Chương 11. Có gì trong cái tên?

Sống Thiền - Osho

Bài nói về Thiền

Chương 11. Có gì trong cái tên?

Osho kính yêu

Kyozan hỏi Sansho, "Tên ông là gì?"

Sansho nói, "Ejaku."

Kyozan nói, "Ejaku là tên tôi chứ!"

Sansho nói, "Tên tôi là Enen!"

Kyozan cười toàn tâm.

Setcho nói điều đó như thế này:

Cả hai hiểu thấu, cả hai xả ra - bạn bè thế!

Cưỡi hổ - kĩ năng tuyệt diệu!

Tiếng cười kết thúc, họ đi không dấu vết.

Cảm động vô hạn, để nghĩ về họ!

Osho ơi,

Cái gì có trong tên?

Và câu hỏi thứ hai:

Nó đã là việc làm nhẹ người thế khi thầy bảo Niskriya đánh tôi đêm hôm nọ cả vì là "đúng" cũng như là "sai."

Việc nhẹ người khi thấy rằng đúng và sai không có chỗ ở đây đã kéo dài mãi cho tới đêm qua khi tôi xoay xở dán nhãn bản thể tôi là "sai" về trí tuệ, và toàn thể trò chơi ngu xuẩn lại bắt đầu.

Phải là cực kì đẹp làm sao để sống trong một thế giới nơi không có đúng và không có sai.

Maneesha, tên và hình dạng là hai điều quan trọng nhất cần được hiểu, bởi vì chúng ta sống trong thế giới của tên và hình dạng. Cả hai đều là ảo tưởng, cả hai đều là bịa đặt. Cả hai đều nhân tạo, do con người chế ra. Thực tại không có tên và không có hình dạng. Nếu điều này được hiểu, thế thì đối thoại Thiền nhỏ này sẽ không khó hiểu.

Điều rất phi thường của Kyozan là hỏi tên của Sansho. Cả hai đều là những người chứng ngộ, thức tỉnh. Nó là phi thường, bởi vì hỏi tên là hỏi về ảo tưởng và cái không tinh tuý.

Hỏi tên là hỏi về cái bịa đặt, không phải là cái tồn tại.

Bạn được sinh ra không có tên.

Bạn có tên không?

Tên chỉ được cho bạn - bạn chưa bao giờ có tên nào. Nó chỉ là cái nhãn, bạn có thể đổi nó bất kì khoảnh khắc nào bạn muốn. Nó không có tính thực chất trong nó; do đó một thầy lớn như Kyozan, hỏi thầy khác cùng tầm cỡ, Sansho, tên ông ấy, là đối thoại rất phi thường.

Kyozan hỏi Sansho, "Tên ông là gì?"

Rõ ràng trong đối thoại này bạn sẽ không thể nào tìm ra bất kì triết lí lớn nào. Bởi vì toàn thế giáo dục của chúng ta có tính trí tuệ, dựa trên tên và hình dạng, chúng ta coi như đương nhiên là mọi người đều có tên.

Việc hỏi tên của Kyozan có ý nghĩa ngay chỗ đầu tiên, "Ông đã thức tỉnh chưa hay vẫn còn ngủ trong thế giới của tên và hình dạng? Ông đã nhận ra rằng ông là không tên, vô danh không? Ông có thấy điều đó không, rằng ông không là ai đặc biệt cả?" Một câu hỏi rất đơn giản, vậy mà nó chứa ý nghĩa mênh mông - nhưng chỉ dành cho những người có thể hiểu được ngôn ngữ của Thiền. Với những người khác nó rất bình thường. Mọi ngày bạn đều hỏi mọi người, "Anh tên là gì?"

Sansho có thể đã nói, "Tên tôi là Sansho"; thế thì nó chắc đã không phải là đối thoại lớn. Nhưng Sansho nói, "Tên tôi sao? - tên tôi là Ejaku!"

Thay vì phủ nhận, nói rằng "Tôi không có tên"... vì ngay cả nói rằng "Tôi không có tên" là chấp nhận thực tại của tôi, cái vô danh của tôi. Nhưng ông ấy không thể bị mắc vào cái lưới mà Kyozan đã tung ra.

Đây là trò chơi Thiền. Khi hai thầy gặp gỡ, họ hỏi câu hỏi, họ trả lời câu hỏi, họ khiêu khích tiếng gầm của sư tử lẫn nhau.

Sansho nói, "Tên tôi là Ejaku."

Ejaku không phải là tên ông ấy; Ejaku là tên của Kyozan. Trước khi ông ấy trở nên chứng ngộ, trước khi ông ấy được khai tâm, tên thường dùng của ông ấy là Ejaku. Thầy ông ấy sau khai tâm đã cho ông ấy cái tên Kyozan.

Sansho đã chơi hay; ông ấy nói, "Tên tôi là Ejaku."

Đối thoại Thiền phải tự phát, kì quặc, bất thần, không mong đợi. Sansho đang nói cái gì đó mà Kyozan chắc đã không mong đợi chút nào. Ông này phải đã quên tên riêng của mình từ lâu trước đây. Nhiều năm trước khi ông ấy được khai tâm, đó đã là tên của ông ấy được bố mẹ cho. Nghe Sansho nói, "Tên tôi là Ejaku," Kyozan nói, "Ejaku à? Ejaku là tên tôi chứ!"

Sansho nói, "Tên tôi là Enen!"

Kyozan cười toàn tâm, vì Enen cũng là tên của Kyozan. Đó là tên của ông ấy trong thời thơ ấu, tên riêng. Ejaku là tên chính thức, Enen là tên riêng được dùng trong gia đình, với bạn bè.

Kyozan cười toàn tâm vì ông ấy có thể thấy cảm nhận lớn lao và sáng suốt của Sansho. Sansho đã không trả lời câu hỏi về bản thân ông ấy chút nào. Thay vì nói thẳng thắn và nói, "Tên tôi là Sansho"... Điều đó chắc đã là sai.

Không tên là đúng. Mọi tên là hư cấu.

Chuyện xảy ra là trong năm nào đó một vài năm trước, Mĩ tổ chức kỉ niệm ngày sinh của Lincoln trên qui mô lớn. Có lẽ thời gian nào đó đã qua, một trăm năm hay hai trăm năm. Trong buổi lễ này một người được chọn để đóng vai của Abraham Lincoln. Từ khắp nước Mĩ nhiều người đã xin đóng, những người trông hơi chút giống Lincoln, nhưng một người đơn giản gây ngạc nhiên. Ngay cả Lincoln chắc cũng gặp khó khăn nếu ông ấy gặp anh chàng này. Anh a giống Lincoln nhiều hơn bản thân Lincoln. Anh ta được chọn.

