Read more
Thiền Osho -
Yoga: Alpha và Omega (Tập 5)
Bài giảng về Kinh Yoga của Patanjali
Chương 5. Tám chi của yoga
Powered by RedCircle
28. Bằng việc thực hành các bước khác nhau
của yoga để phá huỷ không thuần khiết, nảy sinh chói sáng tâm linh phát triển
thành nhận biết về thực tại.
29. Tám bước của yoga là: yam, tự kiềm chế;
niyam, tuân thủ cố định; asan, tư thế; pranayam, điều hoà hơi thở; pratyahar,
trở về; dharana, tập trung; dhyan, thiền; samadhi, định.
Ánh sáng bạn tìm là bên trong bạn.
Cho nên việc tìm sẽ là tìm vào bên trong. Nó không phải là cuộc hành trình tới
mục đích nào đó trong không gian bên ngoài; nó là cuộc hành trình vào không
gian bên trong. Bạn phải đạt tới cốt lõi của bạn. Cái mà bạn tìm đã ở bên trong
bạn rồi. Bạn chỉ phải bóc củ hành: hết tầng nọ tới tầng kia của dốt nát có đó.
Kim cương ẩn kín trong bùn; kim cương không định được tạo ra. Kim cương đã có
đó rồi - chỉ các tầng bùn phải được loại bỏ.
Điều này là rất căn bản cần hiểu:
kho báu đã có đó. Có thể bạn không có chìa khoá. Chìa khoá phải được tìm ra, nhưng
không phải là kho báu. Điều này là cơ sở, rất căn bản, bởi vì toàn thể nỗ lực sẽ
phụ thuộc vào hiểu biết này. Nếu kho báu phải được tạo ra, thế thì nó sẽ là quá
trình rất lâu; và không ai có thể chắc chắn liệu nó có thể được tạo ra hay
không. Chỉ chìa khoá phải được tìm ra. Kho báu có đó, ngay cạnh. Vài tầng khoá
phải được loại bỏ.
Đó là lí do tại sao việc tìm kiếm
chân lí là phủ định. Nó không phải là tìm kiếm khẳng định. Bạn không thêm cái
gì đó vào bản thể bạn; thay vì thế bạn phải xoá bỏ đi cái gì đó. Bạn phải cắt bỏ
cái gì đó từ bạn. Tìm kiếm chân lí là giải phẫu. Nó không phải là thuốc; nó là
giải phẫu. Không cái gì được thêm vào cho bạn; thay vì thế là điều ngược lại,
cái gì đó phải bị loại bỏ khỏi bạn, bị phủ định. Do đó, có phương pháp của
Upanishads: neti, neti. Nghĩa của neti, neti là: cứ phủ định cho tới khi bạn đạt
tới người phủ định; cứ phủ định cho tới khi không có khả năng nào để phủ định,
chỉ bạn còn lại, bạn trong cốt lõi của bạn, trong tâm thức của bạn điều không
thể bị phủ định - bởi vì ai sẽ phủ định nó? Cho nên cứ phủ định, "Ta không
là cái này không là cái nọ." Cứ tiếp diễn, "neti, neti..." Thế rồi
một điểm tới khi chỉ bạn có đó, người phủ định; không có gì khác để cắt bỏ thêm
nữa, cuộc giải phẫu xong rồi; bạn đã đi tới kho báu.
Nếu điều này được hiểu đúng, thế
thì gánh nặng không rất nặng; việc tìm kiếm là rất nhẹ. Bạn có thể đi dễ dàng,
biết rõ mọi lúc trên đường rằng kho báu có thể bị quên lãng, nhưng nó không bị
mất. Bạn có thể không có khả năng biết đích xác nó ở đâu, nhưng nó ở bên trong
bạn. Bạn có thể tin chắc; không có không chắc chắn về nó. Thực ra ngay cả bạn
muốn đánh mất nó bạn cũng không thể nào làm mất nó được, bởi vì nó là chính bản
thể bạn. Nó không phải là cái gì đó bên ngoài bạn; nó là cố hữu.
Mọi người tới tôi và họ nói,
"Chúng tôi đang tìm Thượng đế.' Tôi hỏi họ, "Bạn đã lạc ngài ở đâu?
Sao bạn tìm? Bạn đã lạc ngài chỗ nào đó sao? Nếu bạn đã lạc ngài ở đâu đó, thế
thì nói cho tôi bạn đã lạc ngài ở đâu, bởi vì chỉ chỗ đó bạn mới có khả năng
tìm ra ngài." Họ nói, "Không, chúng tôi đã không lạc ngài." Thế
thì tại sao bạn tìm? Thế thì cứ nhắm mắt lại đi. Có thể bởi vì việc tìm kiếm bạn
không thể tìm ra ngài. Có thể bạn quá bận tâm với việc tìm; bạn đã không nhìn
vào bản thể bên trong riêng của bạn: rằng vua của các vua đã ngồi đó rồi, chờ đợi
bạn về nhà. Và bạn là người tìm kiếm lớn cho nên bạn đi tới Mecca và Medina,
Kashi, và Kailash. Bạn là người tìm kiếm lớn. Bạn đi khắp thế giới, ngoại trừ một
chỗ - nơi bạn đang hiện hữu. Người tìm kiếm là cái được tìm... khi người ta
tĩnh lặng và yên tĩnh.
Không gì mới được đạt tới. Người
ta đơn giản hiểu rằng nhìn ra ngoài là toàn thể việc bỏ lỡ vấn đề. Nhìn vào
trong đi, nó ở đó. Nó bao giờ cũng ở đó. Chưa bao giờ nó không có đó một khoảnh
khắc - và sẽ không bao giờ có khoảnh khắc không có nó - bởi vì Thượng đế không
phải ở ngoài, chân lí không phải ở ngoài bạn: nó là bạn được tôn lên; nó là bạn
trong huy hoàng toàn bộ của bạn; nó là bạn trong thuần khiết tuyệt đối của bạn.
Nếu bạn hiểu điều này, thế thì những kinh này của Patanjali sẽ rất đơn giản.
Bằng việc thực hành các bước
khác nhau của yoga để phá huỷ không thuần khiết, nảy sinh chói sáng tâm linh
phát triển thành nhận biết về thực tại.
Ông ấy không nói rằng cái gì đó
là được tạo ra; ông ấy đang nói cái gì đó để bị phá huỷ. Bạn đã là nhiều hơn bản
thể bạn - đây là vấn đề. Bạn đã thu thập quá nhiều thứ quanh bạn, kim cương đã
thu thập quá nhiều bùn. Bùn phải được gột đi. Và, đột nhiên, có kim cương.
"Bằng việc thực hành các bước khác nhau của yoga để phá huỷ không thuần khiết..."
Đó không phải là việc tạo ra thuần khiết hay tính linh thiêng hay tính thiêng
liêng; Nó chỉ là việc phá huỷ tính không thuần khiết. Bạn là thuần khiết. Bạn
là linh thiêng. Toàn thể con đường trở thành khác toàn bộ. Thế thì vài điều phải
được cắt và bỏ đi; vài điều phải bị khử bỏ.
Sâu bên dưới đây là nghĩa của
tính chất sannyas, từ bỏ. Nó không phải là từ bỏ nhà, không từ bỏ gia đình,
không từ bỏ con cái - điều đó có vẻ quá tàn nhẫn. Và làm sao con người của từ
bi có thể làm được điều đó? Nó không phải là từ bỏ vợ, bởi vì điều đó không phải
là vấn đề chút nào. Vợ không cản trở Thượng đế; con không tạo ra rào chắn mà
nhà cũng không. Không, nếu bạn từ bỏ họ bạn đã không hiểu. Từ bỏ cái gì đó khác
mà bạn đã thu thập bên trong bản thân bạn.
Nếu bạn muốn từ bỏ nhà, từ bỏ
nhà thực đi; tức là, thân thể mà trong đó bạn sống và cư ngụ. Và với từ bỏ tôi
không ngụ ý tự tử, bởi vì điều đó sẽ không phải là từ bỏ. Chỉ cần biết rằng bạn
không là thân thể là đủ. Không cần phải tàn nhẫn với thân thể nữa. Bạn có thể không
phải là thân thể, nhưng thân thể cũng là của Thượng đế. Bạn có thể không phải
là thân thể, nhưng thân thể đang sống động theo cách riêng của nó. Nó cũng cùng
chia sẻ cuộc sống; nó là một phần của sự tồn tại này. Đừng tàn nhẫn với nó. Đừng
bạo hành với nó. Đừng là kẻ tự bạo.
