Chương 2. Xé tan, đập vụn

Thiền - Chim đơn độc, chim cu cu của rừng

Bài nói về Thiền

Chương 2. Xé tan, đập vụn

Câu hỏi 1

Osho kính yêu,

Có lần một sư hỏi Vân Môn, "Khi không ý nghĩ nào nảy sinh, có thể có bất kì cái gì sai không?"

Vân Môn đáp, "Núi Tu Di!"

Sư khác hỏi Vân Môn, "Khi mọi hoạt động tâm trí ở chỗ cuối, nó thế nào?"

Vân môn nói, "Đem phòng Phật lại đây, và chúng ta sẽ cân nó cùng nhau!"

Sư nói, "Thầy không rời xa khỏi vấn đề chứ?"

Vân Môn hét lên, "Quái!" và thế rồi nói, "Ông cưỡng đoạt chân không!"

Một dịp khác, Vân Môn được hỏi, "Khi từ được thốt ra diễn đạt mọi thứ thì thế nào?"

Vân Môn nói, "Xé tan, đập vụn."

Maneesha, bạn đã nghe một phát biểu cực kì có nghĩa: Xé tan, đập vụn.

Tôi sẽ đi qua toàn thể giai thoại này của bạn nhưng tôi đang mang tới kết luận trước hết, vì nó là chính tinh tuý của Thiền. Nó xé tan mọi thứ mà bạn nghĩ bạn là vậy. Nó đập vụ mọi thứ mà bạn nghĩ bạn là vậy. Nó làm tan tành mọi thứ bạn đã từng nghĩ là được đồng nhất với và thế thì cái còn lại...

Chỉ là im lặng thuần khiết, không người nào.

Tìm thấy sự không người nào này là đỉnh tối thượng của kinh nghiệm, của sự tổn tại.

Có lần một sư hỏi Vân Môn - Vân Môn là một trong những thầy lớn - "khi không ý nghĩ nào nảy sinh, có thể có bất kì cái gì sai không?"

Câu hỏi này là tuyệt đối ngớ ngẩn, vì nếu không ý nghĩ nảy sinh làm sao có thể có bất kì cái gì đúng hay sai? Chúng cả hai đều là ý nghĩ.

Khi không ý nghĩ nảy sinh bạn đơn giản hiện hữu.

Bầu trời không mây.

Nhưng cũng giống như mọi nhà trí thức của thế gian, người hỏi này đang hỏi mà không hiểu, không trải nghiệm. Câu hỏi này tới từ trí tuệ, không từ trải nghiệm bên trong. Từ trải nghiệm bên trong câu hỏi như vậy không thể nảy sinh.

Khi không có ý nghĩ, hư không nảy sinh - không tốt không xấu, không đúng không sai. Người ta đơn giản hân hoan trong bản thân mình. Nhưng bởi vì ông ta đã hỏi, Vân Môn đáp, "Núi Tu Di!"

Tôi sẽ phải giải thích cho bạn... Núi Tu Di là núi huyền thoại trên thiên đường. Nó toàn bằng vàng. Núi Himalaya của chúng ta không là gì khi so sánh với nó; hó hàng triệu lần lớn hơn, chỉ toàn vàng ròng. Nó là huyền thoại, nó không phải là sự kiện. Nhưng huyền thoại có nghĩa nào đó, đó là lí do tại sao Vân Môn đã đáp lại, "Khi không có một ý nghĩ, ông đã đi vào trong thiên đường. Ông sẽ đối diện với Núi Tu Di, những đỉnh vàng lan toả từ đầu nọ đến đầu kia của toàn thể vũ trụ."

Núi Tu Di được huyền thoại Phật giáo, huyền thoại Hindu, huyền thoại Jaina chấp nhận - cả ba tôn giáo này được sinh ra từ nước này đã chấp nhận câu chuyện về Núi Tu Di. Hiểu chủ định về Núi Tu Di là gì là tốt cho bạn. Chủ định là ở chỗ chỉ những chakravartins - và chakravartin là hoàng đế đã chinh phục toàn thể thế giới - là được phép kí tên họ lên Núi Tu Di khi họ vào thiên đường.

