Chương 13. Israel thực

Coi nó là dễ (Tập 2) - Osho

Bài nói về Thiền

Chương 13. Israel thực

Câu hỏi thứ nhất

Đêm qua, trong mơ, tôi thấy bản thân mình ở trên xà nhà cao trên không trung di chuyển hướng tới cửa an toàn nào đó. Thế rồi quần áo của tôi bắt đầu bị mắc vào các mảnh sắt vụn, và tiếp đó xà nhà bắt đầu chẻ ra. Tôi tự nhủ mình giữ bình tĩnh, không nhìn xuống, để quên đi nguy hiểm và chỉ làm một điều mỗi lúc. Điều này tôi đã kiềm chế và vậy mà không kiềm chế. Thế rồi tôi nghe thấy bản thân tôi nói với mình, "Thôi được, mình bao giờ cũng có thể thức dậy." Thế là tôi đã làm. Người ta có thể thức dậy từ ác mộng của tâm trí cũng giống như điều đó không?

Vâng, Somendra, đó là cách duy nhất để thức dậy - không có cách khác. Vấn đề duy nhất là việc nhớ lại rằng bạn có thể thức dậy. Không cái gì khác được cần, không nỗ lực khác, không phương pháp, không kĩ thuật, không con đường. Chỉ việc nhớ rằng "Đây là mơ của mình." Việc nhớ rằng "Mình đã quyết định mơ nó - và khoảnh khắc mình quyết định không mơ nó, mình sẽ thức tỉnh." Một khi hợp tác của bạn bị rút đi, mơ bị triệt tiêu.

Nếu bạn đang sống trong khổ, bạn đang tạo ra nó. Và không ai khác có thể lấy nó đi khỏi bạn chừng nào bạn chưa quyết định không tạo ra nó thêm nữa. Địa ngục của bạn là công việc của bạn. Mọi điều bạn đang là vậy là tự tạo tác của bạn. Trong một khoảnh khắc, bạn có thể thức tỉnh.

Đây là một trong những thông điệp vĩ đại nhất của Thiền và Phật, rằng thời gian không được cần tới. Nếu nỗ lực phải được làm, thế thì thời gian là cái phải có. Nhưng nếu người ta có thể thức tỉnh mà không có nỗ lực, chỉ với ý tưởng này, thế thì thời gian không được cần tới.

Đó là lí do tại sao bạn bắt gặp những câu chuyện Thiền không thể tin được và hay vô cùng - chứng ngộ xảy ra dễ dàng thế, người ta không thể tin được vào nó. Thầy đánh đệ tử, và trong khoảnh khắc đó đệ tử được chứng ngộ. Cái gì đã xảy ra?

Mới hôm nọ, tôi đã kể cho các bạn câu chuyện về Ananda. Khoảnh khắc đầu ông ấy chạm gối ông ấy trở nên chứng ngộ - mọi samadhi là của ông ấy. Cái gì đã xảy ra trong khoảnh khắc đó. Chỉ là cùng một điều.

Somendra, giấc mơ của bạn là một trong những giấc mơ quan trọng nhất mà người ta đã bao giờ có thể mơ. Nó có ý nghĩa tâm linh lớn - nó là giấc mơ then chốt. Đừng chỉ nghĩ về nó như mơ và đừng quên nó. Chìa khoá đã được chuyển giao cho bạn trong mơ của bạn. Bây giờ dùng nó cho việc mơ lớn hơn mà bạn liên tục thấy cả ngày bằng mắt mở: thức dậy đi.

Câu hỏi thứ hai

Làm sao thầy biết Jesus, Phật, Krishna, Zarathustra và Lão tử?

Vì tôi là họ. Và bạn cũng là họ. Thức dậy và biết đi. Krishna hay Phật hay Christ không phải là một phần của lịch sử, họ là một phần của bản thể bạn. Họ là các giai đoạn trong bản thể bạn. Bạn không cần đi vào trong lịch sử để biết về Christ - và những người làm điều đó, họ đơn giản là kẻ ngu.

Bạn phải đi vào bên trong. Bạn sẽ không gặp Christ ở Israel đâu, bạn sẽ không gặp Christ bằng việc đi lui lại hai mươi thế kỉ. Cứ đi vào bên trong - có Israel thực đấy. Vấn đề không phải là đi vào thời gian, nó là vấn đề đi ra ngoài thời gian. Và tâm thức của bạn tồn tại bên ngoài thời gian chính khoảnh khắc này.

Câu hỏi này là có liên quan. Mọi người liên tục tự hỏi làm sao tôi biết về Nhất Hưu. Tôi chả biết gì về Nhất Hưu, nhưng tôi biết về bản thân tôi. Và đó là chỗ tôi có thể biết bất kì người nào đã từng trở nên thức tỉnh. Vấn đề không phải là biết Nhất Hưu như con người, hay Krishna hay Christ. Họ không phải là người, họ là điều tối thượng trong nhận biết. Nếu bạn là nhận biết, bạn biết họ.

Đó là lí do tại sao tôi nói với bạn: Nếu đôi khi bạn bắt gặp vài phát biểu của tôi về Christ mà không cùng ý với Kinh Thánh, quên Kinh Thánh đi! Hay sửa lại nó - ít nhất bạn cũng có thể sửa lại bản sao của bạn. Vì điều tôi đang nói không phải là nghiên cứu lịch sử. Tôi không đề nghị bất kì luận đề nào, tôi đơn giản nói cái đã xảy ra cho tôi. Nó không thể xảy ra theo cách khác được - nó không thể đã xảy ra theo cách khác được bao giờ. Mùi vị của chứng ngộ là như nhau. Nó xảy ra với ai, điều đó không tạo ra khác biệt. Vào thời gian nào, thời đại nào, đất nước nào, điều đó không tạo ra khác biệt. Nó là kinh nghiệm vô thời gian vĩnh hằng.

Một khi bạn đã biết bản thân bạn, bạn đã biết mọi chư phật của quá khứ. Và không chỉ điều đó, mà mọi chư phật của tương lai nữa - ngay cả những người còn chưa xảy ra. Trong việc biết bản thân bạn, bạn đi tới biết tất cả.

Câu hỏi thứ ba

Tôi cảm thấy không dũng cảm, chỉ là rất rất may mắn - rằng bằng cách nào đó chống đối mạnh mẽ và mặc cho cái ngu xuẩn của tôi, tôi ở đây. Và rằng sau ba năm rưỡi thầy vẫn không đá tôi ra. Và rằng tôi không có được thôi thúc để ra đi. Dường như là với tôi sẽ cần nhiều dũng cảm hơn để quay lui vào trong thế giới và sống không có thầy và không có mọi điều mà thầy đã đem lại cho tôi. Mọi ngày tôi đều cảm thấy được mang vào trong phúc lạc của thầy, ít nhất trong vài khoảnh khắc, và mọi người quanh tôi đều vui vẻ nhìn ngắm. Làm sao thầy có thể nói điều đó là lấy dũng cảm? Hay tôi không cùng với thầy?

Câu hỏi này là từ Arup.

Arup, điều đó cần dũng cảm hay mất trí. Và bạn mất trí. Hoặc người mất trí có thể ở cùng tôi, hoặc người dũng cảm. Những người nghĩ một cách logic, láu lỉnh, tính toán, họ không thể ở cùng tôi được. Dũng cảm cũng là một mặt của mất trí. Mất trí là nhiều hơn dũng cảm, nhưng dũng cảm cũng là một mặt của nó.

Dũng cảm là gì? Nó nghĩa là, mặc cho mọi điều tâm trí bạn đang nói, logic của bạn đang nói, sự lành mạnh của bạn đang nói, bạn vẫn đi. Bạn biết có nguy hiểm, bạn biết có rủi ro, dầu vậy bạn vẫn đi. Mặc cho mọi việc biết của bạn, bạn chọn đi vào trong kinh nghiệm nào đó - đó là dũng cảm.

Người dũng cảm cũng mất trí, mặc dầu mất trí có nhiều phần cho nó hơn là dũng cảm. Nó có sống động nhiều hơn; nó có nhiều chiều hơn cho nó. Và đi vào trong cái không biết, làm sao người vẫn còn tính toán có thể ở cùng tôi được? Người đó bao giờ cũng sẽ tính toán.

Có những người ở đây liên tục tính toán - họ lấy các bước rất có tính toán. Nhưng họ sẽ liên tục bỏ lỡ. Các bước của họ không thể đủ sống động, và các bước của họ không thể là bước nhảy lượng tử. Vì họ tính toán, họ vẫn còn bên trong các biên giới của tri thức của họ - họ vẫn còn bên trong cái biết. Làm sao bạn có thể tính toán được cái không biết? Làm sao bạn có thể nghĩ về cái bạn còn chưa biết? Bạn phải vứt mọi tri thức theo gió, chỉ thế thì bạn mới có thể đi vào được trong nó.

