảng tôi bị đánh hai lần vào đầu nhưng không có người đánh gậy xung quanh. Đây có là phép thần vô thần không?

Đó là tưởng tượng vô cùng, và trên con đường của thiền tưởng tượng là cạm bẫy lớn nhất. Cảnh giác về nó. Bạn có thể tưởng tượng sâu sắc thế và bạn có thể tin vào tưởng tượng của bạn mạnh tới mức nó dường như thực hơn là thực.

Tưởng tượng là lực lớn. Trên con đường của thiền, tưởng tượng là rào chắn; trên con đường của yêu, tưởng tượng là sự giúp đỡ. Trên con đường của yêu, tưởng tượng được dùng như phương cách: bạn được bảo tưởng tưởng mãnh liệt và đam mê nhất có thể được. Nhưng trên con đường của thiền cùng điều này là rào chắn.

Tưởng tượng đơn giản ngụ ý rằng bạn hình dung một thứ nhưng bạn đưa nhiều năng lượng vào trong nó tới mức nó gần như trở thành thực. Mọi đêm tất cả chúng ta đều mơ. Trong khi mơ, mọi mơ có vẻ thực. Đi tới biết trong mơ rằng đây là mơ sẽ là kết thúc của nó; thế thì bạn sẽ thấy bản thân bạn thức. Mơ có thể tiếp tục chỉ nếu bạn tin rằng nó là thực. Và ngay cả những người rất do dự, hoài nghi, có thái độ khoa học, ngay cả họ vẫn liên tục tin trong đêm, họ liên tục tin vào mơ của họ.

Mọi sáng bạn thấy rằng nó chỉ là tưởng tượng nhưng lần nữa mọi đêm bạn trở thành nạn nhân của nó. Và lần nữa khi mơ lộ ra bạn bắt đầu tin vào nó. Trên con đường của thiền việc nắm giữ năng lực mơ đó phải được thả lỏng ra. Gurdjieff thường nói cho đệ tử của ông ấy. 'Chừng nào ông chưa thể nhớ được trong mơ rằng nó là mơ, ông sẽ không bao giờ thức.' Toàn thể thế giới này là mơ - mơ là thế giới riêng tư, thế giới là mơ chung. Nếu bạn không thể thức được trong khi mơ, sẽ không thể nào thức trong khi bạn thức, vì bây giờ mơ là rất lớn, và nó không chỉ là năng lượng của bạn đang tạo ra mơ, nó là năng lượng của tất cả. Điều đó sẽ là khó. Nếu bạn không thể đi tới thấy rằng cái gì đó trong mơ của bạn là giả, khi bạn một mình để quyết định và không ai khác có thể can thiệp... Nó không phải là công việc của bất kì ai khác. Bạn không thể mời được bất kì người nào khác vào trong mơ của bạn vì nó là riêng tư thế.

Chuyện xảy ra là hai bệnh nhân của một nhà phân tâm thử giở trò đùa với nhà tâm thần. Đó là ngày mùng một tháng tư và hoàn toàn thích hợp.

Họ quyết định rằng ngày hôm sau họ sẽ tới, riêng rẽ, và họ sẽ kể lại cùng giấc mơ - họ quyết định về chi tiết của giấc mơ - cho nhà tâm thần và quan sát ông ta cảm thấy thế nào. Không thể nào mơ cùng giấc mơ cùng nhau, hai người không bao giờ mơ một giấc mơ cùng nhau, cho nên họ muốn gây choáng cho ông ta.

Người thứ nhất kể lại giấc mơ của mình. Khi anh ta ra về người thứ hai tới và anh ta kể lại giấc mơ của mình. Và anh ta đợi chỉ dẫn nào đó rằng nhà tâm thần bị choáng hay ngạc nhiên, nhưng ông ấy không ngạc nhiên chút nào. Ông ấy đơn giản lắng nghe dường như chẳng có gì chung cả, dường như nó chỉ là thông thường, dường như nó đã là chuyện thường ngày.

Người này hỏi, 'Ông không ngạc nhiên à?'

Nhà tâm thần nói, 'Đây là lần thứ ba tôi nghe giấc mơ này.'

Người này nói, 'Lần thứ ba à? Ai là người thứ ba?'

Anh ta bị choáng vì chỉ hai người biết về giấc mơ này. Ai là người thứ ba này?

Nhà tâm thần cười. Ông ta nói, 'Ông không thể giở trò đùa như thế với tôi được, vì không có hai người nào có thể mơ cùng giấc mơ. Điều đó là không thể được.'

Nó không xảy ra theo cách đó vì mơ là thế giới riêng tư tuyệt đối. Bạn không thể mời được bất kì người nào khác vào trong mơ của bạn, bạn không thể hỏi ý kiến của bất kì người nào khác về mơ của bạn - liệu nó là thực hay không thực. Điều đó tuyệt đối tuỳ thuộc vào bạn. Và nếu bạn thậm chí không thể thức được trong điều này, làm sao có khả năng cho bạn thức trong maya lớn, ảo vọng lớn, cái là thế giới này?

Cho nên Gurdjieff thường nói rằng nỗ lực đầu tiên là thức dậy trong mơ và thấy mơ là mơ. Ông ấy có vài kĩ thuật về cách thức trong mơ. Ông ấy sẽ dạy cho các đệ tử rằng mọi đêm, khi họ đi ngủ, họ phải liên tục lặp lại sâu nhất có thể được, đam mê nhất có thể được, 'Lần này khi mình bắt đầu mơ trong đêm mình sẽ giơ tay lên và chạm đầu mình. Và ngay lập tức khi mình chạm đầu mình việc nhớ sẽ xảy ra cho mình rằng đây là mơ.' Trong nhiều tháng đệ tử sẽ nghĩ, tự gợi ý. Mọi đêm khi rơi vào trong giấc ngủ họ sẽ lặp đi lặp lại nó với đam mê sâu sắc, để cho nó đi vào trong chính tầng vô thức của tâm trí.

Khi nó đi vào sâu hơn trong mơ thế thì một ngày nào đó điều đó xảy ra; trong khi mơ, tự động tay đưa lên đầu và đột nhiên người đó nhớ rằng đây là mơ. Nhưng khoảnh khắc người đó nhớ rằng nó là mơ, mơ đơn giản tàn lụi đi, phai mờ đi. Người đó thức trong khi ngủ, và mơ đã bỏ người đó.

Nếu chuyện xảy ra rằng bạn thức trong mơ, đến sáng toàn thế giới đã thay đổi. Nó không còn là cùng thế giới nữa vì mắt bạn trong trẻo, bạn đã đạt tới sự sáng tỏ nào đó của cảm nhận. Bây giờ mơ không thể lừa được bạn, bây giờ bạn thấy mọi thứ như chúng vậy. Bạn không phóng chiếu.

Cảnh giác với tưởng tượng. Bạn sẽ muốn tôi nói với bạn rằng vâng đó là tôi. Bạn sẽ cảm thấy được đáp ứng rất nhiều nếu đó là tôi đánh vào đầu bạn. Mọi người thích tin vào phép màu; do đó phép màu xảy ra bởi vì mọi người thích tin. Mọi người cảm thấy hài lòng khi tin vào mơ của họ; họ liên tục đem năng lượng vào cho mơ của họ. Đó là cách bạn đã sống trong nhiều, nhiều kiếp trong thế giới mơ.

Tôi sẽ không hợp tác với bạn theo bất kì cách nào. Nó là tưởng tượng vô cùng, bạn đã tưởng tượng ra nó. Bây giờ bạn muốn sự giúp đỡ của tôi nữa.

Tôi đã nghe.

Giáo sĩ của vùng Chelm bị lũ trẻ làm sao lãng khi ông ấy đang chuẩn bị cho bài thuyết giáo. Ông ấy nói to qua cửa sổ để đuổi chúng đi, 'Biến xuống sông đi, chỗ đó một con quỉ kinh khủng đang có trong nước. Nó thở ra lửa, và là con rồng xấu xí.'

Lũ trẻ chạy ra xem cái gì diễn ra. Mọi người đi theo chúng, đám đông lớn lên.

Khi giáo sĩ thấy đám đông chạy, ông ta hỏi, 'Mọi người đi đâu thế?'

'Ra sông nơi có con quỉ thở ra lửa. Nó là con rồng xanh xấu xí.'

Giáo sĩ gia nhập đoàn chạy. 'Đúng, mình đã làm ra điều đó,' ông ta nghĩ khi ông ta thở hổn hển. 'Dầu vậy, mình chẳng bao giờ có thể biết.'

Bạn có thể tạo ra cái gì đó nhưng nếu người khác bắt đầu tin vào nó bạn sẽ bắt đầu tin nó. Đây là tưởng tượng của bạn. Nếu tôi nói, 'Vâng, điều đó đúng,' thế thì bạn sẽ đột nhiên tin vào điều đó, và bạn sẽ nghĩ rằng bạn đã tin vào tôi. Bạn đã đơn giản lấy sự ủng hộ của tôi cho mơ riêng của bạn.

Tâm trí là kẻ dối trá lớn, nó liên tục nói dối với bạn. Cảnh giác với các thủ đoạn của tâm trí.

Một bé gái bao giờ cũng nói dối. Nó được cho một con chó nhân ngày Thánh Bernard, và bé gái này đi ra và kể cho mọi hàng xóm rằng nó đã được cho một con sư tử.