Một hoàng đế lớn chết đi với một ham muốn lớn, vì không có gì lớn hơn việc kí chữ kí của bạn lên Núi Tu Di. Truyền thống của những thời đó là vợ của người đã chết sẽ cam kết sati - tự thiêu theo chồng, và các vua thường có nhiều vợ, không chỉ một. Mọi vợ đều phải cam kết sati - khi thì một trăm đàn bà, khi thì năm trăm đàn bà. Krishna có mười sáu nghìn đàn bà! Cho nên nó là việc tàn sát; bất kì khi nào một hoàng đế chết, hàng trăm đàn bà sống...

Khi hoàng đế này lên tới cổng cõi trời cùng hàng trăm vợ, những người đã chết cùng ông ta trên dàn hoả thiêu, người gác cổng nói với ông ta, "Ông cầm công cụ này và kí lên Tu Di, nhưng không mang bất kì người nào khác đi cùng ông."

Hoàng đế nói, "Đây toàn là vợ tôi, và phỏng có ích gì mà kí lên Tu Di nếu thậm chí không có người nào làm nhân chứng? Tôi muốn tất cả vợ tôi đều đi cùng tôi để thấy điều đó."

Người gác cổng cười và ông ấy nói, "Tôi đã từng ở đây... trong nhiều thế hệ chúng tôi đã từng là người gác cổng. Trước tôi, bố tôi và trước bố tôi, bố của ông ấy... dài lâu như sự tồn tại, gia đình chúng tôi đã ở chiếc cổng này. Và mọi người ở cổng này đều đã được cho cùng lời khuyên mà tôi đang cho ông. Ông sẽ cảm ơn về nó. Nếu ông cứ nằng nặc đòi, tôi sẽ cho phép - nhưng thế thì đừng bị khó chịu đấy."

Hoàng đế không thể hiểu nổi, nhưng có lẽ người gác cổng biết nhiều hơn về điều đó... Ông ta đi một mình vào và đơn giản ngạc nhiên về từ bi của người gác cổng. Vì ông ta không thể nào tìm được một chỗ nhỏ ở bất kì đâu trên Núi Tu Di để đặt chữ kí của mình. Trên khắp mọi chỗ đó đều đã có các chữ kí và chữ kí và chữ kí.

Nghĩa là rõ ràng: "Ông không phải là người duy nhất. Hàng triệu hoàng đế đã đi qua trước ông."

Ông ta nói với người gác cổng, người vẫn đi cùng ông ta, "Điều này rất xấu hổ. Tôi cứ tưởng tôi là hoàng đế duy nhất sẽ kí vào. Và toàn thể rặng núi này, hàng dặm và hàng dặm... không có một chỗ nào để kí!"

Người gác cổng nói, "Làm một việc này - một lời khuyên khác mà chúng tôi đã từng cho kể từ tổ tiên của tôi. Đây là công cụ. Xoá tên ai đó đi và đặt tên ông vào. Và điều này không mới; điều này đã từng xảy ra trong nhiều thế kế như tôi biết, bố tôi biết, bố của bố tôi biết. Ông phải xoá tên của ai đó đi và tạo ra chỗ cho chữ kí của ông."

Hoàng đế nói, "Nhưng điều đó lấy đi mọi niềm vui của nó. Ai đó sẽ tới và xoá tên tôi đi."

Người gác công nói, "Tất nhiên điều đó sẽ xảy ra. Tuỳ ở ông thôi."

