Chương 2. Điều huyền bí của thiền

Thực Hành Vô Ngã by Vô Ngã

Tâm Lí Của Bí Truyền - Osho

Cuộc cách mạng bên trong

Chương 2. Điều huyền bí của thiền

Thiền là gì?

Thiền không phải là phương pháp Ấn Độ; nó không đơn giản là kĩ thuật. Bạn không thể học được nó. Nó là việc trưởng thành: trưởng thành của việc sống toàn bộ của bạn, từ việc sống toàn bộ của bạn. Thiền không phải là cái gì đó mà có thể được thêm vào cho bạn như bạn đang vậy. Nó có thể tới với bạn chỉ qua biến đổi cơ bản, việc chuyển hoá. Nó là việc nở hoa, sự trưởng thành. Trưởng thành bao giờ cũng là từ cái toàn bộ; nó không là việc thêm vào. Bạn phải trưởng thành hướng tới thiền.

Việc nở hoa toàn bộ này của nhân cách phải được hiểu đúng. Bằng không người ta có thể chơi trò chơi với bản thân mình, người ta có thể làm cho bản thân mình bận bịu với những thủ đoạn tâm trí. Và có nhiều thủ đoạn thế! Không chỉ bạn có thể bị chúng lừa, không chỉ bạn sẽ không thu được bất kì cái gì, nhưng theo một nghĩa thực bạn sẽ bị làm hại. Chính thái độ rằng có thủ đoạn nào đó cho thiền - quan niệm về thiền dưới dạng phương pháp - về căn bản là sai. Và khi người ta bắt đầu chơi với các thủ đoạn tâm trí, chính phẩm chất của tâm trí bắt đầu bị huỷ hoại.

Như tâm trí tồn tại, nó không có tính thiền. Tâm trí toàn bộ phải thay đổi trước khi thiền có thể xảy ra. Thế thì tâm trí là gì như nó đang tồn tại bây giờ? Nó vận hành thế nào?

Tâm trí bao giờ cũng diễn đạt thành lời. Bạn có thể biết lời, bạn có thể biết ngôn ngữ, bạn có thể biết cấu trúc quan niệm của suy nghĩ, nhưng điều đó không phải là suy nghĩ. Ngược lại, nó là việc trốn khỏi suy nghĩ. Bạn nhìn thấy đoá hoa và bạn diễn đạt nó thành lời; bạn nhìn thấy một người đi qua phố và bạn diễn đạt điều đó thành lời. Tâm trí có thể biến đổi mọi thứ đang tồn tại thành lời. Thế thì lời trở thành rào chắn, việc cầm tù. Thường xuyên biến mọi thứ thành lời, biến sự tồn tại thành lời, là chướng ngại cho tâm trí có tính thiền.

Cho nên yêu cầu đầu tiên hướng tới tâm trí có tính thiền là nhận biết về việc diễn đạt thành lời thường xuyên của bạn và có khả năng dừng nó lại. Chỉ nhìn mọi thứ; không nói thành lời. Nhận biết về sự hiện diện của chúng, nhưng không đổi chúng thành lời. Để mọi thứ hiện hữu, không có ngôn ngữ; để người hiện hữu, không có ngôn ngữ; để tình huống hiện hữu, không có ngôn ngữ. Điều đó không phải là không thể được; nó là tự nhiên. Chính tình huống như nó tồn tại bây giờ là ở chỗ nó là nhân tạo, nhưng chúng ta đã trở nên quen thuộc với nó, nó đã trở thành máy móc tới mức chúng ta thậm chí không nhận biết rằng chúng ta thường xuyên biến đổi kinh nghiệm thành lời.

Mặt trời mọc có đó. Bạn không bao giờ nhận biết về kẽ hở giữa việc thấy nó và việc nói thành lời. Bạn nhìn thấy mặt trời, bạn cảm thấy nó, và lập tức bạn nói nó thành lời. Kẽ hở giữa việc thấy và việc nói ra lời bị mất. Người ta phải trở nên nhận biết về sự kiện rằng mặt trời không phải là lời. Nó là sự kiện, sự hiện diện. Tâm trí tự động đổi kinh nghiệm thành lời. Thế thì những lời này chen vào giữa bạn và kinh nghiệm này.