Đó là lễ kỉ niệm dài cả năm và người này phải đi cùng toán kịch khắp nước, tới mọi thành phố lớn, để đóng vai Abraham Lincoln. Anh ta đã nhập vai này giỏi thế... anh ta có vẻ tuyệt đối giống Lincoln, nhưng điều đó là không đủ. Lincoln hơi nói lắp, thỉnh thoảng ông ấy nói lắp. Người này học cách nói lắp. Rất khó học. Nói lắp mà học không nói lắp đã là khó rồi, nhưng học để nói lắp khi bạn không nói lắp thậm chí còn khó hơn! Nhưng anh ta đã làm tốt.

Một chân của Lincoln dài hơn chân kia, cho nên ông ấy đi tập tễnh. Và anh chàng này xoay xở qua xoa bóp và kéo dài một chân. Cuối cùng anh ta xoay xở được, và anh ta bắt đầu đi tập tễnh như Lenin...

(Tiếng cười do đổi tên bất thần gợi ra sự nhấp nhửng giải thích.)

Tôi quên mất, vì Lenin cũng có một chân dài và một chân ngắn. Đó là tương tự duy nhất giữa hai người vĩ đại này...

Trong một năm người này đóng vai mọi ngày và khi năm đó chấm dứt, dịp lễ đi tới chấm dứt. anh ta về nhà vẫn tập tễnh, nói lắp - mọi người nghĩ rằng anh ta đùa - trong trang phục mà Abraham Lincoln thường mặc một trăm năm trước. Một giờ trôi qua, hai giờ trôi qua; thế rồi gia đình nói, "Bây giờ thế là đủ rồi, ra khỏi bộ trang phục này và là bản thân anh đi!"

Anh ta nói, "Tôi là bản thân tôi mà, tôi là Abraham Lincoln."

Họ nói, "Đừng mang chuyện đùa này đi quá xa."

Anh ta nói, "Tôi không đùa đâu. Ai bảo tôi đùa?"

Gia đình đâm lúng túng. Họ cố thuyết phục anh ta.

Anh ta nói, "Mọi người có thể thấy chân tôi, mọi người có thể thấy ngôn ngữ của tôi, mọi người có thể thấy trang phục của tôi; đó là bằng chứng hiển nhiên rằng tôi là Abraham Lincoln. Sao mọi người làm phiền tôi? Mọi người chả mất cái gì cả!"

Họ nói, "Chúng tôi không mất gì, nhưng điều đó có vẻ kì quái - anh chỉ là một diễn viên, anh đã quên rồi sao?"

Anh ta nói, "Cái gì? Ai bảo mọi người tôi là diễn viên? Tôi đã là tổng thống Mĩ!"

Thế rồi họ nghĩ rằng anh ta đã hâm hâm rồi. Họ đem anh ta tới nhà phân tâm. Khi nhà phân tâm thấy Abraham Lincoln vào trong văn phòng của mình, ông ấy đứng dậy. Anh ta giống Abraham Lincoln tới mức ngay cả nhà phân tâm cũng quên mất rằng Lincoln đã bị bắn chết cả trăm năm trước rồi! Thế rồi ông ta nhận ra...

Gia đình của người này tới và nói, "Anh ta đã diễn kịch; bây giờ điều đó đã đi vào trong tâm trí anh ta rằng anh ta là Abraham Lincoln, và chúng tôi đã từng cố gắng theo đủ mọi cách có thể nhưng anh ta không nhúc nhích lấy một li. Cho nên chúng tôi đã mang anh ta tới ông."

Nhà phân tâm thử, nhưng rất khó. Bạn có thể làm được gì? Người này nói, "Điều này thực lạ. Tôi là Abraham Lincoln; sao mọi người cứ theo tôi? Mọi người đều có tên, tôi có tên, tên tôi là Abraham Lincoln. Cái gì sai trong việc đó? Tôi đi tập tễnh, tôi nói lắp, tôi dùng ngôn ngữ đã được dùng từ hàng trăm năm trước... mọi người có thể đo chiều cao của tôi. Trong một năm liên tục tôi đã từng đi khắp nước. Chả ai phản đối cả."

Mới vài năm trước, các nhà khoa học đã làm ra máy phát hiện nói dối, được dùng trong toà án. Nó là cái máy nhỏ; nó được giấu dưới ghế. Kẻ tội phạm ngồi trên ghế, quan toà hỏi các câu hỏi và máy phát hiện nói dối được giấu trong chiếc ghế liên tục làm ra đồ thị, cũng như điện tâm đồ. Chừng nào người này còn nói thật, điện tâm đồ làm ra một đồ thị rất đơn giản, trơn nhẵn và hài hoà. Khoảnh khắc người này nói dối, đồ thị đi ra khỏi rãnh đó.

Nhà phân tâm này nghĩ rằng thử dùng đồ thị đó cho anh chàng này may ra có thể tốt; ông ấy có cái máy ấy trong văn phòng. Đầu tiên, mọi sự được hỏi về điều bạn không thể nói dối được, để cho đồ thị có thể được điều chỉnh. Chẳng hạn, "Đồng hồ trên tường chỉ mấy giờ?" Một cách tự nhiên, làm sao bạn có thể nói dối được? - mọi người có thể thấy lúc đó là mấy giờ.

Nhà phân tâm hỏi, "Anh thấy bao nhiêu ngón tay trên bàn tay tôi?" Môt cách tự nhiên bạn không thể nói dối được. Những câu hỏi đơn giản trong đó không thể nào nói dối được, cho nên đồ thị có thể trở nên hài hoà, và thế rồi đột nhiên ông ấy hỏi, "Anh nghĩ gì, có đúng rằng anh là Abraham Lincoln không?"

Và anh ta nói, "Tất nhiên rồi." Và đồ thị vẫn trôi đo không có thay đổi gì. Ngay cả nhà phân tâm cũng không thể tin được vào mắt mình rằng người này đã không chỉ trở nên bị đồng nhất về tâm trí với Abraham Lincoln, nó thậm chí đã đạt tới nhịp tim của anh ta. Anh ta bị lôi từ nhà phân tâm này sang nhà phân tâm khác. Cuối cùng anh ta trở nên mệt mỏi. Anh ta nói, "Điều này là ngu xuẩn, tại sao tôi cứ bị quấy rầy không cần thiết?"

