Chương 4. Trăng như thế

Thiền - Chim đơn độc, chim cu cu của rừng

Bài nói về Thiền

Chương 4. Trăng như thế

Osho kính yêu,

Một hôm Ngưỡng Sơn đang ngắm trăng cùng với Thiện Đạo và hỏi ông ấy,

"Cái tròn của trăng đi đâu khi nó trở thành lưỡi liềm khuyết, sắc?"

Thiện Đạo nói, "Khi nó sắc, cái tròn vẫn có đó."

Maneesha, sự tồn tại có thể được tiếp cận tới chỉ theo hai cách: cách của triết lí và cách của thơ ca. Thơ ca chung cuộc kết thúc trong huyền môn. Triết lí đơn giản cứ đi mãi, không đi tới bất kì kết luận nào.

Thiền là thơ ca thuần khiết.

Nó nói sự tồn tại dưới dạng thơ ca.

Đối thoại nhỏ này sẽ cho bạn biết thơ ca của bản thân bạn. Mọi cái gọi là tôn giáo đều không có tính thơ ca - rất văn xuôi, rất logic, rất hợp lí; luận cứ của họ dành cho tâm trí.

Thơ ca là luận cứ cho trái tim. Nhưng người cố hiểu Thiền như cách triết lí khác sẽ bỏ lỡ nó, sẽ bỏ lỡ chính cuộc sống của cách tiếp cận Thiền.

Đối thoại nhỏ này chứa sáng suốt, kinh nghiệm và việc nhận ra lớn lao.

Một hôm Ngưỡng Sơn đang ngắm trăng cùng với Thiện Đạo và hỏi ông ấy,

"Cái tròn của trăng đi đâu khi nó trở thành lưỡi liềm khuyết, sắc?"

Thiện Đạo nói, "Khi nó sắc, cái tròn vẫn có đó."

Khi nó tròn, nó vẫn sắc.

Không cái gì đi bất kì đâu. Đôi khi nó là biểu lộ, đôi khi nó là không biểu lộ, nhưng nó bao giờ cũng ở đây - cũng như trăng. Vào đêm trăng tròn bạn thấy cái tròn của nó, và thế rồi dần dần, dần dần cái tròn đó không còn tròn nữa. Cái gì đó bắt đầu biến mất khỏi cái nhìn của bạn, mà không biến mất trong bản thân trăng.

Một ngày tới toàn thể trăng biến mất. Và vào ngày đầu tiên của trăng nó chỉ là một cung nhỏ, nó chỉ hiện ra trong vài phút và thế rồi nó mất đi. Nhưng trăng như thế bao giờ cũng có đó. Đôi khi chỉ một phần của nó được phản xạ bởi mặt trời - bạn thấy nó. Đôi khi toàn thể nó được phản xạ bởi mặt trời - bạn thấy nó. Nhưng khi có liên quan tới trăng, dù mặt trời có phản xạ hay không, nó bao giờ cũng có đó.

Nghĩ về chiếc gương mà xem. Bạn đứng trước gương - nếu gương biến mất bạn có nghĩ bạn biến mất không? Và bạn phải đã thấy nhà gương, nơi có nhiều loại gương. Trong một số gương bạn hiện ra rất cao, đánh bại cả tre; trong một số gương khác bạn hiện ra rất lùn, nhưng rất béo. Điều gương nói không phải là chân lí.

Chân lí ở trong bạn, không bị phản xạ.

Bạn không cần gương nào để tìm thấy nó. Bạn không cần đèn nào để đi vào bên trong vì bên trong bạn, không có tối không có sáng. Nó là cái gì đó như lúc tranh tối tranh sáng, khi mặt trời đã lặn và đêm còn chưa tới - kẽ hở. Trong kẽ hở đó, có ánh sáng không tới từ mặt trời.

Khoảnh khắc này ở Ấn Độ đã được gọi là sandhya. Từ này bắt nguồn từ một gốc, sandhi, đường biên. Từ ngày sang đêm, có kẽ hở khi ngày biến mất và đêm bắt đầu - sự gián đoạn. Bình thường sandhya ngụ ý buổi tối. Nhưng các nhà huyền bí đã dùng sandhya để ngụ ý thiền. Họ đã dùng nó như một chỉ báo về bước nhảy lượng tử, khi bạn chuyển từ tâm trí sang vô trí.