Thiền ngụ ý sống không lời, sống vô ngôn ngữ. Đôi khi điều đó xảy ra một cách tự phát. Khi bạn đang trong yêu, sự hiện diện được cảm thấy, không phải ngôn ngữ. Bất kì khi nào hai người yêu là thân thiết với nhau, họ trở nên im lặng. Không phải là không có gì để diễn đạt. Ngược lại, có khối lượng tràn ngập được diễn đạt. Nhưng lời không bao giờ có đó; chúng không thể có được. Chúng chỉ tới khi yêu đã qua đi.

Nếu hai người yêu không bao giờ im lặng, đó là chỉ báo rằng yêu đã chết. Bây giờ họ đang lấp kẽ hở bằng lời. Khi yêu là sống động, lời không có đó vì chính sự tồn tại của yêu là tràn ngập, xuyên thấu tới mức rào chắn ngôn ngữ và lời bị vượt qua. Và thông thường, nó chỉ bị vượt qua trong yêu.

Thiền là cao trào của yêu: yêu không vì riêng một người, mà vì toàn bộ sự tồn tại. Với tôi, thiền là quan hệ sống với toàn bộ sự tồn tại đang bao quanh bạn. Nếu bạn có thể ở trong yêu với bất kì tình huống nào, thế thì bạn đang trong thiền.

Và đây không phải là thủ đoạn tâm trí. Nó không phải là phương pháp làm tĩnh lặng tâm trí. Thay vì thế, nó yêu cầu việc hiểu sâu sắc về cơ chế của tâm trí. Khoảnh khắc bạn hiểu thói quen máy móc của việc diễn đạt thành lời, của việc thay đổi sự tồn tại thành lời, kẽ hở được tạo ra. Nó tới một cách tự phát. Nó đi theo việc hiểu như cái bóng. Vấn đề thực không phải là làm sao ở trong thiền, mà là biết tại sao bạn không trong thiền. Chính quá trình thiền mang tính phủ định. Nó không thêm cái gì đó cho bạn; nó phủ định cái gì đó mà đã được thêm vào.

Xã hội không thể tồn tại mà không có ngôn ngữ; nó cần ngôn ngữ. Nhưng sự tồn tại không cần nó. Tôi không nói rằng bạn phải tồn tại mà không có ngôn ngữ. Bạn sẽ phải dùng nó. Nhưng bạn phải có khả năng bật và tắt cơ chế diễn đạt thành lời. Khi bạn đang tồn tại như một con người xã hội, cơ chế ngôn ngữ được cần tới; nhưng khi bạn một mình với sự tồn tại, bạn phải có khả năng tắt nó đi. Nếu bạn không thể tắt được nó - nếu nó cứ tiếp diễn mãi, và bạn không có khả năng dừng nó lại - thế thì bạn đã trở thành nô lệ của nó. Tâm trí phải là công cụ, không là người chủ.

Khi tâm trí là người chủ, trạng thái phi thiền tồn tại. Khi bạn là người chủ, ý thức của bạn là người chủ, trạng thái thiền tồn tại. Cho nên thiền ngụ ý trở thành người chủ của cơ chế tâm trí.

Tâm trí, và việc vận hành ngôn ngữ của tâm trí, không phải là điều tối thượng. Bạn ở ngoài nó; sự tồn tại ở ngoài nó. Tâm thức ở bên ngoài ngôn ngữ; sự tồn tại ở bên ngoài ngôn ngữ. Khi tâm thức và sự tồn tại là một, chúng ở trong giao cảm. Giao cảm này là thiền.

Ngôn ngữ phải bị bỏ đi. Tôi không ngụ ý rằng bạn phải kìm nén nó hay loại bỏ nó. Tôi chỉ ngụ ý rằng nó không phải là thói quen hai mươi bốn giờ một ngày cho bạn. Khi bạn bước đi, bạn cần đưa chân. Nhưng nếu chúng liên tục đung đưa khi bạn đang ngồi, thế thì bạn điên. Bạn phải có khả năng tắt chúng đi. Theo cùng cách, khi bạn không nói với bất kì người nào, ngôn ngữ phải không có đó. Nó là kĩ thuật để trao đổi, liên lạc. Khi bạn không trao đổi với bất kì người nào nó phải không có đó.

Nếu bạn có khả năng làm điều này, bạn có thể trưởng thành trong thiền. Thiền là quá trình trưởng thành, không phải là kĩ thuật. Kĩ thuật bao giờ cũng chết, cho nên nó có thể được thêm vào cho bạn, nhưng quá trình bao giờ cũng sống động. Nó trưởng thành, nó mở rộng.