Cho nên đôi khi điều đó xảy ra, người ngu tới và cái gọi là người khôn tụt lại đằng sau.

Trong yêu, trong lời cầu nguyện, trong thiền, trong Thượng đế, một loại dũng cảm điên khùng là điều phải có. Một khi bạn đã đi vào trong thế giới đó, thế thì không dũng cảm nào được cần. Nó chỉ là điểm lẩy cò đầu tiên.

Một khi bạn đã đi vào trong thế giới của điều thiêng liêng, một khi bạn đã nếm trải cái gì đó của nó, thế thì Arup là đúng - bỏ nó sẽ phải mất trí, bỏ nó sẽ cần dũng cảm vô cùng. Thực ra, bỏ nó sẽ cần ngu xuẩn lớn. Và quay lui vào trong thế giới sẽ là không thể được - nó không xảy ra, nó không thể xảy ra. Tôi đã nghe:

Một người để ý rằng chiếc xe của anh ta bị thủng lốp, cho nên anh ta dừng xe và tiến hành đổi bánh xe. Chiếc xe đỗ ngay trước một nhà thương điên, và khi anh ta đang làm việc đổi bánh xe, một người bị giam giữ trong bệnh viện quan sát anh ta rất kĩ qua hàng rào. Người lái xe ô tô bất cẩn và anh ta ngẫu nhiên làm rơi các ốc bánh xe lăn xuống lưới cống gần đó. Làm gì đây?

Sau một chốc, người bị giam giữ gọi người lái xe và gợi ý dùng một ốc từng ba bánh kia để lắp vào bánh thứ tư. "Đó là một ý tưởng rất tài tình," người lái xe nói. "Nó làm cho tôi tự hỏi tại sao anh bị giam trong những bức tường kia."

"Điều đó cũng đơn giản thôi," người bị giam giữ nói. "Tôi ở đây vì tôi điên khùng, chứ không phải vì tôi ngu xuẩn."

Arup, bạn ở đây vì bạn điên khùng. Và bây giờ thì không thể nào đi khỏi được. Điểm đó đã bị đi qua rồi. Có một điểm - trước điểm đó, người ta có thể thoát nếu người ta muốn thoát. Một khi điểm đó bị đi qua, thế thì bạn ở ngoài việc quay lại. Thế thì cho dù bạn đi xa khỏi tôi, bạn sẽ không có khả năng đi xa khỏi tôi. Thế thì dù bạn ở bất bất kì chỗ nào, bạn sẽ thấy tôi bên trong bạn. Và dù bạn sống ở bất kì chỗ nào, bạn sẽ sống trong khí hậu của tôi.

Sẽ tới một điểm của giao cảm, sự gặp gỡ của các linh hồn. Một khi điều đó đã xảy ra thế thì điểm không quay lại đã tới.

Nó là dũng cảm, điên khùng - ngay cả nghĩ về Thượng đế, tìm Thượng đế, cống hiến dành trọn đời bạn cho Thượng đế. Đi vào trong thiền là đi vào trong không đâu cả. Và tiện dụng của nó là gì? Không cái gì có thể sờ mó được ở trong tay bạn, không cái gì bạn có thể chỉ ra cho thế giới rằng bạn đã đạt tới.

Thế giới sẽ không bao giờ biết điều bạn đã đạt tới. Nó sẽ vẫn còn là một kinh nghiệm bên trong - không diễn đạt được, không thể nói ra được. Chỉ bạn mới biết, hay những người đã đạt tới kinh nghiệm đó mới biết. Họ sẽ rất ít và cách xa ở giữa. Toàn thế giới sẽ cười bạn. Họ sẽ nghĩ bạn đã rơi vào trong bẫy, bạn bị thôi miên, bạn đang phí hoài cuộc sống của bạn. Và mọi người sẽ nói điều này là đa số - họ bao giờ cũng ở trong đa số. Họ cười Christ, họ cười Lão Tử, họ chế nhạo Phật, họ chống lại Mahavira, họ chống lại tôi.

Và họ sẽ làm mọi loại báo thù lên bạn; họ sẽ không cho phép bạn sống một cách an bình. Điều này là rất kì lạ. Phật đã không cố quấy rối bất kì người nào theo bất kì cách nào, ông ấy có thể đã sống một cách an bình với các đệ tử. Nhưng mọi người sẽ không cho phép điều đó.

Jesus đã làm gì? Ông ấy có thể đã di chuyển cùng đệ tử của ông ấy lên núi, thiền, cầu nguyện, nói về Thượng đế và vương quốc của Thượng đế. Ông ấy đã làm hại gì cho mọi người đâu? Nhưng họ giận, họ trong cơn rồ dại, họ điên với ông ấy. Họ đã giết ông ấy.

Tại sao điều đó xảy đi xảy lại mãi? Nếu bạn ở cùng tôi, toàn thế giới sẽ chống lại bạn. Ở cùng tôi là mạo hiểm. Nó không phải là chọn lựa đơn giản - bạn đang chọn tôi chống lại thế giới. Thế giới là lớn, đa số có mọi quyền lực. Và họ sẽ chống lại bạn và họ muốn phá huỷ bạn - mặc dầu bạn không làm gì với họ. Tại sao họ trở nên hoảng sợ thế?

Có hiện tượng tinh vi xảy ra. Khoảnh khắc bất kì người nào bắt đầu di chuyển hướng tới Thượng đế, mọi người đang sống trong thế giới trần tục bình thường trở nên sợ hãi, vì đột nhiên sự hiện diện của người tìm kiếm làm cho họ cảm thấy rằng họ đang phí hoài các kiếp sống của họ. Đột nhiên có niềm vui trên mặt của những người cầu nguyện và thiền, đột nhiên có điệu vũ, thay đổi, biến đổi trong cuộc sống của mọi người, trong bản thể họ - tiếng cười, tình yêu - và những người đang chạy theo tiền và quyền trở nên hoài nghi về nỗ lực riêng của họ. Họ đang làm gì? Nó có đúng không?

Hoài nghi lớn nảy sinh trong họ - đó là lí do tại sao họ trở nên giận thế. Bạn tạo ra hoài nghi trong cuộc sống của họ. Và họ đã sống trong chắc chắn thế, họ đã tuyệt đối chắc chắn thế rằng cuộc sống của họ là cuộc sống đúng. Và một Christ hay một Phật tới, và sự hiện diện của ông ấy làm rung chuyển họ. Họ không bao giờ có thể lại chắc chắn được như thế: hoài nghi đã đi vào trong bản thể họ, họ giận vì hoài nghi đó.

Bây giờ, các sannyasin của tôi không làm bất kì cái gì cho bất kì người nào. Bạn không thể tìm ra được nhưng người an bình hơn, đáng yêu hơn những người này; họ không làm bất kì hại gì cho bất kì ai. Nhưng xã hội đang ngày một chống lại bạn. Và xã hội đang cố theo mọi cách ngăn cản bạn. Điều này là lạ, rất lạ, nhưng có logic tinh vi trong nó...

Mới vài ngày trước, Maneesha đã hỏi một câu hỏi: "Osho ơi, ý tưởng về chuyển tới Kutch chỉ là phương cách sao?"

Nó không phải vậy đâu, Maneesha. Tôi muốn chuyển tới Kutch, mọi thứ đã được lập kế hoạch. Nhưng chính trị của đất nước đã làm cho điều đó thành gần như không thể nào chuyển được. Chính bởi vì trò quỉ của Morarji Desai mà chúng ta không thể chuyển được. Nhưng tại sao thủ tướng của nước này phải quan tâm tới chỗ tôi đi, chỗ người của tôi đi, điều chúng ta đang làm? Chúng ta không làm bất kì chính trị gì - người của tôi là người phi chính trị nhất trên thế giới; chúng tôi nghĩ chính trị chỉ là ngu xuẩn.

Nhưng đó là lí do tại sao. Nghi ngờ nảy sinh, hoài nghi nảy sinh: nếu tôi đúng, thế thì tất cả họ là sai. Và nếu ý tưởng này lan toả... và nó có thể lan rộng như lửa. Chân lí có tiềm năng - cho dù bạn đóng đinh nó, nó vẫn lan toả.

Jesus đã không bị tiêu diệt bởi việc đóng đinh. Thực ra điều đó đã giúp đỡ: Jesus trở thành lực lớn trên thế giới vì việc đóng đinh. Chân lí không thể bị giết. Nhưng nó có thể bị làm chậm lại.