Giai thoại này nói rằng trăng vẫn còn là bản thân nó, dù điều đó được biết hay không biết. Và bạn là trăng. Chính tự do của bạn là biết bản thân bạn hay vẫn còn dốt nát. Không ai có thể ép buộc bạn được chứng ngộ, và không ai có thể ép buộc bạn vẫn còn không chứng ngộ. Nó chỉ là tâm trạng của bạn. Chỉ một khoảnh khắc nhỏ của im lặng trong quan sát... và bùng nổ.

Trăng đã là một trong những vấn đề vĩ đại nhất của thơ Thiền, bởi lẽ đơn giản rằng nó biết mất và dầu vậy nó có đó trong tính toàn bộ của nó. Theo cách nào đó, nó trở thành biểu diễn biểu tượng của bạn.

Takuan viết:

Trăng không có ý

quăng bóng vào bất kì đâu,

Ao cũng không có ý cho trăng ở trọ:

Nước của Hirosawa yên lặng làm sao!

Hirosawa là hồ nơi Takuan sống. Điều ông ấy nói là ở chỗ sự tồn tại có phẩm chất vô ham muốn. Dầu vậy mọi thứ xảy ra, nhưng nó không có động cơ.

Trăng không có ý quăng bóng vào bất kì đâu mặc dù cái bóng sẽ quăng ra cả nghìn chỗ: trong sông, trong ao, trong hồ, trong đại dương. Nhưng việc xảy ra này không phải là ý định, không là ham muốn. Mặt khác, Ao cũng không có ý cho trăng ở trọ. Ao im lặng cũng không có ham muốn phản xạ trăng. Nước của Hirosawa yên lặng làm sao!

Có cuộc sống mà chúng ta nhận biết tới, cuộc sống của ham muốn, khao khát, tham, thèm khát, quyền lực. Cuộc sống, nói tóm lại, của động cơ; cuộc sống của mục đích, của thành đạt. Có cuộc sống khác nơi Thiền mở cánh cửa cho bạn, cuộc sống không có động cơ. Mọi thứ xảy ra - sao bận tâm? Thậm chí ham muốn chứng ngộ đang ngăn trở nó.

Điều đó sẽ xảy ra. Chỉ trở thành hồ Hirosawa im lặng. Khi không động cơ nào có đó, tâm thức của bạn không bị mây che. Không câu hỏi nào nảy sinh, không câu trả lời nào được cần.

Bạn đơn giản hiện hữu, sự tồn tại thuần khiết.

Thiền sư khác, Moan, đã viết:

Rõ ràng, rõ ràng - rõ ràng nhất!

Tôi chạy chân trần sang đông và tây.

Bây giờ, sáng rõ hơn trăng,

tám mươi tư nghìn cổng pháp!

Một cách huyền thoại, Phật giáo tin rằng pháp, bản tính của sự tồn tại, có tám mươi tư nghìn cổng. Đó chỉ là biểu tượng. Nó ngụ ý có nhiều cổng như có chừng ấy sinh linh. Bạn không phải đi vào qua cổng của bất kì người nào khác. Bạn đang mang cổng của bạn bên trong bạn.

Moan nói:

Rõ ràng, rõ ràng - rõ ràng nhất! Tôi chạy chân trần sang đông và tây - một cách không cần thiết. Bây giờ, sáng rõ hơn trăng, tám mươi tư nghìn cổng pháp! Mọi cổng đột nhiên mở, cũng như trăng sáng rõ.

Betsugen viết:

Trong tối

mà mắt dò đất và trời,

trong mơ

mà người khổ tìm hiện tại, quá khứ.

Đủ rồi! Trăng núi rót đầy cửa sổ.

Sự đơn độc rơi qua

khu vườn được bao bọc bởi tiếng dế kêu.

Đây không phải là những bài thơ thường. Đây là những phát biểu về cái gì đó mà không thể được nói nhưng dầu vậy vẫn phải được nói. Bạn có thể hát nó nhưng bạn không thể nói nó, bạn có thể nhảy múa nó nhưng bạn không thể nói nó. Nó ở trong cử chỉ của tôi nhưng không trong lời của tôi. Bạn có thể thấy nó nhưng tôi không thể trưng nó ra cho bạn.

Keppo viết:

Việc tìm Ngài lấy đi sức mạnh của tôi.