Người tôn giáo gần như bao giờ
cũng trở thàn tự bạo. Hay họ đã thế rồi - tôn giáo trở thành việc hợp lí hoá và
họ bắt đầu hành hạ bản thân họ. Đừng là người tự hành hạ mình. Có hai kiểu hành
hạ và người bạo hành: một kiểu, những kẻ tàn bạo hành hạ người khác - chính
khách, Adolf Hitlers; và thế rồi có những người tự hành hạ - cái gọi là người
tôn giáo, thánh nhân, mahatmas, những người hành hạ bản thân họ - họ là người tự
bạo. Cả hai là như nhau: bạo hành là như nhau. Dù bạn hành hạ thân thể bất kì
ai khác hay thân thể riêng của bạn cũng không khác biệt gì - bạn hành hạ tất cả
như nhau.
Từ bỏ không phải là tự hành hạ.
Nếu nó là tự hành hạ đó chỉ là chính trị đứng lộn đầu. Có thể bạn hèn thế bạn
không thể xoay xở hành hạ được người khác, cho nên bạn có thể hành hạ chỉ mỗi
thân thể bạn. Chín mươi chín trong số một trăm người tôn giáo là người tự hành
hạ mình, kẻ hèn nhát. Họ muốn hành hạ người khác, nhưng có sợ hãi và nguy hiểm
và họ không thể làm điều đó được. Cho nên họ đã tìm ra nạn nhân rất hồn nhiên,
mong manh, bất lực: thân thể riêng của họ. Và họ hành hạ nó theo cả triệu cách.
Không, từ bỏ nghĩa là tri thức;
từ bỏ nghĩa là nhận biết; từ bỏ nghĩa là nhận ra - nhận ra sự kiện rằng bạn
không là thân thể. Nó được kết thúc. Bạn sống trong nó vẫn biết rõ rằng bạn
không là nó. Không bị đồng nhất, thân thể là đẹp. Nó là một trong những điều bí
ẩn nhất trong sự tồn tại. Nó là chính ngôi đền nơi vua của các vua đang ẩn nấp.
Khi bạn hiểu từ bỏ nghĩa là gì,
bạn hiểu đây là neti, neti. Bạn nói, "Tôi không là thân thể này, bởi vì
tôi nhận biết về thân thể; chính nhận biết làm cho tôi tách rời và khác biệt.'
Đi sâu hơn đi. Cứ bóc củ hành: "Tôi không là ý nghĩ, bởi vì chúng tới và
đi nhưng tôi còn lại. Tôi không là xúc động..." Chúng tới, thỉnh thoảng rất
mạnh, và bạn quên mất bản thân mình hoàn toàn trong chúng, nhưng chúng đi. Có một
thời gian chúng đã không có, bạn đã có; có một thời gian chúng có, và bạn bị ẩn
trong chúng. Lại có thời gian khi chúng đã đi và bạn đang ngồi đó. Bạn không thể
là chúng được. Bạn là tách rời.
Cứ bóc củ hành: không, bạn
không là thân thể; bạn không là suy nghĩ; bạn không là tình cảm. Và nếu bạn biết
rằng bạn không là ba tầng này, bản ngã của bạn đơn giản biến mất không để lại dấu
vết nào đằng sau - bởi vì bản ngã của bạn không là gì ngoài việc đồng nhất với
ba tầng này. Thế thì bạn có, nhưng bạn không thể nói "tôi." Từ này mất
nghĩa. Bản ngã không có đó; bạn đã về nhà.
Đây là nghĩa của tính chất
sannyas: nó phủ định mọi điều bạn không là nhưng bị đồng nhất với. Đây là cuộc
giải phẫu. Đây là phá huỷ.
"Bằng việc thực hành các
bước khác nhau của yoga để phá huỷ không thuần khiết..." Và đây là không
thuần khiết: nghĩ bản thân bạn là cái mà bạn không là, chính là không thuần nhất.
Đừng hiểu lầm tôi, bởi vì có mọi khả năng bạn có thể hiểu lầm rằng thân thể là
thuần khiết. Tôi không nói điều đó. Bạn có thể có nước thuần khiết trong một
bình và sữa thuần khiết trong bình khác. Trộn hai bình lại: bây giờ chất trộn
không thuần khiết gấp đôi. Cả hai đã thuần khiết: nước là thuần khiết, đích xác
từ sông Hằng, và sữa là thuần khiết. Bây giờ bạn trộn hai thứ thuần khiết và một
thứ không thuần khiết được sinh ra - không phảo là thuần khiết được gấp đôi. Điều
gì đã xảy ra? Tại sao bạn gọi thứ trộn lẫn nước và sữa này là không thuần khiết?
Không thuần khiết nghĩa là đưa vào phần tử ngoại, cái không thuộc vào nó, cái
không tự nhiên với nó, cái là kẻ xâm nhập, cái đã xâm lấn vào lãnh thổ của nó.
Không chỉ có chuyện sữa là không thuần khiết, nước cũng không thuần khiết. Hai
cái thuần khiết gặp gỡ và trở thành không thuần khiết.
Cho nên khi tôi nói từ bỏ cái
không thuần khiết, tôi không ngụ ý rằng thân thể bạn là không thuần khiết, tôi
không ngụ ý rằng tâm trí bạn là không thuần khiết, tôi không ngụ ý thậm chí rằng
tình cảm của bạn là không thuần khiết. Không cái gì là không thuần khiết -
nhưng khi bạn bị đồng nhất, trong đồng nhất đó là không thuần khiết. Mọi thứ là
thuần khiết. Thân thể bạn là hoàn hảo nếu nó vận hành theo cách riêng của nó và
bạn không can thiệp. Tâm thức của bạn là thuần khiết nếu nó vận hành theo cách
riêng của nó và thân thể không can thiệp. Nếu bạn sống sự tồn tại không can thiệp
bạn là thuần khiết. Mọi thứ là thuần khiết. Tôi không kết án thân thể. Tôi chưa
bao giờ kết án cái gì. Làm nó thành điểm bao giờ cũng được ghi nhớ: tôi không
là người kết án. Mọi thứ là đẹp như nó vậy. Nhưng đồng nhất tạo ra không thuần
nhất.
Khi bạn bắt đầu nghĩ bạn là
thân thể, bạn đã xâm phạm vào thân thể. Và khi bạn xâm phạm vào thân thể, thân
thể lập tức phản ứng và xâm phạm vào bạn. Thế thì có không thuần khiết.
Patanjali nói, "Bằng việc
thực hành các bước khác nhau của yoga để phá huỷ không thuần khiết..." phá
huỷ căn cước, sự đồng nhất; phá huỷ đống lộn xộn mà bạn đã lâm vào - những hỗn
độn, nơi mọi thứ đã trở thành mọi thứ khác. Không cái gì là rõ ràng. Không
trung tâm nào vận hành theo cách riêng của nó; bạn đã trở thành đám đông. Mọi
thứ cứ can thiệp vào bản tính của nhau. Đây là không thuần khiết.
"...phá huỷ không thuần
khiết, nảy sinh chói sáng tâm linh..." Và một khi không thuần khiết bị phá
huỷ, đột nhiên có chói sáng. Nó không tới từ bên ngoài; nó là bản thể bên trong
nhất của bạn trong sự thuần khiết của nó, trong hồn nhiên của nó, trong tính
trinh nguyên của nó.
Chói sáng nảy sinh trong bạn. Mọi
thứ đều rõ ràng: đám đông lẫn lộn mất rồi, sáng tỏ của cảm nhận nảy sinh. Bây
giờ bạn có thể thấy mọi thứ như nó vậy: không có phóng chiếu, không có tưởng tượng,
không có suy đồi của bất kì thực tại nào. Bạn đơn giản thấy mọi thứ như chúng vậy.
Mắt bạn trống rỗng, bản thể bạn im lặng. Bây giờ, bạn không có gì trong bạn,
cho nên bạn không thể phóng chiếu được. Bạn trở thành người nhìn thụ động, nhân
chứng, sakshin - và đó là sự thuần khiết của bản thể. "... nảy sinh chói
sáng tâm linh phát triển thành nhận biết về thực tại."
Thế thì, có tám bước của yoga.
Theo tôi thật chậm, bởi vì ở đây là giáo huấn trung tâm của Patanjali: Yam,
niyam, asan, pranayam, pratyahar, dharana, dhyan. samadhiya ashto angani.
Tám bước của yoga là: yam, tự
kiềm chế; niyam, tuân thủ cố định; asan, tư thế; pranayam, điều hoà hơi thở;
pratyahar, trở về; dharana, tập trung; dhyan, thiền; samadhi, nhập định.
Tám bước của yoga. Đây là toàn
thể khoa học của yoga trong một câu, trong một hạt mầm. Nhiều điều được ngụ ý.
Thứ nhất, để tôi nói cho bạn đích xác nghĩa của từng bước. Và nhớ lấy,
Patanjali gọi chúng là các bước và chi, cả hai. Chúng là cả hai. Chúng là bước
vì người ta phải tuân theo bước nọ rồi bước kia, có trình tự trưởng thành.