Mọi người sẽ chống lại bạn. Do đó phải dũng cảm mới ở cùng tôi. Và tôi không thể cho bạn được bất kì cái gì - ngoại trừ cái không. Đó là điều Nhất Hưu nói: "Ta muốn cho ông mọi thứ, nhưng chúng ta chư phật không có cái gì ngoại trừ cái không."

Tôi có thể cho bạn chỉ cái không - đó là sự hiện diện của tôi. Và bạn sẽ mạo hiểm tất cả mọi thứ của bạn. Cuộc sống của bạn, sự kính trọng của bạn, gia đình của bạn, tài chính của bạn - bạn sẽ mạo hiểm tất cả. Mạo hiểm tất cả vì cái không sao? Bạn phải điên khùng.

Câu hỏi thứ tư

Bố mẹ tôi cứ thường nói họ muốn tôi dẫn dắt cuộc sống 'hữu dụng' và làm cái gì đó 'hữu dụng cho xã hội'. Tôi có làm không? Các sannyasin có làm không?

Barkha, xã hội muốn bạn bị thu lại thành hàng hoá. Để nói điều đó một cách lịch sự họ nói, "Làm cái gì đó hữu dụng.' Họ đang nói, "Hữu dụng vào. Vận hành như món hàng hoá để cho mọi người có thể dùng bạn. Là cái máy đi, hiệu quả, vận hành."

Xã hội đã từng làm điều đó, suốt nhiều thời đại - thu mọi người lại thành món hàng tiện dụng. Nhưng họ nói dường như họ đang nói điều đó từ tình yêu lớn lao. Và tôi không nói rằng bố mẹ bạn lừa bạn - họ có thể đơn giản lặp lại điều bố mẹ họ đã làm cho họ. Đó là cách nó diễn ra, hết thế hệ nọ sang thế hệ kia: cùng một bệnh được truyền tay đi. Bố mẹ họ phải đã bảo họ, "Hữu dụng vào - bằng không con sẽ là không ai cả, kẻ lêu lổng. Làm cái gì đó mà xã hội trả tiền cho con. Xã hội càng trả nhiều, công việc của con càng hữu dụng."

Tính tiện dụng của thứ nào đó được quyết định bởi tiền, bạn có thể có được bao nhiêu tiền từ nó. Bây giờ, bạn có thể có được bao nhiêu tiền từ thiền? Bạn không thể kiếm được bất kì đồng tiền nào từ thiền; bạn thậm chí có thể mất cái bạn có. Khi bạn thiền, ai đó có thể cướp của bạn. Và bạn không thể làm được cả hai điều - thiền và để mắt vào túi tiền của bạn - điều đó là không thể được.

Yêu không phải là thứ tiện dụng. Bạn có thể yêu nhiều như có thể, nhưng bạn sẽ không trở nên nổi tiếng vì yêu của bạn. Xem đấy: mọi người trở nên nổi tiếng vì bạo hành của họ, không phải vì yêu của họ. Bạn có sức mạnh giết bao nhiêu người - điều đó làm cho bạn nổi tiếng. Bạn càng có sức mạnh giết người, bạn càng quan trọng hơn. Yêu sao? Ai chăm nom về yêu? Nó là tốt cho nhà thơ nói về nó và hoạ sĩ vẽ về nó và nhà huyền bí hát về nó. Nhưng những người này không phải là người thực - họ không phải là xã hội thực, họ tồn tại bên lề. Họ bao giờ cũng ở ngoài lề. Xã hội bằng cách nào đó dung thứ họ, có vậy thôi. Nhưng xã hội không cần họ.

Một trong những nhà tư tưởng tính toán nhất của thế giới, Plato, đã quyết định rằng trong xã hội lí tưởng của ông ấy có tên "Cộng hoà", nhà thơ sẽ không được phép; sẽ không có chỗ cho nhà thơ. Tại sao người này chống lại nhà thơ nhiều thế? Lí do duy nhất là, họ nói điều vô nghĩa.

Nhà thơ không thể bị thu lại thành bất kì thứ tiện dụng nào. Tính chất sannyas là thơ ca - thơ ca trong cuộc sống, thơ ca như việc sống.

Bố mẹ bạn phải lo nghĩ, tôi có thể hiểu được. Họ cảm thông bạn - mặc dầu việc cảm thông của họ không là chứng ngộ, dầu vậy họ vẫn cảm thông bạn. Họ phải lo nghĩ: "Cái gì sẽ xảy ra cho con mình? Nếu người ta liên tục thiền và nhảy múa và ca hát, thế thì tiền sẽ tới từ đâu? Và ai sẽ hỗ trợ cho con? Con sẽ sống làm sao? An ninh ở đâu?" Họ phải lo nghĩ về bạn.

Tôi có thể hiểu được thông cảm của họ, nhưng thông cảm của họ là dốt nát. Cuộc sống có thể được sống theo cách thơ ca - nên được sống theo cách thơ ca. Cuộc sống không nên bị thu lại thành bất kì tiện dụng nào, và vậy mà bạn vẫn có thể kiếm sống đủ. Nhưng bao giờ cũng nhớ tới Jesus: "Con người không thể sống chỉ bằng một mình bánh mì." Bạn phải không trở thành chỉ là người sản xuất bánh mì, người kiếm bánh mì. Bánh mì được cần, nhưng bánh mì được cần chỉ để cho bạn có thể hát bài ca. Bánh mì được cần cho bài ca, bài ca không được cần cho bánh mì - bánh mì là phương tiện, nó không phải là mục đích.

Một khi cảnh quan của bạn thay đổi, cuộc sống sẽ có ý nghĩa khác toàn bộ. Nó sẽ không có tiện dụng nhưng nó sẽ có ý nghĩa, điều là quan trọng hơn nhiều. Bạn sẽ kiếm sống - nhu cầu là không nhiều, nhu cầu là rất ít. Bất kì người thông minh nào cũng có thể đáp ứng cho nhu cầu của mình rất dễ dàng. Nhưng khi nhu cầu trở thành toàn thể cuộc sống và bạn không là gì ngoài phương tiện, thế thì nhu cầu không thể được đáp ứng - chúng trở thành loạn thần kinh.

Nhu cầu loạn thần kinh còn được gọi là ham muốn. Đó là điều Phật gọi chúng - nhu cầu loạn thần kinh. Bánh mì được cần, nhưng bạn không cần kho báu lớn. Quần áo được cần, nhưng người ta không cần điên về quần áo. Người ta không ở đây chỉ để liên tục thu thập quần áo. Vâng, đôi khi cài hoa lên tóc, đội vòng hoa hay chỉ một bông hồng trong khuyết áo là quan trọng. Nhưng bạn điên nếu bạn chạy theo kim cương và phí thời gian. Bất kì viên đá nào, bất kì viên đá đẹp nào từ bãi biển sẽ có tác dụng. Vỏ sò sẽ có tác dụng.

Không cần để toàn thể năng lượng và cuộc sống của bạn vào trong các thứ mà thực sự không quan trọng, không ý nghĩa. Nhưng đó là cách mọi người đang sống.

Họ sống vì số dư ngân hàng. Một khi họ đã bắt đầu sống vì số dư ngân hàng họ hoàn toàn quên mất cái dụng của số dư ngân hàng là gì; họ liên tục làm tăng nó lên.

Andrew Carnegie, một trong những người giầu nhất thế giới, có lần được hỏi: "Ông có thể đã dừng việc kiếm sống bất kì lúc nào, vì ông bao giờ cũng có nhiều hơn ông cần." Ông ấy nói, "Vâng, điều đó là đúng - nhưng tôi không thể dừng được. Tôi đã quên mất cách dừng."

Một khi bạn lâm vào mọi thứ, chuyện trở thành không thể nào dừng được. Bây giờ ông ấy biết rằng ông ấy có nhiều hơn là ông ấy cần và không có nhu cầu tiếp tục kiếm sống. Nhưng ông ấy đã làm việc từ sáng tới muộn trong đêm. Ngay cả ngày ông ấy chết ông ấy cũng đang làm việc - muộn, ông ấy làm việc mãi tới mười hai giờ đêm, và đến mười hai giờ ba mươi ông ấy chết. Và ông ấy đã ốm, và các bác sĩ đều nói, "Ông cần nghỉ ngơi."

Nhưng làm sao bạn có thể nghỉ được? Cả đời trở thành hướng theo tiền - tiền nghĩa là thứ tiện dụng.

Người thông minh biết rằng tiền không phải là mục đích. Và nhớ lấy, tôi không chống lại tiền, nhưng tiền không phải là mục đích. Có hai loại người: người ủng hộ tiền, và người chống lại tiền. Cả hai đều không thông minh. Người thông minh không ủng hộ không chống đối. Người đó biết rằng tiền có tiện dụng nào đó, nó đáp ứng nhu cầu nào đó - bạn cần quần áo, bạn cần chỗ trú ngụ, bạn cần thức ăn, cho nên nó là hoàn toàn đúng. Nhưng bạn không cần làm cho tiền thành thượng đế của bạn.

