Chương 4. Làm sao bạn có thể lừa được?

Thầy Hoàn Hảo (Tập 2) - Osho

Bài nói về câu chuyện Sufi

Chương 4. Làm sao bạn có thể lừa được?

Câu hỏi 1

Osho ơi, tại sao tôi cảm thấy gần thế và xa thế với thầy vào cùng lúc?

Vidya, nó là vậy, bạn là gần và bạn là xa, và vào cùng lúc. Hiện hữu của bạn là gần, nhưng việc mơ của bạn là không gần và không thể gần được. Bạn là gần, nhưng tâm trí bạn - cái không thực là bạn - không thể gần được. Bạn càng có nhiều tâm trí, bạn càng ở xa hơn.

Ngay bây giờ bạn là hai: một người là bản thể đích thực của bạn, bản thể bản chất của bạn, việc không thay đổi của bạn, bản thể vĩnh hằng, không thay đổi của bạn.

Bạn là gần. Không chỉ gần mà bạn còn là một với tôi, vì bản thể vĩnh hằng chỉ là một. Nó là chuyến bay, như Plotinus nói, của một mình tới một mình. Nhưng bạn là nhị nguyên. Bản thể bạn được ẩn đằng sau nhiều tầng của việc trở thành. Bạn giống như củ hành: hết tầng nọ tới tầng kia của việc trở thành. Bạn muốn là cái này, bạn muốn là cái kia...

Các tầng đó giữ bạn ở xa xôi - không chỉ xa xôi mà còn xa xôi không thể bắc cầu được, xa xôi không thể tiếp cận được. Tôi không thể tiếp cận tới bạn được khi bạn ở trong mơ. Mơ là không thể tiếp cận được. Trong mơ, bạn tuyệt đối đơn độc. Bạn không thể mời ngay cả người yêu của bạn, bạn của bạn; trong mơ bạn không thể mời ngay cả thầy của bạn. Mơ của bạn là hoàn toàn riêng tư. Do đó, nó là giả.

Thực tại có tính vũ trụ. Nó không riêng tư. Mơ của bạn có tính xuẩn ngốc - đó là nghĩa thực tại của từ 'idiot-xuẩn ngốc': sống trong thế giới riêng tư, không tương ứng với thực tại, sống trong xuẩn ngốc. Kẻ ngốc sống trong thế giới riêng tư. Người khôn sống trong vũ trụ - cái đang đó.

Và bạn đang sống trong cả hai! Do đó mới có chia chẻ này. Bạn sẽ cảm thấy gần tôi khi bạn nhìn vào bản thể của bạn, và sẽ có những khoảnh khắc của hiện hữu. Quan sát mặt trời lặn, đột nhiên bạn ở gần tôi. Lắng nghe tiếng chim hót, đột nhiên mọi khoảng cách đã biến mất. Nhìn đoá hoa, và thậm chí không một li khác biệt giữa tôi và bạn.

Những khoảnh khắc này của vĩnh hằng sẽ có đó. Nhưng thế rồi bạn lại rơi vào giấc mơ, trong giấc ngủ, trong thế giới riêng tư của bạn - thế thì bạn ở xa xôi. Đừng bị phân vân bởi điều đó. Điều này là vậy với mọi người. Dần dần, dần dần, giúp cho những khoảnh khắc đó khi bạn cảm thấy gần tôi, vì chúng là những khoảnh khắc thực duy nhất. Thu được chúng là thu được vương quốc của Thượng đế. Bỏ lỡ chúng là bỏ lỡ tất cả.

Bước ra khỏi xuẩn ngốc của bạn đi! Bước ra khỏi thế giới xuẩn ngốc của mơ mộng của bạn đi! Bạn không thể trở thành bất kì cái gì khác hơn bạn đã là vậy - do đó toàn thể nỗ lực này là xuẩn ngốc. Bạn chỉ có thể trở thành cái bạn đã là vậy. Nhớ đi nhớ lại điều đó: bạn chỉ có thể trở thành cái mà đã là vậy. Và, do đó, không có nhu cầu trở thành bởi vì bạn đã là nó rồi. Hân hoan trong nó đi! Mở hội nó! Hiện hữu nó đi!

Câu hỏi 2

Khác biệt gì giữa ham muốn và khao khát?

Krishna, ham muốn là muốn về cái gì đó ở bên ngoài bạn. Ham muốn có tính đối thể. Khao khát không có tính đối thể. Khao khát là về cái muốn bùng nổ trong bạn. Nó có tính bên trong, nó có tính chủ thể. Nếu hoa hồng muốn trở thành hoa sen, đó là ham muốn. Nhưng nếu hoa hồng ao ước trở thành hoa hồng, đó là khao khát. Nếu hạt mầm muốn mọc ra và trở thành cây, đó là khao khát! Nó hoàn hảo trong trật tự. Nó là cách nó phải là vậy. Nhưng nếu hạt mầm muốn trở thành bướm, đó là ham muốn.

Ham muốn là ngớ ngẩn: khao khát có tính tồn tại. Khao khát là đẹp hoàn hảo; ham muốn là nguy hiểm. Và phân biệt này là rất tinh tế và người ta phải rất tỉnh táo.

Khao khát là việc mở ra của cái bên trong; ham muốn là việc tích luỹ của cái bên ngoài. Con người ham muốn tiền; con người khao khát thiền. Con người ham muốn quyền; con người khao khát về thuần khiết. Con người ham muốn tri thức; con người khao khát về nhận biết. Con người ham muốn thế giới; con người khao khát Thượng đế.

Cái là bản chất cho bạn là khao khát. Hướng năng lượng của bạn từ ham muốn vào khao khát đi. Ham muốn làm sao lãng bạn khỏi Đạo, khỏi Pháp, khỏi bản tính của bạn. Ham muốn đem bạn đi lạc lối. Nó cám dỗ bạn vào hoang tưởng điều là không thể có được. Nó đưa bạn tới phát rồ, vì nó cho bạn hi vọng mà không thể nào được hoàn thành, điều là không thể hoàn thành được. Thời gian, năng lượng, cuộc sống, sẽ bị phí hoài và đến cuối chỉ thất vọng ở trong tay và trong tim.

Khao khát là hoàn thành.

Nếu bạn muốn trở thành người giầu, bạn đang ham muốn. Nhưng nếu bạn muốn trở thành sannyasin, đó là khao khát. Ham muốn phụ thuộc vào người khác: trong khao khát không có nhu cầu phụ thuộc vào bất kì ai khác. Nó là việc nở hoa riêng của bạn. Nó đã có đó rồi - nó chỉ cần mảnh đất đúng và thời gian đúng. Nó đang chờ mùa xuân tới...

Câu hỏi 3

Liệu có thể lừa được thầy không?

Có chứ, nếu thầy muốn thế. Đôi khi thầy muốn bị lừa. Nếu đấy là vì sự trưởng thành của bạn, thầy sẵn sàng làm bất kì cái gì - ngay cả bị lừa. Nếu đó là cách duy nhất để giúp tính cách lừa dối của bạn trồi lên bề mặt, thầy sẽ cho phép bản thân mình bị lừa bởi bạn. Bằng không thì không đâu.

Làm sao bạn có thể lừa được thầy? Thầy biết bạn - khi bạn không biết bản thân bạn. Thầy biết ham muốn bí mật nhất của tim bạn. Nó có thể không có ý thức ngay cả với bạn. Thầy biết những cách thức tinh vi của bản ngã của bạn. Và bạn không thể lừa dối được. Bạn có thể cố, nhưng từ điểm này hay điểm khác, từ phía này hay phía khác, chúng sẽ bị lộ ra. Bạn sẽ nói điều này từ mồm bạn: mắt bạn sẽ nói cái gì đó khác.

Và thầy không quan tâm mấy tới điều bạn nói - thầy thử đọc bạn qua những cách biểu lộ tinh tế. Thầy nhìn vào mắt bạn, thầy nhìn vào cách bạn bước, thầy nhìn vào cách bạn ngồi... từ bề mặt cho tới chỗ sâu nhất. Thầy không quan tâm mấy tới điều bạn nói. Việc nói của bạn gần như là vô nghĩa; nó là lảm nhảm. Bạn không biết đích xác bạn đang nói gì. Và cho dù bạn biết, bạn không ngụ ý nó. Và cho dù bạn ngụ ý nó, khoảnh khắc tiếp bạn sẽ thay đổi nó. Nó không đáng chú ý tới.

Đó là lí do tại sao phân tâm học phải đi vào trong giấc mơ của bạn. Thay vì quan sát ngày của bạn nó quan sát đêm của bạn. Tại sao? Vì ban ngày bạn tinh ranh, lừa dối. Bạn sống qua giả trang, nguỵ trang. Bạn có nhiều mặt nạ. Và không phải là bạn đang lừa người khác: bạn lừa bản thân bạn bằng mặt nạ của bạn. Bạn tin vào mặt nạ của bạn. Bạn nghĩ đây là mặt của bạn. Bạn đã hoàn toàn quên mất mặt nguyên thuỷ của bạn.

Phân tâm học nhìn vào các giấc mơ của bạn, vì trong mơ việc giả vờ thường xuyên của bạn thảnh thơi. Bạn đi vào trong mầu sắc thực của bạn.

