Chương 9. Chết với chân giá trị

Niết bàn: Ác mộng cuối - Osho

Bài nói về Thiền

Chương 9. Chết với chân giá trị

Thầy Fugai là một hoạ sĩ giỏi, và ông ấy được coi là trí huệ và rộng lượng. Nhưng ông ấy cũng là người nghiêm khắc nhất - cả với bản thân ông ấy và với đệ tử của ông ấy.

Chuyện kể rằng Fugai đã gặp gỡ với ngày cuối của ông ấy theo cách thức phi thường. Cảm thấy rằng ngày cuối của mình đã đến, ông ấy nhanh chóng bảo đào một cái hố, rồi trèo vào hố và ra lệnh cho người đào đổ đất lên ông ấy. Người này kinh hoảng chạy mất.

Khi người này trở lại chỗ đó thì thấy thầy đang đứng trong hố với chân giá trị lớn lao - chết.

Sống là cơ hội. Bạn có thể dùng nó, bạn có thể dùng nhầm nó, hay bạn có thể đơn giản làm phí hoài nó. Điều đó tuỳ ở bạn. Ngoại trừ bạn, không ai sẽ chịu trách nhiệm. Trách nhiệm là của cá nhân bạn.

Một khi bạn nhận ra điều này thế thì bạn bắt đầu trở nên tỉnh táo, nhận biết. Thế thì bạn bắt đầu sống theo cách khác toàn bộ. Thế thì, thực ra, lần đầu tiên bạn trở nên sống động.

Bằng không, mọi người sống trong một loại mơ - nửa ngủ, nửa thức... ở đâu đó giữa ý thức và vô ý thức. Việc sống đó không thực sự là sống. Bạn tồn tại - nhưng bạn không sống.

Sự tồn tại được trao cho bạn. Sự tồn tại là món quà. Sống phải được kiếm lấy. Khi sự tồn tại kích thích bản thân nó, nó trở thành sống. Sự tồn tại đã được cái toàn thể trao cho; bạn đã không làm gì cho điều đó. Nó đơn giản có đó, một sự kiện được cho. Khi sự tồn tại trở thành sống... khoảnh khắc bạn bắt đầu tồn tại theo cách có ý thức, ngay lập tức sự tồn tại trở thành sống.

Sự tồn tại được sống một cách có ý thức là sự sống.

Sống là thách thức lớn, cuộc phiêu lưu vào cái không biết, cuộc phiêu lưu vào trong bản thân người ta, và cuộc phiêu lưu vào trong cái đang vậy. Nếu bạn sống cuộc sống vô ý thức, nếu bạn đơn giản tồn tại, bạn bao giờ cũng sẽ còn sợ chết. Chết bao giờ cũng ở đâu đó quanh góc kia, treo quanh bạn. Duy nhất sống đi ra ngoài chết.

Sự tồn tại tới, biến mất. Nó được trao cho bạn, bị lấy đi. Nó là con sóng trong đại dương... nảy sinh, đổ trở lại, biến mất.

Nhưng sống là vĩnh hằng. Một khi bạn có nó, bạn có nó mãi mãi. Sống biết về không chết. Sống không sợ chết. Một khi bạn biết sống là gì, chết biến mất.

Nếu bạn vẫn sợ chết, biết cho rõ - bạn chưa biết sống.

Chết chỉ tồn tại trong dốt nát - trong dốt nát về sống là gì. Người ta liên tục sống. Người ta liên tục chuyển từ khoảnh khắc này sang khoảnh khắc khác, từ hành động này sang hành động khác, hoàn toàn vô nhận biết về điều người ta đang làm, tại sao người ta làm, tại sao người ta đang trôi giạt từ điểm này sang điểm nọ.

Nếu bạn trở nên có chút ít tính thiền, nhiều lần trong ngày bạn sẽ bắt gặp bản thân bạn vô ý thức hoàn toàn trôi giạt.

Toàn thể nỗ lực của tôn giáo là để làm cho bạn nhận biết về sự tồn tại của bạn.

Sự tồn tại cộng với nhận biết là cuộc sống vĩnh hằng - điều Jesus gọi là sống trong dư thừa, điều Jesus gọi là vương quốc của thượng đế.

Vương quốc đó của thượng đế ở bên trong bạn. Bạn đã từng là hạt mầm bên trong bạn. Bạn chỉ phải cho phép nó mọc ra. Bạn phải cho phép nó tới trong thế giới ánh sáng mặt trời của bầu trời, để trở nên tự do, đi vào trong tự do ngày càng cao hơn, chạm tới chính cái vô hạn. Nó có thể soải cánh bay cao - nhưng điều cơ bản là nhận biết.

Ngay trước khi Carl Jung chết, ông ấy đã nói trong một cuộc phỏng vấn, 'Chúng ta cần hiểu nhiều hơn về bản tính con người, vì nguy hiểm thực duy nhất tồn tại là bản thân con người. Con người là nguy hiểm lớn và chúng ta lại không nhận biết về nó một cách đáng thương. Chúng ta không biết gì về con người.'

Một ảo tưởng liên tục có và ảo tưởng đó là ở chỗ vì bạn hiện hữu, bạn nghĩ bạn biết bạn là ai. Bạn cảm thấy rằng bạn hiện hữu, nhưng bạn không biết bạn là ai. Chỉ một cảm giác lẫn lộn, cảm giác bị trộn lẫn, cảm giác mờ ảo rằng bạn có, là không đủ. Nó nên trở thành trong như pha lê. Nó nên trở thành ánh sáng không lay động bên trong bạn. Chỉ thế thì người ta mới biết con người là gì.

Trong tiếng Phạn, từ chỉ ‘con người’ chúng ta có từ 'purusha'. Từ đó là cực kì hay. Khó dịch nó vì nó có ba nghĩa. Nó có thể được phát âm bằng ba việc nhấn mạnh khác nhau. Từ là purusha. Nó có thể được phát âm là pur u sha. Thế thì nó nghĩa là ‘bình minh trong thành phố... người được rót đầy ánh sáng'.

Nó có thể được phát âm là puru sha. Thế thì nó ngụ ý 'được rót đầy bởi trí huệ và hạnh phúc vĩnh hằng... công dân của cõi trời'.

Nó có thể được phát âm là pu rusha. Thế thì nó ngụ ý 'người có đam mê được làm thuần khiết và người đã trở thành bất tử'.

Có nhiều khả năng bên trong bạn, hết tầng nọ tới tầng kia. Tầng thứ nhất là của thân thể. Nếu bạn bị đồng nhất với thân thể, bạn đang bị đồng nhất với cái nhất thời, cái tạm thời. Thế thì nhất định có sợ chết.

Thân thể là một luồng, như sông - liên tục thay đổi, di chuyển. Nó không có cái vĩnh hằng trong nó. Từng khoảnh khắc thân thể đều thay đổi. Thực ra, thân thể đang chết đi mọi khoảnh khắc. Không phải là sau bẩy mươi năm đột nhiên một ngày nào đó bạn chết đâu. Thân thể chết mọi ngày. Chết liên tục trong bẩy mươi năm; nó là một quá trình.

Chết không phải là biến cố; nó là quá trình dài. Dần dần, dần dần, thân thể đi tới điểm mà nó không thể giữ được bản thân nó. Nó tan rã ra.

Nếu bạn bị đồng nhất với thân thể, tất nhiên nỗi sợ sẽ thường xuyên có đó rằng chết đang tiến tới. Bạn có thể sống, nhưng bạn có thể sống chỉ trong sợ. Và kiểu sống nào là có thể khi nền tảng của người ta thường xuyên rung rinh? Và người ta đang ngồi trên núi lửa và chết là có thể có vào bất kì khoảnh khắc nào? Và duy nhất một điều là chắc chắn - rằng chết đang tới - và mọi thứ khác là không chắc chắn.

Làm sao người ta có thể sống được? Làm sao người ta có thể mở hội được? Làm sao người ta có thể nhảy múa và ca hát và hiện hữu được? Không thể được. Chết sẽ không cho phép điều đó. Chết là quá nhiều và quá gần.

Thế rồi có một tầng thứ hai bên trong bạn: tầng của tâm trí - cái mà thậm chí còn nhất thời và thoáng qua nhanh hơn thân thể. Tâm trí cũng là việc tan rã liên tục.

Tâm trí là phần bên trong của thân thể và thân thể là phần bên ngoài của tâm trí. Đây không phải là hai thứ. Tâm và thân không phải là cách diễn đạt đúng. Diễn đạt đúng là tâm-thân. Bạn có thần kinh. Không phải là thân thể tồn tại và tâm trí tồn tại. Thân thể là tâm trí thô, và tâm trí là thân thể tinh... các mặt của cùng một đồng tiền - một mặt bên ngoài, mặt thứ hai bên trong.