Barkha, bạn nói: Bố mẹ tôi cứ thường nói họ muốn tôi dẫn dắt cuộc sống 'hữu dụng' và làm cái gì đó 'hữu dụng cho xã hội'.

Đây là logic rất kì lạ. Điều này được nói cho mọi người.

Tôi đã nghe:

Một người mẹ đang nói với con cô ấy, "Phục vụ người khác nhé. Phục vụ là tôn giáo. Thượng đế đã tạo ra con để phục vụ người khác."

Và đứa trẻ này, phải đã là một đứa trẻ thông minh - nói nói, "Được, vậy Thượng đế đã tạo ra con để phục vụ người khác. Sao ngài đã làm ra người khác? Để phục vụ con à? Điều này có vẻ ngớ ngẩn thế. Con có thể tự phục vụ con, họ có thể tự phục vụ họ - điều đó dường như đơn giản thế!"

"Làm cái gì đó hữu dụng cho xã hội" sao? Hữu dụng gì? Trở thành thầy giáo trong trường học sao? Vâng, điều đó là hữu dụng - bạn có thể phá huỷ đứa trẻ mới đẹp nhân danh giáo dục. Đó là tiện dụng - bạn có thể ước định họ. Thầy giáo là phương tiện cho quá khứ phá huỷ tương lai. Đó là điều giáo dục tất cả là gì. Người chết đang cố kiểm soát người sống: đó là điều giáo dục là gì. Thầy giáo chỉ là phương tiện. Đó là lí do tại sao thầy giáo được kính trọng nhiều thế.

Sự kính trọng có lí do trong nó: thầy giáo là cánh cửa từ đó quá khứ đi vào trong hiện tại. Mọi bố mẹ đã chết của bạn và bố mẹ của họ, tất cả họ đều đang làm việc qua thầy giáo để phá huỷ đứa trẻ nhỏ. Họ đã không sống cho bản thân họ, họ đã phí hoài cuộc sống của họ - bây giờ họ không muốn đứa trẻ này sống. Họ muốn cũng tạo khuôn đứa trẻ này vào hình mẫu nào đó. Họ muốn nó trở thành thư kí, thế thì nó là hữu dụng cho xã hội. Hay họ muốn đứa trẻ trở thành người lính, thế thì nó là hữu dụng cho xã hội. Hay họ muốn đứa trẻ trở thành nhà vật lí nguyên tử, thế thì nó là hữu dụng cho xã hội.

Tạo ra chiến tranh, nó là hữu dụng. Khai thác mọi người, nó là hữu dụng. Phá huỷ mọi người, nó là hữu dụng.

Bố mẹ bạn phải yêu bạn, đó là lí do tại sao họ lo nghĩ. Cảm thấy cám ơn về tình yêu của họ, nhưng cẩn thận: tình yêu của họ là dốt nát. Nó không có ánh sáng trong nó, nó là tối, nó là nguy hiểm. Cảm thấy biết ơn rằng họ nghĩ tới bạn, nhưng đừng bị mắc bẫy bởi họ.

Hoa hồng có tiện dụng gì? Và những con chim đang hót này có tiện dụng gì? tiếng cúc cu xa xăm này, đang gọi bạn - tiện dụng gì? Các ngôi sao có tiện dụng gì? và núi? và sông?

Sự tồn tại là lễ hội. Nó không phải là bãi chợ, nó là liên hoan, nó là ngày hội của niềm vui. Nó là điệu vũ, nó là bài ca, nó là yêu. Nó không có tiện dụng. Nó không phải là phương tiện cho bất kì mục đích nào, nó là mục đích lên bản thân nó.

Đó là điều tôi dạy bạn: Vui vẻ đi, là người mở hội đi. Yêu cuộc sống hoàn toàn, sống cuộc sống hoàn toàn. Và tất nhiên điều được coi là đương nhiên là bạn sẽ là đủ thông minh để cung cấp bánh mì và bơ cho bản thân bạn. Và điều đó không phải là vấn đề lớn thế - nó có thể được thu xếp rất dễ dàng, với rất ít nỗ lực. Người ta không cần phí hoài cả đời mình cho nó.

Cho nên, Barkha này, làm cho bố mẹ bạn hiểu điều đang xảy ra ở đây cho bạn đi. Người của tôi sẽ không là kẻ ăn xin; tôi chống lại việc ăn xin. Tâm xã mới sẽ không ăn xin về bất kì cái gì - nó sẽ là tâm xã sản xuất, nó sẽ sản xuất cho bản thân nó bất kì cái gì nó cần. Nhưng nó sẽ không thu mọi người thành tiện dụng. Mọi điều được làm là được làm chỉ để cho bạn có thể mở hội, để cho bạn có thể hát, để cho bạn có thể nhảy múa.

Nhảy múa là mục đích. Mọi thứ khác phải chỉ là một phần. Và nếu bạn vui vẻ, bạn giúp cho mọi người cũng vui vẻ. Nếu bạn có thể cười, bạn tạo ra gợn sóng cười trong sự tồn tại. Đó là phục vụ thực. Tôi không nghĩ rằng nếu bạn trở thành người lính hay bạn đi và trở thành một phần của quân đội, bạn đang phục vụ xã hội. Bạn là nguy hiểm - bạn là kẻ thù, bạn có tính phá huỷ. Bạn đang trong phục vụ cho cái chết, không trong phục vụ cho cuộc sống. Nếu bạn đang tạo ra bom nguyên tử, bạn không phục vụ cho bất kì ai.

Bạn có biết không? Trước khi Albert Einstein chết, ai đó đã hỏi ông ấy, "Nếu cơ hội khác được trao cho ông và Thượng đế sẵn lòng cho ông quay lại trái đất, ông muốn trở thành cái gì?" Ông ấy mở mắt ra, và nói, "Một điều là chắc chắn - không bao giờ lại là nhà vật lí, không bao giờ lại là nhà khoa học! Tôi thà trở thành thợ ống nước còn hơn."

Có lí do, kinh nghiệm lớn trong điều đó, hối hận lớn trong điều đó. Albert Einstein biết hoàn toàn rõ rằng ông ấy đã phí hoài cuộc sống của ông ấy và ông ấy đã là nguyên nhân của Hiroshima và Nagasaki - rằng ông ấy đã từng thậm chí là nguy hiểm cho nhân loại hơn cả Adolf Hitler. Có khả năng rằng bất kì ngày nào toàn thế giới có thể biến mất và lí do và nguyên nhân sẽ là Albert Einstein. Nhưng khi ông ấy phát hiện ra năng lượng nguyên tử ông ấy tưởng ông ấy đã là hữu dụng lớn cho xã hội.

Xin tránh việc là hữu dụng thế cho xã hội. Trồng bụi hồng đi - đủ Hiroshimas và Nagasakis rồi. Tưới nước cho cây nhỏ: để có thêm chút ít mầu xanh trên thế giới, chút ít mầu đỏ thêm trên thế giới, chút ít mầu vàng thêm trên thế giới. Chơi ghi ta đi: để có thêm chút ít âm nhạc trên thế giới, có thêm chút ít hài hoà trên thế giới. Yêu đi. Yêu chỉ vì yêu.

Câu hỏi thứ năm

Tôi đã bắt đầu cảm thấy rằng có cách khác để bỏ lỡ vấn đề: thay vì là quá nghiêm chỉnh (điều tôi né tránh cẩn thận) tôi đã trở nên quá ngờ nghệch. Tôi quyết định rằng tôi quá thông minh không thể coi cuộc sống là nghiêm chỉnh được, cho nên tôi chuyển sáng phía đối lập của con lắc. Tôi đã từng cảm thấy hoàn toàn thoải mái và khác biệt trong không gian đó, nhưng bây giờ tôi cảm thấy rất rất lẫn lộn. Điều duy nhất tôi có thể thấy là ở chỗ tôi vẫn bỏ lỡ vấn đề. Xin thầy giúp tôi.

Sarjano, đó là cách tâm trí vận hành - nó chuyển từ cực đoan này sang cực đoan kia. Đó là cách tâm trí né tránh thay đổi; đó là thủ đoạn của tâm trí, lừa dối. Và nó thực sự là lừa dối rất tinh vi, vì nó dường như là thay đổi lớn thế. Khi bạn chuyển từ cực này sang cực khác, một cách tự nhiên dường như đó là thay đổi lớn. Thay đổi nào còn có thể lớn hơn thay đổi này?

