Read more
Coi nó là dễ (Tập
1) - Osho
Bài nói về Thiền
Chương 3. Tất cả
đều dối trá và vô nghĩa!
Nếu ở chỗ cuối cuộc hành trình
không có chỗ nghỉ chung cuộc,
làm sao có thể có
cách đánh mất bản thân chúng ta?
Thích ca mâu ni,
sinh linh tinh quái đó,
đã xuất hiện trên thế giới,
làm mê muội, hỡi ôi,
biết bao nhiêu người!
Tâm trí -
chúng ta sẽ gọi nó là gì?
Nó là tiếng gió thoảng
lùa qua rặng thông
trong tranh mực Ấn Độ.
Tâm trí vẫn còn
hệt như nó đã được sinh ra -
không lời cầu nguyện nào
nó trở thành phật.
Nói lời dối trá,
và ông rơi vào địa ngục.
Thế thì cái gì sẽ xảy ra cho Phật
Người đã bày đặt
những thứ không tồn tại?
Chân lí không phải là hàng hoá
mà được mọi người ham muốn. Họ nghĩ họ đã biết nó. Và cho dù họ nghĩ họ không
biết nó, họ nghĩ "Ai cần nó?" Nhu cầu của họ là về phép thần nhiều
hơn trong cuộc đời họ, về nhiều ảo tưởng hơn, về nhiều mơ hơn.
Tâm trí bình thường luôn tìm mơ
mới, cảm giác mới. Thực ra, nó sợ chân lí. Chân lí có thể làm tan nát phép thần
của nó, có thể làm tan nát ham muốn của nó, có thể làm tan nát những giấc mơ đẹp
mà người ta đã từng trải qua.
Chân lí không được mọi người cần tới. Khoảnh khắc một người trở nên quan tâm tới chân lí, người đó không còn là một phần của đám đông - người đó trở thành cá nhân. Chính mối quan tâm đó tạo ra tính cá nhân. Bằng không, bạn vẫn còn là một phần của đám đông; bạn không thực sự tồn tại. Bạn bắt đầu tồn tại chỉ khi bạn bắt đầu tìm kiếm chân lí. Nhưng việc tìm kiếm này là gian truân. Nó cần dũng cảm, nó cần thông minh, nó cần nhận biết.
Phật giáo không phải là tôn giáo thường. Nó không phải là tôn giáo của đám đông - nó là tôn giáo của những cá nhân hiếm hoi. Nó không phải là tôn giáo của những người tầm thường - nó là tôn giáo của những người thực sự thông minh. Không tôn giáo nào khác có tính cá nhân như thế. Và điều ngược đời là Phật nói không có cái ngã, điều ngược đời là Phật không tin vào tính cá nhân... nhưng tôn giáo của ông ấy là tôn giáo của những cá nhân.
Chỉ quan tâm tới điều Phật đã nói là cuộc phiêu lưu lớn lao, vì không ai trước đây hay sau này đã từng có tính cách mạng triệt để thế. Lời kinh hôm nay của Nhất Hưu có tầm quan trọng mênh mông. Lời kinh thứ nhất:
Nếu ở chỗ cuối cuộc hành trình
không có chỗ nghỉ chung cuộc,
làm sao có thể có
cách đánh mất bản thân chúng ta?
Bạn sẽ phải suy tư về nó. Dần dần, nghĩa sẽ bừng lên trong tâm thức bạn.
Thứ nhất: không có mục đích, cho nên không ai có thể đi lạc lối được - để điều đó xuyên thấu vào tâm bạn, để điều đó xuyên vào bạn như mũi tên. Không có mục đích trong cuộc sống! cho nên không có cách nào để bỏ lỡ nó. Mọi tôn giáo khác đều tuỳ thuộc vào điều đó; mọi tôn giáo khác đều liên tục nói với mọi người "Các ông đang bỏ lỡ." Đó là nghĩa của từ 'sin-tội lỗi' - bỏ lỡ, bỏ lỡ mục tiêu. Gốc nguyên thuỷ Do Thái nghĩa là bỏ lỡ mục tiêu; không có khả năng đạt tới mục đích - đó là sin-tội lỗi.
Theo Phật Gautam không thể có tội lỗi được. Bạn không thể bỏ lỡ nó được! vì không có gì để bỏ lỡ cả. Mục đích không tồn tại; mục đích là tưởng tượng, nó là bịa đặt của bạn. Bạn tạo ra mục đích, thế rồi bạn tạo ra đức hạnh và tội lỗi. Những người đi hướng tới đích là đức hạnh, và những người không đi hướng tới đích là tội nhân. Bạn tạo ra mục đích và thế rồi bạn phân chia nhân loại thành thánh nhân và tội nhân. Bỏ mục đích đi và thánh nhân biến mất và tội nhân biến mất và phân chia biến mất, và cái cao hơn và cái thấp hơn biến mất, và đánh giá biến mất, và thế thì không có cõi trời và không có địa ngục.
Thấy ra vấn đề của nó đi! Chỉ ý tưởng về mục đích mới tạo ra cõi trời và địa ngục. Những người đang đi hướng tới mục đích, người vâng lời, người tốt, họ sẽ được thưởng bằng cõi trời. Còn những người không đi tới mục đích, những tội nhân, người xấu, họ sẽ bị trừng phạt bởi địa ngục. Đầu tiên bạn tạo ra mục đích và thế rồi mọi thứ đi theo... thế thì cõi trời và địa ngục được tạo ra, thế thì thánh nhân và tội nhân được tạo ra, và thế thì sợ được tạo ra - sợ mất mục đích - và thế thì bản ngã được tạo ra, bản ngã của việc đạt tới mục đích. Bạn đã tạo ra toàn thể đống lộn xộn, toàn thể chứng thần kinh của tâm trí.
Phật đánh vào chính gốc rễ: ông ấy nói không có mục đích. Chỉ phát biểu đơn giản này có thể trở thành lực giải thoát: không có mục đích. Thế thì người ta không đi bất kì đâu. Người ta bao giờ cũng ở đây; người ta không bao giờ đi bất kì đâu. Không có đâu mà đi, và không có ai đi cả. Mọi người bao giờ cũng ở đây, và mọi người bao giờ cũng sẵn có.
Mục đích nghĩa là tương lai; thế thì bạn bắt đầu trở nên quan tâm nhiều hơn tới tương lai, bạn bắt đầu quên mất hiện tại. Mục đích tạo ra căng thẳng, phiền não, sợ - "Liệu mình có định làm nó hay không?" - và cạnh tranh và ghen tị và xung đột, và cấp bậc. Những người đang tới gần mục đích hơn là cao hơn; những người không tới gần mục đích hơn là thấp hơn.
Toàn thể nhà thờ Ki tô giáo phụ thuộc vào mỗi một hiện tượng không vâng lời. Phật nói không có người nào để chỉ huy và không có cách nào để vâng lời.
Cuộc sống không có mục đích như vậy. Bản thân cuộc sống là mục đích riêng của nó - mục đích là điều bản chất. Giá trị của cuộc sống là trong bản thân nó; nó không tới từ bất kì cái gì khác. Cuộc sống không phải là phương tiện cho mục đích nào đó ở đâu đó trong tương lai. Cuộc sống là mục đích riêng của nó, phương tiện riêng của nó. Cuộc sống là tất cả...
Một khi bạn hiểu điều này bạn không thể nói cuộc sống là vô nghĩa.
Socrates đã bắt đầu một ý tưởng nào đó ở phương Tây mà đã đạt tới cao trào trong sự hoàn hảo logic của nó trong Sartre. Socrates nói: Cuộc sống được sống mà không có nghĩa thì không đáng là việc sống. Bây giờ đây là hạt mầm - từ Socrates tới Sartre hạt mầm này đã mọc lên và mọc lên qua nhiều thời đại ở phương Tây. Bây giờ Sartre nói: Vì không có nghĩa, cuộc sống là vô nghĩa, không đáng sống chút nào.
Albert Camus nói: Vấn đề duy nhất mà con người phải giải quyết là vấn đề tự tử - vấn đề siêu hình duy nhất. Tại sao? Vì ông ấy nói sống là vô nghĩa, cho nên tại sao sống? Nếu Socrates là đúng, rằng cuộc sống là đáng sống chỉ khi nó có nghĩa nào đó, mục đích nào đó, khi nó đang đi tới đâu dó, hướng tới đâu đó, đạt tới cái gì đó, thành tựu cái gì đó... chỉ thế thì nó mới đáng sống. Và nếu không có gì để đạt tới và không đâu mà đi, thế thì cuộc sống là vô nghĩa. Thế thì tại sao sống? Sao không tự tử đi cho rồi?
Hiểu biết của Phật là khác toàn bộ. Ông ấy nói: cuộc sống là nghĩa riêng của nó. Bạn không cần tạo ra bất kì nghĩa nào khác - và mọi nghĩa được tạo ra sẽ trở thành chỉ là nguồn của lo âu. Hoa hồng nở trong vườn không nở vì cái gì đó khác! Và sông chảy ra đại dương không chảy vì cái gì đó khác - việc chảy là niềm vui. Việc nở hoa là mở hội.