Thầy thậm chí đi sâu hơn phân tâm học, vì có những người có thể lừa dối ngay cả trong mơ. Người ta có thể huấn luyện bản thân mình để mơ những giấc mơ nào đó. Và bây giờ, sau một trăm năm của phân tâm học, sự kiện này đã trở thành rất rất rõ ràng. Bệnh nhân bắt đầu mơ tương ứng theo mong đợi của nhà phân tích. Nếu bệnh nhân tới một người theo Freud, người đó mơ một loại giấc mơ. Nếu người đó đi tới một người theo Jung, người đó bắt đầu mơ loại giấc mơ khác. Bây giờ điều này là sự kiện được chấp nhận. Nó xảy ra thế nào? Ngay cả một cách vô ý thức người đó đang cố là láu lỉnh, tinh ranh.

Khi bạn đi tới một người theo Freud, ông ấy đang chờ đợi giấc mơ dục nào đó. Cho dù bạn không mơ nó, ông ấy sẽ áp đặt một diễn giải về tính dục lên giấc mơ của bạn. Giấc mơ hồn nhiên của bạn sẽ được vẽ theo cách mà chúng sẽ có vẻ hoàn toàn có tính dục. Chẳng hạn, nếu bạn đang bay trong mơ của bạn, người theo Freud sẽ nói, "Điều này chẳng là gì ngoài bản năng dục - bay là biểu tượng dương vật. Bạn muốn lên cao và cao và cao mãi; bạn muốn đạt tới cực thích của dục. Nó là hình ảnh. Bạn muốn đạt tới đỉnh. Nó đơn giản đại diện cho đỉnh'

Nó có thể vậy, nó có thể không vậy, nhưng nhà phân tích đã áp đặt hình mẫu nào đó lên giấc mơ của bạn. Bây giờ, dần dần, dần dần bạn sẽ bắt đầu mơ tương ứng với ông ta, vì mọi người đều có nhu cầu sâu sắc được chấp nhận. Và khi bạn thực sự mơ giấc mơ theo kiểu Freud, nhà phân tích hài lòng tới mức bệnh nhân cũng cảm thấy hài lòng là mình đang làm điều gì đó thực sự lớn lao. Vì điều này, dần dần người đó sẽ mơ ngày càng nhiều giấc mơ dục, nhớ ngày càng nhiều giấc mơ dục. Có thể bắt đầu soạn ra mơ - và rất vô ý thức. Có thể bỏ đi vài thứ, có thể thêm vào vài thứ. Sẽ cho nó mầu sắc - mầu sắc theo Freud.

Sau sáu tháng phân tâm cùng một người theo Freud, mọi giấc mơ của bạn sẽ chỉ có tính dục và không gì khác.

Đi tới người theo Jung và mọi sự bắt đầu thay đổi. Bây giờ, bay không còn là biểu tượng dục nữa - nó là huyền bí. Nó làm ham muốn của linh hồn con người để đạt tới điều tối thượng. Nó là bí truyền. Cách diễn giải khác được áp đặt vào, và chẳng mấy chốc bạn sẽ có linh ảnh về các thầy đang nói chuyện với bạn, những giọng nói thuần khiết giáng xuống bạn, ánh sáng lớn, kundalini, hoa sen nở bên trong bạn... và mọi sự sẽ bắt đầu xảy ra. Và trong vòng sáu tháng bạn sẽ là một tay mơ hoàn hảo theo kiểu Jung.

Đi tới người theo Adler, và cùng giấc mơ đó, rằng bạn đang bay, và cách diễn giải lại khác. Người theo Adler nói, "Bay cao không là gì ngoài nỗ lực trở nên cao siêu - con người chịu đựng phức cảm kém cỏi. Ở thấp là kém cỏi; bay cao, trên mọi người khác, là được cao siêu." Cách diễn giải khác được áp đặt lên bạn.

Mọi người bắt đầu mơ theo cách họ được mong đợi mơ. Cho nên ngay cả việc mơ cũng không được hồn nhiên thế như bạn nghĩ. Thầy không thể tuỳ thuộc vào việc mơ của bạn được. Thầy đơn giản đi ra ngoài mọi tầng của bạn; thầy nhìn qua mọi tầng. Thầy nhìn qua mọi hỗn độn mà bạn đang có trong đó. Bạn không trong trật tự, bạn không có kỉ luật. Có cả nghìn lẻ một mâu thuẫn trong bạn, cho nên không một ý tưởng đặc biệt nào có thể bị áp đặt lên bạn.

Công việc của thầy không phải là áp đặt bất kì diễn giải nào lên bạn - thầy không có diễn giải nào. Thầy đơn giả cố thấy toàn thể hỗn độn mà bạn đang là vậy, toàn thể mâu thuẫn mà bạn đang là vậy, đám đông, quần chúng, mà bạn đang là vậy, biết bao nhiêu cái ta nhỏ bé trong bạn mà không có trung tâm thực nào, cuộc nội chiến vẫn đang diễn ra bên trong bạn. Thầy liên tục thấy nó.

Và nếu thầy cảm thấy rằng điều đó sẽ có ích cho bạn, thế thì thầy có thể bị bạn lừa - nhưng đó là ý muốn của thầy. Bạn không thể lừa được thầy theo cách riêng của bạn. Không có cách nào. Thầy có mắt chứ! Thầy không mù. Thầy nhìn xuyên suốt. Và, thực ra, lừa thầy là không thể được, nhưng ngay cả lừa một người có chút ít quan sát cũng là khó rồi. Nếu bạn chỉ bắt đầu quan sát chút ít thôi, sẽ không thể nào có chuyện bất kì ai lừa được bạn. Chỉ một chút ít quan sát!

Chẳng hạn, một người đàn bà nói với bạn, "Em yêu anh." Nhìn mắt cô ấy mà xem - nếu cô ấy thực sự yêu bạn, bạn sẽ thấy mắt cô ấy thay đổi, mắt cô ấy mở rộng, tròng đen trong con mắt trở nên to hơn - ngay lập tức! nếu cô ấy thực sự yêu bạn. Cô ấy đang mở lên. Và điều này không được cô ấy làm: cô ấy đang mở lên trong đôi mắt vì cô ấy muốn uống nhiều ở bạn.

Hệt như mắt thay đổi: khi bạn đi trong ánh mặt trời mắt trở nên nhỏ hơn, vì quá nhiều ánh nắng mặt trời không cần đi vào. Khi bạn quay lại nhà trong bóng tối, con ngươi nở rộng, chúng trở nên lớn hơn; nhiều ánh sáng hơn được cần đi vào. Khi người đàn bà nói với người đàn ông, "Em yêu anh," nếu cô ấy đang giả dối, nếu cô ấy chỉ cố lừa người đàn ông, có thể quan tâm tới tiền của anh ta hay cái gì đó khác, mắt cô ấy sẽ không hợp tác với phát biểu của cô ấy. Và không có cách nào để ý chí hợp tác với mắt. Một cách tự phát, nếu cô ấy yêu bạn, con người nở ra, trở nên lớn hơn. Cô ấy mở to lên. Cô ấy muốn bạn ở trong.

Quan sát mọi người mà xem: họ nói điều này, và mặt họ nói điều khác. Họ có thể nói điều này bằng mồm, và điều khác bằng cử chỉ tay. Chỉ chút ít quan sát và không ai có thể lừa được bạn.

Một thám tử Broadway trở về nhà thấy một trong những khách hàng lớn nhất của mình đang trong vòng tay vợ mình. "Thôi kêu những lời kịch cọt tivi đi, Harry," ông khách hàng nói với anh ta, cắt ngắn tràng chửi rủa hăm doạ. "Chúng ta hãy xử lí tình huống này như những người lớn. Cả hai chúng ta đều yêu vợ anh. Thôi được, chúng ta chơi bài rummy - và người thắng sẽ được cô ấy."

Thám tử nghĩ một thoáng chốc, rồi nói, "Được, nhưng chỉ để làm cho nó hay, chúng ta chơi trò đồng xu mặt sấp ngửa."

Bạn có thể lừa được bao lâu? Làm sao bạn có thể lừa được?

Danny là kẻ săn món hời thâm căn cố đế. Anh ta không có tới một xu cho tên mình, nhưng bất kì khi nào anh ta thấy một món hời anh ta không thể cưỡng lại được nó.

Một hôm một người bạn của anh ta tới gặp anh ta. Jim nói, "Danny, tao có một món hời khủng khiếp cho mày đây. Một thuyền tải đầy đã tới Barnum và Bailey Circus và họ bị quá tải kho. Họ có một con voi trên boong tàu, một con voi con, đáng giá ít nhất cũng $2,000, và tao có thể cho nó lên bờ cho mày chỉ với giá $300."

Danny nhìn Jim dường như anh nửa phát rồ. "Cái gì! Voi à! Voi vào căn hộ một buồng của tao sao? Mày phải mất trí rồi! Ngay điểm thứ nhất, không có chỗ cho nó. Và điểm thứ hai, làm sao tao có thể nuôi nó được? Điểm thứ ba, tao có thể làm gì với nó? Đừng có mà gàn!"

"Nhưng," Jim nài nỉ, "Tao nói với mày con voi này đáng giá hai nghìn sọi và tao có thể để nó cho mày đơn thuần chỉ ba trăm thôi, có thể thậm chí hai trăm rưởi."

Danny vẫn cứng rắn. "Cút ngay khỏi đây, nghe chửa? Mày dở hơi vừa vừa chứ. Tao không cần voi. Tao không muốn voi. Để tao một mình với voi."