Nhưng cả làng trở nên quan tâm. Mọi người đều nói với anh ta, "Anh không phải là Abraham Lincoln. Quên mọi chuyện về điều đó đi. Điều đó chỉ là diễn kịch."

Ai đó báo cáo cho toà án rằng người này đang lừa dối. Anh ta bị mang ra toà. Thấy tình huống này... anh ta phát mệt. Anh ta được đặt lên cái máy phát hiện nói dối lần nữa, và khi được hỏi, "Anh là ai?" anh ta nói, "Tôi không phải là Abraham Lincoln, tôi phát mệt về điều đó rồi." Nhưng đồ thị nói, "Không, anh ta là vậy." Đồ thị không chấp nhận việc phủ nhận của anh ta về việc là Abraham Lincoln vì anh ta chỉ phủ nhận về mặt trí tuệ. Sâu bên dưới anh ta biết anh ta là ai. Đồ thị lấy ra chính nhịp đập tim, cảm giác bên trong nhất của bạn, không phải là điều bạn nói nhưng là điều bạn cảm.

Chúng ta tất cả đều trở thành những cái tên, nhưng chúng ta được sinh ra không tên và chúng ta sẽ chết đi không tên. Nhưng cách thức lừa dối thế giới là bạn sẽ sống với cái tên và thậm chí khi bạn chết, mọi người sẽ để tên của bạn lên mộ bạn. Không có cái tên như vậy đã bao giờ như một thực tại; nó là hư cấu. Thực tại không tên tồn tại, thực tại không tên thay đổi hình dạng của nó, nhưng nấm mồ sẽ mang cái tên trong nhiều năm, chừng nào nó còn lại, cái đại diện cho không ai cả.

Kyozan khi hỏi Sansho, "Tên ông là gì?" là đang khiêu khích ông này. Nếu ông này nói, "Sansho," thế thì ông này đã không nhận ra thực tại không tên. Nếu ông này nói, "Tôi không là Sansho," thế thì câu hỏi nảy sinh, "Ông là ai? - Ông phải là ai đó."

Ngay cả trong phủ nhận ông ấy đang chấp nhận tính ai đó; phải có cái tên khác nào đó: "Nói nó đích xác ra đi - tên ông là gì?"

Nhưng Sansho không bị mắc vào trò chơi của Kyozan. Ông ấy có cùng tính cảm nhận và sáng tỏ; ông ấy đảo ngược toàn thể quá trình này. Ông ấy nói, "Tên tôi à? Tên tôi là Ejaku."

Ông ấy đã làm trệch toàn thể vấn đề, ông ấy thoát ra khỏi lưới hoàn toàn. Kyozan nói, "Ejaku à? Ejaku là tên tôi!"

Sansho nói, "Có lẽ, thế thì tên tôi là Enen!"

Thấy tình huống này, rằng khó mà bắt giữ người này trong một phát biểu sai...

Cả hai phát biểu đều sai; ứng với bất kì ai cả hai phát biểu đều sai. Nếu như ông ấy nói "Sansho," trong mắt bạn phát biểu đó sẽ là đúng. Nhưng trong Thiền mọi sự là khác; nó là bầu không khí khác toàn bộ của việc nhìn mọi sự.

Kyozan, cảm thấy rằng ông ấy không thể bị bắt được - ông ấy đang ném lưới ngược trở lại lên mình - cười một cách toàn tâm. Tiếng cười này đã chấp nhận rằng Sansho là chứng ngộ như Kyozan. Không cái gì được nói, nhưng tiếng cười đó là dấu ấn của việc thừa nhận.

Setcho nhận xét:

Cả hai hiểu thấu, cả hai xả ra - bạn bè thế!

Cưỡi hổ - kĩ năng tuyệt diệu!

Tiếng cười kết thúc, họ đi không dấu vết.

Cảm động vô hạn, để nghĩ về họ!

Setcho đưa ra một phát biểu hay về đối thoại này: Những anh chàng vĩ đại làm sao, khiêu khích lẫn nhau để rơi vào trong trạng thái dốt nát hay để đưa ra một phát biểu mà không đúng. Và khi nó đã không thể nào xảy ra được, thế thì chỉ có tiếng cười. Và tiếng cười không để lại dấu vết nào đằng sau.

Tiếng cười kết thúc, họ đi không dấu vết.

Cũng như tiếng cười chúng ta tới và cũng như tiếng cười chúng ta đi.

Maneesha hỏi,

"Cái gì có trong tên?"

Toàn thế giới, toàn thế giới mà bạn biết. Nhưng nó toàn là chất liệu mơ. Nếu bạn vẫn còn bị giới hạn vào các cái tên, bạn sẽ không bao giờ biết tới thực tại. Sự tồn tại là không tên. Mọi cái tên đều do chúng ta cho.

Có một người ở Ấn Độ...

Chỉ có hai người đã được gọi là Mahatma: một người là Mahatma Gandhi, người kia là Mahatma Bhagwandin. Tôi chưa bao giờ đồng ý với Mahatma Gandhi, nhưng với Mahatma Bhagwandin tôi có tình bạn lớn. Ông ấy rất già và tôi trẻ thế, nhưng cả hai chúng tôi cảm thấy sự đồng bộ nào đó. Cho nên bất kì khi nào Mahatma Bhagwandin tới thành phố của tôi, ông ấy hay ở trong nhà chúng tôi. Ông ấy là một học giả lớn và biết nhiều vô cùng. Tôi chưa bao giờ bắt gặp bất kì ai được biết nhiều như thế về nhiều thứ rác rưởi thế. Bạn hỏi ông ấy bất kì cái gì và ông ấy sẽ vận hành gần như là một cuốn Bách khoa toàn thư Britanniaca.

Tôi hay đi dạo buổi sáng cùng với ông ấy, và ông ấy sẽ kể cho tôi về mọi cây: tên của nó, tên Hi Lạp của nó, tên Latin của nó, phẩm chất chữa bệnh ayurvedic của nó, chủ định y tế của nó, tuổi của nó... Lần thứ nhất tôi chịu đựng điều đó; hôm sau khi ông ấy bắt đầu lần nữa tôi nói, "Xin ông! Vì tri thức của ông mà ông không thể tận hưởng được việc đi dạo. Những cây đẹp này trở nên bị bao bọc bởi các từ Latin, từ Hi Lạp, gốc tiếng Phạn, và tôi không quan tâm để biết. Đủ với tôi là cây đang nhảy múa trong gió, và tôi có thể nghe thấy bài ca và niềm vui. Và tôi chắc chắn có thể nói rằng ông không thể nghe được, ông điếc. Ông là cuốn từ điển bách khoa lớn, nhưng ông không phải là con người có ý thức."