Ngôn ngữ được cần, nhưng bạn phải không bao giờ còn lại trong nó. Phải có những khoảnh khắc mà không có việc diễn đạt bằng lời, khi bạn chỉ tồn tại. Không phải là bạn chỉ sống thực vật. Ý thức có đó. Và nó sắc bén hơn, sống động hơn, vì ngôn ngữ làm đờ đẫn nó. Ngôn ngữ nhất định có tính lặp lại cho nên nó tạo ra chán. Ngôn ngữ càng quan trọng cho bạn, bạn sẽ càng bị chán nhiều hơn.

Sự tồn tại không bao giờ có tính lặp lại. Mọi hoa hồng đều là hoa hồng mới, mới toàn bộ. Nó chưa bao giờ có và nó sẽ không bao giờ có lần nữa. Nhưng khi chúng ta gọi nó là hoa hồng, lời ‘hoa hồng’ là việc lặp lại. Nó bao giờ cũng đã có đó; nó sẽ bao giờ cũng vẫn có đó. Bạn đã giết cái mới bằng một lời cũ.

Sự tồn tại bao giờ cũng trẻ, và ngôn ngữ bao giờ cũng già. Qua ngôn ngữ, bạn thoát li sự tồn tại, bạn trốn tránh sự sống, vì ngôn ngữ là chết. Bạn càng dính líu nhiều với ngôn ngữ, bạn sẽ càng bị nó làm u mê. Bác học là hoàn toàn chết vì ông ấy không có gì ngoài ngôn ngữ, lời.

Sartre đã gọi tự tiểu sử của ông ấy là 'Lời'. Chúng ta sống trong lời. Tức là, chúng ta không sống. Đến cuối chỉ có một chuỗi những lời được tích luỹ và không gì khác. Lời giống như ảnh chụp. Bạn thấy cái gì đó đang sống động và bạn chụp ảnh nó. Bức ảnh là chết. Thế rồi bạn làm ra cuốn album những ảnh chết. Người đã không sống trong thiền là giống như album chết. Chỉ những bức ảnh bằng lời có đó, chỉ kí ức. Không cái gì đã được sống; mọi thứ đã chỉ là được diễn đạt bằng lời.

Thiền ngụ ý sống một cách toàn bộ, nhưng bạn chỉ có thể sống một cách toàn bộ khi bạn im lặng. Bằng việc là im lặng tôi không ngụ ý vô thức. Bạn có thể im lặng và vô thức nhưng nó không là im lặng sống. Lần nữa, bạn đã bỏ lỡ.

Qua các mật chú bạn có thể tự thôi miên bản thân bạn. Bằng đơn giản lặp lại một lời bạn có thể tạo ra nhiều chán trong tâm trí tới mức tâm trí sẽ đi ngủ. Bạn rơi vào trong giấc ngủ, rơi vào trong vô thức. Nếu bạn liên tục tụng "Ram Ram Ram" tâm trí sẽ rơi vào giấc ngủ. Thế thì rào chắn ngôn ngữ không có đó, nhưng bạn là vô thức.

Thiền ngụ ý rằng ngôn ngữ phải không có đó, nhưng bạn phải ý thức. Bằng không thì không có giao cảm với sự tồn tại, với mọi thứ đang có đó. Không mật chú nào có thể giúp, không việc tụng nào có thể giúp. Tự thôi miên không phải là thiền. Ngược lại, ở trong trạng thái tự thôi miên là thoái lui. Nó sẽ không đi ra ngoài ngôn ngữ; nó rơi xuống dưới ngôn ngữ.

Cho nên bỏ mọi mật chú đi, bỏ mọi kĩ thuật này đi. Cho phép những khoảnh khắc tồn tại nơi lời không có đó. Bạn không thể gạt bỏ được lời bằng mật chú vì chính quá trình này dùng lời. Bạn không thể loại bỏ ngôn ngữ bằng lời; điều đó là không thể được.

