Chương 4. Uống chén trà

Osho - Chim tung cánh

Bài giảng về Thiền

Chương 4. Uống chén trà

Osho kính yêu,

Joshu, Thiền sư, hỏi một sư mới trong Thiền viện, "Ta có gặp ông trước đây không?"

Sư mới đáp, "Dạ không ạ."

Joshu nói, "Thế thì uống chén trà."

Thế rồi Joshu quay sang sư khác, "Ta có gặp ông ở đây trước đây không?

Sư thứ hai nói, "Dạ có ạ, tất nhiên chúng ta đã gặp nhau."

Joshu nói, "Thế thì uống chén trà."

Về sau sư trụ trì của Thiền viện hỏi Joshu, "Làm sao thầy đưa ra lời mời uống trà cho bất kì lời đáp nào thế?"

Với điều này Joshu quát lên, "Sư trụ trì, ông vẫn đang ở đây chứ?"

Sư trụ trì đáp, "Tất nhiên, thưa thầy."

Joshu nói, "Thế thì uống chén trà.

Câu chuyện này là đơn giản, nhưng khó hiểu. Nó bao giờ cũng vậy. Thứ càng đơn giản nó càng khó hiểu hơn. Để hiểu, cái gì đó phức tạp được cần tới; để hiểu, bạn phải phân chia và phân tích. Thứ đơn giản không thể được phân chia và phân tích; chẳng có gì để phân chia và phân tích - sự việc là đơn giản thế. Cách đơn giản nhất bao giờ cũng là trốn khỏi hiểu biết, đó là lí do tại sao Thượng đế không thể được hiểu. Thượng đế là thứ đơn giản nhất, thứ tuyệt đối đơn giản nhất có thể có. Thế giới có thể được hiểu; nó là rất phức tạp. Thứ càng phức tạp, tâm trí càng có thể làm việc trong nó. Khi nó là đơn giản, chẳng có gì để mà nghiền ngẫm, tâm trí không thể làm việc được.

Các nhà logic nói các phẩm chất đơn giản là không thể định nghĩa được. Chẳng hạn, ai đó hỏi bạn mầu vàng là gì. Nó là phẩm chất đơn giản thế, mầu vàng, bạn sẽ định nghĩa nó như thế nào? Bạn sẽ nói, "Vàng là vàng." Người này sẽ nói, "Điều đó tôi biết rồi, nhưng định nghĩa về vàng là gì?" Nếu bạn nói vàng là vàng thì bạn không định nghĩa, bạn đơn giản lặp lại cùng một thứ lần nữa. Nó là việc lặp lại.

G.E. Moore, một trong những tâm trí hiểu thấu nhất của thế kỉ này, đã viết một cuốn sách, Principia Ethica. Toàn thể cuốn sách bao gồm một nỗ lực rất bền bỉ để định nghĩa tốt là gì. Làm các nỗ lực từ mọi hướng, trong hai hay ba trăm trang giấy - và hai, ba trăm trang này không của ai khác cả - ông ấy đi tới kết luận rằng tốt là không thể định nghĩa được. Tốt không thể được định nghĩa - nó là một phẩm chất đơn giản thế. Khi cái gì đó là phức tạp có nhiều thứ trong nó; bạn có thể định nghĩa thứ này bằng thứ đang hiện diện ở đó. Nếu bạn và tôi ở trong một phòng và bạn hỏi tôi, "Thầy là ai?" Ít nhất tôi có thể nói tôi không phải là bạn. Đây sẽ trở thành định nghĩa, chỉ dẫn. Nhưng nếu tôi một mình trong phòng và tôi tự hỏi tôi câu hỏi này, "Tôi là ai?" câu hỏi vang vọng nhưng không có câu trả lời. Làm sao định nghĩa nó được?

Đó là lí do tại sao Thượng đế đã bị bỏ lỡ. Trí tuệ phủ nhận điều đó, lí trí nói không. Thượng đế là mẫu số đơn giản nhất trong sự tồn tại - đơn giản nhất và cơ bản nhất. Khi tâm trí dừng lại không có gì khác hơn Thượng đế, cho nên làm sao định nghĩa được Thượng đế? Ngài một mình trong phòng. Đó là lí do tại sao các tôn giáo cố gắng phân chia, thế thì định nghĩa là có thể. Họ nói, "Thế giới này không phải là cái kia; Thượng đế không phải là thế giới, Thượng đế không là vật chất, Thượng đế không là thân thể, Thượng đế không là ham muốn." Đây là những cách để định nghĩa.

Bạn phải để cái gì đó ngược lại cái gì đó, thế thì biên giới có thể được vẽ ra. Làm sao bạn vẽ ra biên giới nếu không có hàng xóm? Bạn để hàng rào nhà bạn ở đâu nếu không có hàng xóm? Nếu không có người nào bên cạnh bạn, làm sao bạn có thể làm hàng rào trong nhà bạn được? Biên giới nhà bạn bao gồm sự hiện diện của hàng xóm của bạn. Thượng đế là một mình, ngài không có hàng xóm. Ngài bắt đầu ở đâu? Ngài kết thúc ở đâu? Không đâu cả. Làm sao bạn có thể định nghĩa được Thượng đế? Chỉ để định nghĩa Thượng đế, Quỉ đã được tạo ra. Thượng đế không phải là Quỉ - ít nhất ngần này có thể được nói. Bạn có thể không có khả năng nói Thượng đế là gì nhưng bạn có thể nói ngài không là gì: Thượng đế không phải là thế giới.

Tôi mới đọc một cuốn sách của một nhà Thượng đế học Ki tô giáo. Ông ấy nói Thượng đế là mọi thứ ngoại trừ quỉ. Điều này nữa là đủ để định nghĩa. Ông ấy nói, "Mọi thứ ngoại trừ quỉ." Ngần này sẽ vẽ ra đường biên. Ông ấy không nhận biết, nếu Thượng đế là mọi thứ thế thì quỉ tới từ đâu? Nó phải tới từ mọi thứ. Bằng không có nguồn khác của sự tồn tại bên cạnh Thượng đế, và nguồn khác đó của sự tồn tại trở thành tương đương với Thượng đế. Thế thì quỉ không bao giờ có thể bị tiêu diệt, thế thì nó có nguồn tồn tại riêng của nó; thế thì quỉ không phụ thuộc vào Thượng đế cho nên làm sao Thượng đế có thể tiêu diệt được nó? Thượng đế sẽ không tiêu diệt nó. Một khi quỉ bị tiêu diệt thì Thượng đế không thể được định nghĩa. Để định nghĩa ngài, ngài cần Quỉ bao giờ cũng có đó, ở quanh ngài. Thánh nhân cần tội nhân, bằng không họ sẽ không có đó. Làm sao bạn biết ai là thánh nhân? Mọi thánh nhân đều cần tội nhân quanh ông ta; những tội nhân đó tạo ra biên giới.

Điều đầu tiên cần được hiểu là những điều phức tạp đó có thể được hiểu, những điều đơn giản không thể được hiểu. Điều đơn giản là một mình. Câu chuyện này của Joshu là rất đơn giản. Nó đơn giản thế, nó thoát khỏi bạn: bạn cố nắm lấy nó, bạn cố bắt lấy nó - nó trốn đi. Nó đơn giản tới mức tâm trí bạn không thể làm việc trên nó. Cố cảm câu chuyện này đi. Tôi sẽ không nói cố hiểu bởi vì bạn không thể hiểu được nó - có cảm câu chuyện đi. Nhiều điều được ẩn kín nếu bạn cố cảm chúng; nếu bạn cố hiểu nó chẳng cái gì có đó - toàn thể giai thoại này là ngớ ngẩn.

Joshu thấy một sư và hỏi, "Ta có gặp ông trước đây không?"

Người này nói, "Không thưa thầy, không có khả năng nào. Tôi đã tới lần đầu tiên, tôi là người lạ - thầy không thể đã gặp tôi trước đây."

Joshu nói, "Được, thế thì uống chén trà." Thế rồi ông ấy hỏi một sư khác, "Ta có gặp ông trước đây không?"

Sư này nói, "Dạ có thưa thầy, thầy phải đã gặp tôi rồi. Tôi bao giờ cũng ở đây, tôi không phải là người lạ."

Sư này phải đã là một đệ tử của Joshu, và Joshu nói, "Được, thế thì uống chén trà."

Sư trụ trì của Thiền viện đâm ra phân vân: với hai người khác nhau đáp ứng theo cách khác nhau, hai câu trả lời khác nhau được cần tới. Nhưng Joshu đã đáp ứng theo cùng cách - với người lạ và với người bạn, với người lần đầu tiên tới và với người đã từng bao giờ cũng ở đây. Với cái không biết và cái đã biết Joshu đã đáp ứng theo cùng cách. Ông ấy không làm phân biệt gì, không chút nào. Ông ấy không nói, "Ông là người lạ. Chào mừng nhé! Uống chén trà." Ông ấy đã không nói với người kia, "Ông bao giờ cũng ở đây, cho nên không cần chén trà." Ông ấy không nói, "Ông bao giờ cũng ở đây cho nên không cần đáp ứng."