Ông ấy ngạc nhiên, bị choáng. Trong nửa giờ ông ấy vẫn còn im lặng; và thế rồi ông ấy lại bắt đầu. Khi ông ấy bắt gặp một cây ông ấy nói, "Trông này, đây là cây duy nhất thở ra ô xi ban đêm và hít vào ô xi ban ngày."

Tôi nói, "Trời, tôi đã bảo ông rằng tôi không quan tâm. Điều là đủ với tôi là cây xanh, đầy hoa, và trông đẹp thế trong ánh mặt trời buổi sáng... những giọt sương vẫn còn đọng trên lá. Ông phá huỷ toàn thể cái đẹp, ông không có ý thức thẩm mĩ nào! Và ông là một ông già - ông là bạn của ông tôi, ông không phải là bạn của tôi; khoảng cách về tuổi tác giữa tôi và ông là nửa thế kỉ khi có liên quan tới năm. Nhưng nếu ông nghĩ về tâm thức, khác biệt giữa tôi và ông là nhiều, nhiều thế kỉ!"

Ông ấy nói, "Anh thực lạ quá; tôi muốn làm cho anh biết nhiều thông tin hơn. Trong cuộc sống người ta cần tri thức, thông tin và mọi thứ."

Tôi nói, "Ai sẽ đi vào cuộc sống đó nơi tri thức là hàng hoá, nơi tri thức được bán, được mua? Ai đi? Mối quan tâm của tôi không phải là vào thế giới của tên. Mối quan tâm của tôi là vào sự huy hoàng ẩn kín mà ông đã hoàn toàn quên mất bởi tri thức của ông. Ông bị che mờ bởi tri thức của ông - dầy tới mức ông không thể thấy được ánh sáng, niềm vui của bất kì cái gì. Tri thức của ông trở thành bức Trường thành Trung Quốc."

Tôi tưởng ông ấy phải giận lắm, nhưng ngược lại - ông ấy là người rất chân thành - ông ấy kể lại cho ông tôi, "Mặc dầu nó đã xúc phạm tôi lặp đi lặp lại vào việc đi dạo buổi sáng mà tôi không giận. Tôi đơn giản sung sướng rằng mối quan tâm của nó không phải là vào những cái tên mà là vào cái không tên. Trong bẩy mươi năm không ai đã bảo tôi cả" - và ông ấy được kính trọng trên khắp Ấn Độ như một thánh nhân lớn - "không ai đã bảo tôi, 'Ông đang phí hoài cuộc sống của ông vào việc tích luỹ tri thức.' Đứa trẻ này đã làm cho tôi nhận biết rằng tôi đã phí hoài bẩy mươi năm. Nếu tôi sống lâu hơn chút nữa tôi sẽ bắt đầu học lại để cho tôi có thể có quen thuộc nào đó với cái không tên, với cái vô hình dạng, với cái đang đó."

Ngẫu nhiên xảy ra là vào ngày ông ấy chết tôi đã hiện diện. Ông ấy chết ở Nagpur; tôi đi qua từ Chanda tới Jabalpur. Nagpur ở chính giữa, cho nên tôi đề nghị lái xe đưa tôi tới Mahatma Bhagwandin, "chỉ nửa giờ và anh có thể nghỉ ngơi."

Tôi không thể nào tin được điều đó khi tôi thấy ông ấy. Ông ấy đã trở thành một bộ xương tuyệt đối. Tôi đã không gặp ông ấy trong gần năm năm.

Ông ấy sắp chết nhưng mắt ông ấy chiếu ra ánh sáng vô cùng. Ông ấy đã trở thành chỉ là đôi mắt; mọi thứ khác đã trở nên chết, chỉ là bộ xương.

Nhìn tôi ông ấy nói, "Không thể nào là trùng hợp ngẫu nhiên mà anh đã tới vào đúng lúc. Tôi đã chờ đợi, bởi vì tôi muốn cám ơn anh trước khi tôi rời khỏi thân thể. Những năm này đã là khó khăn trong việc vứt bỏ tri thức, thông tin, và tìm ra cái ẩn đằng sau những cái tên. Nhưng anh đã đưa tôi vào đường đúng, và bây giờ tôi có thể nói mọi cái tên là giả, và mọi tri thức có thể hữu dụng nhưng không có tính tồn tại, là không thực. Tôi sắp chết với an bình tuyệt đối, im lặng mà anh đã từng nói tới lặp đi lặp lại."

Tôi phải lưu lại vì dường như là ông ấy sẽ chết trong vài phút, hay có thể nhiều nhất là vài giờ. Trong vòng năm hay sáu giờ ông ấy chết, nhưng ông ấy chết với an bình thế, với niềm vui thế. Mặt ông ấy phúc lạc thế, mặc dầu toàn thân đau đớn từ nhiều bệnh tật. Nhưng ông ấy đã thoát khỏi thân thể; ông ấy đã tìm thấy bản thân mình.

Bạn đang hỏi tôi, Maneesha, "Cái gì có trong tên?"

Hư không, nó chỉ là việc đánh nhãn tiện dụng; bằng không, sẽ khó tìm được Maneesha ở đâu. Nếu tôi hỏi ai đó, "... ở đâu, cái tính hiện hữu đó, cái thực tại đó?" Điều đó sẽ khó. Có cái tên là tuyệt đối hữu dụng. Vấn đề nảy sinh khi bạn trở thành cái tên và quên mất bản thân bạn. Nếu bạn nhớ rằng bạn không là cái tên, nếu bạn nhớ rằng bạn không là hình dạng, thân thể, nếu bạn nhớ duy nhất rằng bạn là tâm thức thuần khiết, thế thì không có hại gì. Dùng thân thể đi, nó là cái máy đẹp; dùng cái tên đi, nó có chủ định riêng của nó; bằng không trạm bưu điện sẽ gặp khó khăn, mọi thư từ đi tới người không tên. Bạn sẽ khó tìm được nhà riêng của bạn, tìm vợ riêng của bạn trong đám đông, nơi có mọi người, nhưng không ai có cái tên nào. Bạn có thể kêu to, "Này!" nhưng điều đó áp dụng được cho mọi người.

Nhớ lấy: cái có tính tiện dụng không nhất thiết có tính tồn tại và cái có tính tồn tại không nhất thiết có tính tiện dụng.