Cho nên cái gì cần được làm? Thực ra, bạn không thể làm được bất kì cái gì chút nào ngoại trừ việc hiểu. Bất kì cái gì bạn có khả năng làm chỉ có thể tới từ nơi bạn đang hiện hữu. Bạn bị mơ hồ, bạn không trong thiền, tâm trí bạn không im lặng, cho nên bất kì cái gì bắt nguồn từ bạn sẽ chỉ tạo ra nhiều mơ hồ hơn. Mọi điều có thể được làm ngay bây giờ là bắt đầu nhận biết về cách tâm trí vận hành. Có vậy thôi - chỉ nhận biết. Nhận biết chẳng liên quan gì tới lời. Nó là hành động có tính tồn tại, không phải là hành động tâm trí.

Cho nên điều đầu tiên là nhận biết. Nhận biết về các quá trình tâm trí của bạn, cách tâm trí của bạn làm việc. Khoảnh khắc bạn trở nên nhận biết về việc vận hành của tâm trí bạn, bạn không là tâm trí. Chính nhận biết này ngụ ý rằng bạn ở bên ngoài: xa cách, nhân chứng. Và bạn càng trở nên nhận biết, bạn sẽ càng có khả năng thấy kẽ hở giữa kinh nghiệm và lời. Kẽ hở có đó, nhưng bạn vô nhận biết tới mức chúng không bao giờ được thấy.

Giữa hai lời bao giờ cũng có kẽ hở, dù không thể nhận thấy thế nào, dù nhỏ thế nào. Bằng không hai lời không thể vẫn còn là hai; chúng sẽ trở thành một. Giữa hai nốt nhạc bao giờ cũng có kẽ hở, im lặng. Hai lời hay hai nốt nhạc không thể là hai chừng nào không có khoảng hở giữa chúng. Im lặng bao giờ cũng có đó nhưng người ta phải thực sự nhận biết, thực sự chăm chú, để cảm nó.

Bạn càng trở nên nhận biết, tâm trí càng trở nên chậm hơn. Điều đó bao giờ cũng có quan hệ. Bạn càng ít nhận biết, tâm trí càng nhanh; bạn càng nhiều nhận biết, quá trình tâm trí càng chậm hơn. Khi bạn có nhiều nhận biết về tâm trí, tâm trí chậm dần và kẽ hở giữa các ý nghĩ mở rộng ra. Thế thì bạn có thể thấy được chúng.

Nó cũng giống như bộ phim. Khi máy chiếu chạy với chuyển động chậm, bạn thấy các kẽ hở. Nếu tôi giơ tay lên, điều này phải được chụp trong hàng nghìn phần. Từng phần sẽ là một ảnh chụp. Nếu hàng nghìn ảnh chụp này chạy qua trước mắt bạn nhanh tới mức bạn không thể thấy được các kẽ hở, thế thì bạn thấy tay tôi giơ lên như một quá trình. Nhưng trong chuyển động chậm, kẽ hở có thể được thấy.

Tâm trí giống như bộ phim. Kẽ hở có đó. Bạn càng chăm chú tới tâm trí của bạn, bạn sẽ càng thấy chúng hơn. Nó cũng giống như bức ảnh động thái: bức ảnh chứa hai ảnh phân biệt đồng thời. Ảnh này có thể được thấy hay ảnh kia có thể được thấy, nhưng bạn không thể thấy cả hai ảnh đồng thời. Nó có thể là bức ảnh của một bà già, và đồng thời là bức ảnh của một cô trẻ. Nhưng nếu bạn được hội tụ vào ảnh này, bạn sẽ không nhìn thấy ảnh kia; và khi bạn được hội tụ vào ảnh kia, ảnh đầu bị mất. Cho dù bạn biết hoàn toàn rõ rằng bạn đã thấy cả hai ảnh, bạn không thể thấy chúng đồng thời.

Cùng điều này xảy ra với tâm trí. Nếu bạn nhìn lời, bạn không thể thấy được kẽ hở, và nếu bạn nhìn kẽ hở bạn không thể thấy lời. Mọi lời được đi theo sau bởi kẽ hở và mọi kẽ hở được đi theo sau bởi lời, nhưng bạn không thể thấy cả hai đồng thời. Nếu bạn được hội tụ vào kẽ hở, lời sẽ bị mất và bạn sẽ được ném vào trong thiền.

Ý thức được hội tụ chỉ vào lời là không có tính thiền và ý thức được hội tụ chỉ vào kẽ hở là có tính thiền. Bất kì khi nào bạn trở nên nhận biết về kẽ hở, lời sẽ bị mất. Nếu bạn quan sát cẩn thận, bạn sẽ không thấy lời; bạn sẽ chỉ thấy kẽ hở.