Nhưng chúng không chỉ là bước: chúng là các chi của thân yoga. Chúng có thống
nhất bên trong, thống nhất hữu cơ nữa, đó là nghĩa của chi.
Chẳng hạn, tay tôi, chân tôi,
tim tôi - chúng không hoạt động tách biệt. Chúng không tách biệt; chúng là sự thống
nhất hữu cơ. Nếu tim dừng, tay sẽ không chuyển động. Mọi thứ đều được nối với
nhau. Chúng không chỉ giống như các bậc trên chiếc thang, vì mọi bậc trên thang
đều tách biệt. Nếu bậc này hỏng thì toàn thể thang không hỏng. Cho nên
Patanjali nói chúng là các bước, bởi vì chúng có trưởng thành tuần tự nào đó -
nhưng chúng cũng là angas, các chi của một thân, hữu cơ. Bạn không thể bỏ được
bất kì cái nào trong chúng. Các bước có thể bị bỏ; các chi không thể bị bỏ. Bạn
có thể nhảy qua hai bước trong một cú nhảy, bạn có thể bỏ một bước, nhưng chi
không thể bị bỏ; chúng không phải là các phần máy móc. Bạn không thể loại bỏ
chúng được. Chúng làm ra bạn. Chúng thuộc vào cái toàn thể; chúng không tách biệt.
Cái toàn thể vận hành qua chúng như một đơn vị hài hoà.
Cho nên tám chi này của yoga vừa
là các bước, các bước theo nghĩa rằng bước nọ theo sau bước kia, và chúng ở
trong quan hệ sâu sắc. Bước thứ hai không thể tới trước bước thứ nhất - bước thứ
nhất phải là thứ nhất và bước thứ hai phải là thứ hai. Và bước thứ tám sẽ tới ở
thứ tám - nó không thể là thứ tư được, nó không thể là thứ nhất được. Cho nên
chúng là các bước và chúng là đơn vị hữu cơ nữa.
Yam nghĩa là tự kiềm chế. Trong
tiếng Anh từ này trở nên hơi khác. Không phải là hơi khác, thực sự, toàn thể
nghĩa của yam bị mất - bởi vì trong tiếng Anh tự kiềm chế có vẻ giống như kìm
nén, đè nén. Và hai từ này, kìm nén và đè nén, theo Freud, đã trở thành những từ
tục tĩu, xấu. Tự kiềm chế không phải là kìm nén. Vào thời mà Patanjali dùng từ
yam nó có nghĩa khác toàn bộ. Từ thay đổi. Ngay cả bây giờ, ở Ấn Độ nữa,
samyam, từ bắt nguồn từ yam, nghĩa là kiểm soát, kìm nén. Nghĩa bị mất.
Bạn có thể đã nghe một giai thoại.
Chuyện kể về Vua George I của England rằng ông ấy tới gặp nhà thờ thánh John
khi nó được xây dựng. Đó là một kiệt tác nghệ thuật. Người xây dựng, kiến trúc
sư, nhà nghệ sĩ, đã hiện diện ở đó; tên ông ấy là Christopher Wren. Nhà vua
nhìn ông ấy và khen ngợi ông ấy. Nhà vua nói ba từ: ông ấy nói, "Nó buồn
cười. Nó dễ sợ. Nó nhân tạo." Christopher Wren vui mừng với lời ca tụng...
nhưng bạn đơn giản sẽ ngạc nhiên. Những từ đó không có cùng nghĩa nữa. Vào những
ngày đó, ba trăm năm trước, buồn cười thường được dùng để ngụ ý kinh ngạc, dễ sợ
được dùng ngụ ý hứng khởi kính nể, và nhân tạo được dùng để ngụ ý đẹp.
Từng từ đều có tiểu sử, và nó
thay đổi nhiều lần. Khi cuộc sống thay đổi, mọi thứ thay đổi: các từ lấy mầu sắc
mới. Và, thực ra, những từ có năng lực thay đổi, chỉ chúng mới còn sống; bằng
không chúng đi tới chết. Những từ chính thống, ngần ngại với thay đổi, chúng chết.
Những từ sống, từ có năng lực thu thập nghĩa mới quanh chúng, chỉ chúng mới sống;
và chúng sống trong nhiều, nhiều nghĩa, trong hàng thế kỉ. Yam là từ hay vào thời
của Patanjali, một trong những từ đẹp... Sau Freud, từ này đã trở thành xấu -
không chỉ nghĩa đã thay đổi, nhưng toàn thể hương thơm, toàn thể hương vị của từ
này.
Với Patanjali tự kiềm chế không
có nghĩa là kìm nén bản thân người ta. Nó đơn giản nghĩa là định hướng cuộc sống
của người ta - không kìm nén năng lượng, nhưng có chiều hướng, cho chúng chiều
hướng. Bởi vì bạn có thể sống một cuộc sống như vậy, điều cứ đi theo các hướng
đối lập, theo nhiều hướng - thế thì bạn sẽ không bao giờ đạt tới đâu cả. Nó
cũng giống như chiếc xe ô tô: người lái xe lái đi vài dặm lên bắc, thế rồi đổi
ý; đi vài dặm xuống nam, thế rồi đổi ý; thế rồi đi vài dặm sang tây, thế rồi đổi
ý; và cứ đi thế theo cách này. Người đó sẽ chết nơi người đó đã được sinh ra.
Người đó chưa bao giờ đạt tới bất kì đâu. Người đó sẽ không bao giờ cảm thấy
hoàn thành. Bạn có thể đi theo nhiều cách, nhưng chừng nào bạn còn chưa có hướng,
bạn vẫn đi một cách vô dụng. Bạn sẽ cảm thấy ngày càng thất vọng hơn và không
gì khác.
Để tạo ra phương tiện tự kiềm
chế, đầu tiên cho sinh lực của bạn chiều hướng đi. Sinh lực bị giới hạn. Nếu bạn
cứ dùng nó theo cách ngớ ngẩn, cách không có chiều hướng, bạn sẽ không đạt tới
đâu cả. Bạn sẽ bị trống rỗng năng lượng sớm hay muộn - và trống rỗng đó sẽ
không là trống rỗng của vị phật; nó sẽ đơn giản là trống rỗng phủ định, không
cái gì bên trong, bình chứa trống rỗng. Bạn sẽ chết trước khi bạn chết. Nhưng
những năng lượng giới hạn này mà đã được trao cho bạn bởi tự nhiên, sự tồn tại,
Thượng đế hay bất kì cái gì bạn thích gọi nó; những năng lượng giới hạn này có
thể được dùng theo cách chúng có thể trở thành cánh cửa cho điều vô giới hạn. Nếu
bạn đi đúng, nếu bạn di chuyển có ý thức, nếu bạn di chuyển tỉnh táo, thu lấy mọi
năng lượng của bạn và đi theo một hướng, nếu bạn không là đám đông mà trở thành
một cá nhân - đó là nghĩa của yam.
Bình thường bạn là đám đông,
nhiều tiếng nói bên trong. Tiếng này nói, "Đi theo hướng này"; tiếng
khác nói, "Cái đó vô dụng. Đi theo cái này." Tiếng này nói, "Đi
tới đền chùa"; tiếng khác nói, "Nhà hát tốt hơn." Và bạn không
bao giờ thoải mái ở bất kì đâu bởi vì bất kì chỗ nào bạn ở, bạn sẽ hối hận. Nếu
bạn đi tới nhà hát tiếng nói ủng hộ cho đền chùa sẽ cứ tạo ra vấn đề cho bạn:
"Mình làm gì ở đây phí thời gian của mình? Mình đáng phải ở đền chùa chứ...
và lời cầu nguyện là hay. Và chẳng ai biết cái gì đang xảy ra ở đó - và, chẳng
ai biết, đây có thể đã là cơ hội cho chứng ngộ của mình và mình đã bỏ lỡ."
Nếu bạn đi tới đền chùa, lại cùng điều đó - tiếng nói đòi đi nhà hát sẽ cứ nói:
"Mình làm cái gì ở đây? Như đồ ngốc mình ngồi ở đây. Và mình đã cầu nguyện
trước đây rồi mà chẳng cái gì xảy ra. Sao mình phí thời gian của mình?" Và
khắp quanh bạn, bạn sẽ thấy những người ngu đang ngồi và làm những điều vô dụng
- chẳng cái gì xảy ra. Trong nhà hát ai biết kích động nào, cực lạc nào là có
thể? Bạn đang bỏ lỡ.