Một trong các giáo sư của tôi hay nói đi nói lại với tôi, "Em sẽ làm gì bởi việc tìm ra chân lí? Tìm cái gì đó khác đi - tiền, quyền, danh, kính trọng. Tìm cái gì đó khác đi. Em sẽ làm gì với chân lí?"

Tôi nói, "Thầy đúng; chân lí không có tiện dụng nào. Nó sẽ không làm cho thầy được kính trọng hơn; ngược lại, chân lí của thầy có thể đem thầy tới cây chữ thập. Nó có thể làm cho thầy bị kết án. Dù thầy ở bất kì chỗ nào, mọi người sẽ né tránh thầy: 'Người này có chân lí, tránh ra!'"

Chân lí là bệnh rất hay lây. Mọi người có dối trá của họ, dối trá thuận tiện, và khi họ đi tới đương đầu với một con người của chân lí mọi dối trá của họ bắt đầu rơi rụng đi. Và những dối trá đó là toàn thể đời họ, việc kiếm sống của họ, thành công của họ, tiền bạc của họ, quyền lực của họ.

Con người của chân lí bị tránh né, và nếu người đó cứng đầu thế thì người đó phải chịu số phận của Socrates: xã hội đầu độc ông ấy - hay người đó phải chịu số phận của Jesus: xã hội đóng đinh ông ấy. Ở Ấn Độ chúng ta đã không đóng đinh Phật Gautam vì chúng ta biết rõ hơn. Nó là mảnh đất cổ đại, cổ đại nhất trên thế giới. Nó đã biết rằng việc đóng đinh không ích gì; ngược lại, điều đó tạo ra rắc rối. Bằng việc đóng đinh Jesus, Ki tô giáo đã được tạo ra. Nếu họ tự kìm mình và dung thứ - ông ấy đã chẳng làm cái gì - nếu họ đã cho phép ông ấy nói, chắc đã không có Ki tô giáo. Nhưng việc đóng đinh đã tạo ra Ki tô giáo; việc đóng đinh đã trở thành việc thần thánh hoá của chân lí về Jesus.

Ấn Độ biết rõ hơn. Nó đóng đinh theo cách rất phức tạp: nó bắt đầu việc tôn thờ. Nó nói với Phật Gautam, "Ông là Thượng đế, chúng tôi sẽ tôn thờ ông. Chúng tôi sẽ không theo ông đâu bởi vì chúng tôi là người thường. Ông tới như hoá thân của Thượng đế. Chúng tôi không cùng loại cho nên điều tốt cho ông là nói những điều lớn lao. Chúng tôi sẽ nghe và chúng tôi sẽ đem dừa tới cúng dường ông. Chúng tôi sẽ làm tượng ông, chúng tôi sẽ dựng đền chùa cho ông."

Không ai nghĩ rằng đây là loại đóng đinh khác. Một cách đóng đinh rất phức tạp, thành công hơn nhiều... vì người Hindus đã chấp nhận Phật Gautam như hoá thân của Thượng đế, nhưng Phật giáo đã biến mất khỏi Ấn Độ. Cùng những brahmin đó, cùng người Hindu đó chống lại những người mà Phật Gautam đã tranh đấu ... tranh đấu chống lại Veda của họ, Upanishad của họ, tranh đấu chống lại toàn thể nghi lễ của họ... thay vì trở thành kẻ thù của Phật, cùng những brahmin đó - phức tạp của họ đáng được hiểu - đã tuyên bố: "Ông ấy là hoá thân của Thượng đế. Điều ông ấy nói, đừng phủ nhận. Tôn thờ ông ấy, nhưng không theo ông ấy vì bất kì ai đi theo ông ấy sẽ rơi vào địa ngục."

Kinh sách Hindu nói rằng Phật Gautam là hoá thân của Thượng đế. Ông ấy ở đây chỉ để thử tin cậy của bạn vào Hindu giáo. Tinh ranh thế, phức tạp thế...

Trong Shivpuran, một trong những kinh sách Hindu, câu chuyện là ở chỗ Thượng đế tạo ra thế giới, tạo ra cõi trời, tạo ra địa ngục, làm ra Quỉ để chăm nom địa ngục.

Nhưng cả triệu năm trôi qua và không ai xuống địa ngục cả. Vì mọi người đều đức hạnh, họ tất cả đều lên cõi trời. Tầu hoả đi tới địa ngục toàn trống rỗng. Cuối cùng, Quỉ trở nên rất tức và Quỉ đi tới Thượng đế và nói, "Ông có thể chỉ định bất kì ai khác là làm tổng thống đốc đi, tôi hoàn toàn thất vọng với ông. Ông đã để tôi chăm nom địa ngục để làm gì? Có ai đến đó đâu. Tôi ngồi một mình, thậm chí không một linh hồn tới tán gẫu nữa!"

Thượng đế nói, "Đừng lo. Ông về đi và ta sẽ tới thế giới như Phật Gautam để làm biến chất tâm trí mọi người, để cho họ có thể bắt đầu sa xuống địa ngục."

Khi Phật chết Phật giáo biến mất, bởi vì ai sẽ sa xuống địa ngục? Họ sẽ tôn thờ Phật Gautam nhưng họ sẽ không theo ông ấy. Họ sẽ làm đền chùa và tượng cho ông ấy - và có nhiều tượng về ông ấy hơn bất kì người nào khác trên toàn thế giới.

Ở các nước A rập ngay cả cái tên của Phật đã trở thành đồng nghĩa với tượng, but. 'But' là biến dạng của 'Buddha'; 'but' nghĩa là tượng. Có nhiều tượng Phật Gautam trên khắp thế giới... Ở Trung Quốc có những đền chùa với hàng nghìn tượng Phật. Một ngôi đền có mười nghìn tượng - toàn thế trái núi đã bị xén đi thành tượng.

Người Hindu đã chứng tỏ thực sự tinh ranh. Người Do Thái là đơn giản theo nghĩa rằng họ đã đóng đinh Jesus và đã tạo ra thảm hoạ không cần thiết cho toàn thể nhân loại. Bây giờ một nửa thế giới là người Ki tô giáo và người Do Thái chịu trách nhiệm cho điều đó vì họ đã đóng đinh một thanh niên hồn nhiên, chỉ từ tâm trí của anh ta, nói về những điều lớn lao, chẳng biết gì. Không ai trên thế giới đã nói... trong tất cả bốn triệu năm nhân loại đã có trong sự tồn tại, không ai dám tuyên bố, "Ta là con của Thượng đế," hay thậm chí cháu họ xa xôi. Không ai đã từng thấy bản thân Thượng đế. Mọi người đều tìm Thượng đế, và Jesus đang tuyên bố, "Ta là đứa con duy nhất. Quên Thượng đế đi, ta sẽ đem các ông vào vương quốc của Thượng đế, vương quốc của cha ta."