Đây là thất bại của thành công. Thành công chung cuộc đem tới thất bại. Và câu chuyện này có thể không phải là sự kiện; Núi Tu Di không tồn tại ở đâu cả, nhưng cả ba tôn giáo nào đều đã chấp nhận nó bởi lí do đơn giản để chỉ cho bạn: Đừng chạy theo bản ngã. Bản ngã của bạn có thể đem bạn nhiều nhất tới Núi Tu Di; và thế thì bạn sẽ thấy bạn đã phí hoài toàn thể cuộc sống của bạn, chỉ để xoá đi tên của ai đó. Niềm vui của việc là lễ hội lớn nhất trên thế gian này là gì?

Một triết gia lớn, Rousseau, đã viết trong tự tiểu sử của ông ấy rằng, "Khi tôi không được biết tới bởi bất kì người nào, tôi đã khao khát được toàn thể thế giới biết tới. Đó đã là ham muốn duy nhất và không bao giờ nghĩ về điều tôi sẽ làm sau đó. Và bây giờ tôi đã trở nên nổi tiếng thế giới, đó là một thất bại thế. Tôi xấu hổ tới mức bây giờ tôi muốn trốn tránh mọi người, vì họ tụ tập ở mọi nơi, bất kì chỗ nào tôi đi. Tôi không được bỏ lại cho dù một khoảnh khắc mà không có đám đông bâu theo. Tôi phải trốn trong nhà riêng của tôi. Trong ngôi nhà này tôi đã thường mơ về việc trở nên nổi tiếng, và giờ tôi đã trở nên nổi tiếng và mắt tôi lại đầy nước mắt về sự ngu xuẩn của tôi. Tôi đã phí hoài cả đời tôi trong việc trở thành nổi tiếng và giờ tôi đang cố trốn khỏi cùng những người tôi đã muốn được họ biết tới."

Việc đáp lại của Vân Môn đơn giản ngụ ý rằng nếu việc suy nghĩ dừng lại và bạn vẫn còn muốn hỏi cái gì đó, thế thì bạn chỉ hỏi về mơ, giấc mơ vàng, thiên đường, Núi Tu Di. Sự kiện là, khoảnh khắc ý nghĩ dừng lại, bạn biến mất nữa.

Và trong việc biến mất đó bạn có thể nghe thấy tiếng cúc cu đơn độc, tiếng chim hót, im lặng lớn mở lên bạn với phúc lành lớn lao.

Bạn không cần Núi Tu Di nào.

Lắng nghe chim cu cu... đặc biệt vì loạt bài này được dành riêng cho chim đơn độc, chim cu cu trong rừng.

Sư khác hỏi Vân Môn, "Khi mọi hoạt động tâm trí ở chỗ cuối, nó thế nào?"

Cùng câu hỏi, được hỏi bởi hàng triệu người suốt nhiều thế kỉ. Thay vì đi vào trong bản thân bạn và tìm ra không gian im lặng, mọi người đã từng trí tuệ hoá, triết lí hoá. Điều chắc chắn là sư này, người đang hỏi Vân Môn, "Khi mọi hoạt động tâm trí ở chỗ cuối, nó thế nào?" là một nhà trí thức ngu xuẩn - như mọi nhà trí thức đều ngu. Khi mọi hoạt động tâm trí đã dừng lại, chỉ có không gian thuần khiết, an bình đi qua hiểu biết.

Vân môn nói, "Đem phòng Phật lại đây, và chúng ta sẽ cân nó cùng nhau!"

Phòng Phật có ở mọi Thiền viện, nơi các sư tụ tập để nghe thầy. Vân Môn phải đang ngồi trong vườn dưới cây nào đó bên cạnh hồ. Ông ấy nói, "Trước khi ta có thể trả lời, tốt hơn cả là đem Phòng Phật lại đây, để cho toàn thể hội chúng của Phòng Phật cùng nhau có thể cân xem cái gì còn lại khi tâm trí dừng lại."

Sư nói, "Thầy không rời xa khỏi vấn đề chứ?" Đem Phòng Phật lại... "Thầy đang đòi hỏi cái gì đó không thể được! Và tôi đã hỏi một câu hỏi đơn giản - cần gì tới toàn thể hội chúng? Giữa hai chúng ta, chúng ta có thể cân cái còn lại sau khi không có hoạt động tâm trí."