Bạn đã ăn quá nhiều, và thế rồi bạn bắt đầu nhịn ăn. Một cách tự nhiên bạn nghĩ đây là thay đổi lớn. Nhưng tâm trí đã lừa bạn. Dù bạn ăm nhiều hay bạn nhịn ăn, bạn vẫn còn bị ám ảnh với việc ăn. Bạn đã không thay đổi. Tập trung của bạn vẫn là vào thức ăn - bạn vẫn đang nghĩ về thức ăn, tưởng tượng về thức ăn. Trên bề mặt bạn đã di chuyển nhiều thế, dường như quay ngoắt một trăm tám mươi độ: bạn đã ăn quá nhiều và bây giờ bạn đang nhịn ăn. Bạn đã liên tục chạy theo đàn bà, săn đuổi - và bây giờ bất kì khi nào một người đàn bà đi ngang qua, bạn đơn giản nhắm mắt lại và nói, "Hare Ram, Hare Ram..." Bạn nghĩ bạn đã thay đổi! Bạn vẫn như cũ, bạn mới chuyển sang cực đối lập. Tâm trí đã lừa bạn - bạn vẫn bị ám ảnh bởi đàn bà, bạn vẫn nghĩ tới đàn bà, bạn bị ám ảnh.

Nhưng điều này đã từng xảy ra - và không chỉ với bạn đâu, Sarjano. Hàng triệu người đã bị lừa bởi láu lỉnh này của tâm trí. Mọi người đi vào các tu viện... Có các tu viện nơi không đàn bà nào đã bao giờ được phép vào, trong hàng nghìn năm - thậm chí cả bé gái cũng không được phép vào. Nhưng những người sống trong các tu viện đó liên tục nghĩ về đàn bà và không gì khác. Họ không thể nghĩ được bất kì cái gì khác; toàn thể tâm trí họ trở nên bị sở hữu bởi ý nghĩ về năng lượng nữ. Và đây là những người nghĩ rằng họ đã thay đổi. Họ đã không thay đổi.

Thủ đoạn lớn nhất và ranh mãnh nhất của tâm trí là, khi bạn muốn thay đổi, khi bạn nhấn mạnh vào thay đổi, nó đi từ cực này sang cực khác. Nó nói, "Trông đấy - mình còn có thể làm cái gì hơn nữa? Mình cho tất cả rồi."

Sarjano là một tác giả trí thức. Anh ấy phải đã rất nghiêm chỉnh, các tác giả đều là những người nghiêm chỉnh. Thế rồi, nghe tôi, cố gắng hiểu tôi, lại gần tôi hơn - và anh ấy ở trong tình yêu với tôi - cái gì đó bắt đầu xảy ra. Anh ấy có một kinh nghiệm tỏ ngộ nhỏ, và ngày hôm đó anh ấy quyết định, "Không nghiêm chỉnh nữa." Anh ấy chuyển sang cực đối lập, anh ấy trở nên ngờ nghệch. Anh ấy bắt đầu viết những bức thư rất ngờ nghệch cho tôi. Và anh ấy phải đã nghĩ rằng anh ấy đang rẽ sang Thiền...

Thế rồi khi tôi nói rằng điều này là ngu xuẩn, một cách tự nhiên anh ấy trở nên hoang mang. Bây giờ đi đâu? Nghiêm chỉnh là sai, bây giờ ngờ nghệch là sai - bây giờ đi đâu? Tôi đã đóng cả hai cánh cửa. Đó là một trong các phương cách. Tôi muốn bạn đích xác ở giữa - không nghiêm chỉnh không ngờ nghệch, không ủng hộ tiền không chống lại tiền, không bị ám ảnh với ăn không bị ám ảnh với nhịn ăn. Tôi muốn bạn chỉ ở giữa.

Phật đã gọi con đường của ông ấy là 'trung lộ' - majjhim nikai. Và đó là một trong những điều quan trọng nhất cần được hiểu: khi bạn đích xác ở giữa, bạn siêu việt lên trên tính cực. Chỗ giữa chính xác là điểm siêu việt. Thế thì bạn không còn nghiêm chỉnh và không còn ngờ nghệch, thế thì bạn đơn giản có ý thức. Thế thì mọi phương thức biến mất, hình mẫu biến mất; thế thì người ta đơn giản nhận biết.

Tôi có thể hiểu hoang mang của bạn, Sarjano. Đầu tiên tôi đóng cánh cửa này, cánh cửa của nghiêm chỉnh. Bạn lập tức quay sang cánh cửa kia, cánh cửa của ngờ nghệch. Bây giờ tôi đã đó cánh cửa đó nữa. Một cách tự nhiên bạn cảm thấy ngột ngạt - đi đâu đây? Bạn không thể đi theo cánh cửa thứ nhất, bạn không thể đi theo cánh cửa thứ hai, và không có cánh cửa khác. Và tôi biết điều đó, không có cánh cửa khác.

Bây giờ ở đích xác ở giữa đi. Và nếu bạn có thể đi tới cân bằng đó điều tôi ngụ ý bằng việc nói 'đích xác chỗ giữa' bạn sẽ ngạc nhiên: mọi cánh cửa biến mất, bạn được chuyển vào thế giới khác. Bạn không còn trong tâm trí. Tâm trí nghĩa là quá mức, tâm trí nghĩa là phóng đại. Tôi đã nghe:

Một bà cô lấy một nông dân. Đêm đầu tiên không tạo ra hoạt động dục, và không hoạt động nào xuất hiện trong cả năm.

Một hôm khi cô ấy đang quan sát anh nông dân cày ở cánh đồng xa, anh ta ném chiếc cày xuống và chạy về nhà. Anh ta xô lại cô ấy, xé quần áo cô ấy ra, và để cô ấy nằm trên sàn phòng khách.

Mọi thứ dường như hứa hẹn tại điểm đó, nhưng một năm trôi qua mà chẳng có hoạt động dục nào. Lần nữa, một hôm cô ấy quan sát anh ta đang cày, anh ta ném cày xuống và chạy về nhà.

Thay vì để quần áo lại bị xé ra, cô ấy cởi quần áo và tìm chỗ thoải mái nằm dài trên sàn.

Anh nông dân xô vào, nhìn cô ấy và la lên, "Dậy ngay em, đồ nghiện dục, nhà đang cháy!"

Những người này đang sống trong các cực... Một năm nhịn, và thế rồi cái điên này về làm tình. Một năm không giận, và thế rồi sát hại. Một năm sống vô dục, và thế rồi bạn nhất định rơi vào mê đắm. Và mê đắm sẽ tới như việc báo thù - nó không thể tự nhiên được. Cuộc sống của bạn chuyển động như con lắc, bạn bao giờ cũng sẽ vẫn còn bị xé ra từng phần. Và thế thì mê đắm sẽ lại đem bạn vào vô dục - và nó là cái vòng luẩn quẩn, nó có thể tiếp diễn mãi mãi.

Bạn đã bỏ nghiêm chỉnh, không có nhu cầu chọn ngờ nghệch. Đó là cùng một thứ! Bây giờ bạn đang đứng trên đầu bạn.

Và Thiền có thể cho cảm giác đó cho nhiều người. Có một loại Thiền đang trở thành thịnh hành ở phương Tây mà không phải là Thiền thực, nó chỉ là cực đoan khác. Mọi người thích thú nó chỉ vì tính cực đoan của nó.

Chẳng hạn, bạn bao giờ cũng nghe nói rằng Jesus là Thượng đế và Jesus phải được tôn thờ. Và Jesus thậm chí đã không được nghĩ là con người, ông ấy được sinh từ người đồng trinh. Ông ấy sống cuộc sống siêu nhân - mọi phép màu đó chỉ để chứng minh điều đó. Trong hai mươi thế kỉ, toàn thể nỗ lực của thượng đế học Ki tô giáo đã từng là điều này, để chứng minh rằng Jesus là thiêng liêng, không phải là người.

Mọi người đã trở nên mệt mỏi ở phương Tây - mệt với Jesus, mệt với Mary Đồng trinh, mệt với phép màu, mệt với việc phóng đại khoa trương siêu nhân này. Thế rồi đột nhiên họ bắt gặp các phát biểu Thiền. Một thầy nói, "Nếu ông gặp Phật trên đường, giết ngay ông ấy đi." Điều này có vẻ hay, lạ thường. Đó là điều mọi người thực sự khao khát làm. Đủ rồi! - hai mươi thế kỉ tôn thờ, người ta phát ngán. Người ta muốn giết Jesus.

Đó là điều Friedrich Nietzsche đã làm khi ông ấy tuyên bố, "Thượng đế chết rồi." Điều ông ấy nói là, "Đủ rồi! Chúng tôi đã nghe về ngài đủ rồi. Giờ là lúc: chúng tôi muốn gạt bỏ ngài."