Bạn trong yêu - suy ngẫm về hiện tượng này đi. Yêu có dẫn bạn tới chỗ nào đó không? Yêu là niềm vui sướng riêng của nó; nó không cần có bất kì mục đích khác nào. Nó là đủ lên bản thân nó.
Khi bạn bỏ ý tưởng về nghĩa và mục đích, một hiện tượng lạ xảy ra - ý tưởng về vô nghĩa cũng biến mất. Với ý tưởng về nghĩa, một ý tưởng khác chạy ngay bên cạnh, song song: ý tưởng về vô nghĩa. Phật chặt tận gốc. Ông ấy nói không có nghĩa để được đạt tới, do đó không có vấn đề về cảm thấy vô nghĩa. Cuộc sống trong bản thân nó là giá trị của nó.
Nhất Hưu bình luận về trực giác có tính tồn tại đẹp này:
Nếu ở chỗ cuối cuộc hành trình
không có chỗ nghỉ chung cuộc,
làm sao có thể có
cách đánh mất bản thân chúng ta?
Không thể có được. Không ai đã bao giờ đi lạc lối! Adam chưa bao giờ rời khỏi Vườn Eden. Anh ta vẫn đang sống trong Vườn Eden - nhưng anh ta đã trở thành hướng đích cho nên anh ta không thể thấy được điều đó. Anh ta đã bắt đầu nghĩ về tương lai. Vì ý nghĩ đó về tương lai, tâm trí anh ta bị che mờ và anh ta không thể thấy được cái đang bao quanh. Khi bạn quá hướng tương lai, bạn bắt đầu trở nên quên lãng về hiện tại - cái là thực tại duy nhất.
Những con chim này đang ríu rít... tiếng cúc cu xa xăm kia... khoảnh khắc này!... ở đây bây giờ này... bị quên mất khi bạn bắt đầu nghĩ dưới dạng đạt được cái gì đó. Khi tâm trí đạt được nảy sinh, bạn mất tiếp xúc với thiên đường bạn đang ở trong đó.
Đây là một trong những cách tiếp cận giải thoát nhất: nó giải thoát bạn ngay bây giờ! Quên mọi điều về tội lỗi và quên mọi điều về thánh thiện đi; cả hai là ngu xuẩn. Cả hai cùng nhau đã phá huỷ tất cả mọi niềm vui của nhân loại. Tội nhân đang cảm thấy mặc cảm, do đó niềm vui của người đó bị mất. Làm sao bạn có thể tận hưởng cuộc sống nếu bạn liên tục cảm thấy mặc cảm? Nếu bạn liên tục đi tới nhà thờ để thú tội rằng bạn đã làm cái sai này và cái sai kia? Và sai và sai và sai... cả đời bạn dường như được làm bằng tội lỗi. Làm sao bạn có thể sống vui vẻ được?
Vui sướng trong cuộc sống trở thành không thể được. Bạn trở nên nặng nề, đầy tải trọng. Mặc cảm đè lên ngực bạn như tảng đá, nó nghiền bạn; nó không cho phép bạn nhảy múa. Làm sao bạn có thể nhảy múa được? Làm sao mặc cảm có thể nhảy múa được? Làm sao mặc cảm có thể hát được? Làm sao mặc cảm có thể yêu được? Làm sao mặc cảm có thể sống được? Cho nên người nghĩ mình đang làm cái gì đó sai thì mặc cảm, nặng gánh, chết trước cái chết, đã đi vào trong nấm mồ.
Và người nghĩ mình là thánh nhân, người đó cũng không thể sống được, người đó cũng không thể vui sướng được. Vì người đó sợ: nếu người đó vui sướng người đó có thể làm mất tính thánh thiện của mình, nếu người đó cười người đó có thể ngã khỏi tư thế cao của mình. Tiếng cười là trần tục, niềm vui là bình thường - thánh nhân phải nghiêm chỉnh, hoàn toàn nghiêm chỉnh; ông ta phải mang mặt dài. Ông ta không thể nhảy múa được, vì nhảy múa có thể làm sao lãng ông ta. Ông ta không thể cầm tay bất kì ai được; ông ta có thể rơi vào yêu và gắn bó có thể nảy sinh. Ông ta không thể nhìn đàn bà hay đàn ông đẹp được - ai biết được, ở đâu đó lẩn khuất trong các tầng sâu hơn của vô thức có thể có ham muốn, thèm khát. Ông ta không thể thảnh thơi được, vì nếu bạn thảnh thơi, những ham muốn bị kìm nén của bạn sẽ bắt đầu trồi lên bề mặt. Ông ta phải kìm nén chúng liên tục! Thánh nhân không bao giờ ở trong ngày nghỉ, không thể thế được, vì ngày nghỉ có nghĩa là ông ấy sẽ phải cho phép mọi thứ ông ấy đã từng kiểm soát. Thánh nhân không thể thảnh thơi được, và nếu bạn không thể thảnh thơi được, làm sao bạn có thể tận hưởng được? làm sao bạn có thể mở hội được? làm sao bạn có thể biết ơn được?
Tội nhân thất bại vì mặc cảm và thánh nhân thất bại vì bản ngã, bản ngã ngoan đạo - cả hai đều là kẻ thất bại. Và cả hai đều là một phần của cùng một trò chơi, đối tác trong cùng một trò chơi, và trò chơi này được tạo ra bởi mục đích. Trao cho nhân loại mục đích và nhân loại sẽ vẫn còn trong khổ. Mục đích đang tạo ra khổ.
Tâm trí đạt tới, tâm trí thường xuyên đạt tới, là cội nguồn nguyên thuỷ của mọi ốm yếu, mọi bệnh tật.
Phật nói: Không có đâu mà đi - thảnh thơi đi. Bạn không thể bỏ lỡ ngay chỗ đầu tiên - thảnh thơi đi. Làm sao bạn có thể bỏ lỡ được? Không có mục tiêu! Điều sai chưa bao giờ được làm. Và điều đúng cũng vậy - điều đúng không bao giờ được làm. Không có cái gì là đúng, không cái gì là sai. Thực ra, không có người làm - làm sao bạn có thể làm điều sai hay đúng được? Không có người làm - làm sao bạn có thể là tội nhân hay thánh nhân? Sâu bên trong bạn chỉ là cây trúc hổng và sự tồn tại chảy qua bạn không vì động cơ nào khác hơn niềm vui sướng vô cùng trong tuôn chảy.
Sự tồn tại chảy bởi vì nó vui sướng trong việc chảy. Không có mục đích tiện dụng.
Đó là lí do tại sao tôi nói tôn giáo chỉ có thể nói ngôn ngữ của thơ ca. Nó không thể nói được ngôn ngữ của số học, nó không thể nói được ngôn ngữ của logic - nó chỉ có thể nói ngôn ngữ của yêu. Logic bao giờ cũng hướng đích; số học bao giờ cũng hướng đích. Quan sát hoa hồng và nhành cỏ và dòng sông và núi non, sống cùng tự nhiên, và dần dần, dần dần bạn sẽ thấy không cái gì đi bất kì đâu. Mọi thứ đều đang chuyển động, nhưng không theo bất kì hướng đặc biệt nào tới đích đặc biệt nào. Việc chuyển động là vui sướng.
Đó là điều William Blake, một trong những nhà thơ huyền bí vĩ đại của phương Tây, nói: Năng lượng là vui sướng.
Nếu không có cách nào để làm mất bản thân bạn, không có cách nào để phạm tội, không có cách nào để trở thành thánh nhân và không có cách nào để cảm thấy mặc cảm, cái gọi là tôn giáo biến mất, nhà thờ trở nên vô nghĩa, các giáo điều và nghi lễ mất mọi ý nghĩa. Thế thì cuộc sống trở thành tôn giáo, và thế thì không có tôn giáo nào bên ngoài cuộc sống, khác hơn cuộc sống. Thế thì cuộc sống trở thành kinh sách duy nhất. Thế thì cuộc sống trở thành mọi thứ đang có đó. Sống và biết, sống và cảm, sống và hiện hữu.
Tôn giáo của Phật là tôn giáo phi tôn giáo, và Thiền là cao trào của nó. Thiền là hương thơm của nó. Điều đã là hạt mầm trong Phật đã trở thành hương thơm trong Thiền. Thiền là tinh hoa thuần khiết của tâm Phật. Điều người này, Gautam Siddhartha, đã nhận ra, điều người này đã đi tới thấy, đã từng được diễn đạt bởi Thiền trong cái đẹp vô cùng của nó. Điều đó hiếm khi xảy ra.
Bình thường điều xảy ra là: Jesus tới và bản thân ông ấy là việc diễn đạt vĩ đại nhất của điều ông ấy đã trải nghiệm. Dần dần, những người đi theo càng ít thông minh hơn, tầm thường hơn.
