Read more
Con Đường Của Yêu – Osho
Chương 6. Ba Ngôi bên trong
Câu hỏi thứ nhất:
Trường phái Steiner về nhân loại học dạy người ta phải có ý chí
mạnh. Đây là chỗ đi xa khỏi tư tưởng phương Đông truyền thống. Ý chí này là gì?
Làm sao ý chí này có quan hệ với bản ngã?
Đông và Tây, mãi cho
tới giờ, đã làm việc như các cực đối lập - tây qua ý chí, đông qua buông xuôi;
tây qua bản ngã, đông qua vô ngã tuyệt đối. Cách thức của tây là cách thức của
nam, và cách thức của đông là cách thức của nữ.
Đông tin vào tính thụ
động: Thượng đế tới với bạn khi bạn tuyệt đối thụ động, cảm nhận, hư không, chỉ
là việc chờ đợi, chờ đợi có tính cầu nguyện, không có nỗ lực chút nào về phần bạn.
Cách thức của tây là năng nổ: cách thức của nam. Đàn ông phải tìm kiếm, đàn ông
phải đi, đàn ông phải chinh phục. Ngay cả Thượng đế cũng phải bị chinh phục.
Cả hai đã thất bại,
vì cả hai đều có tính bộ phận; họ phải thất bại. Đông đã thất bại vô cùng, thất
bại vô cùng như tây đã thất bại - vì con người không chỉ là nam và con người
không chỉ là nữ. Con người là cả hai... và hơn nữa. Con người là cả âm và
dương. Và tôn giáo lớn hơn, tôn giáo tổng hợp hơn được cần tới trong đó đông và
tây sẽ mất đi xung đột cổ của họ.
Steiner là đại diện của
tâm trí phương tây. Ông ấy đã nổi dậy chống lại thượng đế học và đã tạo ra trường
phái mới, nhân linh học- anthroposophy. Thượng đế học có tính phương đông:
Blavatski, Annie Besant, Leadbeater và Olcott. Họ đã nghiên cứu ở phương đông,
trong kinh sách cổ, các truyền thống, Thầy cổ, và họ đã đi tới kết luận nào đó
về phương đông: rằng nếu bạn buông xuôi, Thượng đế xảy ra.
Trong từ
'theosophy-thượng đế học', từ 'theo' nghĩa là Thượng đế, 'sophy' nghĩa là yêu.
Bạn đơn giản sống như đàn bà. Bạn chờ đợi, bạn vẫn còn trong tâm trạng đón
chào. Chỉ tâm trạng đón chào đó được cần, và Thượng đế xuyên thấu bạn. Bạn trở
thành nữ tính và Ngài trở thành nam tính. Đó là chuyện ngụ ngôn về Krishna và bạn
gái của ông ấy. Krishna là Thượng đế, nam; và người tìm kiếm, người sùng kính,
là nữ, bạn gái, gopi. Người ta phải trở thành nữ để đạt tới Thượng đế - đó đã
là cốt lõi bản chất của tư tưởng, tôn giáo, triết học phương đông.
Steiner đã nổi dậy chống
lại điều đó. Đầu tiên ông ấy đã là nhà thượng đế học; nhưng dần dần ông ấy đã
trở nên nhận biết rằng điều này là không thể chấp nhận được với ông ấy. Ông ấy
đã tạo ra phong trào mới chống lại thượng đế học, trường phái mới. Ông ấy gọi
nó là 'nhân linh học'. 'Anthropo' ngụ ý nhân, 'theo' ngụ ý Thượng đế. Theosophy
là yêu của Thượng đế, anthroposophy là yêu của con người. Ông ấy đã đặt con người
vào chính trung tâm. Thượng đế không ở trung tâm của suy nghĩ của ông ấy, con
người ở trung tâm.
Với thượng đế học,
Thượng đế là ở trung tâm: Krishna thổi sáo, và người nhảy múa điệu vũ quanh ông
ấy - các bạn gái, các gopis. Con người ở ngoại vi, Thượng đế ở trung tâm. Ông ấy
lộn ngược lại toàn thể sự việc: ông ấy để con người vào trung tâm. Con người trở
thành thứ trung tâm. Ở phương tây con người vẫn còn là thứ trung tâm. Ở phương
đông con người là ngoại vi.
Bây giờ, cả hai nỗ lực
này đã thất bại, vì cả hai đều là bộ phận. Con người là cả nam và nữ cùng nhau.
Nó phải vậy; bạn được sinh ra từ mẹ và bố - làm sao bạn có thể chỉ là đàn ông
hay chỉ là đàn bà? Trong hồn của bạn, mẹ bạn tiếp tục sống, và bố bạn nữa. Và bạn
phải là sự hài hoà sâu của hai người.
Tôi gọi một người là
người tôn giáo nến người đó đã đi tới sự hài hoà lớn bên trong cái ngã riêng của
người đó, hài hoà giữa mẹ và bố của người đó. Họ vẫn cãi nhau bên trong bạn, họ
vẫn tranh đấu. Không chỉ khi bạn còn là đứa trẻ mẹ bạn và bố bạn đã đánh nhau;
họ vẫn đang đánh nhau trong từng tế bào của bạn.
Cho nên có hai khả
năng: người vẫn còn trong xung đột và đã không đi tới việc hiểu sâu về các cực
của người đó; thế thì người đó phải chọn. Nếu người đó chọn đàn ông người đó trở
thành người bản ngã, dương; nếu người đó chọn đàn bà, nếu người đó chọn âm, đàn
bà, thế thì người đó trở thành được buông xuôi. Nhưng trong cả hai trường hợp một
phần sẽ khổ. Phần không được chọn sẽ khổ, và bạn sẽ không bao giờ là toàn thể.
Và làm sao bạn có thể là linh thiêng nếu bạn không là toàn thể? Phần bị bỏ qua,
bị bác bỏ, sẽ lấy việc báo thù. Phần mà bạn đã bác bỏ sẽ trở thành vô thức của
bạn. Vô thức không là gì ngoài phần bị bác bỏ của con người bạn.
Có khả năng trong
tương lai của nhân loại mà vô thức sẽ không tồn tại. Nếu chúng ta dừng bác bỏ,
vô thức sẽ biến mất. Con người có thể trở thành có ý thức tuyệt đối; và đó là
điều chúng ta ngụ ý bởi vị Phật: hồn thức tỉnh. Nó có nghĩa là bây giờ không có
phần bị bác bỏ; bạn đã hấp thu tính toàn bộ của bạn, bạn đã chấp nhận mọi khía
cạnh của bạn, bạn đã trở thành đa chiều. Bây giờ tính cực không còn trong mâu
thuẫn; nó đã trở thành bù nhau. Người đàn bà của bạn ở bên trong giúp người đàn
ông của bạn, người đàn ông của bạn ở bên trong giúp người đàn bà. Họ đã rơi vào
yêu với nhau, xung đột đã biến mất. Họ đã trở thành một, họ đã cưới nhau. Đây
là hôn nhân tâm linh, và chỉ từ hôn nhân này bạn sẽ được sinh ra. Chỉ từ sự gặp
gỡ bên trong này của các mâu thuẫn bạn sẽ được sinh ra.
Đây là toàn thể triết
lí của quan niệm về Ba ngôi. Quan niệm về Ba ngôi là hay và có nhiều nghĩa: Thượng
đế Cha, Con, và Thánh Linh. Tất nhiên 'Thánh Linh' không phải là cái tên đúng -
người đã tạo ra cái tên này phải đã là người theo gia trưởng nam. Bằng không,
'Thánh Linh' là không đúng, mà phải là 'mẹ'; bố, mẹ, và con trai. Thế thì hoàn
toàn đúng, có tính sự kiện.
Bố và mẹ ở trong bạn:
con trai vẫn còn thiếu. Bố bạn và mẹ bạn đã không gặp gỡ bên trong bạn. Họ đã gặp
gỡ bên ngoài bạn, cho nên thân thể bạn được tạo ra. Khi họ gặp gỡ bên trong bạn,
hồn bạn sẽ được tạo ra, con trai sẽ được sinh ra - và đó là việc sinh của
Christ.
Phương đông đã khổ vì
phương đông đã trở thành nữ tính. Đó là lí do tại sao không ai có thể chinh phục
được nó: nó mất sức mạnh ý chí, nó mất sự thích thú, nhiệt tình để sống, nó mất
năng lượng. Nó trở nên rất có tính định mệnh, nó trở nên rất chùng lỏng. Toàn
thể lịch sử phương đông là lịch sử của việc bị chinh phục bởi người khác; lịch
sử của nghèo nàn, lịch sử của không khoa học, không công nghệ. Nó không phải là
lịch sử đẹp.
Vâng, vài người đẹp xảy
ra: Phật, Mahavir, Krishna, Kabir, Nanak, Dadhu - vài người đẹp; nhưng họ là
ngoại lệ, họ không thể được tính. Quần chúng lớn hơn, nhân loại lớn hơn, đã sống
theo cách rất xấu, cách khốn khổ, trong phiền não sâu sắc. Với giá này, nếu một
Phật xảy ra, và một Kabir và một Nanak, điều đó chẳng xứng đáng. Giá này quá lớn.