Cho nên khi bạn bắt gặp các phát biểu Thiền như "Nếu ông gặp Phật trên đường, giết ngay ông ấy đi" nó là việc giảm nhẹ thế. Nhưng bạn không biết ai đã nói điều này. Người đã nói điều này đã từng tôn thờ Phật trong ba mươi năm. Và ngày người đó nói điều đó, ngày đó người đó cũng đã tôn thờ vào buổi sáng. Và sau khi người đó nói điều đó, đến tối người đó đã lại tôn thờ. Những đệ tử đã nghe ông ấy nói điều này không thể nào tin được vào điều đó - và khi họ thấy ông ấy lại tôn thờ họ hỏi, "Thầy đang làm gì? Mới hôm nay thầy đã nói, 'Nếu ông gặp Phật trên đường, giết ông ấy.' Bây giờ tại sao thầy tôn thờ?"

Và ông ấy nói, "Vì ta yêu ông ấy. Và vì ông ấy thậm chí cho phép bản thân ông ấy bị giết, tình yêu của ta phát triển nhiều hơn. Ông ấy không muốn ta níu bám vào ông ấy, vì điều đó sẽ trở thành rào chắn. Ông ấy muốn ta bỏ ông ấy nữa. Do đó lòng biết ơn của ta thậm chí còn nhiều hơn.

Nhưng nếu bạn chỉ thấy phát biểu này bị lấy ra khỏi hoàn cảnh của nó, nó trở thành ngờ nghệch. Bạn nghe Thiền sư chỉ đánh vào đầu đệ tử bằng thiền trượng và tỏ ngộ lớn xảy ra. Giờ những câu chuyện này đang trở nên rất thịnh hành ở phương Tây. Và mọi người nghĩ điều này là hay - chỉ một cú đánh. Nhưng bạn không biết; người này đã từng thiền trong hai mươi sáu năm. Đó là điều cuối cùng, người đó đã sẵn sàng cho nó. Những cú đánh đó từ thầy phải được xứng đáng - người ta phải xứng đáng với chúng, người ta phải có khả năng đón nhận chúng.

Thiền sư dùng những lời dành cho Phật mà không tín ngưỡng nào khác đã bao giờ dùng. Và điều đó là có thể chỉ bởi vì tình yêu của họ là mênh mông.

Tương truyền rằng khi Phật được sinh ra ông ấy đã tuyên bố: "Không có ai cao hơn ta, trên hay dưới." Và Nhất Hưu được đồn rằng đã nói, "Nếu như ta ở đó ta chắc đã giết anh chàng này ngay lập tức và ném anh ta cho chó."

Và Nhất Hưu đã tôn thờ Phật, sáng và tối, với nước mắt đầy trong mắt - nhảy múa quanh tượng Phật, đem hoa tới cho ông ấy. Nếu bạn không biết toàn thể hoàn cảnh của Nhất Hưu bạn sẽ bỏ lỡ vấn đề. Ông ấy đang nói từ tình yêu lớn lao - tình yêu của ông ấy lớn tới mức nó có thể được nói ra. Ông ấy không xúc phạm Phật. Phật sẽ hiểu - ông ấy sẽ mỉm cười, ông ấy sẽ biết.

Nhưng Nhất Hưu không ngờ nghệch. Ông ấy không nghiêm chỉnh không ngờ nghệch, ông ấy đơn giản tự phát. Khi ông ấy cảm thấy thích tôn thờ ông ấy tôn thờ. Khi ông ấy cảm thấy thích ném Phật đi, ông ấy ném Phật đi nữa...

Ông ấy thường sống trong một cái lều, và không có tượng Phật nào ở đó. Vài người lính đi qua và họ trú lại trong đêm trong lều của Nhất Hưu. Và họ thấy một người, và cái đẹp của người này - bản thân ông ấy là phật.

Và họ nói, "Ông có vẻ giống phật, và vậy mà ông không có tượng Phật ở đây sao? Chúng tôi có bức tranh - chúng tôi sẽ tặng nó cho ông." Nhưng Nhất Hưu nói, "Các ông đem bức tranh đi, vì chỗ này đã quá đông người rồi. Các ông không thấy sao? Nó là cái lều nhỏ thế, cả hai chúng ta không thể sống ở đây được! Chỉ một người có thể sống ở đây thôi."

Nhưng họ không thể hiểu được. Họ cười, và họ vẫn nói, "Ông giữ lấy bức tranh này đi, cái này sẽ không chiếm mấy không gian đâu." Thế là ông ấy giữ nó. Ông ấy treo nó lên một cái cọc và bảo Phật, "Bây giờ ở đây nhé. Và đừng yêu cầu bất kì tôn kính nào từ tôi và đừng yêu cầu bất kì tôn thờ nào. Tôi sẽ không chăm nom cho ông đâu, và tôi sẽ không đòi hỏi bất kì ân huệ nào từ ông! Chỗ này đã quá đông đúc rồi, và ông biết điều đó! Nhưng nếu ông cứ khăng khăng, thì ở đây đi."

Và sáng hôm sau, ông ấy tôn thờ. Nước mắt lưng tròng...

Bây giờ, hiểu người này là khó, khó vì chúng ta không biết tính tự phát. Khoảnh khắc đó đã là khoảnh khắc đó, khoảnh khắc này là khoảnh khắc này. Và ông ấy là một thế với Phật, ông ấy có thể vứt mọi nghi lễ theo gió.

Nhưng nếu bạn vứt các nghi lễ theo gió - một cách cố ý, có nỗ lực, có chủ định, chỉ để cho bạn không có vẻ nghiêm chỉnh - bạn đã bỏ lỡ vấn đề.

Bây giờ, Sarjano, bạn đã thử là nghiêm chỉnh, bạn đã thử là ngờ nghệch. Xin đừng thử bất kì cái gì thêm nữa: chỉ hiện hữu. Cứ tự nhiên, như bạn vậy. Và đôi khi bạn sẽ ngờ nghệch và đôi khi bạn sẽ nghiêm chỉnh - điều đó là được. Cứ đơn giản, đừng thử là bất kì cái gì nói riêng. Nếu bạn thử là bất kì cái gì nói riêng bạn sẽ liên tục bỏ lỡ vấn đề. Nếu bạn không thử là bất kì cái gì nói riêng, bạn đã hiểu nó.

Câu hỏi thứ sáu

Nhận biết là gì?

Một câu chuyện:

Tướng Georges Metaxas, nhà cựu độc tài của Hi lạp, được mời lái chiếc thuyền bay mới trong khi ông ấy đi thanh tra căn cứ không quân Địa trung hải. Ông ấy đích thân bay nó, và mọi sự diễn ra trôi chảy cho tới khi người chỉ huy đang đi cùng ông ấy quan sát thấy rằng ông ấy định hạ cánh lên cái vòm sắt. "Xin lỗi, thưa đại tướng, nhưng đây là thuyền bay, chẳng tốt hơn cả là hạ xuống đại dương sao?"

"Ồ, tất nhiên rồi, ông chỉ huy, tôi không biết tôi đang nghĩ tới cái gì!" Metaxas nhớ lại bản thân mình và làm việc hạ cánh thành công trên nước. Khi ông ấy đứng dậy từ bàn điều khiển, ông ấy nói, "Ông chỉ huy, tôi chắc chắn đánh giá cao tài ứng biến mà ông đã dùng để cứu tôi khỏi sai lầm không thể tin được mà tôi sắp mắc phải."

Nói xong điều đó, ông ấy mở cửa và bước thẳng xuống biển.

Câu hỏi thứ bẩy

Xin thầy giúp tôi hiểu cái gì đang xảy ra trong mối quan hệ này. Tôi bị gắn bó thế và cưỡng lại thế, cực lạc thế và bất hạnh và che giấu thế. Tôi không thấy con đường nào bên ngoài các mâu thuẫn. Hướng dẫn của thầy cho tôi vẫn còn dường như là điều bí ẩn không thể được. Osho ơi, nó là gì, cái chiều sâu mà tôi không rơi vào? T.B. Quan hệ có phải là một loại công án không?

Câu hỏi này là từ Madhuri.

Vâng, Madhuri, công án tốt nhất có đó là yêu, là quan hệ. Đó là cách nó đang được dùng ở đây. Quan hệ là câu đố không có manh mối cho nó. Dù bạn cố quản lí nó thế nào, bạn sẽ không bao giờ có khả năng quản lí được nó. Không ai đã bao giờ có khả năng quản lí nó. Nó được làm theo cách nó đơn giản vẫn còn thách đố. Bạn càng cố giải sự huyền bí của nó, nó càng trở nên huyền bí hơn. Bạn càng cố hiểu nó, nó càng trở nên lẩn tránh hơn, khó nắm bắt hơn.