Sự quen thuộc tạo ra nhàm chán; bạn không bao giờ đón nhận cái quen thuộc. Bạn không bao giờ nhìn vào vợ bạn. Cô ấy đã từng ở cùng bạn nhiều, nhiều năm rồi và bạn đã hoàn toàn quên mất rằng cô ấy tồn tại. Mặt vợ bạn là gì? Gần đây bạn có nhìn cô ấy không? Bạn có thể đã quên hoàn toàn mặt cô ấy. Nếu bạn nhắm mắt lại và suy tư và nhớ, bạn có thể nhớ khuôn mặt bạn đã nhìn lần đầu tiên. Nhưng vợ bạn đã là một luồng, dòng sông, thường xuyên thay đổi. Khuôn mặt đã thay đổi; bây giờ cô ấy đã trở nên già. Dòng sông đã từng tuôn chảy và tuôn chảy, những chỗ uốn cong mới đã được đạt tới; thân thể đã thay đổi. Bạn có nhìn cô ấy gần đây không? Vợ bạn quen thuộc thế chẳng có nhu cầu nhìn. Chúng ta nhìn vào cái gì đó không quen thuộc; chúng ta nhìn cái gì đó gây ấn tượng cho chúng ta như cái kì lạ. Chúng ta nói tính quen thuộc nuôi dưỡng cho việc coi thường: nó nuôi dưỡng cho cái chán.

Tôi đã nghe về một giai thoại: hai doanh nhân, rất giầu, đang thảnh thơi ở bãi biển Miami. Họ nằm dài, tắm nắng. Một người nói, "Tôi không bao giờ có thể hiểu mọi người thấy gì trong in Elizabeth Taylor, nữ nghệ sĩ này. Tôi không hiểu mọi người thấy gì, tại sao họ trở nên điên thế. Cái gì có đó? Anh lấy mắt cô ấy đi, anh lấy tóc cô ấy đi, anh lấy môi cô ấy đi, anh lấy thân hình cô ấy đi, và cái gì còn lại, anh có được cái gì?"

Người kia lầu bầu, trở nên buồn và đáp, "Vợ tôi - đó là cái còn lại."

Đó là cái đã trở thành vợ bạn, chồng bạn - chẳng cái gì còn lại. Vì sự quen thuộc, mọi thứ đã biến mất. Chồng bạn là ma; vợ bạn là ma không có thân hình, không có môi, không có mắt - chỉ là một hiện tượng xấu. Điều này không phải bao giờ cũng là vậy. Có thời bạn đã rơi vào yêu với người đàn bà này. Khoảnh khắc đó không còn nữa; bây giờ bạn không nhìn vào cô ấy chút nào. Chồng và vợ tránh nhìn nhau. Tôi đã ở với nhiều gia đình và quan sát chồng và vợ né tránh nhìn nhau. Họ đã tạo ra nhiều trò để tránh nhìn; họ bao giờ cũng không thoải mái khi họ bị bỏ lại một mình. Khách bao giờ cũng được đón chào; cả hai có thể nhìn vào khách và né tránh nhau.

Joshu dường như là tuyệt đối khác, cư xử theo cùng cách với người lạ và bạn bè. Sư này nói, "Tôi bao giờ cũng ở đây thưa thầy, thầy biết rõ tôi."

Và Joshu nói, "Thế thì uống chén trà." Sư trụ trì không thể hiểu nổi. Sư trụ trì bao giờ cũng ngu; để quản lí, tâm trí ngu được cần tới. Và sư trụ trì không bao giờ có thể có tính thiền sâu sắc. Điều đó là khó: ông ấy phải có tính toán học, tính toán; ông ấy phải nhìn thế giới và thu xếp mọi thức tương ứng. Sư trụ trì trở nên bị rối loạn. Đây là cái gì? Cái gì đang xảy ra? Điều này có vẻ phi logic. Mời người lạ chén trà là được nhưng với đệ tử này người bao giờ cũng ở đây sao? Cho nên ông ấy hỏi, "Sao thầy đáp ứng theo cùng cách với những người khác nhau, cho các câu hỏi khác nhau?"

Joshu gọi to, "Sư trụ trì, ông có đây không?"

Sư trụ trì nói, "Dạ thưa thầy có ạ, tất nhiên tôi ở đây rồi."

Và Joshu nói, "Thế thì uống chén trà." Việc hỏi to này, "Sư trụ trì, ông có đây không?" là gọi tới sự hiện diện của ông ấy, nhận biết của ông ấy. Nhận biết bao giờ cũng mới, nó bao giờ cũng là người lạ, cái không biết. Thân thể trở nên quen thuộc, linh hồn thì không - không bao giờ. Bạn có thể biết thân thể của vợ bạn; bạn sẽ không bao giờ biết người được ẩn kín không được biết này. Không bao giờ. Cái đó không thể được biết, bạn không thể biết được nó. Nó là điều huyền bí; bạn không thể giải thích được nó. Khi Joshu gọi, "Sư trụ trì, ông có đây không?" đột nhiên sư trụ trì trở nên nhận biết. Ông ấy đã quên mất rằng ông ấy là sư trụ trì, ông ấy quên mất rằng ông ấy là thân thể; ông ấy đáp ứng từ trái tim mình. Ông ấy nói, "Dạ có thưa thầy."

Việc hỏi to này là bất thần thế, nó giống như cú choáng. Và nó chắc đã là phù phiếm, đó là lí do tại sao ông này nói, "Tất nhiên tôi đang đây. Thầy không cần hỏi tôi, câu hỏi là không liên quan." Đột nhiên quá khứ, cái cũ, tâm trí bị bỏ đi. Sư trụ trì không có đó nữa - đơn giản một tâm thức đang đáp ứng. Tâm thức bao giờ cũng mới, thường xuyên mới; nó bao giờ cũng được sinh ra; nó không bao giờ già. Và Joshu nói, "Thế thì uống chén trà." Điều thứ nhất cần được cảm là ở chỗ với Joshu, mọi thứ đều mới, lạ, huyền bí. Dù nó là cái đã biết hay cái không biết, cái quen thuộc hay không quen thuộc, không tạo ra khác biệt gì. Nếu bạn tới khu vườn này mọi ngày, dần dần bạn sẽ thôi không nhìn cây. Bạn sẽ nghĩ bạn đã nhìn chúng rồi, rằng bạn biết chúng. Dần dần bạn sẽ thôi không nghe chim; chúng vẫn hót đấy, nhưng bạn sẽ không nghe. Bạn bao giờ cũng trở nên quen thuộc; mắt bạn nhắm, tai bạn đóng. Nếu Joshu đi tới khu vườn này - và ông ấy có thể đã tới mọi ngày trong nhiều, nhiều kiếp - ông ấy sẽ nghe chim, ông ấy sẽ nhìn cây. Mọi thứ, mọi khoảnh khắc đều là mới với ông ấy.

Đây là điều nhận biết nghĩa là gì. Với nhận biết mọi thứ đều thường xuyên mới. Không cái gì cũ, không cái gì có thể cũ được. Mọi thứ đều được tạo ra mọi khoảnh khắc - nó là luồng liên tục của tính sáng tạo. Nhận biết không bao giờ mang kí ức như gánh nặng.

Điều thứ nhất: tâm trí có tính thiền bao giờ cũng sống trong cái mới, trong cái tươi mát. Toàn thể sự tồn tại là mới được sinh ra - tươi như giọt sương, tươi như chiếc lá mới nhú ra trong mùa xuân. Nó giống như mắt của đứa trẻ mới sinh: mọi thứ là tươi tắn, trong trẻo, không bụi nào trên nó. Đây là điều đầu tiên để được cảm thấy. Nếu bạn nhìn vào thế giới và cảm thấy mọi thứ đều là cũ, điều đó chỉ ra bạn không có tính thiền. Khi bạn cảm thấy mọi thứ đều cũ, điều đó chỉ ra bạn có tâm trí cũ, tâm trí mục ruỗng. Nếu tâm trí bạn tươi tắn, thế giới là tươi tắn. Thế giới không phải là vấn đề, tấm gương mới là vấn đề. Nếu bụi đọng trên gương thế giới là cũ; nếu không có bụi trên gương làm sao thế giới có thể cũ được? Nếu mọi thứ trở nên cũ bạn sẽ sống trong chán chường; mọi người chán tới chết.