Phương tây đã khổ từ
xu hướng nam: xung đột, vật lộn, bạo hành, tranh đấu và không nghỉ ngơi, không
có khả năng nào của bất kì thảnh thơi nào; căng thẳng lớn trong tâm trí, khao
khát về tốc độ, tham vọng; cạnh tranh, cạnh tranh cắt họng, từng người đánh
nhau với mọi người khác - bầu khí hậu rất thù địch. Tất nhiên, nó đã tạo ra người
điên, nó đã tạo ra người thần kinh. Dầu vậy, vài người đẹp đã tồn tại ven rìa:
một Christ, một thánh Teresa, một thánh Francis và một Eckhart. Nhưng điều này
không thể được nói là thành công: triết học đã thất bại. Đông và tây cả hai đã
thất bại.
Đó là toàn thể nỗ lực
của tôi ở đây: điều tôi đang cố làm là mang đông và tây lại gần hơn. Cặp đôi
này có thể gặp gỡ. Kipling là sai khi ông ấy nói: Đông là đông và tây là tây,
và cặp đôi này sẽ không bao giờ gặp gỡ. Tôi nói chúng có thể gặp gỡ; chúng phải
gặp gỡ. Bây giờ mọi thứ sẽ tuỳ thuộc vào điều đó, ngay cả khả năng của nhân loại
tương lai sẽ phụ thuộc vào việc gặp gỡ đó. Kipling phải bị chứng tỏ là sai.
Chúng đã không gặp gỡ mãi tới giờ, điều đó là đúng. Kipling là đúng về quá khứ,
nhưng sai về tương lai - phải là sai. Bằng không nhân loại không thể tồn tại được.
Cả hai đều khổ, đông khổ từ nghèo nàn bên ngoài, tây khổ từ nghèo nàn bên
trong. Cả hai đã cực kì thất bại - thất bại lớn, nhưng thất bại.
Con người phải là sự
tổng hợp của ý chí và buông xuôi. Con người phải trưởng thành sức mạnh ý chí của
mình, bản ngã của mình trước hết. Cách tiếp cận của tôi là: nếu cuộc sống sẽ là
trung bình bẩy mươi năm, thế thì ba mươi nhăm năm, lúc bắt đầu của cuộc sống,
nên được dành cho việc làm mạnh bản ngã và sức mạnh ý chí. Và người ta nên nghe
theo Nietzsche, và người ta nên nghe theo Steiner, và người ta nên nghe theo
Freud - và bản ngã phải được làm mạnh lên, được làm rất tích hợp.
Và sau ba mươi nhăm tuổi
người ta phải học thảnh thơi, bỏ bản ngã, và trở nên ngày càng buông xuôi hơn
theo điều thiêng liêng. Phương tây là phần thứ nhất của cuộc sống; phương đông
là phần thứ hai của cuộc sống. Cuộc sống nên bắt đầu như phương tây và nên kết
thúc như phương đông. Người ta trước hết nên đi vào trong thế giới; trong thế
giới, ý chí sẽ được cần tới. Người ta nên đi vào và tranh đấu và vật lộn, vì vật
lộn cho bạn thông minh sắc bén. Nhưng người ta không liên tục tranh đấu và
tranh đấu tới chính tận cùng. Thế thì phỏng có ích gì?
Tranh đấu, mài sắc
thông minh của bạn, biết các con đường của thế giới, lang thang khắp nơi trên
thế giới, là người chinh phục, và thế rồi... thế rồi chuyển vào bên trong. Bạn
đã biết cái bên ngoài; giờ thử biết cái bên trong.
Và để biết cái bên
trong người ta phải thảnh thơi. Người ta phải quên đi lo âu, phiền não, căng thẳng.
Người ta phải không có tính cạnh tranh; ý chí sẽ không được cần tới. Để chinh
phục thế giới ý chí sẽ được cần tới; chinh phục Thượng đế, ý chí không được cần
tới. Chinh phục Thượng đế ngụ ý bị chinh phục bởi Thượng đế; chinh phục Thượng
đế ngụ ý thảnh thơi và buông xuôi dưới chân ngài.
Bây giờ điều này sẽ
dường như rất khó, rất phi logic. Tôi là người phi logic. Hiểu biết của tôi là
thế này: rằng chỉ những bản ngã mạnh có thể buông xuôi; bản ngã yếu không thể
buông xuôi.
Mọi ngày tôi đều bắt
gặp các bản ngã yếu. Bất kì khi nào một bản ngã yếu tới, người đó ngần ngại:
buông xuôi hay không buông xuôi, nhận phẩm chất sannyas hay không nhận phẩm chất
sannyas. Và tại sao người đó sợ? Người đó sợ vì người đó biết người đó có bản
ngã rất yếu; nếu người đó buông xuôi, người đó bị mất đi. Người đó sẽ không có
khả năng trụ lại. Người đó sợ cái yếu bên trong của mình. Người đó giả vờ ở bên
ngoài, nhưng người đó biết thực tại bên trong của mình - rằng người đó sẵn
sàng. Cho nên người đó trở nên có tính phòng thủ; người đó đề phòng.
Bất kì khi nào một
người có bản ngã mạnh tới, người đó nói, 'Được, chúng ta hãy xem. Chúng ta hãy
thử điều này nữa.' Người đó biết, người đó đủ niềm tin rằng cho dù người đó đi
vào trong con đường không biết nào đó, người đó vẫn có thể bảo vệ bản thân
mình. Và nếu người đó quyết định quay lại, người đó có thể quay lại; người đó
có đủ tin cậy, đủ tự tin. Người đó có đủ ý chí.
Nhớ, buông xuôi là
hành động ý chí cuối cùng và vĩ đại nhất. Buông xuôi không phải là điều dễ dàng
và rẻ. Nó không phải là cái gì đó mà vì bạn không thể giữ được việc buông xuôi;
vì bạn đã thất bại nên bạn nói, 'Thôi được, tôi buông xuôi' - vì bạn đã không
có khả năng đứng trên chân của bạn.
Buông xuôi không phải
là bất lực. Buông xuôi không phải là từ bất lực, nó là từ sức mạnh vô cùng.
Bạn đã sống các con
đường của ý chí và bạn đã không tìm ra cái gì. Bạn đã nhìn vào mọi khả năng của
bản ngã và bạn đã chỉ khổ; điều đó đơn giản gây tổn thương. Thế rồi bạn quyết định,
'Bây giờ chúng ta hãy thử điều tối thượng: bỏ bản ngã.'
Để bỏ bản ngã bạn sẽ
cần ý chí lớn - bằng không không dễ bỏ bản ngã đâu. Nó là hành động vĩ đại nhất
trên thế giới, hành động cuối cùng. Chỉ người rất dũng cảm có thể làm điều đó.
Bạn sẽ ngạc nhiên: ở Ấn Độ mọi chiến binh lớn, avataras, đều thuộc giống nòi
chiến binh, kshatriya. Phật, Mahavir, hai mươi bốn Teerthankaras của người
Jainas, đều là kshatriyas. Điều này phải không chỉ là ngẫu nhiên. Tại sao tất cả
những người vĩ đại này đều xuất thân từ chiến binh, và tại sao họ nói về buông
xuôi? Và họ nói, 'Buông xuôi là con đường.' Họ phải có ý chí buông xuôi. Người
brahmin chưa đi tới trạng thái của Phật hay Mahavira. Tại sao? - người brahmin
không có ý chí. Người đó đã nghĩ, từ đầu, về buông xuôi. Người đó đã không đạt
tới ý chí mà người đó có thể buông xuôi.
Hay hiểu nó từ góc độ
khác: một người nghèo muốn từ bỏ - người đó sẽ từ bỏ cái gì, người đó đã có cái
gì để từ bỏ? Từ bỏ của người đó ngụ ý điều gì? Thế rồi một Rockefeller quyết định
từ bỏ: từ bỏ của ông ấy sẽ ngụ ý điều gì đó. Nó mang trọng lượng, ông ấy có cái
gì đó để từ bỏ.
Người ăn xin tuyên bố,
'Tôi đã từ bỏ thế giới'; mọi người sẽ cười. Ngay chỗ đầu tiên, bạn chẳng có gì
để từ bỏ. Nhà vua từ bỏ, thế thì từ bỏ là có nghĩa: người này đã biết của cải
là gì, người này đã biết quyền lực là gì, người này đã biết ý chí là gì - và biết
rõ nó, người này đã hiểu rằng nó không thể là điều cuối cùng trong cuộc sống.
Chơi với trò chơi là tốt cho việc bắt đầu, tốt cho người trẻ, nhưng với những
người đang trở nên chín chắn, nó là vô dụng, họ phải bỏ nó.
Chúng ta cho trẻ nhỏ
đồ chơi để chơi. Ngày chúng trở nên chín chắn hơn một chút, chúng vứt đồ chơi
đi - và chúng bắt đầu đòi thứ thực. Chúng ta cho chúng tầu hoả đồ chơi và chúng
nói, 'Quên nó đi.' Chúng ta cho chúng máy bay đồ chơi và chúng nói, 'Vứt nó đi.
Con muốn xe hơi thực, máy bay thực. Con muốn đồ thực cơ.'
Bản ngã chỉ có thể
cho bạn đồ chơi để chơi. Nhưng điều đó được cần - bằng không bạn sẽ không bao
giờ trưởng thành và sẽ không bao giờ trở nên chín chắn. Một ngày nào đó bạn sẽ
hiểu: 'Bây giờ mình cần thứ thật' - và thứ thật là Thượng đế. Và để Thượng đế xảy
ra, bạn phải buông xuôi.
Steiner là sai, vì
triết lí của ông ấy là một nửa. Tôi đang nói về triết lí toàn bộ.