Người mẹ gọi nó lại và nói, 'Mẹ bảo con không được nói dối. Con đi lên tầng và nói với Thượng đế con xin lỗi. Hứa với Thượng đế con sẽ không bao giờ nói dối nữa.'

Nó đi lên tầng và nói lời cầu nguyện của mình và thế rồi đi xuống.

Mẹ nó nói, 'Con đã nói cho Thượng đế con xin lỗi chưa?'

Bé gái nói, 'Dạ có ạ, con đã nói và Thượng đế nói rằng đôi khi ngài cũng thấy khó phân biệt được hình dạng con chó của con với sư tử nữa.'

Đó là cách nó diễn ra mãi. Nhưng tôi sẽ không giúp bạn theo bất kì cách nào, vì bất kì dấu vết nào về giúp đỡ sẽ có tính phá huỷ cho bạn. Trên con đường của thiền, trên con đường của Zen, mọi tưởng tượng phải được tránh. Bạn phải dửng dưng về nó.

Và bạn càng đi thêm vào trong thiền, tưởng tưởng sẽ càng cố làm sao lãng bạn. Điều đó không phải là hiện tượng mới, nó bao giờ cũng xảy ra. Mọi thiền nhân lớn đều đã bắt gặp nó. Phật bị làm sao lãng bởi Mara, thượng đế của quỉ. Jesus bị làm sao lãng bởi quỉ. Các nhà huyền bí Sufi bị làm sao lãng bởi Sa tăng. Không có Sa tăng, không có Mara, không có quỉ - quỉ thực là trong tâm trí bạn, là tưởng tượng.

Có những câu chuyện của những nhà tiên tri Hindu rằng khi họ đạt tới bước cuối cùng của thiền, họ bị Indra làm sao lãng. Ông ấy phái những trinh nữ xinh đẹp, apsaras, làm sao lãng họ. Nhưng tại sao người nào phải làm sao lãng các thánh nhân đáng thương này? Tại sao? Họ không làm bất kì cái gì hại cho bất kì ai. Họ đã bỏ thế giới, họ đang ngồi dưới cây hay trong hang trên Himalayas, sao phái trinh nữ đẹp tới cho họ?

Không ai phái bất kì ai. Không có môi giới nào như điều đó. Tưởng tượng đang giở thủ đoạn cuối cùng, và khi thiền của bạn đi sâu, các tầng sâu hơn của tưởng tượng được khơi ra. Bình thường, khi việc thiền không có đó, bạn sống trên bề mặt của tâm trí. Tất nhiên, tưởng tượng của bạn cũng nông cạn vậy. Bạn càng chuyển sâu hơn vào thiền, các tầng sâu hơn của tưởng tượng sẽ được lộ ra cho bạn, chúng sẽ thực hơn. Chúng sẽ thực tới mức bạn thậm chí không thể nghĩ được rằng chúng có thể là tưởng tượng.

Bây giờ bạn thậm chí có thể mang ra các bằng chứng rằng chúng không là tưởng tượng. Chẳng hạn, sannyasin này, người đã bị đánh hai lần, anh ta thậm chí có thể giơ đầu cho bạn xem và bạn có thể thấy các dấu vết. Bây giờ, anh ta sẽ nói, 'Làm sao nó có thể là tưởng tượng được? Không ai đã đánh tôi - mà những dấu vết này có đó sao?' Thế thì bạn hỏi mọi người biết về thôi miên mà xem. Trong thôi miên sâu, người thôi miên gợi ý rằng anh ta đặt lửa vào tay bạn, và anh ta chẳng đặt gì - nhưng tay bị bỏng. Bây giờ cái gì đã xảy ra? Nó chỉ là tưởng tượng đã làm việc mạnh mẽ thế. Thân thể cũng ở dưới kiểm soát của tưởng tượng. Cho nên nếu bạn nghĩ bản thân bạn đẹp bạn sẽ trở nên đẹp. Nếu bạn nghĩ bản thân bạn xấu bạn sẽ thành xấu. Tưởng tượng của bạn sẽ tạo khuôn mẫu cho thân thể bạn.

Đó là cách mà có những người bước trên lửa. Nếu tưởng tượng của bạn sâu tới mức bạn sẽ không bị bỏng và Thượng đế đang bảo vệ bạn, bạn sẽ không bị bỏng. Bạn có thể đi qua hố đầy than cháy mà không bị bỏng. Nhưng cho dù một hơi thoáng nghi ngờ nảy sinh trong tâm trí bạn, thế thì ngay lập tức bạn sẽ bị bỏng. Vì hơi chút nghi ngờ đó là kẽ hở trong tưởng tượng của bạn. Thế thì bạn không còn được bảo vệ bởi lớp xi tưởng tượng riêng của bạn.

Cho nên bạn càng đi sâu hơn vào trong thiền, trò chơi tưởng tượng sẽ càng sâu hơn. Đôi khi nó sẽ tới như apsaras, những trinh nữ đẹp, nhảy múa, khêu gợi, cám dỗ bạn. Đôi khi nó sẽ tới với những con quỉ lửa dữ dội phun lửa ra từ mồm. Hay, bất kì cái gì mà bạn có thể tưởng tượng sẽ bao quanh bạn. Và nếu bạn bị mắc vào nó, nếu trong một khoảnh khắc bạn quên rằng đây là tưởng tượng, thế thì tưởng tượng đã phá huỷ việc xuyên thấu của bạn vào trong thiền. Bạn bị ném trở lại bề mặt lần nữa. Thế thì bạn sẽ phải tìm kiếm lại con đường. Cho nên nếu bạn đang ngồi trong toạ thiền, như sannyasin này đã nói, thế thì nhớ điều đó.

Nhưng đây là chỉ dẫn tốt. Rằng bạn có thể tưởng tượng sâu sắc thế chỉ ra rằng thiền đang đi sâu. Thiền càng sâu, tưởng tượng sẽ càng sâu. Chỉ tại điểm cuối cùng thiền mới tiếp quản. Chừng nào chưa tới chỗ cuối cùng, cuộc vật lộn còn tiếp diễn giữa tưởng tượng và thiền. Và đôi khi tưởng tượng đẹp thế... Đây không phải là tưởng tượng đẹp thế đâu, bạn đã bị đánh hai lần! Dầu vậy bạn muốn tin vào nó, vì nghĩ phép màu đó đã bắt đầu xảy ra cho bạn, nghĩ rằng thầy đang làm việc trên bạn, nghĩ rằng thầy liên tục làm cho bạn nhận biết và đánh vào đầu bạn khi bạn đang rơi vào giấc ngủ, là rất đáp ứng bản ngã.

Có nhiều tưởng tượng đẹp - chúng sẽ tới. Hoa sẽ trút lên bạn và bạn gần như có thể ngửi thấy mùi hoa. Có khả năng là bạn có thể tưởng tượng rất sâu tới mức hoa hồng rơi lên bạn và bạn có thể ngửi thấy mùi hoa hồng. Điều đó là được - nhưng ai đó khác đi qua bên cạnh bạn có thể có khả năng ngửi mùi hoa hồng của bạn! Thế thì nó trở thành cực kì mạnh.

Điều đó ngụ ý tưởng tượng của bạn không chỉ là thụ động, nó đã trở thành chủ động. Bạn đang tạo ra mùi nào đó bên trong thân thể bạn bằng tưởng tượng của bạn. Thân thể bạn có mọi thứ mà đất có. Đất tạo ra hoa hồng. nếu bụi hồng không có đó bạn không thể ngửi thấy hoa hồng trong đất, không có mùi. Nhưng nếu bạn để bụi hồng ở đó, một ngày nào đó đột nhiên nó nở hoa và mùi hoa có đó. Đất đã chứa mùi này và bụi hồng giúp cho mùi đi tới việc diễn đạt. Thân thể bạn là đất, nó chứa mọi thứ được chứa bởi đất. Nếu tưởng tượng của bạn là cực mạnh, không chỉ bạn sẽ ngửi thấy, những người khác cũng có thể ngửi thấy hoa hồng. Nhưng dầu vậy nó là tưởng tượng. Tưởng tượng của bạn vận hành hệt như bụi hồng; nó giúp diễn đạt cái gì đó được ẩn kín bên trong bạn.

Con người là đất. Từ human-người bắt nguồn từ 'humus'. Humus ngụ ý đất. Từ Do Thái 'adam' bắt nguồn từ gốc Do Thái ngụ ý đất. Chúng ta được tạo ra từ đất, chúng ta là đất thu nhỏ. Chúng ta mang mọi thứ được ẩn trong đất, đó là cũng tiềm năng của chúng ta. Một khi bạn giúp qua tưởng tượng, tiềm năng của bạn bắt đầu trở thành thực tại.

Nhưng trên con đường của thiền ngay cả những kinh nghiệm đẹp như thế này cũng cần phải tránh. Vì một khi bạn mắc vào trong chúng, bạn mắc vào trong tâm trí, và toàn thể nỗ lực là làm sao bỏ tâm trí, làm sao gạt bỏ tâm trí. Một khi tâm trí không có đó thế thì bạn tách rời hoàn toàn với thân thể - tâm trí là chiếc cầu, tâm trí kết nối bạn với thân thể. Tâm trí bị bỏ đi, có thân thể, đất, và có bạn, trời - các thực tại tách biệt toàn bộ. Thế thì bạn đã trở thành nhân chứng.

