Chương 43. Tìm cái không đổi qua việc thay đổi

Vigyan Bhairav Mật Tông Tập 3 - Osho

Sách về các Bí mật: Bình luận mới

Chương 43. Tìm cái không đổi qua việc thay đổi

Là vậy mà không là vậy với người bạn cũng như với người lạ, trong tôn kính và bất kính.

Đây là lĩnh vực của thay đổi, thay đổi, thay đổi. Tiêu thay đổi qua thay đổi.

Northrope nói ở đâu đó rằng tâm trí phương Tây đã liên tục tìm kiếm thành phần lí thuyết của sự tồn tại - móc nối nhân quả về cách mọi sự xảy ra, nguyên nhân là gì, cách hiệu quả có thể được kiểm soát, cách con người có thể thao túng tự nhiên. Còn tâm trí phương Đông, Northrope nói, đã ở trong cuộc phiêu lưu khác. Việc tìm kiếm đã là để tìm ra thành phần thẩm mĩ của thực tại - không phải lí thuyết, mà thẩm mĩ.

Tâm trí phương Đông đã không tham gia gì mấy vào việc tìm kiếm để biết cách thao túng tự nhiên, nhưng nó đã từng quan tâm tới cách là một với tự nhiên - không trong cách chinh phục tự nhiên, mà trong cách hiện hữu trong mối quan hệ bạn bè sâu sắc, sự tham gia sâu cùng tự nhiên. Tâm trí phương Tây đã ở trong xung đột, vật lộn; tâm trí phương Đông đã ở trong không khí huyền bí, mối quan hệ yêu. Tôi không biết liệu Northrope có đồng ý với tôi hay không, nhưng cảm giác của tôi là ở chỗ khoa học là căm hận, mối quan hệ của căm hận với tự nhiên; do đó có vật lộn, tranh đấu, chinh phục, ngôn ngữ của chiến thắng.

Tôn giáo là mối quan hệ yêu; do đó, không xung đột, không vật lộn. Theo cách khác, khoa học mang thái độ nam tính còn tôn giáo mang thái độ nữ tính. Khoa học hung hăng, tôn giáo tiếp nhận. Tâm trí phương Đông có tính tôn giáo. Hay, nếu bạn cho phép tôi, tôi sẽ nói rằng bất kì chỗ nào có tâm trí tôn giáo, nó là phương Đông. Tâm trí khoa học mang tính phương Tây. Người được sinh ra ở phương Đông hay phương Tây không tạo ra khác biệt gì. Tôi đang dùng Đông và Tây như hai thái độ, hai cách tiếp cận, không như hai cách định danh địa lí. Bạn có thể được sinh ra ở phương Tây, nhưng có thể không thuộc vào đó; bạn có thể mang tính phương Đông hoàn toàn. Bạn có thể được sinh ra ở phương Đông, nhưng bạn có thể không thuộc vào đó; bạn có thể có tính khoa học, cách tiếp cận có thể có tính toán học, trí tuệ.

Mật tông mang tính tuyệt đối phương Đông. Nó là cách tham gia cùng thực tại - cách là một với thực tại, cách làm tan biến các biên giới, cách đi vào cõi giới không phân biệt được. Tâm trí tạo khác biệt, tạo ra biên giới, định nghĩa, vì tâm trí không thể làm việc mà không có định nghĩa, không có biên giới. Biên giới càng rõ ràng, khả năng cho tâm trí làm việc càng tốt. Cho nên tâm trí cắt xén, phân chia, chặt chẻ mọi thứ.

Tôn giáo là việc làm tan biến các biên giới để đi vào cái không phân biệt được, nơi không có định nghĩa, nơi không có giới hạn vào bất kì cái gì, nơi mọi thứ đi vào trong mọi thứ khác, nơi mọi thứ là mọi thứ khác. Bạn không thể cắt xén, bạn không thể chặt chẻ sự tồn tại. Hệ quả nhất định là rất khác trong từng cách tiếp cận. Với cách tiếp cận khoa học, bằng việc phân chia, chia chẻ, bạn chỉ có thể đi tới những hạt chết, nguyên tử, vì sống là cái gì đó mà không thể bị cắt ra thành những phân chia. Và khoảnh khắc bạn cắt nó, nó không còn đó nữa. Dường như ai đó đi học bản giao hưởng bằng việc học từng nốt nhạc. Từng nốt là một phần của bản giao hưởng, nhưng nó không phải là bản giao hưởng. Bản giao hưởng được tạo ra bởi nhiều nốt tan biến vào nhau. Bạn không thể học bản giao hưởng bằng việc học các nốt.

Tôi không thể biết bạn bằng việc biết các bộ phận của bạn. Bạn không chỉ là tổng của các bộ phận, bạn là nhiều hơn điều đó. Khi bạn phân chia và cắt xén và phân tích, sống biến mất; chỉ những phần chết còn lại. Đó là lí do tại sao khoa học không bao giờ có khả năng biết sống là gì, và bất kì cái gì được biết tới qua khoa học đều sẽ là về chết - vật chất - nó sẽ không bao giờ là về sống. Khoa học có thể trở nên có khả năng thao túng các bộ phận, những phần chết. Nó có thể có khả năng thao túng sống, nhưng, dầu vậy sống là không được biết, thậm chí không được chạm tới. Sống vẫn còn là không thể biết được đối với khoa học. Bởi chính phương pháp và thuật ngữ của nó, phương pháp luận của nó, bởi chính cách tiếp cận, sống không thể được biết qua nó.

Đó là lí do tại sao khoa học liên tục phủ nhận - phủ nhận bất kì cái gì khác hơn vật chất. Chính cách tiếp cận này ngăn cản bất kì tiếp xúc nào với cái mà là sống. Và điều ngược lại cũng xảy ra: nếu bạn đi sâu vào tôn giáo, bạn sẽ bắt đầu phủ nhận vật chất. Shankara nói rằng vật chất là ảo vọng, nó không có đó; nó đơn giản có vẻ như hiện hữu. Toàn thể cách tiếp cận phương Đông đã từng là phủ nhận thế giới, vật chất, bất kì cái gì vật chất. Tại sao? Khoa học liên tục phủ nhận sống, điều thiêng liêng, tâm thức. Trải nghiệm tôn giáo liên tục phủ nhận vật chất ngày càng sâu hơn - mọi thứ là vật chất. Tại sao? Vì chính cách tiếp cận này. Nếu bạn nhìn vào sống mà không có phân biệt, vật chất biến mất. Vật chất là sống bị phân chia, bị làm khác biệt. Vật chất ngụ ý sống bị xác định, bị phân tích thành các bộ phận.

Cho nên, tất nhiên, nếu bạn nhìn vào sống một cách không phân biệt và trở thành một phần của nó, trong sự tham gia sâu, nếu bạn trở thành một với sự tồn tại như hai người yêu trở thành một, vật chất biến mất. Đó là lí do tại sao Shankara nói rằng vật chất là ảo vọng. Nếu bạn tham gia vào sự tồn tại, nó hiện hữu. Nhưng Marx nói rằng tâm thức chỉ là sản phẩm phụ, nó không phải là thực chất; nó chỉ là việc vận hành của vật chất. Nếu bạn phân chia sống, thế thì tâm thức biến mất, trở thành ảo vọng. Thế thì chỉ vật chất hiện hữu.

Điều tôi định nói cho bạn là thế này: Sự tồn tại là một. Nếu bạn tiếp cận tới nó qua phân tích, nó dường như là vật chất, chết. Nếu bạn tiếp cận tới nó qua tham gia, nó dường như là sống, là điều thiêng liêng, là tâm thức. Nếu bạn tiếp cận tới nó qua khoa học thế thì không có khả năng cho bất kì phúc lạc sâu nào xảy ra cho bạn, vì với vật chất chết, phúc lạc là không thể được. Nhiều nhất nó chỉ có thể là ảo vọng. Chỉ với sự tham gia sâu sắc phúc lạc là có thể.

Mật tông là kĩ thuật yêu. Nỗ lực là để làm cho bạn thành một với sự tồn tại. Cho nên bạn sẽ phải mất đi nhiều thứ trước khi bạn có thể đi vào. Bạn sẽ phải mất đi hình mẫu quen thuộc của bạn về phân tích mọi thứ; bạn sẽ phải mất đi thái độ tranh đấu, được bắt rễ sâu vào tranh đấu, về suy nghĩ dưới dạng chinh phục.

