Read more
Tăng Thân Nhất Hạnh by
Vô Ngã
Thiết Kế Tăng Thân
Sư Ông Làng Mai (Trích pháp thoại ngày 01 tháng 03 năm 2003)

Tự nuôi dưỡng mình là nuôi dưỡng tăng thân
Sáng nay, khi ngồi
thiền, thầy đã quán tưởng về hình ảnh một tế bào trong tăng thân. Thầy thấy
mình là một phần của tăng thân, mình chịu trách nhiệm về sự an toàn, sự hài
hòa, hay sự bất an của tăng thân. Thầy thấy rất rõ rằng tự nuôi dưỡng mình cũng
là đang nuôi dưỡng tăng thân. Giờ phút nào mà mình tự nuôi dưỡng được mình bằng
bước chân, bằng hơi thở, bằng nụ cười, bằng sự vững chãi, bằng sự thảnh thơi
thì giờ phút đó mình đang nuôi dưỡng tăng thân. Và chừng nào mình không tự nuôi
dưỡng mình được thì tăng thân cũng không được nuôi dưỡng, tăng thân bị bỏ đói.
Thầy cũng thấy rằng
khi nào mình có tình thương, mình chăm sóc, mình nuôi dưỡng tăng thân thì tuy
là mình không có ý muốn nuôi dưỡng mình mà kỳ thực lúc đó mình cũng đang được
nuôi dưỡng. Chẳng hạn khi thấy một sư anh, sư chị hay sư em đang có vấn đề mà
mình khởi lòng lân mẫn để tìm tới, và bằng thân hoặc bằng lời, mình chăm sóc
cho người đó, thì tuy rằng mình đang nuôi dưỡng tăng thân mà kỳ thực mình cũng
đang nuôi dưỡng mình. Tự nuôi dưỡng mình tức là nuôi dưỡng tăng thân, và nếu
mình đang nuôi dưỡng tăng thân thì đồng thời mình cũng đang nuôi dưỡng chính
mình. Giữa hai cái đó không có sự phân biệt, vì vậy mình có thể thấy được tính
vô ngã một cách rất rõ ràng.
Thầy cũng thấy rằng
khi mình không thật sự ở trong tăng thân, khi lòng mình không phải là lòng của
tăng thân thì mình không phải là dòng sông mà chỉ là một giọt nước, và mình sẽ
thấy bơ vơ, lạc lõng trong tăng thân. Tuy mình đang ở trong tăng thân nhưng kỳ
thực mình không ở trong tăng thân. Mình đang nghĩ tới một tương lai riêng, một
sự nghiệp riêng, không dính líu tới tương lai và sự nghiệp chung của tăng thân,
vì vậy mình không nuôi dưỡng được mình và mình cũng không nuôi dưỡng được tăng
thân. Trong trường hợp đó, sự có mặt của mình trong tăng thân chỉ có tính hình
thức và không thể nào kéo dài được, thế nào mình cũng sẽ bị văng ra. Mình không
nhận được chất dinh dưỡng từ tăng thân và mình cũng không có khả năng nuôi dưỡng
tăng thân. Sự có mặt của mình chỉ là một sự có mặt hình thức.
Tuệ giác tập thể – phép lạ của tăng thân
Khi nhìn vào một cơ
thể, chúng ta thấy trong cơ thể có nhiều tế bào, và mỗi tế bào có thể là một
cái ngã riêng. Tế bào này không phải là tế bào khác, tế bào não không phải là tế
bào phổi, tế bào ruột không phải là tế bào gan, tế bào gan không phải là tế bào
tim, tế bào tim không phải là tế bào não. Thoạt nhìn, các tế bào có sự khác
nhau, có sự phân biệt, có tên gọi riêng. Nhưng nhìn kỹ thì tất cả tế bào trong
cơ thể có chung một trí tuệ: Chúng làm việc hài hòa với nhau, nuôi dưỡng nhau
và nuôi dưỡng cơ thể. Khi có vi khuẩn đột nhập vào cơ thể thì không phải là bộ
óc hay tư tưởng ra lệnh chống cự, mà trong cơ thể có một phản ứng rất tự nhiên.