Cho nên có những người bị đồng nhất với thân thể. Đây là những người thiên về vật chất. Họ không thể sống được. Tất nhiên họ cố gắng ghê gớm, nhưng họ không thể sống được. Người thiên về vật chất chỉ giả vờ rằng người đó đang sống; người đó không thể sống được. Cuộc sống của người đó không thể rất sâu; nó chỉ có thể hời hợt, nông cạn - vì người đó đang cố sống qua thân thể cái liên tục chết.

Người đó đang sống trong ngôi nhà đang bị cháy. Người đó đang cố nghỉ trong ngôi nhà đang bị cháy. Làm sao bạn có thể nghỉ được? Làm sao bạn có thể yêu được?

Người thiên về vật chất chỉ có thể có dục, không thể có yêu. Vì dục là nhất thời; yêu là cái gì đó của vĩnh hằng. Người đó có thể tạo các tiếp xúc nhất thời với mọi người nhưng người đó không thể hiểu và thông cảm. Người đó thường xuyên chạy, vì người đó bị đồng nhất với thân thể. Thân thể không bao giờ nghỉ ngơi; nó là việc chuyển động liên tục.

Nhiều nhất người đó có thể có dục - thứ nhất thời, thoáng qua; không cái gì sâu hơn, không cái gì của linh hồn, không cái gì của cốt lõi bên trong nhất. Bản thể vẫn còn ở xa xôi; thân thể gặp gỡ và quyện lẫn và lại tách ra.

Người thiên về vật chất là người ngu xuẩn ngất, vì người đó cố sống qua chết. Đó là cái ngu xuẩn.

Thế rồi kiểu người khác là người lí tưởng hoá - người bị đồng nhất với tâm trí, với ý tưởng, ý thức hệ, lí tưởng. Người đó sống trong thế giới phù du - không tốt hơn người thiên vật chất theo bất kì cách nào. Tất nhiên, nhiều đáp ứng bản ngã hơn, vì người đó có thể kết án người thiên vật chất.

Người đó nói về thượng đế, người đó nói về linh hồn, người đó nói về tôn giáo và những điều lớn lao. Người đó nói về thế giới khác - nhưng đó toàn đơn thuần là nói. Người đó sống trong tâm trí: liên tục suy nghĩ, trầm tư, chơi với các ý tưởng và lời. Người đó tạo ra chốn không tưởng của tâm trí, những giấc mơ đẹp lớn - nhưng người đó cũng làm phí hoài cơ hội. Vì cơ hội là ở đây và bây giờ, và người đó bao giờ cũng nghĩ tới chỗ nào đó khác.

Từ ‘chốn không tưởng' là hay. Nó có nghĩa là ‘cái không bao giờ tới'. Người đó nghĩ về cái gì đó mà không bao giờ tới, cái không thể tới được. Người đó sống ở đâu đó khác. Người đó tồn tại ở đây và sống ở đâu đó khác. Người đó sống trong lưỡng phân, trong nhị nguyên. Với căng thẳng lớn người đó tồn tại. Các chính khách, nhà cách mạng, cái gọi là các nhà thượng đế học, các tu sĩ, tất cả họ đều sống cuộc sống bị đồng nhất với tâm trí.

Và sống thật ở bên ngoài cả thân thể và tâm trí. Bạn ở trong thân thể, bạn ở trong tâm trí, nhưng bạn không là cái nào trong cả hai. Thân thể là cái vỏ bên ngoài của bạn, tâm trí là cái vỏ bên trong của bạn, nhưng bạn ở bên ngoài cả hai.

Việc nhìn sâu này là sự bắt đầu của việc sống thực. Làm sao bắt đầu việc nhìn sâu này? Đó là điều thiền tất cả là gì. Bắt đầu việc chứng kiến. Bước đi trên phố, trở thành nhân chứng. Quan sát thân thể đang bước đi... và bạn, từ cốt lõi bên trong nhất, đang chỉ theo dõi, chứng kiến, quan sát.

Đột nhiên bạn sẽ có cảm giác về tự do. Đột nhiên bạn sẽ thấy rằng thân thể đang bước, bạn không bước.

Đôi khi thân thể mạnh khoẻ, đôi khi thân thể ốm yếu. Quan sát, chỉ quan sát, và đột nhiên bạn sẽ có cảm giác về phẩm chất khác toàn bộ của bản thể. Bạn không là thân thể. Thân thể ốm, tất nhiên, nhưng bạn không ốm. Thân thể mạnh khoẻ, nhưng nó chẳng liên quan tới bạn.

Bạn là nhân chứng, người quan sát trên núi... xa bên ngoài. Tất nhiên, được buộc với thân thể, nhưng không bị đồng nhất với thân thể; được bắt rễ trong thân thể, nhưng bao giờ cũng ở bên ngoài và siêu việt lên.

Thiền đầu tiên là để tách bản thân bạn khỏi thân thể. Và dần dần, khi bạn trở nên sắc sảo hơn trong theo dõi thân thể, bắt đầu quan sát các ý nghĩ liên tục diễn ra trong tâm trí bạn. Nhưng theo dõi đầu tiên về thân thể, vì nó là thô, có thể được quan sát dễ dàng hơn, sẽ không cần nhiều nhận biết. Một khi bạn trở nên được hoà điệu, thế thì bắt đầu quan sát tâm trí.

Bất kì cái gì có thể được quan sát đều trở thành tách rời khỏi bạn. Bất kì cái gì bạn có thể chứng kiến, bạn không là nó. Bạn là tâm thức chứng kiến. Cái được chứng kiến là đối thể; bạn là tính chủ thể.

Thân thể, và tâm trí nữa, vẫn còn xa xôi khi bạn trở thành nhân chứng. Đột nhiên bạn có đó - không có thân thể và không có tâm trí... tâm thức thuần khiết, chỉ đơn giản cực kì thuần khiết, hồn nhiên, tấm gương.

Trong hồn nhiên này, lần đầu tiên bạn biết bạn là ai. Trong thuần khiết này, lần đầu tiên sự tồn tại trở thành sống. Lần đầu tiên bạn hiện hữu. Trước đó, bạn đơn giản ngủ, mơ; giờ bạn hiện hữu.

Và khi bạn hiện hữu, thế thì không có chết. Thế thì bạn biết rằng bạn sẽ là việc chứng kiến cái chết của bạn nữa. Người đã trở nên có khả năng chứng kiến việc sống, đã trở nên có năng lực chứng kiến cái chết. Vì chết không phải là kết thúc của sống; nó là chính cao trào của sống. Nó là chính cực đỉnh của sống. Sống tới đỉnh của nó trong chết. Vì bạn sợ, bạn bỏ lỡ. Bằng không chết là cực thích lớn nhất có đó.

Bạn đã biết cực thích nhỏ của dục. Trong dục nữa, cái chết nhỏ bé xảy ra. Sinh lực nào đó được tiết ra từ thân thể bạn - bạn cảm thấy cực thích, nhẹ gánh, thảnh thơi. Nghĩ tới chết mà xem. Toàn thể năng lượng mà bạn có được xả ra. Chết là cực thích lớn lao nhất.

Trong cực thích dục chỉ một phần nhỏ, vụn vặt của năng lượng của bạn được xả ra. Thế nữa bạn cảm thấy đẹp thế. Thế nữa bạn cảm thấy được thảnh thơi thế và bạn rơi vào trong giấc ngủ say, mọi căng thẳng tan biến. Bạn trở thành hài hoà. Nghĩ về chết khi toàn thể sống được xả ra. Từ mọi lỗ chân lông của thân thể bạn, toàn thể sống được xả lại cho cái toàn thể. Nó là cực thích lớn nhất có đó. Vâng, chết là cực thích lớn lao nhất.

Nhưng mọi người liên tục bỏ lỡ nó vì sợ. Cùng điều này xảy ra với cực thích dục. Nhiều người liên tục bỏ lỡ nó. Họ không thể có cực thích nào, vì sợ. Họ không thể đi một cách toàn bộ vào trong nó. Nhớ điều này, những người sợ chết sẽ sợ cả dục nữa.

Bạn có thể quan sát việc xảy ra này ở đất nước này. Đất nước này vẫn còn sợ dục, và đất nước này raastsowj chết nữa. Bạn không thể tìm ra nước nào hèn hơn ở bất kì đâu. Bạn không thể tìm ra nhiều người hèn ở bất kì đâu. Cái gì đã xảy ra? Những người sợ chết đó sẽ trở nên sợ dục nữa, vì một cái chết nhỏ xảy ra trong dục. Những người trở nên sợ dục, níu bám quá nhiều với sống. Họ trở nên keo kiệt. Người keo kiệt bỏ lỡ cực thích dục và thế rồi họ bỏ lỡ cực thích lớn, việc hoàn thành của toàn thể sống.