Khi Hillary lên tới đỉnh cao nhất của Himalayas, đỉnh Everest, toàn bộ thế giới phương Tây coi nó là việc chinh phục - chinh phục đỉnh Everest. Chỉ trong Thiền viện ở Nhật Bản, trên một bài báo tường, có viết, "Everest đã được đối xử tốt" - không bị chinh phục! Đây là khác biệt - "Everest đã được đối xử tốt"; bây giờ nhân loại đã trở thành bạn bè với nó. Everest đã cho phép Hillary đi tới nó. Việc đó đã không phải là việc chinh phục. Chính từ ‘chinh phục’ là thô thiển, bạo hành. Nghĩ dưới dạng chinh phục chỉ ra sự hung hăng. Everest đã đón nhận Hillary, đón chào ông ấy, và bây giờ nhân loại đã trở thành bạn hữu; bây giờ lỗ hổng được bắc cầu. Bây giờ chúng ta không phải là không quen biết. Một trong chúng ta đã được Everest đón nhận. Bây giờ Everest đã trở thành một phần của tâm thức con người. Đây là việc bắc cầu.

Thế thì toàn thể sự việc trở thành khác toàn bộ. Điều đó tuỳ thuộc vào cách bạn nhìn nó. Nhớ việc này trước khi chúng ta đi vào các kĩ thuật. Nhớ điều này: mật tông là nỗ lực yêu hướng tới sự tồn tại. Đó là lí do tại sao nhiều dục thế đã được mật tông dùng: vì nó là kĩ thuật yêu. Nó không chỉ là yêu giữa đàn ông và đàn bà; nó là yêu giữa bạn và sự tồn tại, và lần đầu tiên sự tồn tại trở thành có nghĩa cho bạn qua người đàn bà. Nếu bạn là đàn bà, thế thì sự tồn tại lần đầu tiên trở thành có nghĩa cho bạn qua người đàn ông.

Đó là lí do tại sao dục đã được thảo luận và được dùng nhiều thế bởi mật tông. Nghĩ về bản thân bạn như không có tính dục tuyệt đối mà xem - dường như mọi dục đã bị loại bỏ khỏi bạn vào ngày bạn được sinh ra. Chỉ nghĩ: mọi dục đã hoàn toàn bị loại bỏ khỏi bạn vào ngày bạn được sinh ra. Bạn sẽ không có khả năng yêu; bạn sẽ không có khả năng cảm thấy bất kì lôi cuốn nào với bất kì người nào. Sẽ khó đi ra khỏi bản thân bạn. Bạn sẽ vẫn còn bị bao kín, bạn sẽ không có khả năng tiếp cận, đi ra để gặp người nào đó. Ở đó trong sự tồn tại, bạn sẽ là một thứ chết, bị đóng với mọi nơi.

Dục là nỗ lực của bạn để vươn ra ngoài. Bạn đi từ bản thân bạn; ai đó khác trở thành trung tâm. Bạn bỏ lại bản ngã của bạn đằng sau, bạn đi xa khỏi nó để gặp ai đó. Nếu bạn thực sự muốn gặp, bạn sẽ phải buông xuôi, và nếu người kia cũng muốn gặp bạn, người đó cũng sẽ phải đi ra. Nhìn vào phép màu trong yêu - vào điều xảy ra. Bạn đi tới người kia và người kia đi tới bạn. Người đó đi vào trong bạn và bạn đi vào trong người đó. Các bạn đã đổi chỗ. Bây giờ người đó trở thành linh hồn của bạn và bạn trở thành linh hồn của người đó. Đây là việc tham gia. Bây giờ các bạn đang gặp gỡ. Bây giờ các bạn đã trở thành vòng tròn. Đây là việc gặp gỡ đầu tiên nơi bạn không bị bao trong bản ngã. Việc gặp gỡ này có thể trở thành chỉ là bàn đạp hướng tới việc gặp gỡ lớn hơn với vũ trụ, với sự tồn tại, với thực tại.

Mật tông không chỉ dựa trên trí tuệ, mà dựa vào tâm. Nó không phải là nỗ lực trí tuệ, nó là nỗ lực cảm nhận. Nhớ điều này, vì điều đó sẽ giúp bạn hiểu các kĩ thuật. Bây giờ chúng ta sẽ đi vào kĩ thuật.

Kĩ thuật thứ nhất:

“Là vậy mà không là vậy với người bạn cũng như với người lạ, trong tôn kính và bất kính.”

"Là vậy mà không là vậy" - điều này là cơ bản. Cái gì đang xảy ra trong bạn? Hai điều đang xảy ra. Cái gì đó trong bạn vẫn còn liên tục là vậy, nó không bao giờ thay đổi. Bạn có thể đã không quan sát nó, bạn có thể chưa đương đầu với nó, nhưng nếu bạn quan sát bạn sẽ đi tới biết rằng cái gì đó trong bạn vẫn thường xuyên còn lại như nó vậy. Vì tính vẫn còn là vậy đó, bạn có thể có một căn cước. Vì tính vẫn còn là vậy, bạn cảm thấy bản thân bạn được định tâm; bằng không bạn sẽ là sự hỗn độn. Bạn nói, "Thời thơ ấu của tôi." Bây giờ cái gì còn lại của nó? Ai nói, "Thời thơ ấu của tôi"? Cái “của tôi, tôi” này là ai?

Không cái gì trong thời thơ ấu của bạn còn lại. Nếu ảnh về thời thơ ấu của bạn được đưa ra cho bạn xem lần đầu tiên, bạn sẽ không có khả năng nhận ra chúng. Mọi thứ đã thay đổi. Thân thể bạn không còn như cũ; không một tế bào nào vẫn còn như cũ. Các nhà sinh lí học nói rằng thân thể là một luồng, nó tựa như dòng sông. Mọi khoảnh khắc nhiều tế bào đang chết đi và nhiều tế bào mới được sinh ra. Trong vòng bẩy năm thân thể bạn sẽ thay đổi hoàn toàn. Cho nên nếu bạn sẽ sống bẩy mươi năm, mười lần thân thể bạn đã tự nó làm mới hoàn toàn.

Mọi khoảnh khắc thân thể bạn đều đang thay đổi, và tâm trí bạn nữa. Bạn không thể nhận ra bức hình của thời thơ ấu của bạn, và nếu như có thể đưa cho bạn bức hình của tâm trí bạn, của tâm trí thơ ấu của bạn, sẽ không thể nào nhận ra được nó. Tâm trí bạn thậm chí còn là một luồng nhiều hơn thân thể bạn. Mọi khoảnh khắc mọi thứ đều thay đổi. Cho dù một khoảnh khắc không cái gì còn lại như cũ. Buổi sáng bạn là khác khi có liên quan tới tâm trí bạn. Đến tối bạn là người khác toàn bộ.

Khi ai đó tới gặp Phật, trước khi người đó ra đi, khi nhận việc ra đi của người đó, Phật sẽ nói, "Nhớ, người đã tới gặp ta không phải là người sẽ đi về. Ông là khác toàn bộ bây giờ. Tâm trí ông đã thay đổi." Gặp gỡ vị phật, tất nhiên, nhất định làm thay đổi tâm trí bạn thành tốt hơn hay tồi hơn, nhưng bạn không thể còn là như cũ.

Bạn đã tới đây với một tâm trí khác; bạn sẽ ra về với một tâm trí khác. Cái gì đó đã thay đổi. Cái gì đó mới đã được thêm vào, cái gì đó đã bị xoá đi. Và cho dù bạn không gặp gỡ bất kì người nào, nếu bạn chỉ vẫn còn với bản thân bạn, thế nữa bạn không thể vẫn còn như cũ. Mọi khoảnh khắc sông chuyển động.

Heraclitus đã nói, "Ông không thể bước hai lần vào cùng một dòng sông." Cùng điều đó có thể được nói về con người: bạn không thể gặp cùng một con người lần nữa - không thể được! Và vì sự kiện này, và vì dốt nát của chúng ta về nó, sống trở thành khổ - vì bạn liên tục mong đợi người khác vẫn là người như vậy. Bạn lấy một cô gái và bạn mong đợi cô ấy vẫn là cô ấy. Cô ấy không thể thế được! Chưa lấy chồng, cô ấy đã là khác; lấy chồng, cô ấy khác hoàn toàn. Người yêu là cái gì đó khác, chồng là cái gì đó khác toàn bộ. Bạn không thể mong đợi người yêu của bạn gặp bạn qua chồng của bạn. Điều đó là không thể được. Người yêu là người yêu; chồng là chồng. Khoảnh khắc người yêu trở thành chồng, mọi thứ đã thay đổi. Nhưng bạn liên tục mong đợi. Điều đó tạo ra khổ - khổ không cần thiết. Nếu bạn có thể nhận ra sự kiện này rằng tâm trí liên tục di chuyển và thay đổi, chúng ta sẽ thoát khỏi nhiều, nhiều khổ mà không phí tổn gì. Mọi điều bạn cần là nhận biết đơn giản rằng tâm trí thay đổi.

