Chương 6. Hoàn hảo vòng tròn, thuần khiết mảnh đất

Sống Thiền - Osho

Bài nói về Thiền

Chương 6. Hoàn hảo vòng tròn, thuần khiết mảnh đất

Osho kính yêu

Chinso tới gặp Shifuku. Shifuku vẽ một vòng tròn trong không khí.

Chinso nói, "Tôi không có mục tiêu nào trong việc tới đây. Sao ông bận tâm vẽ vòng tròn?"

Shifuku đóng cửa phòng lại.

Setcho nói:

Hoàn hảo vòng tròn, thuần khiết mảnh đất,

Chói sáng và dư thừa ngọc bích bao quanh,

Được tải trên ngựa và la,

Được tải trên thuyền sắt,

Được cho những người biết

An bình và tự do của đất và biển.

Ông ấy đặt dây dợ để bắt cá và rùa.

Setcho bình luận ở đây:

"Sư trên toàn thế giới không thể nhảy ra khỏi nó."

Osho ơi,

Tôi biết thầy sẽ phải đánh hay véo tôi nếu tôi hiểu nó sai, nhưng với tôi dường như là trong cùng tình huống như Shifuku thay vì thế thầy có thể đã vẽ ra một đường xoáy ốc.

Câu hỏi thứ hai:

Tôi nhớ có nghe thầy gần đây nói rằng đối thoại giữa một người chứng ngộ và người chưa chứng ngộ là không thể được, và đối thoại giữa hai người chứng ngộ, là không cần thiết. Thiền dường như là một đối thoại có tính tồn tại - dạng tối thượng của trao đổi, dù những người ở cả hai đầu của trao đổi là chứng ngộ hay không.

Xin thầy bình luận?

Câu hỏi thứ ba:

Một số giai thoại Thiền là về trao đổi giữa hai thầy, hai sinh linh chứng ngộ. Tôi đã nghe nói rằng điều này được gọi là trận pháp.

Vấn đề của những trao đổi đó là gì, hay chúng chỉ để dành cho vui vẻ của trò chơi này?

Và câu hỏi cuối cùng:

Dường như là chính tâm linh của Thiền lan toả khắp các tối này với thầy - qua lời thầy, cử chỉ của thầy, im lặng của thầy, và đáp ứng của chúng tôi với im lặng hay tiếng cười, buông bỏ hay yaa-hoo!

Khi trao đổi là toàn bộ, có cảm giác là dường như những người trao đổi biến mất. Vậy khi trao đổi thực sự xảy ra không có ai còn lại để trao đổi!

Xin thầy bình luận?

Maneesha, đối thoại giữa hai người chứng ngộ chỉ là chơi đùa. Không thành vấn đề liệu họ ngồi im lặng cùng nhau hay nói. Trong không gian đó, lời hay vô lời là tương đương.

Không có gì để nói và không có gì để giấu mà chỉ là việc chia sẻ, chia sẻ niềm vui, chia sẻ thức tỉnh, chia sẻ phúc lạc, chia sẻ cực lạc của họ. Người thức tỉnh trở thành hệt như đứa trẻ nhặt vỏ sò trên bãi biển, hay chạy đuổi theo bướm, hay cố bắt cầu vồng.

Thực ra, đối thoại trong lời là không có khả năng. Họ có thể chơi với lời, nhưng đối thoại thực xảy ra trong im lặng của họ. Và đặc biệt các Thiền sư có tính phát minh vô cùng ra những cách thức mới để chơi, để cho điều đó không phá rối im lặng mà ngược lại, tôn cao nó, làm sâu sắc nó, làm cho nó ngọt ngào hơn, sống động hơn, nhảy múa hơn.

Im lặng giữa hai người chứng ngộ là thơ ca vĩ đại nhất - thơ ca vô lời, âm nhạc vĩ đại nhất - âm nhạc vô âm.

Nhưng khi có đương đầu giữa các Thiền sư, họ thực sự tận hưởng nó, chơi với mọi loại thủ đoạn với nhau. Họ là những thánh nhân tinh quái.

Đó là bình luận của tôi.