Một đêm tôi uốn cong ngón trỏ -

trăng chưa bao giờ như vậy!

Việc tìm Ngài lấy đi sức mạnh của tôi. Tôi đã tìm nhiều thế - tôi mệt mỏi, nó đã lấy đi mọi sức mạnh của tôi. Nhưng một đêm nó xảy ra và nó xảy ra trong một tình huống kì lạ:

Một đêm tôi uốn cong ngón trỏ -

trăng chưa bao giờ như vậy!

Ngón tay cong của tôi trỏ tới trăng, tới bản thân tôi. Trăng là biểu tượng - biểu tượng về cái vĩnh hằng của bạn, về cái đẹp của bạn, về phúc lạc của bạn.

Và Buson viết:

Trăng như thế -

Kẻ cắp dừng để hát.

Kẻ cắp bao giờ cũng sợ. Anh ta di chuyển rất thận trọng. Nhưng Trăng như thế! Kẻ cắp dừng để hát. Kẻ cắp quên mất rằng mình là kẻ cắp, và anh ta trở thành người hát.

Mọi khoảnh khắc đều sẵn sàng mở cánh cửa của nó. Nếu bạn sẵn lòng thảnh thơi trong không làm, nếu bạn sẵn lòng thảnh thơi trong vô nỗ lực, nếu bạn sẵn sàng gạt tâm trí sang bên và chỉ hiện hữu, bạn cũng sẽ bùng nổ trong bài ca.

Maneesha đã hỏi:

Osho kính yêu, Vua của đêm,

Dường như là các sư Thiền tông, nhà thơ và các Thiền sư gần như là hâm hâm như chúng ta vậy - Chim cu cu hót và người hâm nói lắp bắp quanh thầy!

Xin thầy bình luận?

Maneesha, nó là sự kiện có tính tồn tại thế, nó không cần bình luận. Điều đó là đúng. Tôi chỉ hấp dẫn những người hâm, đủ mọi loại người gàn dở, không thích hợp. Bạn có nghe Sardar Gurudayal Singh không? Người hâm hoàn hảo! Và sắp tới đây, khi chúng ta đi vào trong thiền, bạn sẽ thấy: năm nghìn người hâm có thể tạo ra giá trị hâm của năm mươi nghìn người. Bất kì người nào biết bạn đang trong thiền đều không thể ngủ được trong đêm. Người đó đã thấy điều tồi tệ nhất trong cuộc sống. Người đó sẽ không bao giờ đi cắt qua con đường này nữa - người ta không bao giờ biết, những người này có thể đang hành thiền của họ!

Nhưng trước khi chúng ta bắt đầu, làm cho toàn thể thế giới rung chuyển với việc nói lắp bắp của bạn đi... hàng nghìn thứ tiếng, phần lớn trong chúng không tồn tại. Không văn phạm, và mọi người đang nói trong ngôn ngữ của ai đó khác. Nhưng niềm vui lớn lao thế, tự do lớn lao thế để được nói điều đang chuyển động trong đầu bạn.

Và bạn có thấy, sau điều đó, im lặng lớn lao làm sao giáng xuống bạn không? Trước khi im lặng giáng xuống bạn, vài tiếng cười cho con chim cu cu đơn độc, im lặng, ẩn trong bụi tre.

Một tia chớp mới bất thần loé lên trong không trung. "Giáo hoàng Polack đã chết trong vụ máy bay rơi chiều nay," người công bố nói.

"Nguồn tin của chúng tôi nói rằng các hành khách và phi hành đoàn tất cả còn sống bằng việc nhảy dù an toàn. Nhưng rõ ràng giáo hoàng đã quyết định không mở dù, vì trời không mưa!"

Một nhóm người hippies già đang đi lang thang và tổ chức tiệc chung. Đột nhiên có một tiếng động ầm lớn ở cửa, và một giọng nói cộc cằn vang lên, "Cảnh sát đây!"

Một người hippy phẫn nộ nhìn quanh và thế rồi tống điếu cần sa đang cháy vào chiếc đồng hồ chim cu cu. Một giờ sau, con chim cu cu đột nhiệt ló đầu ra trong đám khói và nói, "Này anh bạn, người nào có thời gian không?"