Và đến lúc nhà thờ đã trở nên được thiết lập, nó đã trở thành một phần của quần chúng, của đám đông, của những người thấp nhất - thấp nhất trong thông minh, nhận biết, yêu. Nó đã mất vinh quang của nó. Nó đã mất những đỉnh tuyết trắng của nó. Bây giờ nó đi vào trong thung lũng tăm tối.
Với Phật hiện tượng khác toàn bộ đã xảy ra. Ông ấy là một trong những thầy may mắn nhất của lịch sử nhân loại, vì điều ông ấy đã tìm ra đã đi ngày càng cao hơn trong cách diễn đạt của nó, trong thơ ca của nó, trong nhịp điệu của nó. Trong Thiền nó đã đi tới việc nở hoa tối đa. Thiền là tinh hoa thuần khiết, chính hương thơm. Chỉ những người thực sự thông minh mới có khả năng hiểu được nó; bằng không, người tầm thường sẽ cảm thấy khó chịu - ngay cả các Phật tử tầm thường cũng cảm thấy rất khó chịu.
Lắng nghe lời của Nhất Hưu... Người tầm thường không thể tìm ra bất kì an ninh nào trong chúng. Người đó sống qua mục đích - tội nhân tầm thường và thánh nhân tầm thường, cả hai đều sống qua mục đích. Chỉ người tuyệt đối thông minh mới có thể sống không mục đích; chỉ thông minh mới có thể sống ở đây bây giờ. Chỉ thông minh mới có thể sống trong khoảnh khắc này, không mang bất kì cái gì từ bên ngoài.
Jesus nói: Nhìn những hoa loa kèn trên cánh đồng - chúng không nghĩ về ngày mai, chúng không làm việc quần quật. Và vậy mà ngay cả Solomon, được trang điểm trong các bộ quần áo đắt tiền, vẫn không đẹp như những hoa loa kèn đơn sơ này.
Cái gì đẹp thế trong những hoa loa kèn này? Solomon không đẹp thế với mọi vương quốc và giầu có của ông ấy. Thậm chí ông ấy đã không được trang điểm trong vĩ đại thế, trong huy hoàng thế như những hoa loa kèn đơn sơ này. Cái gì đẹp thế trong những hoa này? Chúng sống trong khoảnh khắc, chúng không nghĩ tới ngày mai.
Con người của tuyệt đối thông minh trở thành đoá hoa. Người đó sống ở đây bây giờ. Người đó không có quá khứ và người đó không có tương lai. Và bởi vì người đó không có quá khứ và người đó không có tương lai, bạn cũng không thể nói rằng người đó sống trong hiện tại, vì hiện tại chỉ là trạm trên đường giữa chuyển động xảy ta từ quá khứ tới tương lai. Hiện tại chỉ là trạm trên đường. Khi quá khứ và tương lai biến mất, hiện tại cũng biến mất. Cái còn lại vô thời gian. Bây giờ là khoảnh khắc vô thời gian. Nó là vĩnh hằng - và Phật gọi nó là thiền.
Nếu mặc cảm biến mất, tôn giáo biến mất. Và mặc cảm biến mất nếu mục đích biến mất. Mặc cảm là cái bóng của mục đích.
Bây giờ, Ki tô giáo sẽ không thích điều đó, Hồi giáo sẽ không thích điều đó - tất cả họ đều sống theo mục đích.
Họ sẽ không thích chuyến bay này tới cõi bên kia; họ sẽ không thích tôn giáo thơ ca, thẩm mĩ này. Họ đã trở nên quen với tôn giáo rất bình thường, như kinh doanh; nó là một phần của bãi chợ của họ.
Phật có cánh rất rộng. Ông ấy đi tới bầu trời xa nhất. Và ông ấy muốn bạn đi tới những đỉnh cao đó của bản thể, chiều sâu của bản thể. Và chúng tất cả đều sẵn có bây giờ! Cho nên nhớ đi nhớ lại: ông ấy không cho bạn mục đích ở đâu đó trong tương lai - ông ấy đơn giản làm cho bạn nhận biết rằng mọi điều bạn cần đều sẵn có bây giờ. Không cái gì thêm được cần tới. Không cái gì thêm sẽ bao giờ xảy ra, không cái gì thêm có thể xảy ra. Nếu bạn muốn sống, mọi thứ đều đang xảy ra bây giờ - trở thành một phần của nó đi, tan biến vào trong nó đi. Và để giúp bạn tan biến vào trong nó, ông ấy nhấn mạnh rằng không có cái ngã, vì nếu có cái ngã bạn không thể tan biến được. Bạn có thể tan biến chỉ nếu không có cái ngã.
Với một nhát kiếm, Phật làm cho mọi tôn giáo biến mất - tu sĩ, thánh nhân, tội nhân, lời răn, Adam và Eve, việc không vâng lời, tội lỗi nguyên thuỷ. Với một nhát kiếm tất cả chúng biến mất, chúng bị triệt tiêu. Con người bị bỏ lại một mình - và tự nhiên. Và vì không có cái ngã bên trong bạn, không có phân chia giữa bên trong và bên ngoài; không có biên giới giữa bên ngoài và bên trong. Bên ngoài là bên trong, bên trong là bên ngoài.
Đó là lí do tại sao một phát biểu ngược đời kì lạ đã được Thiền nhân đưa ra: luân hồi là niết bàn - chính thế giới này là chứng ngộ, chính thế gian này là mảnh đất hoa sen của chư phật, và chính thân thể này là Phật.
Điều thứ hai: việc hiểu này phải không được thực hành. Bạn không thể thực hành nó, vì thực hành ngụ ý mục đích. Việc hiểu này hoặc là có đó hoặc không có đó. Không có phương pháp luận để thực hành nó.
Thực hành nghĩa là bạn lại đang nghĩ làm cái gì đó ngày mai, hay ít nhất bạn có thể làm nó ngày mai và bạn có thể thu hoạch kết quả ngày mai. Nhưng ngày mai đã đi vào đâu đó sâu trong vô thức của bạn, nó đã quay lại. Không thực hành nào có thể cho bạn việc hiểu này. Việc hiểu này không phải là vấn đề thực hành - việc hiểu này chỉ là vấn đề hiểu.
Cho nên không phải là ngẫu nhiên mà Phật và giáo huấn của ông ấy đã bị phá huỷ ở Ấn Độ, vì tâm trí tầm thường không thể dung thứ được ông ấy, sáng suốt của ông ấy: nó quá nhiều. Họ không thể hiểu được nó. Họ muốn phương pháp luận nào đó được cho, được thực hành, và Phật đang nói về điều tinh tuý thuần khiết. Và ông ấy nói ngay bây giờ là giải thoát.
Và một hiện tượng rất lạ xảy ra: nếu không có tội lỗi và không có thánh thiện, bất kì cái gì bạn đã từng làm đều bắt đầu thay đổi - không phải là bạn thay đổi nó đâu. Thực ra, để phạm tội, đầu tiên nó phải là tội đã. Đi sâu vào trong nó đi... Cám dỗ về tội là vì việc phủ nhận. Niềm vui của việc phạm tội tới vì nó là tội. Nếu nó không còn là tội nữa, chính cám dỗ này biến mất.
Nếu Adam đã không được bảo: Không được ăn từ Cây Tri thức này, anh ta chắc chẳng bao giờ bận tâm về nó. Chính lời răn đã tạo ra cám dỗ.
Quan sát tâm trí riêng của bạn, cách nó vận hành. Nếu nó được nói cho về cái gì đó, "Không làm điều đó!" một ham muốn lớn để làm nó nảy sinh ra. Người ta cảm thấy bị khó chịu bởi lời răn. Người ta muốn nổi loạn; người ta muốn khẳng định bản thân mình. Người ta muốn nói, "Tôi là bản thân tôi, và tôi sẽ làm điều riêng của tôi, và tôi sẽ không nghe bất kì ai."
Từng đứa trẻ đều trải qua giai đoạn đó, và từng đàn ông và đàn bà đều bị mắc kẹt trong giai đoạn đó. Bất kì cái gì bố mẹ bạn đã từng bảo bạn không làm bạn đều đã từng làm. Thực ra, bằng việc họ bảo bạn thường xuyên không làm, họ đang tạo ra cám dỗ. Tự do là rất không cám dỗ, nhớ điều đó. Nếu thế giới có tự do để làm mọi thứ, tội lỗi sẽ biến mất theo cách riêng của chúng; sẽ không cần làm cho chúng biến mất.
Và con người đã cố gắng suốt nhiều thời đại để làm cho chúng biến mất và đã không thành công. Nhưng cùng cái vòng luẩn quẩn, ngu xuẩn đó vẫn tiếp tục. Lặp đi lặp lại con người đã cố áp đặt luật pháp lên mọi người, và các luật đó càng được áp đặt, càng nhiều người trở nên nổi dậy. Họ phải trở nên nổi dậy chứ, vì điều đó dường như là cách duy nhất để bảo vệ tự do của họ, con người họ. Bằng không, họ sẽ biến đổi và thu lại thành nô lệ.