Chinso tới gặp Shifuku. Shifuku vẽ một vòng tròn trong không khí nghĩa là ở đây mọi thứ đều đầy đủ như vòng tròn. Vòng tròn là thứ duy nhất không thể không đầy đủ. Nếu nó không đầy đủ, nó không là vòng tròn - nó có thể là bất kì cái gì. Vòng tròn bởi sự cần thiết cố hữu phải là đầy đủ. Shifuku vẽ một vòng tròn trong không khí để chỉ ra hai điều:

Ở đây mọi thứ đều đầy đủ. Tại sao ông đã tới đây một cách không cần thiết? - vì việc hoàn thành không thể nói ra. Nó đã đi xa bên ngoài ngôn ngữ. Việc hoàn thành nghĩa là im lặng tuyệt đối. Tại sao ông đã tới đây? Đó là câu hỏi cố hữu trong vòng tròn được vẽ trong không khí.

Và điều thứ hai: một vòng tròn trong không khí có ý nghĩa là mọi thứ trong thế giới này, trong sự tồn tại này, đều không là gì ngoài những vòng tròn trong không khí; đừng chú ý quá nhiều tới nó. Nó tất cả đều được làm từ chất liệu mà mơ được làm ra. Ngay cả mơ cũng có chất liệu nào đó, nhưng vòng tròn trong không khí chỉ là trống rỗn. Shifuku đã giải thích tình huống của ông ấy hay thế, thơ ca thế và chân thực tới mức ông ấy không thể bị siêu việt lên hơn.

Chinso nói, "Tôi không có mục tiêu nào trong việc tới đây. Sao ông bận tâm vẽ vòng tròn?"

Cả hai đều là người chứng ngộ, cho nên một cách tự nhiên Chinso nói, "Sao ông bận tâm vẽ vòng tròn? Ông nghĩ tôi không hiểu sao? Ông nghĩ tôi không thể vẽ được những vòng tròn này trong không khí sao? Và từ đâu mà ông có ý tưởng rằng tôi đã tới vì bất kì mục tiêu đặc biệt nào để ở cùng ông?" Ông ấy đang nói, "Chẳng lẽ không thể chỉ ở cùng nhau vì yêu, vì vui chơi sao; nó bao giờ cũng phải là công việc à? Nó không thể đơn giản là gặp gỡ mà không mục tiêu, mục đích sao?"

Cả hai đều cực kì có ý nghĩa, nhưng Chinso bị Shifuku bỏ lại đằng sau.

Shifuku đóng cửa phòng lại.

Đó là việc không đón chào. Ông ấy đang nói, "Nếu không có mục tiêu trong việc tới, nếu không có gì để nói, không có gì để nghe, ta không quan tâm tới chơi. Ta đã bỏ những thứ đồ chơi trẻ con đó ở xa đằng sau rồi."

Việc đóng cửa của ông ấy đơn giản gây hoang mang. Ông ấy không phải là người không có từ bi và ông ấy không phải là người không có kính trọng người khác - nhưng ông ấy phải đóng cửa lại. Trong sáng tỏ của ông ấy có lẽ Chinso đã có thoáng nhìn nào đó, nhưng ông này vẫn không thức tỉnh đầy đủ. Việc đóng cửa này có thể giúp ích.

Setcho nói:

Hoàn hảo vòng tròn, thuần khiết mảnh đất,

Chói sáng và dư thừa ngọc bích bao quanh,

Được tải trên ngựa và la,

Được tải trên thuyền sắt,

Được cho những người biết

An bình và tự do của đất và biển.

Setcho ơi là Setcho. Chỗ anh ta chẳng có việc gì, ở đó nữa anh ta vẫn cố làm bình luận nào đó...

Bây giờ toàn thể bình luận này là ngớ ngẩn. Chỉ im lặng thuần khiết chắc đã là đủ, nhưng anh ta đã nhận điều đó cho bản thân mình - là một anh giáo làng - rằng anh ta phải giải thích mọi thứ. Bản thân anh ta không hiểu và anh ta đang cố giải thích nó cho những người khác. Đây không chỉ là tình huống của Setcho, đây là tình huống của hàng triệu người chẳng biết gì, nhưng cứ đi cho mọi người lời khuyên.