Cho dù đây là những phát biểu ngu xuẩn và vô nghĩa, chúng không xứng phải bị đóng đinh. Bạn có thể cười, bạn có thể tận hưởng, bạn có thể giải trí cho bản thân bạn: "Nhìn anh chàng này, anh ta là đứa con duy nhất của Thượng đế. Ngồi trên lừa của mình, được vài kẻ ngu đi theo sau..." Nhưng không có nhu cầu phải đóng đinh. Tôi không thể quan niệm được rằng đóng đinh anh chàng này có thể được biện minh theo bất kì cách nào. Anh ta có thể sai, nhưng điều đó không có nghĩa là nếu ai đó là sai khi làm phép cộng hai với hai thành năm. Nó không có nghĩa là bạn phải đóng đinh anh ta.

Bạn phải sửa cho anh ta. Nếu ai đó nói, "Tôi là đứa con duy nhất của Thượng đế," bạn phải chăm sóc cho anh ta, đưa anh ta tới nhà phân tâm, tới bệnh viện, đem anh ta về với ý thức của mình. Đóng đinh không phải là điều đúng cần làm với một anh chàng như vậy, vì việc đóng đinh đó sẽ tạo ra làn sóng mà bạn sẽ không thể nào kiểm soát được.

Ấn Độ có nhiều, nhiều người với triết lí lớn hơn và kì lạ hơn nhiều, tự tuyên bố bản thân họ là hoá thân của Thượng đế. Nhưng Ấn Độ đã nói, "Có lẽ - chẳng hại gì, tận hưởng ý tưởng đó đi!" Nhưng không ai đã từng bị đóng đinh.

Chỉ những người tin vào ngôn ngữ và không nhìn thực tại đằng sau nó, họ làm cái tên thành quá quan trọng; bằng không cái tên chẳng quan trọng gì.

Câu hỏi thứ hai:

Maneesha nói,

"Osho ơi, nó đã là việc làm nhẹ người thế khi thầy bảo Niskriya đánh tôi đêm hôm nọ cả vì là "đúng" cũng như là 'sai'."

Đầu tiên tôi phải sửa lại cho bạn. Tôi đã bảo bạn - nhưng tôi là người hay quên mọi thứ, trí nhớ của tôi không tốt - cho nên tôi phải bảo bạn rằng Niskriya sẽ đánh bạn. Dù bạn đúng hay sai không thành vấn đề vì trong thế giới của sự tồn tại thuần khiết không cái gì là đúng và không cái gì là sai, mọi thứ đơn giản hiện hữu. Cho nên tôi phải nói điều đó, nhưng thực tại tôi quên ra lệnh cho Thầy Niskriya đánh bạn. Cho nên điều gì đã không xảy ra hôm qua, sẽ xảy ra hôm nay. Có thành vấn đề gì?

Thầy Niskriya!

(Niskriya muốn lấy cái lông, nhưng...)

Không! Không phải là lông công của bạn, Maneesha cần cú đánh thực. Đứng dậy! Và cây thiền trượng của bạn đâu?

(Niskriya, bối rối, chìa ra đôi bàn tay trống rỗng.)

Bây giờ tìm cách nào đó để đánh cô ấy.

(Anh ta lấy chiếc microphone của Maneesha và gõ nó lên đầu cô ấy.)

Đúng.

Maneesha này, đúng là cái đúng và sai là cách thức của chúng ta với tôn giáo, đạo đức, chúng là bịa đặt riêng của chúng ta; bằng không, sự tồn tại không biết tới phân biệt giữa đúng và sai. Đúng và sai là phân biệt tâm trí của chúng ta. Và bởi vì những phân biệt này nhân loại không thể trở thành một và phải chịu chiến tranh, phải chịu khổ không cần thiết.

Chẳng hạn, ai đó được sinh ra trong tôn giáo của người Jaina không thể chấp nhận được Ramakrishna là người đúng, vì ông ấy liên tục ăn cá. Ở Bengal, thức ăn duy nhất mọi người dùng là gạo và cá. Nhưng với đạo đức của Jaina giáo ăn cá, một sinh linh sống, là vô đạo đức và sai. Jaina giáo không thể chấp nhận được Mohammed hay Jesus hay Moses hay Krishna bởi lí do đơn giản là họ toàn là những người không ăn chay.

Toàn thế giới là những người không ăn chay và thực ra, ngay cả người Jaina nghĩ rằng họ là người ăn chay là sai. Họ cũng là người không ăn chay, vì cây có cuộc sống chứ. Khi bạn chặt cây bạn giết một sinh linh sống. Bất kì cái gì bạn ăn đều tới từ cái gì đó sống, đang phát triển. Nó có thể là lúa mì... Không có phân biệt trong sự tồn tại giữa lúa mì và cá; cả hai đều là sinh linh sống thuộc các hình dạng khác nhau. Trên toàn thế giới không có người nào là thực sự ăn chay. Bạn không thể hiện hữu được, bởi vì bản thân rau cỏ có cuộc sống của riêng nó.

Hoặc bạn phải không đói... nhưng thế nữa bạn vẫn không là người ăn chay. Người Jaina rất giận tôi, vì tôi nói trong các cuộc hội nghị của họ, "Ngay cả các bạn cũng không là người ăn chay vì mọi thứ đều sống. Nó có thể là súp lơ hay bắp cải, nó có thể là cá... mọi thứ đều có cuộc sống."

Và họ nói, "Nếu chúng tôi không ăn và cứ nhịn ăn thì sao...?"

Khi đó tôi nói, "Với nhịn ăn bạn đang ăn thịt riêng của bạn. Trọng lượng của bạn biến mất mỗi ngày ở đâu? Với nhịn ăn bạn mất ít nhất một ki lô một ngày trong bẩy ngày đầu, thế rồi nửa ki lô một ngày. Thịt này biến đi đâu? Bạn đang ăn nó. Thân thể bạn cần nó, bằng không bạn không thể sống được. Nó là năng lượng của bạn. Thân thể cần năng lượng nào đó để di chuyển, để thở, để bước, để nói. Năng lượng đó tới từ đâu?"