Một khi bạn biết chết là gì, bạn sẽ đón nhận nó với mở hội lớn. Bạn sẽ đón chào nó. Nó là việc hoàn thành của nỗ lực cả đời họ. Nó là kết quả của nỗ lực cả đời họ. Cuộc hành trình chấm dứt. Người ta trở về nhà.

Nhưng trong chết bạn không chết. Chỉ năng lượng đã được trao cho bạn qua thân thể và qua tâm trí được xả ra, quay trở lại với thế giới. Bạn quay về nhà.

Nếu bạn không chết đúng, bạn sẽ được sinh ra lần nữa. Giờ để tôi giải thích điều đó cho bạn. Nếu bạn không chết đúng, nếu bạn không đạt tới cực thích toàn bộ mà chết là vậy, bạn sẽ được sinh ra lần nữa, vì bạn đã bỏ lỡ và bạn phải được cho cơ hội khác.

Thượng đế rất kiên nhẫn với bạn. Ngài liên tục cho bạn nhiều cơ hội. Ngài có từ bi. Nếu bạn bỏ lỡ kiếp sống này, ngài sẽ cho bạn kiếp sống khác. Nếu bạn thất bại lần này, với phiên khác bạn sẽ được phái trở lại thế gian. Chừng nào bạn chưa hoàn thành mục đích, bạn sẽ bị phái trở lại lặp đi lặp lại. Đó là nghĩa của lí thuyết tái sinh.

Thượng đế của Ki tô giáo hơi keo kiệt. Ngài chỉ cho bạn một kiếp sống. Điều đó tạo ra nhiều căng thẳng. Chỉ một kiếp thôi sao? Không có thời gian để phạm lỗi, không có thời gian để đi lạc lối. Điều đó tạo ra căng thẳng bên trong rất sâu sắc. Ở phương Đông chúng ta đã tạo ra khái niệm về thượng đế từ bi hơn, người liên tục cho. Bạn đã bỏ lỡ kiếp này sao? Lấy kiếp khác.

Và theo một cách nào đó điều đó là rất nhạy cảm. Không có thượng đế được cá nhân hoá như vậy, người trao cuộc sống cho bạn. Thực tế đó là bạn. Đôi khi bạn có quan sát không? Ban đêm bạn đi ngủ. Quan sát xem. Khi bạn rơi vào giấc ngủ, khi bạn đang chìm vào giấc ngủ, cứ quan sát ý nghĩ cuối cùng, ham muốn cuối cùng, mảnh cuối cùng trong tâm trí bạn. Và thế rồi khi buổi sáng bạn cảm thấy thức dậy, đừng mở mắt ra vội; lại cứ quan sát. Mảnh cuối cùng đó sẽ lại là mảnh đầu tiên.

Nếu bạn nghĩ đến tiền khi bạn rơi vào giấc ngủ, đích xác cùng ý nghĩ đó sẽ là ý nghĩ đầu tiên vào buổi sáng. Bạn sẽ lại nghĩ tới tiền - vì ý nghĩ đó còn lại trong tâm trí bạn, chờ đợi bạn quay lại với nó. Nếu bạn nghĩ tới dục, buổi sáng bạn sẽ nghĩ về dục. Bất kì cái gì... Nếu bạn nghĩ tới thượng đế và bạn cầu nguyện và đó là điều cuối cùng trong đêm, điều đầu tiên vào buổi sáng bạn sẽ thấy lời cầu nguyện nảy sinh trong bạn.

Ý nghĩ cuối cùng trong đêm là ý nghĩ đầu tiên buổi sáng. Ý nghĩ cuối cùng của kiếp này sẽ là ý nghĩ đầu tiên của kiếp khác. Ý nghĩ cuối cùng khi bạn sắp chết lần này sẽ trở thành hạt mầm đầu tiên của kiếp sau của bạn.

Nhưng khi vị phật chết, người đã đạt tới, người đó đơn giản chết đi mà không có ý nghĩ. Người đó tận hưởng cực thích. Nó hoàn thành thế, nó hoàn thành toàn bộ tới mức không có nhu cầu quay lại. Người đó biến mất trong vũ trụ. Không có nhu cầu được hiện thân lần nữa.

Ở phương Đông chúng ta đã từng quan sát kinh nghiệm chết của mọi người. Cách bạn chết phản ánh toàn thể cuộc sống của bạn, cách bạn đã sống. Nếu tôi có thể thấy chỉ cái chết của bạn, tôi có thể viết ra toàn bộ tiểu sử của bạn - vì trong một khoảnh khắc đó toàn thể cuộc đời bạn trở nên được cô đọng. Trong khoảnh khắc đó, như tia sét, bạn biểu lộ mọi thứ.

Người keo kiệt sẽ chết với nắm tay siết chặt - vẫn giữ và bám, vẫn cố không chết, vẫn cố không thảnh thơi. Người đáng yêu sẽ chết với nắm tay mở - chia sẻ... ngay cả chia sẻ cái chết của người đó như người đó đã chia sẻ trong cuộc đời mình. Bạn có thể thấy mọi thứ được viết trên khuôn mặt - liệu người này đã sống cuộc sống của mình tỉnh táo, nhận biết đầy đủ không. Nếu người này đã sống vậy, thế thì trên mặt người đó sẽ là việc sáng lên ánh sáng; quanh thân người đó sẽ có hào quang. Bạn tới gần người đó và bạn sẽ cảm thấy im lặng - không buồn, nhưng im lặng. Thậm chí còn xảy ra việc nếu người đó đã chết một cách phúc lạc trong cực thích toàn bộ bạn sẽ đột nhiên cảm thấy hạnh phúc ở gần người đó.

Chuyện đó đã xảy ra trong thời thơ ấu của tôi. Một người rất thánh thiện trong làng tôi chết. Tôi đã có gắn bó nào đó hướng tới ông ấy. Ông ấy là tu sĩ trong ngôi đền nhỏ, một người rất nghèo, và bất kì khi nào tôi đi qua - và tôi thường đi qua ít nhất hai lần một ngày; khi đi tới trường gần ngôi đền, tôi sẽ đi qua - ông ấy sẽ gọi tôi và ông ấy bao giờ cũng cho tôi quả nào đó, kẹo nào đó.

Khi ông ấy chết, tôi mới chỉ là đứa trẻ đi tới xem ông ấy. Cả thị trấn tụ tập lại. Đột nhiên tôi không thể tin được điều đã xảy ra - tôi bắt đầu cười. Bố tôi có đó; ông ấy cố dừng tôi lại vì ông ấy cảm thấy ngượng ngùng. Chết không phải là lúc để cười. Ông ấy cố làm tôi im đi. Ông ấy bảo tôi lặp đi lặp lại, 'Con giữ yên tĩnh vào!'

Nhưng tôi chưa bao giờ cảm thấy thôi thúc đó lần nữa. Kể từ đó tôi chưa bao giờ cảm thấy nó; chưa bao giờ trước đây tôi đã bao giờ cảm thấy nó - cười to thế, dường như cái gì đó đẹp đẽ đã xảy ra.

Và tôi không thể kìm được mình. Tôi cười to, mọi người đều giận, tôi bị tống ra sau, và bố tôi bảo tôi, 'Con không bao giờ được phép lần nữa tham dự vào bất kì tình huống nghiêm chỉnh nào! Vì con, ngay cả bố cũng cảm thấy rất ngượng ngùng. Sao con cười? Cái gì đã xảy ra ở đó? Cái gì có đó trong chết để cười? Mọi người đều than và khóc còn con lại cười.'

Và tôi bảo ông ấy, 'Cái gì đó đã xảy ra. Ông già đó đã toát ra cái gì đó và nó cực kì đẹp. Ông ấy đã chết cái chết cực thích.' Không đích xác những lời này, nhưng tôi bảo ông ấy rằng tôi đã cảm thấy ông già đã chết rất hạnh phúc, chết rất phúc lạc, và tôi muốn tham gia trong tiếng cười của ông ấy. Ông ấy cười, năng lượng của ông ấy đang cười.

Tôi bị coi là điên. Làm sao một người chết đi đang cười được? Kể từ đó tôi đã từng quan sát nhiều cái chết, nhưng tôi đã không thấy kiểu chết đó lần nữa.

Khi bạn chết, bạn toả ra năng lượng của bạn và cùng với năng lượng đó là toàn thể kinh nghiệm cuộc đời của bạn. Bất kì cái gì bạn đã là - buồn bã, sung sướng, yêu thương, giận dữ, đam mê, từ bi - bất kì cái gì bạn đã từng là, năng lượng đó mang rung động của toàn thể đời bạn. Bất kì khi nào một thánh nhân chết, chỉ ở gần ông ấy là món quà lớn; chỉ được tắm trong năng lượng của ông ấy là niềm hứng khởi lớn lao. Bạn sẽ được đặt vào trong một chiều hướng khác toàn bộ. Bạn sẽ được ngấm bởi năng lượng của ông ấy, bạn sẽ cảm thấy say.