Cho tới tuổi ba mươi
nhăm, đi vào những con đường của thế giới đi, những con đường của ý chí. Làm mạnh
cho bản ngã của bạn nhiều nhất có thể được với tri thức, với quyền lực, với tiền
bạc, với tham vọng. Sống nó đi - vì đó là cách duy nhất để biết nó. Đi vào
trong địa ngục sâu nhất mà thế giới có thể làm thành sẵn có cho bạn, biết nó đi
- vì chỉ bằng việc biết người ta được giải thoát.
Và thế rồi, đột nhiên
ánh sáng sẽ bừng lên trên bạn. Bạn sẽ thấy toàn thể cái ngớ ngẩn của nó. Và bạn
bắt đầu quay về nhà; thế thì bạn bắt đầu quay về hướng tới cội nguồn. Trong ba
mươi nhăm năm đi vào trong thế giới, và thế rồi trong phần còn lại quay trở về
với bản thân bạn. Đầu tiên làm mất bản thân bạn để cho bạn có thể thu lại. Đầu
tiên phạm tội để cho bạn có thể trở thành thánh nhân. Nếu bạn là thánh nhân từ chính
lúc ban đầu, tính thánh thiện của bạn sẽ không có mấy giá trị.
Tôi không chống lại tội
lỗi; tôi không chống lại bất kì cái gì. Tôi nói: Dùng mọi thứ, đi vào trong nó.
Thượng đế đã làm toàn thể thế giới này thành sẵn có cho bạn với chủ định nào
đó: chủ định là việc học. Tội lỗi là bài học, là điều phải có. Nếu đứa trẻ là
thánh nhân từ chính thời thơ ấu, bị buộc là thánh nhân, nó sẽ không có bất kì
xương sống nào. Để nó trước hết biết tội lỗi là gì. Để bản thân nó trở nên nhận
biết, và để nó bỏ tội lỗi theo cách riêng của nó. Đừng ép buộc nó, đừng áp kỉ
luật lên nó. Cho nó tự do để di chuyển để cho một ngày nào đó nó có thể nhìn bằng
mắt riêng của nó, cảm bằng tim riêng của nó. Và nó có thể nhận ra rằng Phật là
đúng, rằng Kabir là đúng, rằng Christ là đúng.
Nhưng điều này phải tới
từ việc hiểu riêng của bạn - bằng không nó là thứ vay mượn. Và Thượng đế không
bao giờ muốn bất kì người nào là thứ vay mượn. Là trực tiếp đi. Để kinh nghiệm
của bạn là nguyên bản.
Cho nên đó là điều
tôi định nói với bạn: ý chí và buông xuôi phải trở thành một phần của cuộc sống
của bạn, cùng nhau - vì bạn là đàn ông và đàn bà cùng nhau, và bạn là đông và
tây cùng nhau. Thế giới là một, trái đất là một làng. Mọi phân biệt chỉ là tiện
dụng, không thực.
Đông là gì và tây là
gì? Và buông xuôi là gì và ý chí là gì? Chúng là cả hai phần của một con sóng.
Chúng không là hai, chúng là lượng tử, một; hai mặt của một thứ, một hiện tượng.
Cho nên trưởng thành
trong ý chí, và không sợ. Trở thành bản ngã mạnh, không sợ. Để nó bị tổn
thương, để nó trở thành việc tự hành hạ, để nó trở thành ung thư trong hồn bạn
- thế rồi một ngày nào đó bạn bỏ nó. Và việc bỏ đó là từ việc cảm riêng của bạn,
kinh nghiệm riêng của bạn. Thế thì nó là đẹp.
Có nguy hiểm; tôi phải
làm cho bạn thận trọng về nó. Nguy hiểm là ở chỗ thay vì đi tới việc tổng hợp,
chúng ta có thể đổi vai trò - đông có thể trở thành tây và tây có thể trở thành
đông. Điều đó là có thể hơn. Việc thấy cái ngu xuẩn của con người, điều đó dường
như là có thể hơn.
Phương đông đang cố
trở thành phương tây: nhiều kĩ thuật hơn, nhiều khoa học hơn, nhiều vật chất
hơn, nhiều tính cộng sản hơn. Thực ra, những người Poona đơn giản cười bạn:
"Anh đang làm gì ở đây? Cái gì ở đây ngay chỗ đầu tiên? Thiền sao? Vô
nghĩa làm sao!" Họ muốn đi sang phương tây - để biết nhiều kĩ nghệ hơn, để
biết nhiều hơn về điện tử, để biết nhiều hơn về máy tính, để biết nhiều hơn về
hydro và bom nguyên tử, để biết nhiều hơn về cách tạo ra con tầu không gian,
cách tạo ra của cải, nhiều của cải hơn. Họ muốn trở nên vật chất hơn, sản phẩm
hơn... và anh tới đây sao? Anh có phát rồ không? Và khi họ đi sang phương tây bạn
không thể tin được điều họ đang làm ở đó. Bạn chán ngán với chủ nghĩa vật chất
của bạn. Và họ đi sang đó để làm gì? Để biết công nghệ tốt hơn sao? Để phá huỷ
bầu khí hậu tự nhiên của họ sao? Làm ô nhiễm nó sao? Để phá huỷ sinh thái sao?
Họ đi sang phương tây để làm gì? Phương tây đang phát chán với công nghệ. Tâm
trí hiện đại đang cố đi xa khỏi công nghệ - ít nhất thế hệ mới tuyệt đối chống
lại nó. Thế hệ mới ở phương tây có thể hiểu được Phật tốt hơn Einstein. Thế hệ
mới có thể hiểu Mahavir, Mahavir trần trụi, tốt hơn mọi Darwins và Eddingtons
và Rutherfords.
Nhưng trong các đại học,
cao đẳng phương đông, thế hệ mới đang khao khát Rutherford, Einstein, Max
Planck - làm sao biết nhiều hơn về khoa học?
Khả năng là ở chỗ
phương đông có thể trở thành phương tây và phương tây có thể trở thành phương
đông - và cái ngu xuẩn cũ tiếp tục: bạn lại tách rời ra, lần nữa việc gặp gỡ đã
không xảy ra.
Việc gặp gỡ phải xảy
ra: đó là hi vọng duy nhất cho nhân loại. Và việc gặp gỡ phải xảy ra trong từng
cá nhân. Nó không thể xảy ra trong sách và triết lí; nó phải xảy ra trong từng
cá nhân.
Đó là điều Tantra tất
cả là gì. Tantra là khoa học cổ nhất để giúp bạn đi tới hài hoà bên trong, việc
cưới bên trong, và cực thích bên trong. Người đàn bà và đàn ông của bạn gặp gỡ
bên trong và cho sinh ra đứa trẻ, đứa trẻ Christ. Thế thì bạn trở thành ba
ngôi: bố, mẹ, con. Và khi bạn là ba ngôi, bạn được cân bằng, bạn đã về nhà. Bạn
biết sống là gì, bạn đã đạt tới mục đích.
Câu hỏi thứ hai:
Tôi là kẻ đánh bạc trong cuộc sống. Tôi đã mang khổ tới hầu hết
mọi người tới gần tôi. Mắt tôi đã lừa dối mọi người mãi cho tới giờ, và khi những
người, từ khổ của họ bị tôi gây ra, đôi khi nói, "Bạn là hồn tốt," thế
thì đó đã là một phần của trò chơi của tôi để lừa bản thân tôi và cảm thấy thoải
mái về phát biểu của họ. Và bây giờ trong buổi darshan đầu tiên của tôi, thưa
thầy kính yêu, thầy đã nhìn vào mắt tôi và thầy đã nói tôi là người rất tốt.
Nhưng bây giờ vì thầy, thầy là thầy, mà nói điều này, tôi không thể lừa bản
thân mình thêm nữa, và tôi không thể chấp nhận được những lời này từ thầy. Thầy
đang làm gì vậy? Tôi bị phân vân thế, bị lạc thế. Chẳng lẽ thầy cũng bị tôi lừa
sao? Hay thầy đang đánh bạc với tôi? Xin đừng đánh bạc; xin giúp tôi bỏ trò
chơi này. Toàn thể con người tôi bị tổn thương vì - thưa thầy kính yêu, làm sao
thầy có thể bị lừa được?
Tôi không bị lừa đâu;
đó là lí do tại sao tôi đã nói với bạn rằng bạn là hồn tốt. Tôi muốn điều đó lắng
đọng từ chính lúc bắt đầu. Tôi muốn mang nó lên bề mặt; điều đó đã là vấn đề của
bạn. Và tôi ở đây để mang vấn đề của bạn lên bề mặt của tâm thức của bạn. Tôi
đã không bỏ lỡ; bạn đã bị bắt. Tôi không bị lừa đâu.
Tôi bình thường không
nói vậy: rất hiếm khi mà tôi nói với ai đó "Bạn là hồn tốt" - vì mọi
người không tốt! Rất hiếm khi tôi nói như vậy. Nhưng tôi phải nói điều đó với bạn
vì đây là trò chơi cũ của bạn; và điều rất tốt từ chính lúc bắt đầu, là rõ ràng
về nó - rằng trò chơi này phải không được chơi ở đây.
Mọi cá nhân đều có
nhược điểm đặc biệt, và nhược điểm này còn dai dẳng vì bạn vẫn còn vô nhận biết
về nó. Tôi muốn điều đó là rõ ràng hoàn hảo với bạn... và điều đó đã làm việc.
Đó đã là buổi darshan
đầu tiên với tôi - câu hỏi này là từ Vidhya - nó như buổi darshan đầu tiên với
tôi, và tôi muốn bắt đầu từ chính lúc bắt đầu. Tôi đã nói về tính tốt của bạn
vì tôi muốn tạo ra vấn đề, để cho bạn có thể đối diện với nó. Và điều tốt là nó
đã tạo ra lo âu trong bạn. Điều tốt là nó đã tạo ra câu hỏi trong bạn. Điều tốt
là bạn trở nên bị phân vân. Điều tốt là bạn đã trở nên bị hoang mang. Đó là một
trong các cách làm việc của tôi lên bạn: làm bạn hoang mang.