Nhưng Jim biết bạn mình và anh ta tiếp tục nện búa không ngừng. "Nghe đây, Danny," anh ta nói, "sự kiện là họ đã quá tải kho rồi. Mày biết đấy, tao nghĩ nếu tao để nó cho họ tao có thể để cho mày hai con voi với cùng giá hai trăm sọi."

"Bây giờ mày nói vào đi," Danny nói.

Thực tại của bạn, tâm trí bạn, bao giờ cũng có đó ở dưới làn da của bạn. Nó chỉ sâu mức làn da - gãi một chút và chân lí lòi ra.

Bạn không thể lừa được ngay cả một người biết quan sát chút ít - làm sao bạn có thể lừa được thầy? Nhưng nếu thầy cảm thấy đó là điều tốt cho bạn, nó có thể giúp cho trưởng thành của bạn, nó có thể đem cái gì đó ra, nó có thể đưa bạn qua một đột phá, thế thì thầy sẵn sàng làm bất kì cái gì. Vâng, thầy thậm chí sẵn sàng bị bạn lừa.

Câu hỏi 4

Osho ơi, khi tôi ở Konya trong buổi lễ xoay tít của thầy tu đạo Hồi tháng mười hai vừa rồi, tôi đã gặp một thầy Sufi - Sulyman Dede. Ông ấy nhờ tôi chuyển lời chào của ông ấy cho thầy và rồi hỏi tôi làm sao tôi có thể biết rằng thầy là thầy thực. Tôi nghĩ chắc có thể không có lời đáp thoả đáng. Osho ơi, thầy chắc đã nói gì?

Ngay chỗ đầu tiên, Raga, Dede chắc đã không hỏi câu hỏi về tôi đâu. Ông ấy chắc đã lập tức nhận ra ngay. Ông ấy đã nhận ra rồi - đó là lí do tại sao ông ấy gửi lời chào mừng. Ông ấy là con người của hiểu biết, của tình yêu và từ bi lớn.

Nhưng ông ấy đã hỏi bạn, không phải vì ông ấy có nghi ngờ hay hoài nghi gì về tôi - ông ấy đã hỏi bạn chỉ để xem đáp ứng của bạn. Ông ấy đã hỏi bạn không để có câu trả lời mà để có đáp ứng - và bạn đã lỡ. Đúng là không có cách nào để đáp lại nó một cách thoả đáng, nhưng ông ấy đã không hỏi vì bất kì lời đáp nào từ phía bạn - ông ấy muốn sự đáp ứng.

Bạn có thể nhảy múa, và ông ấy chắc đã hiểu. Bạn có thể ôm choàng ông ấy, và ông ấy chắc đã hiểu. Tiếng cười điên dại chắc đã là câu trả lời.

Vấn đề không phải là tò mò trí tuệ. Ông ấy không phải là người trí tuệ chút nào - ông ấy là người Sufi thực. Ông ấy chắc đã hiểu nó. Người Sufi biết cách hiểu các cách thức của người yêu. Bạn có thể có cái nhìn vào mắt ông ấy với tình yêu lớn lao. Ông ấy không hỏi cái gì về tôi: ông ấy đang hỏi cái gì đó về bạn. Đây là những cách thức của các thầy.

Ông ấy rõ ràng đã hỏi làm sao bạn có thể biết một thầy thực. Thực ra, ông ấy đang hỏi, "Ông có là đệ tử thực không?" Bạn có thể biểu lộ tính đệ tử của bạn. Bạn có thể chạm chân ông ấy. Bạn có thể kêu lên trong vui sướng - hay bất kì cái gì! Không được làm sẵn, không bị thao túng bởi tâm trí, nhưng tự phát, do thôi thúc của tình thế... và ông ấy chắc đã được thoả mãn mênh mông với bạn.

Lần sau khi bạn đi tới ông ấy, đừng bỏ lỡ. Nếu ông ấy lại hỏi, lần này làm cái gì đó đi. Và nhớ, tôi nói làm cái gì đó. Thầy Sufi không yêu cầu câu trả lời thoả mãn trí tuệ: ông ấy yêu cầu cái gì đó có tính tồn tại, một chỉ dẫn.

Ông ấy đang nói với bạn, "Nếu ông đã tìm thấy thầy đúng, cái gì xảy ra cho ông? Chỉ ra cho ta! Cho ta hướng dẫn! Yêu có nảy sinh trong ông không? Ông có trở nên có khả năng bỏ bản thân ông trong điệu vũ không? Ông có trở nên có khả năng thấy cái đẹp của sự tồn tại không? Khiêm tốn có nảy sinh trong ông không? Ông có trở thành có tính cầu nguyện không?..."

Câu hỏi 5

Assagioli nói rằng mọi nhận biết trên thế giới sẽ không giúp ích chừng nào bạn chưa chọn lựa - "Chính việc sẵn lòng chọn lựa tạo ra thay đổi và do vậy trưởng thành." Vậy mà thầy nói về nhận biết vô chọn lựa. Liệu có việc chọn lựa thực sự không?

Charana, Assagioli đã chuyển sang thái cực kia để phản ứng lại Sigmund Freud. Cách nhìn của ông ấy là không cân bằng, không thể cân bằng được. Nó là phản ứng. Phản ứng chưa bao giờ cân bằng. Và tôi nói với bạn rằng ông ấy cao hơn Sigmund Freud nhiều trong hiểu biết của ông ấy, nhưng dầu vậy mất cân bằng vẫn còn lại.

Toàn thể quá trình của Sigmund Freud chỉ để làm cho bạn nhận biết về các vấn đề bắt rễ sâu của bạn. Nếu bạn trở nên nhận biết về những vấn đề bắt rễ sâu, chúng tan biến đi - đó là phân tích của người theo Freud. Không cái gì khác được cần. Người ta phải để ý tới các vấn đề vô ý thức của mình. Khoảnh khắc ý thức thấm vào vô ý thức, chút ít ánh sáng nảy sinh trong bóng tối của bản thể bạn, các vấn đề bắt đầu thay đổi.

Freud đang trên đường đúng, nhưng bị mắc kẹt trong thế giới của mơ. Không bao giờ đi sâu hơn điều đó. Để tôi nhắc bạn: thức là trạng thái thứ nhất, mơ là trạng thái thứ hai, ngủ là trạng thái thứ ba, và turiya - samadhi - trạng thái thứ tư. Sigmund Freud đã tạo ra cuộc cách mạng chỉ bằng việc thay đổi nhấn mạnh từ trạng thái thứ nhất sang trạng thái thứ hai. Toàn thể cuộc cách mạng phân tâm học bao gồm trong điều đó. Mãi cho tới điểm đó, con người phương Tây đặc biệt đã sống với ý tưởng rằng thức là tất cả. Mơ chưa bao giờ được tính tới. Công trạng thuộc về Sigmund Freud là ông ấy đã mở rộng tâm thức con người. Ông ấy đã đem mơ vào. Ông ấy đã đi vào trong bóng tối của thế giới bên trong. Một bước thôi, nhưng bước đó hàm chứa, rất hàm chứa, rất tiềm năng. Nhưng bị mắc kẹt ở đó.

Phải mất nhiều năm phân tâm mới làm cho bạn tỉnh táo lên chút ít. Tỉnh táo chút ít đó có ích, nhưng quá trình này quá lâu. Ở phương Đông, chúng ta có phương pháp mà có thể làm cho bạn tỉnh táo mênh mông trong một thời kì rất ngắn. Vipassana có thể làm trong vòng vài tháng điều nhà phân tâm sẽ làm trong nhiều năm. Và Vipassana làm việc trên trạng thái thứ ba, đi sâu hơn phân tâm. Và khi bạn làm việc sâu hơn, vấn đề đã rất quan trọng trước đây đơn giản nhạt nhoà đi. Nếu việc mơ trở thành quá trình có ý thức, nó sẽ thay đổi nhận biết thức của bạn. Nếu trong ngủ bạn trở nên có ý thức, nó sẽ thay đổi nhận biết mơ của bạn.

Và bao giờ cũng có việc lấy bước nhảy lượng tử từ trạng thái thứ ba vào trạng thái thứ tư. Đó là điều được gọi là satori, bước nhảy lượng tử, khi bạn trở nên nhận biết về cái thứ tư. Khi bạn đơn giản nhận biết, không thức không mơ, không ngủ - mà chỉ nhận biết. Không có nội dung cho nhận biết của bạn. Trạng thái thứ tư này, turiya, là điểm cao nhất của tâm thức. Người đã đạt tới cái đó, mọi vấn đề của người đó đơn giản biến mất. Chúng không cần bị thay đổi. Không còn gì bỏ lại để thay đổi. Không phương thuốc khác nào được cần.

Freud ở trên đường đúng, nhưng bị móc vào và trở nên quá bị dính líu vào thế giới mơ. Và nếu bạn trở nên bị dính líu quá nhiều trong thế giới mơ, mục đích chính bị quên mất. Bạn bắt đầu đi sang một bên. Và thế thì không có tận cùng cho nó. Bạn có thể liên tục phân tích và phân tích các giấc mơ trong nhiều năm và trong nhiều kiếp... Nó sẽ có ích, nhưng biến đổi sẽ không là toàn bộ bao giờ. Bạn có thể giải quyết được một điều ở đây, điều khác sẽ tới. Bạn thay đổi cái gì đó ở điểm này, điểm khác đi sai. Nhưng tình huống toàn bộ vẫn còn như cũ.