Chết có thể là việc hoàn thành toàn bộ, nhưng điều đó là có thể chỉ nếu cuộc sống đã được sống.

"Một nhà khoa học đãng trí đột nhiên một hôm quyết định rằng ông ta đã quên mất gia đình mình, cho nên tối hôm đó ông ta về nhà, hôn vợ và con, cạo râu, tắm và cố gắng kể nhiều chuyện cười trong bữa ăn.

Khi bữa ăn xong rồi, ông ấy huýt sáo khi dọn bàn và khăng khăng đòi đích thân mình rửa bát và sấy bát đĩa. Khi ông ấy đã dọn dẹp sạch sẽ mọi thứ, ông ấy đi vào phòng ngủ thì thấy vợ đang đầy nước mắt.

'Mọi thứ đã đi sai hôm nay,' cô ấy thổn thức. 'Máy hút bụi hỏng, Georgie ném bóng chầy qua cửa sổ phòng ngủ chúng ta, Polly ngã và làm rách bộ đồ đẹp nhất của nó, còn giờ anh về nhà say thế, anh chẳng biết anh đang làm gì."'

Không ai biết ông ấy đang làm gì. Không chất gây say nào được cần. Bạn đơn giản đãng trí. Bạn đơn giản vô ý thức - dường như bạn liên tục tạo ra vô ý thức riêng của bạn bên trong bản thân bạn. Dường như bạn liên tục tạo ra nước uống có cồn nào đó trong máu bạn, trong mạch máu bạn. Bạn liên tục tạo ra chất say nào đó bên trong bạn. Và nó đích xác là vậy.

Chừng nào bạn chưa cố gắng vất vả để trở nên nhận biết, để siết chặt bản thân bạn khỏi việc say mà bạn thấy bản thân mình đang trong đó, bạn sẽ không có khả năng thấy cái gì đích xác đang xảy ra.

Bình thường, bất kì điều gì bạn làm, bạn làm như cái máy tự động. Bạn lái xe; không cần nhận biết về nó. Bạn đơn giản lái xe như cái máy. Bạn đã học được thủ đoạn này. Bạn liên tục hát hay hút thuốc và nói chuyện và nghĩ cả nghìn lẻ một ý nghĩ và thân thể liên tục lái xe.

Bạn ăn: bạn ăn như cái máy tự động. Bạn bước: bạn bước như cái máy tự động. Thân thể đã học được thủ đoạn này; nó liên tục thực hiện. Chú ý của bạn không được cần tới.

Chú ý của bạn được cần chỉ khi có tai nạn nào đó. Nếu cái gì đó đi sai, thế thì chú ý của bạn được cần tới. Bằng không bạn có thể tiếp tục chơi với các ý nghĩ của bạn và bạn có thể tiếp tục đi bất kì chỗ nào bạn muốn. Bạn không cần có đó trong hành động của bạn; việc hiện diện không được cần tới.

Chẳng hạn, nếu âm thanh mới nào đó bắt đầu kêu trong động cơ, thế thì đột nhiên bạn trở nên nhận biết. Bằng không, nếu chiếc xe vẫn tiếp tục rù rù như thường, bạn tiếp tục lái. Bạn liên tục lái nếu mọi thứ diễn ra tốt. Tâm trí gần như chiếc máy tính: một khi được huấn luyện, được nạp đúng, được thông tin, nó liên tục vận hành theo cách riêng của nó.

Bạn càng trở nên hiệu quả trong cuộc sống của bạn, bạn càng trở nên vô ý thức hơn.

Trẻ con có nhiều ý thức hơn. Chúng phải vậy, vì chúng không biết cái gì. Nhớ xem khi nào bạn bắt đầu viết lần đầu tiên? Thế thì từng từ chậm thế, và bạn phải viết nó chăm chú thế. Nhìn đứa trẻ nhỏ viết mà xem. Toàn thân nó được tham gia vào, toàn thể tâm trí nó tham gia vào. Nó trở thành chỉ đôi mắt nó. Và điều đó có thể chẳng là gì cả; nó có thể viết chỉ một từ nhỏ.

Vài đứa trẻ viết thư cho tôi. Chúng viết ‘yêu’, nhưng tôi biết chúng phải đã đưa vào đó bao nhiêu nỗ lực. Chúng phải đã nghĩ và ủ ê, và chúng đang viết chỉ một từ nhỏ - yêu. Tất nhiên, y ê u - nhưng chúng đã phải đưa toàn thể chú ý của chúng vào trong nó. Điều đó mang nhiều nghĩa hơn là khi bạn viết 'yêu', vì bạn đơn giản viết như thói quen. Bạn thậm chí có thể không nhận biết về điều bạn viết ra.

Tôi biết một người là người rất có văn hoá, rất lịch sự. Một lần tôi đang ngồi trong phòng người đó khi người đó trở nên giận, và người đó trở nên giận với người phục vụ của mình tới mức người đó nói, 'Xin mời xuống địa ngục cho!'

Thế là tôi hỏi anh ta, 'Bạn ngụ ý gì bởi “xin mời”?'

Anh ta nói, 'Chỉ là thói quen cũ thôi.'

Bạn có thể viết ‘yêu’; điều đó có thể chỉ là thói quen cũ. Bạn có thể không nhận biết chút nào về điều bạn đang nói. Bạn có ngụ ý đích xác nó không? Vì thốt ra từ ‘yêu’ là thốt ra cái gì đó linh hiêng, cái gì đó có ý nghĩa vô cùng. Nhưng cách bạn viết nó hay bạn dùng nó... hừm?

Tôi biết những người nói, 'Tôi yêu xe của tôi. Tôi yêu nhà của tôi.' Hay, 'Tôi yêu kem.' Bây giờ, những người đó đang làm ô uế một từ linh thiêng. Khi họ nói với người đàn bà, 'Anh yêu em,' điều đó không có nghĩa gì mấy. Họ nói cùng điều cho kem. Nó chẳng liên quan tới trái tim họ, nhận biết của họ, bản thể của họ trong đó.

Đứa trẻ có nhiều nhận biết hơn. Quan sát đứa trẻ mà xem - đầy năng lượng, tươi tắn, nhận biết, cởi mở, tỉnh táo. Nhưng chúng ta dạy nó cái gì đó khác. Xã hội không muốn nhận biết. Nhận biết là nguy hiểm cho cái gọi là xã hội này, vì xã hội ốm yếu và xã hội này đã đầu tư vào vô ý thức.

Nếu mọi người nhận biết, thế thì cái gì sẽ xảy ra cho công nghiệp, nơi liên tục sản xuất thuốc lá? Cái gì sẽ xảy ra cho công nghiệp nơi liên tục sản xuất rượu? Cái gì sẽ xảy ra cho công nghiệp nơi liên tục khai thác tính dục của mọi người và ham muốn dục của họ? Cái gì sẽ xảy ra cho các chính khách? Cái gì sẽ xảy ra cho các tu sĩ? Tất cả họ đều tồn tại vì vô ý thức của bạn. Tất cả họ có thể khai thác được bạn vì bạn vô ý thức.

Nếu xã hội trở nên tỉnh táo hơn, xã hội đó sẽ sống việc nổi dậy; nó sẽ sống trong cách mạng. Không phải là nó sẽ làm cách mạng đâu, vì toàn thể việc làm cách mạng là vô nghĩa. Cách mạng không phải là thứ bạn có thể làm và được kết thúc. Cách mạng là cách thức của cuộc sống; nó là quá trình. Bạn không thể làm nó và được kết thúc với nó. Bạn sống có nhận biết tới mức bạn sống trong nổi dậy.

Nhận biết không tốt cho xã hội này. Xã hội này tồn tại trên vô nhận biết.

Tôi đã nghe một câu chuyện:

Một nguyên bào nhỏ, nguyên bào ung thư, gặp một nguyên bào ung thư khác trong mạch máu của thân thể, nơi cả hai đang bơi. Nguyên bào thứ nhất hỏi nguyên bào kia, 'Cậu trông có vẻ không khoẻ. Cậu ốm hay cái gì?'

Nó nói, 'Dường như tớ đã bị nhiễm penicillin."'

Bạn chưa bao giờ nhiễm penicillin. Bạn bị cúm, bạn bị các bệnh khác. Nhưng suy nghĩ của các nguyên bào này - chúng bị nhiễm penicillin.

Xã hội này ốm yếu. Nhận biết sẽ giết nó. Xã hội này không thể tồn tại với nhiều người tỉnh táo và nhận biết. Họ sẽ là nguy hiểm cho nó. Ngay lập tức nó bắt giữa trẻ con và đóng tâm trí chúng lại, làm cho chúng vô nhận biết, đánh thuốc ngủ cho chúng - và việc đánh thuốc đó xã hội này gọi là cho tới trường học, giáo dục.