Khi đó, cơ thể tự động tạo ra những kháng thể (anti-body) và kéo tới bao quanh
con vi khuẩn mới xâm nhập, không để cho nó sinh sôi nảy nở và đi vào cơ thể,
cho đến khi con vi khuẩn đó không hoạt động gì được và biến thành chất protein
nuôi cơ thể. Không ai ra lệnh cho cơ thể làm điều đó. Cơ thể tự động biết phải
làm gì, rất là mầu nhiệm.
Trong cơ thể không có
một tế bào nào đóng vai trò chỉ huy để ra lệnh các tế bào khác. Không có một
ông vua, một bà hoàng hay một tổng thống trong cơ thể. Ngay trong bộ não của
mình cũng vậy, không có tế bào não nào làm lãnh đạo, và sự hài hòa, thông
thương giữa những tế bào tạo ra một loại trí tuệ. Nhờ trí tuệ đó mà cơ thể biết
cần phải làm gì để đối phó với những bất trắc xảy ra.
Trong một tổ ong,
chúng ta nói tới con ong chúa, và chúng ta có thể nghĩ một cách sai lầm rằng
con ong chúa điều động hết tất cả mọi việc trong tổ ong. Điều đó không đúng.
Ong chúa không làm gì hết, ong chúa chỉ đẻ mà thôi. Tất cả các con ong trong tổ
ong sống một cách rất hòa hợp, giống như những tế bào trong cùng một cơ thể.
Chúng nâng đỡ nhau, đưa đường chỉ lối cho nhau tìm tới những chỗ nào có nhiều
hoa để lấy mật. Sự thật là trong thiên nhiên, mình cũng không thấy một vị chúa
tể, một vị lãnh đạo.
Ngày xưa đức Thế Tôn
đã thấy được điều đó. Ngài đã không đóng vai trò của một người lãnh đạo mà chỉ
đóng vai trò một thành phần của tăng thân, một thành phần có tuệ giác, có
thương yêu. Khi Ngài lớn tuổi, có nhiều thầy hỏi rằng sau khi đức Thế Tôn nhập
diệt thì ai là người thay thế đức Thế Tôn. Đức Thế Tôn đã trả lời rằng Ngài chẳng
cần ai thay thế, và Ngài chưa bao giờ chỉ định một người thay thế. Điều đó có
nghĩa là tất cả chúng ta đều có nhiệm vụ như nhau, và chúng ta phải vận hành
như một cơ thể.
Những phương pháp
sinh hoạt theo giới luật đã phản chiếu được tinh thần đó. Tất cả các quyết định
đều do pháp Tăng già yết ma tạo ra, và tất cả thành viên của tăng thân đều phải
nương theo quyết định của pháp yết ma ấy mà hành trì. Khi các thành phần của
tăng thân ngồi lại, tăng thân có cơ hội truyền thông với nhau, và trong sự thực
tập truyền thông đó, tuệ giác tập thể được phát sinh. Tuệ giác tập thể đó chính
là yếu tố chỉ đạo chứ không phải là sự chỉ đạo của một người. Có thể trong tăng
thân có những người thông minh hơn, có nhiều kinh nghiệm hơn những người khác,
nhưng không phải vì vậy mà những người đó lãnh đạo những thành phần khác. Những
người thông minh, có nhiều kinh nghiệm đó cũng là những thành phần của tăng
thân và họ đóng góp trí thông minh cũng như kinh nghiệm của họ cho tăng thân.
Những thành phần khác của tăng thân cũng có người thông minh và có kinh nghiệm.
Sự góp lại của những thông minh và kinh nghiệm đó trở thành tuệ giác chung.
Chính tuệ giác chung đóng vai trò lãnh đạo tăng thân, chứ không phải là cá
nhân.