Assagioli trở nên nhận biết về điều đó và bắt đầu nghĩ rằng chỉ bằng việc nhận biết biến đổi sẽ không xảy ra - bạn phải quyết chí. Ông ấy đã phản ứng lại Sigmund Freud. Ông ấy đã phản ứng ở hai điểm: một là phân tích - ông ấy đã tạo ra triết học mới mà ông ấy gọi là ‘tâm lí tổng hợp’ - và điểm kia: chỉ quan sát sẽ không ích gì, vì ông ấy đã thấy rằng công trình của Freud chả đưa bạn tới đâu... Bạn thay đổi thứ này, thứ khác đi sai, nhưng cái toàn bộ vẫn còn như cũ. Cho nên ông ấy đem ý chí vào trong nó, rằng người ta phải quyết chí. Đây là việc đi sang cực đoan kia, vì với ý chí bản ngã đi vào.

Ý chí không là gì ngoài cách diễn đạt của bản ngã. Và qua ý chí mọi loại kìm nén có đó... bạn sẽ bắt đầu kìm nén. Ý chí là gì? Bạn chọn cái này chống lại cái kia - bạn sẽ làm gì với cái bạn chống lại? Bạn sẽ kìm nén nó. Con lắc quay lại. Nơi nó đã ở trước khi có Freud, nó quay lại tới cùng tình huống.

Sáng suốt của Assagioli là hay, rằng phân tích là không đủ - vì phân tích chỉ mổ xẻ ra. Và bằng mổ xẻ, bạn phá huỷ. Và bằng mổ xẻ, bạn chỉ có thể biết những thứ chết, vì trong mổ xẻ chúng trở thành chết. Nếu bạn mổ xẻ đoá hoa, làm sao bạn sẽ biết cái đẹp của nó? - nó sẽ biến mất. Nếu bạn mổ xẻ đứa bé, nó chết. Mọi mổ xẻ đều là mổ xẻ sau chết. Cho nên bất kì cái gì bạn đi tới qua mổ xẻ sẽ không bao giờ cho bạn bất kì manh mối nào về sống và các bí ẩn của sống. Nó có thể giúp bạn hiểu vật chất, vật chất chết, nhưng mọi cái sống động biến mất. Với cái đó, cách nhìn tổng hợp hơn là được cần.

Assagioli là đúng - về điều này ông ấy là đúng. Nhưng về ý chí ông ấy tuyệt đối sai. Nếu bạn quyết chí, tất nhiên bạn có thể thay đổi. Đó là điều nhân loại đã từng làm từ thời trước Freud, trong nhiều thế kỉ. Bạn có giận dữ - quyết chí từ bi, và kìm nén giận. Thế thì giận trở nên bị kìm nén và từ bi trở thành được trau giồi. Bạn có nhân cách đẹp, nhưng không có linh hồn đẹp. Một nhân cách được trau chuốt, nhưng sâu bên trong chỉ là lửa địa ngục. Bạn có vẻ rất siêu phàm trên bề mặt, nhưng trong chiều sâu của bạn mọi thứ bạn đã kìm nén cứ sôi lên bên trong. Nó sẽ bùng nổ. Và nó sẽ liên tục đầu độc cuộc sống của bạn theo cả triệu cách.

Ý chí không phải là cách thức. Về điều đó, Freud là đúng hơn Assagioli nhiều. Vấn đề với Freud là ông ấy chưa bao giờ đi sâu hơn việc mơ. Nhưng tôi có thể hiểu được: ông ấy là người tiên phong ở phương Tây; người tiên phong không thể đi rất xa được. Họ chỉ phá vỡ băng, họ chỉ bắt đầu. Nhiều điều phải được làm.

Nhưng phương Đông đã làm toàn thể công việc này. Bạn sẽ ngạc nhiên mà biết: một trong những người Ấn Độ mẫn cảm nhất của thế kỉ này, Ananda Coomaraswamy, tuyên bố rằng với một thuật ngữ tâm lí trong tiếng Anh có bốn thuật ngữ tâm lí trong tiếng Hi lạp. Và với một thuật ngữ tâm lí trong tiếng Hi Lạp có bốn mươi thuật ngữ tâm lí trong tiếng Phạn. Với một thuật ngữ tiếng Anh bạn có thể tìm thấy hàng trăm thuật ngữ tâm lí trong tiếng Phạn, với sắc thái và sự khác biệt tinh tế.

Năm nghìn năm làm việc... Bạn có thể nhận biết rằng người Eskimos có mười hai từ nói về băng - cũng là tự nhiên thôi, họ sống ở đó. Họ có nhiều nhiều hiểu biết về băng mà không ai khác có. Không ngôn ngữ nào khác có mười hai từ cho băng.

Tâm lí học ở phương Đông đã từng là khoa học cổ đại nhất. Thực ra, đó là khoa học duy nhất mà phương Đông đã từng làm việc cần mẫn. Kinh nghiệm của chúng ta trong nhiều thời đại đã từng là thế này: rằng nhận biết là cách chữa trị duy nhất. Nhưng nó phải trở nên ngày một toàn bộ hơn.

Khi nhận biết là toàn bộ, nó biến đổi. Không hành động nào khác được cần. Chỉ thấy một thứ một cách toàn bộ là được tự do với nó. Hiểu nó là được biến đổi. Nếu sau khi hiểu một thứ, cái gì đó cần được làm, cái đó sẽ chỉ là chỉ báo rằng bạn đã chưa hiểu nó.

Chẳng hạn: nếu bạn thực sự hiểu rằng giận là chất độc, không phải vì tôi nói, không phải vì Phật nói, mà bạn hiểu theo quan sát, thiền riêng của bạn, rằng giận là chất độc, rằng nó đầu độc bản thể bạn, thế thì bạn liệu có hỏi, "Bây giờ phải làm gì để bỏ giận?" không. Nếu bạn hỏi câu hỏi "Phải làm gì để bỏ giận?" điều đó sẽ đơn giản chỉ ra bạn chưa hiểu. Nếu bạn đã thực sự hiểu và thấy rằng giận là chất độc, nó rơi rụng đi. Trong chính việc hiểu đó, nó rơi rụng đi.

Nhận biết là biến đổi. Không kỉ luật nào khác được cần.

Assagioli rơi trở lại lần nữa. Ở điểm này, ông ấy đem tới cái gì đó hay: tổng hợp. Nhưng ở điểm khác, lí do khác, ông ấy rơi trở lại: ông ấy đi sang tâm trí kìm nén cũ - ý chí nghĩa là kìm nén.

Tôi không dạy bạn ý chí. Chính là vì ý chí mà bạn đã trở thành khổ thế. Chính là vì ý chí mà bạn cảm thấy mặc cảm. Chính là vì ý chí mà bạn liên tục mang bò cạp, rắn và cá sấu và đủ mọi loại các thứ bên trong bạn. Bạn đã đánh mất mọi cái đẹp và duyên dáng.

Ý chí là gì? Ý chí nghĩa là đấu tranh chống lại cái toàn thể. Con người thực của hiểu biết là tuyệt đối vô ý chí. Đó là điều Jesus nói: Vương quốc của ngài tới, ý chí của ngài sẽ được thực hiện. Làm sao Assagioli sẽ giải thích được điều đó? - Ý chí của ngài sẽ được thực hiện... Không phải ý chí của tôi! Vì bất kì cái gì của tôi đều sẽ chống lại ý chí của Thượng đế. Tôi phải xoá ý chí của tôi một cách hoàn toàn đi. Tôi phải không hiện hữu. Khi tôi ở trong vô ý chí tuyệt đối, thế thì ý chí của Thượng đế sẽ bắt đầu vận hành.

Và về tổng hợp nữa - ý tưởng của Assagioli có tính triết lí hơn là có tính tồn tại. Có hai loại tổng hợp có thể có. Một: gắn lại với nhau. Mahatma Gandhi đã làm điều đó ở Ấn Độ. Ông ấy đã cố gắn Hồi giáo và Hindu giáo lại với nhau. Ông ấy đã cố tạo ra một loại tổng hợp. Động cơ có tính chính trị, để cho người Hindu giáo và người Mô ha mét giáo sẽ không đánh nhau. Động cơ này không có tính tôn giáo: nó có tính chính trị - để cho Ấn Độ vẫn còn không bị phân chia. Nó không có tác dụng, vì các động cơ chính trị không bao giờ có thể có tác dụng. Chúng là không trung thực, không chân thành về nền tảng.

Và làm sao ông ấy đã cố gắng làm tổng hợp giữa Hindu giáo và Mô ha mét giáo? Chỉ là tổng hợp bề ngoài: chọn vài lí thuyết từ Bhagavad Gita và vài lí thuyết từ Koran, và cố chứng tỏ rằng chúng ngụ ý cùng một điều. Điều đó rất dễ dàng! Nhưng để phủ nhận nó, có cả nghìn thứ trong Koran và nghìn thứ trong Gita là chống đối lẫn nhau. Không nói về chúng. Không đem chúng vào. Chỉ đem những điểm tương ứng thôi.

Đây là tổng hợp bề mặt.

Có một loại tổng hợp khác - Ramakrishna đã làm nó. Ông ấy đã thực hành mọi tôn giáo, gần như tất cả những tôn giáo sẵn có cho ông ấy. Trong sáu tháng ông ấy trở thành người Mô ha mét giáo. Thấy khác biệt này đi. Gandhi đã làm gì? - ông ấy chỉ nhìn vào trong Koran, nhìn vào trong Gita, cố tìm sự tổng hợp trí tuệ nào đó, và tạo ra một loại triết lí tổng hợp. Nhưng nó không có tính tồn tại, nó có tính trí tuệ. Và động cơ là chính trị.