Adam đã làm tốt; bằng không anh ấy chắc vẫn còn ở trên thiên đường, nhưng là một nô lệ. Phỏng có ích gì mà ở trong thiên đường và là nô lệ? Điều đó không hấp dẫn nhân phẩm của tâm thức bên trong của bạn. Thà ở địa ngục còn tốt hơn nhưng được là chính bản thân người ta; thà khổ nhưng hiện hữu còn tốt hơn. Thà khổ và đi tới chính tận cùng của việc khổ còn tốt hơn, nhưng không đánh mất nền đất của người ta, tự do của người ta, nhân phẩm của người ta.
Adam đã làm tốt. Nếu như anh ấy mà sống trong thiên đường và đã không nổi dậy và đã không ăn quả của Cây Tri thức, anh ta chắc đã là một người bất lực, anh ta chắc đã là người không xương sống, anh ta chắc đã là người không có máu, anh ta chắc đã chết. Anh ta đã làm tốt. Anh ta bước ra; anh ta đã mạo hiểm, anh ta đã dũng cảm. Điều xứng đáng là làm mất thiên đường đó vì mục đích tự do.
Và điều này xảy ra cho mọi người, và xã hội vẫn chưa hiểu hiện tượng đơn giản này. Mọi người liên tục cấm đoán: Không làm cái này! Không làm cái kia! Và cùng lời răn tạo ra thôi thúc lớn để đi ngược lại nó. Tội lỗi tồn tại vì thánh nhân. Tôi đã nghe:
Một cậu bé thấy một cô bé đang mang táo. Cậu ta bảo cô bé, "Đằng ấy có thích chơi trò chơi với tớ không?"
Cô bé hỏi, "Trò chơi gì?"
Cậu ta nói, "Adam và Eve."
Cô bé nói, "Hay - vậy cái gì phải được làm? '
Cậu bé nói, "Đằng ấy cám dỗ tớ đi, đằng ấy nói, 'Đừng ăn quả táo này!' và tớ sẽ ăn nó."
Tâm trí con người vận hành theo cách đó.
Phật nói: Nếu mục đích biến mất, đức hạnh và tội lỗi sẽ tự động biến mất. Và mọi người sẽ được biến đổi! vì sẽ không có cám dỗ để làm bất kì cái gì, vì sẽ không có lời răn. Thấy ra vấn đề từ đó đi. Chỉ quan sát điều đó bên trong bạn. Bạn đã từng làm gì?
Quan sát riêng của tôi về hàng nghìn sannyasins là ở chỗ họ vẫn đang tranh đấu với bố mẹ họ, một cách liên tục. Vấn đề sâu của họ là: bố mẹ họ đã bảo họ không làm cái gì đó, nếu họ làm nó, họ cảm thấy mặc cảm; nếu họ không làm nó, họ cảm thấy họ không được tự do. Bằng cách nào họ cũng bị ở trong bẫy, và họ liên tục tranh đấu.
Con người trở nên tự do chỉ khi người đó không còn phản ứng theo bố mẹ mình, khi những tiếng nói của bố mẹ đã biến mất khỏi tâm thức, khi chúng không còn tác động theo cách này, cách nọ, khi chúng không còn tạo ra ủng hộ hay chống đối trong bạn. Khi bạn gần như có khả năng bỏ qua chúng, dửng dưng với chúng, bạn đã trở thành người chín chắn.
Mọi người hỏi tôi: "Định nghĩa về người chín chắn là gì?" Người tự do với bố mẹ mình là người chín chắn.
Jesus là đúng khi ông ấy nói với đệ tử của ông ấy: Chừng nào các ông chưa ghét bố mẹ các ông, các ông sẽ không có khả năng theo được ta. Bây giờ, một người thuyết giảng về yêu nói điều đó thì có vẻ rất ngớ ngẩn - nhưng ông ấy là đúng.
Cảm giác riêng của tôi là ở chỗ từ 'ghét' là việc dịch sai từ tiếng Do Thái. Tôi không biết tiếng Do Thái, nhưng tôi biết Jesus. Đó là lí do tại sao tôi nói nó phải là việc dịch sai. Ông ấy phải đã nói: Cứ dửng dưng, bỏ qua. Đừng bị gắn bó thêm nữa. Ông ấy phải đã dùng thuật ngữ nào đó mà có nghĩa là 'được tách rời' khỏi bố mẹ bạn, vì từ 'ghét' không thể được dùng bởi nhiều lí do.
Một điều: nếu bạn ghét bố mẹ bạn, bạn vẫn còn chưa được tách rời, bạn không tự do. Ghét nghĩa là bây giờ bạn chống lại, cho nên họ vẫn sẽ kiểm soát bạn. Họ sẽ kiểm soát theo cách tinh vi: bạn sẽ liên tục làm mọi thứ mà họ muốn bạn không làm, vì bạn ghét họ. Bố mẹ bạn đã nói, "Không hút thuốc," và bạn sẽ liên tục hút thuốc vì bạn ghét họ. Đây là cách bạn chứng tỏ hận thù của bạn. Nhưng bạn bị gắn bó, bạn vẫn được kết nối. Bạn đã không có khả năng ngắt bản thân bạn ra. Bạn vẫn bị buộc vào; bạn vẫn nắm dây tạp dề của mẹ bạn. Bạn vẫn trẻ con. Không yêu không ghét - tiếng nói của bố mẹ phải biến mất. Bạn chỉ phải quan sát nó biến mất.
Phật thậm chí còn đi xa hơn. Ông ấy nói: Chừng nào ông chưa giết bố mẹ ông... chừng nào ông chưa giết bố mẹ ông... Ông ấy không ngụ ý rằng bạn phải giết họ thực tại, nhưng sâu bên trong bạn phải giết họ. Bạn phải bỏ họ. Bạn phải tha thứ và quên đi. Đừng phản ứng lại tiếng nói của bố mẹ bạn ở bên trong bạn.
Và một xu hướng hiện đại trong phân tâm học - phân tâm tâm linh, trị liệu tâm linh - sẽ đồng ý hoàn toàn với Phật và Jesus. Một khi bạn được tự do với mục đích, mặc cảm, bản ngã, bạn đột nhiên mất đi mọi cám dỗ. Có lần chuyện xảy ra:
Một thanh niên muốn tự tử. Anh ta là bạn tôi. Bố mẹ anh ta lo lắng rất nhiều. Anh ta nhốt bản thân mình trong phòng; bố anh ta chạy tới tôi. Đầu tiên họ cố gắng thuyết phục anh ta ra khỏi phòng, nhưng anh ta không chịu nghe, anh ta không trả lời. Toàn thể hàng xóm tụ tập lại đó; họ tất cả đều cố gắng thuyết phục anh ta. Anh chấm dứt nói với họ; anh ta trở nên yên tĩnh, tuyệt đối yên tĩnh. Họ sẽ gõ cửa và anh ta sẽ không trả lời. Đã có nỗi sợ lớn: "Anh ta đã tự tử rồi sao? Hay anh ta sắp tự tử? hay cái gì đang xảy ra?" Có hoảng sợ.
Người bố tới tôi và nói, "Anh tới đi - cái gì đó khẩn thiết cần được làm. Cuộc sống của nó đang trong nguy hiểm."
Tôi tới đó và họ đang khóc. Người mẹ khóc - anh ta là đứa con duy nhất. Người bố khóc và bạn bè đã tụ tập lại. Toàn thể hàng xóm có đó. Tôi đi tới cửa, tôi gõ cửa và nói, "Nghe này, nếu anh thực sự muốn tự tử, đây không phải là cách thức. Sao tụ tập đông người thế? Sao làm ồn ào thế? Tôi đã mang xe của tôi tới. Tôi sẽ đưa anh tới chỗ đẹp ở sông Narmada - anh có thể nhảy từ đó."
Anh ta mở cửa ra; anh ta nhìn tôi với đôi mắt nghi ngại. Anh ta không thể tin được vào điều đó! Tôi nói, "Anh đi cùng tôi."
Anh ta đi cùng tôi. Tôi hỏi anh ta, "Anh muốn làm cái gì trước khi anh tự tử? Ăn thức ăn nào không - món Italy, mì sợi? Hay cái gì đó khác? Anh có muốn đi xem phim không? Anh có muốn gặp bạn gái, hay bất kì cái gì! - mm? - vì đây là cơ hội cuối cùng của anh. Và tôi có những thứ khác cần làm nữa, cho nên anh chỉ kết thúc cho sớm vào. Tôi muốn trở về nhà trước mười hai giờ đêm. Cho nên mười một giờ chúng ta sẽ đi, anh nhảy xuống, tôi nói lời tạm biệt anh - và nó là xong chuyện! Sao làm nhiều thứ vô nghĩa thế? Và đây không phải là chỗ để chết, ngay bãi chợ."