Cho nên nếu lần tới nó xảy ra cho bạn - phép thần vô thần này - và bạn cảm thấy cú đánh lên đầu, đừng quan tâm tới cú đánh, đơn giản vẫn còn nhận biết. Chỉ quan sát. Liệu nó là thực hay không thực là không liên quan, vẫn còn là nhân chứng. Đơn giản vẫn còn là người quan sát, không bị dính líu vào nó theo bất kì cách nào và nó sẽ sớm biến mất. Và một khi bạn đã học được kĩ thuật về cách bỏ trò chơi của tưởng tượng điều đó sẽ cực kì ích lợi cho bạn. Vì bạn càng đi nhiều vào trong thiền, tưởng tượng sẽ càng tới nhiều hơn. Các con sóng tưởng tượng ngày càng mạnh hơn sẽ quét qua bản thể bạn, và bạn sẽ phải nhận biết và tỉnh táo.

Nếu điều đó là khó cho bạn, không thể được cho bạn, thế thì con đường của thiền không dành cho bạn. Thế thì con đường của yêu, thế thì con đường của bhakti và thành tâm, nơi tưởng tượng không bị tránh mà được dùng, là dành cho bạn. Thế thì bạn quên mọi thứ về toạ thiền đi, con đường đó không dành cho bạn. Thế thì bạn quên mọi thứ về Phật, Mahavira đi, con đường đó không dành cho bạn. Thế thì bạn đi vào trong thế giới của Meera, Chaitanya, Mohammed. Thế thì bạn đi vào trong thế giới của thành tâm.

Nhớ, một điều có thể là sự giúp đỡ trên con đường này, và cùng điều đó có thể là cản trở trên con đường khác. Chẳng hạn, có đường sắt, tàu hoả chạy trên chúng, chúng là sự giúp đỡ, không có đường sắt tầu hoả sẽ không chạy. Nhưng nếu bạn bắt đầu cho xe ô tô chạy trên những đường sắt đó bạn sẽ gặp khó khăn. Chúng là sự giúp đỡ cho tầu hoả nhưng chúng không thể là sự giúp đỡ cho ô tô. Ô tô cần đường tự do hơn, nhiều tự do hơn. Cho nên bao giờ cũng nhớ, thứ là cản trở trên đường này không nhất thiết là cản trở trên đường khác.

Nhưng nếu bạn chọn toạ thiền... tôi nghĩ sannyasin này, người đã hỏi câu hỏi này, sẽ cực kì có lợi trên con đường của toạ thiền vì tưởng tượng như vậy mà anh ta có thể tin nó là thực đơn giản chỉ ra rằng việc ngồi của anh ta đang giúp đỡ. Anh ta thảnh thơi trong các tầng sâu hơn của tâm thức.

Câu hỏi thứ hai:

Khi thực hành toạ thiền, chỉ ngồi, tôi khám phá ra rằng tôi đã trở thành người khờ lớn nhất trên thế gian. Nhưng đột nhiên tôi nhớ tới một câu ngạn ngữ: Khi dốt nát là phúc lạc, thật điên rồ mà khôn ngoan. Mặc dầu sự ngu xuẩn này đã làm tôi thành người khờ, tôi chưa bao giờ là đầy đủ như tôi bây giờ. Giờ tôi không rơi vào yêu với cái ngu xuẩn toạ thiền này. Tôi cầu tới phúc lành của thầy để cho tôi vẫn còn là người khờ tới vĩnh hằng.

Vâng, có cái khờ là trí huệ, có cái khờ là được chứng ngộ. Có cái khờ của trí huệ. Tại sao gọi nó là khờ? Nó là khờ trong con mắt của thế gian, trong con mắt của phàm nhân vì nó thuộc vào cõi giới khác. Nó không phải là thế giới của tính toán, láu lỉnh. Nó hồn nhiên.

Jesus có vẻ giống như người khờ. Lão Tử cũng có vẻ như người khờ. Ở Ấn Độ với người khờ chúng ta có thuật ngữ, buddhu - nó bắt nguồn từ Buddha-Phật. Phật phải đã có vẻ như người khờ, cực kì giống người khờ, do đó mới có thuật ngữ buddhu. Chúng ta gọi một người là buddhu nếu chúng ta muốn gọi người đó là người khờ. Buddhu ngụ ý như phật.

Phật phải đã có vẻ giống như người khờ khi ông ấy từ bỏ vương quốc. Ông ấy sắp sửa thành vua và ông ấy đã trở thành kẻ ăn xin. Bạn có thể thấy người khờ hơn không? Ông ấy có những người đàn bà đẹp nhất quanh mình và ông ấy đã trốn khỏi cung điện. Khờ làm sao! Khi Phật trốn đi, từ bỏ, ông ấy đã không ở lại trong vương quốc của bố ông ấy vì các thám tử của bố ông ấy chắc đã theo dõi ông ấy và chắc đã lại bắt giữ ông ấy. Ông ấy lập tức rời khỏi vương quốc, đi ra ngoài, và vào vương quốc khác.

Nhưng nhà vua vương quốc này là bạn với bố ông ấy. Cho nên khi nhà vua này đi tới biết, ông này tới gặp Phật và ông này nói, 'Anh đang làm điều khờ khạo làm sao! Nếu anh giận bố anh, đừng lo, anh tới cung điện của ta đi. Lấy con gái ta và là vua ở đây. Nếu có rắc rối nào đó với bố anh, quên mọi chuyện về nó đi. Ta yêu mến anh như bố anh vậy. Ông ấy là bạn cũ của ta, và vương quốc của ta không bé hơn vương quốc của bố anh. Vậy nên tới đi! Nhưng anh đang làm điều vô nghĩa gì vậy! Đi ăn xin trên phố sao? Anh không là kẻ ăn xin. Gia đình anh đã là hoàng gia trong nhiều thế kỉ rồi.'

Phật cười và ông ấy nói, 'Như tôi biết thì tôi đã là kẻ ăn xin trong nhiều kiếp rồi. Tôi không biết về gia đình của tôi, nhưng tôi biết về tôi. Và tôi tới qua bố tôi nhưng tôi không thuộc vào ông ấy. Ông ấy chỉ là lối chuyển.'

Vâng, nếu bạn đi sâu hơn tâm trí, bạn sẽ bắt đầu có vẻ khờ khạo với người khác - ngay cả với bản thân mình bạn sẽ bắt đầu có vẻ khờ, vì bạn sẽ rơi ra khỏi dòng. Đó là nghĩa của từ 'idiot-kẻ ngốc' - người có cách diễn đạt cuộc sống riêng của mình, phong cách sống riêng tư của mình. Đó là nghĩa của từ 'idiot'. Nếu bạn có ngôn ngữ của riêng bạn không ai sẽ có khả năng hiểu được nó. Thế thì mọi người sẽ nói, 'Sao anh nói như kẻ ngốc vậy? Nó là lắp bắp.' Bạn có thể dùng ngôn ngữ hoàn hảo do bạn lập ra, nhưng chừng nào nó chưa có tính xã hội, nó không thể được chấp nhận là ngôn ngữ. Chừng nào cuộc sống của bạn chưa thuộc vào xã hội bạn không thể được coi là thông minh. Những người được coi là thông minh đều là những người đang trong cuộc đấu tranh quyết liệt trong thế giới cạnh tranh này, khao khát cắt cổ người khác, cố đạt tới đỉnh cao nhất, cố trở thành người thứ nhất trên thế giới.

Jesus nói người được ân huệ là người nhu mì, không cạnh tranh; người nhu mì là người nghèo, người không có gì. Tất nhiên ông ấy nói điều vô nghĩa. Nếu Jesus là đúng thế thì mọi chính khách đều ngu. Nếu Jesus là đúng thế thì mọi người giầu đều ngu. Thế thì Alexander Đại đế là gì? Nếu Alexander Đại đế là đúng, thế thì tất nhiên Jesus là ngu. Và Alexander Đại đế dường như là đúng vì đám đông tin vào ông ấy. Jesus đơn độc, Lão Tử đơn độc, các Thiền sư đơn độc - những người đơn độc, kẻ ngốc, họ có cách diễn đạt riêng của họ. Họ sống cuộc sống của họ tương ứng với bản thể riêng của họ, họ không bận tâm chút nào, họ không đáp ứng cho các nghi lễ của xã hội. Họ sống như những cá nhân, đó là cái khờ của họ. Họ không sống hệt như các bộ phận máy móc của xã hội, họ không là robots. Họ là người sống.

Nếu bạn sống, nếu bạn thực sự sống động và rung động cùng cuộc sống, bạn sẽ có vẻ khờ; đó là lí do tại sao trẻ em có vẻ như khờ. Người già có vẻ khôn ngoan vì họ chết, cứng nhắc - mọi sự sống đã tiêu tan dần khỏi họ. Họ sống chỉ vì cái tên. Họ có thể đã chết thời gian lâu trước đây.

Tôi đã nghe nói về một người làm di chúc khi người đó chết. Và trong di chúc người đó nói, 'Viết lên mộ của tôi: Được sinh ra năm như thế và như thế, chết năm ba mươi tuổi, chôn năm bẩy mươi tuổi.'

Gần như bao giờ cũng vậy điều xảy ra là mọi người chết gần quãng ba mươi tuổi, thế rồi họ được chôn vào tuổi bẩy mươi. Đó là điều khác: chôn là một điều, chết là điều khác. Khi xã hội đi tới biết rằng bạn chết, đó là điều khác nữa.

