Chương 27. Chỉ hiện hữu

Chương 27. Chỉ hiện hữu

Price:

Read more

Thiền sư lớn Đại Huệ - Tập 2 - Osho
Suy nghĩ về biến đổi từ trí thức sang chứng ngộ
Chương 27. Chỉ hiện hữu
Osho kính yêu,
Ai đang trên đường?
Khi thầy Vân Nham thường ngụ trong phòng mình, ông ấy sẽ tự gọi mình, "Ông chủ ơi!"
Và cũng tự đáp lại cho bản thân mình, "Dạ?"
"Vẫn tỉnh táo nhé!"
"Tôi tỉnh táo."
"Giờ trở đi, đừng bị mọi người lừa nhé."
"Tôi không bị lừa đâu."
Đánh thức bản thân ông ngay ở đây, và xem nó là gì. Người làm việc đánh thức không phải là bất kì ai khác, người đó chính là người có thể nhận ra mơ hồ và đờ đẫn. Người đó là căn cước nền tảng riêng của ông. Đây là mình đang cho thuốc phù hợp bệnh, không có phương án khác; Ngắn gọn chỉ ra con đường cho ông trở về nhà và ngồi trong an bình, và có vậy thôi. Nếu ông bám lấy lời chết, và nói nó thực sự là căn cước nền tảng của ông, thì ông đang thừa nhận tâm linh ý thức là cái ngã của ông, và điều này thậm chí còn kém hơn làm với nó.
Điều ta đã nói trước đây về phụ thuộc vào mơ hồ và đờ đẫn để đi vào là điều này. Đơn giản thấy người có thể biết mơ hồ và đờ đẫn giống điều này chung cuộc là gì. Cứ nhìn ngay đây, không tìm kiếm chứng ngộ siêu việt. Cứ quan sát và quan sát: đột nhiên ông sẽ cười to. Bên ngoài điều này, không có cái gì có thể được nói.
Ai đang trên đường? Không ai khác ngoại trừ bản thân bạn. Bạn đang đứng chắn, đứng trên con đường của chứng ngộ riêng của bạn. Không ai khác có thể chắn đường, vì đường đi vào trong. Nó là truy nhập được chỉ cho bạn và tuyệt đối cho bạn. Nhưng làm sao bạn có thể chắn được đường?
Nó không phải là căn cước thực của bạn - vì đó là mục đích - nhưng nhân cách giả của bạn, trong đó bạn đã bắt đầu tin là cái thực... Bạn tin bạn có cái tên nào đó, bạn tin bạn có đẳng cấp nào đó, nghề nghiệp nào đó, tôn giáo nào đó, quốc tịch nào đó, nhưng khi bạn được sinh ra bạn có cái nào trong những thứ này không? Bạn đã đơn giản có đó mà không có căn cước nào. Bạn đã hiện hữu, nhưng không có ý tưởng về 'tôi', không có bản ngã.
Bản ngã đang chắn đường.
Toàn thể khoa học về thiền là để lấy đi bản ngã - và thế thì bạn thậm chí không phải du hành trên đường. Một khi bản ngã không còn đó, không chỉ bản ngã mất đi, mà cả con đường cũng biến mất.
Đột nhiên bạn nhận ra... bạn là nó; bạn là kho báu mà bạn đã từng tìm kiếm trước đây. Nhưng bạn đánh mất kho báu của bạn, quên mất về nó, vì bạn trở nên bị dính líu quá nhiều vào trong tìm kiếm, đi tìm, đi dò. Một cách tự nhiên, mọi việc tìm, mọi việc kiếm, mọi việc dò tìm đều ở bên ngoài.
Bên trong không có không gian để di chuyển; chỉ có đủ không gian để tĩnh lặng, bất động, im lặng. Đó là thực tại của bạn.
Cho nên điều đầu tiên Đại Huệ đang nói trong kinh này là, không bao giờ bị lừa bởi tu sĩ và hệ thống tôn giáo, các thượng đế học, nơi nói cho bạn cách đạt tới chứng ngộ, cách đạt tới nhận biết - vì chính cách đó là vấn đề. Bạn càng cố gắng các kĩ thuật và phương pháp, bạn càng nuôi dưỡng bản ngã của bạn. Bản ngã rất giỏi nói khi có liên quan tới lời, khi có liên quan tới kinh sách, khi có liên quan tới hệ thống triết lí. Nó rất giỏi nói, nhưng bạn càng nuôi dưỡng bản ngã nhiều, bạn càng chắn đường nhiều.
Bạn phải hồn nhiên như đứa trẻ mới sinh, người có tâm thức nhưng không có bản ngã. Nó không biết rằng nó hiện hữu. Mặc dầu chúng ta biết nó hiện hữu, và nó cảm thấy nó hiện hữu, dầu vận ý tưởng quan niệm về bản ngã, về tôi đây, còn xa xôi. Tâm thức của nó giống như bầu trời thuần khiết không mây.
Một khi bạn bắt đầu thu thập các thứ từ bên ngoài để tạo ra căn cước của bạn... bất kì căn cước nào được tạo ra đều là giả, vì bạn không là điều bạn làm: bạn không là nghề nghiệp của bạn; bạn không là xúc động của bạn, ý nghĩ của bạn; bạn không là danh tiếng của bạn, quyền lực của bạn, sự kính trọng của bạn. Đây toàn là các cấu phần của căn cước giả của bạn - do đó bản ngã của bạn liên tục tham vọng để có ngày càng nhiều hơn. Ham muốn của nó về có nhiều hơn là không kết thúc. Vì nó là hiện tượng giả, bạn phải liên tục giữ bận rộn nuôi dưỡng nó, cho nên bạn không có thời gian nào còn lại thậm chí để nhìn vào bạn đang nuôi dưỡng ai. Bạn đang nuôi dưỡng kẻ thù lớn nhất của bạn.
Toàn thể xã hội ủng hộ cho bản ngã. Thế thì vấn đề trở thành lớn vô cùng: bố bạn muốn bạn là ai đó trong thế giới, mẹ bạn muốn bạn là ai đó trong thế giới, thầy giáo của bạn muốn bạn là ai đó trong thế giới. Mọi người đang dẫn bạn đi xa khỏi bản thân bạn, hướng tới căn cước giả.
Rất hiếm khi bắt gặp một người muốn bạn là không ai cả trên thế giới. Nếu bạn có thể tìm ra người muốn bạn là không ai cả trên thế giới, người đó là thầy bạn.