Khi tăng thân ngồi
chung để cùng quán chiếu và khám phá ra tuệ giác cần thiết, đó không phải là sự
cộng lại của những kinh nghiệm hay những cái thấy của từng người. Tuệ giác tập
thể không phải là một phép tính cộng. Anh có hai phần tuệ giác, tôi có một phần
tuệ giác, hai cái đó cộng lại thành ba, không phải như vậy. Mỗi người trong khi
làm vườn, tưới rau… đều có những cái thấy mà tăng thân cần đến để xây dựng tăng
thân. Nhưng khi chúng ta họp lại, không phải là chúng ta góp nhặt những cái thấy
riêng để làm thành một cái thấy chung. Không phải như vậy! Không phải đem cộng
cái này với cái khác để thành cái thấy chung. Tại vì nhiều khi có những cái thấy
rất khác nhau, đứng về phương diện hình thức thì nó chống trái nhau, nếu cộng
chung lại thì thành một mớ hổ lốn rất lộn xộn.
Khi tăng thân họp lại,
với niệm và định, sẽ xảy ra rất nhiều điều bất ngờ. Tuệ giác tập thể sẽ sinh ra
những cái thấy mà không cá nhân nào có được. Đó là tài ba của tăng thân. Khi một
cá nhân đưa ra cái thấy của mình thì phải ý thức rằng những người khác trong
tăng thân đều có cái thấy riêng của họ, cái thấy của mình sẽ tới với cái thấy của
họ, và sự va chạm đó làm nứt rạn cái thấy của mọi người. Cái thấy của mọi người
đi qua một quá trình gọi là hóa thân (métamorphose), được thoát xác và đi lên.
Chính mình cũng vậy, sau khi đã nói ra cái thấy của mình, đã tạo ra sự rúng động,
nứt rạn trong cái thấy của người khác thì khi mình nghe một người khác nói ra
cái thấy của họ, chính cái thấy của mình cũng bị va chạm, cũng bị nứt rạn. Khi ấy
mình thoát ra được cái thấy của mình và đi tới một cái thấy cao hơn. Vì vậy
trong buổi họp của tăng thân, điều mầu nhiệm có thể xảy ra, nhưng đó không phải
là sự góp nhặt của tất cả những cái thấy, mà đó là làm cho một cái thấy siêu việt
được thoát hình. Cái thấy đó thực sự là cái thấy của tăng thân, chứ không phải
là cái thấy của từng người, hoặc gom góp tất cả cái thấy của mọi người. Cũng
như trong vật lý nguyên tử, khi một chất điểm va chạm với một chất điểm khác sẽ
tạo ra một chất điểm mới, cái đó gọi là sự va chạm giữa các chất điểm
(collision between particles). Chỉ có trong những buổi gặp gỡ của tăng thân, với
tinh thần mà trong truyền thống gọi là kiến hòa đồng giải, thì mới có thể xảy
ra phép lạ đó mà thôi.
Tăng thân – một sáng tạo phẩm của tâm thức cộng đồng
Tăng thân là gì? Tăng
thân là một sáng tạo phẩm của tâm ta, một sáng tạo phẩm chung của tất cả chúng
ta. Tăng thân đó hùng tráng hay không, hạnh phúc hay không là do chúng ta. Vì vậy
chúng ta phải có bổn phận sáng tạo và thiết kế một tăng thân cho thập đẹp, thật
hùng, thật sáng. Bổn phận thiết kế, sáng tạo đó là bổn phận của mỗi người trong
tăng thân, dù người ấy đang còn rất trẻ. Thiết kế tăng thân là công việc của
chúng ta! Đức Thế Tôn dạy: “Tâm là họa sư”, họa sư có thể họa ra được tất cả mọi
cái mà người ấy muốn. Tăng thân là một tác phẩm mà tâm ta sáng tạo, thiết kế.
Chúng ta đã có những phương pháp thiết kế được trao truyền từ truyền thống và
chúng ta phải tiếp tục sáng tạo thêm.