Tôi đã nghe nói về một linh mục - một linh mục Cơ đốc giáo tất nhiên - bị chết rồi, và trong ba ngày ông ấy đã không thể hiểu được cái gì đã xảy ra. Thế rồi ông ấy tới nhà thờ và cố trao đổi với người kế tục ông ấy, và nói, 'Biết nhé. Tôi đã chết rồi, nhưng trong ba ngày tôi đã không nghĩ được rằng tôi đã chết vì tôi đã chết nhiều hơn khi tôi còn sống. Tôi đã cảm thấy sống động hơn cho nên tôi không nghĩ rằng tôi đã chết. Phải mất ba ngày tôi mới nhận ra sự kiện rằng tôi đã chết.'

Trẻ em có vẻ khờ, và Jesus nói, 'Chừng nào ông còn chưa giống trẻ nhỏ ông sẽ không có khả năng vào vương quốc Thượng đế của ta. Thực ra ông ấy nói, 'Được phúc lành là người khờ.'

Trẻ con là khờ khạo, đó là lí do tại sao mọi người cố làm cho trẻ con khôn ngoan. Chính nỗ lực làm cho chúng khôn ngoan đơn giản giết chúng. Dần dần chúng trở nên sợ sống; cuộc sống chảy theo luồng của chúng bị làm què quặt từ mọi nơi, chỉ một bước chuyển rất hẹp mà chấp nhận được về mặt xã hội là được phép cho chúng sống trong đó. Thế rồi chỉ qua kênh đó, bằng cách nào đó chúng bám lấy cuộc sống. Kênh đó chỉ là một mạch rất nhỏ - chúng không chết, có vậy thôi, nhưng chúng cũng không sống. Chúng không sống chút nào. Bằng cách nào đó chúng kéo lê.

Cho nên nếu bạn ngồi trong toạ thiền và bạn đi sâu vào trong nó, tâm trí bạn sẽ bắt đầu rơi rụng đi, và tâm trí bạn mãi tới giờ đã là sự láu lỉnh của bạn, cái gọi là thông minh của bạn. Tâm trí bạn đã tích luỹ mọi kinh nghiệm của bạn, quá khứ của bạn. Và khi quá khứ bắt đầu khô héo và bạn trở thành tươi tắn và sống động trong khoảnh khắc này, bạn lại giống đứa trẻ, lại là kẻ khờ.

Lão Tử nói, 'Mọi người láu lỉnh trừ ta. Mọi người dường như rất tính toán, 'ta chỉ là kẻ đầu bùn.'

Điều có liên quan là giáo sĩ Hanuk đã kể câu chuyện này.

Trong suốt cả năm tôi cảm thấy khao khát đi tới thầy tôi, Giáo sĩ Bonon, và nói chuyện với ông ấy. Nhưng mọi lúc tôi vào nhà tôi cảm thấy tôi không đủ là người. Một lần, khi tôi bước qua cánh đồng và khóc, tôi biết rằng tôi phải chạy tới giáo sĩ không chậm trễ.

Ông ấy hỏi, 'Sao ông khóc?'

Tôi trả lời, 'Tôi ở sau mọi cái sống động trong thế giới này, được tạo ra với mọi giác quan và mọi chi, nhưng tôi không biết tôi đã được tạo ra để làm gì, và tôi tốt để làm gì trong thế giới này.'

'Hơi chút khờ thôi,' ông ấy đáp. 'Đó là cùng câu hỏi ta đã mang đi cùng ta suốt đời. Ông sẽ tới và ăn bữa tối cùng ta hôm nay.'

Bình thường chúng ta nghĩ những người biết câu trả lời là trí huệ. Họ có thể có học nhưng họ không trí huệ. Họ có thể biết rất nhiều, nhưng thông tin chẳng liên quan gì tới trí huệ. Những người thực sự trí huệ, thực ra, không có câu trả lời. Họ có cuộc truy tìm, việc truy vấn, việc truy vấn vô cùng trong họ, nhưng không có câu trả lời. Dần dần họ đi tới hiểu rằng mọi câu hỏi là vô nghĩa, cho nên họ cũng bỏ câu hỏi. Một người trở thành trí huệ hoàn hảo khi người đó không có câu trả lời nào và không câu hỏi nào.

Bình thường, nếu bạn có nhiều câu trả lời bạn sẽ được coi là trí huệ. Nhưng về mặt tôn giáo, theo cách thức của Thiền, nếu bạn không có câu trả lời nào và không có câu hỏi nào... Câu hỏi tồn tại trong tâm trí và thế rồi tâm trí cố tìm ra câu trả lời, thế thì qua câu trả lời tâm trí tạo ra nhiều câu hỏi hơn, và cứ thế nó tiếp diễn. Đó là dây chuyền vô hạn, nó liên tục đến phát chán. Một khi bạn hiểu điều này - rằng toàn thể trò chơi này là trò chơi tâm trí - bạn đơn giản bỏ nó. Bạn không ngần ngại trong việc bỏ nó, bạn không trì hoãn nó tới mai - 'Mình sẽ bỏ nó ngày mai' - bạn bỏ nó ngay bây giờ. Bạn nói, 'Cái này chỉ ngu xuẩn.'

Thế thì, tất nhiên, khi bạn bỏ cái khờ của bạn, bạn sẽ có vẻ khờ với thế giới. Nếu ai đó hỏi bạn, 'Anh là ai?' và bạn nói, 'Tôi không biết,' bạn sẽ có vẻ khôn không? Anh ta sẽ hoặc nghĩ bạn là người khờ hoặc là người điên. 'Anh không biết à? Anh không biết tên anh à? Anh không biết anh là ai à? Anh không biết căn cước của anh sao?' Người này sẽ trở nên nghi ngờ bạn, người này sẽ báo cho cảnh sát ngay lập tức rằng ở đây là một người dường như đáng ngờ, người có thể là nguy hiểm. Nhưng nếu bạn nói, 'Vâng, tên tôi là thế này. Địa chỉ của tôi là thế này,' thế thì mọi thứ được giải quyết.

Socrates đã nói trong những ngày cuối cùng của ông ấy, 'Khi tôi còn trẻ tôi biết nhiều thứ, và tôi thường nghĩ về bản thân tôi là người khôn nhất thế giới. Tôi càng lớn, tôi càng trở nên nhận biết rằng tôi chẳng biết gì mấy. Và thế rồi điều cuối cùng đã xảy ra - một hôm tôi đột nhiên nhận ra rằng tôi chẳng biết cái gì.'

Chuyện kể rằng nhà tiên tri tại đền Delphi đã tuyên bố rằng Socrates là người trí huệ nhất trên thế giới. Những người đã nghe nhà tiên tri này đi tới Socrates và bảo ông ấy rằng nhà tiên tri đã tuyên bố rằng ông ấy là người trí huệ nhất trên thế giới. Socrates có vẻ bàng hoàng và ông ấy nói, 'Phải có sai sót gì đó rồi, vì mới hôm nay tôi đã nhận ra rằng tôi chẳng biết cái gì chút nào. Tôi là người dốt nhất trên thế giới! Xin các ông đi và sửa lại cho nhà tiên tri.' Và họ đi và họ kể cho nhà tiên tri rằng bản thân Socrates nói rằng ông ấy là người dốt nhất trên thế giới. Nhà tiên tri nói, 'Đó là lí do tại sao ta đã tuyên bố ông ấy là người trí huệ nhất.'

Bạn càng trở nên mở hơn, hồn nhiên hơn, bạn càng trở nên giống trẻ con hơn, gió của sự tồn tại càng bắt đầu thổi vào và ra bạn nhiều hơn. Bạn càng biết nhiều và ra vẻ tri thức, bạn càng bị đóng hơn. Thế thì bạn không cho phép gió của sự tồn tại đi vào bạn, thế thì bạn bao giờ cũng không tin, bạn không tin cậy cuộc sống. Người khờ là người liên tục tin cậy; người khờ là người liên tục tin cậy ngược với mọi kinh nghiệm của người đó. Bạn lừa người đó, và người đó tin cậy bạn; và bạn lừa người đó lần nữa, và người đó tin cậy bạn; và bạn lừa người đó lần nữa, và người đó tin cậy bạn. Thế thì bạn sẽ nói rằng người đó là khờ, người đó không học. Tin cậy của người đó là mênh mông; tin cậy của người đó là thuần khiết tới mức không ai có thể làm biến chất được nó.

Là người khờ theo nghĩa Đạo, theo nghĩa Thiền đi. Đừng cố tạo ra bức tường tri thức quanh bạn. Bất kì kinh nghiệm nào tới với bạn, để cho nó xảy ra, và thế rồi liên tục bỏ nó đi. Liên tục lau sạch tâm trí bạn; liên tục làm chết đi quá khứ để cho bạn vẫn còn trong hiện tại, ở đây-bây giờ, dường như vừa mới được sinh ra, hệt như đứa bé mới sinh. Lúc ban đầu điều đó sẽ rất khó khăn. Thế giới sẽ bắt đầu lợi dụng bạn... cứ để họ lợi dụng. Họ là những người đáng thương. Cho dù bạn bị lừa và bị gạt và bị cướp, để điều đó xảy ra đi vì cái thực sự là của bạn không thể bị cướp đi từ bạn được, cái thực sự là của bạn không ai có thể đánh cắp được từ bạn. Và từng lúc bạn không cho phép các tình huống làm biến chất bạn, cơ hội đó sẽ trở thành việc tích hợp bên trong. Linh hồn bạn sẽ trở nên được kết tinh nhiều hơn.