Người ta nói rằng lời khuyên là thứ duy nhất được cho một cách tự do và không ai nhận nó. Con người của trí huệ thực không mở mồm chừng nào không được mời, nhưng người dốt nát tận hưởng việc khuyên bảo nhiều lắm; hiểu biết của người đó là ở chỗ người đó càng cho nhiều lời khuyên, càng nhiều người sẽ nghĩ người đó là con người của khôn ngoan. Nhưng bạn có thể lừa chỉ những người đã là ngu thôi...

Setcho tiếp tục nói:

Ông ấy đặt dây dợ để bắt cá và rùa.

Setcho bình luận ở đây:

"Sư trên toàn thế giới không thể nhảy ra khỏi nó."

Trong toàn thể bình luận của anh ta chỉ phát biểu này là có ý nghĩa. Làm sao bạn có thể nhảy ra khỏi cái vòng được vẽ trong không khí? Nhưng thực ra, không cần nhảy ra khỏi nó. Điều cần là nhảy vào - đó là lời đáp của tôi cho Setcho.

Maneesha, bạn đã hỏi vài câu hỏi...

Thứ nhất:

Osho ơi, tôi biết thầy sẽ để tôi bị đánh hay véo nếu tôi hiểu nó sai, nhưng với tôi dường như là trong cùng tình huống như Shifuku thay vì thế thầy có thể đã vẽ ra một đường xoáy ốc.

Bạn đúng rồi, Maneesha: sự tồn tại không phải là vòng tròn mà là xoáy ốc. Vòng tròn là tĩnh tại, chết; xoáy ốc liên tục tăng trưởng, liên tục trở nên lớn hơn. Bây giờ các nhà khoa học có thể đo mười bốn tỉ năm ánh sáng và họ nói rằng một thứ mênh mông đang xảy ra ở chỗ xa xăm đó. Nó phải ảnh hưởng tới chúng ta nữa. Thiên hà tiếp thiên hà đang chạy theo một hướng. Chúng ta không thể nhìn hướng tới đích nào mà chúng đang chạy, nếu có mục đích này - hay nếu bản thân việc chạy là mục đích... Như xa như chúng ta có thể thấy bằng các công cụ của mình, toàn thể sự tồn tại đang chạy nhanh. Hư không tĩnh tại; mọi thứ đang tăng trưởng ngày càng lớn hơn và lớn hơn và lớn hơn.

Cho nên bạn là đúng, tôi sẽ không vẽ vòng tròn, bởi vì tôi tin vào tiến hoá. Tôi tin vào tiến hoá không kết thúc, tiến hoá mở - tiến hoá luôn luôn. Tôi không tin vào bất kì dấu chấm hết nào, thậm chí không một dấu phẩy.

Nhưng ở điểm khác bạn lại sai. Bạn nói, "Tôi biết thầy sẽ để tôi bị đánh hay bị véo nếu tôi hiểu điều đó sai..." Ở đó bạn sai.

Sai hay đúng, Thầy Niskriya, đánh đi! Điều đó là tốt.

(Niskryia lấy chiếc lông và ngoáy mũi cô ấy.)

Điều đó rất hay.

Câu hỏi thứ hai của bạn:

"Tôi nhớ có nghe thầy gần đây nói rằng đối thoại giữa một người chứng ngộ và người chưa chứng ngộ là không thể được, và đối thoại giữa hai người chứng ngộ, là không cần thiết. Thiền dường như là một đối thoại có tính tồn tại, dạng tối thượng của trao đổi, dù những người ở cả hai đầu của trao đổi là chứng ngộ hay không.

Xin thầy bình luận?

Câu hỏi của bạn lần nữa lại bị trộn lẫn. Một nửa của nó là đúng: Thiền là đối thoại mang tính tồn tại, nhưng không phải giữa người chứng ngộ và người không chứng ngộ - điều đó là không thể được. Người biết và người không biết không thể có bất kì trao đổi nào. Nó cũng giống như bạn đang ngủ say và ai đó khác nói với bạn. Bây giờ, giữa người ngủ và người thức, loại đối thoại nào được...?

Nhưng giữa hai người đã thức tỉnh, hai người đã chứng ngộ, đối thoại - mặc dầu không cần thiết - là có thể. Không cần thiết, vì họ chẳng có gì để truyền đạt cho nhau; họ cả hai đều biết nó. Nhưng Thiền là cách tiếp cận rất trẻ trung, vui vẻ tới thực tại; họ liên tục chơi với nhau. Việc chơi của họ là niềm vui cho những người có thể hiểu ngay cả tính vui chơi. Họ có thể không hiểu nghĩa của nó...