Bạn phải hiểu rõ ràng là bạn phải được được tái sinh. Lần trước bạn đã là quá nhỏ, quá bất lực. Bạn đã không nhận biết về các con đường của thế giới, và bạn đã tin cậy và đã yêu bố mẹ bạn, thầy giáo, tu sĩ mà không có bất kì hoài nghi gì, cho nên họ đã có khả năng xoay xở một căn cước giả cho bạn.
Tôi đã ở trong nhà của một người bạn. Anh ấy chỉ có một con trai; anh ấy rất giầu, và đứa con trai rất thân thiện với tôi vì tôi thường lắng nghe mọi điều vô nghĩa, tiếng lắp bắp của nó. Mọi người đều bảo nó, "Câm đi, ra chơi bên ngoài!"
Nó trở nên rất gần gũi với tôi, và một hôm tôi hỏi nó, "Cháu định trở thành cái gì trong cuộc đời?"
Nó nói, "Cháu nghĩ cháu sẽ phát rồ."
Tôi nói, "Ai đã cho cháu ý tưởng đó?"
Nó nói, "Điều đó là đơn giản: mẹ cháu muốn cháu là bác sĩ, bố cháu muốn cháu là kĩ sư, một bác của cháu muốn cháu là chính khách, bác khác muốn cháu tiếp tục trong kinh doanh của gia đình... Và nếu cháu phải trở thành tất cả những điều này, một cách tự nhiên cháu nghĩ điều duy nhất sẽ xảy ra: cháu sẽ phát rồ. Và không ai hỏi cháu; bác là người đầu tiên hỏi, 'Cháu muốn trở thành cái gì?' Họ có ý tưởng của họ và họ áp đặt ý tưởng của họ lên cháu. Họ toàn có quyền; họ cãi lẫn nhau, không ai quan tâm tới cháu. Cháu thậm chí không là một phần của thảo luận, và họ quyết định số phận cháu."
Tôi nói, "Nếu cháu tỉnh táo ngần đó, không ai có thể làm cho cháu phát rồ được. Chỉ nhớ một điều: bất kì cái gì cháu muốn trở thành, không chuyển khỏi lập trường đó - không thoả hiệp. Khăn khăng rằng đây là điều cháu muốn trở thành."
Và nó hỏi một câu hỏi nền tảng: "Nhưng cháu không biết đích xác cháu muốn trở thành cái gì."
Tôi nói, "Điều đó rất dễ tìm ra, vì thực ra toàn thể ý tưởng về trở thành là ý tưởng về việc tạo ra nhân cách giả. Cháu là con người, cháu đã ở chỗ cháu muốn ở rồi. Đây là thời điểm - thời thơ ấu này là thời gian quí giá nhất - khi cháu có thể im lặng, khi cháu có thể ở bên trong bản thân cháu dễ dàng hơn vì không có nhiều cản trở, nhiều ý nghĩ, kinh doanh, vấn đề, lo âu, lo nghĩ."
Dễ dàng thế cho đứa trẻ chuyển vào trong thiền, nhưng không xã hội nào mãi cho tới giờ đã làm điều đó thành vấn đề rằng mọi đứa trẻ nên được giới thiệu trước hết với thiền, và thế rồi được bỏ lại cho hiểu biết riêng của nó, điều nó bắt đầu cảm thấy, nó là gì. Thế thì tính đang có đây đó, sự hiện hữu đó, liên tục trưởng thành, nở hoa, kết quả.
Nhưng tai hoạ kì lạ đã xảy ra cho nhân loại, và tai hoạ là ở chỗ những người yêu bạn mà không có hiểu biết chút nào - nhưng với mọi ý định tốt - cố gắng làm ra cái gì đó từ bạn. Họ không thấy ra vấn đề rằng bạn đã là hiện hữu của bạn rồi, và hiện hữu của bạn phải trưởng thành tương ứng với tính tự phát riêng của nó.
Nếu họ thực sự yêu có nhận biết và tỉnh táo, thế thì họ sẽ hỗ trợ cho bất kì cái gì bạn muốn trở thành - cho dù bạn muốn chỉ trở thành nhạc sĩ hay hoạ sĩ hay vũ công hay người thổi sáo, không có mấy cơ hội trở thành nổi tiếng thế giới, không có mấy cơ hội để lại tên bạn được viết bằng chữ vàng trong sách sử. Tôi đã đơn giản nghe nói về điều này... Tôi đã nhìn vào nhiều sách sử, và tôi đã không thấy bất kì cái tên nào được viết bằng chữ vàng. Một khi một người chết đi, ai chăm nom? Chắc chắn, nếu người chết đã viết sử họ sẽ viết ít nhất tên của họ bằng chữ vàng.
Nghĩ xem bao nhiêu triệu người đã sống trước bạn và đã biến mất trong thinh không mà không để lại dấu vết gì. Họ tất cả đều cố gắng vất vả để là ai đó và họ tất cả đều khổ; tất cả họ đã sống cuộc sống cực kì đau khổ. Một khi bạn muốn trở thành ai đó... điều đó không phải là tự nhiên cho bạn, bạn đang tạo ra căng thẳng lớn điều sẽ theo bạn cả đời như cái bóng. Và khi ngày trôi qua, căng thẳng sẽ trở nên ngày càng lớn hơn.
Mọi người hỏi tôi, "Làm sao chúng tôi có thể sống cuộc sống mà không căng thẳng?" Một trong những bộ trưởng giáo dục thường tới tôi vì ông ấy căng thẳng thế, lo nghĩ thế... và ai đó gợi ý cho ông ấy rằng ông ấy nên tới gặp tôi. Ông ấy bảo tôi, "Tôi muốn gạt bỏ mọi lo nghĩ và căng thẳng này."
Tôi nói, "Điều đó không khó. Nhưng xin nhớ cho, thế thì ông không thể là bộ trưởng chính được."
Ông ấy nói, "Tại sao?"
Tôi nói, "Ông không hiểu số học đơn giản của cuộc sống. Mọi lo nghĩ của ông đều là về làm sao trở thành bộ trưởng chính. Tôi biết ông: đầu tiên ông mới chỉ là một MLA và lo nghĩ của ông đã là về làm sao trở thành thứ trưởng. Ông đã trở thành thứ trưởng - thế rồi lo nghĩ của ông đã là làm sao trở thành bộ trưởng. Bây giờ ông đã trở thành bộ trưởng, lo nghĩ của ông là làm sao trở thành bộ trưởng chính. Ông có nghĩ đó là chỗ cuối con đường không?"