Hai người say, Dick và Willy, đang bước đi dọc đường quê. Đột nhiên, Dick quay sang Willy và nói,

"Mày có ỉa ra quần không đấy?"

"Không," Willy đáp.

Đi thêm chút nữa trên đường, Dick lại nói với Willy, "Mày có chắc mày đã không ỉa ra quần không?"

"Tao hoàn toàn chắc chắn," Willy nói.

Đi thêm nữa trên đường, Dick nói, "Nào, tụt quần mày ra và để tao xem." Thế là Willy tụt quần ra, Dick nhòm vào bên trong và kêu lên, "Thấy chưa? Tao đã bảo mày thế rồi!"

"Ồ," Willy nói, "Tao cứ tưởng mày ngụ ý hôm nay!"

Ruthie Finkelstein chán chồng mình, Moishe, tới mức cô ta gần như tự tử. Dường như bởi phép màu, chính sáng hôm sau cô ấy nhận được một bức thư nói:

Chào bạn! Bức thư này được bắt đầu bởi một người đàn bà như bản thân bạn, trong hi vọng đem lại sự giảm nhẹ cho những người vợ mệt mỏi và bất mãn.

Không giống như hầu hết các bức thư chuỗi, thư này không tốn phí cái gì. Chỉ cần gửi bản sao của thư này cho năm người bạn của bạn, những người cũng đang chán tương đương. Thế rồi gói chồng bạn lại và gửi anh ta tới người đàn bà ở trên đỉnh danh sách, và thêm tên bạn vào đáy danh sách.

Khi tên bạn lên tới đỉnh danh sách, bạn sẽ nhận được 16,500 đàn ông. Và một số trong họ nhất định là tốt hơn kinh khủng so với thằng ngốc bạn đã có.

Đừng phá vỡ chuỗi này. Phải có đức tin! Một người đàn bà phá vỡ chuỗi và đã nhận lại đồ chó đẻ riêng của cô ấy.

Ở chỗ ngày tháng viết lá thư này, người bạn khác của tôi đã nhận được 183 đàn ông. Họ đã chôn cô ấy hôm qua... nhưng phải cần ba người làm dịch vụ lễ tang trong ba mươi sáu giờ để tháo nụ cười ra khỏi mặt cô ấy!

Bây giờ, đến lúc rồi, Nivedano, đánh trống và mọi người thực sự phát rồ. Một cách toàn bộ!

(Tiếng trống)

(Nói lắp bắp)

Nivedano ...

(Tiếng trống)

Mọi người đi vào trong im lặng sâu.

Nhắm mắt lại và trở thành tượng Phật bằng đá đông cứng.

Mỗi lúc càng sâu hơn ...

Nó là bản thân riêng của bạn, không có vấn đề sợ.

Được nhận chìm trong im lặng, an bình, phúc lạc.

Đó là chính hương thơm của bản thể bạn.

Thấy trăng tròn và nhớ nó.

Trong mọi hoạt động, trong mọi khoảnh khắc, nó bao giờ cũng ở bên trong bạn.

Đây là bản thể vĩnh hằng của bạn.

Để làm cho nó rõ ràng hơn cho bạn và được nhận ra sắc nét hơn...

Nivedano ...

(Tiếng trống)

Và mọi người chết.

Bạn có thấy không?

Không có chết, nhưng chỉ có sống rung động.

Tim bạn đang hát, múa, hân hoan.

Mang im lặng này hết ngày nọ tới ngày kia, là mọi điều tôn giáo đích thực ngụ ý.

Nó là kho báu bất tử của bạn, và nó cho bạn tự do toàn bộ.

Nó làm cho bạn thành hoàng đế, không có vương quốc bên ngoài nào.

Tốt! Tốt! kinh nghiệm vể bản thân người ta.

Đêm trăng tròn.

Nivedano ...

(Tiếng trống)

Quay lại, quay lại trong tư thế phật của bạn.

Ai đó có thể đã chết thực sự - cho tiếng trống nữa đi! ...

(Tiếng trống)

Điều này là tốt.

Điều này có thể thực sự làm phục sinh ngay cả người đã đi vào trong mồ.

Nivedano là thầy.

Được chứ, Maneesha?

Vâng, thưa Osho.

Chúng ta có thể mở hội khoảnh khắc này với nhiều chư phật thế không?

Vâng!

Xem tiếp Chương 5 – Quay về Mục lục