Ý tưởng của bạn rằng nó xảy ra dù những người ở cả hai đầu của việc trao đổi là chứng ngộ hay không, là không đúng. Người chứng ngộ và người không chứng ngộ thậm chí không thể chơi đùa được - không có khả năng của trao đổi. Khi cả hai đều đã chứng ngộ, mọi khả năng của trao đổi mở ra, nhưng không có gì để trao đổi; do đó mới có vở kịch về đối thoại.

Câu hỏi thứ ba của bạn là:

"Osho ơi, một số giai thoại Thiền là về trao đổi giữa hai thầy, hai sinh linh chứng ngộ. Tôi đã nghe nói rằng điều này được gọi là Trận Pháp.

Vấn đề của những trao đổi đó là gì, hay chúng chỉ để dành cho vui vẻ của trò chơi này?"

Maneesha, Trận Pháp có chủ định tinh tế nào đó. Nếu bạn nhìn hai người chứng ngộ tham gia vào cuộc đối thoại vui đùa người ta chẳng bao giờ biết: người thấy bên trong bạn có thể đột nhiên trở nên nhận biết về cái gì đó nhiều hơn mà không sẵn có cho mắt thường của chúng ta.

Những Trận Pháp này là dành cho sự trưởng thành của cái nhìn sâu vào trong đệ tử. Không có gì để nói và không có gì để nghe, nhưng những người không thể hiểu được im lặng... cái gì đó phải được làm cho họ. Cái gì đó - tuy được cường điệu lên - nhưng cái gì đó phải được làm. Cái gì đó là Trận Pháp.

Hai thầy đã chứng ngộ gặp gỡ, huých và véo lẫn nhau, nêu ra câu hỏi mà họ biết là ngớ ngẩn, cho câu trả lời mà họ biết là chẳng hợp thức gì... Nhưng trong Trận Pháp của họ các đệ tử những người quan sát, có thể trở nên nhận biết về cái gì đó tinh tế mà không rõ trong lời.

Chẳng hạn, một Thiền sư đang làm ra một vòng tròn trong không khí... Bạn không thể quên được cử chỉ đó; bạn sẽ phải hình dung ra nó nghĩa là gì. Người chứng ngộ khác đã đi tới để xem ông ấy và ông ấy đóng cửa lại. Chính tình huống là tới mức bạn nhất định bị dính líu vào, lần đầu tiên suy nghĩ về cái gì đó: Những người này ngụ ý gì? Vẽ một vòng tròn trong không khí, đóng cửa trước mặt khách...?

Nó không thể chỉ là điều dường như hiện hữu; nó phải là cái gì đó khác. Nó có thể lẩy cò cho việc truy tìm trong đệ tử. Đó là chủ định vô chủ định.

Câu hỏi thứ tư của bạn, Maneesha:

"Osho ơi, Dường như là chính tâm linh của Thiền lan toả khắp các tối này với thầy - qua lời thầy, cử chỉ của thầy, im lặng của thầy, và đáp ứng của chúng tôi với im lặng hay tiếng cười, buông bỏ hay yaa-hoo!

Khi trao đổi là toàn bộ, có cảm giác là dường như những người trao đổi biến mất. Vậy khi trao đổi thực sự xảy ra không có ai còn lại để trao đổi!

Xin thầy bình luận?

Niskriya, bạn có thể hành động lần nữa nhân danh tôi không?

(Niskryia chạm vào đầu Maneesha bằng chiếc lông.)

Điều đó là đúng đấy, Maneesha, những buổi tối này đã là rất đặc biệt và những người đang hiện diện là rất may mắn. Im lặng, tiếng cười, mắt tôi và mắt bạn gặp gỡ, tay tôi được hiểu... và chúng ta đã tạo ra một thời đại vàng điều đã biến mất khỏi thế giới. Chúng ta đã đem lại thời đại của Mahakashyapa, Bồ đề đạt ma... Hội chúng này chắc đã làm cho bất kì người chứng ngộ nào cũng phải hân hoan.