Bạn có thể cảm thấy sự khác biệt giữa hai lời, nhưng bạn không thể cảm thấy sự khác biệt giữa hai kẽ hở. Lời bao giờ cũng nhiều và kẽ hở bao giờ cũng duy nhất: "một" kẽ hở. Chúng hội nhập và trở thành một. Thiền là việc hội tụ vào kẽ hở. Thế thì toàn thể động thái thay đổi.

Điều khác cần được hiểu. Nếu bạn đang nhìn vào bức tranh động thái và sự tập trung của bạn được hội tụ chỉ vào bà già, bạn không thể thấy được ảnh kia. Nhưng nếu bạn liên tục tập trung vào bà già - nếu bạn liên tục hội tụ vào bà ấy, nếu bạn trở nên chăm chú toàn bộ vào bà ấy - một khoảnh khắc sẽ tới khi sự hội tụ thay đổi và đột nhiên bà già đã biến mất và ảnh kia có đó.

Tại sao điều này xảy ra? Nó xảy ra vì tâm trí không thể bị hội tụ liên tục trong một thời gian dài. Nó phải thay đổi hay nó sẽ đi ngủ. Đây là hai khả năng duy nhất. Nếu bạn liên tục tập trung vào một thứ, tâm trí sẽ rơi vào ngủ. Nó không thể vẫn còn bị cố định; nó là quá trình sống. Nếu bạn để nó trở nên chán nó sẽ đi ngủ để trốn khỏi sự mụ mẫm của việc hội tụ của bạn. Thế thì nó có thể tiếp tục sống, trong mơ.

Đây là phong cách thiền của Maharishi Mahesh Yogi. Nó là an bình, làm khoẻ người, nó có thể giúp cho mạnh khoẻ thể chất của bạn và cân bằng tâm trí, nhưng nó không là thiền. Cùng điều này có thể được làm bởi tự thôi miên. Từ Ấn Độ ‘mật chú' ngụ ý gợi ý, không cái gì khác. Lấy điều này làm thiền là sai lầm nghiêm trọng. Nó không phải thiền. Và nếu bạn nghĩ về nó như thiền, bạn sẽ không bao giờ tìm thiền đích thực. Đó là cái hại thực được làm bởi những thực hành như vậy và những người truyền bá những thực hành đó. Nó chỉ là gây nghiện ma tuý cho bản thân bạn về mặt tâm lí.

Cho nên đừng dùng bất kì mật chú nào để đẩy lời ra khỏi con đường. Chỉ trở nên nhận biết về lời và sự hội tụ của tâm trí bạn sẽ tự động đổi sang kẽ hở.

Nếu bạn đồng nhất với lời, bạn sẽ liên tục nhảy từ lời này sang lời khác và bạn sẽ bỏ lỡ kẽ hở. Lời khác là cái gì đó mới để hội tụ vào. Tâm trí liên tục thay đổi; hội tụ thay đổi. Nhưng nếu bạn không bị đồng nhất với lời, nếu bạn chỉ là nhân chứng - tách rời, chỉ quan sát lời khi chúng đi qua trong đám diễu hành - thế thì toàn thể sự hội tụ sẽ đổi và bạn sẽ trở nên nhận biết về kẽ hở. Điều đó cũng dường như bạn đang trên phố, quan sát mọi người khi họ đi qua. Người này đã đi qua và người khác còn chưa tới. Có kẽ hở; phố vắng người. Nếu bạn đang quan sát, thế thì bạn sẽ biết kẽ hở này.

Và một khi bạn biết kẽ hở này, bạn ở trong nó; bạn đã nhảy vào trong nó. Nó là vực thẳm - cho an bình thế, tạo ra ý thức thế. Nó là thiền ở trong kẽ hở; nó là biến đổi. Bây giờ ngôn ngữ không được cần; bạn sẽ bỏ nó. Đó là việc bỏ có ý thức. Bạn đang ý thức tới im lặng, im lặng vô hạn. Bạn là một phần của nó, là một với nó. Bạn không ý thức tới vực thẳm như cái khác; bạn ý thức tới vực thẳm như bản thân bạn. Bạn biết, nhưng bây giờ bạn là việc biết. Bạn quan sát kẽ hở, nhưng bây giờ người quan sát là cái được quan sát.