Ông ấy nói, "Không, cái đó không phải là chỗ cuối con đường. Tôi có thể thấy bên ngoài nó. Một khi tôi là bộ trưởng chính tôi muốn đi tới nội các trung tâm."
Tôi nói, "Thế thì trước hết ông làm mọi thứ này đi đã. Khi ông đã trở thành thủ tướng, hoặc ông sẽ mất trí... Có lẽ nhất đến lúc ông trở thành thủ tướng ông sẽ trở nên lão suy.
"Nhưng với những tham vọng này ông không thể hiện hữu mà không căng thẳng; và nếu ông muốn thực sự là không căng thẳng, không lo nghĩ, không lo âu, thế thì thoát ra khỏi cuộc đua điên cuồng này để trở thành ai đó quan trọng hơn, quyền lực hơn. Thế thì cứ là bất kì cái gì ông đang là vậy, và thảnh thơi tới rất dễ dàng."
Căng thẳng là khách của chúng ta, chúng ta đã mời chúng. Thảnh thơi là bản tính của chúng ta. Chúng ta không phải mời nó. Bạn không phải thảnh thơi; bạn chỉ phải dừng việc mời căng thẳng, và thảnh thơi sẽ bắt đầu theo cách riêng của nó. Trong chính bản thể bạn, trong mọi thớ thịt, trong mọi tế bào của con người bạn sẽ có thảnh thơi. Thảnh thơi này là bắt đầu của thiền.
Trong trạng thái thảnh thơi này không ai cản trở con đường. Bạn đang đứng trước ngôi đền của bản thể bạn, và cánh cửa mở. Chúng không bao giờ bị đóng - sự tồn tại không thể độc ác thế. Một khi bạn không đứng trên đường...
Rabiya al-Adabiya là người đàn bà Sufi, rất duy nhất. Đàn ông đã không cho phép đàn bà có bất kì cơ hội nào để trưởng thành trong chiều hướng tâm linh. Chỉ vài người đàn bà đã thoát khỏi cảnh nô lệ của đàn ông, rất ít; họ có thể được đếm trên mười ngón tay, và Rabiya sẽ là ở trên chính đỉnh. Bà ấy đi ra bãi chợ để kiếm rau nào đó và bà ấy thấy một người tôn giáo nổi tiếng, Hasan, đang quì xuống trước nhà thờ hồi giáo - ở bên ngoài, nơi mọi người bỏ giầy dép, vì ông ấy thường nói ông ấy không đủ xứng đáng đi vào trong ngôi đền của Thượng đế. Trong nhiều năm ông ấy đã từng cầu nguyện năm lần một ngày trước nhà thờ này, và lời cầu nguyện duy nhất của ông ấy là, "Cha ơi, xin mở cửa ra, để con vào! Con phải đợi bao lâu?"
Rabiya đã nghe điều này nhiều lần khi tới và đi, và một hôm bà ấy không thể cưỡng lại cám dỗ: bà ấy cốc mạnh vào đầu Hasan. Điều này là rất phi tôn giáo. Khi ai đó đang cầu nguyện bạn phải không quấy rối người đó - và đây không phải là quấy rối thường.
Hasan đơn giản nhảy dựng lên và ông ấy nói, "Rabiya, bà có điên không, hay cái gì?"
Bà ấy nói, "Ta không điên. Cửa bao giờ cũng mở! Ông đang liên tục cầu nguyện Thượng đế cái loại vô nghĩa gì vậy? 'Xin mở cửa ra, để con vào'... ai ngăn cản ông? Và ai đã cho ông ý tưởng rằng cửa đang đóng? Ta nói với ông, cửa đang mở đấy! Chính ông là người đang đứng trên đường. Nếu ông thực sự muốn đi vào, ông có thể đi vào chính khoảnh khắc này. Điều kiện duy nhất cần được hoàn thành là ở chỗ ông phải như đứa trẻ hồn nhiên, và ngay bây giờ ông có thể đi vào trong đền. Nhưng như một thánh nhân tôn giáo, với bản ngã tôn giáo lớn, bản ngã ngoan đạo..."
Bản ngã ngoan đạo là bản ngã độc hại nhất. Ai đó là bản ngã vì người đó có nhiều tiền thế - nhưng dầu vậy người đó biết rằng chết sẽ lấy mọi thứ đó đi. Ai đó đang ba hoa vì người đó là tổng thống một nước. Người đó biết rằng đến kì bầu cử sau người đó sẽ bị phế bỏ - nếu người đó còn sống, vì điều có lẽ nhất người đó sẽ bị ám sát trước lúc đó.
Ở Mĩ, hai mươi phần trăm các tổng thống đã bị ám sát - và đây là nước văn minh nhất. Hoặc họ bị ám sát hoặc ai đó ném họ vào trong nhà xí và giật nước trôi đi. Cho nên cho dù bạn là tổng thống hay thủ tướng, chẳng thành vấn đề; bạn biết sâu sắc rằng bạn sẽ sớm bị tống ra khỏi ngôi vị. Tôi bao giờ cũng tự hỏi tại sao ngôi vị (throne) được gọi là ngôi - có lẽ nó là chỗ từ đó mọi người bị ném đi (thrown). Bất kì ai đã cho nó cái tên này đều phải đã là con người của hiểu biết lớn lao.
Nhưng một người có bản ngã tôn giáo là độc hại nhất vì người đó nghĩ người đó là linh thiêng hơn ngươi, cao hơn mọi người khác, và người đó có tâm linh nào đó mà sẽ đi cùng người đó ra ngoài cái chết. Bản ngã và căn cước của mọi người khác sẽ bị bỏ lại đằng sau ở phía này của cái chết; duy nhất thánh nhân có thể tuyên bố, "Bản ngã của ta sẽ đi ra ngoài bản thân cái chết." Ông ấy không gọi nó là bản ngã; ông ấy gọi nó là sự khiêm tốn, giản dị, tính tôn giáo. Ông ấy cho nó những cái tên đẹp, trang điểm cho nó đẹp nhất có thể được.