Khi bạn là rõ ràng, bản
ngã của bạn đang trong kiểm soát; sự rõ ràng của bạn không là gì ngoài bản ngã
của bạn trong kiểm soát. Khi bạn bị hoang mang bản ngã của bạn bị tống ra khỏi
trung tâm; thế thì bạn không biết cái gì là cái gì.
Điều đầu tiên, khi bạn
tới tôi, là ở chỗ tôi phải làm bạn hoang mang, hay tôi phải tống bạn ra khỏi sự
cân bằng để cho bản ngã cũ của bạn không còn trong kiểm soát - cho nên bạn
không biết phải làm gì. Khi bạn không biết phải làm gì, chỉ thế bạn mới hỏi
tôi. Và điều tốt là bạn đã hỏi.
Và bạn nói, "Xin
thầy đừng đánh bạc với tôi" - tôi không đánh bạc - "Xin thầy giúp tôi
bỏ trò chơi này" - đó là lí do tại sao tôi đã bắt đầu trò chơi này về việc
gọi bạn là hồn rất vĩ đại, tốt, hồn thực sự tốt. Điều đó là để giúp bạn bỏ thái
độ bản ngã của bạn.
Điều này sẽ xảy ra: bạn
sẽ trở thành hồn tốt. Bạn không phải vậy, điều đó là đúng - nhưng nhận ra điều
này, rằng "Mình không là hồn tốt," mới là bắt đầu thôi. Nhận ra rằng
"Mình không biết" là bước đầu tiên; nhận ra rằng "Mình còn chưa
trưởng thành, mình còn xa xôi lắm," là bước đầu tiên.
Nếu bạn liên tục nghĩ
rằng bạn là hồn tốt, và bạn không là vậy, thế thì không có hi vọng gì cho bạn.
Điều đó cũng dường như là người ốm nghĩ anh ta là mạnh và khoẻ, và anh ta không
bao giờ đi tới bác sĩ. Vấn đề là gì? Anh ta mạnh khoẻ; anh ta nghĩ anh ta mạnh
khoẻ, và bệnh liên tục lan rộng.
Bạn đã tới tôi, và
tôi đã chẩn đoán bệnh của bạn một cách tuyệt đối. Đây đã là bệnh của bạn: bạn
đã từng nghĩ bạn là tốt, bạn đã từng lừa dối về tính tốt của bạn, và khi mọi
người tin cậy bạn và họ bị lừa, bạn đã bị lừa bởi lừa dối của bạn. Và đây là
cách nó đã liên tục nuôi dưỡng bản thân nó; điều đó trở thành vòng luẩn quẩn.
Bạn không tốt, nhưng
bạn có thể giả vờ là tốt. Và qua việc giả vờ bạn có thể lừa người khác. Và khi
họ bị lừa, tất nhiên, bạn nhìn vào hình ảnh của bạn trong mắt họ và bạn cảm thấy
rất hài lòng. Đây là cách mọi sự tăng trưởng: khi bạn cảm thấy rất hài lòng, bạn
cố là tốt hơn; khi bạn cố là tốt hơn, tất nhiên có người nghĩ bạn thực sự là hồn
tốt, một mahatma. Thế thì trong mắt của người đó bạn có thể thấy sự phản xạ của
bạn, được trang điểm hơn, vẫn đẹp hơn. Bạn lại bị lừa. Bây giờ bạn phải cố nhiều
hơn, vì người này có đó, và trò chơi này tiếp diễn. Đây là cách nó xảy ra trong
cuộc sống của mọi người.
Bạn gặp người đàn bà
hay người đàn ông - bạn nhìn người đàn bà, cô ấy nhìn bạn. Bạn nhìn với lòng
yêu mến thiết tha; cô ấy nhìn vào mắt bạn thấy hình ảnh yêu mến của cô ấy... cô
ấy cảm thấy rất thoải mái. Cô ấy đã khao khát ai đó chú ý tới cô ấy, và bạn
đang chú ý. Cô ấy cảm thấy rất thoải mái; đó là lí do tại sao cô ấy nhìn bạn với
lòng yêu mến thiết tha, tất nhiên, bạn nhìn vào trong mắt cô ấy: bạn chưa bao
giờ thấy hình ảnh của bạn đẹp thế. Bạn cảm thấy cực kì thoải mái, được tôn lên.
Bản ngã của bạn được làm mạnh thêm. Bạn cố là đáng yêu hơn, và theo cách này
trò chơi tiếp diễn.
Bạn rơi vào yêu. Chín
mươi chín phần trăm các chuyện tình của bạn đơn giản là ngu xuẩn. Cái bạn gọi
là lãng mạn chẳng là gì ngoài ngu xuẩn. Và các bạn nuôi dưỡng cho nhau, và các
bạn giúp lẫn nhau. Một ngày nào đó các bạn sẽ bị choáng; bây giờ các bạn muốn vẫn
còn gần gũi, gần gũi hơn với nhau. Các bạn muốn ở cùng nhau trong hai mươi bốn
giờ. Thế rồi các bạn sẵn sàng cưới nhau, rồi các bạn đi tuần trăng mật, và thế
rồi các bạn trở nên quen thuộc lẫn nhau. Và thế rồi thực tại khẳng định...
Thực tại không thể bị
phủ nhận lâu được. Đó là lí do tại sao cái gọi là những người vĩ đại, hay cái gọi
là các thánh nhân vĩ đại, không sống ở bãi chợ. Họ đi lên Himalayas. Nếu họ sống
trong bãi chợ, điều đó là không thể được: sớm hay muộn thực tại sẽ khẳng định.
Thực tại không thể bị lừa mãi mãi được. Bạn có thể tạo ra hư cấu trong vài
ngày, vài khoảnh khắc, nhưng bạn không thể sống hư cấu này mãi mãi được. Điều
đó là không thể được. Hư cấu nhất định đụng độ với thực tại và sẽ sụp đổ.
Nếu bạn thực sự muốn
yêu người đàn bà, đừng bao giờ lấy cô ấy. Nếu bạn thực sự muốn yêu say đắm người
đàn ông, trốn xa anh ta nhất có thể được. Thế thì bạn bao giờ cũng sẽ yêu.
Nhưng nếu bạn muốn phá vỡ toàn thể chuyện tình, lấy nhau đi, càng sớm càng tốt.
Đi tuần trăng mật, và đến lúc tuần trăng mật được kết thúc, mọi thứ được kết
thúc, mọi thứ được kết thúc. Đột nhiên một sáng bạn nhìn người đàn bà: cô ấy là
người đàn bà bình thường.
Bạn có nghe câu chuyện
cổ này không? Một công chúa thấy một con ếch, và con ếch nói, "Thưa cô,
tôi đã bị lời nguyền, và trong năm nghìn năm tôi đã vẫn còn là con ếch. Nếu cô
đem tôi về cùng cô và nếu cô cho phép tôi ngủ cùng cô, trong giường của cô, đến
sáng tôi sẽ trở thành hoàng tử đẹp trai." Bạn phải đã nghe... những kiểu
chuyện này có đó.
Và công chúa mang con
ếch về, và đến sáng anh ta trở thành hoành tử đẹp trai.
Nhưng thực tại chính
là điều đối lập: bạn mang một hoàng tử đẹp trai về; đến sáng anh ta trở thành
con ếch! Mọi hoàng tử đều biến thành ếch lúc cuối. Và thế rồi bạn đâm ra phân
vân: "Cái gì đã xảy ra? Cái gì đã đi sai?"
Không cái gì đi sai; ếch
là ếch. Hoàng tử đã là ý tưởng của bạn, nó đã là việc thoả ước của bạn. Bạn đã
muốn có hoàng tử, cho nên bạn có anh ta. Bạn đã khao khát, bạn đã phóng chiếu,
bạn đã mơ mộng.
Khi bạn tới tôi, bạn
sẽ bị choáng theo nhiều cách, và bạn sẽ bị làm hoang mang theo nhiều cách. Tôi
phải triệt phá tâm trí của bạn. Điều đó gây tổn thương, và điều đó không phải
là việc rất tử tế đâu. Nó là giải phẫu. Đó là lí do tại sao tôi nhấn mạnh rằng
trước hết bạn trở thành sannyasin trước khi tôi bắt đầu giải phẫu - vì nếu bạn
không là sannyasin, có mọi khả năng rằng bạn sẽ trốn nửa chừng cuộc giải phẫu.
Và điều đó sẽ là nguy hiểm hơn - vì thế thì bạn sẽ điên: công việc này không
hoàn thành, cái gì đó bị phá huỷ và không cái gì được tạo ra. Đó là lí do tại
sao tôi nhấn mạnh: trước hết trở thành sannyasin - vì tôi có thể tin cậy rằng bạn
ít nhất sẽ nằm đó trong lúc việc mổ diễn ra, bạn sẽ trên bàn mổ; bạn sẽ không
trốn đi. Bạn sẽ tin cậy tôi. Bằng không, tôi phá huỷ một phần của bạn, và bạn
trốn mất. Thế thì bạn sẽ ở trong trạng thái tồi tệ hơn là bạn đã từng ở trước
đây. Công việc này phải được hoàn thành.