Khi có liên quan tới lời và ý nghĩ, bạn là nhân chứng, tách rời, khỏi lời và cái khác. Nhưng khi không có lời, bạn là kẽ hở - vậy mà vẫn ý thức rằng bạn hiện hữu. Giữa bạn và kẽ hở, giữa ý thức và sự tồn tại, giờ không có rào chắn. Duy nhất lời là rào chắn. Giờ bạn ở trong tình huống mang tính tồn tại. Đây là thiền: là một với sự tồn tại, là toàn bộ trong nó và vẫn có ý thức. Điều này là mâu thuẫn, điều này là nghịch lí. Giờ bạn đã biết một tình huống mà trong đó bạn có ý thức, vậy mà là một với nó.

Bình thường, khi chúng ta ý thức về bất kì cái gì, thứ đó trở thành cái khác. Nếu chúng ta bị đồng nhất với cái gì đó, thế thì nó không là cái khác, nhưng thế thì chúng ta không có ý thức - như trong giận, trong dục. Chúng ta trở thành một chỉ khi chúng ta là vô ý thức.

Dục có nhiều hấp dẫn thế vì trong dục bạn trở thành một trong một khoảnh khắc. Nhưng trong khoảnh khắc đó, bạn là vô ý thức. Bạn tìm tính vô ý thức vì bạn tìm tính một. Nhưng bạn càng tìm nó, bạn càng trở nên có ý thức hơn. Thế thì bạn sẽ không cảm thấy phúc lạc của dục, vì phúc lạc tới từ vô ý thức.

Bạn có thể trở thành vô ý thức trong khoảnh khắc đam mê. Ý thức của bạn rơi rụng đi. Trong một khoảnh khắc bạn đã ở trong vực thẳm - nhưng vô thức. Nhưng bạn càng tìm kiếm nó, nó càng bị mất. Chung cuộc một khoảnh khắc tới khi bạn ở trong dục và khoảnh khắc của vô thức không còn xảy ra. Vực thẳm bị mất, phúc lạc bị mất. Thế thì hành động này trở thành ngu xuẩn. Nó chỉ là việc xả ra máy móc; không có gì tâm linh về nó.

Chúng ta đã biết chỉ tính một vô ý thức; chúng ta chưa bao giờ biết tính một có ý thức. Thiền là tính một có ý thức. Nó là cực kia của tính dục. Dục là một cực, tính một vô ý thức; thiền là cực kia, tính một có ý thức. Dục là điểm thấp nhất của tính một và thiền là đỉnh cao, đỉnh cao nhất của tính một. Khác biệt là khác của ý thức.

Tâm trí phương Tây bây giờ nghĩ về thiền vì hấp dẫn của dục đã bị mất. Bất kì khi nào xã hội trở thành không kìm nén về dục, thiền sẽ đi theo, vì dục không bị cấm đoán sẽ giết chết cái quyến rũ và lãng mạn của dục; nó sẽ giết mặt tâm linh của dục. Nhiều dục có đó, nhưng bạn không thể tiếp tục là vô ý thức trong nó.

Xã hội bị kìm nén về dục có thể vẫn còn dục, nhưng xã hội không kìm nén, không cấm đoán thì không thể vẫn còn với tính dục mãi mãi. Tính dục sẽ phải được siêu việt lên. Cho nên nếu xã hội có tính dục, thiền sẽ đi theo. Với tôi, xã hội tự do về dục là bước đầu tiên hướng tới tìm, kiếm.

Nhưng tất nhiên, vì việc tìm kiếm có đó, nó có thể bị khai thác. Nó đang bị khai thác bởi phương Đông. Các guru có thể được cung cấp; họ có thể được xuất khẩu. Và họ đang được xuất khẩu. Nhưng chỉ các thủ đoạn có thể được học qua các guru này. Việc hiểu tới qua sự sống, qua việc sống. Nó không thể được cho, được truyền.