Nếu bạn không là cá nhân, một bản
thể đơn nhất, dù bạn ở bất kì đâu, bạn bao giờ cũng bỏ lỡ. Bạn sẽ không bao giờ
ở nhà ở bất kì đâu. Bạn bao giờ cũng sẽ đi đâu đó chỗ này chỗ khác và không bao
giờ tới bất kì đâu. Bạn sẽ trở nên điên. Cuộc sống chống lại yam sẽ trở thành
điên. Không có gì ngạc nhiên là ở phương Tây nhiều người điên tồn tại hơn ở
phương Đông. Phương Đông - cố ý, không cố ý - vẫn theo cuộc sống của tự kiềm chế
một chút. Ở phương Tây nghĩ về tự kiềm chế có vẻ giống như trở thành nô lệ; chống
lại tự kiềm chế có vẻ giống như bạn tự do, độc lập. Nhưng chừng nào bạn còn
chưa là cá nhân, bạn không thể tự do được. Tự do của bạn sẽ là lừa dối; nó sẽ
không là gì khác ngoài tự tử. Bạn sẽ giết chết bản thân bạn, phá huỷ các khả
năng của bạn, năng lượng của bạn; và một ngày nào đó bạn sẽ cảm thấy rằng toàn
thể cuộc sống bạn đã thử nhiều thế mà chẳng thu được cái gì, không trưởng thành
nào đã bắt nguồn từ nó.
Tự kiềm chế nghĩa là, nghĩa đầu
tiên: cho cuộc sống một chiều hướng. Tự kiềm chế nghĩa là trở nên được định tâm
thêm chút ít. Làm sao bạn có thể trở nên được định tâm thêm chút ít? Một khi bạn
cho cuộc sống của bạn một chiều hướng, ngay lập tức một trung tâm xảy ra bên
trong bạn. Chiều hướng tạo ra trung tâm; thế thì trung tâm cho chỉ đạo. Và
chúng hoàn thành lẫn cho nhau.
Chừng nào bạn chưa tự kiềm chế,
bước thứ hai là không thể được - đó là lí do tại sao Patanjali gọi chúng là các
bước. Bước thứ hai là niyam, tuân thủ cố định: cuộc sống có kỉ luật, cuộc sống
có sự đều đặn về nó, cuộc sống được sống theo cách rất kỉ luật, không cuồng nhiệt.
Đều đặn... nhưng điều đó nữa với bạn sẽ có vẻ giống như cảnh nô lệ. Mọi từ hay
vào thời của Patanjali đã trở thành xấu bây giờ. Nhưng tôi bảo bạn, chừng nào bạn
còn chưa có sự đều đặn trong cuộc sống của bạn, chưa có kỉ luật, bạn sẽ là nô lệ
của bản năng của bạn - và bạn có thể nghĩ đây là tự do, nhưng bạn sẽ là nô lệ của
mọi ý nghĩ vô định. Điều đó không phải là tự do. Bạn có thể không có người chủ
hữu hình nào, nhưng bạn sẽ có nhiều người chủ vô hình bên trong bạn; và họ sẽ cứ
chi phối bạn. Chỉ người có sự đều đặn về mình mới có thể trở thành người chủ
ngày nào đó.
Điều đó nữa cũng vẫn là điều xa
xăm, bởi vì người chủ thực xảy ra chỉ khi bước thứ tám được đạt tới - đó là mục
đích. Thế thì người ta trở thành một jina, người chinh phục. Thế thì người ta
trở thành vị phật, người thức tỉnh. Thế thì người ta trở thành một Christ, vị cứu
tinh, bởi vì nếu bạn được cứu, đột nhiên, bạn trở thành cứu tinh cho người
khác. Không phải là bạn cố cứu họ đâu: chính sự hiện diện của bạn là ảnh hưởng
cứu giúp. Bước thứ hai là niyam, tuân thủ cố định.
Bước thứ ba là tư thế. Và mọi
bước đều bắt đầu từ bước thứ nhất, bước trước nó: khi bạn có sự đều đặn trong
cuộc sống, chỉ thế thì bạn mới có thể đạt tới tư thế, asan. Thỉnh thoảng thử
asan đi; chỉ thử ngồi im lặng. Bạn không thể ngồi được - thân thể cố nổi loạn
chống lại bạn. Đột nhiên bạn bắt đầu cảm thấy đau đây đó. Chân tê dại đi. Đột
nhiên bạn cảm thấy, ở nhiều điểm trên thân thể, sự bất ổn. Bạn chưa bao giờ cảm
thấy điều đó. Tại sao có chuyện chỉ ngồi im mà nhiều vấn đề thế nảy sinh? Bạn cảm
thấy kiến đang bò lên. Nhìn, và bạn sẽ thấy chẳng có con kiến nào; thân thể
đang lừa bạn. Thân thể không sẵn sàng bị khép vào kỉ luật. Thân thể đang gây
chuyện. Thân thể không muốn nghe theo bạn. Nó đã trở thành người chủ riêng của
nó. Và bạn bao giờ cũng tuân theo nó. Bây giờ, ngay cả ngồi im trong vài phút
đã trở thành gần như không thể được.
Mọi người trải qua địa ngục thế
nếu bạn bảo họ chỉ ngồi im lặng. Nếu tôi nói điều này cho ai đó người đó nói,
"Chỉ ngồi im, không làm gì cả sao?" - dường như "làm" là nỗi
ám ảnh. Người đó nói, "Ít nhất cho tôi câu mật chú để cho tôi có thể tụng
bên trong chứ." Người đó cần bận bịu nào đó. Chỉ ngồi im dường như là khó.
Và đó là khả năng đẹp nhất mà có thể xảy ra cho một người: chỉ ngồi không làm
gì.
Asan nghĩa là tư thế thảnh
thơi. Bạn thảnh thơi trong nó, bạn nghỉ ngơi trong nó, tới mức không có nhu cầu
di chuyển thân thể chút nào. Trong khoảnh khắc đó, đột nhiên, bạn siêu việt lên
trên thân thể.
Thân thể đang cố đem bạn xuống
khi thân thể nói, "Bây giờ xem đấy, nhiều kiến đang bò lên," hay bạn
đột nhiên cảm thấy thôi thúc gãi, ngứa ngáy. Thân thể đang nói, "Đừng đi
xa. Quay lại đi. Mình đi đâu đây?" - bởi vì tâm thức đi lên trên, đi xa hẳn
khỏi sự tồn tại thân thể. Hừmm?... thân thể bắt đầu nổi loạn. Bạn chưa bao giờ
làm điều như vậy. Thân thể tạo ra vấn đề cho bạn bởi vì một khi vấn đề có đó, bạn
sẽ phải quay lại. Thân thể đang đòi sự chú ý của bạn: "Để chú ý vào
đây." Nó sẽ tạo ra đau. Nó sẽ tạo ra ngứa; bạn sẽ cảm thấy thích gãi. Đột
nhiên thân thể không còn bình thường; thân thể đang trong nổi loạn. Đó là chính
trị thân thể. Bạn đang bị gọi lại: "Đừng đi xa thế, bận bịu đi. Vẫn còn ở
đây" - vẫn còn bị gắn với thân thể và với đất. Bạn đang đi tới trời, và
thân thể cảm thấy sợ.
Asan chỉ tới cho người sống cuộc
sống kiềm chế, tuân thủ cố định, đều đặn; thế thì tư thế là có thể. Thế thì bạn
có thể đơn giản ngồi bởi vì thân thể biết rằng bạn là người có kỉ luật. Nếu bạn
muốn ngồi, bạn sẽ ngồi - không cái gì có thể được làm ngược lại bạn. Thân thể
có thể cứ nói mọi thứ... dần dần nó dừng lại. Không ai có đó mà nghe. Điều đó
không phải là đè nén; bạn không đè nén thân thể. Ngược lại, thân thể đang cố đè
nén bạn. Đó không phải là đè nén. Bạn không nói gì để thân thể làm; bạn đơn giản
nghỉ ngơi. Nhưng thân thể không biết bất kì nghỉ ngơi nào bởi vì bạn đã không
bao giờ trao nghỉ ngơi cho nó. Bạn bao giờ cũng bất ổn. Chính từ asan nghĩa là
nghỉ ngơi, ở trong nghỉ ngơi sâu sắc; và nếu bạn có thể làm điều đó, nhiều điều
sẽ trở thành có thể cho bạn.
Nếu thân thể có thể nghỉ ngơi,
thế thì bạn có thể điều hoà việc thở của bạn. Bạn đi sâu hơn, bởi vì việc thở
là chiếc cầu từ thân thể tới linh hồn, từ thân thể tới tâm trí. Nếu bạn có thể
điều hoà việc thở - cái đó là pranayam - bạn có quyền năng trên tâm trí mình.