Nếu bạn là chiếc xe thế thì bạn có thể đi tới trạm xăng, nhưng bạn là người. Chúng ta còn chưa có khả năng tìm ra kiểu dầu nào đó mà không có cuộc sống, để cho bạn có trạm xăng và bạn chỉ đặt mua bao nhiêu xăng, và một cái lỗ trong đầu bạn... Ngay cả tôi di chuyển tay tôi, tôi đang dùng năng lượng. Năng lượng đó tới từ đâu? - từ thức ăn của bạn, từ không khí, việc thở của bạn.

Nếu một người liên tục nhịn ăn, người mạnh khoẻ nhất sẽ chết trong chín mươi ngày - đó là người mạnh khoẻ nhất, hiếm khi tìm ra. Bạn sẽ không kéo dài được lâu thế. Người mạnh khoẻ nhất đơn giản ngụ ý là người có nhiều thịt được tích luỹ tới mức trong trường hợp khẩn cấp người đó có thể liên tục dùng nó mà không ăn. Đó là lí do tại sao đàn bà trở nên béo hơn đàn ông. Nhưng không trước hôn nhân, mà sau hôn nhân. Họ phải trở nên béo hơn chút ít - họ không có nhiều cơ bắp, chỉ thịt thuần khiết, rất thích hợp để ăn - bởi vì họ sẽ là các bà mẹ. Là bà mẹ nghĩa là phải nuôi con. Trong chín tháng trong bụng mẹ đứa trẻ được cung cấp bởi thịt của người mẹ. Cho nên người mẹ đang hỗ trợ cho bản thân cô ấy và đứa con, và cô ấy cần dự trữ cho trường hợp khẩn cấp nào đó. Và ngay cả khi người đàn bà không trở thành mẹ, xu hướng của thân thể cô ấy là thu thập nhiều thịt hơn.

Đàn ông nhiều phần như bộ xương. Đàn bà có ít xương và nhiều thịt hơn; đàn ông có nhiều xương, ít thịt. Đó là lí do tại sao đàn bà có thể nhịn ăn rất dễ dàng. Với đàn ông điều đó là khó hơn. Đàn bà có đủ dự trữ. Cô ấy có thể nuôi con trong chín tháng, cô ấy có thể nhịn ăn mà không khó khăn gì, nhưng cô ấy cũng ăn thịt riêng của cô ấy. Không có cách nào để là người không ăn chay.

Nhưng quan niệm này tạo ra khó khăn. Người Jaina nghĩ họ là người thuần khiết nhất trên thế giới, bởi vì họ là người ăn chay. Brahmins nghĩ rằng thức ăn thuần khiết nhất là sữa bò. Và sữa là việc hình thành ra máu... Đó là lí do tại sao khi bạn uống sữa bạn lập tức bắt đầu tăng trọng lượng. Nó là máu thực sự, nhưng theo người Hindu nó là thức ăn thuần khiết nhất, và những người giết bò để ăn là sai. Nhưng bạn đang làm gì vậy? Bạn đang giữ bò sống để ăn. Khác biệt là không mấy. Ai đó giết bò để ăn; ai đó nuôi bò sống để ăn.

Và thực ra, ngoại trừ con người không con vật nào trên thế giới uống sữa sau một tuổi nào đó. Sữa dành cho con rất bé của bất kì loài nào, bởi vì con bé không thể nhai được cái gì cứng. Bạn sẽ không tìm ra được con trâu nào uống sữa mẹ nó, nhưng bạn sẽ thấy các thánh nhân lớn, bẩy mươi hay tám mươi tuổi, uống sữa. Đây là bạo hành, bởi vì sữa đó dành cho con bê của riêng nó, không dành cho thánh nhân Hindu.

Và nhiều khó khăn nảy sinh nếu bạn hiểu về hệ thống hoá chất. Sữa con bò đó có hoá chất khác với sữa của đàn bà. Sữa của bò có hoá chất khác. Vì nó là ở trong thân thể bò nên nó có nhiều tính dục hơn. Và uống sữa bò và thế rồi thử vô dục mà xem...

Bạn có thể thấy các mahatma Hindu, họ trông như bò và giả vờ là vô dục. Không người nào trong họ là vô dục cả, bởi vì vô dục trong bản thân nó là không thể được. Nó là không thể được cũng như ai đó nói, "Tôi không bao giờ uống nước đái." Người đó có thể không uống nước đái ở chỗ tiểu tiện công cộng, ở chỗ công cộng; người đó có thể uống theo cách riêng tư của mình, nhưng theo cách nào đó... nếu người đó uống nước, thế thì nó phải đi ra khỏi thân thể - trừ phi người đó là Morarji Desai, người dùng lại nó. Morarji Desai có nước đái cổ nhất trên thế giới! Và cũng như rượu cổ là quí giá, ông ấy liên tục uống nước đái của riêng mình, cùng nước đái đó lặp đi lặp lại. Nó trở thành ngày càng độc hơn. Chắc sẽ tốt hơn nếu uống nước đái của ai đó khác; ít nhất nó sẽ tươi! Uống nước đái của riêng người ta, một cách liên tục... sao mà bẩn thế. Nhưng bạn không thể làm được cái gì. Ở nước này những người như vậy được coi là nhà đạo đức lớn. Họ cần mổ não; cái gì đó đã phát hâm phát gàn. Và Morarjibhai giận tôi, vì tôi nói thẳng vào mặt ông ấy, "Ông là người bẩn nhất trên thế giới. Mọi người đều có nước đái tươi còn ông có nước đái cũ tám mươi năm. Dùng lại... Đây là loại vô nghĩa gì vậy?"

Nhưng người Hindu uống nước đái bò và điều đó được coi là rất tôn giáo. Kì lạ! Họ sẽ không uống nước đái bò đực. Và tôi đã hỏi họ, "Khi bạn gọi bò cái là mẹ bạn, thế thì sao bạn không gọi bò đực là bố bạn?" Họ rất giận tôi, và tôi đơn giản nói một điều đơn giản, rằng nếu bạn làm mối quan hệ như vậy rằng bò cái là mẹ bạn, thế thì bò đực chắc chắn là bố bạn dù bạn chấp nhận nó hay không. Đúng là bò đực không phải là người bố rất đạo đức, một anh chàng rất vô đạo đức, nhưng dù bất kì hoàn cảnh nào, một khi bạn chấp nhận bò cái làm mẹ bạn, bạn đã chấp nhận bò đực làm bố bạn. Và bạn có cho rằng điều này làm cho bạn có tính tôn giáo, tâm linh, hay con vật? Tất cả những phân biệt này trong mọi nước, trong mọi tôn giáo, trong mọi giống nòi đều chỉ là phóng chiếu của con người, tâm trí riêng của con người.