Bạn sẽ cám ơn chỉ khi
bạn đã hoàn toàn được làm mới: bạn đã bị giết, và bạn được tái sinh - chỉ thế
thôi. Trước điều đó sẽ có nhiều đau đớn. Việc trưởng thành đi qua đau đớn, nhiều
đau khổ. Trưởng thành là không rẻ.
Cho nên, thực ra, tôi
đã bắt đầu công việc trên bạn rồi: bằng việc gọi bạn là hồn tốt, tôi đã quăng
lưới rồi. Bạn có thể nghĩ tôi đã lỡ... tôi không lỡ đâu.
Để tôi kể cho bạn một
giai thoại.
Chuyên gia ném dao và
cô trợ thủ trẻ đẹp của anh ta đứng trước lều của họ tại hội chợ nhà nước khi
người giới thiệu đang nói về hành động kì diệu mà sẽ được thực hiện bên trong.
Bà Silas Hawkins bị hấp
dẫn bởi người ném dao và ông Silas Hawkins phát hiện ra trong cô trợ thủ có vài
đường cong mà ông ấy chưa bao giờ thấy trước đây. Họ trả hai đồng dime -
"một phần mười đô la đây" - và đi vào trong lều. Chung cuộc cô trợ thủ
đứng dựa vào tường gỗ, cởi váy dát bạc ra. Silas Hawkins hổn hển nghe thấy cả
tiếng, thế rồi người ném dao bước lên bục, và đến lượt bà Hawkins thở hổn hển.
Người ném dao co cánh tay phải ra sau, và lưỡi dao thép đi ngoằn ngoèo qua
không trung. Nó cắm vào tường cách một phần tám inch từ tai mầu hồng của cô trợ
thủ. Silas Hawkins nhảy trên chân kêu lên. "Chết tiệt!" ông ta nói.
"Anh ta bỏ lỡ cô ấy rồi."
Tôi đã không bỏ lỡ.
Nó đã đập đích xác vào bạn nơi tôi muốn nó đập vào bạn. Nó đã tạo ra rối loạn
trong bạn. Nó đã mang mọi rác rưởi vô thức lên bề mặt. Công việc đã bắt đầu. Bây
giờ, nếu bạn cho phép tôi, nhiều cú choáng nữa sẽ tới. Bạn càng cho phép, càng
nhiều choáng sẽ được cần. Điều đó là gian nan. Được tái sinh sẽ là gian nan -
và đây là việc sinh thực.
Ngay cả trong việc
sinh vật lí có đau và có chấn thương và có khổ. Đây là việc sinh tâm linh. Một
lần sinh bạn đã nhận từ bố mẹ bạn, bố bạn và mẹ bạn; lần sinh khác bạn nhận từ
Thầy của bạn: bạn được sinh ra như sinh linh tâm linh. Nhiều thứ phải bị cắt bỏ,
nhiều thứ phải bị bỏ đi. Chỉ điều rất bản chất phải được giữ lấy: cái không bản
chất phải hoàn toàn bị phá bỏ. Và điền bản chất bạn không biết; bạn bị đồng nhất
với cái không bản chất.
Cho nên tôi sẽ phải cắt
bỏ những đồng nhất cũ của bạn, dần dần. Bằng việc nói với bạn rằng bạn là hồn tốt,
tôi đã làm cho bạn nhận biết về sự kiến nào đó: đây đã từng là trò chơi của bạn
mãi cho tới giờ. Không còn nữa đâu. Tôi không đánh bạc với bạn.
Nhưng mọi sự phải rõ
ràng từ chính lúc bắt đầu; bạn phải tỉnh táo về điều sắp xảy ra. Tôi không ở
đây để an ủi bạn. Tôi không ở đây để cho bạn bất kì an ủi nào dù là bất kì cái
gì. Tôi ở đây để phá huỷ bạn hoàn toàn - vì đó là cách duy nhất để cho bạn việc
sinh mới.
Mulla Nasrudin rời khỏi
văn phòng của mình vào giờ về thường lệ, ba giờ ba mươi, thì anh ta để ý thấy một
người lái xe tải đang vật lộn không thành công bê một thùng sách nặng.
"Tôi sẽ giúp anh
một tay," Mulla tình nguyện. Hai người nắm hai đầu thùng đối lập và thở hổn
hển nhiều lúc, mà không kết quả.
"Tôi e điều này
là vô vọng," Nasrudin thở hổn hển. "Chúng ta sẽ không bao giờ cho lên
được xe tải."
"Lên sao?"
người lái xe la lên. "Tôi đang cố cho nó xuống chứ!"
Cho nên để điều đó là
rõ ràng từ lúc bắt đầu đi - bạn sẽ cố cứu bản thân bạn, và tôi đang cố phá huỷ
bạn. Và tôi có thể thấy bạn một cách trực tiếp, vì đặc trưng chính là tới mức bạn
không thể che giấu được điều đó.
Khi các đệ tử tới
Gurdjieff, ông ấy sẽ nhìn vào họ. Ông ấy sẽ tạo ra tình huống để tìm ra cái gì
là đặc trưng chính của họ. Chừng nào đặc trưng chính này chưa được biết tới,
công việc không thể bắt đầu. Ai đó tham; vấn đề của họ là tham. Và nếu bạn nói
về giận, đó không phải là vấn đề của người đó. Nếu bạn nói về dục, đó không phải
là vấn đề của người đó.
Bạn sẽ ngạc nhiên mà
biết: tham; những người đó không có vấn đề dục. Đó là lí do tại sao Marwadis phải
nhận con nuôi. Người tham không có năng lượng dục: toàn thể năng lượng của họ
chuyển vào trong tham. Tiền trở thành đối thể yêu của họ: họ không quan tâm
chút nào về đàn bà.
Cho nên nếu bạn bảo một
Marwadi lấy lời nguyện về vô dục, ông ấy sẽ sẵn sàng; điều đó không khó. Nhưng
đừng bảo ông ấy về từ bỏ tiền hay của cải của ông ấy: đó là vấn đề của ông ấy.
Chính khách không bận tâm mấy về đàn bà; toàn thể thôi thúc của ông ta, thôi
thúc dục của ông ta, là trong chính trị. Ông ta muốn tới Delhi, Moscow,
Washington; toàn thể năng lượng của ông ta được tham gia vào điều đó. Tham vọng
của ông ta là dục của ông ta. Ông ta muốn xuyên thấu vào thủ đô, thủ đô là đàn
bà của ông ta. Tham vọng của ông ta là biểu tượng dương vật. Ông ta có thể né
tránh đàn bà, ông ta sẽ không quan tâm gì mấy. Một khi ông ta đã đạt tới Delhi
thế thì ông ta có thể bắt đầu nghĩ về đàn bà, bằng không thì không đâu.
Điều này đã xảy ra ở Ấn
Độ. Trước tự do, mọi chính khách đều đã là các mahatma lớn, các hiền nhân, người
phụng sự nhân dân, người vô dục… sẵn sàng lớn để hi sinh. Thế rồi đột nhiên khi
họ vào quyền lực, mọi điều đó biến mất. Bây giờ năng lượng của họ được xả ra.
Năng lượng của họ được tham gia vào việc đạt tới Delhi. Họ đã đạt tới Delhi;
bây giờ làm gì? Năng lượng này này có đó: cái gì đó phải được làm với năng lượng
này. Thế rồi họ tham gia vào cả nghìn lẻ một thứ.
Đặc trưng chính phải
được biết. Ai đó có giận là đặc trưng chính của mình, ai đó có lừa dối, ai đó
có bản ngã, ai đó có tham, ai đó có ghen, ai đó có sở hữu - mọi kiểu người khác
nhau. Nhưng nếu bạn đi tới Thầy, thầy chỉ nhìn thẳng vào bạn, và đặc trưng
chính của bạn gần như là hồn bạn. Bạn không biết hồn của bạn là cái gì khác,
nhưng đặc trưng chính của bạn có đó, bùng cháy.
Sherlock Homes có lần
đương đầu với Ts. Watson với phát biểu: "Ồ, ông tiến sĩ, tôi thấy ông đã
không mặc quần lót dài mùa đông."
"Đáng ngạc
nhiên," Watson được cho rằng đã đáp lại. "Làm sao ông đã suy ra điều
đó?"
"Sơ đẳng,"
Holmes vô song giải thích. "Ông đã quên mặc quần."
Khi có liên quan tới
tôi, bạn bao giờ cũng không có quần, nhớ lấy. Không có cách nào lừa tôi đâu;
tôi không bị lừa. Đôi khi tôi có thể không khiếm nhã thế, đôi khi tôi có thể lịch
sự; tôi có thể không nói với bạn điều tôi đang thấy trong bạn. Đôi khi tôi có
thể cảm thấy nó không đúng thời điểm. Nhưng, bất kì khi nào bạn tới tôi - và đó
là nghĩa của darshan - bất kì khi nào bạn tới và đương đầu với tôi, bạn là trần
trụi tuyệt đối với tôi. Tôi có thể không nói bất kì cái gì về nó. Tôi có thể đợi
tới thời điểm đúng. Hay tôi có thể không nói bao giờ, và tôi có thể bắt đầu làm
việc mà không nói điều đó; việc đó là tuỳ. Nhưng không có khả năng lừa dối.
Nếu bạn có thể lừa
tôi, thế thì tôi không thể là sự giúp đỡ nào cho bạn! Tôi có thể giúp đỡ chỉ vì
bạn không thể lừa được tôi.