Nhưng cho dù bạn có ý tưởng về bản thân bạn là tâm linh, bạn không hồn nhiên. Không đứa trẻ nào có ý tưởng rằng nó là tâm linh. Lấy đứa trẻ, đứa trẻ mới sinh, làm tiêu chí: nó hiện hữu, và vậy mà nó không có ý tưởng về bất kì bản ngã nào. Điều đó sẽ cho bạn sáng suốt rằng bạn cũng có thể là vậy: nếu đứa trẻ có thể làm điều đó, vấn đề là gì với bạn?
Không có bản ngã nào, bạn cũng có thể chỉ hiện hữu.
Chính hiện hữu này là điều tôi gọi là thiền.
Không tụng cái tên ngu xuẩn nào đó hay mật chú ngu xuẩn nào đó... cái đó không phải là thiền. Nó là tốt cho khỉ nhưng không tốt cho người. Khỉ không thể ngồi mà không nhai cái gì đó; nếu chúng không thể nhai bất kì cái gì khác, chúng sẽ nhai kẹo cao su. Những người liên tục lẩm nhẩm mật chú đang không làm gì ngoài việc dùng lời, ngôn ngữ, làm kẹo cao su - và rẻ nữa, vì bạn sẽ phải trả cái gì đó cho kẹo cao su. Kẹo cao su kéo dài, nhưng dầu vậy nó sẽ được kết thúc, nhưng mật chú của bạn bao giờ cũng có đó - bất kì khi nào bạn muốn nhai bạn sẽ bắt đầu nhai.
Thiền chẳng liên quan gì tới mật chú và tụng niệm. Thiền đơn giản là tâm thức thuần khiết của đứa trẻ được giành lại - thiên đường được giành lại. Nó có thời đã là của bạn, nhưng bạn đã đánh mất nó, bạn đã quên nó. Vì nó là của bạn, bạn bắt đầu nhìn khắp thế giới, né tránh cái ở trong chính tâm bạn. Bạn đã được sinh ra với tâm thức duy nhất, và mọi thứ khác bạn đã thu thập sau đó. Bất kì cái gì bạn đã thu thập trong tâm trí sau thời thơ ấu của bạn, gạt nó sang bên - và bạn sẽ không còn trên con đường. Hiểu biết đơn giản này, và bạn sẽ thấy cánh cửa của ngôi đền của bản thể bạn mở ra.
Không ai ngăn cản bạn khỏi việc nhận ra bản thân bạn.
Và nhận ra bản thân người ta là nhận ra Thượng đế.
Không có khác biệt.
Đại Huệ kể lại một giai thoại Thiền hay:
Khi thầy Vân Nham thường ngụ trong phòng mình, ông ấy sẽ tự gọi mình, "Ông chủ ơi!"
Và cũng tự đáp lại cho bản thân mình, "Dạ?"
"Vẫn tỉnh táo nhé!"
"Tôi tỉnh táo."
"Giờ trở đi, đừng bị mọi người lừa nhé."
"Tôi không bị lừa đâu."
Đệ tử của ông ấy rất bối rối vì ông ấy là thầy lớn và ông ấy có hàng nghìn đệ tử. Đây là điều đầu tiên ông ấy làm khi ông ấy thức dậy vào buổi sáng, trước khi ra khỏi giường. Đầu tiên ông ấy sẽ gọi, "Ông chủ ơi!" và thế rồi nói, "Dạ." "Vẫn tỉnh táo nhé," "Tôi tỉnh táo." "Đừng bị mọi người và mong đợi của họ lừa nhé." "Tôi không bị lừa đâu." Sau khi trải qua đối thoại này với bản thân mình, ông ấy mới ra khỏi giường.
Các đệ tử của ông ấy cảm thấy hơi chút không thoải mái về điều đó. Nếu ai đó khác đi tới biết, họ sẽ giải thích sao đây? Họ sẽ nói, "Thầy của các ông mất trí. Tại sao các ông phí hoài đời mình với người mất trí này?"
Chung cuộc họ thu lấy can đảm và hỏi thầy Vân Nham, "Bí mật là gì vậy? Thầy bắt đầu từ sớm tinh mơ, trong ngày thỉnh thoảng thầy lặp lại điều đó, và khi thầy đi ngủ lại.... Chúng tôi đã nghe nhiều mật chú, nhiều lời tụng, nhưng điều này đơn giản được làm ra bởi bản thân thầy. Thầy hỏi câu hỏi và thầy trả lời câu hỏi - chúng tôi bối rối lắm."
Vân Nham nói, "Các ông không cần bối rối. Ta đơn giản muốn chắc chắn cho bản thân ta rằng ta không đứng trên đường. Khi ta nói, 'Ông chủ ơi,' ta đang hướng tới bản thể ta. Thân thể ta là người hầu, tâm trí ta là người hầu, bản thể ta - cái là bất tử - là ông chủ. Và khi ta gọi 'Ông chủ ơi,' và câu trả lời tới, 'Dạ?'... 'Tỉnh táo nhé,' vì đó là toàn thể quá trình thiền của chúng ta, vẫn còn tỉnh táo, không quên tỉnh táo. Bất kì cái gì các ông đang làm, dòng chảy ngầm của tỉnh táo phải tiếp tục. Và quyết tâm nảy sinh đi nảy sinh lại trong ta, 'Tôi tỉnh táo.' 'Và tôi không bị mọi người lừa đâu.'"
Mọi người liên tục lừa bạn - có lẽ không chủ ý, có lẽ họ không muốn lừa bạn, nhưng họ vô ý thức và họ cư xử gần như người mộng du trong giấc ngủ của họ.
Mọi người đang cho bạn ý tưởng: ai đó nói với bạn, "Bạn đẹp thế" - và thực sự khó phủ nhận ý tưởng của người đó, nó đáp ứng bản ngã thế. Có lẽ người đó có ý định riêng của người đó tại sao người đó gọi bạn là đẹp thế; có lẽ đó là bắt đầu của việc lừa bạn, thuyết phục bạn về cái gì đó.
Tôi có biết một người - cả thành phố nghĩ rằng ông ấy điên, nhưng tôi đã quan sát ông ấy rất kĩ càng. Ông ấy là một trong những người lành mạnh nhất tôi đã bắt gặp, và lành mạnh của ông ấy là ở chỗ không ai có thể lừa được ông ấy. Nếu bạn nói với ông ấy, "Ông rất đẹp," ông ấy sẽ nói, "Đợi đã, định nghĩa đẹp đi, anh ngụ ý gì bởi đẹp? Anh sẽ phải thuyết phục tôi. Tôi không thể để anh đi dễ dàng thế - và chủ định về việc gọi tôi là đẹp là gì?" Và rất khó định nghĩa được đẹp, gần như không thể được.