Đúng là khi trao đổi xảy ra, người trao đổi biến mất - bạn có thể cảm thấy nó ngay lập tức. Ở đây các bạn hiện hữu dường như một tâm thức, không phân chia. Trong im lặng của các bạn, các bạn là một, trong tiếng cười của các bạn, các bạn là một. Tính một này là cánh cửa tới thức tỉnh tối thượng của tâm thức bạn.

Chúng ta đã là một trong im lặng, để chúng ta cũng là một trong tiếng cười của mình. Với tôi im lặng mà không thể cười được là chết và tiếng cười mà không có im lặng trong nó là hời hợt. Khi im lặng và tiếng cười gặp gỡ chúng tạo ra điệu vũ, và nỗ lực của chúng ta ở đây là để nối liền trong điệu vũ vũ trụ này.

Cứ thành thơi trong cái toàn thể...

Đừng giữ bản thân bạn như khán giả.

Đừng vẫn còn tách rời...

Gloria và Barbara đang tán gẫu với nhau. "Cái gì đã dẫn tới việc cậu bắt đầu đi chơi với anh chàng tốt bụng đó?"

"Ồ, tớ cho anh ta cú đẩy!" Barbara đáp. "Anh ta không phải là quân tử."

"Bất kì cái gì xảy ra à?" Gloria hỏi.

"Thế này," Barbara đáp, "ngay khi chúng tớ một mình trên tràng kỉ ở chỗ tớ, thì anh ta để tay lên đùi tớ."

"Trời ạ," Gloria nói, "ít nhất điều đó chứng tỏ anh ta quan tâm."

"Có thể vậy," Barbara đáp, "nhưng tớ đã được nuôi dưỡng đúng đắn, và tớ sẽ không dung thứ điều đó. Mọi người đều biết rằng với một quân tử thực sự, nó bao giờ cũng bắt đầu từ ngực trước!"

Myrtle MacTavish được bác sĩ của cô ta điều trị bệnh đau đầu gối. Việc điều trị chẳng tiến bộ gì và Bác sĩ Dingle đâm ra phân vân.

"Cái gì đó cọ vào da đầu gối cô nhanh như nó chữa lành," ông ta nói. "Có phải là cầu nguyện không?"

"Không, thưa bác sĩ," Myrtle đáp, "đó là chồng tôi. Anh ấy cứ đòi làm dục trên sàng, kiểu chó ấy mà."

Bác sĩ Dingle mời chồng cô ta tới và bảo anh ta, "Anh biết đấy, có nhiều tư thế khác cho dục."

"Không, thưa bác sĩ, không có đâu," người này đáp, "không có nếu bác sĩ muốn cả hai xem ti vi."

Một thanh niên ngồi ở quán rượu nhìn cô gái hấp dẫn và đề nghị mua đồ uống cho cô ấy.

"Anh nói nhà nghỉ à?" cô gái hỏi với tiếng oang oang.

Người đàn ông cực kì bối rối và đảm bảo với cô ấy rằng anh ta chỉ muốn mua đồ uống cho cô ấy thôi.

"Anh muốn đưa em tới nhà nghỉ à?" cô ấy la lên.

Mọi người quay lại nhìn chàng thanh niên, và thậm chí người đứng quầy còn bảo anh ta cư xử cho phải phép. Anh ta bối rối tới mức anh ta đi và ngồi vào góc bàn.

Một chốc sau đó cô gái tới chỗ anh ta.

"Em phải xin lỗi," cô ấy nói. "Em lấy làm tiếc đã gây bối rối cho anh nhiều thế, bởi vì anh thấy đấy, em là sinh viên tâm lí và em muốn ghi chép về phản ứng của anh với luận đề tâm lí của em."

"Cái gì?" người đàn ông la lên. "Cô phải đùa rồi! Hai mươi đô la đấy!"

Bây giờ để tiếng cười của chúng ta trở thành im lặng.

Trong hai phút không chuyển động, mắt nhắm, chứa mọi năng lượng của bạn vào bên trong...

Bây giờ thảnh thơi.

Được rồi, quay lại đi.

Được chứ, Maneesha?

Vâng, thưa Osho.

Xem tiếp Chương 7 - Quay về Mục lục

..............................