Nhìn mặt mọi người mà xem. Họ mang cuộc sống như gánh nặng - chán, không có nghĩa gì. Dường như là mọi thứ chỉ là cơn ác mộng, trò đùa rất độc ác, rằng ai đó đang giở thủ đoạn, hành hạ họ. Cuộc sống không phải là việc mở hội, nó không thể thế được. Với tâm trí bị nặng gánh bởi kí ức cuộc sống không thể là mở hội được. Cho dù bạn cười, tiếng cười của bạn mang cái chán. Nhìn mọi người cười mà xem: họ cười với nỗ lực. Tiếng cười của họ có thể chỉ là để cho lịch sự, tiếng cười của họ có thể chỉ là xã giao.

Tôi đã nghe nói về một chức sắc tôn giáo tới Mĩ để thăm một cộng đồng, một cộng đồng rất cổ, nguyên thuỷ của các thổ dân. Ông ta cho bài nói dài. Ông ta kể một giai thoại rất dài - gần cả nửa giờ giai thoại này vẫn tiếp tục - thế rồi người phiên dịch đứng dậy. Ông ta nói chỉ mỗi tám từ và những người nguyên thuỷ cười vui vẻ. Vị chức sắc đâm ra phân vân. Ông ta đã kể giai thoại này trong cả nửa giờ, làm sao nó có thể được dịch thành tám từ? Điều đó dường như là không thể được. Và mọi người đều hiểu; họ cười, tiếng cười bụng. Phân vân, ông ta nói với người phiên dịch, "Ông đã làm phép màu. Ông đã nói chỉ mỗi tám từ. Tôi không biết ông nói gì nhưng làm sao ông có thể dịch câu chuyện của tôi, dài thế, mà chỉ trong bẩy từ?"

Người phiên dịch nói, "Câu chuyện quá dài, cho nên tôi nói, 'Ông ấy kể chuyện cười đó - cười đi.' "

Kiểu tiếng cười nào sẽ đi ra? Chỉ kiểu tiếng cười xã giao lịch sự sẽ tới, và người này đã từng làm lao động vất vả cả nửa giờ. Nhìn vào tiếng cười của mọi người mà xem. Nó là thứ tinh thần, họ đang làm nỗ lực; tiếng cười của họ là giả. Nó được sơn vẽ, nó chỉ là trên môi, nó là bài tập của mặt. Nó không tới từ bản thể họ, từ cội nguồn, nó không tới từ bụng; nó là thứ được tạo ra. Điều hiển nhiên là chúng ta chán, và bất kì cái gì chúng ta làm sẽ bắt nguồn từ cái chán này và sẽ tạo ra nhiều chán hơn. Bạn không thể mở hội được. Mở hội là có thể chỉ khi sự tồn tại là cái mới liên tục, và sự tồn tại bao giờ cũng trẻ trung. Khi không cái gì trở nên già, khi không cái gì thực sự chết - vì mọi thứ được liên tục sinh ra - nó trở thành điệu vũ. Thế thì nó là việc tuôn chảy âm nhạc bên trong. Dù bạn chơi nhạc cụ hay không thì cũng không phải là vấn đề, âm nhạc đang tuôn chảy.

Tôi đã nghe một câu chuyện. Chuyện xảy ra ở Ajmer... Bạn phải đã nghe nói về một nhà huyền môn Sufi, Moinuddin Chishti, người có dargah, người có ngôi mộ, ở Ajmer. Chishti là nhà huyền môn lớn, một trong những người vĩ đại nhất đã từng được sinh ra, và ông ấy là nhạc sĩ. Là nhạc sĩ là chống lại đạo Hồi vì âm nhạc bị cấm. Ông ấy chơi đàn sitar và các nhạc cụ khác. Ông ấy là nhạc sĩ lớn và ông ấy thích thú điều đó. Năm lần mọi ngày, khi người Mô ha mét giáo được yêu cầu cầu nguyện năm lễ cầu nguyện, ông ấy sẽ không cầu nguyện, ông ấy đơn giản chơi trên nhạc cụ. Đó là lời cầu nguyện của ông ấy.

Điều này là tuyệt đối phản tôn giáo nhưng không ai có thể nói cái gì với Chishti. Nhiều lần mọi người tới bảo ông ấy như vậy và ông ấy sẽ bắt đầu hát, và bài hát hay thế họ sẽ quên hoàn toàn tại sao họ đã tới. Ông ấy sẽ bắt đầu chơi nhạc cụ và nó có tính cầu nguyện tới mức ngay cả các học giả và bác học và thầy giáo có học, những người đã tới để phản đối, sẽ không phản đối. Họ sẽ nhớ lại lúc ở nhà; khi họ quay về nhà họ mới nhớ tại sao họ đã tới.

Danh tiếng của Chisthi lan rộng khắp thế giới. Từ mọi phần của thế giới, mọi người bắt đầu tới. Một người, Jilani, bản thân ông ấy là một nhà huyền môn lớn, tới từ Baghdad chỉ để xem Chishti. Khi Chishti nghe nói rằng Jilani sắp tới ông ấy cảm thấy, "Để bày tỏ sự kính trong với Jilani bây giờ chơi nhạc cụ của mình là không hay. Vì ông ấy lầ người Mô ha mét giáo chính thống thế, đó sẽ không phải là việc đón chào hay. Ông ấy có thể cảm thấy bị tổn thương." Thế là trong ngày đó, trong cả đời ông ấy, ông ấy đã quyết định không chơi nhạc, ông ấy sẽ không hát. Ông ấy chờ đợi từ sáng và đến trưa thì Jilani tới. Chishti đã giấu các nhạc cụ của mình đi.

Khi Jilani tới họ cả hai đều ngồi trong im lặng, nhạc cụ bắt đầu tạo ra âm nhạc - cả căn phòng được rót đầy. Chishti trở nên rất phân vân về phải làm gì. Ông ấy đã giấu chúng rồi, và âm nhạc như thế ông ấy chưa bao giờ biết tới từ trước. Jilani cười và nói, "Qui tắc không dành cho ông, ông không cần giấu chúng. Qui tắc dành cho người thường, qui tắc không dành cho ông - ông không nên giấu chúng. Làm sao ông có thể giấu được linh hồn ông? Tay ông có thể không chơi nhạc, ông có thể không hát từ cổ, nhưng toàn thể bản thể ông là âm nhạc rồi. Và toàn thể căn phòng này được rót đầy với âm nhạc nhiều thế, với nhiều rung động tới mức bây giờ toàn thể căn phòng đang tự nó chơi nhạc."

Khi tâm trí bạn tươi mát toàn thể sự tồn tại trở thành giai điệu. Khi bạn tươi mát, tính tươi mát có ở mọi nơi và toàn thể sự tồn tại đáp ứng. Khi bạn trẻ trung, không bị nặng gánh bởi kí ức, mọi thứ là trẻ trung và mới và kì lạ. Joshu này là tuyệt vời. Điều này phải được cảm thấy sâu sắc, thế thì bạn sẽ có khả năng hiểu. Nhưng việc hiểu đó sẽ giống nhiều việc cảm hơn là hiểu - không từ tâm trí mà từ trái tim. Nhiều chiều khác được ẩn bên trong câu chuyện này. Chiều khác là ở chỗ khi bạn đi tới người chứng ngộ, bất kì cái gì bạn nói đều không tạo ra khác biệt, đáp ứng của người đó sẽ là một. Câu hỏi của bạn, câu trả lời của bạn không có nghĩa, không liên quan; đáp ứng của người đó sẽ là một. Với cả ba người Joshu đã đáp ứng theo cùng cách vì người chứng ngộ vẫn còn là một. Không tình huống nào làm thay đổi người đó; tình huống là không liên quan. Bạn bị thay đổi bởi tình huống, bạn hoàn toàn bị thay đổi; bạn bị thao túng bởi tình huống. Gặp người lạ, bạn cư xử khác. Bạn căng thẳng hơn, cố phán xét tình huống: Đây là kiểu người gì? Người đó nguy hiểm, không nguy hiểm? Người đó có chứng tỏ thân thiện hay không? Bạn nhìn với sợ. Đó là lí do tại sao với người lạ bạn cảm thấy không thoải mái.

Nếu bạn du hành trên tầu hoả, điều đầu tiên bạn sẽ thấy là hành khách đang hỏi nhau họ làm gì, tôn giáo của họ là gì, họ đi đâu. Nhu cầu về những câu hỏi này là gì? Những câu hỏi này là có nghĩa vì thế thì họ có thể thấy thoải mái. Nếu bạn là người Hindu và họ cũng là người Hindu, họ có thể thảnh thơi - người này không phải là rất xa lạ. Nhưng nếu bạn nói rằng bạn là người Mô ha mét giáo, người Hindu này trở nên căng thẳng. Thế thì nguy hiểm nào đó có đó, người lạ nào đó có đó. Người đó sẽ làm ra một không gian nhỏ giữa bạn và người đó; người đó không thể thấy thoải mái, người đó không thể thảnh thơi được. Người đó thậm chí có thể đổi chỗ ngồi. Nhưng ngay cả người Mô ha mét giáo cũng có tính tôn giáo. Nếu bạn nói, "Tôi là người vô thần, tôi không theo tôn giáo chút nào; tôi không thuộc vào tôn giáo nào," thế thì bạn thậm chí còn hơn cả người lạ. Người vô thần sao? Thế thì người đó sẽ cảm thấy rằng chỉ ngồi bên cạnh bạn người đó sẽ trở thành không thuần khiết. Bạn giống như bệnh dịch; người đó sẽ né tránh bạn. Mọi người bắt đầu hỏi các câu hỏi không phải bởi vì họ rất tò mò về bạn; không, họ chỉ muốn phán xét tình huống - liệu họ có thể thảnh thơi được không, liệu họ có trong bầu không khí quen thuộc hay cái gì đó xa lạ có đó. Họ đang cảnh giác và đây là việc truy hỏi của họ về an toàn.