Vân Môn hét lên, "Quái!"

Quái! là chiếc gậy Thiền. Khi thầy không đem gậy đi cùng mình, đây là cái thay thế cho nó. Thầy quát, "Quái!" Với tiếng hét đó thầy đang đánh bạn để bạn hiểu một việc đơn giản:

Không hỏi, không trả lời... chỉ hiện hữu.

Nhưng sư đáng thương này dường như đã không hiểu. Thầy đã hét lên từ đỉnh núi và người hỏi, tò mò, vẫn ở sâu trong thung lũng tối - gần như điếc và mù, họ không thể thấy hay nghe được.

Vân Môn nói, "Ông cưỡng đoạt chân không!"

Một dịp khác, Vân Môn được hỏi, "Khi lời được thốt ra diễn đạt mọi thứ thì thế nào?"

Vân Môn nói, "Xé tan, đập vụn."

Quái! nó là âm thanh, được Thiền tìm ra, làm tan tành tâm trí bạn. Ít nhất trong một khoảnh khắc bạn đơn giản vẫn còn im lặng, ngớ người ra. Vì nó không phải là ngôn ngữ. Bạn đã không mong đợi nó. Nhưng nó làm tan tành bạn và đó là toàn thể chủ định của thầy - phá huỷ đệ tử để cho bản thể đệ tử có thể vươn lên như thầy của bản thân mình. Chỉ thầy rởm mới liên tục áp đặt tính đệ tử lên mọi người. Thầy đích thực khai tâm bạn chỉ để phá huỷ bạn, vì chừng nào bạn chưa bị phá huỷ bạn sẽ không bao giờ là cái ngã thực của bạn. Bạn bao giờ cũng sẽ vẫn còn là mặt nạ, nhân cách.

Persona - mặt nạ là gốc, từ đó dẫn tới từ 'personality-nhân cách'. Trong kịch Hi Lạp persona-mặt nạ được dùng. Nó là mặt nạ. Bạn có thể nghe thấy âm thanh, nhưng bạn không thể thấy mặt của người đằng sau nó. Bạn có thể thấy rằng ở gốc, sona là âm thanh. Cho nên bạn nghe thấy âm thanh nhưng bạn không thấy mặt.

Từ điều đó đưa tới từ ‘personality-nhân cách'. Nó ngụ ý bạn nhìn mọi người ẩn đằng sau mọi loại rác. Ai đó nghĩ người đó là tổng thống nước mình. Ai đó nghĩ mình là thủ tướng. Ai đó nghĩ, "Mình là người đẹp nhất." Nhưng mọi tư cách tổng thống sẽ khô héo đi, tư cách thủ tướng đang đung đưa như cây tre trong gió mạnh, sẵn sàng đổ xuống bất kì khoảnh khắc nào. Và cái đẹp hôm nay đến mai sẽ chỉ là bức tranh phai mờ.

Nhân cách không phải là bạn. Cái thay đổi cùng thời gian không phải là bạn. Do đó, nhớ phân biệt giữa nhân cách và cá nhân. Cá nhân là con người thực, đích thực của bạn, không được trao cho bạn bởi bất kì người nào. Bạn đã từng là nó mãi mãi và bạn sẽ là nó mãi mãi. Mọi thứ có thể bị vứt đi - Xé tan, đập vụn - dầu vậy bạn hiện hữu, như tâm thức. Sẽ không có tôi, không bản ngã, nhưng có nhận biết đẹp. Và đây là kinh nghiệm lớn làm cho ai đó thành phật.

Trong chính khoảnh khắc này, các bạn là chư phật. Nhưng làm gì? Bạn liên tục quên.