Đi tới một trường nhỏ cho trẻ nhỏ, trường mẫu giáo mà xem. Quan sát qua cửa sổ. Trẻ con rất sống động. Từ tâm thức của chúng không cái gì bị loại trừ; mọi thứ đều được bao hàm. Chim bắt đầu hót; tất nhiên, chúng nhìn ra ngoài cửa sổ. Thầy giáo trở nên giận. Thầy nói 'Chú ý vào! Chú ý vào thầy!'

Bây giờ, làm sao đứa trẻ được cho là phải chú ý? Nó sẽ làm gì? Nó giả vờ. Nó nhìn vào thầy giáo, căng đầu, căng mắt, giả vờ rằng nó đang chú ý. Và thầy giáo hài lòng. Bản ngã của thầy cảm thấy được tôn lên. Mọi đứa trẻ đều đang chú ý vào thầy. Từ mọi nơi mọi con mắt đều nhìn vào thầy. Trẻ nhỏ đang bị làm biến chất vì bản ngã của người này.

Lặp đi lặp lại sự tập trung của chúng sẽ trở nên rộng hơn. Lặp đi lặp lại chim sẽ hót, chó sẽ sủa, ai đó sẽ nói trên phố, xe sẽ chạy qua. Cả nghìn lẻ một thứ đang xảy ra, thế giới là bao la, và đứa trẻ sống động. Nhưng thầy giáo muốn nó phải chăm chú.

Thầy giáo hài lòng khi mọi đứa trẻ đang chú ý tới thầy. Thầy giáo có thể đơn giản nói điều vô nghĩa. Thầy có thể dạy lịch sử - điều đơn giản là ngu xuẩn, tốt hơn cả là được bỏ vĩnh viễn. Cần gì biết rằng lúc nào đó một người điên như Alexander đã tồn tại? hay Adolf Hitler? Tốt hơn cả là quên đi. Những ác mộng. Nhưng lại chú ý tới những ác mộng này.

Tôi đã đọc một câu chuyện:

"Jones dừng chiếc xe lớn và đắt tiền ở đường miền quê và nhìn chăm chăm trong sự lẫn lộn. Anh ta để ý thấy một tá điền trẻ đang nghiêng người trên hàng rào gần đó và gọi, 'Này, anh! Tới New York còn bao xa?'

Người tá điền nghĩ về điều đó và nói, 'Không biết.'

'Thôi được, đường tốt nhất đi tới đó là đường nào?'

Anh tá điền lại nghĩ và nói, 'Không biết.'

‘Nhìn cho kĩ, trạm xăng gần nhất ở đâu nơi tôi có thể kiếm được bản đồ?'

Anh tá điền nghĩ một chút lâu hơn, nhưng lại nói, 'Không biết.'

Người trong xe nói với sự khinh bỉ, 'Anh không biết mấy nhỉ, phải không?'

Anh tá điền nói, 'Tôi đâu có bị lạc."'

Trẻ con không bị lạc, và chúng ta liên tục dạy chúng. Và mọi việc dạy của chúng ta để sẽ trở thành rào chắn cuộc sống, vì cuộc sống cần tâm trí mở, mở từ mọi phía. Và việc dạy này yêu cầu tâm trí hẹp - tập trung, chăm chú, không nhận biết.

Nhận biết là tâm trí tuôn chảy theo mọi hướng một cách đồng thời. Bạn lắng nghe tôi. Bạn lắng nghe xe tải này chạy qua trên phố nữa. Bạn lắng nghe chim chóc. Không cái gì bị loại trừ và không cái gì là việc sao lãng. Mọi thứ tồn tại cùng nhau. Tôi liên tục nói; chim không bị quấy rối. Chim tiếp tục hót; sao tôi phải bị quấy rối?

Và nếu bạn có thể lắng nghe, chỉ nhận biết, cả hai trở thành một phần của một hài hoà.

Nhưng toàn thể việc dạy tuỳ thuộc vào tập trung. Tập trung nghĩa là đầu độc đứa trẻ. Tập trung nghĩa là làm hẹp bản thể nó. Chỉ một kẽ hở nhỏ sẽ mở ra và mọi thứ khác sẽ bị đóng lại. Chỉ một lỗ nhỏ, cái bạn gọi là tập trung, sẽ mở, và bầu trời bao la này sẽ bị đóng lại... mọi cánh cửa và cửa sổ bị đóng lại. Chỉ ngồi gần lỗ khoá và liên tục nhòm qua lỗ khoá - đó là điều tập trung là gì.

Nhưng thầy giáo cảm thấy tuyệt, thầy giáo cảm thấy kì diệu. Tất cả đang nhìn vào thầy, mọi người đang chú ý tới thầy. Mọi đứa trẻ đều giả vờ - vì làm sao chú ý được tới cái gì đó mà không có sự hấp dẫn một cách tự nhiên?

Khi chó sủa bên ngoài, chó không nói, 'Chú ý tới tôi đây.' Nó đơn giản sủa và đứa trẻ muốn đi ra xem cái gì xảy ra. Điều đó hấp dẫn hơn thầy giáo. Khi chim bắt đầu hót, lặp lại mỗi một nốt, điều đó hấp dẫn hơn thầy giáo. Nó không nói, nó không quảng cáo, nó không ép buộc bất kì người nào. Bạn tự do chú ý hay không chú ý. Nhưng đứa trẻ muốn chú ý. Cuộc sống là đẹp vô cùng... và thầy giáo này đang đứng đó.

Và dần dần thầy giáo sẽ ép buộc đứa trẻ, vì chúng ta đang chơi trò chơi xấu thế. Chúng ta đang chơi trò chơi xấu thế, chúng ta sẽ dùng mọi cưỡng ép. Nghĩ mà xem. Đứa nhỏ đang ngồi sáu tiếng; buộc phải ngồi trên ghế băng, ghế băng cứng, không được phép cựa quậy. Hỏi các nhà tâm lí học xem họ nói gì. Họ nói trẻ con càng cựa quậy nhiều càng thông minh hơn. Và đứa trẻ ngồi đó dường như câm, điếc, là gần như ngu xuẩn.

Năng lượng cựa quậy, năng lượng sống động. Đứa trẻ sống động thực sự không thể ngồi im lặng lâu được. Nó sống động; nó không chết. Nó sẽ nhảy và chạy và làm cả triệu thứ. Nó đang tuôn tràn. Và chúng ta buộc nó ngồi.

Cái gì xảy ra? Nó gần như bị tê liệt lúc nó ra khỏi đại học. Trong hai mươi năm liên tục bị ép buộc tập trung... Và với tập trung đó toàn thể xã hội cho nhiều ý nghĩa thế. Thế rồi có các kì thi. Nếu nó trượt, nó bị kết án. Nếu nó đỗ, nó được ca ngợi. Bây giờ chúng ta đang chơi trò chơi bản ngã. Chúng ta đang dạy nó cách trở thành có bản ngã. Chúng ta đang dạy nó việc ganh đua xấu xí - là thù địch với mọi người khác. Và chúng ta đang dạy nó rằng giá trị duy nhất trong xã hội này là thành hiệu quả hơn, chứ không là nhận biết.

Bây giờ tới điểm cần được hiểu. Nếu bạn muốn hiệu quả hơn, ít nhận biết là tốt, vì máy là hiệu quả hơn người. Máy đơn giản lặp lại. Nó không bao giờ lỗi, nó không bao giờ đi sai. Cho nên tâm trí nên trở thành như cái máy: bạn nhấn nút và ở đây câu trả lời tới. Bạn chỉ nhấn nút và ở đây tính hiệu quả chảy ra.

Toàn thể nỗ lực của xã hội là để thu bạn thành cái máy hiệu quả. Và số tiền bao la đã được phí hoài để làm què quặt bạn, để phá huỷ bạn, để làm tê liệt bạn. Thế rồi đột nhiên một ngày nào đó bạn thấy bạn bỏ lỡ mọi thứ. Bạn đã chưa nếm trải cuộc sống.

Bạn đã sống và vậy mà bạn không thể nói rằng bạn đã sống. Bạn đã yêu và vậy mà bạn không thể nói rằng yêu đã xảy ra cho bạn. Bạn đã từng sống động và vậy mà bạn không thể nói hương vị của việc sống động là gì, hương thơm của việc sống động là gì.

Bất kì cái gì đã được gọi là giáo dục mãi cho tới nay, đều là thảm hoạ lớn nhất đã từng xảy ra cho nhân loại. Và ngày toàn thể cấu trúc giáo dục này bị bỏ đi và một nền giáo dục mới toàn bộ, không dựa trên tính hiệu quả... Vì có thành vấn đề gì nếu mọi người ít hiệu quả hơn một chút? Có thành vấn đề gì nếu họ sống động hơn và kém hiệu quả hơn một chút? Nó chẳng thành vấn đề chút nào.