Mặt bạn thay đổi liên tục. Nếu bạn thấy người lạ bạn có bộ mặt khác; nếu bạn thấy người bạn, lập tức bộ mặt thay đổi; nếu người hầu của bạn có đó bạn có bộ mặt khác; nếu ông chủ của bạn có đó bạn có bộ mặt khác. Bạn liên tục đổi mặt nạ vì bạn phụ thuộc vào tình huống. Bạn không có linh hồn, bạn không được tích hợp, mọi thứ quanh bạn làm thay đổi bạn. Đó không phải là hoàn cảnh với một Joshu. Với một Joshu, hoàn cảnh là khác toàn bộ. Ông ấy làm thay đổi các thứ xung quanh ông ấy, ông ấy không bị thay đổi bởi các thứ xung quanh ông ấy. Bất kì cái gì xảy ra quanh ông ấy đều không liên quan, mặt ông ấy vẫn còn nguyên vậy; không cần đổi mặt nạ.

Người ta đồn rằng có lần một lãnh chúa tới gặp Joshu. Tất nhiên, ông ta là chính khách lớn, một người quyền lực - một lãnh chúa. Ông ta viết lên một tờ giấy, "Tôi đã tới gặp ông," rồi tên ông ta, và lãnh chúa của bang này và này. Ông ta phải đã muốn gây ảnh hưởng tới Joshu dù là cố tình hay vô tình.

Joshu nhìn vào tờ giấy, ném nó đi và nói với người đã mang thông điệp này tới, "Nói ta không muốn gặp anh chàng này chút nào. Đuổi ông ta ra."

Người này đi và nói, "Joshu đã nói, 'Đuổi ông ta ra.' Người này đã ném tờ giấy của ông đi và nói, 'Ta không muốn gặp anh chàng này.' "

Lãnh chúa hiểu. Ông ta viết lại lên tờ giấy chỉ tên mình và, "Tôi muốn gặp thầy."

Tờ giấy đạt tới Joshu và ông ấy nói, "Vậy đây là anh chàng đó! Đưa ông ấy vào."

Lãnh chúa vào và ông ta hỏi, "Nhưng sao thầy đã hành xử theo cách kì lạ vậy? Thầy nói, 'Đuổi người này ra.' "

Joshu nói, "Các bộ mặt không được phép ở đây. "Lãnh chúa" là bộ mặt, mặt nạ. Ta nhận ra ông rất rõ, nhưng ta không nhận các mặt nạ, và nếu ông đã tới với mặt nạ, ông không được phép. Bây giờ thì được; ta biết ông rất rõ nhưng ta không biết lãnh chúa nào. Lần sau ông tới xin để lãnh chúa lại đằng sau, để nó ở nhà ông; đừng mang nó đi cùng ông."

Chúng ta gần như liên tục dùng các bộ mặt; chúng ta thay đổi ngay lập tức. Nếu chúng ta thấy thay đổi trong tình huống chúng ta thay đổi ngay lập tức, dường như chúng ta không có linh hồn được tích hợp, không có linh hồn được kết tinh.

Với Joshu, mọi thứ đều là một - người lạ này, người bạn này, đệ tử, sư trụ trì này. Với đáp ứng của ông ấy, "Uống chén trà," ông ấy vẫn còn là một ở bên trong. Và tại sao uống chén trà? Đây là điều rất biểu tượng cho Thiền sư. Trà đã được các Thiền sư khám phá ra và trà không phải là thứ thường với họ. Trong mọi Thiền viện họ có phòng trà. Nó là đặc biệt, hệt như ngôi đền. Bạn sẽ không thể nào theo điều này được... vì trà là thứ rất tôn giáo cho Thiền sư hay Thiền viện. Trà cũng giống hệt lời cầu nguyện. Nó được họ khám phá ra.

Ở Ấn Độ, nếu bạn thấy một sannyasin uống trà, bạn sẽ cảm thấy ông ấy không phải là người tốt. Gandhi chắc sẽ không cho phép bất kì ai trong đạo tràng của ông ấy được uống trà. Trà bị cấm, nó là tội lỗi; không ai được phép uống trà. Nếu Gandhi mà đọc câu chuyện này ông ấy chắc đã bị tổn thương: một người chứng ngộ, Joshu, yêu cầu mọi người, mời mọi người uống trà sao? Nhưng Thiền có thái độ khác với trà. Chính cái tên này bắt nguồn từ thiền viện Trung Quốc, Ta. Ở đó, lần đầu tiên, họ khám phá ra trà, và họ thấy rằng trà giúp cho thiền vì trà làm cho bạn tỉnh táo hơn, nó cho bạn nhận biết nào đó. Đó là lí do tại sao bạn uống trà bạn sẽ thấy khó ngủ ngay lập tức. Họ thấy trà giúp cho nhận biết, tỉnh táo, cho nên trong Thiền viện trà là một phần của thiền. Joshu còn có thể mời cái gì hơn nhận biết? Khi ông ấy nói, "Uống chén trà," ông ấy đang nói, "Uống chén nhận biết." Trà là rất biểu tượng cho họ. Ông ấy nói, "Uống chén nhận biết."

Đó là mọi điều mà chứng ngộ có thể làm. Nếu bạn tới tôi, tôi có thể mời bạn cái gì? Tôi chẳng có gì khác hơn chén trà.

Với cái quen thuộc hay không quen thuộc, với người bạn hay người lạ, hay thậm chí với sư trụ trì, người bao giờ cũng ở đó quản lí thiền viện của ông ấy, 'Uống chén trà.' Đó là mọi điều vị Phật có thể mời cho bất kì người nào, nhưng không có gì quí hơn điều đó. Trong các Thiền viện họ đều có phòng trà. Nó giống như ngôi đền, chỗ thiêng liêng nhất. Bạn không thể vào được với đôi giầy vì nó là phòng trà; bạn không thể vào mà không tắm. Trà nghĩa là nhận biết và nghi lễ này giống hệt lời nguyện. Khi mọi người vào phòng trà, họ trở nên im lặng; khi họ vào trong phòng này không nói chuyện nào là được phép, họ trở nên im lặng. Họ ngồi trên sàn trong tư thế thiền và thế rồi bà chủ hay ông chủ pha trà. Mọi người im lặng. Trà bắt đầu sôi và mọi người phải lắng nghe nó, nghe âm thanh này, nghe siêu nước đang tạo ra âm nhạc. Mọi người phải lắng nghe nó. Việc uống đã bắt đầu cho dù trà thậm chí còn chưa sẵn sàng.

Nếu bạn hỏi Thiền nhân, họ sẽ nói: trà không phải là cái gì đó bạn rót ra với vô nhận biết và uống như bất kì đồ uống khác nào. Nó không phải là uống, nó là thiền; nó là lời cầu nguyện. Cho nên họ lắng nghe siêu nước đang tạo ra giai điệu, và trong việc nghe đó họ trở nên im lặng hơn, tỉnh táo hơn.

Thế rồi chén được bày ra trước họ và họ chạm vào chúng. Những chén đó không phải là thường đâu; mọi thiền viện đều có các chén duy nhất của nó, họ chuẩn bị chén riêng của họ. Cho dù họ mua từ chợ, đầu tiên họ đập vỡ chúng thế rồi gắn chúng lại để cho chén trở thành đặc biệt, để cho bạn không thể nào tìm ra bất kì bản sao nào của nó ở bất kì chỗ nào khác. Thế rồi mọi người chạm vào chén, cảm chiếc chén. Chén nghĩa là thân thể; nếu trà nghĩa là nhận biết, thế thì chén nghĩa là thân thể. Và nếu bạn phải tỉnh táo, bạn phải tỉnh táo từ chính rễ của thân thể bạn. Chạm, họ tỉnh táo, thiền. Thế rồi trà được rót ra. Hương trà bốc lên, mùi trà. Điều này cần thời gian dài - một giờ, hai giờ - cho nên đó không phải chỉ là trong vòng một phúc mà bạn đã uống xong trà, đặt chén xuống và đi mất. Không, nó là quá trình dài - chậm rãi, tới mức bạn trở nên nhận biết về từng bước. Và thế rồi họ uống. Mùi vị, độ nóng - mọi thứ phải được làm với sự chú tâm rất tỉnh táo. Đó là lí do tại sao thầy trao trà cho đệ tử. Với thầy rót trà vào chén của bạn, bạn sẽ tỉnh táo và nhận biết hơn; với người phục vụ rót trà vào chén của bạn, bạn có thể đơn giản quên mất người đó. Khi Joshu rót trà vào trong chén của bạn - nếu tôi tới và rót trà và chén của bạn - tâm trí bạn sẽ dừng lại, bạn sẽ im lặng. Cái gì đó đặc biệt đang xảy ra, cái gì đó thiêng liêng. Trà trở thành thiền.