Nếu ai đó nói với ông ấy, "Ông rất thông minh"... lại cùng vấn đề. Chỉ trên một điểm ông ấy sẽ không bao giờ cãi với bất kì ai. Nếu mọi người bảo ông ấy, "Ông điên!" - ông ấy sẽ nói, "Điều đó hoàn toàn đúng, tôi điên. Từ một người điên anh không thể mong đợi được bất kì cái gì: anh không thể hỏi, 'Tôi có thể vay ít tiền của ông được không?' Khoảnh khắc anh nói 'điên,' anh đã gạt tôi ra ngoài xã hội, anh đã làm cho tôi thành một cá nhân. Bây giờ anh không thể thao túng được tôi."
Ông ấy là giáo sư, nhưng vì hành vi kì lạ của mình mà ông ấy đã bị tống ra khỏi đại học. Tôi thường đi tới ông ấy khi tôi là sinh viên. Tôi thích người này lắm. Ông ấy thổi sáo hay thế; tôi đơn giản đi vào và ngồi, và tôi không bao giờ hỏi bất kì cái gì và tôi không bao giờ nói bất kì cái gì. Một hôm ông ấy nhìn tôi và nói, "Dường như cậu còn lành mạnh hơn tôi."
Tôi hỏi ông ấy, "Thầy ngụ ý gì bởi lành mạnh hơn?"
Ông ấy nói, "Đúng, tuyệt đối đúng. Cậu đã nắm được vấn đề. Tôi sẽ không bao giờ hỏi bất kì cái gì và không bao giờ nói bất kì cái gì. Cậu bao giờ cũng được đón chào; không cần trải qua bất kì nghi lễ xã hội nào. Cậu có thể đơn giản tới và nghỉ ngơi, ngồi."
Chúng tôi trở nên thân mật. Ông ấy sống nghèo, nhưng ông ấy hạnh phúc mênh mông. Ông ấy nói, "Tôi bao giờ cũng muốn là người thổi sáo, không bao giờ muốn là giáo sư. Chỉ vì bố mẹ ép buộc tôi... nhưng nhờ trời đại học, mọi người đã đuổi tôi. Giờ tôi tuyệt đối tự do, và vì mọi người nghĩ tôi điên nên không ai bận tâm tới tôi. Tôi chơi sáo, tôi viết bài hát..."
Ông ấy đã dịch sang tiếng Hindi bài thơ của Omar Khayyam. Có ít nhất hàng tá bản dịch tiếng Hindi bài thơ của Omar Khayyam - một số do những nhà thơ lớn dịch - nhưng không bản dịch nào thậm chí sát được như bản của ông ấy. Và ông ấy đã sống cuộc sống của người giấu tên. Chính tôi cứ khăng khăng rằng sách của ông ấy đáng phải được xuất bản. Ông ấy nói, "Ai sẽ nghe tôi? Tôi là người điên."
Tôi nói, "Đừng lo nghĩ. Em sẽ tiếp cận các nhà xuất bản và em sẽ không nhắc tới tên thầy lúc ban đầu. Đầu tiên cứ để họ xem bản thảo - vì có nhiều bản dịch thế, nhưng bản dịch của thầy không chỉ là dịch mà theo cách nào đó còn là việc cải tiến."
Tôi đã đọc Kahlil Gibran, tôi đã đọc Omar Khayyam. Ông ấy đã quan tâm tới hai người này và dần dần, bất kì khi nào ông ấy có thời gian, lại dịch họ. Nhưng tôi bảo ông ấy, "Không bản dịch nào tới sát được như bản dịch của thầy, và nghe thầy ca về Omar Khayyam đôi khi em cảm thấy có lẽ bản gốc Omar Khayyam không có phẩm chất đó, nhiều thơ ca thế, vì ông ấy không phải là người không lành mạnh; ông ấy là nhà toán học." Bây giờ, người ta không thể hi vọng nhà toán học viết thơ ca lớn. Đây là các cực đối lập, thơ ca và toán học - chúng có gì chung không?
Chung cuộc tôi đã thuyết phục được một nhà xuất bản... vì nhà xuất bản cũng bị ngạc nhiên và ông nhà xuất bản liên tục hỏi ai là người dịch. Khi ông ấy được tuyệt đối thuyết phục rằng đây là bản dịch tốt nhất, thế thì tôi mới nói tên của ông ấy. Ông nhà xuất bản nói, "Trời đất, mà tôi cứ tưởng ông ấy là người điên."
Tôi nói, "Trong thế giới mất trí này, là lành mạnh là bị điên. Ông ấy không phải là mất trí chút nào, nhưng ông ấy tận hưởng ý tưởng này rằng mọi người đã quên ông ấy. Bây giờ không ai mong đợi bất kì cái gì từ ông ấy, không ai mong đợi rằng ông ấy phải cư xử theo cách nào đó. Ông ấy đã đạt tới tự do bằng việc bị kết án là người điên. Ông ấy hoàn toàn thoải mái với bản thân ông ấy, ông ấy liên tục làm việc riêng của ông ấy và ông ấy hạnh phúc mênh mông."
Người này chết rất sớm sau đó. Có lẽ ông ấy nghèo và ông ấy không đảm đương được thuốc men - ông ấy bị lao - nhưng ông ấy chết an bình thế và vui vẻ thế... hát bài ca về Omar Khayyam. Tôi đã có mặt khi ông ấy chết. Bài ca ông ấy hát lần cuối nói...trong tiếng Hindi, cũng như trong tiếng Anh hay tiếng A rập, thân thể được gọi về đất. Từ 'human-con người' bắt nguồn từ humus, và humus nghĩa là bùn. Từ 'adami' hay 'adam' cũng bắt nguồn từ bùn.
Bài ca mà ông ấy đã hát và chết khi hát là, "Khi tôi chết, đừng đem thân xác tôi tới dàn thiêu hay nghĩa địa. Đất ở trong thân xác tôi thuộc về quán rượu" - ông ấy là người say - "cho nên xin để thân xác tôi được đặt trong mồ bên cạnh quán rượu. Tôi sẽ chết nhưng người khác sẽ sống... nếu họ có thể nhỏ vài giọt rượu lên nấm mồ của tôi, điều đó sẽ là đủ thoả mãn cho tôi."