Ai đó yêu bạn và thế rồi bạn liên tục mong đợi yêu. Nhưng khoảnh khắc tiếp anh ta ghét bạn; thế thì bạn bị rối trí - không phải bởi vì ghét của anh ta, mà chỉ bởi vì mong đợi của bạn. Anh ta đã thay đổi. Anh ta sống động, cho nên anh ta nhất định thay đổi. Nhưng nếu bạn có thể thấy thực tại như nó vậy, bạn sẽ không bị rối trí. Người đã trong yêu khoảnh khắc trước có thể trong ghét khoảnh khắc sau, nhưng đợi đi! Một khoảnh khắc sau anh ta sẽ lại trong yêu lần nữa. Cho nên đừng vội vàng, cứ kiên nhẫn. Và nếu người kia cũng có thể thấy hình mẫu thay đổi này, thế thì anh ta sẽ không tranh đấu vì các hình mẫu thay đổi. Chúng thay đổi; điều đó là tự nhiên.

Cho nên nếu bạn nhìn vào thân thể bạn, nó thay đổi. Nếu bạn thử hiểu tâm trí bạn, nó thay đổi. Nó không bao giờ là một thứ. Ngay cả với hai khoảnh khắc kế tiếp, không cái gì là cùng một thứ. Nhân cách của bạn diễn ra như một luồng. Nếu đây là tất cả và không có cái gì còn lại là một thứ một cách liên tục, vĩnh hằng, vô thời gian, thế thì ai sẽ nhớ rằng đây là “thời thơ ấu của tôi"? Thời thơ ấu đã thay đổi, thân thể đã thay đổi, tâm trí đã thay đổi. Thế thì ai nhớ? Thế thì ai biết về thời thơ ấu và về thời thanh niên và về tuổi già? Ai biết?

Người biết này phải vẫn còn là cùng một thứ; nhân chứng này phải vẫn còn là cùng một thứ. Chỉ thế thì nhân chứng mới có thể có cảnh quan. Nhân chứng có thể nói, "Đây đã là thời thơ ấu của tôi, đây đã là thời tuổi trẻ của tôi, đây đã là tuổi già của tôi. Khoảnh khắc này tôi đã trong yêu, và khoảnh khắc này yêu đã đổi thành hận." Tâm thức chứng kiến này, người biết này, bao giờ cũng là cùng một thứ.

Cho nên bạn có hai cõi hay hai chiều tồn tại cùng nhau trong bạn. Bạn là cả hai - việc thay đổi mà bao giờ cũng thay đổi và việc không đổi, cái bao giờ cũng vẫn còn là không thay đổi. Nếu bạn trở nên nhận biết về cõi này, thế thì kĩ thuật này sẽ giúp ích: "Là vậy mà không là vậy." Nhớ điều này: "Là vậy mà không là vậy." Bạn nhất định là “không là vậy” ở ngoại vi, nhưng ở trung tâm thì vẫn còn là vậy.

Nhớ cái vẫn còn là vậy. Chỉ việc nhớ sẽ là đủ; bạn không cần làm bất kì cái gì khác. Nó là không thay đổi. Bạn không thể thay đổi được nó, nhưng bạn có thể quên nó. Bạn có thể bị mê mải, bị ám ảnh với thế giới đang thay đổi quanh bạn - với thân thể bạn, với tâm trí bạn - tới mức bạn có thể hoàn toàn quên mất trung tâm. Trung tâm bị che mờ nhiều thế bởi luồng thay đổi này - và, tất nhiên, có những vấn đề: cái thường xuyên không đổi là khó nhớ tới vì thay đổi tạo ra vấn đề.

Chẳng hạn, nếu một tiếng động thường xuyên liên tục diễn ra quanh bạn, bạn sẽ không nhận biết về nó. Nếu chiếc đồng hồ trên tường liên tục kêu tích tắc, tích tắc cả ngày, bạn không bao giờ nhận biết về nó. Nhưng nếu đột nhiên nó dừng lại, bạn sẽ lập tức trở nên nhận biết. Nếu cái gì đó thường xuyên là cùng một điều, không có nhu cầu để ý chút nào. Khi cái gì đó thay đổi, tâm trí phải chú ý. Điều đó tạo ra kẽ hở, và hình mẫu này rung động. Bạn đã nghe thấy nó một cách liên tục, cho nên không có nhu cầu nghe nó. Nó đã có đó, nó trở thành một phần của bối cảnh. Nhưng nếu bây giờ đột nhiên đồng hồ dừng lại, bạn sẽ trở nên nhận biết. Ý thức của bạn sẽ đột nhiên đi tới kẽ hở này.

Điều đó cũng giống như một trong các răng của bạn rụng ra; thế thì lưỡi của bạn liên tục đưa vào chỗ đó. Khi răng còn đó lưỡi không bao giờ thử chạm vào nó. Bây giờ răng không có đó - chỉ kẽ hở có đó - thế thì cả ngày, dù bạn cố thế nào, bạn không thể đừng được điều đó: lưỡi cứ đưa vào kẽ hở này. Tại sao? Vì cái gì đó bị thiếu và bối cảnh đã thay đổi. Cái gì đó mới đã đi vào.

Bất kì khi nào cái gì đó mới đi vào, bạn trở nên có ý thức - bởi nhiều lí do. Đó là biện pháp an toàn. Nó được cần cho cuộc sống của bạn - để sống còn. Khi cái gì đó thay đổi bạn phải trở nên nhận biết. Nó có thể là nguy hiểm. Bạn phải để ý, và bạn phải điều chỉnh theo tình huống mới đã đi vào hiện hữu. Nhưng nếu mọi thứ là như nó đã vậy, không có nhu cầu. Bạn không cần nhận biết. Và cùng yếu tố này trong bạn, điều người Hindus đã gọi là atman, linh hồn, bao giờ cũng đã có ở đó từ chính lúc bắt đầu, nếu có bất kì bắt đầu nào. Và nó sẽ đi tới chính tận cùng, nếu có bất kì tận cùng nào. Nó vẫn là cùng một điều một cách vĩnh hằng, cho nên làm sao bạn có thể nhận biết về nó?

Vì nó là cùng một điều một cách thường hằng thế, là cùng một điều một cách vĩnh hằng thế, bạn bỏ lỡ nó. Bạn chú ý tới thân thể, bạn chú ý tới tâm trí vì chúng đang thay đổi. Và bởi vì bạn chú ý tới chúng, bạn bắt đầu nghĩ rằng bạn là chúng. Bạn chỉ biết chúng; bạn trở nên bị đồng nhất.

Toàn thể nỗ lực tâm linh là để tìm ra cái vẫn là vậy trong những cái không là vậy - tìm ra cái vĩnh hằng trong cái thay đổi, tìm ra cái bao giờ cũng là cùng một thứ. Cái đó là trung tâm của bạn, và nếu bạn có thể nhớ được trung tâm đó, chỉ thế thì kĩ thuật này sẽ dễ dàng - hay nếu bạn có thể làm kĩ thuật này, việc nhớ sẽ trở thành dễ dàng. Từ cả hai đầu bạn đều có thể du hành được.

Thử kĩ thuật này đi. Kĩ thuật này là "Là vậy mà không là vậy với người bạn cũng như với người lạ." Với người bạn và với kẻ thù, hay với người lạ, "là vậy mà không là vậy." Điều đó ngụ ý cái gì? Nó dường như mâu thuẫn. Theo một cách nào đó bạn sẽ phải thay đổi, vì nếu bạn của bạn tới gặp bạn, bạn sẽ phải gặp người đó một cách khác, và nếu người lạ tới bạn sẽ phải gặp người đó một cách khác. Làm sao bạn có thể gặp người lạ dường như bạn đã biết người đó? Bạn không thể thế được. Khác biệt sẽ có đó, nhưng dầu vậy, sâu bên dưới vẫn còn là vậy đi. Thái độ phải vẫn còn là vậy, nhưng hành vi sẽ là “không là vậy." Bạn không thể gặp gỡ một người không biết cứ như bạn đã biết người đó. Làm sao bạn có thể thế được? Nhiều nhất bạn có thể giả vờ, nhưng việc giả vờ sẽ không có tác dụng. Khác biệt sẽ có đó.