Bạn đã bao giờ quan sát rằng bất
kì khi nào tâm trí thay đổi, nhịp thở lập tức thay đổi không? Nếu bạn làm điều
đối lập - nếu bạn đổi nhịp thở - tâm trí phải thay đổi ngay lập tức. Khi bạn giận
bạn không thể thở một cách im lặng được; bằng không giận sẽ biến mất. Thử mà
xem. Khi bạn cảm thấy giận hơi thở của bạn thành hỗn độn, nó trở thành không đều
đặn, mất mọi nhịp điệu, trở thành ồn ào, bất ổn. Nó không còn hài hoà nữa. Bất
hoà bắt đầu hiện hữu ở đó; hài hoà bị mất. Thử một điều: bất kì khi nào bạn giận
cứ thảnh thơi và để hơi thở theo nhịp. Đột nhiên bạn sẽ cảm thấy giận đã biến mất.
Giận không thể tồn tại mà không có kiểu thở đặc biệt trong thân thể bạn.
Khi bạn làm tình hơi thở thay đổi,
trở thành rất mãnh liệt. Khi bạn đang tràn đầy rất nhiều với dục vọng, hơi thở
thay đổi, trở thành rất mạnh. Dục có chút ít bạo hành trong nó. Người ta biết
có những người yêu cắn nhau và thỉnh thoảng làm hại nhau. Và nếu bạn nhìn hai
người làm tình, bạn sẽ thấy rằng một loại đánh nhau nào đó đang diễn ra. Có
chút ít bạo hành trong nó. Và cả hai đang thở hỗn loạn; việc thở của họ không
theo nhịp độ, không trong thống nhất.
Trong mật tông, nơi nhiều điều
đã được làm về dục và biến đổi dục, họ đã làm việc rất nhiều về nhịp thở. Nếu
hai người yêu nhau, khi làm tình, có thể vẫn còn trong việc thở có nhịp điệu,
trong thống nhất, tới mức cả hai có cùng nhịp, sẽ không có xuất tinh. Họ có thể
làm tình hàng giờ, bởi vì xuất tinh là có thể chỉ khi thở không theo nhịp; chỉ
thế thì thân thể mới có thể tống năng lượng ra. Nếu hơi thở theo nhịp, thân thể
hấp thu năng lượng; nó không bao giờ tống năng lượng ra. Mật tông đã phát triển
nhiều kĩ thuật thay đổi nhịp thở. Thế thì bạn có thể làm tình hàng giờ và bạn
không mất năng lượng. Thay vì thế ngược lại bạn thu được, bởi vì nến đàn bà yêu
đàn ông và đàn ông yêu đàn bà, họ có thể giúp lẫn nhau để được nạp - bởi vì họ
là các năng lượng đối lập. Khi các năng lượng đối lập gặp gỡ và phát tia lửa, họ
nạp cho nhau; bằng không năng lượng bị mất và, sau làm tình, bạn cảm thấy chút
ít bị dối, bị lừa - nhiều hứa hẹn thế và chẳng cái gì tới trong tay, tay vẫn
còn trống rỗng.
Sau asan là tới điều hoà thở,
pranayam. Quan sát trong vài ngày và ghi chép lại: khi bạn trở nên giận dữ nhịp
thở của bạn là gì - liệu thở ra là dài hay thở vào là dài hay chúng như nhau,
hay thở vào rất ngắn và thở ra rất dài, hay thở ra rất ngắn, thở vào rất dài. Cứ
quan sát tỉ lệ của thở vào và thở ra. Khi bạn nảy sinh ham muốn dục, quan sát,
ghi chép. Khi thỉnh thoảng ngồi im lặng và nhìn lên trời trong đêm, mọi thứ yên
tĩnh quanh bạn, ghi chép lại hơi thở của bạn diễn ra thế nào. Khi bạn cảm thấy
đầy từ bi, quan sát, viết ra. Khi bạn đang trong tâm trạng tranh đấu, quan sát,
viết ra. Làm ra sơ đồ về việc thở riêng của bạn, và thế thì bạn biết nhiều.
Và pranayam không phải là cái
gì đó mà có thể được dạy cho bạn. Bạn phải khám phá ra nó bởi vì mọi người có
các nhịp khác nhau cho việc thở của mình. Việc thở của mọi người và nhịp của nó
khác nhau nhiều như dấu ngón cái. Việc thở là hiện tượng cá nhân, đó là lí do tại
sao tôi chưa bao giờ dạy điều đó. Bạn phải khám phá nhịp riêng của bạn. Nhịp của
bạn có thể không là nhịp cho ai đó khác, hay có thể có hại cho ai đó khác. Nhịp
của bạn - bạn phải tìm ra.
Và điều đó không khó. Không cần
hỏi bất kì chuyên gia nào. Chỉ giữ sơ đồ trong một tháng về mọi tâm trạng và trạng
thái của bạn. Thế thì bạn biết cái nào là nhịp khi bạn cảm thấy nghỉ ngơi, thảnh
thơi nhất, trong buông bỏ sâu sắc; cái nào là nhịp chỗ bạn cảm thấy yên tĩnh,
bình thản, bình tĩnh, thanh thản; cái nào là nhịp khi, đột nhiên, bạn cảm thấy
phúc lạc, được rót đầy bởi cái gì đó không biết, tuôn tràn - bạn có nhiều thế
trong khoảnh khắc đó, bạn có thể đem cho toàn thế giới và nó sẽ không bị cạn
đi. Cảm và quan sát khoảnh khắc khi bạn cảm thấy rằng bạn là một với vũ trụ,
khi bạn cảm thấy sự tách rời không còn nữa, chỉ chiếc cầu. Khi bạn cảm thấy là
một với cây cối và chim chóc, và sông và đá, và đại dương và cát - quan sát. Bạn
sẽ thấy rằng có nhiều nhịp thở của bạn, một phổ lớn: từ bạo hành nhất, xấu xa,
kiểu địa ngục khổ sở, tới kiểu cõi trời im lặng nhất.
Và thế thì khi bạn đã khám phá
ra nhịp của bạn, thực hành nó - làm nó thành một phần cuộc sống của bạn. Dần dần
nó trở thành vô thức; thế thì bạn chỉ thở theo nhịp đó. Và với nhịp đó cuộc sống
của bạn sẽ là cuộc sống của nhà yogi: bạn sẽ không giận, bạn sẽ không cảm thấy
dục nhiều thế, bạn sẽ không cảm thấy bị tràn ngập với hận thù. Đột nhiên bạn sẽ
cảm thấy chuyển hoá đang xảy ra cho bạn.
Pranayam là một trong những
khám phá vĩ đại nhất đã từng xảy ra cho tâm thức con người. So sánh với
pranayam, lên mặt trăng chẳng là cái gì. Nó có vẻ rất kích động, nhưng nó không
là gì cả, bởi vì cho dù bạn lên tới mặt trăng, bạn sẽ làm gì ở đó? Cho dù bạn
lên tới mặt trăng bạn sẽ vẫn còn như cũ. Bạn sẽ làm cùng điều vô nghĩa mà bạn
đang làm ở đây. Pranayam là cuộc hành trình bên trong. Và pranayam là bước thứ
tư - và chỉ có tám bước. Một nửa cuộc hành trình được hoàn thành ở pranayam.
Người đã học được pranayam, không bởi thầy giáo - bởi vì đó là điều giả, tôi
không chấp thuận điều đó - nhưng bởi khám phá và tỉnh táo riêng của người đó,
người đã học được nhịp điệu riêng của bản thể mình, đã đạt tới một nửa mục
đích. Pranayam là một trong những khám phá có ý nghĩa nhất.
Và sau pranayam, điều hoà thở,
là pratyahar, trở về. Pratyahar là hệt như tôi nói với bạn ngày hôm qua. Từ
"repent-hối lỗi" của người Ki tô giáo, thực ra, trong tiếng Do Thái
là "trở về" - không phải hối lỗi mà trở về, quay lại. Từ toba của người
Mô ha mét giáo cũng không phải; nó không phải là "hối lỗi." Từ đó nữa
đã trở nên được tô mầu với nghĩa của hối lỗi; toba cũng là quay lại, và
pratyahar cũng là trở lại, quay lại - đi vào, quay vào, về nhà. Sau pranayam điều
đó là có thể - pratyahar - bởi vì pranayam sẽ cho bạn nhịp điệu. Bây giờ bạn biết
toàn thể phổ: bạn biết theo nhịp nào bạn ở gần nhất với nhà và theo nhịp nào bạn
ở xa nhất với bản thân bạn. Bạo hành, dục, ghen, sở hữu, bạn sẽ thấy bạn ở xa với
bản thân bạn; trong từ bi, trong tình yêu, trong lời nguyện, trong lòng biết
ơn, bạn sẽ thấy bản thân bạn ở gần nhà. Sau pranayam, pratyahar, trở về, là có
thể. Bây giờ bạn biết đường - thế thì bạn đã biết cách bước lui lại.