Ramakrishna đã làm gì? Ông ấy đã đạt tới samadhi tối thượng qua Hindu giáo. Không người nào trước ông ấy đã từng làm điều như vậy. Và thế rồi ông ấy nói, "Bây giờ ta muốn theo con đường của Hồi giáo."

Đệ tử của ông ấy đâm ra hoang mang. Họ nói, "Để làm gì? Thầy đã đạt tới!"

Ông ấy nói, "Bây giờ ta muốn thấy liệu ta có thể đạt tới từ con đường đó hay không. Ta đã đi tới đỉnh núi bằng một con đường. Ta sẽ đi xuống thung lũng lần nữa, và ta sẽ bắt đầu đi con đường khác. Ta muốn thấy liệu ta có thể đạt tới cùng đỉnh đó hay không."

Đó là một trong những nỗ lực vĩ đại nhất trong lịch sử nhân loại. Ramakrishna đứng rất một mình trong nỗ lực của ông ấy, đơn độc. Ông ấy trở thành người Mô ha mét giáo. Và khi ông ấy trở thành người Mô ha mét giáo, ông ấy dừng việc đi tới đền thờ Hindu - ông ấy không còn là người Hindu! Ông ấy bắt đầu mặc quần áo của người Mô ha mét giáo, bắt đầu ăn thức ăn của người Mô ha mét giáo. Ông ấy có một người Mô ha mét giáo nấu nướng thức ăn cho ông ấy. Ông ấy thực hành Sufi giáo trong sáu tháng. Thế rồi nhà thờ hồi giáo là chỗ của ông ấy.

Sau sáu tháng ông ấy đã đạt tới đỉnh. Ông ấy tuyên bố với các đệ tử của mình, "Con đường này nữa cũng dẫn tới cùng chỗ. Bây giờ ta sẽ theo con đường khác..."

Ông ấy trở thành Phật tử, ông ấy trở thành người Ki tô giáo... và điều kì lạ nhất mà ông ấy đã làm, điều kì lạ nhất trong tất cả những con đường này là thế này. Ở Bengal có một giáo phái, Krishnaites, những người tin vào Krishna. Và một trong những niềm tin nền tảng của họ là ở chỗ Krishna là người nam duy nhất trong sự tồn tại, và mọi người khác chỉ là bạn gái của Krishna - tất cả đều là nữ. Tất cả! ngay cả đàn ông. Chỉ có một đàn ông, trung tâm, và tất cả đều là bạn gái nhảy múa quanh ông ấy. Cho nên tín đồ của con đường đó phải tin rằng mình là đàn bà. Người đó có thể là đàn ông hay đàn bà - điều đó không thành vấn đề. Đây là một trong những điều nền tảng.

Ramakrishna đi theo con đường đó trong một năm... ông ấy sống như đàn bà, trong say mê của đàn bà. Và phép màu là thế này, trong vòng vài tuần ông ấy bắt đầu bước đi như đàn bà - điều rất khó. Điều đó thực sự khó, vì nó cần bộ xương khác toàn bộ. Vấn đề không phải chỉ là niềm tin. Đàn bà bước đi theo cách nào đó vì có tử cung. Đàn ông không thể bước đi theo cách đó được. Vì tử cung bên trong đàn bà mà sinh lí của cô ấy chuyển động theo cách khác. Nhưng ông ấy bắt đầu bước đi như đàn bà. Mọi người đâm ra phân vân.

Không chỉ điều đó: giọng nói của ông ấy thay đổi - ông ấy bắt đầu nói như đàn bà. Không chỉ điều đó: vú ông ấy bắt đầu phát triển. Các đệ tử của ông ấy rất lo nghĩ. Và không chỉ điều đó: điều huyền bí nhất xảy ra là sau sáu tháng ông ấy bắt đầu thấy kinh. Kinh nguyệt đều đặn! Điều đó không thể nào tin được. Các bác sĩ tới và không thể tin được điều đó xảy ra - đều đặn, hàng tháng.

Ông ấy trở thành đàn bà! Và ông ấy đã đạt tới qua con đường đó nữa.

Đây là tổng hợp có tính tồn tại. Đây là tổng hợp thực. Tổng hợp của Gandhi là trò bịp. Hoàn toàn vô nghĩa. Đây là tổng hợp thực.

Assagioli đã làm cái gì đó chỉ có tính trí tuệ.

Điều chúng ta đang làm ở đây là tổng hợp thực. Và không chỉ về mọi tôn giáo, mà về mọi tâm lí học, mọi yoga nữa. Chúng ta đang cố đi có tính tồn tại vào mọi khả năng mà bất kì con người nào đã từng đi. Chúng ta có thể tạo ra sự tổng hợp lớn nhất mà chưa từng được tạo ra ở bất kì chỗ nào khác.

Nhưng tổng hợp này không có tính trí tuệ: nó có tính tồn tại. Chúng ta đang sống nó. Khi tôi nói về người Sufi, tôi là người Sufi. Và khi bạn nghe tôi về người Sufi, những người thực sự lắng nghe tôi trở thành người Sufi. Thế thì mọi người khác biến mất. Khi chúng ta đi vào thế giới của Thiền, chúng ta là một phần của nó! Chúng ta không là người lạ và người ngoài. Khi tôi nói về các Thiền sư, tôi không nói từ bên ngoài. Tôi không phải là học giả, và bạn không ở đây như học trò. Đây không phải là bài nói, đây là giao cảm. Khi tôi nói về các Thiền sư, tôi là một thiền sư! Và những người yêu tôi, và những người thân thiết với tôi, những người là sannyasin, họ trở thành một với cách tiếp cận đó. Và trong tính một đó, hiểu biết nảy sinh.

Và chúng ta đang đi qua mọi loại khí hậu, mọi loại con đường. Dần dần, dần dần chúng ta sẽ có cả trái đất không phải một Ramakrishna mà hàng nghìn...

Câu hỏi 6

Tại sao tôi không thấy được nghĩa nào trong cuộc sống?

Sống trong bản thân nó không có nghĩa. Sống là cơ hội để tạo ra nghĩa. Nghĩa phải không được khám phá: nó phải được tạo ra. Bạn sẽ tìm ra nghĩa chỉ nếu bạn tạo ra nó. Nó không nằm ở đâu đó đằng sau bụi cây, để cho bạn có thể đi và bạn tìm một chút ít và thấy nó. Nó không có đó như tảng đá mà bạn sẽ tìm thấy. Nó là thơ ca cần soạn ra, nó là bài ca cần được hát, nó là điệu múa cần được múa.

Nghĩa là điệu múa, không phải là tảng đá. Nghĩa là âm nhạc. Bạn sẽ thấy nó chỉ nếu bạn tạo ra nó. Nhớ điều đó.

Hàng triệu người đang sống cuộc sống vô nghĩa vì ý tưởng cực kì ngu xuẩn rằng nghĩa phải được khám phá ra. Dường như nó đã có đó rồi. Mọi điều bạn cần là chỉ kéo tấm màn lên, và nhìn! nghĩa ở đây. Nó không như cái kia.

Cho nên nhớ lấy: Phật tìm ra nghĩa bởi vì ông ấy tạo ra nó. Tôi tìm ra nó vì tôi đã tạo ra nó. Thượng đế không phải là vật mà là việc sáng tạo. Và chỉ những người tạo ra mới tìm thấy. Và điều tốt là nghĩa không nằm đó ở đâu đó, bằng không một người mà đã khám phá ra nó - thế thì cần gì mọi người khác phải khám phá nó?

Bạn không thể thấy được khác biệt giữa nghĩa tôn giáo và nghĩa khoa học sao? Albert Einstein đã khám phá ra lí thuyết tương đối; bây giờ, bạn có phải khám phá nó lần nữa không? Bạn sẽ ngu xuẩn nếu bạn khám phá ra nó lặp đi lặp lại. Phỏng có ích gì? Một người đã làm ra nó; người đó đã trao cho bạn bản đồ. Người đó có thể mất nhiều năm để khám phá, nhưng để bạn hiểu nó sẽ chỉ mất vài giờ. Bạn có thể vào đại học và học.

Phật cũng đã khám phá ra cái gì đó, Zarathustra cũng khám phá ra cái gì đó, nhưng điều đó không giống như khám phá của Albert Einstein. Nó không có đó mà bạn chỉ đi theo Zarathustra và bản đồ của ông ấy và bạn sẽ tìm thấy nó. Bạn sẽ không bao giờ tìm thấy nó. Bạn sẽ phải trở thành một Zarathustra. Thấy khác biệt này đi!

Để hiểu lí thuyết tương đối, bạn không cần trở thành một Albert Einstein, không. Bạn chỉ phải là một người thông minh trung bình, có vậy thôi. Nếu bạn không quá trì trệ, bạn sẽ hiểu nó.

Nhưng để hiểu nghĩa của Zarathustra, bạn sẽ phải trở thành một Zarathustra - ít hơn thế sẽ không có tác dụng. Bạn sẽ phải sáng tạo ra nó lần nữa. Và từng cá nhân đều phải cho sinh thành ra Thượng đế, ra nghĩa, ra chân lí; từng người phải trở nên mang thai với nó và trải qua nỗi đau sinh nở. Từng người phải mang nó trong bụng của mình, nuôi dưỡng nó bằng dòng máu riêng của mình, và chỉ thế người ta mới khám phá ra.