Và chỗ này nơi tôi thường sống, Jabalpur, nó có một chỗ đẹp. Nếu bất kì ai muốn tự tử, tôi chưa bao giờ bắt gặp chỗ nào đẹp hơn. Suốt ba, bốn dặm đường, những núi đá cẩm thạch, chỉ toàn núi cẩm thạch, và giữa những quả núi này dòng sông Narmada chảy. Mọi người nói không có chỗ nào khác trên thế giới đẹp thế. Taj Mahal không là gì cả. Chỗ này không thể nào tin được. Khi bạn đi vào trong nó vào đêm trăng tròn trên thuyền, bạn không thể nào tin được vào mắt mình rằng một thứ như vậy có thể tồn tại.
Nhiều lần khi tôi đưa mọi người tới lần đầu tiên, họ không thể nào tin nổi. Một trong những thầy giáo cũ của tôi đã đi cùng tôi, và ông ấy bắt đầu khóc và ông ấy nói, "Tôi muốn chạm và cảm những tảng đá này, vì tôi không thể nào tin được rằng chúng hiện hữu. Chỗ này đẹp hơn mọi giấc mơ tôi đã từng thấy.'
Cho nên tôi nói, "Ở bãi chợ thế này mà cố chết sao? Đi đi!"
Dần dần - và anh ta nghe tôi và anh không nói có hay không - anh ta nói, "Tôi chả có cái gì để làm, nhưng tôi rất mệt. Tôi muốn ngủ vài giờ."
Tôi nói, "Được, anh ngủ trong phòng tôi. Tôi cũng sẽ ngủ và chúng ta có thể đặt báo thức và chúng ta sẽ đi."
Thế là tôi đặt báo thức, và tôi thấy anh ta không thể ngủ được. Anh ta trở mình và trằn trọc, và khi báo thức kêu lên, anh ta lập tức tắt nó đi. Và tôi nói, "Anh làm gì vậy?" Anh ta nói, "Tôi mệt lắm!"
Tôi nói, "Mệt thì tôi không mệt - đó là vấn đề của tôi vì tôi sẽ phải quay về nữa. Anh sẽ được kết thúc một lần và mãi mãi. Đây không phải là câu hỏi mà người sắp chết có - mệt, thế này thế nọ. Phỏng có ích gì mà mệt hay nghỉ ngơi? Anh cứ vào xe đi!"
Anh ta trở nên rất giận và nói, "Anh là bạn tôi hay kẻ thù của tôi? Tôi không muốn tự tử! Sao anh cứ buộc tôi tự tử?"
Tôi nói, "Tôi đâu có buộc - anh muốn tự tử chứ. Tôi đơn giản là người bạn và sự giúp đỡ; tôi đơn giản hợp tác. Nếu anh không muốn tự tử, đó là việc của anh. Nhưng bất kì khi nào anh muốn tự tử, tới tôi và tôi sẽ ở đây!"
Và anh ta không bao giờ tới. Không chỉ vậy, anh ta bắt đầu né tránh tôi. Tôi đã không gặp anh ta trong nhiều năm.
Cám dỗ tới từ phủ nhận. Tất cả những người hò hét và lớn tiếng, kêu và khóc chắc đã giúp cho anh ta chết; họ cám dỗ anh ta. Anh ta ngày càng đi vào trong ý tưởng này càng nhiều. Khi nhiều người thế nói không, điều rất tự nhiên là bị cám dỗ.
Cứ quan sát bên trong bản thân bạn: bạn đã từng làm cái gì? Bạn có đang tranh đấu với bố mẹ bạn không? Có làm ngược lại họ không? Có làm cái gì đó mà họ không bao giờ muốn bạn làm không? Có làm cái gì đó mà họ rất giận không? Bạn có tranh đấu với tu sĩ và với chính khách không? Thế thì bạn sẽ vẫn còn trong quyền lực của họ.
Phật nói: Một khi phủ nhận biến mất, cám dỗ cũng đi cùng nó. Cám dỗ là cái bóng của phủ nhận.
Cho nên nhớ lấy, đừng nghĩ rằng Phật đang nói cứ tự tử đi, cứ phạm tội đi, cứ làm cái này và cái nọ. Ông ấy đơn giản nói: Hiểu nó đi! Và qua hiểu bạn sẽ đơn giản thấy rằng cuộc sống lấy ngả rẽ mới, biến đổi xảy ra. Bạn bắt đầu sống theo cách khác toàn bộ mà bạn chưa bao giờ sống trước đây. Bạn bắt đầu sống một cách im lặng, vui vẻ, mở hội.
Lời kinh thứ hai:
Thích ca mâu ni,
sinh linh tinh quái đó,
đã xuất hiện trên thế giới,
làm mê muội, hỡi ôi,
biết bao nhiêu người!
Điều này chỉ có thể được nói bởi thiền sư. Nó được nói trong kính trọng và yêu mến hoàn toàn. Thích ca mâu ni là tên của Phật Gautam. Bây giờ, Nhất Hưu là một người đi theo Phật Gautam, trong tình yêu mênh mông với Phật Gautam, bản thân ông ấy là Phật. Bây giờ, ông ấy nói rất đùa cợt:
Thích ca mâu ni,
sinh linh tinh quái đó,
đã xuất hiện trên thế giới,
làm mê muội, hỡi ôi,
biết bao nhiêu người!
Ông ấy đang nói gì? Người Ki tô giáo không thể hiểu được điều đó, người Hindu không thể hiểu được điều đó. Đây là ngôn ngữ khác toàn bộ - ngôn ngữ của yêu, ngôn ngữ của hiểu. Phật sẽ hiểu; Nhất Hưu biết điều đó. Những người khác là phật sẽ hiểu nó; Nhất Hưu biết nó. Nó có thể được nói.
Ông ấy đang nói: Không có mục đích, không có con đường, thế thì ông đang dạy cái gì cho mọi người? Nếu không có mục đích và không ai có thể đi lạc lối, thế thì ông đang làm gì trong bốn mươi năm liên tục, hướng dẫn mọi người sao? Ông là người tinh quái, đã tới trong thế giới này... ngay chỗ đầu tiên đã không có nhu cầu cho ông xuất hiện trong thế giới, vì các Phật tử nói - các Phật tử truyền thống, không phải Phật tử Thiền - các Phật tử nói Phật xuất hiện trên thế giới để hướng dẫn mọi người tới cứu rỗi. Nhất Hưu nói tới điều đó.
Các Phật tử nói Phật xuất hiện trên thế giới để hướng dẫn người dốt nát tới chứng ngộ. Nhất Hưu đang nói: Vô nghĩa làm sao! Phật nói không có mục đích, không có chứng ngộ, không có chỗ nào mà đi - sao ông ấy đã xuất hiện ngay chỗ đầu tiên? Và trong bốn mươi năm thuyết giảng cho mọi người, một cách tự nhiên, là trò tinh quái - vì mọi hướng dẫn đều là dẫn sai. Không có chỗ nào mà đi, thế thì phỏng có ích gì mà hướng dẫn?
Thích ca mâu ni,
sinh linh tinh quái đó,
đã xuất hiện trên thế giới,
làm mê muội, hỡi ôi,
biết bao nhiêu người!
Và hàng triệu hàng triệu người đã từng theo Phật. Họ đã không hiểu. Nếu như họ đã hiểu họ chắc đã trở thành chư phật, không phải là người đi theo.
Và, ở cùng tôi, bạn phải nhớ điều đó. Trở nên được chứng ngộ ngay đi - đừng cố trở nên được chứng ngộ. Cố gắng là bỏ lỡ toàn thể vấn đề. Tôi không ở đây để hướng dẫn bạn. Tôi ở đây để lấy đi mọi hướng dẫn. Tôi không ở đây để dẫn bạn vào thế giới khác nào đó. Tôi ở đây để làm cho bạn nhận biết rằng không có chỗ nào để đi và không có người nào dẫn đi và không có ai được dẫn đi.
Thấy ra vấn đề, tiếng cười nảy sinh, và tiếng cười đó là chứng ngộ. Thấy ra vấn đề, người ta thảnh thơi - thảnh thơi đó là chứng ngộ.
Một cách đùa cợt, Nhất Hưu đang trêu chọc thầy. Ông ấy đang nói:
Thích ca mâu ni,
sinh linh tinh quái đó,
đã xuất hiện trên thế giới,
làm mê muội, hỡi ôi,
biết bao nhiêu người!