Bạn sẽ không gọi ông ấy là thánh nhân, bạn sẽ không gọi ông ấy là tôn giáo - ông ấy không phải vậy, nhưng ông ấy sống cuộc sống của giản dị vô cùng, của cái đẹp vô cùng. Ông ấy không bao giờ làm hại bất kì ai, và có chói sáng trong mắt ông ấy vì ông ấy biết cái gì đó mà người khác không biết.
Bản ngã của bạn không phải là bạn.
Bạn ở bên ngoài bản thân bạn.
Nếu bạn tỉnh táo bạn sẽ đơn giản đi sang cõi bên kia - vì nhận biết không phải là năng lực của tâm trí, không có khả năng nào cho bản ngã là nhận biết. Nếu bạn tỉnh táo và nhận biết, điều duy nhất có thể nhận biết bên trong bạn là "Ông chủ," bản thể bạn.
Thầy Vân Nham là tuyệt đối đúng khi nhắc nhở bản thân mình và nhắc nhở các đệ tử của mình, "Nhưng không quên khoảnh khắc ai là chủ trong ông." Nếu tâm trí là người chủ, bạn đang sống trong ảo tưởng, và nếu tâm thức của bạn là người chủ, mọi ảo tưởng bị bỏ lại xa đằng sau. Bạn đã đi tới nhận ra thực tại.
Đánh thức bản thân ông ngay ở đây, và xem nó là gì. Đừng nói, "Ngày nào đó tôi sẽ thử"; đừng nói, "Ngày mai tôi sẽ thử" - vì ngày mai là không chắc chắn. Bạn không có sức mạnh nào với tương lai. Nếu bạn trở nên quen thuộc với việc trì hoãn, ngày mai sẽ trở thành hôm nay, và lần nữa bạn sẽ trì hoãn cho ngày mai. Điều đó sẽ trở thành thói quen của bạn, thói quen máy móc. Nếu bạn hiểu, thế thì Đánh thức bản thân ông ngay ở đây, và xem nó là gì.
Vấn đề không phải là thực hành, kỉ luật, trải qua nghi lễ - tất cả những thứ đó mất thời gian. Nhưng trở nên nhận biết không mất thời gian. Câu hỏi duy nhất là: Bạn có sẵn sàng để trải nghiệm nhận biết không? - vì nó sẽ quấy rối nhiều thứ trong cuộc sống ảo tưởng của bạn. Nếu bạn sẵn sàng, thế thì khoảnh khắc này là khoảnh khắc duy nhất - không là khoảnh khắc tiếp. Thế thì nhìn thực tại quanh bạn: cùng những cây này sẽ có vẻ xanh hơn, cùng hoa sẽ có vẻ phiêu diêu hơn, cùng tia sáng mặt trời sẽ làm cho bạn đầy cực lạc.
Khi có liên quan tới thế giới bên trong... nếu bạn nhận biết, bạn nhận biết về tính bất tử của bạn, bạn nhận biết về tính thiêng liêng của bạn, bạn nhận biết rằng sự sống liên tục - rằng sinh và tử đơn giản là các chương hồi trong cuộc hành hương vĩnh hằng của sự sống.
Mọi sợ sẽ biến mất, và đột nhiên cuộc sống của bạn sẽ có sự nhẹ nhàng, không nặng gánh. Bạn sẽ bước đi, nhưng việc bước đi của bạn sẽ có phẩm chất của điệu vũ. Bạn sẽ nói, nhưng việc nói của bạn sẽ có phẩm chất của im lặng. Thế thì, bất kì cái gì bạn sẽ làm sẽ có khác biệt về chất. Bạn có thể đã làm cùng điều trước đây, và bạn có thể đang làm cùng điều đó lần nữa; với người ngoài có thể họ không thấy được rằng khác biệt lớn đã xảy ra, nhưng với bạn nó chắc chắn sẽ là thấy được.
Có một nhà huyền bí ở Ấn Độ, là thợ gốm - tên ông ấy là Gora. Ngay cả sau khi trở nên chứng ngộ ông ấy vẫn tiếp tục làm cùng đồ gốm như ông ấy đã làm trước đó, nhưng bây giờ công việc của ông ấy có phẩm chất khác toàn bộ. Bây giờ ông ấy cảm thấy ông ấy đang chuẩn bị những bình gốm này không cho ai khác ngoài cho Thượng đế. Trước đây ông ấy thường làm bình gốm theo cách chúng sớm bị vỡ, yếu, để cho ông ấy có thể cung cấp cho khách hàng bình mới. Bây giờ ông ấy làm bình gốm với sự cẩn thận, với tình yêu tới mức chúng bình thường sẽ không vỡ như các bình cũ của ông ấy thường vỡ.
Đệ tử của ông ấy nói, "Bây giờ thầy đang phí nhiều thời gian hơn vào việc làm mọi thứ."
Ông ấy nói, "Hiển nhiên. Bây giờ mọi khách hàng tới ta đều là Thượng đế trá hình. Người đó có thể không biết, nhưng ta biết. Ta không thể lừa Thượng đế được... và ta muốn bình của ta phục vụ Thượng đế lâu nhất có thể được, cho nên ta sẽ làm nó đẹp nhất mà ta có thể làm."
Ngay cả các vua cũng thường tới việc tụ họp của ông ấy. Những người giầu cũng là đệ tử của ông ấy, và tất cả họ đều nói, "Gora, tốt hơn cả là bây giờ ông thôi làm công việc này đi. Chúng tôi có thể chu cấp cho ông mọi thứ ông cần."
Ông ấy nói, "Kinh doanh không thành vấn đề; nó là lời cầu nguyện của tôi, nó là tôn thờ của tôi."
Con người của chứng ngộ làm cho toàn thể cuộc sống của mình thành lời cầu nguyện, việc tôn thờ. Bất kì cái gì người đó làm đều khác về chất, nó có duyên dáng. Nó tới không như hàng hoá để được bán, nó là tác phẩm nghệ thuật... và khách hàng không còn là người thường nữa. Với con người của nhận biết toàn thể sự tồn tại trở thành thiêng liêng. Người đó không thể làm hại ngay cả cây cối. Từ nhận biết này cuộc sống bất bạo hành tới.