Một khi chúng ta đặt giáo dục dựa trên nhận biết thế thì mọi người có thể không hiệu quả thế trong giết người, trong chiến tranh; có thể không hiệu quả thế như các thư kí, có thể không hiệu quả thế như quan chức chính phủ - nhưng điều đó là tốt. Vì nếu mọi người là không hiệu quả trong giết người, hoàn toàn tốt! - ít người sẽ bị giết. Nếu người đã thả bom nguyên tử lên Hiroshima mà kém hiệu quả và đã thả nó đâu đó trong rừng, cái gì đã sai? Nó chắc đã hoàn toàn tốt. Nó chắc đã là may mắn.

Nếu người Đức mà kém hiệu quả thế thì Hitler chắc đã không là thảm hoạ lớn thế cho nhân loại. Nếu họ mà lười biếng hơn chút, kém kỉ luật hơn, kém kĩ năng hơn, ít như robot hơn, Hitler chắc đã thất bại. Nhưng ông ta đã chọn đúng nước để được sinh ra. Những người này bao giờ cũng rất rất láu lỉnh. Họ bao giờ cũng chọn đúng nước để được sinh ra. Và thế rồi ông ta xoay xở để làm cho cả đất nước trở thành trại chiến tranh.

Kém hiệu quả hơn không phải là vấn đề. Nhiều nhận biế hơn được cần tới. Và khi tôi nói kém hiệu quả hơn, tôi không ngụ ý rằng nó sẽ cần phải là vậy. Nếu bạn cố bất kì cái gì... chẳng hạn, bước đi. Nếu bạn bước một cách tỉnh táo và nhận biết, bạn sẽ cảm thấy rằng bạn không thể bước hiệu quả như trước. Nếu bạn lái xe với nhận biết, bạn sẽ cảm thấy rằng bạn không thể lái xe hiệu quả như trước. Nhưng điều này sẽ là vậy ngay lúc bắt đầu. Sau vài ngày bạn sẽ thấy - tính hiệu quả quay lại, và không tốn nhận biết. Khi tính hiệu quả tới cùng nhận biết, nó là hoàn toàn tốt, nó sẽ được đón chào. Bằng không bạn sẽ sống cuộc sống gần như chết.

Có lần chuyện xảy ra: "Một người đã từng tới khám thầy thuốc tâm thần trong vài tháng vì anh ta nghĩ anh ta là chó xù. Một hôm một người bạn hỏi anh ta việc trị liệu tiến bộ thế nào.

'Này,' bệnh nhân nói, 'Tôi có thể nói rằng tôi chưa được chữa xong. Nhưng tôi đã làm tiến bộ nào đó. Nhà tâm thần của tôi đã làm cho tôi thôi đuổi theo xe hơi."'

Nhiều nhất, nếu bạn tiếp tục vô ý thức và như robot, kiểu thay đổi này là có thể. Bạn sẽ vẫn còn là chó xù; nhiều nhất bạn có thể thôi đuổi theo xe hơi.

Toàn thể bộ máy xã hội cố làm cho bạn vẫn còn vô ý thức mãi mãi. Xã hội chỉ trở nên lo nghĩ một khi vô ý thức của bạn quấy rối vận hành của nó. Thế thì nó cố giúp bạn. Nếu bạn không đuổi theo xe hơi - vì điều đó sẽ tạo ra rắc rối trong giao thông - nếu bạn không đuổi theo xe hơi và bên trong tâm trí, bạn tiếp tục mơ về bản thân bạn là chó xù, hoàn toàn được; xã hội không lo nghĩ.

Xã hội không lo nghĩ về bạn và tâm trí bạn. Xã hội lo nghĩ chỉ nếu bạn tạo ra rắc rối nào đó cho xã hội. Bằng không điều đó là hoàn toàn được, một việc hồn nhiên, nếu bạn nghĩ bạn là chó xù. Đó không phải là tội phạm - chỉ đừng đuổi theo xe hơi. Một khi bạn hành động từ mơ tưởng của bạn thế thì nó trở thành tội phạm. Nếu bạn vẫn còn trong mơ tưởng và không hành động từ chúng thì điều đó là hoàn toàn được; xã hội không lo nghĩ.

Đây là khác biệt giữa tội lỗi và tội phạm. Tội lỗi là nếu bạn nghĩ bản thân bạn là chó xù và bạn không là chó xù. Đó là tội lỗi - vì bạn sẽ bỏ lỡ việc là người. Nếu bạn đuổi theo xe điều đó trở thành tội phạm, vì bạn tạo ra rối loạn trong giao thông và cảnh sát trở nên bị quấy rối. Bây giờ bạn phải bị xử lí.

Mọi người gần như mất trí, nhưng xã hội không lo nghĩ về họ... chừng nào người mất trí chưa tạo ra rắc rối nào đó. Giữa người mất trí, người ở trong nhà thương điên và bạn, khác biệt không ở phẩm chất; nó chỉ là về số lượng, mức độ. Họ có thể là một trăm linh một độ, bạn có thể chín mươi chín độ. Bạn có thể ở phía này, họ ở phía kia, nhưng khác biệt là không bao la - chỉ một hay hai bước và bạn có thể trở thành mất trí. Nhưng xã hội dung thứ cho bạn. Điên của bạn là hoàn toàn chấp nhận được nếu nó là riêng tư. Một khi bạn làm cho nó thành công cộng thế thì quấy rối nảy sinh.

Chừng nào bạn chưa trở thành có ý thức, bạn vẫn còn điên. Bạn không thể nghĩ bạn điên, không ai sẽ bảo bạn rằng bạn điên, nhưng bạn vẫn còn điên. Chỉ phật mới không điên. Chỉ tâm thức chứng ngộ mới không điên. Chừng nào điều đó còn chưa được đạt tới, mọi thứ đều bị mất - và cơ hội này đang biến mất đi mọi khoảnh khắc.

Mọi người quyết định nhiều lần để tự thay đổi bản thân họ, nhưng quyết định đó cũng là một phần của trạng thái vô ý thức của họ; nó không giúp gì được mấy. Do đó mới có tầm quan trọng của thầy; tầm quan trọng của việc tin cậy vào thầy. Bạn đang ngủ say; bạn không thể tự đánh thức bạn được. Nhiều nhất bạn có thể mơ rằng bạn đã thức dậy. Bạn sẽ cần tin cậy vào đồng hồ báo thức.

Nhưng đồng hồ báo thức là đồng hồ báo thức. Nó có thể tạo ra tình huống nào đó để quấy rối giấc ngủ của bạn, nhưng bạn có thể rất tinh ranh với điều đó. Bạn có thể nghĩ, bạn có thể tạo ra mơ rằng bạn đang ngồi trong đền và chuông đền đang ngân. Bây giờ, đồng hồ báo thức là vô dụng; nó không thể giúp được.

Bạn cần đồng hồ báo thức sống - đó là điều thầy là gì - người bạn không thể lừa được, người sẽ liên tục lay bạn; người sẽ lay bạn ra khỏi giấc ngủ của bạn. Quyết định của bạn không có mấy giá trị vì chúng là quyết định của bạn. Bạn không thể dựa vào chúng được.

"Một người đang nói với bạn anh ta, 'Tôi đã quyết định; đây là lúc tôi đã thay đổi. Tôi sẽ không bao giờ nhìn người đàn bà khác. Đêm nay tôi sẽ đi thú tội với vợ tôi và hỏi xin tha thứ của cô ấy.'

Người bạn nói, 'Tôi mừng khi nghe điều đó. Đó là thời điểm đúng anh đã làm.'

Đêm đó vợ anh ta bị tổn thương nặng nề bởi việc thú tội của anh ta và đòi biết ai là người đã đánh cắp tình cảm của anh ta. Đó có phải là cô tóc hung ở bưu điện không?'

'Anh lấy làm tiếc,' anh ta đáp lại một cách dũng cảm, ‘anh sẽ không nói đâu.'

Vợ anh ta tiếp tục, 'Em cá đó là cô người mẫu ở đại lộ kế bên.' Anh ta giữ im lặng. 'Em biết đó là ai rồi - cái cô ngăm đen ở Green Dragon.'

'Rất tiếc, anh không thể nói cho em.'

'Thôi được,' cô vợ nói một cách cáu kỉnh. 'Nếu anh không nói cho em đó là ai em sẽ không tha thứ cho anh.'

Ngày hôm say, khi đi làm, anh ta gặp anh bạn. 'Nào,' anh bạn nói một cách mong đợi, 'Cô ấy có tha thứ cho anh không?'

'Không đâu,' câu trả lời đưa tới, 'nhưng cô ấy cho tôi ba liên hệ tốt."' Đó là cách mọi sự diễn ra trong tâm trí vô ý thức. Bạn không thể dựa vào nó được.

Bây giờ đến câu chuyện thiền, một trong những chuyện hay nhất.