Thế rồi tới dharana. Sau
pratyahar, khi bạn đã bắt đầu quay về gần nhà hơn, đến gần cốt lõi bên trong nhất
của bạn hơn, bạn ở ngay cổng của bản thể riêng của bạn. Pratyahar đem bạn lại gần
cổng; pranayam là chiếc cầu từ bên ngoài vào bên trong. Pratyahar, trở về, là
cánh cổng, và thế rồi là trách nhiệm của dharana, tập trung. Bây giờ bạn có thể
trở nên có khả năng đem tâm trí bạn tới một vật. Đầu tiên, bạn cho thân thể chiều
hướng; đầu tiên, bạn cho sinh lực của bạn chiều hướng - bây giờ bạn cho ý thức
của bạn chiều hướng. Bây giờ ý thức không thể được phép đi bất kì đâu và mọi
nơi. Bây giờ nó phải được mang tới đích. Đích này là tập trung, dharana: bạn cố
định ý thức của bạn vào một điểm.
Khi ý thức được cố định vào một
điểm các ý nghĩ dừng lại, bởi vì ý nghĩ là có thể chỉ khi ý thức của bạn cứ vẩn
vơ - từ đây tới đó, từ đó tới chỗ nào đó khác. Khi ý thức của bạn liên tục nhảy
như khỉ, thế thì có nhiều ý nghĩ và toàn thể tâm trí bạn bị chất đầy với đám
đông - bãi chợ. Bây giờ có khả năng - sau pratyahar, pranayam, có khả năng - bạn
có thể tập trung vào một điểm.
Nếu bạn có thể tập trung vào một
điểm, thế thì có khả năng của dhyan. Trong tập trung bạn đem tâm trí của bạn về
một điểm. Trong dhyan bạn vứt bỏ điểm đó nữa. Bây giờ bạn được định tâm toàn bộ,
không đi đâu cả - bởi vì nếu bạn đi bất kì chỗ nào nó bao giờ cũng là đi ra.
Ngay cả một ý nghĩ trong tập trung cũng là cái gì đó bên ngoài bạn - đối thể tồn
tại; bạn không một mình, có hai. Ngay cả trong tập trung cũng có hai: đối thể
và bạn. Sau tập trung đối thể phải bị bỏ đi.
Mọi đền chùa đều dẫn bạn chỉ đi
tới tập trung. Chúng không thể dẫn bạn vượt ra ngoài bởi vì mọi đền chùa đều có
đối thể trong chúng: hình ảnh của Thượng đế là đối thể để tập trung vào. Mọi đền
chùa đều dẫn bạn tới dharana, tập trung. Đó là lí do tại sao tôn giáo càng đi
cao hơn, đền chùa và hình ảnh biến mất. Chúng phải biến mất. Đền chùa phải tuyệt
đối trống rỗng, để cho chỉ bạn có đó - không có ai, không ai khác, không đối thể:
tính chủ thể thuần khiết.
Dhyan là tính chủ thể thuần khiết,
thiền - không suy tư về "cái gì đó," bởi vì nếu bạn suy tư về cái gì
đó, nó là tập trung. Trong tiếng Anh không có từ tốt hơn. Tập trung nghĩa là
cái gì đó có đó để tập trung vào. Dhyan là thiền: không cái gì có đó, mọi thứ đều
bị bỏ đi, nhưng bạn ở trong trạng thái mãnh liệt của nhận biết. Đối thể đã mất
đi, nhưng chủ thể đã không rơi vào giấc ngủ. Được tập trung sâu, không có đối
thể nào, được định tâm - nhưng dầu vậy cảm giác về "tôi" sẽ còn dai dẳng.
Nó sẽ lảng vảng. Đối thể đã rơi đi, nhưng chủ thể vẫn có đó. Bạn vẫn cảm thấy bạn
hiện hữu.
Đây không phải là bản ngã.
Trong tiếng Phạn chúng ta có hai từ, ahankar và asmita. Ahankar nghĩa là
"tôi đây." Và asmita nghĩa là 'đây.' Chỉ "tính ở đây" -
không bản ngã nào tồn tại, chỉ cái bóng còn lại. Bạn vẫn cảm thấy, bằng cách
nào đó, bạn hiện hữu. Nó không phải là ý nghĩ, bởi vì nếu nó là ý nghĩ, rằng
"tôi đây," đó là bản ngã. Trong thiền bản ngã đã biến mất hoàn toàn;
nhưng tính đây, hiện tượng tựa cái bóng, chỉ là cảm giác, vẫn lơ lửng quanh bạn
- chỉ là thứ tựa sương mù, cái chỉ trong buổi sáng còn lơ lửng quanh bạn. Trong
thiền nó là buổi sáng, mặt trời còn chưa lên, nó là mù sương: asmita, đây, vẫn
có đó.
Bạn có thể vẫn rơi trở lại. Hơi
chút nhiễu loạn - ai đó nói và bạn nghe - thiền đã biến mất; bạn đã quay lại tập
trung. Nếu bạn không chỉ lắng nghe mà bạn đã bắt đầu nghĩ về nó, ngay cả tập
trung đã biến mất; bạn đã quay lại pratyahar. Và nếu bạn không chỉ nghĩ mà bạn
đã trở nên bị đồng nhất với suy nghĩ, pratyahar đã biến mất; bạn đã rơi vào
pranayam. Và nếu ý nghĩ đã chiếm hữu bạn nhiều tới mức nhịp thở của bạn bị mất,
pranayam đã biến mất: bạn đã rơi vào asan. Nhưng nếu ý nghĩ và việc thở bị rối
loạn nhiều tới mức thân thể bắt đầu run lên hay trở thành bất ổn, asan đã biến
mất. Chúng có quan hệ.
Người ta có thể rơi khỏi thiền.
Thiền là điểm nguy hiểm nhất trên thế giới, bởi vì đó là điểm cao nhất từ đó bạn
có thể rơi, và bạn có thể ngã nặng. Ở Ấn Độ chúng ta có một từ, yogabhrashta:
người đã rơi khỏi yoga. Từ này là rất, rất kì lạ. Nó vừa ca ngợi và kết án cùng
nhau. Khi chúng ta nói ai đó là nhà yogi, đó là ca ngợi lớn. Khi chúng ta nói
ai đó là yogabhrashta, nó cũng là kết án: rơi khỏi yoga. Người này đã đạt tới
thiền ở đâu đó trong kiếp sống quá khứ của mình và thế rồi rơi xuống. Từ thiền
khả năng quay lại thế giới vẫn còn đó - bởi vì asmita, bởi vì tính ở đây. Hạt mầm
vẫn còn sống. Nó có thể mọc ra bất kì khoảnh khắc nào; cho nên cuộc hành trình
không kết thúc.
Khi asmita cũng biến mất, khi bạn
không còn biết rằng bạn hiện hữu - tất nhiên, bạn hiện hữu nhưng không có suy
nghĩ theo nó, rằng "tôi đây", hay ngay cả tính đây - thế thì xảy ra
samadhi, định, cực lạc. Samadhi là đi ra ngoài; thế thì người ta không bao giờ
quay lại. Samadhi là điểm không trở về. Từ đó không ai rơi, ngã. Người trong
samadhi là thượng đế: chúng ta gọi Phật là thượng đế, Mahavira là thượng đế.
Người trong samadhi không còn của thế giới này. Người đó có thể ở trong thế giới
này, nhưng người đó không còn của thế giới này. Người đó không thuộc vào nó.
Người đó là người ngoài. Người đó có thể ở đây, nhưng nhà người đó là ở đâu đó
khác. Người đó có thể bước trên đất này, nhưng người đó không còn bước trên đất
nữa. Người ta nói về con người của samadhi là người đó sống trong thế giới
nhưng thế giới không sống trong người đó.
Đây là tám bước và tám chi cùng
nhau. Các chi bởi vì chúng có tương hỗ thế và có quan hệ có tổ chức thế; các bước
là bởi vì bạn phải đi qua từng bước một - bạn không thể bắt đầu từ bất kì chỗ
nào được: bạn phải bắt đầu từ yam.
Bây giờ thêm vài điều nữa, bởi
vì đây là hiện tượng trung tâm thế cho Patanjali, bạn phải hiểu thêm vài điều nữa.
Yam là chiếc cầu giữa bạn và người khác; tự kiềm chế nghĩa là kiềm chế hành vi
của bạn. Yam là hiện tượng giữa bạn và người khác, bạn và xã hội. Nó là hành vi
có ý thức hơn: bạn không phản ứng một cách vô ý thức, bạn không phản ứng như
cái máy, như robot. Bạn trở nên ý thức hơn; bạn trở nên tỉnh táo hơn. Bạn phản ứng
chỉ khi có cần thiết tuyệt đối; thế nữa bạn cũng cố gắng để cho phản ứng đó nên
là đáp ứng chứ không là phản ứng.
Đáp ứng là khác với phản ứng.