Joshu nói, uống chén trà, cho cả ba người. Trà chỉ là cái cớ. Joshu sẽ cho họ nhận biết hơn, và nhận biết tới qua tính nhạy cảm. Bạn phải có tính nhạy cảm hơn về bất kì cái gì bạn làm, ngay cả một thứ tầm thường như trà cũng vậy... Bạn có thể tìm ra cái gì tầm thường hơn trà không? Bạn có thể tìm ra bất kì cái gì tầm bình hơn, bình thường hơn trà không? Không, bạn không thể tìm được. Và Thiền sư và các thầy đã nâng điều bình thường nhất này thành phi thường nhất. Họ đã bắc cầu "cái này" và "cái kia", dường như trà và Thượng đế đã trở thành một. Chừng nào trà chưa trở thành thiêng liêng bạn sẽ không là thiêng liêng, vì cái ít nhất phải được nâng lên thành cái nhiều nhất, cái bình thường phải được nâng lên thành cái phi thường, đất phải được làm thành trời. Chúng phải được bắc cầu, không kẽ hở nào phải được bỏ lại.

Nếu bạn đi tới Thiền viện và bạn thấy một thầy đang uống trà, với tâm trí Ấn Độ bạn sẽ cảm thấy rối loạn rất lớn. Đây là kiểu người gì vậy, uống trà sao? Bạn có thể quan niệm Phật dưới cây Bồ đề uống trà không? Bạn không thể quan niệm được điều đó; điều đó là không thể quan niệm nổi. Tâm trí Ấn Độ đã từng nói về bất nhị nhưng đã tạo ra nhiều nhị nguyên. Bạn đã từng nghe về advaita, đơn vị, cái một, nhưng bất kì cái gì bạn đã làm, bạn đều tạo ra hai. Và bạn đã tạo ra kẽ hở giữa hai tới mức chúng có vẻ không thể bắc cầu nổi. Bởi vì điều này Shankara phải nói về maya và ảo tưởng. Bạn đã tạo ra kẽ hở thế giữa thế giới này và thế giới kia, chúng không thể được bắc cầu. Cho nên phải làm gì?

Shankara nói: Thế giới này là ảo tưởng. Bạn không cần bắc cầu; thế giới này không hiện hữu. Đó là cách duy nhất để đi tới cái một; bạn phải phủ nhận cái kia hoàn toàn. Nhưng phủ nhận sẽ không giúp ích; cho dù bạn nói thế giới này là ảo tưởng, nó vẫn có đó. Và tại sao bạn nhấn mạnh nhiều tới mức nó là ảo tưởng nếu nó không thực sự có đó? Vấn đề là gì? Tại sao lại có chuyện Shankara cả đời đi dạy cho mọi người thế giới này là ảo tưởng? Không ai bận tâm liệu nó là ảo tưởng hay không. Nếu Shankara biết nó là ảo tưởng, thế thì tại sao bận tâm về nó? Dường như là vấn đề nào đó có đó. Nó không thể được bắc cầu cho nên cách duy nhất là bỏ nó đi hoàn toàn khỏi tâm thức, để nói nó không có đó để cho duy nhất cái một còn lại. Chúng ta chỉ có một cách đi tới cái một - phủ nhận cái kia.

Thiền có cách khác để bắc cầu, và tôi nghĩ điều đó là đẹp hơn; không có nhu cầu phủ nhận cái kia. Và bạn không thể phủ nhận được: ngay cả trong phủ nhận bạn sẽ khẳng định. Nếu bạn nói thế giới này không tồn tại, bạn phải chỉ ra thế giới này, mà chẳng ở đâu cả, cho nên bạn đang chỉ ra cái gì? Bạn đang trỏ ngón tay vào cái gì nếu không có cái gì? Thế thì bạn ngu. Thế giới này tồn tại, và nếu bạn nói nó là ảo tưởng, đó chỉ là diễn giải. Nếu thế giới này là ảo tưởng "cái kia" không thể là thực, vì từ "cái này", "cái kia" phải được đạt tới. Nếu thế giới này là ảo tưởng thế thì Brahma không thể là thực được. Nếu việc sáng tạo là ảo tưởng làm sao người sáng tạo có thể là thực được? - vì việc sáng tạo tới từ người sáng tạo. Nếu sông Hằng là ảo tưởng làm sao khởi nguồn của nó Gangotri có thể thực được? Nếu tôi là ảo tưởng thế thì bố mẹ tôi nhất định là ảo tưởng, vì chỉ từ mơ mà mơ mới được sinh ra. Nếu họ là thực thế thì đứa con phải là thực.

Thiền nói cả hai đều là thực, nhưng cả hai không phải là hai. Bắc cầu qua chúng đi - để cho trà trở thành lời cầu nguyện, để cho điều phàm tục nhất trở thành điều thiêng liêng nhất. Nó là biểu tượng. Và Thiền nói nếu cuộc sống bình thường của bạn trở thành phi thường, chỉ thế thì bạn mới có tính tâm linh. Bằng không, bạn không có tính tâm linh. Trong cái bình thường cái phi thường phải được tìm thấy; trong cái quen thuộc, cái lạ phải được tìm thấy; trong cái biết, cái không biết được tìm thấy; trong cái gần, cái xa được tìm thấy; trong "cái này," "cái kia" được tìm thấy. Cho nên Joshu nói, "Lại đây và uống chén trà."

Một chiều nữa có đó trong câu chuyện này và chiều đó là về đón chào. Mọi người đều được đón chào. Bạn là ai là không liên quan, bạn được đón chào. Ở cổng của thầy chứng ngộ, ở cổng của một Joshu hay một Phật, mọi người đều được đón chào. Cánh cửa, theo một nghĩa nào đó, là mở: Vào và uống chén trà. Điều này có nghĩa gì: Vào và uống chén trà? Joshu đang nói: Vào và thảnh thơi.

Nếu bạn đi tới cái gọi là các thầy khác, cái gọi là các sư và sannyasin, bạn sẽ trở nên căng thẳng hơn; bạn không thể thảnh thơi được. Đi tới một sannyasin mà xem: bạn trở nên căng thẳng hơn, bạn trở nên sợ hơn. Và người đó tạo ra mặc cảm; người đó sẽ nhìn bạn với con mắt kết án, và chính cách người đó nhìn vào bạn sẽ nói bạn là tội nhân. Và người đó sẽ bắt đầu kết án: Cái này là sai, cái kia là sai; bỏ cái này, bỏ cái kia. Đây không phải là cách thức của người thực sự chứng ngộ. Người đó sẽ làm cho bạn cảm thấy được thảnh thơi. Có câu ngạn ngữ Trung Quốc nói rằng nếu bạn tới một người thực sự vĩ đại, bạn sẽ cảm thấy được thảnh thơi cùng người đó; nếu bạn tới một người vĩ đại giả, người đó sẽ tạo ra căng thẳng bên trong bạn. Người đó sẽ làm, dù cố ý hay vô tình, mọi nỗ lực để chỉ ra rằng bạn là thấp, là tội nhân; rằng người đó là cao, ở trên, vượt trên hơn.

Vị Phật sẽ giúp bạn thảnh thơi, vì chỉ trong thảnh thơi sâu sắc của bạn mà bạn cũng sẽ trở thành vị Phật. Không có cách khác.

"Uống chén trà," Joshu nói. "Tới thảnh thơi cùng ta." Trà là biểu tượng - Thảnh thơi đi. Nếu bạn uống trà cùng vị Phật, bạn sẽ lập tức cảm thấy rằng bạn không xa lạ, không là người lạ. Phật rót trà vào chén của bạn... Phật đã đi xuống tới bạn. Phật đã đi tới "cái này", ông ấy mang "cái kia" tới "cái này". Người Ki tô giáo, người Do Thái, không thể quan niệm được điều đó; người Mô ha mét giáo không thể quan niệm được điều đó. Nếu bạn gõ cổng cõi trời, bạn có thể quan niệm về Thượng đế tới và nói với bạn, "Tới uống chén trà." Điều đó có vẻ báng bổ thế. Thượng đế sẽ ngồi trên ngai vàng của ngài nhìn bạn bằng cả nghìn mắt, nhìn vào mọi xó xỉnh của bản thể bạn, nhìn vào bao nhiêu tội bạn đã phạm phải. Phán xử sẽ có đó.