Tôi đã nghe.

Một kẻ trộm tới nhà của nhà huyền bí Sufi vào ban đêm, và trải khăn choàng của mình ra để bọc đồ ăn trộm. Sau khi tìm thật lâu anh ta chẳng tìm thấy cái gì. Trong lúc đó thầy tu đạo Hồi ngủ trên sàn đã lăn nằm lên chiếc khăn choàng. Khi tên trộm tới nhặt khăn lên, anh ta thấy ông thầy tu đang ngủ trên nó.

Ngay khi anh ta định ra đi với hai tay trống rỗng, ông thầy tu thức dậy và gọi với anh ta, 'Xin anh đóng cửa lại hộ.'

'Sao tôi phải đóng?' tên trộm trả lời. 'Tôi đã tới và cấp nệm cho ông, ai đó khác có thể tới và mang chăn cho ông nữa.'

Cho nên vẫn còn mở đi, đừng lo nghĩ - ngay cả kẻ trộm cũng không thể đánh cắp được bất kì cái gì từ bạn. Anh ta có thể cung cấp đệm hay chăn, đó là chuyện khác. Anh ta có thể cho bạn cái gì đó nhưng anh ta không thể lấy được bất kì cái gì từ bạn, vì cái có thể bị lấy đi không phải là của bạn. Cái không thể bị lấy đi, chỉ cái đó mới là của bạn.

Là người khờ đi. Thiền là nỗ lực bỏ tâm trí, giải cấu trúc nó, để cho hồn nhiên của bạn mà đã trở nên bị che kín đằng sau cấu trúc làm lộ bản thân nó lần nữa. Bạn đã được sinh ra mà không biết bất kì cái gì. Bạn đã được sinh ra với đôi mắt trong trẻo không ý nghĩ trong chúng, không mây. Bầu trời bên trong của bạn là trong sáng. Thế rồi bạn được dạy, được ước định - cả nghìn lẻ một thứ - và bạn trở nên bị lộn xộn bởi tri thức, từ trường học, cao đẳng, đại học và các kinh nghiệm cuộc sống. Và bạn đã được dạy cách hoài nghi - vì hoài nghi là thông minh của người thế tục.

Tin cậy là thông minh của người tôn giáo. Bạn được dạy hoài nghi, được huấn luyện hoài nghi, nhưng bởi vì hoài nghi bạn trở thành bị đóng. Người hoài nghi không thể vẫn còn mở; người hoài nghi bao giờ cũng cảm thấy bất an ninh. Người hoài nghi bao giờ cũng nghĩ về thế giới dường như nó là kẻ thù; người hoài nghi thường xuyên tranh đấu. Việc tranh đấu đó sẽ kết thúc trong thất bại của bạn vì bộ phận không thể thắng được cái toàn thể. Điều đó là không thể được.

Cho nên bạn đang tranh đấu một cuộc tranh đấu mang định mệnh thất bại. Chung cuộc bạn sẽ bị đánh bại. Bạn có thể có những thắng lợi nhỏ đây đó, nhưng chúng không có giá trị. Chung cuộc chết tới, và tất cả đều bị lấy đi. Và trong tranh đấu này bạn không thể tận hưởng, bạn không thể vui mừng trong cuộc sống. Để vui mừng trong cuộc sống người ta cần là kẻ khờ, tin cậy.

Đọc 'Thằng Ngốc' của Dosteovsky đi. Nhân vật chính trong 'Thằng Ngốc' là nhân vật Thiền, nhân vật Đạo, một hoàng tử khờ khạo, khờ khạo toàn bộ. Nhưng những cánh cửa của anh ta thì mở, anh ta không tranh đấu với thế giới theo bất kì cách nào. Anh ta thảnh thơi. Mọi căng thẳng tụ lại trong bạn vì hoài nghi, mọi căng thẳng tạo ra chỗ trú ngụ của chúng trong bản thể bạn vì sợ, bất an ninh. Và bạn chỉ là một con sóng nhỏ trong đại dương nhưng bạn sợ đại dương và bạn đang cố tranh đấu với đại dương. Bạn sẽ đơn giản làm phí hoài cơ hội mà có thể đã trở thành mở hội, mà có thể đã trở thành lễ hội.

Cùng năng lượng mà có thể đã là tiếng cười bị biến thành chua chát và cay đắng và trở thành độc. Sống động đi... Khi tôi nói 'sống động' tôi ngụ ý sống động trong toàn thể phổ của cuộc sống. Sống động để kêu khóc và sống động để cười; sống động để nhỏ nước mắt và sống động để yêu - toàn thể phổ. Tôi thấy hàng nghìn người sống nửa vời. Họ đã chọn mầu sắc nào đó của phổ và họ đã làm hẹp lại bản thân họ. Bây giờ họ đang bỏ lỡ, họ đang bỏ lỡ nhiều - vì bạn có thể tận hưởng cuộc sống chỉ khi bạn là cầu vồng.

Một người đàn ông đang ở sâu trong yêu với người đàn bà, nhưng anh ta là người rất dụt dè. Chung cuộc anh ta thành công trong thuyết phục cô ấy ít nhất là thân thiện hướng tới anh ta.

Người này là bạn của Henry Miller, và Henry Miller hỏi đi hỏi lại, 'Cái gì xảy ra trong chuyện tình của anh?'

Một hôm anh ta tới và anh ta nói, 'Tôi đã gần như trên bờ thành công. Tôi đã thành công nhiều tới mức tôi đã thuyết phục được cô ấy cởi quần áo hoàn toàn, nhưng nhiều hơn thế thì cô ấy sẽ không làm. Ông gợi ý xem tôi phải làm cái gì?'

Miller nói, 'Sao vậy, ông đáng phải khóc chứ.'

'Khóc sao?' Người này không thể tin được điều ông ấy nói.

Ông ấy nói, 'Ông có thể làm cái gì khác được? Cười tôi không thể thấy trong ông, điều đó là không thể được. Nó là rất, rất xa xôi vì ông thậm chí còn chưa khóc.'

Tiếng cười là có thể chỉ nếu người ta có khả năng kêu và khóc sâu sắc. Đứa trẻ khóc - đó là mối quan hệ đầu tiên với thế giới. Mọi đứa trẻ được sinh ra đều khóc trước hết. Đó là bậc thang thứ nhất của chiếc thang. Miller nói đúng, 'Ông phải khóc vì tôi không biết rằng ông có thể làm được bất kì cái gì khác. Nhưng chừng ấy thì ông có thể làm được vì chừng ấy ông phải đã làm khi ông được sinh ra. Ông phải đã khóc.'

Kẻ khờ là người sống toàn thể cầu vồng - người đó khóc, nước mắt chảy ra từ mắt, người đó không bị chặn theo bất kì cách nào. Người đó có thể khóc ở bãi chợ, người đó không bị hổ thẹn về cuộc sống. Người đó sống một cách không hổ thẹn, và sống một cách toàn bộ. Đó là lí do tại sao người đó là người khờ, hay bị coi là người khờ. Người đó cười, và người đó vui mừng. Người đó là cầu vồng. Và Thượng đế chỉ tới với những người giống như cầu vồng.

Người được phúc lành là người khờ.

Câu hỏi thứ ba:

Tôi cảm thấy từ 'Thượng đế' không có tiềm năng chân thành, vậy mà bầu trời và thực vật có thể bắt tôi quì gối và có đau tim vì cái gì đó không biết. Thiền hấp dẫn tôi bằng sự tươi tắn, bình thản của nó, nhưng các đòi hỏi của nó làm cho tôi cảm thấy bất lực. Thầy dường như là người hấp dẫn nhất, thầy sưởi ấm con tim tôi và có mát mẻ của dòng suối. Thầy có thể là con đường thứ ba không? Vì tôi không thể quyết định được.

Tôi không phải là con đường chút nào, tôi chỉ là sự hiện diện. Bạn phải hiểu điều đó bởi vì bạn định ở cùng tôi. Bạn phải hiểu điều đó sâu sắc nhất có thể được.

Tôi không phải là con đường. Con đường dẫn bạn tới đâu đó, nó kết nối bạn với chỗ đằng kia, và toàn thể nỗ lực của tôi là để mang bạn về đây. Con đường là ở kia - được định hướng, và tôi định hướng ở đây. Con đường được cần tới nếu mục đích là xa xôi khỏi bạn. Nếu mục đích là xa xôi, cách trở, thế thì con đường là được cần tới. Như tôi thấy nó, mục đích là bên trong bạn; bạn là mục đích, bạn là mục tiêu. Cho nên không có chỗ nào để đi, con đường là không được cần tới. Thực ra, việc bỏ mọi con đường, bỏ chính việc tìm kiếm và chỉ là bản thân bạn là đủ. Vì bạn không thể làm được điều đó bạn phải được chỉ cho vài con đường để bước đi và bị mệt mỏi. Điều đó chỉ để làm kiệt sức bạn.

Toàn thể nỗ lực là để làm kiệt sức bạn. Khi nỗ lực bị vét cạn và bạn thực sự mệt mỏi và bạn ngã xuống, và bạn nói, 'Bây giờ tôi không muốn đi bất kì chỗ nào nữa,' và bạn thảnh thơi... bạn đạt tới. Việc tìm kiếm không phải là con đường để đạt tới, nhưng việc tìm kiếm được cần vì bạn rất tích cực.