Không có nhu cầu giả vờ với người bạn rằng người đó là bạn. Với người lạ, cho dù bạn cố diễn dường như người đó là bạn, điều đó sẽ là giả vờ - cái gì đó mới. Bạn không thể là vậy; không là vậy sẽ là cần thiết. Khi có liên quan tới hành vi bạn sẽ khác, nhưng khi liên quan tới tâm thức của bạn, bạn có thể là vậy. Bạn có thể nhìn vào người bạn như vào người lạ.

Điều đó là khó. Bạn có thể đã nghe thấy, "Nhìn người lạ dường như người đó là người bạn," nhưng điều đó là không thể được nếu điều tôi đang nói là không thể được. Đầu tiên nhìn vào người bạn của bạn như người lạ; chỉ thế thì bạn mới có thể nhìn người lạ như nhìn người bạn. Chúng là tương hỗ.

Bạn đã bao giờ nhìn vào người bạn dường như họ là người lạ chưa? Nếu bạn chưa, thế thì bạn đã không nhìn chút nào. Nhìn vào vợ bạn mà xem: bạn có thực sự biết cô ấy không? Bạn có thể đã sống cùng cô ấy trong hai mươi năm hay thậm chí hơn, và bạn càng sống nhiều với cô ấy, càng nhiều khả năng rằng bạn sẽ liên tục quên rằng cô ấy là người lạ - và cô ấy vẫn còn là người lạ. Dù bạn yêu cô ấy thế nào, điều đó sẽ không tạo ra bất kì khác biệt nào.

Thực sự, nếu bạn yêu cô ấy càng nhiều, cô ấy sẽ có vẻ càng lạ hơn - vì bạn càng yêu nhiều, bạn càng xuyên thấu sâu hơn và bạn càng biết nhiều hơn cách cô ấy giống như dòng sông, di chuyển, thay đổi, sống động, mọi khoảnh khắc đều khác. Nếu bạn không nhìn sâu, nếu bạn chỉ bám vào mức độ rằng cô ấy là vợ bạn, rằng đây là tên cô ấy hay điều đó, thế thì bạn đã chọn một phân mảnh đặc thù, và bạn liên tục nghĩ về mảnh đặc thù đó là vợ bạn. Và bất kì khi nào cô ấy phải thay đổi, cô ấy phải che giấu những thay đổi của cô ấy. Cô ấy có thể không trong tâm trạng yêu, nhưng cô ấy phải giả vờ vì bạn mong đợi tình yêu từ vợ bạn.

Thế thì mọi thứ trở thành giả. Cô ấy không được phép thay đổi; cô ấy không được phép là bản thân cô ấy. Thế thì cái gì đó đang bị áp đặt. Thế thì toàn thể mối quan hệ đi tới chết. Bạn càng yêu, bạn sẽ càng cảm thấy hình mẫu đang thay đổi. Thế thì từng khoảnh khắc bạn là người lạ. Bạn không thể dự đoán được; bạn không thể nói làm sao chồng bạn sẽ cư xử sáng mai. Bạn có thể dự đoán chỉ nếu bạn có chồng chết: thế thì bạn có thể dự đoán. Dự đoán là có thể chỉ về đồ vật, không bao giờ về người. Nếu người nào đó là có thể dự đoán được, biết rõ người đó là chết; người đó đã chết. Việc sống của người đó chỉ là giả, cho nên bạn có thể dự đoán. Không cái gì có thể dự đoán được về người vì có sự thay đổi.

Nhìn vào người bạn của bạn như nhìn vào người lạ đi; người đó là một! Đừng sợ. Chúng ta sợ người lạ, cho nên chúng ta liên tục quên rằng ngay cả người bạn cũng là người lạ. Nếu bạn có thể nhìn vào người lạ trong người bạn của bạn nữa, bạn sẽ không bao giờ bị thất vọng vì bạn không thể mong đợi bất kì cái gì từ người lạ. Bạn coi người bạn như đương nhiên sẵn đấy; do đó, mong đợi và thế rồi thất vọng - vì không người nào có thể đáp ứng được mong đợi của bạn, không người nào ở đây để đáp ứng mong đợi của bạn. Mọi người ở đây để đáp ứng mong đợi riêng của người đó; không người nào ở đây để đáp ứng cho bạn. Mọi người ở đây để đáp ứng cho bản thân người đó, nhưng bạn mong đợi người khác đáp ứng cho bạn và người khác mong đợi bạn đáp ứng cho họ. Thế thì có xung đột, bạo hành, vật lộn và khổ.

Bao giờ cũng liên tục nhớ về người lạ. Đừng quên, ngay cả người bạn thân nhất của bạn cũng là người lạ - xa cách khỏi bạn nhiều nhất có thể được. Nếu việc cảm này xảy ra cho bạn, việc biết này, thế thì bạn có thể nhìn vào người lạ và bạn có thể tìm thấy người bạn ở đó nữa. Nếu người bạn có thể là người lạ, thế thì người lạ có thể là người bạn. Nhìn người lạ mà xem: người đó không biết ngôn ngữ của bạn, người đó không thuộc vào đất nước của bạn, người đó không thuộc vào tôn giáo của bạn, người đó không thuộc vào mầu da của bạn. Bạn trắng và người đó đen hay bạn đen và người đó trắng. Các bạn không thể giao tiếp qua ngôn ngữ; các bạn không thuộc vào cùng nhà thờ. Cho nên không có nền chung trong quốc gia, tôn giáo, giống nòi hay mầu da - không nền chung nào! Người đó là người lạ toàn bộ. Nhưng nhìn vào mắt người đó mà xem, và cùng tính người có đó, đó là nền chung; và cùng cuộc sống, đó là nền chung; và cùng sự tồn tại, đó là gốc rễ của việc là bạn bè của bạn.

Bạn có thể không hiểu ngôn ngữ của người đó, nhưng bạn có thể hiểu người đó. Ngay cả im lặng cũng có thể có tính trao đổi. Chỉ bằng việc nhìn của bạn sâu vào trong mắt người đó, người bạn sẽ được lộ ra. Và nếu bạn biết cách nhìn, thế thì ngay cả kẻ thù cũng không thể lừa được bạn. Bạn có thể nhìn vào người bạn trong người đó. Người đó không thể chứng minh được rằng người đó không phải là bạn của bạn. Dù xa xôi cách biệt thế nào, người đó là gần bạn vì bạn thuộc vào cùng dòng chảy tồn tại, vào cùng dòng sông mà người đó thuộc vào. Bạn thuộc vào cùng thực tại của hiện hữu.

Nếu điều này xảy ra, thế thì ngay cả cây cũng không xa với bạn, thế thì ngay cả đá cũng không xa với bạn. Đá là rất xa lạ. Không có nền gặp gỡ, không có khả năng nào của bất kì trao đổi nào - nhưng cùng sự tồn tại có đó. Đá cũng tồn tại, đá cũng tham gia vào sự hiện hữu. Anh ấy có đó - tôi gọi nó là “anh ấy” - anh ấy cũng chiếm không gian, anh ấy cũng tồn tại trong thời gian. Mặt trời cũng mọc cho anh ấy - như nó mọc cho bạn. Một ngày nào đó anh ấy đã không hiện hữu, như bạn đã không hiện hữu, và một ngày nào đó bạn sẽ chết và anh ấy cũng sẽ chết. Đá sẽ biến mất. Trong sự tồn tại chúng ta gặp gỡ. Việc gặp gỡ là tình bạn. Trong nhân cách chúng ta khác nhau, trong biểu lộ chúng ta khác nhau; về bản chất chúng ta là một.

Trong biểu lộ chúng ta là người lạ, cho nên dù chúng ta tới gần thế nào, chúng ta vẫn còn xa xôi. Các bạn có thể ngồi gần, các bạn có thể ôm nhau, nhưng không có khả năng nào tới gần hơn. Khi có liên quan tới nhân cách thay đổi của các bạn, các bạn không bao giờ là cùng người. Các bạn không bao giờ là tương tự; các bạn bao giờ cũng là người lạ. Các bạn không thể gặp gỡ ở đó bởi vì trước khi các bạn có thể gặp gỡ, các bạn đã thay đổi. Không có khả năng nào của gặp gỡ. Khi có liên quan tới thân thể và liên quan tới tâm trí, không thể có gặp gỡ, vì trước khi các bạn có thể gặp gỡ các bạn không còn là cùng người.