Mahatma Gandhi đã cố gắng chính cách đối lập. Ông ấy đã cố gắng thực hành bất bạo hành, điều đi ngược lại toàn thể khoa học của thiền. Bạn không thể thực hành bất bạo hành được. Bạn có thể ép buộc bản thân bạn là bất bạo hành, nhưng sâu bên dưới bạn sẽ vẫn còn bạo hành, và nó sẽ biểu lộ trong những điều nhỏ bé. Ông ấy không bao giờ có thể đạt tới bất bạo hành, điều tới một cách tự nhiên cho thiền nhân, vì ông ấy không bao giờ biết bất kì cái gì về thiền. Mọi điều ông ấy biết về tôn giáo là tôn giáo rất bình thường được thực hành bởi mọi người, bởi đám đông, trong vô thức của họ. Tôn giáo của ông ấy chỉ là cầu nguyện Thượng đế.
Khi bạn không biết liệu Thượng đế có tồn tại hay không, làm sao lời cầu nguyện của bạn có thể là đích thực được? và lời cầu nguyện gì? Hoặc bạn sẽ ca ngợi Thượng đế - nhưng không có lời nào để ca ngợi ngài - hoặc bạn sẽ hỏi xin thay đổi nào đó trong cuộc sống của bạn, hỏi xin cái gì đó được trao cho bạn. Lời cầu nguyện không thể là xin xỏ và lời cầu nguyện không thể giống như lời khuyên Thượng đế: Làm mọi thứ theo cách con nghĩ....
Lời cầu nguyện cũng tới từ thiền, nhưng lời cầu nguyện đó là vô lời, là biết ơn thuần khiết, việc cám ơn. Và nó không gửi tới bất kì Thượng đế đặc biệt nào như một người, vì không có ai giống như một người ngồi đâu đó cao trên trời lắng nghe lời cầu nguyện của bạn.
Thiền nhân đi tới biết rằng Thượng đế lan toả khắp sự tồn tại. Tốt hơn thì không gọi ngài là Thượng đế, mà gọi điều đó chỉ là phẩm chất của tính thiêng liêng. Người đó cảm thấy biết ơn sông, đại dương, mặt trăng, mặt trời, các ngôi sao, và điều đó đơn giản là cảm giác từ tâm người đó. Nó không thể được đem ra môi qua lời, vì đại dương không hiểu bất kì ngôn ngữ nào. Mặt trời lặn đẹp hay đêm đầy sao cũng không hiểu... nhưng tất cả chúng đều hiểu ngôn ngữ của im lặng và sự biết ơn.
Người làm việc đánh thức không phải là bất kì ai khác, người đó chính là người có thể nhận ra mơ hồ và đờ đẫn.
Ai ở bên trong bạn? Cái thực, cái vĩnh hằng, cái thiêng liêng... người đó là nhân chứng, người có thể thấy đờ đẫn, mơ hồ. Ai có thể quan sát mọi mây trôi qua màn ảnh của tâm trí? - những ý nghĩ, xúc động, tâm trạng...
Người quan sát là bản thể đích thực của bạn. Người đó là căn cước nền tảng riêng của bạn. Người quan sát là căn cước nền tảng riêng của bạn, và bất kì thẻ căn cước nào khác mà bạn đang mang, bất kì hộ chiếu khác nào mà bạn đang mang... tất cả chúng chỉ là tuỳ tiện.
Căn cước đích thực là cái một duy nhất, và đó là cái ta chứng kiến, người đơn giản thấy. Người đó không phải là người làm. Điều đó không có nghĩa là mọi thứ không xảy ra quanh nhân chứng; chúng xảy ra - nhưng chúng xảy ra một cách tự phát, không có bất kì nỗ lực nào, không có bất kì căng thẳng nào, không có bất kì hành động có chủ ý nào, mà chỉ bắt nguồn từ tính tự phát. Cũng như hoa nở và chim hót và cây mọc... mọi sự xảy ra quanh nhân chứng một cách tự phát.
Đây là mình đang cho thuốc phù hợp bệnh, không có phương án khác - và không có phương án khác, nhớ lấy. Nhân chứng không thể bị thay thế bởi bất kì cái gì khác. Đó là lí do tại sao tôi nói đi nói lại rằng không có tôn giáo trên thế giới. Không thể có được... vì nếu bản thân tự nhiên không có cái khác, thế thì làm sao bạn có thể có tôn giáo khác được?
Nhân chứng là một; nó không có tính Ki tô giáo không có tính Hindu không có tính Mô ha mét giáo không có tính Do Thái... nó không hữu thần không vô thần...
Nó là sáng tỏ thuần khiết của việc thấy.
Nó chỉ là tâm thức thuần khiết.
Nó giống hệt gương, phản xạ.
Bạn có bắt gặp gương nào mang tính Ki tô giáo, Cơ đốc giáo, Hindu giáo, Mô ha mét giáo không? Gương chỉ là gương; vận hành của nó là soi gương, nó phản xạ.
Căn cước nền tảng của bạn cũng giống như tâm thức có năng lực phản xạ và đáp ứng. Bất kì cái gì bắt nguồn từ tâm thức của bạn bao giờ cũng tươi tắn, bao giờ cũng tự phát, bao giờ cũng duyên dáng, bao giờ cũng chân thành, bao giờ cũng đúng với thực tại. Nó trong hoà hợp với thực tại. Có đồng bộ mênh mông giữa bạn và cái toàn thể.
Ngắn gọn chỉ ra con đường cho ông trở về nhà và ngồi trong an bình, và có vậy thôi.
Vâng, có vậy thôi!
Nếu ông bám lấy lời chết, và nói nó thực sự là căn cước nền tảng của ông, thì ông đang thừa nhận tâm linh ý thức là cái ngã của ông, và điều này thậm chí còn kém hơn làm với nó.
Điều ta đã nói trước đây về phụ thuộc vào mơ hồ và đờ đẫn để đi vào là điều này. Đơn giản thấy người có thể biết mơ hồ và đờ đẫn giống điều này chung cuộc là gì.
Đầu tiên, bỏ bản ngã của bạn khỏi con đường; chỉ thế thì tâm thức còn lại. Bây giờ để tâm thức biết bản thân nó. Vì không có gì khác còn lại để biết, và tâm thức có năng lực biết, nó có thể trở thành "tự biết."
Đó là điều Socrates ngụ ý khi ông ấy nói, "Biết bản thân ông." Tôi đã làm bổ sung nào đó cho lời của Socrates vì với tôi điều đó dường như không đầy đủ: Biết bản thân ông, vì đó là cách duy nhất để là bản thân ông. Cho nên biết bản thân ông và là bản thân ông... và bạn đã về tới nhà... và không có phương án khác.