Thầy đã tham dự những
buổi họp của tăng thân để thiết kế các khóa tu. Thầy đã ngồi như vậy ở xóm Thượng,
xóm Hạ, xóm Mới, xóm Vững Chãi… và thầy thấy tăng thân làm việc rất đẹp. Có một
cái bảng rất lớn và một người phụ trách viết bảng, trong buổi họp, từng người
trong tăng thân đưa ra cái thấy của mình. Những cái thấy đó được ghi lên bảng,
rồi những cái thấy khác tới và làm thay đổi cái thấy ấy. Khi ấy, những cái đã
được viết trên bảng được xóa đi và được thay bằng những cái thấy mới. Nhưng
không có nghĩa là cái thấy mới ấy sẽ đứng yên hoài cho tới cuối buổi họp, tại
vì sau đó còn có thể có những cái thấy khác cao hơn, tốt hơn, sáng hơn. Rồi thì
vị ghi bảng phải lấy khăn lau đi những cái đã viết lên bảng lần thứ ba, thứ tư ấy
và từ từ như vậy, buổi họp đi tới một cái thấy chung của tăng thân và cái thấy
đó giúp cho tăng thân thiết kế được khóa tu như là tăng thân thấy. Chúng ta đã
làm như vậy, chúng ta đang làm như vậy và chúng ta sẽ tiếp tục làm như vậy.
Càng ngày chúng ta sẽ càng làm hay hơn. Cho dù là một người thông minh, một người
có kinh nghiệm, ta không thể nào tự mình thiết kế một khóa tu. Muốn thiết kế một
khóa tu, ta phải nương vào tuệ giác của tăng thân.
Sống và thực tập như một cơ thể
Là những tế bào của
cơ thể tăng thân, mỗi người trong chúng ta đều có một phận sự, đều có một niềm
vui để đóng góp vào hạnh phúc, vào sự vững chãi của tăng thân, cũng như vào sự
thành tựu ý nguyện của tăng thân. Sự thật là nếu chúng ta không sống được như một
cơ thể tăng thân đích thực thì chúng ta không đi xa được trong sự nghiệp chuyển
hóa tự thân, xây dựng tăng thân và phụng sự xã hội.
Tăng thân của chúng
ta không phải là một trường đại học, nơi mà người ta tới ở một thời gian bốn
năm, năm năm, sáu năm để được đào tạo, rồi sau đó mỗi người đi một phương để
làm sự nghiệp riêng, để lo một tương lai riêng. Nếu chúng ta thiết kế một tăng
thân như vậy thì chúng ta không đi xa được.
Chúng ta phải làm như
thế nào để tăng thân trở thành một cơ thể, để chúng ta tiếp tục được nuôi dưỡng
và ta cũng nuôi dưỡng được những người anh, người chị, người em của chúng ta. Nếu
chúng ta có thể làm nên lịch sử, có thể nối tiếp được sự nghiệp cao quý của đức
Như Lai là do chúng ta có thể sống, có thể thực tập được như một cơ thể tăng
thân. Sống và thực tập như vậy, chúng ta thực hiện được những điều mà đức Thế
Tôn mong ước, đó là vượt thoát cái vỏ bản ngã. Thực chứng được vô ngã là đạt tới
tuệ giác, là hạnh phúc lớn nhất của người tu.
Tập thấy, tập hiểu những
khổ đau của sư anh, sư chị, sư em của mình và giúp chữa trị những vết thương ấy,
giúp cho người đó cười lên được, vui lên được, đó không phải là chuyện độ đời,
giúp người, mà là chuyện đem lại hạnh phúc cho chính mình, chuyển hóa chính
mình. Mình làm được như vậy là vì mình đã thấy được tính vô ngã của mình và những
thành phần khác của tăng thân. Chính nhờ xây dựng tăng thân mà ta diệt trừ được
ngã chấp. Đứng trên cái ngã riêng để diệt trừ ngã chấp thì không bao giờ chúng
ta diệt trừ được ngã chấp.
Nếu chúng ta có những buổi pháp đàm trong khóa tu, chúng ta nên đề cập tới đề tài: “Thiết kế, nuôi dưỡng và làm mới tăng thân”, nghĩa là làm thế nào để sống cuộc sống hàng ngày, để tu tập và xây dựng tăng thân, để làm thỏa mãn nhu cầu hiểu biết và thương yêu trong ta với tư cách một cơ thể và bằng tuệ giác của một cơ thể, của một dòng sông.
0 Đánh giá