Nó là công án lớn hơn bất kì công án nào mà các Thiền sư cho đệ tử của họ, vì công án của họ có tính thiền - người ta một mình. Khi tôi cho bạn công án về mối quan hệ nó phức tạp hơn nhiều, vì bạn là hai - được làm ra khác nhau, được ước định khác nhau, các đối lập cực lẫn nhau, kéo đi theo các hướng khác nhau, thao túng lẫn nhau, cố sở hữu, chi phối... có cả nghìn lẻ một vấn đề.

Khi thiền, vấn đề duy nhất là làm sao im lặng được, làm sao không bị mắc vào trong suy nghĩ. Trong mối quan hệ có cả nghìn lẻ một vấn đề. Nếu bạn im lặng, có vấn đề. Chỉ ngồi im lặng bên cạnh vợ bạn và bạn sẽ thấy - cô ấy sẽ lập tức nhảy lên bạn: "Sao anh lại im lặng? Anh ngụ ý gì?" Hay nói, và bạn sẽ trong rắc rối - bất kì cái gì bạn nói, bạn bao giờ cũng bị hiểu lầm.

Không mối quan hệ nào đã bao giờ có thể đi tới điểm mà nó không là vấn đề. Hay nếu đôi khi bạn thấy mối quan hệ đi tới điểm mà nó không còn là vấn đề nữa, điều đó đơn giản có nghĩa là nó không còn là mối quan hệ nữa. Mối quan hệ đã biến mất - các chiến sĩ đều mệt mỏi, họ đã bắt đầu chấp nhận mọi sự như chúng vậy. Họ chán; họ không muốn đánh nhau thêm nữa. Họ đã chấp nhận nó, họ không muốn cải tiến nó.

Hay, trong quá khứ, mọi người cố tạo ra một loại hài hoà cưỡng bức. Đó là lí do tại sao, suốt nhiều thời đại, đàn bà đã bị kìm nén - đó là một cách phân loại mọi thứ. Cứ buộc đàn bà tuân theo đàn ông, thế thì không có vấn đề gì. Nhưng nó không phải là quan hệ. Khi đàn bà không còn là người độc lập vấn đề biến mất. Nhưng đàn bà cũng biến mất. Thế thì cô ấy chỉ là một thứ đồ để được dùng; thế thì không có niềm vui, và đàn ông bắt đầu tìm đàn bà khác nào đó.

Nếu bạn đã bao giờ bắt gặp một hôn nhân hạnh phúc, đừng tin cậy nó trên bề mặt. Cứ đi sâu hơn chút ít và bạn sẽ ngạc nhiên. Tôi đã nghe nói về một hôn nhân hạnh phúc...

Một nông dân vùng sâu vùng xa quyết định đó là lúc lấy vợ, cho nên anh ta thắng yên con la của mình và lên đường tới thành phố để tìm vợ. Đúng lúc, anh ta gặp một người đàn bà và họ lấy nhau. Thế rồi cả hai cùng leo lên con la và bắt đầu quay trở về nông trại. Đi một chốc, con la dở chứng và không chịu đi. Người nông dân xuống la, tìm một cây gậy lớn, và đánh con la cho tới khi nó lại bắt đầu bước đi. "Đó là một," người nông dân nói.

Vài dặm sau, con lại lại dở chứng, và toàn bộ cảnh đó được lặp lại. Sau khi đánh, khi con la lại đi, người nông dân nói, "Đó là hai."

Vài dặm sau, con la lại dở chứng lần thứ ba. Người nông dân bước xuống, cho vợ bước xuống, và rút ra khẩu súng lục và bắn vào mắt la, giết nó ngay lập tức.

"Đó là điều ngu xuẩn anh làm đấy!" cô vợ chu chéo lên.

"Đó là con vật có giá trị và chỉ bởi vì nó chọc tức anh, anh đã giết nó! Điều đó là ngu xuẩn, tội phạm..." và cô ấy tiếp tục điều này lần nữa. Khi cô ấy dừng lại để thở, người nông dân nói, "Đó là một."

Và người ta nói, sau đó họ sống mãi mãi trong hạnh phúc hôn nhân.

Đó là một cách giải quyết vấn đề, đó là cách nó đã được làm trong quá khứ. Trong tương lai, điều ngược lại sẽ được thử - chồng phải theo vợ. Nhưng nó là cùng một điều.

Mối quan hệ là công án. Và chừng nào bạn chưa giải quyết được một điều nền tảng hơn về bản thân bạn, bạn không thể giải quyết được nó. Vấn đề của yêu chỉ có thể được giải quyết khi vấn đề của thiền đã được giải quyết, không trước nó. Vì chính hai người thực sự không thiền đang tạo ra vấn đề. Hai người đang trong lẫn lộn, người không biết họ là ai - một cách tự nhiên họ nhân lẫn lộn của nhau lên, họ khuếch đại nó lên.

Chừng nào thiền chưa được đạt tới, yêu vẫn còn là khổ. Một khi bạn đã học cách sống một mình, một khi bạn đã học cách tận hưởng sự tồn tại đơn giản của bạn, không vì lí do nào cả, thế thì có khả năng giải quyết vấn đề thứ hai, phức tạp hơn của hai người ở cùng nhau. Chỉ hai thiền nhân mới có thể sống trong yêu - và thế thì yêu sẽ không là công án. Nhưng thế thì nó sẽ không là mối quan hệ nữa, theo nghĩa rằng bạn hiểu nó. Nó sẽ đơn giản là trạng thái yêu, không là trạng thái quan hệ.

Cho nên, Madhuri, tôi hiểu rắc rối của bạn. Nhưng tôi bảo mọi người đi vào trong những rắc rối này vì những rắc rối này sẽ làm cho bạn nhận biết về vấn đề nền tảng, rằng bạn, sâu bên trong bản thể bạn, là điều bí ẩn. Và người khác đơn giản là gương. Khó mà biết được rắc rối riêng của bạn một cách trực tiếp, rất dễ biết chúng trong mối quan hệ. Gương trở thành sẵn có: bạn có thể thấy mặt bạn trong gương, và người khác có thể thấy mặt người đó trong gương của bạn. Và cả hai đều giận, vì cả hai đều thấy những cái mặt xấu. Và một cách tự nhiên cả hai to tiếng với nhau, vì logic tự nhiên của họ là, "Chính anh, gương này, làm cho tôi có vẻ xấu thế. Bằng không tôi là người đẹp thế."

Đó là vấn đề mà những người yêu liên tục cố giải quyết, và không thể giải quyết nổi. Điều họ đang nói đi nói lại là thế này: "Tôi là người đẹp thế, nhưng anh làm cho tôi có vẻ xấu thế."

Không ai làm cho bạn có vẻ xấu - bạn xấu thôi. Rất tiếc, nhưng đó là cách nó vậy. Cám ơn người kia đi, biết ơn người kia đi, vì người đó giúp bạn thấy mặt bạn. Đừng giận.

Và đi sâu hơn vào bản thân bạn đi, đi sâu hơn vào thiền đi. Nhưng điều xảy ra là ở chỗ bất kì khi nào một người đang trong yêu, người đó quên tất cả về thiền. Tôi liên tục nhìn bạn - bất kì khi nào tôi thấy vài người thiếu, tôi biết cái gì đã xảy ra cho họ. Yêu đã xảy ra cho họ. Bây giờ họ không nghĩ rằng họ được cần ở đây. Họ sẽ tới chỉ khi yêu tạo ra nhiều rắc rối và vấn đề trở thành không thể nào giải quyết được nó đối với họ. Thế thì họ sẽ tới và hỏi, "Osho ơi, phải làm gì đây?"

Khi bạn đang trong yêu, đừng quên thiền. Yêu sẽ không giải quyết được bất kì cái gì. Yêu sẽ chỉ chỉ ra cho bạn, bạn là ai, bạn ở đâu. Và điều tốt là yêu làm bạn tỉnh táo - tỉnh táo về toàn thể lẫn lộn và hỗn độn bên trong bạn. Bây giờ là lúc để thiền! Nếu yêu và thiền đi cùng nhau, bạn sẽ có đôi cánh, bạn sẽ có cân bằng.

Và điều ngược lại cũng xảy ra. Bất kì khi nào một người bắt đầu đi sâu vào trong thiền, người đó bắt đầu né tránh yêu, vì người đó nghĩ nếu người đó đi vào trong yêu, thiền của người đó sẽ bị quấy rối. Điều đó nữa cũng sai. Thiền sẽ không bị quấy rối, thiền sẽ được giúp đỡ. Tại sao nó sẽ được giúp đỡ? Vì yêu sẽ liên tục chỉ ra cho bạn vẫn còn vấn đề, chúng ở đâu. Không có yêu, bạn sẽ trở nên vô ý thức về vấn đề của bạn. Nhưng trở nên vô ý thức không có nghĩa là bạn đã giải quyết được chúng. Nếu không có gương, điều đó không có nghĩa là bạn không có mặt nào.