Cứ nhìn ngay đây, không tìm kiếm chứng ngộ siêu việt.
Đây là phát biểu rất hàm chứa của Đại Huệ. Ông ấy đang nói với bạn rằng ngay cả tìm kiếm chứng ngộ siêu việt sẽ trở thành rào chắn. Bất kì việc tìm kiếm nào cũng đưa bạn đi xa khỏi bản thân bạn. Không tìm kiếm bất kì cái gì, để cho bạn có thể vẫn còn bên trong bản thân bạn.
Chứng ngộ siêu việt dường như là khác với tiền hay quyền hay danh... mọi người nghĩ tìm kiếm thiền siêu việt hay chứng ngộ siêu việt là thứ khác với tìm kiếm các đối thể trần gian. Nó không phải vậy.
Vấn đề không phải là về đối thể, vấn đề là về việc tìm kiếm, và việc tìm kiếm là như nhau. Điều bạn tìm kiếm không thành vấn đề; mọi việc tìm kiếm đều đem bạn đi xa khỏi bản thân bạn.
Không tìm, không kiếm. Chỉ ngồi bên trong bản thân bạn, không ham muốn, không tham vọng, không đâu mà đi. Thảnh thơi tại chính trung tâm của bản thể bạn. Đây là chứng ngộ siêu việt - nhưng bạn có thể tới đó chỉ nếu bạn không tìm kiếm.
Cứ quan sát và quan sát: đột nhiên ông sẽ cười to. Bên ngoài điều này, không có cái gì có thể được nói.
Từ cuối cùng có thể được nói là, "Nhìn và nhìn, quan sát và quan sát." Thế thì bạn sẽ thấy toàn thể chuyện nực cười của cuộc đời bạn: điều bạn đã từng làm là ngu xuẩn như con chó cố bắt đuôi của nó. Đôi khi bạn có thể đã thấy điều đó - chó ngày càng trở nên mê mải với hiện tượng này. Điều này là lạ - nó gần thế... và khi chó cố nhảy lên, một cách tự nhiên đuôi cũng nhảy, và khoảnh cách vẫn còn như vậy. Chó trở nên gần như điên vì nó không biết đó là đuôi riêng của nó.
Một khi bạn có ý thức một cách im lặng, toàn thể cuộc đời bạn sẽ có vẻ nực cười. Điều bạn đã từng làm chỉ là săn đuổi đuôi riêng của bạn - cái bao giờ cũng là của bạn; không có nhu cầu săn đuổi nó. Cho nên điều cuối cùng chúng ta đã nghe từ các nhà huyền bí là tiếng cười lớn bất thần. Sau đó là tuyệt đối im lặng và thanh bình. Tiếng cười đó là điều cuối cùng, và bên ngoài cái đó không cái gì có thể được nói. Bên ngoài cái đó có cái vô hạn, cái vĩnh hằng để trải nghiệm... nhưng cái đó ở bên ngoài lời, không điều gì có thể được nói về nó.
Nhưng nếu bạn đã có khả năng cười vào điều nực cười riêng của bạn, điều đó chứng tỏ bạn đã trở thành người quan sát, tách rời khỏi tâm trí của bạn, khỏi thân thể bạn. Bây giờ bạn có thể dễ dàng hiểu rằng điều bạn đã từng làm mãi cho tới giờ có thể được làm chỉ trong vô ý thức.
Tôi đã nghe: Một người đột nhiên thức dậy bởi vợ mình và được nghe nói, "Em đã nghe thấy rằng chồng em đang tới. Em đã nghe thấy tiếng còi xe của anh ấy, anh ấy vừa mới đỗ xe."
Thế là anh chàng trần truồng bật dậy và nói, "Anh phải làm gì?"
Người đàn bà nói, "Anh nhảy ra qua cửa sổ đi."
Lúc đó là đêm lạnh và trời mưa. Anh ta nhảy qua cửa sổ, và chỉ thế anh ta mới nhận ra, "Vô nghĩa làm sao! Mình là chồng cơ mà!" Nhưng chỉ thói quen cũ này... anh ta phải đã từng ngủ với các đàn bà khác. Người vợ phải đang ngủ với người đàn ông khác.
Nếu bạn quan sát cuộc sống, nó là nực cười, và nếu bạn có thể cười bản thân bạn, đó là đường biên cuối cùng. Bên ngoài điều đó bắt đầu kinh nghiệm vô lời của im lặng. Nhưng tiếng cười của người quan sát cũng có phẩm chất khác: bạn bao giờ cũng cười người khác, người đó cười bản thân người đó. Việc cười người khác có hơi chút ác - có bạo hành nào đó ẩn trong nó - nhưng việc cười bản thân người ta là việc thức tỉnh lớn.
Đại Huệ đang nêu kinh nghiệm của ông ấy rõ ràng nhất có thể được để nói chúng trong ngôn ngữ. Tôi đồng ý với ông ấy một cách dứt khoát rằng mọi người chứng ngộ đều đã cười. Đó là đường biên chuyển từ thế giới này sang thế giới của cõi bên kia. Trước khi chuyển ra ngoài, ông ấy phải cười - bởi lẽ đơn giản là ông ấy có thể thấy cả đời mình không là gì ngoài vui vẻ. Mãi cho tới giờ ông ấy đã làm điều đó nghiêm chỉnh thế vì ông ấy đã gần như ngủ; nhưng một khi thức dậy, mọi nghiêm chỉnh là giả. Ông ấy đã làm mọi thứ mà bây giờ ông ấy thậm chí không thể làm được cho dù ông ấy muốn làm... chúng là bất hợp lí, chúng là phi logic, chúng là không thông minh.
Bắt đầu bằng quan sát, đi tới tiếng cười lớn... và đi ra ngoài. Điều này về bản chất là cái toàn thể của tôn giáo.
Thế giới cần tôn giáo, nhưng nó không cần các tôn giáo. Điều đó cũng là nực cười. Bạn có một khoa học, và bạn không bao giờ hỏi liệu khoa học này là của Ki tô giáo hay Hindu hay Mô ha mét giáo. Về thế giới đối thể bạn có một khoa học, và về thế giới bên trong... bạn có ba trăm tôn giáo trên thế giới. Điều này là nực cười.
Con người của nhận biết đi tới hiểu rằng tính tôn giáo được cần, nhưng các tôn giáo không còn được cần nữa.
Được chứ, Maneesha?

Vâng, thưa Osho.

0 Đánh giá

Ads Belove Post