Bạn có quan sát không? Bạn cảm thấy yêu người nào đó - một sự trào dâng rất sâu. Bạn được trút đầy bởi nó, và khoảnh khắc bạn đi và nói, "Anh (em) yêu em (anh)," nó đã biến mất. Bạn có quan sát không? Nó có thể không có đó bây giờ, nó có thể chỉ là kí ức. Nó đã có đó, nhưng nó không có đó bây giờ. Chính sự kiện là bạn khẳng định nó, làm nó thành biểu lộ, đã làm cho nó đi vào trong cõi của thay đổi. Khi bạn cảm thấy nó, nó có thể đã ở sâu trong cốt lõi, nhưng khi bạn mang nó ra, bạn đang mang nó vào hình mẫu của thời gian và thay đổi, nó đang đi vào dòng sông này. Khi bạn nói, "Anh (em) yêu em (anh)," đến lúc đó nó có thể đã biến mất hoàn toàn. Điều đó khó thế, nhưng nếu bạn quan sát, điều đó sẽ trở thành sự kiện. Thế thì bạn có thể nhìn. Trong người bạn có người lạ và trong người lạ có người bạn. Thế thì bạn có thể vẫn còn "là vậy mà không là vậy." Bạn thay đổi ở ngoại vi; bạn vẫn còn là cùng một người ở cốt lõi, ở trung tâm.

"Trong tôn kính và bất kính..." Ai được tôn kính và ai bị bất kính? Bạn? Không bao giờ! Chỉ cái đang thay đổi, và cái đó không phải là bạn. Ai đó tôn kính bạn; nếu bạn nhận điều đó rằng người đó đang tôn kính bạn, bạn sẽ trong khó khăn. Người đó tôn kính một biểu lộ đặc thù trong bạn, không phải là bạn. Làm sao người đó có thể biết được bạn? Bạn thậm chí không biết bản thân bạn. Người đó tôn kính một biểu lộ đặc thù; người đó tôn kính cái gì đó mà đi vào trong nhân cách thay đổi của bạn. Bạn là tốt, là yêu; người đó tôn kính điều đó. Nhưng cái tốt này và cái yêu này chỉ ở trên ngoại vi. Khoảnh khắc tiếp bạn sẽ không là yêu, bạn có thể đầy với ghét. Có thể không có hoa - chỉ gai. Bạn có thể không hạnh phúc thế. Bạn có thể chỉ buồn, chán nản. Bạn có thể ác, giận. Thế thì người đó sẽ bất kính bạn. Thế rồi lần nữa lại biểu lộ của yêu. Người khác tới tiếp xúc không phải với bạn, mà với biểu lộ của bạn.

Nhớ điều này, họ không kính trọng và bất kính bạn đâu. Họ không thể làm được hai điều đó vì họ không biết bạn; họ không thể biết bạn được. Nếu ngay cả bạn còn không nhận biết về bản thân bạn, làm sao họ có thể nhận biết được? Họ có công thức riêng của họ, họ có lí thuyết riêng của họ, họ có cách đo và tiêu chí của họ. Họ có hòn đá thử của họ và họ nói, "Nếu một người là như thế và như thế chúng tôi sẽ tôn kính người đó, và nếu một người là như thế và như thế chúng tôi sẽ bất kính người đó." Cho nên họ hành động tương ứng theo tiêu chí của họ, và bạn không bao giờ ở gần hòn đá thử của họ - chỉ các biểu hiện của bạn.

Họ bao giờ cũng có thể gọi bạn là tội nhân một ngày nào đó và thánh nhân một ngày khác. Họ có thể gọi bạn là thánh nhân hôm nay, và ngày hôm sau họ có thể chống lại bạn, ném đá bạn đến chết. Cái gì đang xảy ra? Họ đi vào tiếp xúc với ngoại vi của bạn, họ không bao giờ đi vào tiếp xúc với bạn. Nhớ điều này, rằng bất kì cái gì họ nói, nó không về bạn. Bạn vẫn còn ở bên ngoài; bạn vẫn còn ở ngoài. Kết án của họ, ca ngợi của họ, bất kì cái gì họ làm đều không thực sự liên quan tới bạn, chỉ liên quan tới các biểu lộ của bạn theo thời gian.

Tôi sẽ kể cho bạn một giai thoại Thiền. Một sư trẻ sống gần Kyoto. Anh ta đẹp, trẻ, và cả thị trấn đều vừa lòng. Họ kính trọng anh ta. Họ tin anh ta là một thánh nhân lớn. Thế rồi một hôm mọi thứ thành lộn ngược. Một cô gái trở nên bị mang thai, và cô ấy kể cho bố mẹ cô ấy rằng sư này chịu trách nhiệm. Cho nên cả thị trấn quay sang chống lại anh ta. Họ tới, và họ đốt lều của anh ta. Lúc đó buổi sáng, và sáng rất lạnh, sáng mùa đông, và họ vứt đứa bé vào sư này.

Bố cô gái bảo anh ta, "Đây là con ông, cho nên nhận lấy trách nhiệm đi."

Sư này đơn giản nói, "Vậy thế sao?" Và thế rồi đứa bé bắt đầu khóc, cho nên anh ta quên về đám đông và bắt đầu chăm sóc đứa bé.

Đám đông tới và phá toàn thể chiếc lều, đốt nó thành tro. Thế rồi đứa bé đói và sư này lại không có tiền, cho nên anh ta phải đi ăn xin trong thành phố cho đứa bé này. Ai sẽ cho anh ta cái gì bây giờ? Chỉ vài khoảnh khắc trước anh ta đã là thánh nhân lớn, và bây giờ anh ta là tội nhân lớn. Ai sẽ cho anh ta cái gì bây giờ? Bất kì chỗ nào anh ta thử, họ đóng cửa lại trước mặt anh ta. Họ kết án anh ta hoàn toàn.

Thế rồi anh ta tới cùng nhà ấy - tới nhà của cô gái này. Cô gái rất đau buồn, và thế rồi cô ấy nghe thấy đứa bé khóc và kêu, và sư này đang đứng đó chỉ nói, "Đừng cho tôi bất kì cái gì, tôi là tội nhân. Nhưng đứa bé này không phải là tội nhân; cô có thể đem sữa cho đứa bé này." Thế là cô gái thú nhận rằng chỉ để che giấu bố thực của đứa bé, cô ấy đã lấy tên của sư này. Anh ta tuyệt đối vô tội.

Thế là cả thị trấn lại quay ngược lại thái độ. Họ sụp xuống dưới chân anh ta, bắt đầu xin tha thứ. Và người bố của cô gái tới, nhận lại đứa bé với con mắt đầy nước mắt, nước mắt lăn ròng, và ông ấy nói, "Nhưng sao sư đã không nói như vậy trước đây? Sao sư đã không từ chối lúc sáng? Đứa bé không thuộc vào sư."

Sư này tương truyền đã nói, "Vậy thế sao?" Buổi sáng anh ta đã nói, "Vậy thế sao? Đứa bé này thuộc về tôi sao?" Và đến trưa anh ta nói, "Vậy thế sao? Đứa bé này không thuộc vào tôi sao?"

Đây là cách kinh này phải được áp dụng trong cuộc sống. Trong tôn kính và bất kính, bạn phải vẫn còn "là vậy mà không là vậy." Trung tâm bên trong nhất phải vẫn còn là cùng một điều, dù bất kì cái gì xảy ra cho ngoại vi. Ngoại vi nhất định thay đổi, nhưng bạn phải không thay đổi. Và vì bạn là hai, ngoại vi và trung tâm, đó là lí do tại sao các thuật ngữ đối lập, mâu thuẫn đã được dùng: "Là vậy mà không là vậy..." Và bạn có thể áp dụng kĩ thuật này cho mọi cái đối lập: trong yêu và ghét, nghèo và giầu, thuận tiện và bất tiện, hay trong bất kì cái gì, vẫn còn "là vậy mà không là vậy."

Biết rằng thay đổi đang xảy ra chỉ cho ngoại vi của bạn; nó không thể xảy ra cho bạn, điều đó là không thể được. Cho nên bạn có thể vẫn còn tách rời, và việc tách rời này là không bị ép buộc. Bạn đơn giản biết nó là vậy. Đây không phải là việc tách rời bị ép buộc; đây không phải là nỗ lực về phần bạn để vẫn còn được tách rời. Nếu bạn cố duy trì tách rời, bạn vẫn ở ngoại vi; bạn đã không biết tới trung tâm. Trung tâm được tách rời; nó bao giờ cũng là vậy. Nó là siêu việt. Nó bao giờ cũng là cái ở bên ngoài. Bất kì cái gì xảy ra bên dưới đều không bao giờ xảy ra cho nó.