Ngay khi tâm trí bạn trở nên im lặng, không có gì đúng, không cái gì sai. Mọi thứ đơn giản hiện hữu. Những phân biệt này về đạo đức đơn giản biến mất.

Maneesha, như bạn nói, "Việc nhẹ người khi thấy rằng đúng và sai không có chỗ ở đây đã kéo dài mãi cho tới đêm qua khi tôi xoay xở dán nhãn bản thể tôi là "sai" về trí tuệ, và toàn thể trò chơi ngu xuẩn lại bắt đầu. Phải là cực kì đẹp làm sao để sống trong một thế giới nơi không có đúng và không có sai."

Đừng nghĩ rằng có thế giới khác nào đó.

Bạn có thể sống trong thế giới này thôi.

Tôi đã sống trong thế giới này và tôi không có ý tưởng nào về đúng hay sai. Vâng, tôi có cái thích và cái không thích của tôi, nhưng điều đó không có nghĩa rộng đạo đức nào cho nó. Nếu tôi không ăn thịt đó là vấn đề cái thích của tôi. Nếu tôi không uống rượu đó là vấn đề cái thích của tôi. Những người uống rượu, đó là cái thích của họ. Cái thích của tôi không làm cho tôi cao siêu với họ. Tôi theo cách thích của tôi; họ theo cái thích của họ. Chúng tôi cả hai đều trên cùng một nền tảng.

Không có thế giới nào ở đâu đó khác, nơi đúng và sai không tồn tại.

Nó là tâm trí của bạn, ở đây!

Nếu bạn có thể bỏ tâm trí của bạn, đúng và sai biến mất.

Thế thì bạn đơn giản sống tương ứng với cái thích tự nhiên của bạn, và bạn không áp đặt cái thích của bạn lên người khác. Đó là tội chống lại nhân loại.

Cũng như bạn tự do tận hưởng cái thích của bạn, mọi người khác đều tự do tận hưởng cái thích của mình, và sống cuộc sống của người đó theo phong cách riêng của người đó.

Maneesha, không có thế giới khác, nhưng có khả năng có tâm trí khác, tâm trí của thiền nhân. Thế thì chính thế giới này là thiên đường hoa sen.

Bây giờ vài điều rất nghiêm chỉnh...

Randy Musthaver đón Polly, gái mãi dâm, trên phố và hỏi cô ấy, "Bao nhiêu?"

"Mười đô la," cô ấy đáp, "trừ phi anh muốn phong cách Tây Ban Nha, nhưng thế thì phải thêm mười đô la nữa."

Randy chọn phong cách Tây Ban Nha, cho nên họ lên phòng của Polly và có thời gian thú vị.

Khi họ kết thúc, Randy mặc quần áo và nhắm tới cửa, thì anh dừng lại và nói, "Này, anh thực sự thích điều đó, nhưng bảo anh, Tây Ban Nha là về cái gì?"

"Trời," Polly nói, "em suýt quên mất!"

Thế rồi cô ấy đứng trên giường, giơ một cánh tay lên, bật ngón tay và kêu, "Ole!"

Vào một tối trăng tròn, Bá tước Dracula bước vào một cửa hàng cho đàn ông và hỏi xem vài chiếc cà vạt.

Khi cô gái bán hàng nhìn vào mắt ông ta, cô ta trở nên bị thôi miên. Dracula cắm ngập răng sắc của mình vào cổ cô ấy và uống một hơi dài.

Khi cô ấy tỉnh dậy, cô gái chẳng nhớ cái gì, và Bá tước Dracula mua một chiếc cà vạt lụa và rời khỏi cửa hàng.

Đêm hôm sau ông ta quay lại.

"Ông có muốn thử cái gì đó khác đêm nay không?" cô gái hỏi, một cách hồn nhiên.

"Không," ma cà rồng cười thầm, "ta muốn cái gì đó đích xác ở cùng mạch máu!"

Hymie Goldberg đang trong chuyến đi kinh doanh và thấy bản thân mình phải dùng nhà vệ sinh trả tiền ở một toà nhà công cộng.

Anh ta đang làm cho mình thoải mái xả ra, thì anh ta để ý thấy giấy vệ sinh đã hết.

Thấy một đôi giầy ở khoang bên cạnh, anh ta gọi ra, "Xin lỗi nhé, anh bạn, nhưng anh có giấy vệ sinh ở đó không?"

"Không," lời đáp vọng ra, "tôi e là chẳng có cái nào đây đó."

Hymie dừng một chốc. "Nghe đây," anh ta nói, "anh có ngẫu nhiên có tờ báo hay tạp chí nào đem vào đọc không?"

"Rất tiếc," câu trả lời vọng ra, "không có."

Hymie lại dừng lại.

"Thôi được," anh ta nói, "thế tem bưu điện in hình Ronald Reagan có không?"

Becky Goldberg về nhà từ chỗ mua sắm và khiếp hãi khi thấy Hymie trên giường với một cô gái trẻ đẹp. Cô ta định làm ầm ĩ nhà lên, thì Hymie dừng cô ấy lại.

"Trước khi em bỏ đi," anh ta nói, "anh muốn em nghe làm sao điều này xảy tới. Anh thấy cô gái trẻ này, trông mệt mỏi và kiệt sức, thế là anh đem cô ấy về nhà và làm cho cô ấy bánh mì kẹp thịt.

"Cô ấy đi đôi dép đã mòn vẹt, cho nên anh cho cô ấy đôi giầy mà em chưa bao giờ đi, vì chúng lạc mốt.

"Cô ấy lạnh, cho nên anh cho cô ấy cái áo len dài tay mà anh đã tặng em nhân ngày sinh nhật của em, cái mà em chưa bao giờ mặc vì mầu không hợp với em.

"Quần gin của cô ấy cũng mòn hết, cho nên anh cho cô ấy quần của em, vẫn còn hoàn toàn tốt mãi cho tới khi em tăng lên vài cân.

"Thế rồi khi cô ấy định đi, cô ấy dừng lại và hỏi, 'Còn cái gì khác mà vợ anh không dùng nữa không?'"

Được chứ, Maneesha?

Vâng, thưa Osho.

Bây giờ hai phút của im lặng.

Nhắm mắt lại.

Tuyệt đối tĩnh lặng, đông cứng...

Bây giờ, thảnh thơi đi.

Bây giờ, quay lại.

Được chứ, Maneesha?

Vâng, thưa Osho.

Xem tiếp Chương 12 - Quay về Mục lục

..............................