Tôi không thể cho bạn việc hiểu của tôi. Tôi có thể nói về nó, nhưng tôi không thể trao nó cho bạn. Bạn sẽ phải tìm ra nó. Bạn sẽ phải đi vào trong cuộc sống. Bạn sẽ phải phạm sai lầm; bạn sẽ phải thất bại; bạn sẽ phải trải qua nhiều thất vọng. Nhưng chỉ qua thất bại, sai lầm, thất vọng, chỉ qua bắt gặp với việc sống thực, bạn sẽ đi tới thiền. Đó là lí do tại sao tôi nói nó là việc trưởng thành. Cái gì đó có thể được hiểu, nhưng việc hiểu tới qua người khác không bao giờ có thể là nhiều hơn trí tuệ. Đó là lí do tại sao Krishnamurti đòi hỏi điều không thể được. Ông ấy nói, "Đừng hiểu tôi một cách trí tuệ" - nhưng không cái gì ngoại trừ việc hiểu về trí tuệ có thể tới từ ai đó khác. Đó là lí do tại sao nỗ lực của Krishnamurti đã là ngớ ngẩn. Điều ông ấy nói là đích thực, nhưng khi ông ấy đòi hỏi việc hiểu nhiều hơn trí tuệ từ người nghe, điều đó là không thể được. Không cái gì nhiều hơn có thể tới từ ai đó khác, không cái gì nhiều hơn có thể được chuyển giao. Nhưng việc hiểu về trí tuệ có thể là đủ. Nếu bạn có thể hiểu điều tôi đang nói về mặt trí tuệ, bạn cũng có thể hiểu điều đã không được nói. Bạn cũng có thể hiểu kẽ hở: điều tôi không nói, điều tôi không thể nói. Việc hiểu thứ nhất nhất định có tính trí tuệ, vì trí tuệ là cánh cửa. Nó không bao giờ có thể là tâm linh. Tính tâm linh là điện thờ bên trong.

Tôi chỉ có thể trao đổi với bạn một cách trí tuệ. Nếu bạn có thể thực sự hiểu nó, thế thì cái đã không được nói có thể được cảm. Tôi không thể trao đổi mà không có lời, nhưng khi tôi đang dùng lời tôi cũng dùng im lặng. Bạn sẽ phải nhận biết cả hai. Nếu chỉ lời được hiểu thế thì nó là trao đổi; nhưng nếu bạn có thể nhận biết về kẽ hở, thế thì nó là giao cảm.

Người ta phải bắt đầu ở đâu đó. Mọi sự bắt đầu nhất định là bắt đầu giả, nhưng người ta phải bắt đầu. Qua cái giả, qua dò dẫm, cánh cửa được tìm ra. Người nghĩ rằng mình sẽ bắt đầu chỉ khi việc bắt đầu đúng có đó sẽ không bao giờ bắt đầu chút nào. Ngay cả một bước giả là bước theo hướng đúng vì nó là một bước, việc bắt đầu. Bạn bắt đầu dò dẫm trong tối và, qua việc dò dẫm, cánh cửa được tìm ra.

Đó là lí do tại sao tôi đã nói cần nhận biết về quá trình ngôn ngữ - quá trình các lời - và tìm nhận biết về kẽ hở, khoảng hở. Sẽ có những khoảnh khắc mà sẽ không có nỗ lực có ý thức về phần bạn và bạn sẽ trở nên nhận biết về kẽ hở. Đó là việc bắt gặp với điều thiêng liêng, việc bắt gặp với sự tồn tại. Bất kì khi nào có việc bắt gặp, đừng trốn khỏi nó. Hiện hữu cùng nó đi. Ban đầu sẽ là sợ hãi; nhất định là vậy. Bất kì khi nào cái không biết được bắt gặp, sợ được tạo ra vì với chúng ta cái không biết là chết. Cho nên bất kì khi nào có kẽ hở, bạn sẽ cảm thấy chết đang tới với bạn. Thế thì là chết đi! Chỉ ở trong nó, và chết hoàn toàn trong kẽ hở này. Và bạn sẽ được phục sinh. Bằng việc chết cái chết của bạn trong im lặng, sống được phục sinh. Bạn là sống động lần đầu tiên, thực sự sống động.

Cho nên với tôi, thiền không phải là phương pháp mà là quá trình; thiền không là kĩ thuật mà là việc hiểu. Nó không thể được dạy; nó chỉ có thể được chỉ tới. Bạn không thể được thông tin về nó vì không thông tin nào thực sự là thông tin. Nó là từ bên ngoài, và thiền tới từ chiều sâu bên trong của bạn.