Thấy cái đẹp của điều đó đi, tình yêu và kính trọng vô cùng. Nếu người Ki tô giáo nào đó nói điều như thế về Jesus - 'sinh linh tinh quái' - mọi người Ki tô giáo sẽ rất khó chịu. Người đó sẽ ngay lập tức bị rút phép thông công khỏi nhà thờ; người đó sẽ bị kết án như tội nhân. Bạn không thể gọi Jesus là người tinh quái được - vì bạn chưa bao giờ yêu ông ấy một cách sâu sắc thế. Bạn sợ. Yêu thì không sợ. Bạn đã không thực sự kính trọng Jesus. Bạn sợ nếu bạn nói những điều như vậy, lòng kính trọng của bạn sẽ bị phá huỷ. Nhưng Nhất Hưu biết kính trọng là sâu sắc tới mức nó không thể bị phá huỷ bởi bất kì cái gì. Ông ấy có thể đốt Phật vào đêm lạnh - không sợ nào nảy sinh. Không người Ki tô giáo nào có thể làm được điều đó, không người Hindu nào có thể làm được điều đó, không người Jaina nào có thể làm được điều đó. Điều đó đơn giản chỉ ra có nỗi sợ nào đó: bạn sợ nó có thể là bất kính. Nhưng sợ nảy sinh chỉ nếu bạn có bất kính nào đó ở đâu đó.
Nhất Hưu là chắc chắn thế, tuyệt đối chắc chắn, chắc chắn không do dự thế - đó là lí do tại sao ông ấy có thể đốt Phật, và ông ấy thể buộc Phật vào cọc và có thể nói với Phật, "Bây giờ ông tự làm mát ông đi nhé."
Không có mục đích, không có đường - và Phật đã dạy về đường? Không có cách nào để hiện hữu ở đó nhưng có hiện hữu ở đó. Và, hơn nữa, không có chỗ đó nữa, mà chỉ có ở đây. Mọi sự lãnh đạo đều dẫn đường sai, và hướng dẫn là hướng dẫn sai. Phật không phải là người hướng dẫn và Phật không phải là người lãnh đạo.
Tôi cũng không là người hướng dẫn. Tôi đơn giản chia sẻ hiểu biết của tôi, không hướng dẫn bạn. Nếu bạn yêu tôi, nếu bạn yêu khoảnh khắc này của chia sẻ, bạn sẽ thấy vài điều - ngay lập tức! Bạn không cần đợi tới ngày mai, vì mọi thứ xảy ra, xảy ra bây giờ. Cây đang xanh bây giờ, và chim đang hót bây giờ, và sông đang chảy bây giờ, và tôi đang nói bây giờ - và bạn đang nghĩ để được chứng ngộ ngày mai sao? Bây giờ hay không bao giờ.
Nó là việc chia sẻ! Nó không phải là hướng dẫn. Không có đường nào cho nên không thể có bất kì hướng dẫn nào, và cũng không thể có bất kì sách hướng dẫn nào.
Thầy là người hướng dẫn mà không hướng dẫn và lãnh đạo mà không lãnh đạo - người đơn giản chia sẻ hiểu biết của mình, bản thể của mình, tình yêu của mình; người làm cho bản thân mình thành sẵn có cho những người sẵn sàng nhìn, người sẵn sàng mở mắt ra, người sẵn sàng mở tâm mình ra. Tôi sẵn có - nếu bạn cũng sẵn có với tôi, thì cái gì đó sẽ xảy ra khoảnh khắc này! Thế thì cái gì đó đã xảy ra. Trong tính sẵn có đó giữa thầy và đệ tử, cái gì đó ngay lập tức được truyền qua, biến đổi nào đó xảy ra.
Người ta không thể thoát ra khỏi ảo tưởng, vì ảo tưởng là cái không có. Bạn chưa bao giờ ở trong nó! Thấy ra vấn đề và bạn ở ngoài nó - ngỗng ở ngoài! Ảo tưởng lớn nhất là nghĩ rằng có ảo tưởng.
Tâm trí -
chúng ta sẽ gọi nó là gì?
Nó là tiếng gió thoảng
lùa qua rặng thông
trong tranh mực Ấn Độ.
Nhất Hưu đã diễn đạt nó một cách hoàn hảo. Tâm trí này là gì, ảo tưởng này mà chúng ta đang sống trong chúng? Gọi nó là gì? Tâm trí không phải là cái gì đó và nó không phải là cái không - nó là cái gì đó ở giữa hai điều này. Nó không phải là thực, bằng không bạn có thể không thoát được ra khỏi nó. Nó không phải là không thực nữa, bằng không nó chắc đã không có đó. Thế thì nó là gì?
Tâm trí -
chúng ta sẽ gọi nó là gì?
Nó chỉ ở giữa hai điều. Nó là không thực và dường như thực - nó là vẻ ngoài. Bạn nhìn... Một tối, mặt trời đã lặn và trời tối lại. Màn đêm buông xuống, và trong rừng trên con đường mòn bạn bắt gặp, bạn thấy chiếc dây thừng. Nhưng bạn không thấy dây thừng, bạn thấy rắn. Dây thừng có đó, nhưng dây thừng đã làm lẩy cò ý tưởng về rắn trong bạn. Nhiều điều phải đã đóng góp vào nó. Bạn sợ; trời đã tối lại và bạn chưa về nhà và rừng là nguy hiểm, và các con vật và rắn và sư tử ai biết được? - và ma. Và khi bạn một mình trong rừng đủ mọi thứ bắt đầu thành hình, lấy hình dạng trong tâm trí bạn. Và từ tâm trí sợ đó bạn nhìn dây thừng, nhưng bạn không thể thấy được dây thừng. Mắt bạn đầy sợ thế, các ý tưởng, tưởng tượng - bạn thấy rắn. Và có thể gió đã thổi và dây thừng đã rung lên một chút, đã run rẩy. Và bạn bắt đầu chạy đi, và bạn la lên, và bạn đang trong nguy hiểm.
Tâm trí là vậy! Dây thừng không được thấy như dây thừng - dây thừng được thấy như rắn là tâm trí. Người ta phải tới gần rắn hơn để xem nó thực tại là gì. Đó là điều thiền tất cả là gì. Tới gần tâm trí hơn, trở thành nhân chứng, quan sát nó. Quan sát một cách im lặng. Không phân tích - chỉ quan sát. Nhìn vào trong nó, nó là gì, cái gì đang xảy ra. Và sớm hay muộn bạn sẽ thấy chỉ có dây thừng, không có rắn. Khoảnh khắc dây thừng được thấy, rắn đã biến mất. Thế thì bạn sẽ không hỏi, "Mình sẽ làm gì với rắn bây giờ? Mình có phải giết nó không?" Câu hỏi đó là vô nghĩa.
Đây là tình huống của tâm trí. Chúng ta đã không nhìn nó một cách rõ ràng, chúng ta đã không nhìn nó từ quan điểm gần hơn. Chúng ta đã không nhìn nó qua nhận biết, tỉnh táo. Chúng ta đã không quan sát nó.
Tâm trí -
chúng ta sẽ gọi nó là gì?
Nó là tiếng gió thoảng
lùa qua rặng thông
trong tranh mực Ấn Độ.
Một minh hoạ hay: mực Ấn Độ thanh mảnh trên giấy gạo Ấn Độ mảnh mai, và cây thông và gió thoảng.
Bạn đã thấy tranh Thiền chưa? Không phong cách nào khác có thể vẽ được gió thoảng. Với điều đó, giấy gạo mảnh mai và mực Ấn Độ thanh mảnh được cần tới, và Thiền sư để vẽ nó vì ông ấy biết tâm trí. Chỉ một ý tưởng - nhưng bạn có thể thấy trong bức tranh làn gió thoảng thổi qua và cây uốn cong và sông đã gợn sóng. Và một hình người nhỏ, và quần áo người đó cũng phất phơ theo gió; bạn có thể thấy luồng gió. Gió không thể thấy được, nhưng bạn có thể thấy tác động của gió. Nó là không thực, nó không phải là tuyệt đối không thực, bằng không làm sao bạn có thể thấy nó được? Nó không là thực nữa, vì làm sao nó có thể là thực được? - nó chỉ là bức tranh mực. Cho nên nó ở đâu đó giữa hai điều này - nó là maya, nó là ảo thuật, nó là ảo tưởng, nó là mơ.
Cho nên đừng tranh đấu với tâm trí và đừng trốn chạy khỏi tâm trí nữa. Trong cả hai hoàn cảnh này bạn đã đương nhiên coi nó là thực. Có hai kiểu người: những người đi theo tâm trí - họ đã coi nó là thực - và những người không tranh đấu hay chạy trốn; họ cũng coi nó là thực. Không có nhu cầu đi theo nó, không có nhu cầu tranh đấu hay trốn chạy. Mọi điều được cần là nhìn sâu vào nó.
Một cái nhìn sâu, và bạn thấy cây thông uốn mình trong bức tranh mực. Làn gió thoảng chỉ là làn gió được vẽ; không cái gì là thực ở đó, không cái gì thực sự xảy ra ở đó. Bạn không thấy tâm trí bạn chỉ như bộ phim, hàng triệu bức tranh chuyển động đó sao?