Câu hỏi thứ ba:
Các tổ chức bao giờ cũng làm tôi kinh hoàng vì tôi cảm thấy có
cái xấu dựng sẵn, và có thể là cái xấu cần thiết. Hội Rajneesh là một tổ chức,
và có mọi khả năng trở thành một tổ chức rất mạnh. Thầy có thể nói cho tôi tại
sao hội này là cần thiết?
Vâng. Vì cái xấu là cần
thiết.
Câu hỏi thứ tư:
Tại sao chúng ta đeo một trăm linh tám hạt trên mala của chúng
ta? Điều này có thuộc vào thế giới tôn giáo nghi lễ không?
Có, nó thuộc vào tôn
giáo nghi lễ. Đừng trở nên nghi lễ, nhưng đừng trở nên phản nghi lễ nữa. Chút
ít nghi lễ là hay. Trở thành có tính nghi lễ là sai, nhưng chút ít nghi lễ là vừa
đẹp. Chút ít nghi lễ thêm vị cho cuộc sống. Nó cho vị mặn cho thức ăn của bạn,
nó cho mùi vị. Cuộc sống không có bất kì nghi lễ nào sẽ là cuộc sống rất nghèo,
nghèo nàn.
Bạn gặp ai đó trên đường
và bạn nói, "Xin chào"; đó là nghi lễ. Và người đó nói, "Anh khoẻ
không?" và bạn nói, "Khoẻ"; đó là nghi lễ. Bạn không khoẻ - người
đó biết, bạn biết, mọi người biết. Bạn gặp ai đó trên đường, bạn mỉm cười; đó
là nghi lễ. Bạn quan sát mà xem: bạn sẽ thấy rằng cuộc sống cần chút ít nghi lễ.
Nó làm cho cuộc sống chạy trơn tru, nó là việc bôi trơn. Nếu toàn thể cuộc sống
trở thành có tính nghi lễ, thế thì điều đó là nguy hiểm; thế thì bạn chỉ đang
ăn muối. Chút ít muối trong thức ăn là tốt, nhưng chỉ ăn muối là nguy hiểm. Bạn
sẽ chết. Nhưng bỏ muối hoàn toàn cũng nguy hiểm. Và bao giờ cũng nhớ điều này:
tôi không bao giờ chống lại bất kì cái gì một cách toàn bộ, và tôi không bao giờ
thiên vị bất kì cái gì một cách toàn bộ. Tôi bao giờ cũng giữ cân bằng.
Áo choàng cam, mala,
trái tim lồng ảnh: nghi lễ hồn nhiên... nhưng nó thêm hương vị. Nó cho bạn cảm
giác về cộng đồng. Và con người cần vài hư cấu để sống. Chân lí là quá nghiêm
khắc. Vâng, một ngày nào đó bạn sẽ trở nên có khả năng sống cùng chân lí, nhưng
ngay bây giờ, không. Bạn phải trải qua nhiều giai đoạn. Chỉ trong cú nhảy tối
thượng bạn có thể bỏ mọi hư cấu. Thế nữa bạn có thể không bỏ chúng, vì chúng là
đẹp trong bản thân chúng. Chúng không là thực, nhưng chúng là đẹp trong bản
thân chúng.
Tôi không chống lại
nghi lễ. Tôi đơn giản nói rằng nghi lễ không phải là tôn giáo, nghi lễ là nghi
lễ. Và chút ít nghi lễ bao giờ cũng là tốt: nó giữ cho bạn trong cân bằng, nó
giữ cho bạn lành mạnh. Bằng không mọi người bắt đầu đi vào các cực đoan. Có vài
người mà toàn thể tôn giáo của họ là nghi lễ, không có thực tại chút nào. Thế rồi
có Krishnamurti: toàn thể ý tưởng của ông ấy là phi nghi lễ. Không có thơ ca,
không hư cầu, không huyền thoại, không lời cầu nguyện, không thiền, không cái
gì - chỉ phát biểu trần trụi, trơ trụi về chân lí.
Tôi không tin vào các
cực đoan. Tôi muốn bạn nhớ người đi trên dây. Bao giờ cũng nhớ trong tâm trí:
người đi trên dây. Người đó là biểu tượng của sự sống. Người đó nghiêng sang trái,
cảm thấy rằng không được nếu người đó nghiêng thêm một chút người đó sẽ ngã; lập
tức người đó lấy cân bằng bằng việc nghiêng sang phải. Thế rồi người đó bắt đầu
ngả sang phải, lập tức người đó làm cân bằng bản thân mình lần nữa, nghiêng
sang trái. Người đó liên tục nghiêng từ trái sang phải, từ phải sang trái. Và
đó là cách người đó giữ bản thân mình ở giữa. Đây là điều huyền bí: để giữ ở giữa,
người đó phải nghiêng sang trái, người đó phải nghiêng sang phải. Để giữ ở giữa,
người đó phải rất phi logic - vì chỗ giữa là không cố định, nó là năng động. Sự
sống không cố định.
Cho nên bao giờ cũng
vậy, nếu bạn muốn giữ cho bản thân bạn được cân bằng, mạnh khoẻ, lành mạnh, bạn
sẽ phải nghiêng sang cả hai phía: lúc thì chút ít nghi lễ, lúc thì không nghi lễ;
lúc thì chút ít kinh sách, lúc thì không kinh sách; lúc thì chút ít tôn thờ,
lúc thì không tôn thờ; lúc thì chút ít lời cầu nguyện, lúc thì không lời cầu
nguyện. Theo cách này bạn sẽ trở thành người đi trên dây.
Và nhớ, tôi lặp lại lần
nữa: chỗ giữa không là tư thế tĩnh tại. Bạn không thể chỉ đứng đó. Bạn không thể
nói với người đi trên dây, "Sao anh liên tục nghiêng theo cách này cách
kia vậy? Sao có mọi nỗ lực này? Cứ đứng đó ở giữa đi!" Thế thì anh ta sẽ
ngã. Nếu bạn tĩnh tại bạn sẽ chết.
Sự sống là quá trình
- năng động, như sông. Đi và quan sát sông. Lúc thì nó chảy lên bắc, lúc thì nó
chảy sang đông, lúc thì nó chảy về nam, và liên tục nghiêng về cả hai phía. Và
một ngày nào đó nó đạt tới đại dương.
Mọi thứ được chấp nhận
theo tỉ lệ.
Câu hỏi thứ năm:
Tôi nghe nói có một phòng trong đạo tràng tên là: Văn phòng của
người dụ dỗ lớn những người già. Người già là già thế nào?
Câu hỏi này là từ
Astha.
Bây giờ, đó là điều rất
có tính kĩ thuật, nhưng tôi sẽ cố cho bạn quan niệm của người thế tục. Và tôi sẽ
cho bạn địa chỉ đúng nơi bạn có thể tìm ra ý kiến chuyên gia và nhiều thông tin
hơn.
Vâng, có một tổ chức
bí mật ở đây trong đạo tràng này có tên là SIN, s-i-n. "S" viết tắc
cho dụ dỗ, dụ dỗ vào tính chất tân sannyas. Đó là cái tên của tổ chức này, SIN.
Và có ba nhánh của tổ chức này: dành cho bé em, và dành cho người già, và dành
cho những người ở giữa. Với bé em, mãi cho tới tuổi mười bốn - vì vào lúc đó
chín muồi dục xảy ra, và đứa bé không còn là đứa bé nữa. Thực ra, nó sẵn sàng tạo
ra bé em mới, cho nên nó không thể là bé em. Cho nên bạn có thể làm ra đường
phân ranh - mười bốn tuổi là đường phân chia cho bé em; sau sinh, mười bốn năm.
Trước chết, mười bốn năm là giới hạn cho người già. Nếu bẩy mươi năm là khoảng
sống trung bình, thế thì năm mươi sáu là đường phân chia cho người già. Và ở giữa
là mọi người khác.
Cho nên ba lĩnh vực tồn
tại, ba nhánh của SIN: cho bé em, Siddhartha và Purva chăm nom; cho người ở giữa,
Teertha và Maneesha; cho người già, Paritosh và Parijat.
Nhưng phân biệt này về
người già, người ở giữa và bé em, chỉ áp dụng được ở đây. Ở Mĩ chỉ có hai phân
biệt: bé em và người già. Người ở giữa không tồn tại. Đó là điều kì lạ mà đã xảy
ra ở Mĩ. Mọi người cố vẫn còn là bé em càng lâu như họ có thể. Họ liên tục đẩy
đường phân chia này: năm mươi, và dầu vậy họ vẫn là bé em, năm nhăm, và dầu vậy
họ vẫn là bé em, và năm sáu, và họ vẫn là bé em. Và đến ba mươi mốt tháng mười
hai, họ là năm mươi sáu, và họ vẫn là bé em.
Khi họ không thể đẩy
thêm được nữa, khi điều đó là không thể được, họ đơn giản trở thành người già.
Họ đi thẳng từ bé em sang người già.
Tôi đã nghe nói về một
người bán hàng đã thành công, người bán hàng từ nhà nọ sang nhà kia. Mọi đồng
nghiệp của anh ta đều bị ngạc nhiên vì họ đã bán cùng món hàng, nhưng không
thành công thế. Anh ta kiếm được gần gấp mười lần điều họ kiếm được. Cho nên họ
tổ chức bữa tiệc cho anh ta, và hỏi anh ta, "Xin ông kể về bí mật của
ông." Anh ta nói, "Chẳng có gì mấy cả, nó là đơn giản. Ngay cả mụ phù
thuỷ già, đàn bà sáu mươi, tàn tạ, ra mở cửa, tôi đều nói: "Bé em ơi, mẹ
em có nhà không? Và điều đó có tác dụng! Và tôi lập tức được đón chào."