Yêu và thiền phải nắm tay nhau cùng đi. Đó là một trong những thông điệp bản chất nhất mà tôi muốn chia sẻ với bạn: Yêu và thiền phải nắm tay nhau cùng đi. Yêu và thiền, thiền và yêu - và dần dần, dần dần bạn sẽ thấy hài hoà mới nảy sinh trong bạn. Chỉ hài hoà đó mới làm cho bạn mãn nguyện.

Câu hỏi cuối cùng

Tâm lí học có hữu dụng, hay không?

Điều đó còn tuỳ. Nếu bạn thực sự muốn thay đổi, nó không hữu dụng. Nếu bạn chỉ muốn giả vờ rằng bạn đang thay đổi, thế thì nó hữu dụng nhiều. Nếu bạn chỉ muốn chơi quanh với trò chơi thay đổi, thế thì nó hữu dụng nhiều. Thế thì bạn có thể liên tục khai quật các giấc mơ của bạn, các ham muốn, liên tưởng, và bạn có thể đi vào trong nhiều loại trị liệu - và bây giờ có nhiều cách trị liệu sẵn có trên thế giới. Thực ra cuộc sống là quá ngắn để hoàn thành mọi trị liệu...

Bạn có thể đi mua hàng - nhiều phương án sẵn có. Nếu bạn trở nên mệt với Freud thế thì bạn có thể đi sang Jung, nếu bạn trở nên mệt với Jung thế thì bạn có thể đi sang Adler - vân vân và vân vân. Nếu bạn trở nên mệt với các trị liệu riêng thế thì bạn có thể đi tới trị liệu nhóm. Nhưng đây chỉ là chơi trò chơi biến đổi. Bạn không thực sự trong nó, nó là mẽ ngoài.

Nếu bạn thực sự quan tâm tới biến đổi bản thân bạn, thế thì làm điều Somendra đã làm trong mơ của anh ấy: thức dậy. Không có nhu cầu liên tục phân tích mơ. Bây giờ nếu bạn nhìn vào câu hỏi của Somendra...

Đêm qua, trong mơ, tôi thấy bản thân mình ở trên xà nhà cao trên không trung di chuyển hướng tới cửa an toàn nào đó

Bạn có thể đi tới nhà phân tâm và ông ấy sẽ bắt đầu phân tích từng lời. Nghĩa của biểu tượng là gì, xà nhà, cao trên không trung? Nó là biểu tượng dương vật.

Bây giờ bạn sẽ trong rắc rối. Bây giờ ông ấy đã tạo ra cái gì đó, một ý tưởng trong tâm trí bạn - bây giờ bạn sẽ bắt đầu nghĩ, "Biểu tượng dương vật sao...?" Ông ấy đã vặn, xoắn, giấc mơ đó thành mơ dục. Nó chẳng có gì về tính dục trong nó cả, nó đơn giản là giấc mơ tâm linh. Nhưng tâm lí học không tin vào tâm linh, nó chỉ tin vào dục. Mọi thứ đều phải bị thu về dục.

Đêm qua, trong mơ, tôi thấy bản thân mình ở trên xà nhà cao trên không trung…

Cao trên không trung? Đi tới những người Adler và họ sẽ nói, "Anh phải đang chịu chứng phức cảm tự ti, Somendra. Những người chịu chứng phức cảm tự ti, họ bao giờ cũng nghĩ về bay cao, đi cao. Đó là một loại thay thế."

Bây giờ người phân tích đã mở ra rãnh khác. Bây giờ bạn sẽ bắt đâu trở nên lo nghĩ về phức cảm tự ti: "Làm sao bỏ phức cảm tự ti?"

Đêm qua, trong mơ, tôi thấy bản thân mình ở trên xà nhà cao trên không trung di chuyển hướng tới cửa an toàn nào đó.

Cửa an toàn sao? Thế thì bạn phải đang cảm thấy rất bất an ninh. Bây giờ, đây là những giải thích hiển nhiên thế. Và nếu bạn đi tới nhà trị liệu tâm lí kì dị ông ta có thể tìm ra các ý tưởng kì dị nào đó...

Thế rồi quần áo của tôi bắt đầu bị mắc vào các mảnh sắt vụn…

Ông ta có thể gợi ý, "Bao giờ cũng mơ người khoả thân đi - bằng không anh có thể lâm vào rắc rối."

Và có thể có cả nghìn lẻ một giải thích, toàn vô tích sự. Điều đơn giản nhất là ở chỗ mơ là mơ. Và điều quan trọng nhất là biết rằng bạn bao giờ cũng có thể thức dậy, rằng bất kì khoảnh khắc nào bạn cũng có thể ngắt bản thân bạn khỏi mơ.

Chính khoảnh khắc này, bạn có thể ngắt bản thân bạn khỏi mơ. Và toàn thể mơ biến mất, xà nhà và mọi thứ. Mọi diễn giản chỉ là tưởng tượng. Chúng có thể được làm ra để có vẻ rất hợp thức; biện luận lớn đã được đề nghị để ủng hộ chúng và chống lại chúng. Và mọi người thậm chí không trở nên nhận biết rằng khi họ đi tới nhà phân tâm này ông ta cho giải thích này - đi tới nhà phân tâm khác, ông ta cho giải thích khác; đi tới người thứ ba, ông ta lại cho giải thích khác nữa. Và mọi giải thích đều dường như đúng. Chúng tất cả đều là cách hợp lí hoá. Và chúng không giúp đỡ chút nào, chúng không biến đổi bản thể bạn. Tôi đã nghe:

Một nhà tâm lí lớn nói với người phụ tá rằng hôm nay ba ứng cử viên tới xin được phỏng vấn vào vị trí nhân viên thư kí mới mở ra, và xin thật chú ý tới điều sẽ diễn ra - đây sẽ là một thực nghiệm trong cái nhìn sâu về tâm lí.

Người đàn bà thứ nhất đi vào văn phòng và cung cấp thông tin thông thường - tên, kinh nghiệm, vân vân. Thế rồi nhà tâm lí huých người phụ tá để cho chú ý và hỏi cô ấy hai với hai là gì. Lời đáp của cô ấy là, "Này, nếu ông cộng chúng lại với nhau, câu trả lời là bốn." Cô ấy được yêu cầu đợi trong khi các ứng cử viên khác được phỏng vấn.

Người đàn bà thứ hai được đưa vào. Sau khi mọi thông tin đã được cho, nhà tâm lí lại huých người phụ tá và hỏi cô ấy hai và hai là gì. Lời đáp của cô ấy là, "Nếu ông viết chúng hai hai, cái nọ sau cái kia, câu trả lời là hai mươi hai." Cô ấy được yêu cầu đợi bên ngoài.

Thế rồi người đàn bà thứ ba được đưa vào. Sau mọi thứ sơ bộ, người phụ tá lại bị huých để chú ý, và lại cùng câu hỏi được hỏi về hai và hai. "Này," cô ấy đáp, "nếu ông cộng chúng, câu trả lời là bốn, nhưng nếu ông viết chúng cái nọ sau cái kia, câu trả lời là hai mươi hai."

Bảo cô ấy đợi, nhà tâm lí hỏi người phụ tá liệu anh ta có hiểu cái gì đã diễn ra không. (Đây là tâm lí học!) Người phụ tá nói anh ta hiểu mọi thứ ngoại trừ câu hỏi hai và hai.

"Câu hỏi đơn giản đó, câu hỏi đơn giản đó, thêm nhiều sáng suốt tâm lí vào trong từng người trong họ," người am tường đáp. "Người đàn bà thứ nhất rất quả quyết. Hai và hai chắc chắn là bốn. Người thứ hai nhiều tưởng tượng hơn. Hai viết sau hai chắc chắn là hai mươi hai. Và chung cuộc, người đàn bà thứ ba đã trả lời theo cả hai cách, cho nên cô ấy là quả quyết cùng tưởng tượng."

"Được," người phụ tá nói. "Tôi có thể hiểu điều đó - nhưng ông chọn người nào?"

"Điều đó là đơn giản," ông chủ nói. "Người có vú to, tất nhiên rồi."

Tâm lí học dường như chả dẫn tới đâu cả. Nó cứ đi vòng vo với những giải thích lớn lao, với những hợp lí hoá lớn lao, và chung cuộc bạn vẫn như cũ.

Và câu hỏi thực sự cuối cùng

Tóm lại thông điệp của thầy là gì?

Coi nó là dễ.

Kết thúc quyển 'Coi nó là dễ (Tập 2) - Quay về Mục lục