Thử điều này trong những tình huống phân cực đi. Liên tục cảm thấy cái gì đó trong bạn mà là cùng một thứ. Khi ai đó xúc phạm bạn, hội tụ bản thân bạn vào điểm nơi bạn chỉ lắng nghe người đó - không làm bất kì cái gì, không phản ứng - chỉ lắng nghe. Người đó đang xúc phạm bạn, và thế rồi ai đó đang ca ngợi bạn. Chỉ lắng nghe. Xúc phạm-ca ngợi, tôn kính-bất kính: chỉ lắng nghe. Ngoại vi của bạn sẽ bị làm rối. Nhìn vào nó nữa; không thay đổi nó. Nhìn vào nó; vẫn còn ở sâu trong trung tâm của bạn, nhìn từ đó. Bạn sẽ có sự tách rời mà không bị ép buộc, cái là tự phát, cái là tự nhiên.

Và một khi bạn có cảm giác về tách rời tự nhiên, không cái gì có thể làm rối bạn. Bạn sẽ vẫn còn im lặng. Bất kì cái gì xảy ra trong thế giới, bạn sẽ vẫn còn thản nhiên. Ngay cả ai đó giết bạn, chỉ thân thể sẽ bị chạm - không phải bạn. Bạn sẽ vẫn còn ở bên ngoài. Sự "bên ngoài" này dẫn bạn vào trong sự tồn tại, vào trong cái chính là phúc lạc, vĩnh hằng, vào trong cái là chân lí, cái bao giờ cũng hiện hữu, trong cái là bất tử, vào trong bản thân sự sống. Bạn có thể gọi nó là Thượng đế hay bạn có thể chọn từ của bạn. Bạn có thể gọi nó là niết bàn, bất kì cái gì bạn thích, nhưng chừng nào bạn chưa đi khỏi ngoại vi tới trung tâm và chừng nào bạn chưa trở nên nhận biết về cái vĩnh hằng trong bạn, tôn giáo còn chưa xảy ra cho bạn, mà việc sống cũng chưa xảy ra cho bạn. Bạn đang bỏ lỡ, đơn giản bỏ lỡ tất cả. Điều đó là có thể - bỏ lỡ cực lạc của việc sống.

Shankara nói rằng "Ta gọi một người là sannyasin là người biết cái gì là thay đổi và cái gì không thay đổi, người biết cái gì là chuyển động và cái gì là bất động." Điều này, trong triết học Ấn Độ, được biết là phân biệt - vivek. Phân biệt giữa hai cõi này, cõi của thay đổi và cõi của không đổi - điều này được gọi là vivek, phân biệt, nhận biết.

Kinh này có thể được dùng rất, rất sâu và rất dễ dàng với bất kì cái gì bạn đang làm. Bạn cảm thấy đói sao? Nhớ tới hai cõi này. Đói chỉ có thể được cảm thấy bởi ngoại vi vì ngoại vi cần thức ăn, cần nhiên liệu. Bạn không cần thức ăn, bạn không cần bất kì nhiên liệu nào, nhưng thân thể cần chúng. Nhớ, khi đói xảy ra nó đang xảy ra cho ngoại vi; bạn chỉ là người biết về nó. Nếu bạn mà không có đó, nó chắc đã không được biết tới. Nếu thân thể không có đó, nó chắc đã không xảy ra. Bởi sự vắng mặt của bạn, chỉ tri thức sẽ không có đó vì thân thể không thể biết được. Thân thể có thể có đói, nhưng thân thể không thể biết được nó. Bạn biết nó; bạn không thể có nó.

Cho nên đừng bao giờ nói rằng "Tôi đói." Bao giờ cũng nói bên trong, "Tôi biết rằng thân thể tôi đói." Cho nhấn mạnh vào việc biết của bạn. Thế thì phân biệt này có đó. Bạn đang trở nên già: không bao giờ nói, "Tôi đang trở nên già." Chỉ nói, "Thân thể tôi đang trở nên già." Thế thì trong khoảnh khắc chết nữa bạn sẽ biết, "Tôi không chết; thân thể tôi đang chết. Tôi đang đổi thân thể, chỉ đổi nhà." Nếu phân biệt này sâu sắc, một ngày nào đó, đột nhiên, sẽ có chứng ngộ.

Lời kinh thứ hai:

“Đây là lĩnh vực của thay đổi, thay đổi, thay đổi. Tiêu thay đổi qua thay đổi.”

Điều đầu tiên để hiểu là ở chỗ mọi thứ bạn biết tới đều là thay đổi; ngoại trừ bạn, người biết, mọi thứ là thay đổi. Bạn có thấy bất kì cái gì không thay đổi không? Toàn thể thế giới này là hiện tượng thay đổi. Ngay cả núi Himalayas cũng đang thay đổi. Họ nói - các nhà khoa học làm việc trên nó - rằng chúng đang lớn lên; những núi Himalayas này là núi trẻ nhất trên thế giới, vẫn còn là trẻ con, thực sự, vẫn đang lớn. Chúng còn chưa trở nên trưởng thành; chúng đã không đạt tới điểm từ đó cái gì đó bắt đầu sút giảm. Chúng vẫn đang vươn lên.

Nếu bạn so sánh chúng với Vindhyachal, một núi khác, chúng chỉ là trẻ con. Vindhyachal là một trong những núi già nhất - và một số người nói là núi già nhất trên thế giới. Nó già thế, nó đang sút giảm - đi xuống. Trong nhiều thế kỉ, nó đang đi xuống - chỉ đang chết, trong tuổi già của nó. Cho nên ngay cả núi Himalaya mà có vẻ ổn định thế, không thay đổi, bất động, cũng đang thay đổi. Nó chính là dòng sông đá. Đá không tạo ra khác biệt; chúng tựa như sông, trôi đi. Theo cách so sánh thì mọi thứ đều đang thay đổi. Cái gì đó có vẻ thay đổi nhiều hơn, cái gì đó có vẻ thay đổi ít hơn, nhưng điều đó chỉ là tương đối.

Không cái gì là không đổi mà bạn có thể biết. Nhớ quan điểm của tôi: không cái gì mà bạn có thể biết là không thay đổi. Không cái gì là không thay đổi ngoại trừ người biết. Nhưng cái đó bao giờ cũng ở đằng sau. Cái đó bao giờ cũng "biết"; mà cái đó thực sự không bao giờ được biết. Nó không bao giờ có thể trở thành đối thể; nó bao giờ cũng là chủ thể. Bất kì cái gì bạn làm hay biết, nó bao giờ cũng ở đằng sau. Bạn không thể biết được nó. Khi tôi nói điều này, đừng bị rối. Khi tôi nói rằng bạn không thể biết được nó, tôi ngụ ý bạn không thể biết nó như đối thể. Tôi có thể nhìn vào bạn, nhưng làm sao tôi có thể nhìn vào bản thân tôi theo cùng cách? Điều đó là không thể được vì ở trong quan hệ của tri thức, hai thứ là được cần - người biết và cái được biết.

Cho nên khi tôi nhìn bạn, bạn là cái được biết và tôi là người biết, và tri thức có thể tồn tại như chiếc cầu. Nhưng làm ra chiếc cầu này ở đâu khi tôi nhìn vào bản thân tôi, khi tôi đang cố biết bản thân tôi? Chỉ có mỗi tôi hiện hữu, một mình - một mình toàn bộ. Bờ bên kia bị thiếu, cho nên tạo ra chiếc cầu ở đâu? Làm sao biết bản thân tôi?

Cho nên tự tri là quá trình phủ định. Bạn không thể biết được bản thân bạn một cách trực tiếp; bạn chỉ có thể đơn giản liên tục loại bỏ các đối thể của tri thức. Liên tục loại bỏ đối thể của tri thức đi. Khi không có đối thể của tri thức, khi bạn không thể biết được bất kì cái gì, khi không có gì ngoài chân không, cái trống rỗng - và đây là thiền là gì: chỉ loại bỏ đi mọi đối thể của tri thức - thế thì một khoảnh khắc tới khi tâm thức hiện hữu, nhưng không có cái gi để ý thức tới; việc biết hiện hữu, nhưng không có cái gì để biết. Năng lượng đơn giản, thuần khiết của việc biết còn lại và không cái gì bị bỏ lại để được biết. Không có đối thể.

Trong trạng thái đó khi không có gì để được biết, điều đó được gọi là bạn biết bản thân bạn theo nghĩa nào đó. Nhưng tri thức đó là khác toàn bộ với mọi tri thức khác. Dùng cùng từ này cho cả hai việc biết này là sai. Đã từng có những nhà huyền bí đã nói rằng tự tri là mâu thuẫn, chính từ này là mâu thuẫn. Tri thức bao giờ cũng về cái khác; tự tri là không thể được. Nhưng khi cái khác không có, điều gì đó xảy ra. Bạn có thể gọi nó là "tự-tri thức," nhưng từ này là sai.