Thầy Fugai là một hoạ sĩ giỏi, và ông ấy được coi là trí huệ và rộng lượng. Nhưng ông ấy cũng là người nghiêm khắc nhất - cả với bản thân ông ấy và với đệ tử của ông ấy.

Trước khi chúng ta đi vào câu chuyện này, đôi điều cần phải được hiểu. Thiền là tôn giáo duy nhất trên thế giới có tính sáng tạo. Mọi tôn giáo khác đều giúp cho mọi người trở nên không sáng tạo. Và điều đó là không tốt.

Thực ra, người không sáng tạo có thể im lặng, nhưng không thể hạnh phúc được. Người không sáng tạo có thể trở nên rất an ninh, nhưng không bao giờ có thể phúc lạc.

Mọi phúc lạc đều nảy sinh từ tính sáng tạo. Chừng nào bạn chưa sáng tạo ra cái gì đó, bạn không thể cảm thấy phúc lạc, không thể được. Duy nhất thượng đế mới có thể phúc lạc. Và trong việc tạo ra cái gì đó, bạn trở thành thượng đế nhỏ.

Khi bạn sáng tạo ra cái gì đó, bạn tham gia cùng thượng đế. Khi bạn sáng tạo ra cái gì đó, bạn cho phép thượng đế tuôn chảy qua bạn. Thực ra, bất kì khi nào cái gì đó được tạo ra, nó bao giờ cũng được tạo ra bởi thượng đế; bạn trở thành công cụ, cái trung gian. Bạn bị sở hữu bởi thượng đế.

Bất kì khi nào bức tranh lớn nảy sinh, hoạ sĩ chỉ là công cụ. Thượng đế vẽ nó.

Bất kì khi nào thơ ca lớn được làm, nhà thơ không phải là người sáng tạo; thơ tuôn chảy qua người đó. Nhà thơ đơn giản cho phép nó. Nhà thơ vẫn còn trong buông bỏ. Nhà thơ cho phép bản thân mình bị sở hữu bởi cái gì đó lớn hơn người đó, to hơn người đó, sâu hơn người đó, cao hơn người đó.

Thiền là tôn giáo duy nhất trên thế giới có tính sáng tạo. Và đó là cái gì đó cực kì quan trọng.

Tôi muốn bạn cũng có tính sáng tạo. Vì nếu bạn trở nên không sáng tạo... Tất nhiên, bạn có thể trở nên im lặng dễ dàng hơn, vì người không sáng tạo trở nên không có liên quan với thế giới. Người không sáng tạo là kẻ trốn chạy. Người đó trốn lên Himalayas. Người đó ẩn trong hang động, ngồi, quan sát rốn, quên đi toàn thế giới.

Theo cách nào đó, tốt, vì người đó sẽ không gây hại gì - nhưng điều đó là cái tốt duy nhất. Người đó sẽ không gây hại, người đó sẽ không trở thành chính khách, người đó sẽ không trở thành tướng lĩnh, người đó sẽ không khai thác người khác. Người đó sẽ ở ngoài con đường. Tốt. Nhưng cái tốt này là rất tiêu cực, không đủ - nhiều thứ hơn được cần tới. Người đó sẽ không làm điều xấu, nhưng người đó sẽ không có khả năng làm điều tốt.

Và khi bạn không làm điều xấu, bạn cảm thấy an bình, vì bất kì khi nào bạn làm cái gì đó xấu, bạn trở nên bị rối. Người đó sẽ im lặng, nhưng im lặng của người đó sẽ có phẩm chất của buồn - bị cô lập, một mình. Im lặng của người đó sẽ không sống động; nó sẽ là cái gì đó chết - im lặng của nghĩa địa, im lặng của cái xác; không phải im lặng của đoá hoa, không phải im lặng của ngôi sao. Người đó sẽ bỏ lỡ cái gì đó. Phúc lạc của cuộc sống người đó sẽ bỏ lỡ. Người ta cũng cần có tính sáng tạo.

Đạt tới bản thể bên trong nhất của bạn đi. Đạt tới cái mà không phải là thân thể, không tâm trí, thế rồi bắt đầu tuôn chảy. Bất kì cách nào bản thể bên trong của bạn thấy dễ dàng bắt đầu tuôn chảy. Bất kì cái gì nhỏ bé cũng được. Bạn có thể trở thành người làm vườn hay hoạ sĩ hay nhà thơ hay thợ giầy... hay bất kì cái gì là vậy. Vì vấn đề không phải là tiện ích; vấn đề là tính sáng tạo. Tạo ra cái gì đó để cho bản thể bên trong nhất của bạn được diễn đạt, được biểu lộ.

Thiền sư hoặc là nhà thơ hoặc hoạ sĩ hoặc người làm vườn, và bất kì cái gì họ làm, họ làm với sự khác biệt. Vườn thiền là khác toàn bộ với bất kì vườn khác trên thế giới. Nó phải vậy, vì mọi vườn khác đều được làm bởi những người vô ý thức. Vườn thiền được làm bởi người có ý thức. Nó có hào quang khác quanh nó.

Một thiền sư là một người làm vườn lớn. Ngay cả hoàng đế cũng thường học từ ông ấy. Và thiền sư nói, 'Ông chuẩn bị vườn trong cung điện đi. Sau ba năm ta sẽ tới xem nó. Nếu ta chấp thuận, thế thì ông đã qua được kì thi. Nếu ta không chấp thuận, thế thì lại trong ba năm ông sẽ phải làm nó, ông sẽ lại phải học.'

Tất nhiên, đó là cung điện của hoàng đế; hàng nghìn người làm việc ở đó. Hoàng đế đơn giản ra lệnh cho họ và bất kì cái gì ông ấy đã học đều lập tức được dùng trong vườn này. Nó trở thành cái vườn đẹp vô cùng.

Sau ba năm thầy tới. Thầy nhìn quanh. Hoàng đế trở nên sợ, hoàng đế bắt đầu vã mồ hôi, vì thầy nhìn rất chi li. Thầy không mỉm cười. Và thế rồi thầy nói, 'Ông trượt rồi. Vì ta không thấy ngay cả một chiếc lá khô trong vườn. Làm sao sự sống tồn tại mà không có chết? Và làm sao nhiều cây thế có thể tồn tại mà không có lá khô? Vì không có lá khô, vườn là chết.'

Và nhà vua đã cho quét sạch toàn thể vườn chỉ mới sáng đó; thậm chí không một lá khô nào còn lại. Và ông ta bị trượt.

Thầy đi ra. Bên ngoài, có một đống lá khô đã được loại ra khỏi vườn. Thầy đem tất cả các lá khô đó trở lại, ném chúng lên các con đường. Gió bắt đầu chơi đùa với lá; vườn trở nên sống động. Tiếng lá khô xào xạc bay đây đó... vườn trở nên sống động. Và thầy nói, 'Bây giờ, bây giờ mọi thứ là được. Sống không thể tồn tại mà không có chết. Ông đã trượt. Giờ thêm ba năm nữa kỉ luật sẽ được cần tới.'

Các thiền sư đã tạo ra vườn. Kiểu vườn đó không tồn tại ở bất kì chỗ nào khác, không thể tồn tại được ở bất kì chỗ nào khác. Thầy nói với hoàng đế, 'Vườn của ông đẹp đấy, nhưng nó chỉ ra nhiều tâm trí con người thế.

Thượng đế vắng mặt. Ông đã trồng nó quá nhiều. Bất kì khi nào bất kì cái gì được lập kế hoạch quá nhiều, nó mất tính tự nhiên. Trồng nó theo cách,' thầy nói, 'mà không ai có thể thấy việc lập kế hoạch. Nghệ thuật là vĩ đại nhất khi nghệ thuật không thể được phát hiện. Nếu ông có thể phát hiện ra nó, thế thì chữ kí con người có đó. Nếu ông không thể phát hiện ra nó, nếu vườn trông hoang dã, thế thì cái gì đó của thượng đế tồn tại.'

Họ đã là các hoạ sĩ, họ đã là các nhà thơ - những bài thơ nhỏ, bài cú... cực kì hay, rất chỉ dẫn. Trong vài từ thế, chỉ mười bẩy âm tiết, bài cú có thể nói nhiều mà cả một cuốn sách sẽ khó nói được.

Một bài cú của Basho.

Ao cổ

Ếch nhảy vào

Tõm.

Kết thúc.

Ao cổ…

Để bức tranh này nảy sinh trong tâm trí bạn. Ao cổ, ao cổ đại, mọi thứ im lặng, chờ đợi...

Ao cổ

Ếch nhảy vào

Tõm.

Được kết thúc, bài thơ được kết thúc - nhưng nó đã nói nhiều điều. Nó đã gần như vẽ ra toàn thể sự việc. Bạn có thể nghe tiếng tõm. Bạn có thể thấy con ếch. Bạn có thể thấy ao cổ. Bạn có thể gần như chạm vào nó. Bạn có thể cảm thấy nó.