Ngay cả để đạt tới Thượng đế, con đường được cần tới - và Thượng đế là ở đây bây giờ. Ngài là cái bao quanh của bạn, ngài ở bên trong bạn và bên ngoài. Điều đó là ngu như con cá đi tìm đại dương và đã sống trong đại dương rồi. Bạn ở trong chân lí vì không có con đường khác; chỉ trong chân lí bạn có thể hiện hữu. Bạn có thể đã quên mất nó hay bạn có thể không có khả năng nhận ra nó vì nó là hiển nhiên thế. Nó ở gần tới mức không có khoảnh cách nào để nhìn nó - khoảng cách được cần để có cảnh quan, bạn không thể thấy được mọi sự từ rất gần. Và Thượng đế không chỉ gần, ngài không chỉ là gần nhất - ngài là bạn. Thượng đế không phải 'cái được thấy', ngài ở trong người thấy; Thượng đế không phải là mục đích, ngài là ở trong người tìm kiếm. Người tìm kiếm là cái được tìn kiếm.

Cho nên tôi không phải là con đường. Tôi nói về các con đường vì bạn điên. Tôi nói về thuốc vì bạn ốm và bạn không thể hiểu được cách nhìn về vô đường. Bạn sẽ phải bước đi, tìm kiếm, bị thất vọng. Khi tôi nói có hai con đường, tôi ngụ ý có hai con đường để bị thất vọng. Một con đường là của yêu, và con đường kia là của thiền.

Nhưng tôi không phải là con đường. Tôi chỉ là sự hiện diện. Và những người sẽ hiểu tôi sẽ không cần bất kì cái gì nhiều hơn việc hiện hữu cùng tôi. Đó là điều ở phương Đông chúng ta gọi là satsang - chỉ hiện hữu cùng tôi, chỉ hiện hữu trong sự hiện diện của tôi, chỉ thảnh thơi trong sự hiện diện của tôi, chỉ cho phép tôi đi vào bạn, không chống cự, không tranh đấu với tôi.

Và đột nhiên một ngày nào đó bạn sẽ bắt đầu nhảy múa, ca hát, mở hội. Một ngày nào đó đột nhiên bạn sẽ bắt đầu cười. Bạn đã tìm kiếm cái gì? Bạn đã tìm kiếm bản thân bạn. Làm sao bạn có thể tìm kiếm được bản thân bạn? Bạn đã là cái đó rồi.

Người hỏi này nói: Tôi cảm thấy từ 'Thượng đế' không có tiềm năng chân thành... Tôi biết điều đó. Các nhà thượng đế học đã giết chết nó. Họ đã giết chết từ rất hay, 'Thượng đế'.

Người Do Thái là đúng vì họ rất ngần ngại gọi tên của Thượng đế theo bất kì cách nào. Họ rất ngần ngại. Họ là đúng vì nếu bạn dùng cái tên của Thượng đế, việc dùng quá nhiều sẽ phá huỷ cái đẹp của nó. Trước Jesus, người Do thái đã không được phép thốt ra tên của Thượng đế. Thậm chí bây giờ, nếu bạn nhìn vào các sách Do Thái, và nếu họ viết God-Thượng đế, họ không viết G-o-d. Họ đơn giản viết G-d; họ bỏ chữ 'o' đi. Vì làm sao bạn có thể phát âm tên ngài trong tính toàn bộ được? Ngài lớn thế. Bất kì cái gì bạn gọi ngài đều sẽ là không đầy đủ, cho nên họ viết G-d, không phải G-o-d - chữ 'o' bị bỏ đi. Và điều tốt là họ bỏ chữ 'o' ra - 'o' là biểu tượng của trống rỗng, shunya. 'O' là trống rỗng, số không. Đó là chính linh hồn của Thượng đế, 'O', số không, đó là chính bản thân ngài - cho nên họ bỏ nó ra.

Trong nhiều thế kỉ chỉ các tu sĩ cấp cao trong ngôi đền ở Jerusalem là được phép thốt ra tên của Thượng đế, và điều đó nữa cũng chỉ một lần trong năm, và điều đó nữa là ở trong sự một mình toàn bộ. Mọi người sẽ chờ đợi, hàng triệu người sẽ chờ đợi cùng nhau bên ngoài ngôi đền. Thế rồi tu sĩ cấp cao sẽ đi vào trong điện thờ bên trong nhất, mọi cánh cửa sẽ bị đóng lại, không ai sẽ có khả năng nghe thấy, và ở đó, trong điện thờ bên trong nhất, ông ấy sẽ thì thào cái tên. Có vậy thôi.

Điều đó là tốt vì những từ như 'Thượng đế', 'yêu', không nên được dùng quá nhiều bằng không cái hay của chúng bị mất. Các nhà thượng đế học đã giết chết từ hay 'Thượng đế'. Bây giờ nó gần như là xấu, nó gần như là tục.

Cách các nhà thượng đế học đã giết chết nó phải được hiểu. Từng người trong các bạn đều có một nhà thượng đế học bên trong. Bạn đã được ước định trong nhiều thế kỉ tới mức nhà thượng đế học này đã gần như trở thành một phần của bạn. Thượng đế là hoang sơ, phải như vậy, nhưng các nhà thượng đế học bao giờ cũng sợ Thượng đế hoang dã, nhà thượng đế học bao giờ cũng sợ bất kì cái gì sống động. Cho nên dần dần ông ta cắt bỏ đi mọi tính hoang sơ từ Thượng đế. Ông ta đánh bóng, uốn nắn, và ước định chính từ 'Thượng đế'.

Nếu bạn đi tới các kinh sách cổ của thế giới, Thượng đế đã là hoang sơ, hoang sơ như bạn có thể tưởng tượng. Ngài cũng thường giận nữa; ngài thường rơi vào yêu nữa; ngài thường theo đuổi đàn bà nữa. Ngài rất có tính người, thế tục, và rất sống động, đập rộn ràng và hoạt động tích cực.

Nhưng thế thì điều đó là không chấp nhận được với nhà thượng đế học vì khó phân loại ngài và khó dùng ngài. Cho nên dần dần, từng chi một, họ phá huỷ Thượng đế. Bây giờ chỉ còn xác ướp, xác chết tồn tại, được bảo quản bằng hoá chất, trong các nhà thờ. Nhà thờ là mồ của Thượng đế, Thượng đế của họ đã chết. Họ đã làm cho Thượng đế ngày càng xa hơn khỏi con người vì với bản ngã của họ không thể nào hiểu được Thượng đế đó có thể có quan hệ gì với con người theo bất kì cách nào. Đấng sáng tạo và cái được sáng tạo, đấng sáng tạo và sinh linh, làm sao họ có thể có quan hệ được? Không! Đấng sáng tạo là ở xa xăm trên cõi trời thứ bẩy và chúng ta chỉ như sâu bọ bò lổn nhổn trên đất, những kẻ tội lỗi đang hỏi xin được tha thứ. Họ đã kết án con người và họ liên tục nâng Thượng đế lên ngày càng cao hơn. Một khoảnh khắc tới khi chiếc cầu bị gẫy.

Điều đơn giản thế là thấy rằng đấng sáng tạo phải có quan hệ với việc sáng tạo. Nhà thơ có quan hệ sâu sắc với thơ ca của ông ấy, phải là vậy, ông ấy yêu thơ ca của ông ấy. Hoạ sĩ có quan hệ sâu sắc với tranh vẽ của ông ấy - nó là cuộc sống của ông ấy, việc nở hoa của ông ấy, cách diễn đạt của ông ấy. Nhà điêu khắc yêu bức tượng ông ấy đã làm ra. Quan sát nhà điêu khắc khi ông ấy đã hoàn thành bức tượng, cách ông ấy chạm và cảm nó - gần như nó là người con gái mơ của ông ấy, người yêu của ông ấy. Quan sát nhà điêu khắc khi mà, trong những hoàn cảnh khó khăn, ông ấy phải bán đi tác phẩm nghệ thuật của mình. Nước mắt trào ra từ mắt ông ấy.

Nếu Thượng đế là đấng sáng tạo, ngài phải ở gần với việc sáng tạo, ngài phải ở sâu trong tình yêu việc sáng tạo của mình. Nhưng thế thì bạn không thể kết án con người và thế thì bạn không thể làm cho con người cảm thấy mặc cảm được. Và nếu bạn không thể buộc con người cảm thấy mặc cảm, thế thì nhà thờ không thể tồn tại được, thế thì toàn thể kinh doanh của họ biến mất. Toàn thể kinh doanh của nhà thờ tồn tại chỉ nếu bạn bị mặc cảm. Vì mặc cảm của bạn, bạn cần sự giúp đỡ của họ; vì mặc cảm của bạn, bạn cần cứu rỗi.

Nếu Thượng đế đã ở gần bạn, và nếu Thượng đế đã thở trong bạn, hát trong tim bạn, thế thì cần gì bất kì cứu rỗi nào? Nếu Thượng đế đã tạo ra bạn, thế thì làm sao bạn có thể là kẻ tội lỗi được? Thế thì bạn không thể bị kết án, chữ kí của Thượng đế là ở trên bạn.

Nhưng thế thì toàn thể kinh doanh của tôn giáo biến mất. Cho nên họ liên tục làm Thượng đế thành càng ngày càng trên giường bệnh hơn. Bây giờ ngài bốc mùi gần như bệnh viện - không cuộc sống, nhưng mọi thứ sạch sẽ. Họ trở nên sợ vi trùng cuộc sống tới mức họ giết hết mọi vi trùng. Nhưng Thượng đế cũng bị giết.