Joshu này không phán xét. Ông ấy không phán xét bạn, ông ấy đơn giản chấp nhận. Dù bạn nói bất kì cái gì, ông ấy chấp nhận và nói, "Tới và thảnh thơi cùng ta." Thảnh thơi là vấn đề. Và nếu bạn có thể thảnh thơi cùng với người chứng ngộ, chứng ngộ của người đó sẽ bắt đầu xuyên thấu vào bạn, bởi vì khi bạn thảnh thơi bạn trở thành xốp. Khi bạn căng thẳng bạn bị đóng; khi bạn thảnh thơi ông ấy sẽ đi vào. Khi bạn thảnh thơi, thoải mái, uống trà, thế thì Joshu đang làm cái gì đó. Ông ấy không thể vào qua tâm trí của bạn nhưng ông ấy có thể vào qua trái tim bạn. Mời bạn uống chén trà là làm cho bạn thảnh thơi, thân thiện, đem bạn tới gần hơn, cận kề hơn. Nhớ lấy, bất kì khi nào bạn ăn thức ăn và uống cái gì đó cùng ai đó, bạn trở nên rất thân thiết. Thức ăn và dục là hai điều thân thiết duy nhất. Trong dục bạn là thân thiết, trong thức ăn bạn là thân thiết. Và thức ăn là cơ bản hơn và thân thiết hơn dục, vì khi đứa trẻ được sinh ra điều đầu tiên nó sẽ nhận từ người mẹ sẽ là thức ăn. Dục sẽ tới sau vào lúc nó trở nên chín muồi về dục, mười bốn, mười lăm năm sau đó. Điều đầu tiên bạn đã nhận trong thế giới này là thức ăn và thức ăn là đồ uống. Cho nên điều thân thiết thứ nhất được biết tới trong thế giới này là giữa người mẹ và đứa con.

Joshu đang nói, "Tới đi, uống chén trà. Để ta trở thành mẹ của ông. Để ta cho ông việc uống." Và thầy là người mẹ. Tôi nhấn mạnh rằng thầy là người mẹ. Thầy không phải là bố, còn người Ki tô giáo là sai khi họ gọi các linh mục của họ là "cha," vì cha là thứ rất phi tự nhiên, hiện tượng xã hội. Cha không tồn tại ở bất kì chỗ nào trong tự nhiên ngoại trừ trong xã hội con người; nó là thứ được bịa ra, thứ có tính văn hoá. Mẹ là tự nhiên. Nó tồn tại không có văn hoá nào, không giáo dục, xã hội nào, nó có đó trong tự nhiên. Ngay cả cây cũng có mẹ. Bạn có thể đã không nghe nói rằng không chỉ mẹ bạn cho bạn cuộc sống, mà ngay cả cây cũng có mẹ. Họ đã làm thực nghiệm ở Anh. Có một phòng thí nghiệm đặc biệt, Delaware, chỗ đó họ đã thực nghiệm với cây cối, và họ đã đi tới khám phá ra môt hiện tượng rất huyền bí. Nếu một hạt mầm được ném vào trong đất, và cây mẹ từ đó hạt mầm đã được lấy ra là ở gần, nó mọc ra sớm hơn. Nếu cây mẹ không ở gần, nó mất thời gian lâu hơn. Nếu cây mẹ bị phá huỷ, bị chặt, thế thì phải mất thời gian rất lâu để hạt mầm mọc ra. Sự hiện diện của cây mẹ, ngay cả với hạt mần, cũng có ích.

Thầy là mẹ, thầy không phải là bố. Với bố bạn có quan hệ chỉ về mặt trí tuệ, với mẹ các quan hệ của bạn là toàn bộ. Bạn đã là một phần của mẹ bạn, bạn thuộc vào bà ấy một cách toàn bộ. Cùng điều đó là hoàn cảnh với thầy theo thứ tự đảo ngược. Bạn đã tới từ người mẹ, bạn sẽ đi vào trong thầy. Đó là việc quay trở lại cội nguồn.

Cho nên các Thiền sư bao giờ cũng mời bạn uống. Họ đang nói theo cách biểu tượng, "Tới và trở thành con của ta, để ta trở thành mẹ của ông; để ta trở thành bụng mẹ thứ hai của ông. Đi vào ta, ta sẽ cho ông việc tái sinh."

Thức ăn là sự thân thiết, và nó được bắt rễ sâu trong bạn tới mức cả đời bạn bị ảnh hưởng bởi nó. Mọi đàn ông trên khắp thế giới, ở các xã hội khác nhau, các nền văn hoá khác nhau, liên tục nghĩ về vú của đàn bà. Trong tranh vẽ, điêu khắc, phim ảnh, tiểu thuyết - bất kì cái gì - vú vẫn còn là điểm trung tâm. Tại sao nhiều hấp dẫn thế tới vú? Đó đã là sự thân thiết thứ nhất với thế giới; bạn đi tới biết sự tồn tại qua nó. Vú là cái chạm đầu tiên của thế giới. Lần đầu tiên bạn tới gần với sự tồn tại, lần đầu tiên bạn biết tới người khác - từ bầu vú. Đó là lí do tại sao nhiều hấp dẫn thế tới vú. Bạn không thể bị hấp dẫn tới đàn bà mà không có vú, vú lép. Điều đó là khó vì bạn không thể cảm thấy người mẹ ở đó. Cho nên ngay cả người đàn bà xấu cũng trở nên hấp dẫn nếu cô ấy có vú đẹp - dường như vú là vấn đề, thứ trung tâm trong con người này. Và vú là gì? Vú là thức ăn. Dục tới sau, thức ăn tới trước.

Việc mời của Joshu cho cả ba người tới và uống chén trà là việc mời họ tới sự thân thiết. Bạn bè ăn cùng nhau, cho nên nếu bạn thấy người lạ tới gần bạn khi bạn đang ăn bạn sẽ cảm thấy không thoải mái. Người lạ cảm thấy không thoải mái nếu họ ăn cùng nhau. Đó là lí do tại sao trong khách sạn, trong nhà hàng, mọi thứ đã đi rất sai. Vì bạn ăn cùng người lạ thức ăn trở thành độc; bạn bị căng thẳng và dồn nén thế. Nó không phải là gia đình bạn không được thảnh thơi.

Thức ăn được ai đó chuẩn bị, người yêu bạn có phẩm chất khác hoàn toàn; thậm chí phẩm chất hoá học thay đổi. Và các nhà tâm lí nói khi vợ bạn giận đừng cho phép cô ấy chuẩn bị thức ăn; nó trở thành độc.

Điều đó là khó, bởi vì vợ gần như bao giờ cũng giận. Và các nhà tâm lí nói khi bạn ăn, nếu vợ bạn bắt đầu tạo ra rắc rối - nói năng, tranh cãi - dừng ăn lại.

Nhưng thế thì bạn sẽ chết, vì vợ gần như bao giờ cũng tạo ra rắc rối trong khi bạn ăn. Đây là một thế giới rất không yêu thương. Vợ biết, nếu cô ấy có hiểu biết nhỏ, rằng thời gian tồi tệ nhất để tạo ra bất kì xung đột nào là trong khi chồng đang ăn thức ăn, vì khi anh ta bị làm cho căng thẳng, dồn nén, không được thảnh thơi, thức ăn trở thành độc và sẽ mất thời gian lâu hơn để tiêu hoá nó. Các nhà tâm lí nói gấp đôi thời gian sẽ được cần để tiêu hoá thức ăn và toàn thân phải chịu đựng.

Thức ăn là thân thiết, nó là yêu. Và các Thiền sư bao giờ cũng mời bạn uống trà. Họ sẽ đưa bạn vào phòng trà và cho bạn trà; họ đang cho bạn thức ăn, đồ uống. Họ đang bảo bạn, "Trở nên thân thiết đi. Đừng đứng xa xôi thế lại gần hơn đi. Cảm thấy như ở nhà."

Đây là các chiều của câu chuyện này, nhưng chúng là các chiều của việc cảm. Bạn không thể hiểu nhưng bạn có thể cảm, và việc cảm là cao hơn việc hiểu, yêu là cao hơn việc biết. Và tim là trung tâm tối thượng của tri thức, không phải là tâm trí; tâm trí chỉ là phụ, làm việc được, thứ tiện dụng. Bạn có thể biết bề mặt qua tâm trí, bạn không bao giờ có thể biết tới trung tâm.

Nhưng bạn đã quên tim hoàn toàn, dường như nó đã trở thành cái không; bạn không biết gì về nó.

Nếu tôi nói về tim, trung tâm trái tim, bạn nghĩ về phổi không về tim.

Phổi không phải là tim; phổi chỉ là thân của trung tâm trái tim. Tim được ẩn kín trong phổi, ở đâu đó sâu bên dưới. Cũng như trong thân thể bạn linh hồn bị ẩn kín, trong phổi bạn tim bị ẩn kín. Nó không phải là thứ vật lí, cho nên nếu bạn đi tới bác sĩ ông ấy sẽ nói không có tim, không có trung tâm tim, chỉ có phổi.