Nước Mĩ đã phát rồ. Mọi
giới hạn tự nhiên đã biến mất. Từ thơ ấu, mọi người đơn giản chuyển vào lão
suy. Đó là lí do tại sao vấn đề lớn về kẽ hở thế hệ đã nảy sinh - vì không có
người ở giữa để nối họ; chiếc cầu bị gẫy.
Người Mĩ đang phát rồ.
Hệt như người già Italy đã nói... Nhưng tôi phải không đoán trước. Đầu tiên tôi
phải kể cho bạn một giai thoại.
Wallace Reyburn, tác
giả cuốn Some Of It Was Fun, đi vào Naples, Italy, với quân đội chiến thắng những
người đã tống quân Quốc xã đi gần cuối Thế chiến hai. Dân bản địa duyên dáng đề
nghị giới thiệu ông ấy với một bạn gái ở nhà.
"Cô ấy đẹp
không?" Reyburn hỏi.
"A, đẹp a! đẹp
a!" dân bản địa nhiệt tình.
"Trẻ
không?"
"Si! Si!
Si!"
"Cô ấy có trinh
bạch không?" Reyburn kiên trì.
Dân bản địa chuyển
sang nhìn anh ta với vẻ kinh tởm, nhận xét, "Những người Mĩ và Canada này
toàn bọn rồ."
Những giới hạn tự
nhiên bị quên đi, những thứ tự nhiên bị quên đi. Ở Mĩ phân biệt này có thể
không áp dụng được, nhưng ở đây... Và ngoại trừ Mĩ, mọi nơi trên thế giới đây
là ba phân ranh giới: bé em - người chưa quan tâm tới dục; và người già - người
đã trưởng thành ra khỏi nó; và những người ở giữa - người còn lang thang, người
vẫn đi trên dây.
Và tất nhiên, bé em
có thể chuyển đổi bé em... cho nên Siddhartha, bé Siddhartha và Purva. Ngay bây
giờ bé Siddhartha đang du hành ở Mĩ, cố chuyển đổi các bé em ở đó - vì đó là nước
mà số lớn nhất các bé em tồn tại. Và với những người ở giữa, Teertha và
Maneesha chịu trách nhiệm của SIN; và với người già, Parijat và Paritosh.
Cho nên, Astha, nếu bạn
thực sự muốn ý kiến chuyên gia, rất có thông tin, bạn tới Paritosh đi. Anh ấy
chịu trách nhiệm. Và ngay bây giờ anh ấy rất bận, vì nhiều bố mẹ đã tới nhân dịp
Christmas, và anh ấy đang dụ dỗ họ vào tính chất tân - sannyas. Và để giúp mọi
người, ai đó phải dán thông báo ở cửa nhà mình; đó là cách câu hỏi này đã nảy
sinh. Ai đó đã đặt thông báo lên cửa nhà của Paritosh: Văn phòng của người dụ dỗ
lớn với những người già - chỉ để giúp mọi người, để cho những người muốn tìm
văn phòng này có thể tìm thấy nó dễ dàng.
Câu hỏi thứ sáu:
Thầy có thái độ thế nào với tiền?
Tôi đã sống không có
tiền, tôi đã sống có tiền, và tôi có một thú nhận cần đưa ra: sống có tiền bao
giờ cũng tốt hơn là sống không tiền. Tiền là hữu dụng. Người ta không nên bị nó
dùng, có vậy thôi. Tôi không chống lại tiền; nó nên được dùng. Nó là sự can thiệp
tiện dụng, tốt. Nó giúp đỡ. Nó cực kì hữu dụng; nhưng dùng nó, đừng bị nó dùng.
Tiền không nên là chủ
của bạn; bạn phải là chủ, có vậy thôi. Và nếu bạn phải chọn, thế thì gợi ý của
tôi là: bao giờ cũng chọn ở cùng tiền. Tôi không nói rằng bạn sẽ hạnh phúc hơn;
tôi chỉ nói rằng bạn sẽ có nhiều chọn lựa hơn để chọn khổ của bạn theo tim của
bạn.
Người nghèo không có
mấy chọn lựa: người đó phải khổ, dù khổ xảy ra là bất kì cái gì. Người giầu có
nhiều chọn lựa hơn. Người nghèo phải khổ theo cách giới hạn. Người giầu khổ một
cách vô giới hạn: người đó có thể khổ ở đây, người đó có thể khổ ở New York,
người đó có thể khổ ở London, người đó có thể khổ ở Bắc Kinh. Người đó có toàn
thế giới để khổ. Và sớm hay muộn, người đó sẽ khổ trên mặt trăng và sao Hoả.
Người đó có nhiều tự do hơn, và tự do là tốt.
Nếu bạn nghèo bạn phải
khổ về một đàn bà; nếu ban giầu bạn phải khổ với nhiều đàn bà. Nó mở ra những
cánh cửa. Cho nên nếu bạn hỏi tôi, tôi sẽ gợi ý rằng nếu bạn định chọn sống có
tiền hay không có tiền, tôi sẽ nói sống có tiền. Điều đó sẽ cho bạn nhiều kinh
nghiệm hơn, nó sẽ mang bạn tới Thượng đế sớm hơn - vì bạn sẽ sớm bị mệt mỏi
hơn.
Người nghèo không bao
giờ mệt mỏi vì tiền, nhớ lấy. Vì người đó không có tiền - làm sao bị mệt mỏi về
cái gì đó mà bạn không có? Người nghèo bao giờ cũng khao khát và ham muốn và mơ
về tiền. Chỉ người giầu được kết thúc với tiền. Thực ra, đó là định nghĩa về
người giầu: người được kết thúc với tiền, người đó là người giầu. Người đó đã
biết, người đó đã thấy tiền có thể cho cái gì. Và bây giờ người đó muốn có cái
gì đó nhiều hơn mà tiền không bao giờ có thể cho.
Tôi không nói tiền có
thể cho bạn Thượng đế, hay an bình, hay hạnh phúc. Nhưng có những người ngu...
Một mahatma tới gặp
tôi vài năm trước, và ông ấy nói, "Tôi đã từ bỏ tiền vì qua tiền ông không
thể có phúc lạc." Nhưng tôi nói, "Ai bảo ông, ngay chỗ đầu tiên, rằng
ông sẽ có phúc lạc? Qua tiền ông có thể có nhà đẹp. Ai bảo ông rằng ông sẽ có
phúc phúc lạc? Ai đã bảo ông rằng ông sẽ có hạnh phúc? Ông sẽ có xe lớn."
Có những người ngu
mong đợi rằng qua tiền phúc lạc sẽ xảy ra. Thế rồi họ trở nên vỡ mộng một ngày
nào đó. Tiền không sai; ảo tưởng của họ, phóng chiếu của họ, là sai. Tiền không
phải là lỗi. Nếu bạn đi và thử vắt cát ra dầu, và dầu không ra từ nó, bạn sẽ
nói rằng cát có lỗi sao? Bạn đã ngu, bạn đã đần. Ngay chỗ đầu tiên, ai đã bảo bạn
rằng bằng việc vắt cát bạn sẽ có được dầu?
Tiền không thể cho bạn
phúc lạc, không thể cho bạn an bình, không thể cho bạn Thượng đế, không thể cho
bạn thiên đường. Nhưng để đi tới biết điều này, người ta phải có tiền. Thế thì
bạn trở nên nhận biết rõ ràng về tiền có thể cho cái gì và tiền không thể cho
cái gì.
Khi một người đã biết
tiền có thể cho cái gì, nỗ lực của người đó bắt đầu chuyển ra ngoài tiền, bên
ngoài thế giới. Tiền là phát minh hay, một trong những phát minh quan trọng nhất
mà con người đã từng làm, chỉ đi sau ngôn ngữ - thứ nhất là ngôn ngữ, thứ hai
là tiền. Đây là hai nền móng quan trọng nhất cho văn minh, xã hội, văn hoá.
Tôi không chống lại
nó; tôi đơn giản nói tiền có thể cho cái gì và tiền không thể cho cái gì. Nếu bạn
nghĩ rằng bằng việc tích trữ tiền, một ngày nào đó bạn sẽ đột nhiên trở nên có
tính thiền, thế thì bạn là kẻ ngu. Không phải bởi việc tích trữ tiền mà bạn sẽ
trở nên có tính thiền đâu. Và nhớ, không phải bởi việc từ bỏ tiền mà bạn sẽ trở
nên có tính thiền. Đây là hai loại người ngu. Đầu tiên họ nghĩ rằng qua tiền họ
sẽ có được Thượng đế, thế rồi một ngày nào đó họ nghĩ rằng bằng việc từ bỏ tiền
họ sẽ có được Thượng đế - nhưng trong cả hai trường hợp họ vẫn còn hướng theo
tiền.
Thượng đế chẳng liên
quan gì tới tiền. Bạn có thể có Thượng đế với nhiều tiền như bạn muốn, và bạn
có thể có Thượng đế mà không có tiền, không có nhiều tiền như bạn muốn. Thượng
đế chẳng liên quan gì tới tiền. Người giầu có thể trở nên có tính thiền, người
nghèo có thể trở nên có tính thiền. Nhưng việc hiểu của tôi là thế này: rằng nếu
người nghèo muốn trở nên có tính thiền, người đó sẽ cần thông minh vô cùng - vì
người đó sẽ phải thấy cái vô tích sự của tiền, điều mà người đó không có. Người
đó sẽ cần thông minh vô cùng.