Nhưng tôi cũng rất cứng rắn, tôi sẽ liên tục nhắc nhở bạn. Bạn có thể trốn nhưng tôi sẽ theo sau. Tôi sẽ tới trong mơ của bạn, tôi sẽ ám ảnh bạn bất kì chỗ nào bạn ở. Vì một khi tôi đã đưa bạn vào trong trường yêu của tôi, bạn có thể ở bất kì chỗ nào; công việc của tôi lên bạn vẫn tiếp diễn. Và công việc của tôi là đẽo các khối đá của bạn thành một Phật Gautam.

Koko đã viết:

Lời cuối,

không còn phụ thuộc nữa:

trăng lạnh trong ao,

khói trên phà.

Ông ấy cho cách diễn đạt điều không thể được diễn đạt.

Lời cuối - đó là điều ông ấy nói về phát biểu của Vân Môn, "Xé tan, đập vụn." Lời cuối. Vân Môn đã nói điều đó.

không còn phụ thuộc nữa:

trăng lạnh trong ao,

khói trên phà.

Ngay cả những lời hay nhất chỉ tới kinh nghiệm này cũng không là gì ngoài phản xạ của trăng trong nước hồ lạnh, hay khói trên phà.

Fumon bình luận:

Tráng lệ! Tráng lệ!

Không ai biết lời cuối.

Lòng đại dương bắt lửa,

từ trống rỗng cừu gỗ nhảy ra.

Đây đã từng là truyền thống trong Thiền, không nói theo văn xuôi mà nói theo thơ ca nếu bạn quyết định nói về mọi thứ. Vì thơ ca tới gần với kinh nghiệm hơn là văn xuôi.

Maneesha đã hỏi một câu hỏi:

Có lời ở chỗ cuối không?

Maneesha, không có lời ở chỗ đầu cũng không có lời ở chỗ cuối. Nó bao giờ cũng im lặng, im lặng vĩnh hằng. Lời là rất nhỏ, chúng không thể chứa được nó.

Cô ấy đã hỏi:

Tôi đã hiểu thầy nói rằng lúc bắt đầu không có lời, mà có im lặng. Im lặng chẳng phải có ở bắt đầu, chỗ cuối, và liên tục ở giữa bắt đầu và cuối sao?

Đúng rồi, nghìn lần đúng. Tôi đã từng nói về Kinh Thánh, trong đó nói, "Lúc bắt đầu, có lời." Bây giờ điều đó là cực kì vô nghĩa. Làm sao lời có thể là của bản thân nó được? Ai đó phải thốt nó ra chứ. Và lời là gì nếu không có người nào hiểu nó? Nó trở thành chỉ là âm thanh. Nhưng âm thanh là gì nếu không có ai nghe nó?

Chắc chắn Kinh Thánh là sai. Lúc bắt đầu là im lặng, ở giữa là im lặng, ở chỗ cuối nó là im lặng.

Im lặng là chính linh hồn của sự tồn tại.

Trước khi chúng ta đi vào im lặng, vì đó là cuộc hành trình gian nan để ở trong cốt lõi bên trong nhất của bạn - gian nan và không biết và bị quên đi - vài tiếng cười sẽ chuẩn bị cho bạn. Tôi đang dùng tiếng cười để tạo ra việc chuẩn bị cho bạn chìm sâu vào trong im lặng. Sau khi cười, điều đó là đơn giản hơn.

Nhà tâm thần xuất sắc, bác sĩ Feelgood, đang bồn chồn đợi bệnh nhân đầu tiên trong ngày. Thế rồi một cô gái trẻ đẹp tóc ngăm đen bước vào.

Feelgood đột nhiên đâm bổ vào cô ấy, cởi hết quần áo cô ấy ra và làm tình hoang dã, đam mê với cô ấy. Khi ông ta được kết thúc, ông ta đứng dậy và nói, "Vậy, điều đó chăm nom cho vấn đề của tôi - bây giờ, vấn đề của cô là gì?"