Cho nên bất kì cái gì bạn biết đều là thay đổi. Mọi nơi, ngay cả những bức tường này, cũng thường xuyên thay đổi. Bây giờ vật lí ủng hộ điều này. Ngay cả bức tường mà có vẻ ở nguyên một chỗ thế, không thay đổi, cũng đang thay đổi mọi khoảnh khắc. Một luồng lớn đang diễn ra. Mọi nguyên tử đang chuyển động, mọi điện tử đang chuyển động. Mọi thứ đang chuyển động nhanh, và chuyển động này nhanh tới mức bạn không thể phát hiện được nó. Đó là lí do tại sao tường có vẻ thường hằng thế. Buổi sáng nó đã giống thế này, đến chiều nó đã giống cái này, đến tối nó giống cái này, hôm qua nó đã giống cái này và ngày mai nó sẽ giống cái này. Bạn nhìn vào nó dường như nó vẫn là cùng một thứ, nhưng nó không phải vậy. Mắt bạn không có khả năng phát hiện chuyển động lớn thế.

Quạt ở kia. Nếu quạt chuyển động rất nhanh, bạn sẽ không có khả năng thấy được không gian, nó sẽ có vẻ giống chỉ là một hình tròn. Không gian không thể được thấy vì chuyển động là nhanh, và nếu chuyển động là nhanh thế - nhanh như điện tử chuyển động - bạn sẽ không thấy rằng quạt đang chuyển động chút nào. Bạn sẽ không có khả năng phát hiện ra chuyển động. Quạt sẽ có vẻ tĩnh tại; bạn thậm chí sẽ có thể chạm vào nó. Nó sẽ tĩnh tại, và tay bạn thậm chí sẽ không có khả năng đi vào trong các kẽ hở, vì tay bạn không thể chuyển động nhanh thế để đi vào trong kẽ hở. Trước khi bạn chuyển, cánh khác sẽ tới rồi. Trước khi bạn chuyển, lại cánh khác đã tới. Bạn bao giờ cũng chạm vào cánh, và chuyển động này là nhanh tới mức quạt sẽ có vẻ giống như nó không chuyển động. Cho nên những thứ mà không chuyển động lại là đang chuyển động rất nhanh: đó là lí do tại sao có hình dáng là chúng tĩnh tại.

Kinh này nói rằng mọi thứ đều thay đổi: "Đây là lĩnh vực của thay đổi..." Ở kinh này toàn thể triết lí của Phật là có giá trị. Phật nói rằng mọi thứ đều là luồng, thay đổi, vô thường, và rằng người ta phải biết điều này. Nhấn mạnh của Phật là nhiều thế vào điều này. Toàn thể quan điểm của ông ấy đều dựa trên nó. Ông ấy nói, "Thay đổi, thay đổi, thay đổi: liên tục nhớ điều này." Tại sao? Nếu bạn có thể nhớ tới thay đổi, việc tách rời sẽ xảy ra. Làm sao bạn có thể bị gắn bó khi mọi thứ đều đang thay đổi?

Bạn nhìn vào một bộ mặt; nó rất đẹp. Khi bạn nhìn vào một bộ mặt rất đẹp, có cảm giác rằng điều này sẽ còn mãi. Hiểu điều đó sâu sắc vào. Đừng bao giờ mong đợi rằng điều này sẽ còn mãi. Nhưng nếu bạn biết rằng điều này đang thay đổi nhanh chóng, rằng đây là khoảnh khắc đẹp này và nó có thể là xấu vào khoảnh khắc tiếp, làm sao bạn có thể cảm thấy bất kì gắn bó nào? Điều đó là không thể được. Nhìn vào thân thể: nó sống động, khoảnh khắc tiếp nó sẽ chết. Mọi thứ là vô tích sự, nếu bạn cảm thấy sự thay đổi.

Phật bỏ cung điện, gia đình của ông ấy - vợ đẹp, con ông ấy - và khi ai đó hỏi ông ấy, "Sao vậy?" ông ấy nói, "Nơi không có gì thường hằng, hữu dụng là gì? Con sẽ chết." Và đêm Phật bỏ đi, đứa con được sinh ra. Nó chỉ mới được vài giờ tuổi. Phật đã đi vào phòng của vợ để nhìn lần cuối. Lưng vợ hướng ra cửa. Cô ấy đang bế đứa con đang ngủ trong tay. Phật muốn nói lời tạm biệt, nhưng thế rồi ông ấy cưỡng lại. Ông ấy nói, "Hữu dụng gì?"

Một khoảnh khắc tới trong tâm trí ông ấy khi một ý nghĩa nhoáng lên rằng "Con mới chỉ một ngày tuổi, mới vài giờ sống, và mình phải ngó cái chứ." Nhưng thế rồi ông ấy nói, "Hữu dụng gì? Mọi thứ đang thay đổi. Hôm nay đứa bé được sinh ra, và hôm sau đứa bé sẽ chết. Và một ngày trước đó nó đã không ở đây. Bây giờ nó ở đây, và rồi lại một ngày nào đó nó sẽ không ở đây. Cho nên hữu dụng gì? Mọi thứ đều thay đổi." Ông ấy bỏ đi - quay lưng lại và bỏ đi.

Khi ai đó hỏi, "Sao ông đã bỏ mọi thứ đó đi?" ông ấy nói, "Ta đang đi tìm cái không bao giờ thay đổi, vì nếu ta bám vào cái thay đổi thì sẽ có thất vọng. Nếu ta bám vào cái đang thay đổi, ta là ngu, vì nó sẽ thay đổi, nó sẽ không còn là cùng một thứ. Thế thì ta sẽ bị thất vọng. Cho nên ta đi tìm cái không bao giờ thay đổi. Nếu có bất kì cái gì không bao giờ thay đổi, chỉ thế thì sống mới có giá trị và nghĩa nào đó. Bằng không mọi thứ là vô tích sự." Ông ấy đã đặt toàn thể giáo huấn của mình dựa trên thay đổi.

Kinh này là hay. Kinh này nói, "Tiêu thay đổi qua thay đổi." Phật sẽ không bao giờ nói phần thứ hai này. Phần thứ hai này về căn bản là mật tông. Phật sẽ nói rằng mọi thứ đều là thay đổi; cảm thấy nó, và thế thì bạn sẽ không bám vào nó. Và khi bạn không bám vào nó, dần dần, bằng việc bỏ mọi thứ mà thay đổi, bạn sẽ rơi vào trong bản thân bạn tới trung tâm nơi không có thay đổi. Cứ liên tục loại bỏ thay đổi, và bạn sẽ đi tới cái bất động, tới trung tâm - trung tâm của bánh xe. Đó là lí do tại sao Phật đã chọn bánh xe làm biểu tượng cho tôn giáo của ông ấy: vì bánh xe chuyển động, nhưng trung tâm mà trên đó nó chuyển động vẫn còn bất động. Cho nên sansara - thế giới - chuyển động như bánh xe. Nhân cách của bạn chuyển động như bánh xe, và cốt lõi bên trong nhất của bạn vẫn còn là trung tâm mà dựa trên đó bánh xe chuyển động. Nó vẫn còn bất động.

Phật sẽ nói sống là thay đổi. Ông ấy sẽ đồng ý với phần thứ nhất. Phần tiếp - phần thứ hai - mang tính mật tông điển hình: "Tiêu thay đổi qua thay đổi." Mật tông nói đừng bỏ cái đang thay đổi; đi vào trong nó đi. Không bám víu, nhưng đi vào. Tại sao sợ? Đi vào trong nó, sống nó. Cho phép nó xảy ra, và bạn đi vào trong nó. Tiêu nó qua bản thân nó. Không sợ, không trốn chạy. Bạn sẽ trốn đi đâu? Làm sao bạn có thể trốn được? Mọi nơi đều có thay đổi. Mật tông nói mọi nơi đều là thay đổi. Bạn sẽ trốn đi đâu? Bạn có thể đi đâu?

Bất kì chỗ nào bạn đi, thay đổi sẽ có đó. Mọi trốn chạy đều vô tích sự, cho nên đừng cố trốn chạy. Thế thì phải làm gì? Không níu bám. Sống sự thay đổi, là sự thay đổi. Đừng tạo ra bất kì vật lộn nào với nó. Đi cùng nó. Sông đang chảy; bạn chảy cùng nó. Thậm chí không bơi; cho phép sông đem bạn đi. Không tranh đấu với nó, không phí hoài năng lượng của bạn bằng việc đánh nhau với nó. Ở trong buông bỏ và đi cùng sông.