Cho nên tìm đi, là người tìm kiếm đi, và đừng là đệ tử. Thế thì bạn sẽ không là đệ tử của guru nào đó, nhưng là đệ tử của toàn bộ sự sống. Thế thì bạn sẽ không chỉ học lời. Việc học tâm linh không thể tới từ lời mà tới từ kẽ hở, từ im lặng bao giờ cũng có xung quanh bạn. Chúng có đó trong đám đông, ở chợ, ở cửa hàng tạp hoá. Tìm im lặng, tìm kẽ hở bên trong và bên ngoài, và một ngày nào đó bạn sẽ thấy rằng bạn ở trong thiền.

Thiền tới với bạn. Nó bao giờ cũng tới; bạn không thể mang nó tới. Nhưng người ta phải trong tìm kiếm nó, vì chỉ khi bạn trong tìm kiếm bạn sẽ là mở với nó, mong manh với nó. Bạn là người chủ cho nó. Thiền là khách. Bạn có thể mời nó và chờ đợi nó. Nó tới với Phật, nó tới với Jesus, nó tới với mọi người sẵn sàng, người mở và tìm kiếm.

Nhưng đừng học nó từ đâu đó; bằng không bạn sẽ bị lừa. Tâm trí bao giờ cũng tìm cái gì đó dễ dàng. Điều này trở thành nguồn cho khai thác. Thế thì có các guru và guru tính, và cuộc sống tâm linh bị đầu độc.

Người nguy hiểm nhất là người khai thác thôi thúc tâm linh của ai đó. Nếu ai đó cướp của cải của bạn, điều đó không nghiêm trọng thế, nếu ai đó làm bạn thất bại, điều đó không nghiêm trọng thế, nhưng nếu ai đó lừa bạn và làm hỏng, hay cho dù trì hoãn, thôi thúc của bạn hướng tới thiền, hướng tới điều thiêng liêng, hướng tới cực lạc, thế thì tội này là lớn và không tha thứ được.

Nhưng điều đó đang được làm. Cho nên nhận biết về nó, và đừng hỏi bất kì ai, "Thiền là gì? Tôi thiền thế nào?" Thay vì thế, hỏi điều cản trở là gì, chướng ngại là gì. Hỏi tại sao chúng ta không phải bao giờ cũng trong thiền, việc trưởng thành đã bị dừng lại ở đâu, chúng ta đã bị phá hỏng ở đâu. Và đừng tìm guru vì gurus phá hỏng. Bất kì người nào cho bạn những công thức làm sẵn đều không phải là bạn mà là kẻ thù.

Dò dẫm trong bóng tối đi. Không cái gì khác có thể được làm. Chính việc dò dẫm sẽ trở thành việc hiểu mà sẽ giải thoát cho bạn khỏi bóng tối. Jesus đã nói: "Chân lí là tự do." Hiểu tự do này đi. Chân lí bao giờ cũng là qua việc hiểu. Nó không phải là cái gì đó mà bạn gặp gỡ và bắt gặp; nó là cái gì đó bạn trưởng thành vào. Cho nên ở trong tìm kiếm việc hiểu đi, vì bạn càng trở nên hiểu, bạn sẽ càng gần với chân lí. Và trong khoảnh khắc không biết, không mong đợi, không dự đoán được, khi việc hiểu đi tới đỉnh, bạn ở trong vực thẳm. Bạn không còn nữa, và thiền hiện hữu.

Khi bạn không còn nữa, bạn ở trong thiền. Thiền không còn là của bạn; nó bao giờ cũng ở bên ngoài bạn. Khi bạn ở trong vực thẳm, thiền có đó. Thế thì bản ngã không có; thế thì bạn không có. Thế thì việc hiện hữu có. Đó là điều tôn giáo ngụ ý bởi Thượng đế: hiện hữu tối thượng. Nó là bản chất của mọi tôn giáo, mọi việc tìm kiếm, nhưng nó không được tìm thấy làm sẵn ở bất kì chỗ nào. Cho nên nhận biết về bất kì người nào đưa ra tuyên bố về nó.

Liên tục dò dẫm và đừng sợ thất bại. Thừa nhận thất bại, nhưng không cam kết với cùng thất bại lần nữa.

Một lần là tất cả; thế là đủ. Người liên tục phạm sai lỗi trong tìm chân lí bao giờ cũng được tha thứ. Đó là lời hứa từ chính chiều sâu của sự tồn tại.

Xem Chương 3 – Quay về Mục Lục

..............................