Tim có cách biết riêng của nó. Joshu có thể được hiểu chỉ qua tim.

Nếu bạn cố hiểu qua trí tuệ điều có khả năng là bạn có thể hiểu lầm, nhưng việc hiểu là không thể được - chừng đó là chắc chắn.

Cái gì thêm nữa không?

Câu hỏi 1

Osho kính yêu,

Tôi cảm thấy tôi muốn ở gần thầy, nhưng đồng thời tôi muốn chạy xa khỏi thầy như tôi có thể chạy được. Tôi không hiểu nỗi sợ này, vì tôi không nhận biết về cảm giác giống như điều này với bất kì ai khác.

Điều đó là tự nhiên, nó không phải là cái gì đó ngoại lệ. Bất kì khi nào bạn có cảm giác ở gần một người như tôi nỗi sợ sẽ tới, vì ở gần tôi có nghĩa là chết, ở gần tôi có nghĩa là mất bản thân bạn. Nó là cùng nỗi sợ nắm bắt dòng sông khi sông tới đại dương - đôi bờ sẽ bị mất, sông sẽ bị mất - và mọi dòng sông đều cố quay lại. Nhưng không có cách nào.

Nếu bạn cảm thấy thôi thúc sâu sắc tới gần hơn với tôi thì bây giờ không có cách nào thoát cả. Bạn có thể cố gắng nhưng bạn sẽ là thất bại; những người khác đã cố gắng, những người khác sẽ liên tục cố gắng. Nếu bạn có thôi thúc tới gần tôi hơn, bạn sẽ phải tới. Bạn chỉ có thể làm trễ nó; bằng việc chạy trốn, vật lộn, bạn có thể làm trễ nó. Bạn có thể trì hoãn nó, có vậy thôi, vì thôi thúc sâu sắc đang tới từ chính bản thể bạn. Sợ chỉ ở trong tâm trí. Thôi thúc tới từ cốt lõi sâu nhất của bản thể bạn, để ở gần hơn. Nhưng sợ tới trong tâm trí vì sự gần có nghĩa là chết.

Ở gần thầy là cái chết, bản ngã của bạn sẽ phải ra đi. Bản ngã nghĩ, bắt đầu suy nghĩ, "Mình phải trốn trước khi cái gì đó xảy ra; trước khi mình bị mất, mình phải trốn đi." Bản ngã sẽ liên tục bảo bạn trốn. Bản ngã sẽ tìm những cách hợp lí hoá; nó sẽ tìm lỗi trong tôi chỉ để giúp bạn trốn đi; nó sẽ thuyết phục bạn theo mọi cách rằng đây là người sai. Yêu là tựa cái chết, và không yêu là tựa cái chết khi yêu thầy.

Nếu bạn yêu người đàn bà, bạn có thể chi phối cô ấy. Đó là lí do tại sao những người yêu liên tục chơi trò chính trị với nhau, chi phối, sở hữu; sợ có đó rằng nếu bạn không chi phối bạn sẽ bị thua và người kia sẽ chi phối, cho nên họ liên tục tranh đấu. Chồng và vợ, những người yêu, liên tục tranh đấu; tranh đấu để tồn tại, để sống còn. Sợ có đó, "Mình có thể bị thua người kia."

Nhưng khi bạn đi tới thầy bạn không thể chi phối được thầy, bạn không thể tranh đấu với thầy. Cho nên sợ là sâu hơn vì điều đó, vì bạn không thể tạo ra bất kì chính trị nào. Hoặc bạn phải trốn đi hoặc hội nhập, không phương án khác nào có đó. Nếu bạn trốn đi, từ chính cội nguồn sâu của bản thể bạn, bạn nghe bạn đang làm điều sai; nếu bạn trốn đi bạn sẽ phải quay lại. Nếu bạn tới gần hơn, tâm trí nói: Mình đi đâu đây? Nếu mình đi tới gần hơn dầu vậy mình có thể bị thiêu cháy." Và điều đó là đúng, bản ngã là đúng: Ngọn lửa có đó và nếu bạn tới gần hơn bạn sẽ bị thiêu cháy. Xung đột sẽ được tạo ra; căng thẳng bên trong, đau đớn sẽ được tạo ra. Bạn có thể để trễ, có vậy thôi, sớm hay muộn bạn sẽ phải hội nhập; không dòng sông nào có thể thoát khỏi đại dương. Một khi bạn đã tới gần hơn, bạn đã tới, và không có cách nào quay lại. Không cách nào tồn tại để quay lại.

Bạn ở đây. Bạn đã du hành lâu; không chỉ trong không gian vật lí mà còn trong không gian bên trong bạn đã du hành lâu. Nhiều, nhiều kiếp bạn đã từng du hành hướng tới điểm này; bạn đã ham muốn nó và bây giờ khi điểm đó đã tới gần hơn bạn trở nên sợ. Sợ là tự nhiên. Hiểu nó đi, đừng để nó áp đảo bạn. Lấy cú nhảy, và cú nhảy đó sẽ không chỉ là cái chết, nó sẽ là việc tái sinh. Nhưng bạn không thể biết được điều đó. Chỉ cái chết, bạn thấy chỉ cái chết; cái bên ngoài cái ẩn đằng sau cái chết bạn không thể thấy được. Tôi có thể thấy được nó; tôi biết bạn sẽ được tái sinh.

Nhưng không ai có thể được tái sinh chừng nào người đó chưa chết; cho nên chết không phải là mục đích và chết không phải là chỗ cuối, nó chỉ là bắt đầu. Khi bạn sẵn sàng chết, bạn sẵn sàng được tái sinh; cái cũ sẽ biến mất và cái tuyệt đối mới sẽ thế vào chỗ của nó. Cái mới đó đang vật lộn từ chính cốt lõi của bản thể bạn; cái cũ đang vật lộn từ tâm trí vì tâm trí có kí ức - cái cũ, quá khứ. Quá khứ và tương lai đang vật lộn bên trong bạn. Đó là vấn đề.

Bây giờ điều đó tuỳ thuộc vào bạn. Nếu bạn đang bị quá khứ chế ngự thế thì bạn sẽ để trễ, trì hoãn, và bạn có thể để trễ nó cho nhiều kiếp.

Đây không phải là lần đầu tiên bạn đã để trễ; nhiều lần bạn đã bỏ lỡ trước đây. Nhiều lần bạn đã bắt gặp một Phật, một Mahavira, một Jesus và bạn đã trốn mất. Bạn cố gắng né tránh, bạn nhắm mắt lại. Lặp đi lặp lại bạn đã chơi trò chơi đó. Nhưng trò chơi này là tự nhiên với bạn, tôi nói vậy, vì bạn có thể thấy chỉ cái chết. Sông chỉ có thể thấy rằng nó sẽ tan biến, nó không thể thấy được rằng nó sẽ trở thành đại dương. Làm sao nó có thể thấy được? Sự tồn tại có tính đại dương đó sẽ chỉ có khi sông không còn nữa, cho nên sông không thể thấy được. Khi bản ngã của bạn không còn nữa, chỉ thế thì bạn sẽ biết bạn là ai.

Đừng cho phép sợ chế ngự bạn, cho phép yêu chế ngự bạn đi. Yêu tới từ trung tâm, sợ tới từ ngoại vi; đừng cho phép ngoại vi này có tính chi phối. Và bạn có gì để mà mất? Cho dù không có tái sinh - có tái sinh đấy - nhưng tôi nói cho dù không có tái sinh và bạn đơn giản chết, bạn có gì mà mất? Cái gì sẽ bị mất? Sông có cái gì đáng gìn giữ? Cuộc sống qua những núi non đã chỉ là cuộc vật lộn; cuộc sống qua đồng bằng đã chỉ là bước chuyển bẩn thỉu. Sông đã được gì để mất trong đại dương? Chẳng cái gì cả.

Cho nên nghĩ về nó đi. Bạn đã có cái gì để mất nếu bạn tới gần hơn? - đau khổ của bạn chăng? Cái điên của bạn? Bạn đã được gì để mà mất? Chẳng có gì để mất cả, nhưng chúng ta chưa bao giờ nhìn vào bên trong để thấy rằng chúng ta đã chẳng có gì để mất vì điều đó nữa gây ra sợ. Bạn muốn nghĩ rằng bạn đã có nhiều để mất, rằng kho báu có đó, và bạn sẽ không bao giờ nhìn. Không có kho báu nào cả, ngôi nhà là trống rỗng; chưa bao giờ có bất kì cái gì. Nhưng bạn sợ thế, bạn chưa bao giờ nhìn, vì bạn biết rằng chẳng có gì cả. Ngay cả người ăn xin cũng mơ rằng người đó là hoàng đế; trong mơ người đó trở thành hoàng đế, tận hưởng. Và thế rồi người đó sợ: Điều gì xảy ra nếu vương quốc bị mất? Nhưng chưa bao giờ có bất kì vương quốc nào.