Khác biệt thứ nhất là: phản ứng là tự động; đáp ứng là có ý thức. Ai đó xúc phạm
bạn: lập tức bạn phản ứng - bạn xúc phạm người đó. Không có lỗ hổng một khoảnh
khắc để hiểu: nó là phản ứng. Con người của tự kiềm chế sẽ đợi, lắng nghe xúc
phạm vào mình, sẽ nghĩ về nó.
Gurdjieff thường nói rằng cả đời
ông ấy đã được thay đổi bởi vì khi ông của ông ấy sắp chết, Gurdjieff lúc đó mới
chín tuổi, người ông gọi ông ấy tới và bảo ông ấy, "Ông là người nghèo và
ông chẳng có gì để cho cháu, nhưng ông muốn cho cái gì đó. Điều duy nhất ông
đang mang như kho báu là điều này, điều này đã được trao cho ông bởi bố của
ông... Cháu còn rất trẻ, nhưng nhớ lấy nó. Một ngày nào đó cháy sẽ hiểu - cháu
cứ nhớ lấy nó. Một ngày nào đó cháu sẽ hiểu. Ngay bây giờ ông không hi vọng
cháu có thể hiểu được, nhưng nếu cháu không quên, một ngày nào đó cháu sẽ hiểu."
Và đây là điều ông ấy đã nói cho Gurdjieff "Nếu ai đó xúc phạm cháu, trả lời
người đó sau hai mươi bốn giờ đã trôi qua."
Nó trở thành việc biến đổi, bởi
vì làm sao bạn có thể phản ứng được sau hai mươi tư giờ? Phản ứng cần ngay tức
khắc. Gurdjieff nói, "Ai đó sẽ xúc phạm tôi hay ai đó sẽ nói cái gì đó
sai, và tôi sẽ phải nói, 'Mai tôi sẽ tới. Chỉ sau hai mươi tư giờ tôi mới được
phép trả lời - và tôi đã hứa với ông tôi và ông đã chết, và lời hứa không thể
được rút lại. Nhưng tôi sẽ tới.'" Người đó chắc phải đã chưng hửng. Người
đó sẽ không có khả năng hiểu được vấn đề là gì.
Và Gurdjieff sẽ nghĩ về điều
đó. Ông ấy càng nghĩ, nó sẽ càng có vẻ vô dụng hơn. Thỉnh thoảng ông ấy sẽ cảm
thấy rằng người kia là đúng, bất kì điều gì người đó đã nói đều đúng. Thế thì
Gurdjieff sẽ đi và cám ơn người đó, "Ông đã chiếu sáng lên cái gì đó mà
tôi không nhận biết." Thỉnh thoảng ông ấy sẽ đi tới biết rằng người kia là
tuyệt đối sai. Và khi người kia là tuyệt đối sai, sao bận tâm? Không ai bận tâm
về dối trá. Khi bạn cảm thấy đau, phải có chân lí nào đó trong nó; bằng không bạn
không cảm thấy đau. Thế nữa chẳng có ích gì mà đi.
Và ông ấy nói, "Điều đó xảy
tới nhiều lần tôi thử công thức của ông tôi, và dần dần giận dữ biến mất"
- và không chỉ giận dữ - dần dần ông ấy trở nên nhận biết rằng cùng kĩ thuật đó
có thể được dùng cho các xúc động khác: và mọi thứ biến mất. Gurdjieff là một
trong những đỉnh cao nhất mà đã từng được đạt tới trong thời đại này, vị phật.
Và toàn thể cuộc hành trình bắt đầu với một bước rất nhỏ, lời hứa được đưa ra
cho một ông già sắp chết. Nó đã làm thay đổi cả đời ông ấy.
Yam là chiếc cầu giữa bạn và
người khác - sống có ý thức; quan hệ với người khác một cách có ý thức. Thế thì
hai điều thứ hai và thứ ba, niyam và asan - chúng có liên quan tới thân thể bạn.
Thứ tư, pranayam lại là chiếc cầu. Như điều thứ nhất, yam, là chiếc cầu giữa bạn
và người khác, hai điều thứ hai thứ ba là chuẩn bị cho chiếc cầu khác - thân thể
bạn được làm thành sẵn sàng qua niyam và asan - thế rồi pranayam là chiếc cầu
giữa thân thể và tâm trí. Thế rồi pratyahar và dharana là chuẩn bị cho tâm trí.
Dhyan lần nữa, là chiếc cầu giữa tâm trí và linh hồn. Và samadhi là việc đạt tới.
Chúng được liên nối, là dây chuyền; và đây là toàn thể cuộc đời bạn.
Quan hệ của bạn với người khác
phải được thay đổi. Cách bạn quan hệ phải được biến đổi. Nếu bạn tiếp tục quan
hệ với người khác theo cùng cách như bạn bao giờ cũng làm, không có khả năng
nào để thay đổi. Bạn phải thay đổi quan hệ của bạn. Quan sát cách bạn hành xử với
vợ bạn hay với bạn của bạn hay với con bạn. Thay đổi nó đi. Có cả nghìn lẻ một
thứ cần được thay đổi trong quan hệ của bạn. Đó là yam, kiểm soát - nhưng kiểm
soát, không đè nén. Qua hiểu biết, kiểm soát tới. Qua dốt nát người ta cứ ép buộc
và đè nén. Bao giờ cũng làm ọi thứ với hiểu biết và bạn không bao giờ làm hại bản
thân mình hay bất kì ai khác.
Yam là để tạo ra môi trường
thích hợp quanh bản thân bạn. Nếu bạn bắt chước mọi người - tranh đấu, căm
ghét, giận dữ - làm sao bạn có thể đi vào bên trong được? Tất cả những điều này
sẽ không cho phép bạn di chuyển. Bạn sẽ bị rối loạn nhiều trên bề mặt tới mức
cuộc hành trình bên trong sẽ không thể được. Việc tạo ra bầu không khí thích hợp,
thân thiện quanh bạn là yam. Khi bạn quan hệ với người khác một cách đẹp đẽ, có
ý thức, chúng không tạo ra rắc rối cho bạn trong cuộc hành trình bên trong. Chúng
trở thành việc giúp đỡ; chúng không cản trở bạn. Nếu bạn yêu con bạn, thế thì
khi bạn thiền nó sẽ không quấy rối bạn. Nó sẽ nói với người khác, "Giữ yên
tĩnh đi. Bố đang thiền." Nhưng nếu bạn không yêu con bạn, bạn đơn giản giận
dữ, thế thì khi bạn thiền nó sẽ tạo ra đủ mọi loại phiền toái. Nó muốn trả thù
- một cách vô ý thức. Nếu bạn yêu vợ bạn sâu sắc, cô ấy sẽ giúp đỡ; bằng không
cô ấy sẽ không cho phép bạn cầu nguyện, cô ấy sẽ không cho phép bạn thiền - bạn
đang đi ra ngoài kiểm soát của cô ấy.
Điều này tôi thấy hàng ngày: Chồng
nhận tính chất sannyas. Vợ tới kêu khóc - "Anh đã làm gì cho gia đình
chúng ta? Anh đã phá huỷ." Tôi biết người chồng đã không yêu người vợ; bằng
không cô ấy chắc đã hạnh phúc rồi. Cô ấy chắc đã mở hội rằng chồng cô ấy đã trở
nên có tính thiền. Nhưng anh ta đã không yêu cô ta. Bây giờ, không chỉ anh ta
đã không yêu, anh ta còn đi vào nội tâm; cho nên sẽ không có khả năng nào trong
tương lai của bất kì tình yêu nào tới từ anh ta. Nếu bạn yêu một người, người
này bao giờ cũng giúp cho trưởng thành của bạn bởi vì người đó biết rằng bạn
càng trưởng thành, bạn sẽ càng có khả năng yêu. Cô ấy biết hương vị của tình
yêu. Và mọi thiền đều giúp cho bạn yêu nhiều hơn, đẹp hơn theo mọi cách. Nhưng
điều này xảy ra mọi ngày.
Chuyện đã xảy ra cho chị của
Sheela. Cô ấy ở trong trại và cô ấy muốn nhận tính chất sannyas, nhưng anh chồng
không sẵn lòng. Người chồng là người rất, rất có giáo dục, hừmm?... giám đốc một
viện nghiên cứu đâu đó ở Mĩ. Thế rồi cô ấy về nhà. Có cãi vã thường xuyên. Cô ấy
muốn nhận tính chất sannyas, cô ấy muốn được khai tâm, nhưng anh ta không cho
phép. Thế rồi anh ta tới gặp tôi - "Người này là ai mà quấy nhiễu cuộc sống
chúng tôi?" Và anh ta nhận tính chất sannyas. Bây giờ người vợ tạo ra rắc
rối! Bây giờ người vợ tuyệt đối chống lại. Và anh ta là người rất đơn giản, thực
sự hay. Và anh ta cứ viết thư cho tôi: "Phải làm gì đây? - vì tôi yêu cô ấy,
nhưng cô ấy đã hoàn toàn thay đổi kể từ khi cô ấy nghe tin rằng tôi đã nhận
tính chất sannyas." Đây là cách mọi sự diễn ra. Mọi người đang làm nỗ lực
để kiểm soát người khác.