Từ 'Thượng đế' đã mất tiềm năng chân thành.

Một trong các sannyasin của tôi đã gửi cho tôi một giai thoại hay. Nghe nó, suy ngẫm về nó.

Giai thoại:

Hôm qua ai đó đã gõ cửa nhà tôi, và tôi mở cửa và đó là Thượng đế. Và ngài hỏi tôi liệu ngài có thể dùng nhà tắm của tôi được không. Tôi nói, 'Chắc chắn, mời vào.'

Khi ngài chung cuộc bước ra khỏi nhà tắm, ngài giải thích rằng ngài đã từng gặp rắc rối tìm ra ai đó để ngài dùng nhà tắm của họ vì phần lớn mọi người thích nghĩ Thượng đế không bao giờ phải đi vào nhà tắm. Thế rồi ngài cám ơn tôi và bảo tôi ngài đã đi tìm ai đó để là Đấng cứu thế và ngài nghĩ tôi biểu lộ hứa hẹn.

Tôi hỏi ngài liệu ngài có thực nghĩ như vậy không. Và ngài nói ngài thích nhà tắm của tôi.

Thượng đế là dở hơi, bằng không sao ngài phải tạo ra thế giới dở hơi thế?

Nhưng các nhà thượng đế học đã giết chết ngài hoàn toàn. Họ không thể nghĩ được rằng ngài cần nhà tắm, không có cung ứng nhà tắm trên cõi trời. Ngài đơn giản ngồi trên ngai vàng, ngài không bao giờ đi vào nhà tắm. Thượng đế vô nhân là Thượng đế chết. Thượng đế phải được làm cho sống động trở lại, ngài phải được mang về nhà. Thế thì con tim của bạn sẽ bắt đầu đập rộn ràng cho ngài. Nếu bạn bỏ thượng đế học đi, thế thì tôn giáo là đẹp, nhưng nếu thượng đế học bao giờ cũng có đó giữa bạn và tôn giáo, thế thì thượng đế học là xấu và nó làm cho tôn giáo có vẻ xấu nữa.

Tôi cảm thấy từ 'Thượng đế' không có tiềm năng chân thành, vậy mà bầu trời và thực vật có thể bắt tôi quì gối và có đau tim vì cái gì đó không biết... Điều đó là tốt. Đó là cách người ta nên tiếp cận tới Thượng đế, không có thượng đế học. Thậm chí không dùng từ 'Thượng đế', không có nhu cầu, vì từ 'Thượng đế' không phải là Thượng đế. Từ 'yêu' không phải là yêu - bỏ từ này đi, bạn chỉ mang cốt lõi bên trong nhất của nó, ý nghĩa của nó, bài ca của nó. Đó là cách thức thực duy nhất để đi vào trong ngôi đền của ngài - tự nhiên, cây cối, chim chóc, mặt trời và các ngôi sao. Ngài là mọi thứ quanh bạn, vẫy gọi bạn theo nhiều, nhiều cách. Đừng đi tới nhà thờ. Đó là chỗ cuối cùng bạn có thể hi vọng tới thăm ngài. Chỗ cuối cùng! Có thể trong khủng hoảng nào đó, nhưng ngoài ra thì không.

Ngài đang sống động trong hoa, ngài đang sống động trong cầu vồng, ngài đang sống động trong chim. Lắng nghe ngài đi. Thực ra, nếu bạn học cách lắng nghe, bạn không thể tránh được ngài lâu. Yêu đi - nếu bạn biết cách yêu bạn không thể thoát khỏi ngài được lâu. Yêu là điện thờ của ngài và việc lắng nghe là cách để giúp ngài tới trong bạn.

Có một giai thoại trong biên niên sử của Hasid giáo.

'Chỗ cư ngụ của Thượng đế là ở đâu?' Đây là câu hỏi mà giáo sĩ vùng Coates gây ngạc nhiên cho một số người có học, người đã tình cờ viếng thăm ông ấy.

Họ cười ông ấy. 'Điều đó mà phải hỏi sao giáo sĩ! Chẳng phải toàn thế giới này đầy vinh quang của ngài đó sao?'

Thế rồi giáo sĩ trả lời cho câu hỏi riêng của ông ấy. 'Thượng để cư ngụ bất kì chỗ nào con người để ngài vào.'

Để ngài vào đi. Ngài đang gõ cửa nhà bạn, cho phép ngài vào đi. Bạn không cần đi bất kì đâu. Chỉ thảnh thơi, tin cậy. Tay ngài đã đi tìm bạn rồi. Chỉ cho phép ngài tìm thấy bạn, và ngay lập tức biến đổi lớn xảy ra.

Cho nên đó là con đường đúng.

... Bầu trời và thực vật có thể bắt tôi quì gối và có đau tim vì cái gì đó không biết.

Vâng, Thượng đế là không biết vĩnh hằng. Cho dù bằng việc biết ngài, người ta không bao giờ biết ngài; cho dù bằng việc biết ngài, ngài vẫn còn không được biết. Tính không thể biết được của ngài là điều huyền bí của ngài. Và điều tốt là con người không thể biết được ngài, bằng không ngài sẽ trở thành một phần của khoa học, bằng không ngài sẽ bị bắt vào trong ống nghiệm ở đâu đó trong phòng thí nghiệm. Và bạn biết khoa học có thể làm được gì. Họ sẽ hành hạ ngài nếu họ có thể tìm thấy ngài. Họ sẽ chọc ngài từ chỗ này chỗ kia để tìm ra các bí mật của chúng ta, cũng như họ đang hành hạ khỉ và các con vật khác. Họ sẽ hành hạ Thượng đế nếu họ có thể tìm thấy ngài.

Không, Thượng đế không bao giờ có thể trở thành tri thức. Từ 'khoa học' ngụ ý tri thức. Thượng đế không bao giờ có thể trở thành tri thức và không bao giờ có thể trở thành khoa học. Ngài không phải là câu đố để được giải, ngài là điều huyền bí để được sống, điệu vũ để được nhảy múa, bài ca để được hát, tình yêu để được tan biến vào. Vâng, bạn có thể đi tới cảm thấy ngài nhưng bạn không bao giờ có thể đi tới biết ngài. Thượng đế không được biết là Thượng đế duy nhất có đó.

Có một câu chuyện về thánh Paul. Khi ông ấy tới Athens, tới thế giới Hi Lạp để thuyết giảng Ki tô giáo, ông ấy ngạc nhiên lắm. Ở trung tâm Athens có một ngôi đền dành riêng cho Thượng đế Không được biết. Không có ảnh, ngôi đền này tuyệt đối trống rỗng và im lặng. Không có người nào bên trong nó. Chỉ trên cửa của ngôi đền có một lời khắc: Dành riêng cho Thượng đế Không được biết. Và mọi người thường tới cầu nguyện ở đó, để cảm Thượng đế ở đó. Không có tu sĩ và không có thượng đế học và không triết lí quanh nó.

Thánh Paul đã phá huỷ nó vì ông ấy bắt đầu dạy mọi người và cười vào cái ngu xuẩn của ngôi đền này. Ông ấy tương truyền đã nói rằng nó là tuyệt đối ngu xuẩn. Làm sao bạn có thể yêu một Thượng đế không được biết? Ông ấy ở đây và ông ấy sẽ chỉ cho họ Thượng đế được biết. Thượng đế đã trở nên được biết trong Jesus Christ.

Ông ấy tưởng rằng ông ấy đang làm phục vụ lớn lao cho nhân loại nhưng ông ấy là một trong những kẻ tội phạm lớn nhất. Ông ấy đã phá huỷ quan niệm, hay vô quan niệm, về một Thượng đế không được biết. Đó là Thượng đế duy nhất có đó. Ngài có thể đã được phản chiếu trong mắt của Jesus nhưng ngài vẫn còn không được biết. Thực ra, bằng việc biết ngài, ngài là không được biết, bạn cũng trở thành một phần của điều huyền bí của ngài và trở thành không được biết. Jesus đã trở thành điều huyền bí bởi việc biết ngài - không phải là ngài đã trở nên được biết qua Jesus. Không có cách nào. Ngài là bao la thế không thể nào đặt ngài xuống như một công thức, như một lí thuyết, như một giáo điều, như một tín điều.

Quên từ 'Thượng đế' đi. Đừng làm điều đó thành ám ảnh của bạn. Nó không liên quan gì với Thượng đế. Bạn có thể bỏ từ này. Việc bỏ từ này sẽ giúp ích, vì với từ đó, mọi điều các nhà thượng đế học đã làm mãi cho tới giờ sẽ bị bỏ đi. Bạn nhìn quanh, nhìn vào mắt của đứa trẻ, hay vào mắt của người yêu của bạn, mẹ bạn, bạn của bạn - hay chỉ cảm thấy cây. Bạn đã bao giờ ôm cây chưa? Ôm cây đi. Và một ngày nào đó bạn sẽ đi tới biết rằng đó không chỉ là bạn đã ôm cây mà cây cũng đáp ứng, cây cũng ôm bạn. Thế thì lần đầu tiên bạn sẽ có khả năng biết rằng cây không chỉ là hình dạng cây, nó không chỉ là một loài nào đó các nhà thực vật học nói tới, nó là Thượng đế không được biết - xanh thế trong sân nhà bạn, đầy hoa thế trong sân nhà bạn, gần bạn thế, đang ra hiệu cho bạn, vẫy gọi bạn lặp đi lặp lại.