Bạn đã tới tôi vì chưa bao giờ có bất kì vương quốc nào. Bạn chẳng có gì để mất, và bây giờ bạn trở nên sợ. Nhìn vào thủ đoạn này của tâm trí đi, những lừa dối của tâm trí; nhìn vào trong chúng đi.

Một người đi vào trong cửa hiệu con vật nuôi. Anh ta nhìn quanh, và anh ta hỏi người chủ tiệm, "Con chó lớn kia giá bao nhiêu?" Nó là con chó Alsat có vẻ rất dữ tợn.

Người này nói, "Năm trăm ru pi."

Giá đó quá nhiều với anh ta, cho nên một cách logic anh ta nói, "Thế con nhỏ này giá bao nhiêu?", - nó là con chó khác với kích cỡ nhỏ hơn.

Người chủ tiệm nói, "Một nghìn ru pi."

Người này vẫn thử thêm nữa. Anh ta nói, "Con tí xíu này bao nhiêu?" Nó là con chó rất nhỏ. Người chủ tiệm nói, "Hai nghìn ru pi."

Người này trở nên rất phân vân và bối rối và thế rồi anh ta hỏi, "Tốn bao nhiêu nếu tôi không mua cái gì?" Giá lên cao hơn và chó biến mất!

Nếu tôi không mua cái gì, nó giá bao nhiêu? - đó là sợ của bạn. Cái gì sẽ xảy ra nếu bạn tới gần tôi hơn? Chẳng cái gì sẽ xảy ra vì bạn chẳng có gì để mất. Và mọi thứ sẽ xảy ra, vì một khi cái không này bị mất mọi thứ trở thành có thể. Một khi chỗ trú ngụ này đã trở thành tù túng, bạn bị mất đi bầu trời mở vô hạn; một khi những bờ này mà đã từng là nhà tù với bạn bị mất đi, bạn trở thành vô giới hạn, bạn trở thành vô hạn.

Để dòng sông chuyển động, không sợ hãi, vào cái không biết, cái chưa được thăm dò. Chết sẽ có đó, nhưng chết bao giờ được đi theo bởi tái sinh. Chết và được tái sinh, mất bản thân bạn và tìm thấy. Sợ tới từ tâm trí, yêu tới từ trái tim bạn; nghe theo trái tim đi.

Có lần chuyện xảy ra ở một cung điện lớn của nhà vua rằng có một chiếc đàn ống. Nhà vua yêu thích nó lắm nhưng cái gì đó đã đi sai, và chiếc đàn ống là duy nhất tới mức không ai biết cách sửa nó. Không người nào đã bao giờ thấy chiếc đàn như nó. Nhà vua này đã nghe tiếng đàn khi ông ta còn là đứa trẻ rất nhỏ, khi bố ông ta còn sống, và kể từ đó cái gì đó đã đi sai. Nhưng ông ta thích đàn ống này nhiều tới mức ông ta thường giữ nó trong phòng mình. Nó đẹp; ngay cả từ bên ngoài nó đã đẹp rồi. Nhiều chuyên gia được mời tới trong vô vọng. Họ đã làm nhiều nỗ lực và mọi sự đã đi từ tồi tới tệ hơn. Chiếc đàn ống ngày một bị phá huỷ hơn, nhà vua mất hi vọng: chiếc đàn không thể nào được sửa.

Thế rồi đột nhiên một hôm một người ăn xin xuất hiện. Người đó nói với người gác cổng, "Tôi nghe nói rằng cái gì đó đã đi sai với chiếc đàn ống. Tôi có thể sửa nó." Người gác cổng muốn phì cười, vì các chuyên gia lớn từ nhiều kinh đô của thế giới đã tới, các nhạc sĩ lớn; họ đã không thể tìm ra cái gì sai. Họ thậm chí không thể nhận ra đây là kiểu đàn ống nào và kiểu nhạc nào được nó tạo ra, nó phức tạp thế. Anh ta muốn cười quá, nhưng anh ta nhìn người ăn xin này, và giọng nói, đôi mắt của người ăn xin, dường như có thẩm quyền; người đó tuyệt đối tự tin. Người đó là người ăn xin nhưng mặt ông ta có vẻ uy nghi. Tâm trí người gác cổng đang nói, "Lại phí hoài thôi," nhưng trái tim anh ta nói, "Người này dường như tự tin thế, cái gì sai nếu để cho ông ta thử?" Thế là anh ta đưa người này tới nhà vua.

Nhìn người ăn xin nhà vua cười, và ông ta nói, "Ông có điên không? Mọi kiểu chuyên gia đã thử và đã thất bại. Ông phải điên. Ông nghĩ ông có thể sửa được nó sao?"

Người ăn xin nói, "Chẳng gì hơn, chẳng hại gì có thể được làm. Chiếc đàn ống này đã mất trật tự rồi, một cách tuyệt đối. Tôi không thể gây hại gì cho nó thêm nữa cho nên có hại gì nếu bệ hạ cho tôi một cơ hội?"

Nhà vua nghĩ, "Ông ta là phải, vì chẳng cái gì hại hơn có thể được làm." Thế là ông ta nói, "Thôi được, ông thử đi." Trong nhiều ngày người ăn xin biến mất đằng sau chiếc đàn ống. Ông ta làm việc và làm việc và làm việc, và đột nhiên, vào nửa đêm, ông ta bắt đầu chơi trên chiếc đàn ống. Toàn thể cung điện tràn ngập với giai điệu không biết, cái gì đó thiêng liêng tới mức mọi người chạy tới xem. Nhà vua bước ra khỏi phòng ngủ và nói, "Ông đã làm được điều đó! Điều đó phải rất khó. Điều đó gần như là không thể được. Ông đã làm phép màu!"

Người này nói, "Không, nó không khó vì ngay chỗ đầu tiên tôi đã làm ra nó. Vào thời của bố ông tôi đã làm chiếc đàn ống này, cho nên nó là không khó."

Nếu bạn sẵn sàng cho một thứ, không hại nào có thể được làm cho bạn; bạn đã bị hại rồi. Tôi không thể làm hại bạn bất kì cái gì hơn bạn đã bị làm hại - ngần này là chắc chắn. Nhìn vào mắt tôi và cảm giọng nói của tôi; cho tôi một cơ hội đi. Điều đó không khó, tôi nói với bạn. Một khi người ta được tan biến vào trong cái vô hạn, người ta ở cội nguồn của thứ mà từ đó người ta đã tới.

Tôi không có đó.

Nếu như tôi có đó, nếu bản ngã có đó, thế sẽ là khó khăn. Không có chuyên gia nào trong tôi; chuyên gia chết đã lâu từ trước. Bản ngã là chuyên gia; tôi không biết cái gì.

Tôi không có đó, tôi đã biến mất; đại dương tồn tại, Thượng đế tồn tại, tôi không tồn tại.

Ngay chỗ đầu tiên, bạn ở gần với cái mà từ đó bạn đã tới, và với Thượng đế, không cái gì là không thể được. Ngay chỗ đầu tiên, ngài đã tạo ra bạn. Và tôi không có ở đó, vì nếu không đó sẽ là điều rất khó khăn. Nếu tôi có đó tôi sẽ làm hại bạn; bản ngã chỉ có thể gây hại. Chuyên gia chỉ có thể phá huỷ - họ không thể sửa được bạn. Bạn đã từng ở với nhiều chuyên gia và họ đã làm đủ mọi kiểu việc mà có thể, bây giờ bạn ở bên ngoài việc sửa chữa. Nhưng sông có thể rơi vào trong đại dương, và đột nhiên giai điệu nảy sinh; âm nhạc sẽ thoát ra từ bạn, âm nhạc mà bạn đã không nghe thấy. Nó chỉ được giấu kín trong bạn - bản ngã chỉ phải bị đẩy ra khỏi con đường.

Tôi đã nghe: một cô giáo trường làng hỏi học sinh lớp một, "Các con giúp đỡ gia đình ở nhà thế nào?"

Một cậu bé nói, "Tự con dọn giường." Đứa khác nói, "Con rửa bát." - vân vân và vân vân.

Nhưng thế rồi cô giáo thấy một cậu nhỏ, Johnny, đã không trả lời. Thế là cô hỏi, "Johnny, con làm gì?"

Johnny ngần ngại một chút và thế rồi nó nói, "Chủ yếu là con tránh chen vào."

Bạn chỉ giữ cho bản thân bạn tránh chen vào, có vậy thôi! Đừng tới giữa tôi và bạn, cứ tránh chen vào. Cho dù bạn tránh chen vào trong một khoảnh khắc sự việc có thể xảy ra: cái cũ chết đi, cái mới có thể được sinh ra.

Xem tiếp Chương 5 - Quay về Mục lục