Bây giờ, bạn hỏi tôi: Tại sao tôi không thể thấy được nghĩa nào trong cuộc sống?

Bạn phải chờ đợi thụ động cho nghĩa tới rồi... nó sẽ không bao giờ tới đâu. Đây đã từng là ý tưởng của các tôn giáo quá khứ, rằng nghĩa đã có đó rồi. Nó không phải vậy! Tự do có đó để sáng tạo nó, năng lượng có đó để sáng tạo nó. Cánh đồng có đó để gieo hạt mầm và thu hoạch mùa vụ. Tất cả đều có đó - nhưng nghĩa phải được tạo ra. Đó là lí do tại sao nó là niềm vui thế, cuộc phiêu lưu thế, cực lạc thế.

Cho nên điều đầu tiên: tôn giáo phải có tính sáng tạo. Mãi cho tới giờ, tôn giáo vẫn còn rất thụ động, gần như bất lực. Bạn không mong đợi người tôn giáo có tính sáng tạo. Bạn chỉ mong đợi người đó nhịn ăn, ngồi trong hang, dậy sớm buổi sáng, tụng mật chú... và các loại thứ ngu xuẩn này. Và bạn hoàn toàn được thoả mãn! Người đó đang làm gì? Và bạn ca ngợi người đó vì người đó cứ nhịn ăn dài dài. Có thể người đó là kẻ tự bạo; có thể người đó tận hưởng việc hành hạ bản thân người đó. Người đó ngồi đó khi trời lạnh băng giá, trần trụi, và bạn ca ngợi người đó. Nhưng phỏng có ích gì, giá trị gì trong điều đó? Mọi con vật của thế gian đều trần trụi trong lạnh băng giá - chúng không là thánh. Hay khi trời nóng, người đó ngồi dưới mặt trời nóng dãy, và bạn ca ngợi người đó. Bạn nói, "Trông đấy! đây mới là khổ hạnh vĩ đại." Nhưng người đó đang làm gì? Đóng góp của người đó cho thế giới là gì? Người đó đã thêm cái đẹp gì cho thế giới? Người đó có thay đổi thế giới này chút ít nào không? Người đó có làm cho nó dịu ngọt thêm chút ít, ngát hương thêm chút ít không? Không, bạn không hỏi điều đó.

Bây giờ, tôi bảo bạn, điều này phải được yêu cầu: Ca ngợi một người vì người đó đã tạo ra bài ca. Ca ngợi một người vì người đó đã tạo ra bức điêu khắc đẹp. Ca ngợi một người vì người đó chơi sáo hay thế. Để đây là phẩm chất tôn giáo từ giờ trở đi. Ca ngợi một người vì người đó là người yêu thế - yêu là tôn giáo. Ca ngợi một người, vì người đó thế giới đang trở nên duyên dáng hơn.

Quên mọi điều ngu xuẩn này đi! - nhịn ăn và chỉ ngồi trong hang, hành hạ bản thân người ta hay nằm trên giường đinh. Ca ngợi một người vì người đó đã chăm nom hoa hồng đẹp. Thế giới màu sắc thêm vì người đó. Và thế thì bạn sẽ tìm ra nghĩa.

Nghĩa tới từ tính sáng tạo. Tôn giáo phải trở thành thơ ca hơn, thẩm mĩ hơn.

Và điều thứ hai: đôi khi chuyện xảy ra là bạn tìm nghĩa bởi vì bạn đã kết luận rồi. Từ kết luận bạn tìm nó. Bạn đã quyết định nghĩa gì phải có đó, hay phải có đó... và thế rồi bạn không tìm thấy nó.

Cuộc truy hỏi phải là thuần khiết. Tôi ngụ ý gì khi tôi nói việc truy hỏi phải là thuần khiết? Nó phải hiện hữu mà không có kết luận nào. Nó phải không có tiên nghiệm nào trong nó.

Bạn hỏi: Tại sao tôi không thể thấy được nghĩa nào trong cuộc sống?

Bạn đang tìm nghĩa nào? Bạn phải đang tìm nghĩa nào đó. Bạn sẽ không tìm thấy nó đâu - vì từ chính lúc ban đầu cuộc truy hỏi của bạn bị ô nhiễm, cuộc truy hỏi của bạn là không thuần khiết. Bạn đã quyết định rồi.

Chẳng hạn, nếu một người tới trong vườn của tôi và nghĩ liệu anh ta có thể tìm được viên kim cương ở đó thế thì vườn này là đẹp, và anh ta không thể tìm được viên kim cương, cho nên anh ta nói chẳng có nghĩa gì trong vườn cả... Và có nhiều hoa đẹp thế, và nhiều chim hót thế, và nhiều mầu sắc thế, và gió thổi qua rặng thông, và rêu trên những tảng đá. Nhưng anh ta không thể thấy được nghĩa nào vì anh ta có ý tưởng nào đó: anh ta phải tìm ra viên kim cương, viên Kohinoor - chỉ thế thì sẽ có nghĩa.

Anh ta đang bỏ lỡ nghĩa bởi vì ý tưởng của anh ta. Để cho việc truy hỏi của bạn là thuần khiết đi. Đừng đi với ý tưởng cố định nào. Đi trần trụi và trơ trụi. Đi cởi mở và trống rỗng. Và bạn sẽ thấy không chỉ một nghĩa - bạn sẽ thấy cả nghìn lẻ một nghĩa. Thế thì từng thứ sẽ trở thành có nghĩa. Chỉ hòn đá mầu sáng lên trong ánh mặt trời... hay giọt sương tạo ra cầu vồng nhỏ quanh bản thân nó... hay chỉ đoá hoa nhỏ nhảy múa trong gió... Bạn còn tìm nghĩa nào nữa?

Đừng bắt đầu với kết luận, bằng không bạn đã bắt đầu sai từ chính lúc bắt đầu. Đi mà không có kết luận! Đó là điều tôi ngụ ý khi tôi nói đi nói lại: Đi không có tri thức nếu bạn muốn tìm ra chân lí. Người thông thái không bao giờ tìm ra nó. Tri thức của người đó là rào chắn.

Goldstein chưa bao giờ đi tới buổi biểu diễn ở nhà hát chính thống. Nhân sinh nhật anh ta, con anh ta quyết định tặng anh ta một vé đi xem nhà hát Do Thái.

Đêm hôm sau buổi diễn, họ tới thăm anh ta và hăm hở hỏi anh ta nghĩ gì về buổi diễn.

"Ái chà," anh ta trả lời, "nó đơn giản là vô nghĩa. Khi cô ấy sẵn lòng, anh ta không sẵn lòng. Và khi anh ta sẵn lòng, cô ấy không sẵn lòng. Và khi cả hai đều sẵn lòng, màn hạ xuống!"

Bây giờ, nếu bạn có ý tưởng cố định, thế thì bạn đang chỉ tìm nó, chỉ kiếm nó... Và bởi vì sự hạn hẹp này của tâm trí, mọi cái đang sẵn có bị bỏ lỡ.

Nghĩa phải được tạo ra. Và nghĩa phải được tìm mà không có bất kì kết luận nào. Nếu bạn có thể bỏ tri thức của bạn, cuộc sống sẽ đột nhiên lấy mầu sắc, nó sẽ trở thành phiêu diêu. Nhưng bạn liên tục mang tải những kinh sách, sách vở, lí thuyết, học thuyết, triết lí... bạn bị mất hút trong tất cả những cái đó. Và mọi thứ đã trở thành cố định, hẩu lốn. Và bạn thậm chí không thể nhớ được cái gì là cái gì.

Tâm trí bạn là đống lộn xộn. Lau sạch nó đi! Làm cho nó thành trống trải. Tâm trí trống rỗng là tâm trí tốt nhất. Và những người đã từng bảo bạn rằng tâm trí trống rỗng là xưởng thợ của quỉ đều là nhân viên của quỉ. Tâm trí trống rỗng là gần với Thượng đế hơn bất kì cái gì. Tâm trí trống rỗng không phải là xưởng thợ của quỉ. Quỉ không thể làm được gì nếu không có ý nghĩ.

Với sự trống rỗng quỉ không thể làm được cái gì chút nào. Nó không có cách nào để vào cái trống rỗng.

Nhiều ý nghĩ thế trong tâm trí, trộn lẫn; không cái gì dường như rõ ràng; bạn đã nghe nói nhiều thứ thế từ nhiều nguồn - tâm trí bạn là con quỉ. Và bạn đang cố nhớ, và bạn đã từng được bảo phải nhớ: Đừng quên! Và, một cách tự nhiên, gánh nặng là nhiều tới mức bạn không thể nhớ được. Nhiều thứ bạn đã quên. Nhiều thứ bạn đã tưởng tượng và đã thêm vào theo cách riêng của bạn.

Một người Anh tới thăm Mĩ tham dự một bữa tiệc và nghe một thầy trong buổi lễ cho lời chúc mừng nâng cốc sau:

"Đây là khoảnh khắc hạnh phúc nhất trong đời tôi,

Mệt lử trong vòng tay của vợ của người đàn ông khác - mẹ tôi."

"Trời ơi, điều đó mới thực tuyệt," người Anh tự nhủ thầm. "Mình phải nhớ để dùng nó khi về nhà."

Vài tuần sau đó khi anh ta trở về Anh, anh ta tham dự một bữa chiêu đãi trưa tại nhà thờ và được yêu cầu cho đôi lời nâng cốc. Với giọng như sấm anh ta nói với cả phòng chật cứng:

"Đây là khoảnh khắc hạnh phúc nhất trong đời tôi,

Mệt lử trong vòng tay của vợ của người đàn ông khác..."