Quên lời đi. Quên mọi lời đi! Nếu bạn có thể dành riêng bản thể bạn cho cái không biết, đó là việc dành riêng tốt nhất có thể có. Các nhà thượng đế học, các tu sĩ, và những người làm kinh doanh tôn giáo có những thứ khác trong tâm trí họ. Họ không quan tâm tới bạn hay tới Thượng đế. Tôn giáo đã trở thành đầu tư lớn. Thực ra, nó là thương mại lớn nhất trên thế giới. Không triệu phú nào giầu thế - và ông ấy không thể giầu thế - như nhà thờ giầu. Không công ti Burmah Shell hay Standard Oil - là giầu thế, họ không thể thế được. Khi tôn giáo trở thành đầu tư, thế thì có các lí do khác hơn tôn giáo, các xem xét khác.

Tôi đã nghe một giai thoại - chuyện xảy ra trong một ngôi đền Do Thái. Các ngôi đền Do Thái và giáo đường không cho để đĩa thu tiền như các nhà thờ Ki tô giáo vẫn làm, do đó họ phải thu tiền theo cách khác. Một cách trong chúng là bán vé cho các chỗ được đặt trước vào những ngày linh thiêng cao khi kinh doanh là tốt nhất.

Vào một ngày nghỉ một thanh niên đi tới giáo đường ở Philadelphia để tìm ông chú. Người gác cổng từ chối cho anh ta vào vì anh ta không có vé.

'Này', anh thanh niên nói,' chuyện rất quan trọng đấy.'

'Không có cơ hội đâu,' người gác nói. 'Mọi người đều nói điều đó. Không ai vào đây mà không có vé.'

Nhưng cậu chàng nài xin, 'Đó là vấn đề sống chết. Xin ông, tôi sẽ chỉ ở trong hai phút.'

'Thôi được, nếu nó là quan trọng thế,' người gác nói. 'Nhưng đừng để tôi bắt được anh đang cầu nguyện đấy!'

Điều này có thể xảy ra trong đạo tràng này nữa. Điều này bao giờ cũng xảy ra. Vì bất kì khi nào cái gì đó của điều không biết giáng xuống thế gian, lập tức tâm trí của con người bắt đầu đổi nó thành món hàng có thể bán được ở chợ. Ngay lập tức động cơ lợi nhuận bước vào. Từ 'Thượng đế', nhà thờ, đền đài, giáo đường, chúng đã trở thành bãi chợ. Bạn không thể tìm ra con tim bạn ở đó. Cách duy nhất để tìm ra con tim bạn là nhìn lại cái không biết. Bạn sẽ phải di chuyển một mình, bạn sẽ phải đi một mình. Bạn không thể đi theo đám đông. Nếu bạn đi theo đám đông bạn sẽ đạt tới ngôi đền nào đó, hay giáo đường nào đó, hay nhà thờ nào đó. Nếu bạn muốn tìm ra Thượng đế hoang sơ, Thượng đế của vũ trụ này, sự thống nhất, vũ trụ, thế thì bạn sẽ phải tìm kiếm theo cách riêng của bạn, một mình.

Cầu nguyện với cây, cầu nguyện với sông, cầu nguyện với đá. Cảm đi, không có nhu cầu về lời. Để con tim bạn giao tiếp. Làm tan chảy bản thân bạn trong thế giới và để thế giới tan chảy trong bạn. Giao cảm này là cầu nguyện.

Người đã hỏi câu hỏi này sẽ được giúp đỡ nếu người đó đi trên con đường của yêu. Thiền sẽ không giúp ích cho người đó. Người đó có con tim rất tình cảm. Nghe theo con tim đi.

Nhiều câu hỏi khác có đó, những câu hỏi về làm việc tổng hợp của yêu và thiền, của con tim và tâm trí, của ý nghĩ và tình cảm - vì nhiều người muốn đi trên cả hai con đường cùng lúc.

Việc tổng hợp tới, nhưng bạn không thể làm được nó. Nếu bạn đi theo con đường của thiền, một ngày nào đó bạn sẽ đạt tới yêu như hệ quả. Nếu bạn đi theo con đường của yêu, một ngày nào đó bạn sẽ đạt tới thiền như hệ quả. Việc tổng hợp tới, nhưng bạn sẽ phải đi theo một con đường. Nếu bạn thử đi theo hai con đường bạn sẽ trong lẫn lộn. Việc tổng hợp tới ở chỗ cuối theo cách riêng của nó, cho nên đừng lo nghĩ.

Nó bao giờ cũng vậy: nếu thiền xảy ra, yêu nhất định xảy ra. Nếu yêu không xảy ra, thế thì điều đó đơn giản chỉ ra thiền còn chưa xảy ra. Nếu yêu xảy ra, thiền cũng xảy ra như cái bóng. Nếu thiền đã không xảy ra qua yêu, thế thì yêu của bạn chưa là thực. Nếu nó chưa xảy ra, bạn có thể nghĩ về nó, nhưng bạn đã không đi vào trong thế giới của yêu. Cho nên đừng lo nghĩ về tổng hợp. Bạn không thể làm ra sự tổng hợp được. Việc lo nghĩ về nó không dành cho bạn. Đi theo một con đường đi, bất kì cái nào cho cảm giác gần gũi hơn với bạn.

Có vài câu hỏi nêu ra, 'Cả hai dường như là gần năm mươi-năm mươi, vậy phải làm gì?' Nếu cả hai dường như là năm mươi-năm mươi, thế thì Thiền là con đường của bạn. Vì người không thể quyết định được không phải là con người của con tim; người không thể quyết định được là con người của tâm trí. Nếu nó là con tim nó bao giờ cũng có tính quyết định. Bạn đã bao giờ rơi vào yêu với hai người đàn bà cùng lúc chưa, năm mươi-năm mươi? Nếu bạn rơi vào con đường đó, thế thì một điều là chắc chắn, nó không phải là yêu. Có thể có các cân nhắc khác. Người này giầu, người kia là con gái của thủ tướng hay cái gì đó như điều đó. Yêu là không cân nhắc. Nếu yêu là cân nhắc thế thì ngay lập tức bạn chọn một, thế thì không có vấn đề.

Cho nên nếu bạn có vấn đề phải quyết định, thế thì điều đó được quyết định: bạn là kiểu tâm trí, bạn sẽ phải đi theo Thiền. Nếu bạn có thể quyết định, thế thì tốt; nếu bạn không thể quyết định được thế thì việc coi là đương nhiên rất hoài nghi, thiếu quyết định, chỉ ra rằng bạn là kiểu tâm trí, suy nghĩ, hoài nghi, phân tích, suy nghĩ về ủng hộ và chống đối. Và thế rồi tham của bạn nói, 'Chẳng lẽ không có cách làm thoả hiệp cho cả hai hay sao?'

Nhớ, thoả hiệp không phải là tổng hợp. Thoả hiệp là thứ chết; tổng hợp là sự thống nhất hữu cơ. Bạn có thể làm thoả hiệp nhưng qua thoả hiệp không ai đã bao giờ trưởng thành; bạn không thể làm ra tổng hợp được, nó tới.

Bạn bắt đầu trưởng thành trên một con đường, vì cả hai con đường dùng các phương cách khác nhau, không chỉ khác nhau, đối lập đối xứng nữa. Nếu bạn thử làm thoả hiệp, điều đó sẽ là không thể được vì con đường này đi xuống phương nam, con đường kia đi lên phương bắc. Cho nên chân này sẽ đi phương nam, chân kia sẽ đi phương bắc. Bạn sẽ không có khả năng đạt tới, bạn sẽ bị phân chia, bạn sẽ trở thành chia chẻ. Trong việc làm thoả hiệp bạn sẽ trở thành tinh thần phân biệt. Đó là cách tâm trí con người đã trở thành tinh thần phân liệt, chia chẻ.

Đừng bận tâm về thoả hiệp. Nó bao giờ cũng tới. Những người đã đạt tới qua toạ thiền đã đạt tới cùng yêu như những người đã đạt tới qua thành tâm, bhakti.

Một người, một người Ki tô giáo tới một Thiền sư với bản Kinh Thánh và bắt đầu đọc Bài giảng trên núi. Sau vài dòng Thầy nói, 'Dừng lại, không cần nữa. Bất kì ai đã nói những lời này đều là Phật.'

Ông ấy chưa bao giờ biết cái gì về Kinh Thánh, ông ấy chưa bao giờ nghe bất kì cái gì về Jesus, ông ấy thường sống ở một hang xa xôi, hoàn toàn bên ngoài xã hội. Nhưng ông ấy nói, 'Không cần đọc nó thêm nữa. Ngay cả một câu là đủ. Nó có vị của biển. Bất kì người nào đã nói điều này đều là Phật - đã chứng ngộ.' Nếu bạn hỏi Phật, Meera là chứng ngộ, Chaitanya là chứng ngộ. Nếu bạn hỏi Meera và Chaitanya, Phật là chứng ngộ, Bồ đề đạt ma là chứng ngộ.

Để tôi nói theo cách này. Nếu bạn theo yêu, thành tâm, buông xuôi, một ngày nào đó bạn sẽ đột nhiên thấy bạn đầy thiền. Nếu bạn theo thiền, một ngày nào đó bạn sẽ thấy người yêu đã tới, người đó đã gõ cửa.

Xem tiếp Chương 3 - Quay về Mục lục