"Vận động viên lớn của chúng ta, Ivan Ivanovitch," radio Nga đưa ra thông báo, "đã phá vỡ mọi kỉ lục hiện có về chạy đua hai trăm mét, nhảy cao, và chạy ma ra tông. Anh ấy đã vượt qua trận bão tuyết, cả rặng núi và hoàn toàn không có nước. Không may, thành tích của vận động viên lớn của chúng ta không có giá trị. Anh ấy đã bị bắt và bị mang trở lại Nga!"

Kowalski cảm thấy không khoẻ, cho nên anh ta tới khám bác sĩ Xương. Xương khám cho anh ta, làm vài xét nghiệm và thế rồi nói, "Ông Kowalski, ông ốm lắm đấy. Thực ra tôi muốn nói rằng ông chỉ còn sống được hai tuần thôi."

"Tôi biết," người Polack nói. "Có được với ông không, bác sĩ, nếu tôi lấy hai tuần cuối tháng bẩy?"

Bất kì khi nào Ronald Reagan đọc diễn văn, vợ ông ấy Nancy bao giờ cũng ngồi gần cạnh. Và bao giờ cũng vậy, ngay khi Ronald đứng dậy nói, Nancy chuyển cho ông ta một lời tờ giấy nhỏ.

Mọi người đều tò mò để biết cái gì được viết trên tờ giấy này, nhưng không ai dám hỏi. Thế rồi một hôm, tờ giấy rơi ra khỏi túi của Reagan, và Ed Meese nhặt nó lên. Ông ta thấy chỉ mỗi một từ được viết lên nó, "KISS-hôn."

"Điều đó thật đáng kinh ngạc," Meese nói. "Ông đã lấy vợ đến bốn mươi năm rồi, và dầu vậy Nancy vẫn gửi nụ hôn cho ông trước mọi bài diễn văn ông nói."

"Ông không biết Nancy," Reagan ngắt lời. "Thông điệp đó không nói ‘Kiss-hôn đâu,' nói nói ‘K-I-S-S,' có nghĩa là, ‘Keep it short, stupid-Nói ngắn thôi, đồ ngu.'"

Bây giờ, Nivedano đánh trống và mọi người đi vào nói lắp bắp, làm bất kì âm thanh nào, bất kì điên khùng nào... chỉ tống nó ra. Lau sạch tâm trí bạn.

Đánh trống đi.

(Tiếng trống)

(Nói lắp bắp)

Nivedano ...

(Tiếng trống)

Mọi người trở nên tuyệt đối im lặng.

Không chuyển động, bị đông cứng.

Nhắm mắt lại và đi vào trong.

Im lặng này... và ai để ý tới Núi Tu Di?

Im lặng này... và ai để ý tới bất kì thiên đường nào?

Khoảnh khắc hát và múa trong hiện hữu sâu nhất, im lặng vĩnh hằng.

Không sinh, không chết.

Toàn thể bí mật trong tay bạn.

Bắt giữ lấy im lặng này... Nivedano...

(Tiếng trống)

Mọi người chết.

Chết một cách toàn bộ, ít nhất.

Để thân thể thở, để tim đập...

Bạn chỉ đi vào.

Đây là Đường của Chim, đây là bài ca của con chim cu cu đơn độc.

Phúc lành này là tôn giáo duy nhất.

Nhớ tới nó mọi khoảnh khắc đời bạn.

Trong mọi hành động im lặng này nên vẫn còn như dòng chảy ngầm.

Nivedano ...

(Tiếng trống)

Quay lại được sảng khoái, tỉnh táo hơn, ý thức hơn, tích hợp hơn, cá nhân hơn.

Chỉ là niềm vinh quanh lên bản thân bạn.

Yêu bản thân bạn.

Bạn là sự huy hoàng duy nhất.

Cám ơn và biết ơn sự tồn tại.

Được chứ, Maneesha?

Vâng, thưa Osho.

Chúng ta có thể mở hội chứ?

Vâng!

Xem tiếp Chương 3 – Quay về Mục lục