Aldous Huxley đã tưởng tượng trong thế kỉ tương lai nào đó rằng phim sẽ thay đổi thành phim có cảm giác. Điều đó là có thể, và nó sẽ xảy ra, vì bất kì cái gì con người tưởng tượng ra thì sớm hay muộn đều trở thành thực tại. Phim có cảm giác sẽ xảy ra. Phim có cảm giác nghĩa là bạn sẽ ngồi trong rạp chiếu phim, nhưng bạn sẽ không chỉ thấy, bạn cũng sẽ cảm.
Chẳng hạn, trời mưa... thế thì bạn sẽ cảm thấy cái ẩm ướt trong không khí, gió thổi, thậm chí vài giọt nước rơi vào bạn. Bạn thấy trên màn ảnh một vườn hồng và cả rạp sẽ đầy mùi hương hoa hồng. Nếu phim là ba chiều và nó tạo ra cảm giác điều đang di chuyển trước bạn, nó sẽ tạo ra nhiều ảo tưởng hơn.
Và nó có thể được làm theo cách như vậy... điều đó nữa là có thể. Ở Disneyland họ có chỗ nào đó giống điều đó - nơi màn ảnh không chỉ ở trước bạn, mà màn ảnh ở khắp xung quanh bạn. Bạn đang ngồi ở giữa, cũng như bạn ngồi ở đây ở giữa. Nếu bạn nhìn ra sau lưng, bạn thấy cây. Nếu bạn nhìn tôi, tôi đang ở đây; nếu bạn nhìn sang bên, có mọi người. Bạn đang ngồi ở giữa và màn ảnh ở khắp xung quanh.
Họ đã làm vài bộ phim, các thực nghiệm. Chẳng hạn, bạn đang bay trong máy bay và bạn nhìn ra ngoài cửa sổ bên này và bạn thấy mây và mặt trời lặn, và bạn nhìn sang phía bên kia và trời đang tối lại, và bạn nhìn ra sau lưng và bạn thấy mây bay xa hơn, đằng sau, và bạn nhìn lên trước và bạn đạt tới trong cái gì đó khác... Và nếu bạn ngửi nữa, thế thì thực tại sẽ trở nên ngày càng thực hơn. Nó có thể gần như nắm giữ bạn một cách tuyệt đối; bạn có thể quên trong vài khoảnh khắc rằng điều bạn đang thấy chỉ là bộ phim hay phim cảm giác. Bạn có thể bị mất hút.
Và đây là tình huống chúng ta đang ở trong - đây là điều tâm trí chúng ta là gì. Tâm trí là bộ phim cảm giác. Nó đơn giản làm nhiều mơ thành sẵn có cho bạn, nhưng trong ba chiều, với mọi cảm giác.
Nghĩ mà xem: có thể một ngày nào đó, ngồi dán vào ghế trước máy thu hình của bạn, bạn thấy người đàn bà đẹp bước ra từ ti vi, ôm bạn - và bạn biết đây chỉ là phim cảm giác... điều này là có thể! Điều này sẽ xảy ra. Và bạn biết sâu bên dưới rằng điều này chỉ là vô nghĩa, không có ai cả. Nhưng dầu vậy, bạn có thể ngửi thấy mùi người đàn bà, nước hoa Pháp. Thậm chí bạn có thể chạm vào cô ấy, những đường cong...
Làm sao bạn có thể bảo vệ bản thân bạn được? Điều này là có thể; điều này là không thể. Điều này sẽ xảy ra. Về mặt lí thuyết nó đã trở thành có thể; bây giờ một cách thực hành nó sẽ trở thành có thể. Thế thì bạn có thể bị mất hút trong vài giây trong chuyện tình lớn lao. Bạn sẽ quên - bạn thích quên. Ai muốn nhớ chân lí khi người đàn bà đẹp thế có đó? Bạn nói, "Được, cứ để nó là giấc mơ đi hay nó là bất kì cái gì, nhưng để tôi tận hưởng ngay bây giờ." Và cô ấy đang ôm ghì bạn và bạn có thể cảm thấy cô ấy trên khắp người cô ấy. Và dầu vậy sâu bên dưới ở đâu đó ý thức vẫn luôn nói rằng đây chỉ là phim cảm giác, không có người nào cả.
Đây là điều xảy ra cho thiền nhân. Thiền nhân vẫn sẽ yêu người đàn bà, nhưng anh ấy biết đây là phim cảm giác. Anh ấy sẽ cầm tay và sẽ biết... ai biết liệu có người nào hay không? Vì không có cách nào để chứng minh rằng ai đó khác tồn tại bên ngoài bạn. Trong mơ bạn nghĩ bất kì cái gì bạn thấy cũng đều thực; vào buổi sáng nó không thực, không còn thực nữa. Bây giờ, có cách nào nói, ngay bây giờ, liệu bạn đang thấy tôi trong mơ hay trong thực tại? Nó có thể chỉ là mơ! Bạn đã rơi vào giấc ngủ và bạn đang mơ bài nói buổi sáng. Có cách nào phân biệt liệu nó là thực hay không thực không? Không có cách nào cả. Nó có thể chỉ là mơ; bạn có thể chỉ thấy mọi thứ và chúng có thể không có đó.
Và vấn đề này trở thành rất rất sâu, vì trong mơ bạn quên mất rằng nó là mơ. Và bạn đã thấy mơ nhiều lần thế, hàng triệu lần, và bao giờ đến sáng bạn cũng thấy nó tất cả là không thực. Nhưng ngày hôm sau bạn thấy mơ và nó lại là thực.
Mơ ngày trở thành không thực trong đêm, và mơ đêm trở thành không thực trong ngày. Bây giờ cách nào để quyết định cái nào là cái nào, và cái nào là thực sự thực và cái nào chỉ là có vẻ thực?
Phật nói nó toàn là trò chơi tâm trí. Quan sát kĩ tâm trí đi, và dần dần bạn có thể bắt đầu thấy trò chơi tâm trí. Không phải là bạn không cần ở đó thêm nữa, vì nó toàn là trò chơi tâm trí - bạn đang đi đâu? Bạn có thể đi đâu được? Không có nhu cầu đi bất kì đâu mà chỉ có nhu cầu biết.
Bạn có thể tận hưởng bức tranh này khắp xung quanh bạn trong Disneyland, và bạn đang nằm trong máy bay, và bạn có thể thấy thác Niagara và núi lùi lại sau, và bạn có thể thấy từ mọi phía... và bạn đang vỡ ảo tưởng trong một khoảnh khắc, và sẽ có dịch chuyển tâm thức liên tục. Khoảnh khắc này bạn sẽ nghĩ nó là thực, khoảnh khắc bạn sẽ nghĩ, "Nó không là thực - mình đang ở Disneyland." Tâm trí là Disneyland.
Tâm trí -
chúng ta sẽ gọi nó là gì?
Nó là tiếng gió thoảng
lùa qua rặng thông
trong tranh mực Ấn Độ.
Tâm trí vẫn còn
hệt như nó đã được sinh ra -
không lời cầu nguyện nào
nó trở thành phật.
Một phát biểu rất cách mạng: tâm trí vẫn còn hệt như nó đã được sinh ra. Nếu tâm trí vẫn còn hệt như tấm gương và phản xạ cái không, không bị ước định bởi bất kì cái gì, không có nội dung... Tâm trí vô nội dung là thực tại duy nhất chúng ta có thể chắc chắn về nó và chắc chắn từ nó.
Đó là lí do tại sao Thiền nhân nói: Nhìn vào tâm trí nguyên thuỷ. 'Tâm trí nguyên thuỷ' nghĩa là khi không có tác động của bất kì cái gì lên tâm trí; trước khi việc ước định bắt đầu, trước khi bạn được bảo cho bạn là ai; trước khi bạn được dạy, trước khi bạn học; trước khi tâm trí bạn bắt đầu thu thập nội dung. Cứ đi sâu vào trong khoảnh khắc đầu tiên đó nơi không có nội dung mà chỉ có bình chứa, chỉ là tấm gương phản xạ cái không - cái đó là thực. Nhân chứng là thực.
Tâm trí vẫn còn
hệt như nó đã được sinh ra -
không lời cầu nguyện nào
nó trở thành phật.
Thế thì không có nhu cầu cầu nguyện, không có nhu cầu làm bất kì cái gì; không phương pháp luận, không kĩ thuật nào được cần. Chỉ đi sâu xuống và nhìn tâm trí nguyên thuỷ, tâm trí vô nội dung, gương không có bụi, tâm trí không ý nghĩ, không mây - và bạn đã đạt tới, và bạn là phật.
Khác biệt giữa bạn và Phật chỉ là thế này: bạn có nhiều hơn Phật. Phật có ít hơn bạn, vì Phật chỉ là tâm trí thuần khiết và bạn là cả nghìn lẻ một thứ được thêm vào cho cái thuần khiết đó. Cho nên nhớ lấy, Phật nghèo hơn bạn, tôi nghèo hơn bạn. Bạn giầu hơn nhiều so với tôi. Tôi thiếu nhiều thứ, vắng nhiều thứ: khổ, vô nghĩa, thất vọng, giận, đam mê, tham... và cả nghìn lẻ một thứ bạn có thể kể ra. Bạn thực sự giầu.