Cái gì sẽ xảy ra? Nếu bạn có thể đi cùng sông mà không có xung đột nào, không có chiều nào của riêng bạn, nếu chiều của sông là chiều của bạn, đột nhiên bạn sẽ trở nên nhận biết rằng bạn không là sông. Bạn sẽ trở nên nhận biết rằng bạn không là sông! Cảm điều đó đi. Một ngày nào đó thử điều đó trong sông. Đi tới đó, thảnh thơi, và cho phép sông đem bạn đi. Không tranh đấu; trở thành sông. Đột nhiên bạn sẽ cảm thấy rằng sông là khắp xung quanh, nhưng bạn không là sông.

Trong tranh đấu bạn có thể quên mất điều này. Đó là lí do tại sao mật tông nói, "Tiêu thay đổi qua thay đổi." Không tranh đấu. Không có nhu cầu vì trong bạn thay đổi không thể đi vào được. Cho nên đừng sợ. Sống trong thế gian. Đừng sợ vì trong bạn thế gian không thể vào được. Sống nó. Không chọn cách này cách nọ.

Có hai kiểu người: một kiểu sẽ bám lấy thế giới của thay đổi và một kiểu sẽ trốn chạy. Nhưng mật tông nói nó là thay đổi, cho nên bám là vô tích sự và trốn cũng vô tích sự. Hữu dụng gì? Phật nói, "Hữu dụng gì mà còn lại trong thế giới của thay đổi?" Mật tông nói, "Hữu dụng gì mà trốn khỏi nó?"

Cả hai đều vô tích sự. Thay vì thế, cho phép nó xảy ra đi. Bạn không quan tâm tới nó; nó đang xảy ra, bạn thậm chí không được cần cho nó. Bạn đã không hiện hữu và thế giới đã thay đổi, và bạn sẽ không hiện hữu và thế giới sẽ liên tục thay đổi - cho nên tại sao tạo ra bất kì lộn xộn nào về nó?

"Tiêu thay đổi qua thay đổi." Đây là thông điệp rất sâu sắc. Tiêu giận qua giận, tiêu dục qua dục, tiêu tham qua tham, tiêu sansara qua sansara. Không tranh đấu với nó, được thảnh thơi, vì tranh đấu tạo ra căng thẳng và tranh đấu tạo ra lo âu, phiền não, và bạn sẽ bị làm rối một cách không cần thiết. Cho phép thế giới hiện hữu như nó vậy.

Có hai kiểu người. Một kiểu là những người không thể cho phép thế giới hiện hữu như nó vậy. Họ được gọi là những người cách mạng. Họ sẽ thay đổi nó, họ sẽ vật lộn để thay đổi nó. Họ sẽ phá huỷ toàn thể cuộc đời của họ trong việc thay đổi nó, và nó đã đang trong quá trình thay đổi rồi. Họ không được cần tới, họ sẽ chỉ tiêu bản thân họ. Họ sẽ mòn mỏi trong thay đổi thế giới, và nó đã đang trong quá trình thay đổi rồi. Không cuộc cách mạng nào thực sự được cần. Thế giới là cuộc cách mạng; nó đang thay đổi.

Bạn có thể tự hỏi tại sao Ấn Độ đã không tạo ra những nhà cách mạng lớn. Đó là vì sáng suốt này rằng mọi thứ đã đang trong quá trình thay đổi. Tại sao bạn bị rối để phải thay đổi nó? Bạn không thể thay đổi được nó mà cũng không dừng được thay đổi. Nó đang thay đổi. Sao phí hoài bản thân bạn?

Một kiểu nhân cách bao giờ cũng cố thay đổi thế giới. Theo con mắt tôn giáo người đó là thần kinh. Thực sự, người đó sợ việc đi tới bản thân mình, cho nên người đó liên tục đi và bị ám ảnh với thế giới. Nhà nước này phải bị thay đổi, chính phủ này phải bị thay đổi, xã hội, cấu trúc, kinh tế, mọi thứ đều phải được thay đổi, và người đó sẽ chết, và người đó sẽ không bao giờ có một khoảnh khắc của cực lạc trong đó người đó có thể biết mình là gì, và thế giới sẽ tiếp tục và bánh xe sẽ liên tục chuyển đi. Nó đã thấy nhiều nhà cách mạng, và nó liên tục chuyển. Bạn không thể dừng được nó mà bạn cũng không thể làm tăng tốc thay đổi này.

Đây là thái độ của nhà huyền bí: nhà huyền bí nói không có nhu cầu thay đổi thế giới. Nhưng nhà huyền bí cũng có hai kiểu. Một kiểu sẽ nói không có nhu cầu thay đổi thế giới, nhưng có nhu cầu thay đổi bản thân người ta. Người đó cũng tin vào thay đổi - không thay đổi thế giới, mà thay đổi bản thân người đó.

Nhưng mật tông nói không có nhu cầu thay đổi bất kì người nào - không thay đổi thế giới mà cũng không thay đổi bản thân bạn. Đó là cốt lõi sâu nhất của huyền môn. Bạn không cần thay đổi thế giới và bạn không cần thay đổi bản thân bạn. Bạn chỉ biết rằng mọi thứ đang thay đổi, và nổi trong thay đổi và thảnh thơi trong thay đổi.

Và khoảnh khắc không có nỗ lực tạo ra bất kì thay đổi nào, bạn có thể thảnh thơi toàn bộ - vì nếu nỗ lực có đó bạn không thể thảnh thơi được. Thế thì căng thẳng sẽ có đó vì trong tương lai cái gì đó có giá trị sẽ xảy ra: thế giới sẽ thay đổi. Thế giới sẽ trở thành cộng sản, hay thiên đường trần gian đang tới, hay nơi không tưởng nào đó trong tương lai, hay bạn sẽ đi vào trong Vương quốc của Thượng đế, hay trong moksha. Ở đâu đó trong thiên đường các thiên thần đang chờ đợi đón chào bạn - nhưng "nơi đâu đó" là tương lai. Với thái độ này bạn sẽ bị căng thẳng.

Mật tông nói quên điều đó đi. Thế giới đã thay đổi và bạn cũng đã thay đổi. Thay đổi là sự tồn tại, cho nên đừng trở nên lo nghĩ về điều đó. Nó đã xảy ra mà không có bạn; bạn không được cần tới. Bạn chỉ nổi trong nó mà không lo âu về tương lai, và đột nhiên ở giữa thay đổi bạn sẽ trở nên nhận biết về trung tâm bên trong bạn cái không bao giờ thay đổi, cái bao giờ vẫn còn như nó vậy - cùng một điều.

Tại sao điều đó xảy ra? Vì nếu bạn được thảnh thơi, thế thì bối cảnh thay đổi cho bạn sự tương phản, và qua nó bạn có thể cảm thấy cái không thay đổi. Nếu bạn đang trong bất kì nỗ lực nào để thay đổi thế giới hay bản thân bạn, bạn không thể nhìn vào trung tâm bất động nhỏ bé bên trong bạn. Bạn bị ám ảnh nhiều thế với thay đổi, bạn không có khả năng có cái nhìn vào cái gì đang là hoàn cảnh.

Thay đổi ở khắp xung quanh. Thay đổi trở thành bối cảnh, sự tương phản, và bạn được thảnh thơi. Cho nên không có tương lai trong tâm trí bạn - không ý nghĩ tương lai. Bạn ở đây bây giờ; khoảnh khắc này là tất cả. Mọi thứ đang thay đổi, và đột nhiên bạn trở nên nhận biết về một điểm bên trong bạn mà không bao giờ thay đổi. "Tiêu thay đổi qua thay đổi." Đây là điều được ngụ ý bởi "Tiêu thay đổi qua thay đổi."

Không tranh đấu. Qua tử trở thành bất tử; qua chết cho phép chết được chết. Không tranh đấu với nó. Thái độ mật tông là khó quan niệm, vì tâm trí chúng ta muốn làm cái gì đó và đây là vô làm. Nó chỉ thảnh thơi, không làm, nhưng đây là một trong những bí mật ẩn kín nhất. Nếu bạn có thể cảm thấy điều này, bạn không cần bận tâm về bất kì cái gì khác. Một kĩ thuật này có thể cho bạn mọi thứ.

Thế thì bạn không cần làm bất kì cái gì vì bạn đã đi tới biết bí mật rằng qua thay đổi, thay đổi có thể được dùng, và qua chết, chết có thể được dùng, và qua dục, dục có thể được dùng, và qua giận, giận có thể được dùng. Bây giờ bạn đã đi tới biết bí mật rằng qua chất độc, chất độc có thể được dùng.

Xem tiếp Chương 44 - Quay về Mục lục Tập 3 - Quay về Mục lục Toàn tập