Sau việc dừng lại lâu đám đông bắt đầu nhao nhao mất bình tĩnh, trừng trừng nhìn vào diễn giả một cách phẫn nộ. Người bạn của diễn giả ngồi cạnh anh ta thì thào, "Tốt hơn cả anh nên tự giải thích nhanh vào."

"Trời ơi," diễn giả buột miệng, "tôi phải xin lỗi quí vị. Tôi quên mất tên của người đàn bà tươi đẹp."

Điều đó xảy ra. Bạn nhớ điều này - Plato đã nói điều này. Và bạn nhớ điều nọ - Lão Tử đã nói điều nọ. Và bạn nhới điều Jesus đã nói, và điều Mohammed đã nói... và bạn nhớ nhiều thứ. Và họ tất cả đã bị xáo trộn cả lên. Và bạn đã không nói một điều của riêng bạn. Chừng nào bạn chưa nói cái gì đó theo riêng bạn, bạn sẽ bỏ lỡ nghĩa.

Bỏ tri thức và trở nên nhiều sáng tạo hơn đi. Nhớ lấy, tri thức được thu thập - bạn không cần sáng tạo về nó; bạn chỉ phải có tính cảm nhận. Và đó là điều con người đã trở thành: con người bị qui giản lại thành khán giả. Người đó đọc báo, người đó đọc Kinh Thánh và Koran và Gita; người đó đi tới rạp chiếu phim, ngồi đó và xem phim; người đó đi xem đá bóng, hay ngồi trước ti vi, nghe radio... vân vân và vân vân. Hai mươi bốn giờ một ngày người đó chỉ là một loại bất hoạt, một khán giả. Những người khác đang làm các việc, và người đó đơn giản quan sát. Bạn sẽ không tìm được nghĩa bằng việc xem đâu.

Bạn có thể thấy cả nghìn lẻ một người yêu làm tình và bạn sẽ không biết yêu là gì - bạn sẽ không biết cực thích đó bị bỏ mất bằng việc xem. Bạn sẽ phải trở thành người tham gia. Nghĩa tới qua việc tham gia. Tham gia vào trong cuộc sống đi! Tham gia sâu sắc, toàn bộ nhất có thể được đi. Mạo hiểm tất cả để tham gia. Nếu bạn muốn biết điệu vũ là gì, đừng đi và xem vũ công - học nhảy múa, trở thành vũ công. Nếu bạn muốn biết bất kì cái gì, tham gia vào! Đó là cách thức đúng và phải, cách đích thực, để biết một thứ. Và sẽ có nghĩa lớn trong cuộc sống của bạn. Và không chỉ một chiều - nghĩa đa chiều. Bạn sẽ được mưa rào xuống bởi các nghĩa.

Và cuộc sống phải là đa chiều, chỉ thế thì mới có nghĩa. Đừng bao giờ làm cuộc sống thành một chiều. Điều đó nữa cũng là vấn đề.

Ai đó trở thành kĩ sư, và thế rồi người đó nghĩ mọi thứ được kết thúc. Anh ta trở nên bị đồng nhất với việc là kĩ sư. Thế thì cả đời người đó chỉ là kĩ sư. Và có hàng triệu thứ sẵn có. Nhưng anh ta chỉ di chuyển trên một rãnh, trở nên bị chán. Bị chán chường. Bị mệt mỏi, mòn mỏi. Cứ kéo lê. Chờ đợi chỉ cái chết. Nghĩa nào có thể có đó?

Có nhiều mối quan tâm trong cuộc sống đi. Đừng luôn luôn là doanh nhân. Đôi khi chơi nữa. Đừng chỉ là bác sĩ hay kĩ sư, hay hiệu trưởng, hay giáo sư - là nhiều thứ nhất có thể được đi! Chơi bài, chơi violin, hát bài ca, là nhà nhiếp ảnh nghiệp dự, nhà thơ... Tìm thật nhiều thứ có thể trong cuộc sống, và thế thì bạn sẽ có sự giầu có. Và nghĩa là sản phẩm phụ của sự giầu có.

Tôi đã nghe một câu chuyện rất có nghĩa về Socrates:

Socrates, trong khi chờ chết tới trong nhà tù, đã bị ám ảnh bởi một giấc mơ mà cứ thôi thúc ông ấy, "Socrates, làm nhạc đi!" Ông già này cảm thấy mình bao giờ cũng phụng sự nghệ thuật với việc triết lí của mình. Nhưng bây giờ, được khích lệ bởi tiếng nói huyền bí đó, ông ấy biến chuyện ngụ ngôn thành thơ, được viết theo bài thánh ca cho Apollo, và thổi sáo.

Trong đối diện với cái chết, triết lí và âm nhạc đi cùng nhau tay trong tay, và Socrates phúc lạc chưa bao giờ có trước đây.

Ông ấy chưa bao giờ thổi sáo. Đôi khi bên trong ông ấy cứ khăng khăng, "Socrates, làm nhạc đi!" Chỉ đối diện với cái chết! Nó có vẻ buồn cười thế. Và ông chưa bao giờ chơi nhạc, ông ấy chưa bao giờ làm nhạc. Một phần của bản thể của ông ấy vẫn còn ngột ngạt. Vâng, ngay cả một người như Socrates, vẫn còn là một chiều. Phần bị phủ nhận cứ khăng khăng, "Logic là đủ rồi - chút ít âm nhạc sẽ là tốt, sẽ đem tới cân bằng. Biện luận đủ rồi - thổi sáo đi." Và tiếng nói này bền bỉ tới mức ông ấy phải nhân nhượng với nó.

Đệ tử của ông ấy phải đã bị phân vân: "Thầy có điên không vậy? Socrates mà thổi sáo sao?" Nhưng với tôi điều đó rất có ý nghĩa. Âm nhạc không thể là rất hay được, vì ông ấy chưa bao giờ chơi. Tuyệt đối nghiệp dư, chắc phải trẻ con nữa - nhưng dầu vậy cái gì đó được thoả mãn, cái gì đó được bắc cầu. Ông ấy không còn một phía nữa. Lần đầu tiên trong đời, có thể, ông ấy đã tự phát. Lần đầu tiên ông ấy đã làm cái gì đó mà với nó ông ấy không thể đưa ra được bất kì lí do gì. Bằng không, ông ấy là con người hợp lí.

Mới đêm hôm nọ tôi đã đọc một câu chuyện về nhà huyền môn vĩ đại người Hassid, Baal Shem:

Hôm đó là ngày nghỉ, và người Hassid giáo tụ tập để cầu nguyện và để có giao cảm - sat sang - với thầy.

Một người đã tới cùng đứa con chậm phát triển. Người đó có chút ít lo nghĩ về đứa con, cậu bé. Anh ta có thể làm cái gì đó, cho nên anh ta để mắt tới cậu bé. Khi lời cầu nguyện được nói, đứa bé hỏi bố nó, "Con có chiếc còi - con có thể thổi nó được không?"

Người bố nói, "Tuyệt đối không - còi của con đâu," vì anh ta sợ. Nó có thể thậm chí không nghe theo cái ‘không’ của anh ta. Cậu bé chìa chiếc còi ra và bố nó để tay nó vào túi nó, túi của cậu bé. Thế rồi đến nhảy múa, và người bố quên mất và anh cũng bắt đầu nhảy múa. Và người Hassid là những vũ công, những người vui vẻ - tinh hoa của Do Thái giáo, chính tinh tuý của Do Thái giáo là cùng với họ, với những người điên kia.

Khi mọi người đang cầu nguyện Thượng đế và nhảy múa, đột nhiên đứa bé không thể cưỡng lại được thêm nữa. Nó lấy chiếc còi ra và thổi lên. Mọi người choáng! Nhưng Baal Shem tới, ôm ghì cậu bé, và nói, "Lời cầu nguyện của chúng ta được nghe rồi. Không có chiếc còi này, mọi thứ đều vô tích sự - bởi vì đây là thứ tự phát duy nhất ở đây. Mọi thứ khác đều là nghi lễ."

Đừng cho phép cuộc sống của bạn trở thành chỉ là nghi lễ chết. Để có những khoảnh khắc, không giải thích được. Để có vài điều còn huyền bí, với chúng bạn không thể nêu ra lí do nào. Để có vài việc làm mà theo đó mọi người sẽ nghĩ bạn hơi chút điên rồ. Người một trăm phần trăm lành mạnh là chết. Chút ít điên rồ bên cạnh bao giờ cũng là niềm vui lớn. Cứ làm vài điều điên rồ nữa đi. Và thế thì nghĩa sẽ là có thể.

Câu hỏi cuối cùng:

Câu hỏi 7

Tôi không thể buông xuôi theo Thượng đế được, và đấy không phải là bản ngã của tôi mà là tự trọng. Tôi có sai không?

Không có cái ngã. Cái ngã là cái tên khác cho bản ngã. Và bạn ngụ ý gì bởi ‘tự trọng’? Có phẩm chất của tâm thức - nó có thể được gọi là 'sùng kính' - nhưng nó bao giờ cũng không có địa chỉ. Nó không dành cho cái ngã, không dành cho người khác. Nó đơn giản sùng kính cuộc sống.