Bất kì cái gì các thiền sư đã từng làm, nhỏ hay lớn, đều có phẩm chất này - phẩm chất tới bởi cái chạm của người chứng ngộ.

Thầy Fugai là một hoạ sĩ giỏi, và ông ấy được coi là trí huệ và rộng lượng. Nhưng ông ấy cũng là người nghiêm khắc nhất…

Vâng, họ rất từ bi và do đó rất nghiêm khắc. Vì từ bi của họ, họ nghiêm khắc. Chừng nào họ chưa nghiêm khắc họ sẽ không giúp gì mấy cho bạn.

Mới đêm hôm nọ một cô gái tới gặp tôi. Cô ấy nói rằng cô ấy sẽ nghĩ về tính chất sannyas bởi vì cô ấy còn chưa sẵn sàng cho nó. Tôi có thể thấy trong cô ấy rằng cô ấy sẵn sàng. Chỉ cái đầu là không sẵn sàng; trái tim là sẵn sàng - nhưng cái đầu đang cố chỉ huy.

Thế là tôi nói, 'Được, bạn nghĩ đi - nhưng nhớ một điều: lần sau bạn tới và hỏi tính chất sannyas tôi sẽ phải nghĩ nữa. Và tôi có thể bác bỏ. Khoảnh khắc này tôi có thể cho bạn tính chất sannyas - nếu bạn nhận nó mà không suy nghĩ. Nếu bạn nghĩ, thế thì tôi cũng sẽ phải nghĩ. Lần sau bạn hỏi, tôi có thể bác bỏ.'

Điều đó là khó cho cô gái đáng thương. Tôi có thể thấy mặt cô ấy. Cô ấy nói, 'Được,' nhưng cô ấy cảm thấy bị tổn thương. Thế rồi tôi nói với các sannyasin khác - vấn đề của họ, thiền của họ - và thế rồi Govinddas có đó để chơi nhạc cụ và thế rồi tôi bảo mọi người nhảy múa. Cô gái này cũng nhảy múa. Việc nhảy múa đó đã giúp ích - cô ấy thảnh thơi từ đầu tới tim. Và sau khi nhảy múa tôi hỏi, 'Bạn sẵn sàng bây giờ không?' Cô ấy nói, 'Có. Bây giờ tôi cảm thấy rất mở và gần thầy.'

Giờ cô ấy là một sannyasin. Tôi phải hơi nghiêm khắc chút ít. Nếu tôi mà không nói điều đó... Sẽ là không tốt mà nói rằng tôi sẽ bác bỏ cô ấy - tôi chưa bao giờ bác bỏ bất kì ai. Bạn có thể bác bỏ tôi, bạn có thể chấp nhận tôi - Bản thân tôi bao giờ cũng chấp nhận bạn. Tôi không định bác bỏ, nhưng tôi phải nói điều đó. Điều đó đã giúp ích. Cô ấy cần bị đánh vào đầu.

Nhớ lấy, từ bi có thể là nghiêm khắc. Thực ra, chỉ từ bi mới có thể nghiêm khắc. Bằng không, cần gì nào? Ai lo nghĩ? Ai bận tâm? Mọi người tới tôi và họ nói, 'Sao thầy cứ nhấn mạnh về tính chất sannyas?' Vì tôi yêu bạn và tôi muốn chia sẻ cái gì đó mà có thể được chia sẻ chỉ khi bạn đã tới gần tôi.

…Ông ấy cũng là người nghiêm khắc nhất cả với bản thân mình và với các đệ tử.

Chuyện kể rằng Fugai đã gặp gỡ với ngày cuối của ông ấy theo cách thức phi thường. Cảm thấy rằng ngày cuối của mình đã đến,

Nếu bạn có thể là nhân chứng cho thân thể và tâm trí bạn, bạn sẽ có khả năng nhìn thấy trước khi bạn chết - gần sáu tháng trước - rằng bây giờ bạn sẽ chết. Sáu tháng trước, thân thể bắt đầu tan rã bên trong. Bạn và thân thể bắt đầu lỏng ra, tách ra, rời ra. Điều đó mất gần sáu tháng để đem quá trình này tới hoàn thành. Nhưng đích xác ba ngày trước đó, người ta có thể nói giờ, phút, giây. Đích xác ba ngày trước đó, cái gì đó nhoáng lên bên trong và người ta sẵn sàng chết.

Nếu bạn đã sống đúng, nhận biết đầy đủ, bạn sẽ có khả năng biết khi nào cái chết của bạn tới. Ngay bây giờ bạn thậm chí không nhận biết về sống, rằng nó đã tới. Thế rồi bạn thậm chí sẽ nhận biết về chết, bước chân của chết. Bạn sẽ có khả năng nghe thấy âm thanh tinh tế đang tới ngày một gần hơn và gần hơn.

Ngay bây giờ bạn thậm chí không thể sống, và thế rồi bạn thậm chí sẽ có khả năng chết. Và điều đó sẽ là điều có ý thức. Không phải là chết sẽ xảy ra cho bạn; bạn sẽ chết một cách có ý thức. Bạn sẽ buông xuôi theo chết một cách có ý thức. Bạn sẽ đón chào chết một cách có ý thức. Đây là nghĩa của câu chuyện này.

Chuyện kể rằng Fugai đã gặp gỡ với ngày cuối của ông ấy theo cách thức phi thường. Cảm thấy rằng ngày cuối của mình đã đến, ông ấy nhanh chóng bảo đào một cái hố…

Đây là cách thức. Người ta phải đi một chút chặng đường, vài bước, để gặp chết. Khi bạn biết chết đang tới, đi và gặp nó ở cổng đi. Để chết được đón chào.

…ông ấy nhanh chóng bảo đào một cái hố, rồi trèo vào hố và ra lệnh cho người đào đổ đất lên ông ấy.

Ông ấy phải là một người rất hiếm hoi. Ông ấy muốn thưởng thức chết trong tính đầy đủ của nó. Ông ấy thậm chí sẽ không thích bị chôn trong đất một cách vô ý thức, khi ông ấy đã mất. Ông ấy thậm chí muốn điều đó xảy ra trong khi ông ấy có đó và quan sát và chứng kiến. Đứng đó được chôn vùi cùng đất...

…và ra lệnh cho người đào đổ đất lên ông ấy. Người này kinh hoảng chạy mất.

Người này không thể nào tin được điều đã xảy ra. Và người này sẽ bị bắt về sau và bị buộc tội rằng người này đã giết thầy. Người này đơn giản chạy mất.

Khi người này trở lại chỗ đó thì thấy thầy đang đứng trong hố với chân giá trị lớn lao - chết.

Con người của hiểu biết có chân giá trị ngay cả trong cái chết của mình. Người đã sống cuộc sống vô ý thức, ngay cả trong cuộc sống của mình cũng không có chân giá trị. Cuộc sống vô ý thức là cuộc sống của kẻ ăn xin - không có chân giá trị và cả nghìn lẻ một điều nhục nhã. Chết có ý thức... ngay cả chết, khi có ý thức, cũng có chân giá trị, chân giá trị vô cùng và đẹp và duyên dáng.

Tôi đã đọc:

"Charles de Talleyrand-Perigord là một chính khách Pháp, có năng lực nổi bật nhưng hoàn toàn không theo nguyên tắc nào - như các chính khách đều vậy - người đã sống sót qua vô hạn thay đổi trong chính phủ bằng việc phản bội khéo léo những người cùng cộng tác của mình trong thời đó. Là người cộng hoà trong cách mạng Pháp, ông ấy đã phục vụ như bộ trưởng ngoại giao của Napoleon, mưu đồ cùng những kẻ thù của Napoleon trong thời đó để sống sót trong sự sụp đổ của hoàng đế, và thế rồi xoay xở để sống sót qua sự sụp đổ của các nhà vua được phục hồi nữa.

Cuối cùng vào năm 1838, khi đã tới tuổi tám tư, đó là thời gian cho ông ấy chết, và Vua Louis Philippe đã ở bên giường chết của ông ấy.

'Ồ,' Talleyrand lẩm bẩm, vẫn đang trong cơn đau lớn, 'Tôi đang bị hành hạ của địa ngục.'

Và Louis Philippe, không xúc động, nói một cách lễ pháp, 'Đã bị rồi à?"'

Người đã sống cuộc sống vô ý thức thì chịu địa ngục ngay khi người đó còn sống, chịu địa ngục khi người đó chết - vì địa ngục được tạo ra từ vô ý thức của bạn, bởi vô ý thức của bạn, bằng vô ý thức của bạn. Địa ngục không là gì ngoài nỗi sợ được tạo ra bởi vô ý thức của bạn.

Người đã nhen nhóm lên ngọn đèn của bản thể bên trong của mình, sống trong cõi trời, chết trong cõi trời, vì ý thức là thiên đường.

Xem tiếp Chương 10 - Quay về Mục lục

..............................