Con người của yam kiểm soát bản
thân mình, không kiểm soát người khác. Với người khác người đó cho tự do. Bạn cố
gắng kiểm soát người khác và không bao giờ kiểm soát bản thân mình. Con người của
yam kiểm soát bản thân người đó, cho người khác tự do - yêu nhiều tới mức người
đó có thể cho tự do, và người đó yêu bản thân mình nhiều tới mức người đó kiểm
soát bản thân mình. Điều này phải được hiểu: người đó yêu bản thân mình nhiều tới
mức người đó không thể tiêu tán năng lượng của người đó được; người đó phải cho
chiều hướng.
Thế thì, niyam và asan là dành
cho thân thể. Cuộc sống đều đặn là rất mạnh khoẻ cho thân thể bởi vì thân thể
là cái máy. Bạn làm lẫn lộn thân thể nếu bạn tạo ra cuộc sống không có qui tắc.
Hôm nay bạn ăn vào một giờ, ngày mai bạn ăn vào mười một giờ, ngày kia bạn ăn
vào mười giờ - bạn làm lẫn lộn thân thể. Thân thể có đồng hồ sinh học bên
trong; nó đi theo hình mẫu. Nếu bạn ăn thức ăn mọi ngày đích xác cùng lúc, thân
thể bao giờ cũng trong tình huống nó hiểu cái gì đang xảy ra, và nó sẵn sàng
cho việc xảy ra - dịch vị chảy vào dạ dầy vào đúng lúc. Bằng không, bất kì khi
nào bạn muốn ăn thức ăn, bạn có thể ăn, nhưng dịch vị sẽ không chảy ra. Và nếu
bạn ăn thức ăn và dịch vị không chảy ra, thế thì thức ăn trở thành lạnh; thế
thì tiêu hoá là khó khăn.
Dịch vị phải sẵn sàng ở đó để
nhận thức ăn trong khi nó còn nóng, thế thì lập tức việc hấp thu bắt đầu. Thức
ăn có thể được hấp thu trong sáu giờ nếu dịch vị sẵn sàng, chờ đợi. Nếu dịch vị
không đợi, thế thì mất mười hai tới mười tám tiếng. Thế thì bạn cảm thấy nặng bụng,
lờ phờ. Thế thì thức ăn cho bạn cuộc sống, nhưng không cho bạn cuộc sống thuần
khiết. Có cảm giác như trọng lượng đè lên ngực bạn; bằng cách nào đó bạn mang
theo, kéo lê. Và thức ăn có thể trở thành năng lượng thuần khiết thế - nhưng thế
thì cuộc sống đều đặn là được cần.
Bạn đi ngủ mọi ngày lúc mười giờ:
thân thể biết - đích xác vào mười giờ thân thể cho bạn báo động. Tôi không nói
trở thành bị ám ảnh - rằng khi mẹ bạn sắp chết thế nữa bạn vẫn đi ngủ lúc mười
giờ. Tôi không nói điều đó. Bởi vì mọi người có thể bị ám ảnh...
Có nhiều câu chuyện về Immanuel
Kant. Ông ấy trở nên bị ám ảnh về tính đều đặn; nó đã trở thành tính điên. Đừng
tạo ra ám ảnh. Ông ấy có thường lệ cố định, cố định thế, giây nọ tới giây kia,
rằng nếu ai đó, vị khách tới, ông ấy sẽ nhìn đồng hồ và ông ấy sẽ thậm chí
không nói gì với khách, bởi vì việc nói đó sẽ làm mất thời gian - ông ấy sẽ nhảy
vào giường, đắp chăn lên, và ông ấy đi vào giấc ngủ và khách vẫn đứng đó. Người
phục vụ sẽ tới và nói, "Bây giờ xin mời ông đi, vì đó là giờ ngủ của ông ấy."
Người phục vụ trở nên được hoà hợp với Kant tới mức chả cần nói, "Thức ăn
của ông đây," và không cần nói, "Bây giờ ông đi ngủ đi." Điều
duy nhất cần nói là thời gian. Người phục vụ sẽ tới vào phòng và nói,
"Thưa ngài mười một giờ rồi." Thế là ông ấy theo ngay lập tức vì
không cần nói gì.
Ông ấy đều đặn tới mức người phục
vụ trở thành kẻ độc tài - bởi vì ông ta bao giờ cũng đe doạ ông ấy, "Tôi sẽ
đi đấy. Nâng lương cho tôi đi." Lập tức, lương phải được tăng vì người phục
vụ khác, người mới, sẽ làm rối lên. Một lần họ đã thử: một người mới tới, nhưng
điều đó là không thể được, bởi vì Kant sống theo từng giây một.
Ông ấy sẽ tới đại học; ông ấy
là thầy giáo lớn và triết gia lớn. Một hôm đường lầy bùn và trời mưa, và một giầy
của ông ấy bị mắc kẹt trong bùn - thế là ông ấy bỏ nó ở đó. Nếu không thì ông ấy
sẽ bị muộn. Cho nên ông ấy đi tới lớp với mỗi một giầy. Trong khu vực đại học
Konigsberg tương truyền là mọi người nhìn ông ấy đều sẽ sửa lại đồng hồ của họ,
bởi vì mọi thứ đều tuyệt đối theo kim đồng hồ.
Một hàng xóm đã mua ngôi nhà liền
kề với nhà của Kant và anh ta bắt đầu trồng cây mới. Mọi ngày vào đích xác năm
giờ chiều, Kant thường tới phía đó của ngôi nhà và ngồi gần cửa sổ và nhìn lên
trời. Bây giờ cây che khuất cửa sổ và ông ấy không thể nhìn lên trời được. Ông ấy
cảm thấy ốm. Ông ấy cảm thấy ốm thế... và bác sĩ không thể tìm được cái gì sai
với ông ấy, bởi vì ông ấy là con người đều đặn thế. Ông ấy thực sự cực kì mạnh
khoẻ. Họ không thể tìm được cái gì; họ không thể chẩn đoán được. Thế rồi người
phục vụ nói, "Các ông đừng bận tâm. Tôi biết lí do. Những cây kia đang xâm
phạm vào tính đều đặn của ông ấy. Bây giờ ông ấy không thể ra cửa sổ và ngồi đó
và nhìn trời. Nhìn trời không còn có thể được." Người hàng xóm phải được
thuyết phục. Các cây này bị chặt đi, và ông ấy khoẻ; bệnh biến mấy.
Nhưng đây là ám ảnh. Không cần
trở nên bị ám ảnh; mọi thứ phải được làm với hiểu biết.
Niyam và asan, tính đều đặn và
tư thế: chúng dành cho thân thể. Thân thể được kiểm soát là hiện tượng đẹp -
năng lượng được kiểm soát, sôi nổi, và bao giờ cũng nhiều hơn được cần, và bao
giờ cũng sống động, và chưa bao giờ đờ đẫn và chết. Thế thì thân thể cũng trở
thành thông minh, thân thể cũng trở thành trí huệ, thân thể rạng ngời với nhận
biết mới.
Thế thì, pranayam là chiếc cầu:
thở sâu là chiếc cầu từ tâm trí tới thân thể. Bạn có thể thay đổi thân thể qua
việc thở; bạn có thể thay đổi tâm trí qua việc thở. Pratyahar và dharana, trở về
nhà và tập trung, thuộc vào việc biến đổi tâm trí. Thế thì, dhyan lại là chiếc
cầu từ tâm trí tới cái ngã, hay tới vô ngã - bất kì cái gì bạn chọn để gọi nó,
nó là cả hai. Dhyan là chiếc cầu của samadhi.
Xã hội có đó; từ xã hội tới bạn
có chiếc cầu: yam. Thân thể có đó; với thân thể: tính đều đặn và tư thế. Lại có
cầu, bởi vì các chiều khác của tâm trí với thân thể: pranayam. Thế rồi, việc huấn
luyện tâm trí: pratyahar và dharna, trở về nhà và tập trung. Thế rồi lại chiếc
cầu, đây là chiếc cầu cuối cùng: dhyan. Và thế rồi bạn đạt tới mục đích:
samadhi.
Samadhi là từ hay. Nó nghĩa là
bây giờ mọi thứ được giải quyết. Nó nghĩa là samadhan: mọi thứ được đạt tới.
Bây giờ không có ham muốn; không cái gì còn lại để đạt tới. Không có cõi bên
kia; bạn đã về nhà.
0 Đánh giá