Khi nó được nói tới, đó chỉ là việc hợp lí hoá. Và con người là láu lỉnh trong việc tìm những từ đẹp cho những thứ xấu. Chúng ta bao giờ cũng có thể che giấu các vết thương của chúng ta và để hoa lên chúng. Và đó là điều bạn đang làm - và bạn cũng nhận biết về nó. Đó là lí do tại sao bạn hỏi: Tôi có sai không? Bạn biết bạn sai.

Và tôi không nói đừng kính trọng cuộc sống - hãy đầy kính trọng cho mọi cuộc sống. Cuộc sống của bạn được bao hàm trong điều đó! Bạn không bị loại trừ khỏi nó. Nhưng nó phải được sùng kính cho mọi cuộc sống. Khi nó chỉ dành cho cái ngã, thế thì cái gì dành cho người khác?

Và đích xác cái ngã này là gì? chỉ là cái tên khác cho bản ngã - bản ngã không phải là cái gì khác. Ý tưởng về tôi... và ý tưởng này là giả, vì bất kì khi nào bạn đi vào trong, nó không bao giờ được tìm thấy ở đó. Không ai đã bao giờ tìm thấy cái ngã nào. Cứ đi và xem... bạn sẽ không tìm thấy nó.

Bồ đề đạt ma được hoàng đế Vũ hỏi, "Ta bị rối loạn nhiều lắm bởi bản ngã của ta, bởi cái ngã này. Và ta đã thử mọi thứ, nhưng ta không thể gạt bỏ được nó. Giúp ta với!"

Bồ đề đạt ma nói, "Sáng sớm mai tới đây, ba giờ sáng. Và tới một mình thôi, và đừng quên mang cái ngã của ông đi cùng ông - và ta sẽ kết thúc nó mãi mãi."

Hoàng đế hoảng sợ. Người này có vẻ điên. "Làm sao người nào có thể kết thúc cái ngã được? Và ông ta ngụ ý gì khi ông ta nói, 'Đừng quên mang nó'?"

Cả đêm hoàng đế không thể ngủ được, lật mình trở người. Nhiều lần hoàng đế quyết định không đi, và ông ấy nói, "Đến một mình thôi" - và ông ấy là người có vẻ rất nguy hiểm. Ở Trung Quốc ông ấy nổi tiếng là Phật man rợ. Ông ấy có đôi mắt rất nguy hiểm. Nếu ông ấy nhìn vào mắt bạn, thế thì trong nhiều tháng bạn sẽ không thể ngủ được. Và ông ấy có vẻ như sát nhân - và ông ấy là kẻ sát nhân. Ông ấy đã giết nhiều đệ tử. Nhiều người đã trở nên chứng ngộ qua ông ấy. Và ông ấy thực sự là đốc công khắc nghiệt.

Ba giờ sáng, trong bóng tối, một mình, với người này... và người ta chẳng bao giờ biết - ông ấy là không thể dự đoán được. Khi ông ấy vào Trung Quốc, ông ấy đã tới với một chiếc giầy dưới chân, chiếc giầy kia để trên đầu. Hoàng đế phân vân, và ông ta nói, "Ông làm gì vậy?"

Ông ấy nói, "Ta đang định chỉ ra cho ông - đây là cách thức ta vậy. Chỉ để cho ông thấy hương vị của kiểu con người ta đang vậy, để cho ông biết từ chính lúc ban đầu ông đang xử trí với ai."

Bây giờ, đi tới người này trong hang núi của ông ấy trong bóng tối... Nhiều lần ông ta quyết định không đi, nhưng hấp dẫn cũng lại lớn - vì con người này không phải là người thường. Vâng, trên bề mặt có vẻ rất khắc nghiệt, nhưng sâu bên dưới là trái tim tử tế nhất có thể có. Ông ấy là mọi từ bi. Cho dù ông ấy khắc nghiệt, đó là vì từ bi của ông ấy.

Chung cuộc, ông ta phải đi. Và khoảnh khắc ông ta tới trước Bồ đề đạt ma... ông ấy đang ngồi đó với cây thiền trượng, và ông ấy nói, "Ông đã tới? Bản ngã của ông đâu? Cái ngã của ông đâu? Ông có đem nó đi cùng ông không? Ta sẽ kết thúc nó mãi mãi."

Hoàng đế nói, "Ông nói về cái gì vậy? Cái ngã là cái mà ta có thể mang đi cùng ta sao?"

Bồ đề đạt ma nói, "Thế thì nó là gì?"

Hoàng đế nói, "Tất nhiên, nó là cái gì đó bên trong."

Bồ đề đạt ma nói, "Thôi được, bên trong hay bên ngoài, không tạo ra khác biệt gì. Thiền trượng của ta có thể vươn tới bất kì chỗ nào! Ông ngồi trước ta đi, nhắm mắt lại, và cố tìm ra nó. Và khoảnh khắc ông thấy nó, nói cho ta rằng ‘Tôi đã tìm thấy’, và ta sẽ giết nó."

Run rẩy và rùng mình, hoàng đế ngồi trước Bồ đề đạt ma. Nhiều giờ trôi qua. Mặt trời bắt đầu mọc. Ông ta nhìn và nhìn... ông ta phải nhìn! vì người này đang ngồi đó với cây thiền trượng của ông ấy. Ông ấy có thể đánh mạnh. Và đến sáng khi mặt trời lên, ông ta đã là người khác toàn bộ. Bồ đề đạt ma nói, "Bây giờ ông có thể mở mắt ra. Nó đâu rồi? Trong ba giờ ông đã nhìn."

Vũ chạm chân Bồ đề đạt ma và nói, "Tôi không thể tìm thấy nó. Tôi nhìn kĩ lắm - tôi chưa bao giờ nhìn kĩ thế. Sự hiện diện của ông làm cho tôi nhìn kĩ. Tôi đã tìm với mọi năng lượng có thể của tôi. Tôi đã không giữ lại cái gì, nhưng tôi đã không tìm thấy nó."

Và Bồ đề đạt ma cười và ông ấy nói, "Vậy là ông thấy đấy? Ta đã kết thúc nó mãi mãi."

Nó không có! Khi bạn không nhìn, nó có. Khi bạn nhìn, nó không có. Đi vào trong... và bạn sẽ không tìm thấy bản ngã nào, cái ngã nào, cái gì. Cái bạn sẽ thấy là cuộc sống vĩnh hằng, vô hạn, và thế thì có kính trọng thực sự cho nó. Nhưng nó chẳng liên quan gì tới bạn hay tôi - nó là sùng kính cuộc sống.

Albert Schweitzer hay dùng thuật ngữ này, 'sùng kính cuộc sống'. Nó đồng nghĩa với tôn giáo. Nhưng, xin bạn, đừng lâm vào hợp lí hoá.

Harry Robinson vừa mới vào phòng khách của nhà thổ thì, bị choáng ngợp, anh ta phát hiện ra bố của anh ta đi xuống cầu thang. Harry lảo đảo lùi lại trong ngạc nhiên. "Bố!" anh ta kêu lên. "Nhân danh Thượng đế bố đang làm gì ở chỗ như thế này?"

Cold Robinson sững sờ tương đương, nhưng nhanh chóng phục hồi. "Bây giờ con trai," ông ta nói, thờ ơ chải bộ com lê của mình, "vì hai mươi đô, con muốn bố làm bận tâm mẹ yêu, làm việc chăm chỉ của con sao?"

Mọi người bao giờ cũng có thể tìm các cách hợp lí hoá cho bất kì cái gì và mọi thứ.

Một bệnh nhân tâm thần Do Thái gây ra việc khuấy động trong viện vì anh ta không ăn thức ăn. "Tôi là người ăn kiêng!" Moskowitz quát lên. "Tôi sẽ không ăn thịt ở thức ăn này. Tôi muốn bữa ăn kiêng!" Thế là người lãnh đạo thuê một phụ nữ Do Thái từ cộng đồng tới để nấu bữa ăn kiêng cho Moskowitz. Mọi người đều ghen tị, vì bữa ăn của Moskowitz ngon hơn nhiều so với bữa ăn của họ.

Đêm thứ sáu quay lại, và Moskowitz đẩy lùi chiếc ghế của mình sau bữa tối với món gà ngon lành, và châm một điếu xì gà lớn. Điều này là quá thể với ông giám đốc, ông ấy gọi Moskowitz vào văn phòng mình.

"Này, trông đây, Moskowitz. Anh trốn đi với kẻ giết người. Anh được bữa ăn ngon nhất vì anh đòi chỉ ăn thức ăn kiêng. Và bây giờ, vào đêm thứ sáu, vào ngày Sabbath, anh miệt thị tôn giáo của anh và hút xì gà!"

Moskowitz đơn thuần nhún vai. "Sao ông tranh cãi với tôi?" anh ta nói. "Tôi điên mà, phải không?"

Nhớ lấy, tâm trí rất tinh ranh. Nó bao giờ cũng tìm ra cách hợp lí hoá. Nó có thể gọi bản ngã là ‘cái ta', 'linh hồn'. Nó có thể gọi thái độ bản ngã là tự trọng, và che giấu bản thân nó đằng sau những lời này.

Bạn phải nghiêm khắc. Bạn phải phơi bày tâm trí của bạn tới tận gốc rễ. Chỉ thế thì mới có khả năng cho bản thể bạn bùng nở trong nở hoa. Tâm trí phải bị loại bỏ, và nó bị bỏ đi chỉ khi nó bị phơi ra. Nó là lừa dối, nó là trí trá.

Xem tiếp Chương 5 - Quay về Mục lục Tập 2

..............................