Kabir phải đã là
thông minh vô cùng - tôi nghĩ thông minh hơn cả Phật và Mahavir. Lí do của tôi
để nói vậy là thế này: Phật đã có tiền, Mahavir đã có tiền. Nếu họ trở nên
chán, điều đó là đơn giản, điều đó là logic. Nó là đơn giản như "hai cộng
với hai là bốn." Nếu Phật mà không từ bỏ cung điện, thế thì điều đó chắc
đã chứng tỏ chỉ một điều: rằng ông ấy đã là ngu xuẩn. Nếu ông ấy đã từ bỏ, điều
đó không chứng tỏ rằng ông ấy đã rất thông minh, điều đó đơn giản chứng tỏ
thông minh trung bình. Nhưng Kabir, Christ, Mohammed - họ là người thông minh
hơn. Họ không có tiền, họ không có bất kì cái gì,và dầu vậy họ đã trở nên nhận
biết rằng tiền là vô dụng. Họ đã không có vương quốc lớn, và không có nó họ đã
từ bỏ nó. Họ phải đã là người rất sắc bén, tỉnh táo vô cùng. Họ có thể thấy qua
mọi điều mà họ đã không có. Sự trong suốt của họ, sự sáng tỏ của họ, đã là vô
cùng, không thể tin được. Nếu người nghèo muốn có tính tôn giáo, người đó sẽ cần
thông minh lớn. Nếu người giầu muốn có tính tôn giáo, người đó chỉ cần thông
minh trung bình.
Cho nên, nếu người
nghèo trở nên có tính tôn giáo, người đó là hiền nhân lớn. Và nếu người giầu
không trở nên có tính tôn giáo, người đó là người ngu, đần.
Câu hỏi cuối cùng:
Mỗi ngày khi tôi rời khỏi thính phòng Trang Tử, tôi thấy ba áo
choàng trắng treo ở phòng giặt. Vậy mà tôi không bao giờ thấy thầy mặc nhiều
hơn một áo choàng. Tôi có nghi ngờ rằng thầy thực tại là một trong bộ ba. Điều
này chắc sẽ giải thích làm sao thầy liên tục mâu thuẫn với bản thân thầy trong
những bài giảng kế tiếp, và xuất hiện ở nhiều chỗ đồng thời.
Vậy, bạn đã tìm ra nó
rồi. Bây giờ giữ nó là bí mật và đừng nó nó cho bất kì người nào. Điều đó là
đúng; tôi phải thừa nhận. Khi bạn đã tìm ra, tôi phải thừa nhận. Điều đó là
đúng - tôi là người ba ngôi, ba ngôi như tôi đang nói tới: bố, mẹ, con trai.
Và vâng, điều đó là
đúng. Đó là lí do tại sao dễ dàng thế cho tôi tự mâu thuẫn với bản thân tôi:
lúc thì bố đang nói, lúc thì mẹ, và lúc thì con trai. Bạn sẽ thấy ba sông hợp lại
trong tôi. Nó là sangam. Nó là điểm hợp lưu của ba sông, treveni, ba ngôi,
trimurti. Tôi có ba mặt.
Đó là lí do tại sao với
tôi dễ dàng thế để di chuyển qua mọi truyền thống - vì chỉ có ba truyền thống
trên thế giới. Có một đơn vị rất cơ bản: bố, mẹ, và con trai. Đó là lí do tại
sao sẽ khó cho bạn làm ra triết lí cố kết từ các khẳng định của tôi. Bạn sẽ phải
có thông minh lớn để thấy sự cố kết, bằng không mâu thuẫn là rất hiển nhiên.
Khi tôi nói như người
bố, tôi nói như người bố - đầy thẩm quyền. Khi tôi nói như người mẹ, tôi nói
như người mẹ - phi thẩm quyền, yêu thương. Khi tôi nói như người bố tôi ra lệnh
cho bạn, chỉ huy bạn. Thế thì tôi là một Moses với mười lời răn. Khi tôi là người
mẹ tôi thuyết phục bạn, tôi không ra lệnh cho bạn. Thế thì tôi không phải là một
Moses; thế thì tôi giống một Krishna nhiều hơn. Ông ấy thuyết phục Arjuna, ông ấy
thuyết phục theo cả nghìn lẻ một cách - rất thân thiện, rất đáng yêu. Dần dần,
ông ấy mang anh ta vào. Và khi tôi nói như con trai, tôi nói nổi dậy, cách mạng.
Thế thì tôi nói như Christ, như Phật.
Và tôi là cả ba - và
tôi muốn bạn cũng là cả ba. Là một là không rất giầu có. Là cả ba cùng nhau là
rất giầu có.
Và thực là câu hỏi cuối cùng:
Điều vô nghĩa đáng ngạc nhiên này là gì về việc thầy không có sự
lôi cuốn?
Đúng - điều đó là
đáng ngạc nhiên và điều đó là vô nghĩa. Làm sao nó có thể vậy - tôi, mà không
có lôi cuốn sao? Nhưng bây giờ mọi thứ có thể là dễ dàng. Bây giờ bạn đã hiểu
nguyên lí của ba ngôi. Và tôi bảo bạn rằng có ba kiểu Thầy: người lôi cuốn, người
phương pháp và người tự nhiên. Bố là kiểu lôi cuốn, mẹ là kiểu phương pháp, con
trai là kiểu tự nhiên. Từ "tự nhiên - natural" bắt nguồn từ một gốc
có nghĩa "từ việc sinh".
Chắc chắn vậy, bạn là
đúng: điều đó là đáng ngạc nhiên và nó là vô nghĩa. Một trong các phần của tôi
có tính lôi cuốn, một phần của tôi có tính tự nhiên. Và đó là cách nó phải vậy.
Thầy hoàn hảo phải là cả ba, đồng thời.
Cho nên xin bạn, nếu
tôi nói cái gì đó, bây giờ bạn có thể phân loại nó ra. Bạn có thể có ba ngăn
kéo: bố, mẹ, và con trai.
Và bạn có thể liên tục
thu thập, và mọi thứ sẽ được phân loại ra, được hình dung ra dễ dàng, đơn giản.
Và đừng hỏi tôi "Tại sao thầy đã nói điều đó hôm nào đó?" vì bạn
không hỏi cùng một người. Và nó không phải là hình tướng dễ dàng thế như nó
trong giai thoại này. Để tôi kể cho bạn:
Trong Kho tàng văn
hoá dân gian Do Thái của vùng Nathan Asubel xuất hiện câu chuyện về người thuyết
giảng nổi tiếng của vùng Dubno, khi người đánh xe của ông ấy dừng lại dọc đường
để đọc bài giảng về cây chà và và nói, "Thưa giáo sĩ, xin cho tôi một ân
huệ. Trong một lần tôi muốn là người nhận mọi tôn vinh và chú ý, để xem nó cho
cảm giác giống cái gì. Vì một cam kết này, xin đổi quần áo cho tôi. Ông sẽ là
người đánh xe, và để tôi là giáo sĩ."
Người thuyết giảng, một
hồn vui vẻ và hào phóng, cười và nói, "Được - nhưng nhớ cho, quần áo không
làm nên giáo sĩ. Nếu ông được yêu cầu giải thích lối chuyển khó khăn của Luật,
thấy rằng ông không làm bản thân ông thành trò cười."
Việc đổi quần áo được
thực hiện. Khi tới điểm đến của họ, giáo sĩ giả được đón chào với sự cuồng nhiệt
ầm ĩ, và hiển nhiên ông ta đã yêu thích mọi phút giây của điều đó. Tuy nhiên
chung cuộc, khoảnh khắc kinh hoàng tới khi một câu hỏi cực kì thủ đoạn được đặt
cho anh ta. Anh ta nhận văn bản một cách cao quí.
"Các ông là nhiều
học giả!" anh ta la lối. "Đây là vấn đề khó nhất mà các ông có thể hỏi
tôi sao? Tại sao vậy, điều này là đơn giản thế, ngay cả người đánh xe của tôi cũng
có thể giải thích nó cho các ông!" Thế rồi anh ta gọi người thuyết giảng của
vùng Dubno: "Anh đánh xe, lại đây một chút, và làm sáng tỏ Luật cho những
anh chàng có đầu óc đờ đẫn này."
Điều này không dễ thế
cho tôi - vì khi tôi ở đây hai người kia không thể có được. Tôi không thể gọi:
"Lại đây và giải thích điều này cho tôi." Cho nên xin bạn, đừng bao
giờ nêu ra bất kì câu hỏi nào về mâu thuẫn. Bất kì cái gì tôi đã nói ngày nào
đó đều được kết thúc rồi; tôi được kết thúc với nó. Tôi không nhìn lại sau, tôi
đi lên trước.
Và không có nhu cầu
lo nghĩ về nó. Bất kì cái gì tôi đang nói ngay bây giờ là chân lí; hiện tại là
chân lí, quá khứ là chết. Mọi khẳng định đó về quá khứ là chết. Khoảnh khắc tiếp,
lần nữa, chân lí sẽ có hình tướng riêng của nó. Thế thì đừng mang khoảnh khắc
này cùng bạn.
Đây là toàn thể giáo
huấn của tôi: không mang quá khứ và chỉ còn lại là thực cho khoảnh khắc này. Thế
thì sẽ không có mâu thuẫn. Không có gì. Mâu thuẫn chỉ xuất hiện vì bạn được huấn
luyện quá logic, và tôi là người phi logic. Toàn thể logic của tôi là logic của
phi logic. Tôi là người phi lí.
Vâng, tôi là ba,
nhưng xin đường nói điều đó cho bất kì ai.
Xem Chương 7 – Quay Về Mục Lục
0 Đánh giá