Khi Phật đạt tới chứng ngộ, ai đó hỏi ông ấy, "Ông đã có được cái gì?"
Ông ấy cười. Ông ấy nói, "Ta chả được gì, ta đã mất nhiều. Ta nghèo hơn nhiều so với ta vẫn vậy. Ta đã mất mọi dốt nát, mọi ảo tưởng, mọi mơ mộng. Giờ ta chỉ là tính nguyên thuỷ của ta."
Nói lời dối trá,
và ông rơi vào địa ngục.
Thế thì cái gì sẽ xảy ra cho Phật
Người đã bày đặt
những thứ không tồn tại?
Lần nữa, Nhất Hưu lặp đi lặp lại việc chế giễu Phật. Ông ấy nói: Nói lời dối trá... Phật đã nói: Không nói dối. Phật nói: nói lời dối trá và ông sẽ rơi vào địa ngục. Thế thì về bản thân Phật thì sao? Nhất Hưu hỏi, ông ấy đã từng nói đủ mọi lời dối trá.
Ngay chỗ đầu tiên, chân lí không thể được nói ra, cho nên bất kì cái gì bạn nói ra nó đều là dối trá. Và Phật đã nói bốn mươi hai năm, hết ngày nọ tới ngày kia, sáng, tối, ông ấy đã nói và nói. Và ông ấy nói chân lí không thể được nói! Thế thì trong bốn mươi hai năm, người này đã làm gì? Ông ấy có mất trí không? Chân lí không thể được nói ra, và ông ấy đã liên tục nói và nói... và đó là điều tôi đang làm.
Tôi nói chân lí không thể được nói ra, không bao giờ đã được nói, sẽ không bao giờ được nói - cho nên bất kì cái gì tôi đang nói đều không thể là thực được. Nhất Hưu hỏi:
Nói lời dối trá,
và ông rơi vào địa ngục.
Thế thì cái gì sẽ xảy ra cho Phật
Người đã bày đặt
những thứ không tồn tại?
Và Phật không chỉ nói cả nghìn lẻ một thứ về chân lí, ông ấy cũng liên tục phát minh ra các phương pháp, cách thiền - vipassana, anapansatiyoga. Và ông ấy nói không có cách nào để làm bất kì cái gì, không có nhu cầu làm bất kì cái gì, và dầu vậy ông ấy vẫn dạy mọi người điều cần làm, cách làm. Ông ấy nói không có mục đích và ông ấy nói về con đường. Ông ấy nói không có đâu mà đi và ông ấy nói: Ta sẽ dạy cho các ông con đường đúng tới nó. Bây giờ đây là loại vô nghĩa gì vậy? Nó là vô nghĩa, nhưng dầu vậy vẫn có ý nghĩa lớn lao.
Qua việc nói trong bốn mươi hai năm liên tục và nói đi nói lại rằng chân lí không thể được nói ra, ông ấy đã làm cho nhiều người nhận biết về hiện tượng là chân lí không thể được nói ra. Ông ấy đã làm cho nhiều người nhận ra được hiện tượng là chân lí không thể được nói - rằng chân lí chỉ có thể được trải nghiệm. Bằng việc phát minh ra các phương pháp, cách thiền, ông ấy đã giúp cho nhiều người đi tới điểm mà người ta biết không thiền nào là được cần và không thiền nào được cần ngay lúc bắt đầu nữa.
Nhưng mọi người lại ở mức là cho dù họ đi tới chân lí, họ đi rất rất chậm, rất miễn cưỡng, rất ngần ngại. Từng lí một họ phải bị đẩy đi. Hiện tượng này có thể xảy ra trong một cú nhảy, nhưng họ phải bị đẩy đi từng li một. Và để đẩy họ, cả nghìn lẻ một dối trá phải được thầy bịa ra, phải được bịa ra. Tôi liên tục bịa ra dối trá - và chỉ vì cuộc sống khoan dung với tôi, bằng không tôi sẽ xuống địa ngục!
Nghe và hiểu điều tôi nói đi, bằng không tôi sẽ phải bịa ra nhiều dối trá nữa. Nếu bạn không nghe thế thì không có cách nào khác hơn là liên tục bịa ra dối trá. Điều đó giống thế này - Phật đã kể một câu chuyện:
Một người về nhà - người đó đã ở chợ. Khi anh ta tới nhà, đột nhiên anh ta thấy nhà bị cháy. Con anh ta đang chơi đùa bên trong, và anh ta gọi chúng ra và anh ta hét lên, "Nhà cháy đấy. Các con ra đi!" Nhưng lũ trẻ không hiểu điều đó nghĩa là gì, rằng nhà cháy. Thực ra, chúng trở nên rất mê mải, và chúng nhảy nhót và la hét và chúng thích thú với lửa khắp quanh nhà. Chúng chưa bao giờ thấy cảnh đẹp thế. Trẻ con là trẻ con. Và người bố rất lo nghĩ. Anh ta không thể đi vào được; cả ngôi nhà bị bao quanh bởi lửa. Anh ta đơn giản chỉ có thể hét lên.
Anh ta phát minh ra một phương pháp. Lũ trẻ không sẵn sàng hiểu. Chúng không hiểu rằng lửa là nguy hiểm - chúng không thể hiểu được, chúng không có kinh nghiệm về điều đó. Anh ta đơn giản nhớ rằng khi anh ta sắp đi ra chợ chúng đã nói, "Bố mang đồ chơi về cho chúng con nhé."
Thế là anh ta hét to, "Bố đã mang những đồ chơi này về cho các con đây. Ra đây!" Và tất cả chúng chạy xô ra. Anh ta đã không mang đồ chơi về, nhưng lũ trẻ thì ra ngoài rồi - đó mới là vấn đề.
Đó là toàn thể công việc của thầy. Bạn tới tôi và tôi cho bạn đồ chơi: đi vào nhóm Đương đầu, đi vào nhóm Đạo, đi vào nhóm Thái cực quyền, hay đi vào, nếu bạn có chút ít hung bạo, thế thì đi vào nhóm hành hạ, Rolfing, v.v... Đây là đồ chơi. Bạn không muốn ra khỏi nhà - tôi phải tạo ra đồ chơi. Nhưng đây toàn là dối trá. Nhất Hưu đang đùa khi nói điều này:
Nói lời dối trá,
và ông rơi vào địa ngục.
Thế thì cái gì sẽ xảy ra cho Phật
Người đã bày đặt
những thứ không tồn tại?
Nếu bạn thiền về những lời nói này, điều lớn lao sẽ là khải lộ ra từ chúng. Mọi giáo huấn, kể cả giáo huấn của Phật, kể cả giáo huấn của Nhất Hưu, kể cả giáo huấn của tôi, kể cả mọi giáo huấn, đều là dối trá, giả, chừng nào lời còn được dùng trong chúng - vì khoảnh khắc chân lí được nói ra, nó trở thành dối trá. Nó có thể được trải nghiệm nhưng không được diễn đạt.
Phật nói cho chúng ta về cách cứu rỗi, nhưng không có cách nào và không có cứu rỗi! Thế thì ông ấy đang nói cái gì? Ông ấy đơn giản nói không có cách nào và không có cứu rỗi. Thấy điều đó đi! Và cứu rỗi đã xảy ra. Không có đâu mà đi - nhìn thấy nó và bạn đã đạt tới! Đó là vấn đề thấy nó.
Và nếu bạn bắt đầu nhìn, toàn thể cuộc sống mơ của bạn biến mất.
Tôi đã đọc - Tucker N. Callaway đã viết trong hồi kí của ông ấy:
Đó là lúc chạng vạng khi tôi lang thang qua sân rộng thoáng của ngôi đền Thiền, Nanzenji, trong cố đô Kyoto. Trên đầu luồng nước chảy qua máng gạch của ống dẫn nước được cây thường xuân bao quanh trộn lẫn với tiếng gió rì rào từ những cành cây thông kếch xù. Thưởng thức hương thơm của lá thông cháy, tôi đi tới chỗ còn hồng của đám cháy nhỏ sâu trong bóng râm. Một sư mặc áo choàng đen đang làm nhiệm vụ cào sạch bãi cát. Sau những khoảnh khắc vô thời gian của im lặng hàm chứa, tôi nói: "Mục đích của ông trong Thiền là gì?"
"Là khói này đây," ông ấy đáp. Mọi điều đã được nói.
Nếu bạn hiểu điều Nhất Hưu đang nói với bạn, cuộc sống mơ của bạn sẽ biến mất như khói. Bạn sẽ biến mất như khói. Và thế thì cái còn lại là chân lí. Và thế thì cái còn lại là niết bàn. Người ta không bao giờ trở nên chứng ngộ - khi người ta không có, có chứng ngộ.
0 Đánh giá